Full text of "Historiarum libri"

See other formats

Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  tcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laigc  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark" you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  andhclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  arc  doing  is  lcgal.  Do  not  assumc  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offcr  guidancc  on  whclhcr  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  seveie. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/| 


t/ 


l^  II  "^^^^^^^^^^^^ 


^^^^^^^^ 


THE  DORSCH  LIBRARY. 


-^mr 


The  prlvate  Llbrary  of  Edward  Dorsch,  M.  D.,  of 
Monroe,  Michigan,  presented  lo  the  University  of  Mlchi- 
gan  by  hls  widow,  May,  1888,  in  accordance  with  a  wlsh 
expreased  by  him. 


^^w^^^^^^^^^^^^^^^ 


^i   i^_i~iMr^ 


r 


V 


T;  LTVn  FAtAVlS^ 


isTmimMu 


L  I  B"R  1 


%^.* 


^UI    SUPERSUN-t- 


'i. 


4 


£ 


•«■Miii 


•««^ 


TOMUS    SECONDUS. 

ED I  T  1  O    Ijr  O  V  A     £  M  £  N  D  A  T I O  B; 


\m 


^mmtmm 


.      HALAE  «T  BEROLINI, 


I, 


•i      ♦ 


-*■■ 


r , 


V 


»     " 


>\ 


v-5   ^. 


^ « 


;^. 


•         -      ^  • 


^V 


t 


\ 


o  r  % 


r 


04. 


•"  •  •    '.«MM 


Mb^MMl 


f  .     ■»     i  t  i 


'/  r,  •' 


o  .  T I  a  .7 


«*j  ^i 


■«A       «iMtfk.*    *  < 


iMMMlMMriMMM».  ~ 


-•  ( 


.1 :!  :r  u  o     ;  •»  w  a  k  i  ;* .,    a  j  r.  ,*  a  t  i.: 


,z  i:f  :^  .:?•!:? 


^ 


^ 


rr 


mm^ 


t  .''  •  r 


»      •  .* 


f     •> 


'   >l 


T.  LIVII  BATAVmi 

H  I  »  T  f  ft  I  A  H  U  M 

A  "8    tf  R  B  E     C  ®  N  B  I  -T  A 

T©M.    11.  ■•■'-"  .'. 


\      » 


j     ■  1  » 


EPlT«|S!Efl.lBiaxXI.      . 

«  Itflli^  htti  Vnnici  fttuH$fSortnf  nnrtntnr^   n^^llwr.' 
«jirafiir  PoMnomm  iucit  contrii  foedns  ptr  Uernm  aninm 
transitns ,    a  qno '  Saguntum ,    fociomm  po]:)iiti  .  Romnni 
civitds^    tiftffi  octavit  me^t  cvpta  eft,     De  ^uihns  iujn^ 
'ft>   f  — .   ^j    n^^^^i^^^^jpg^^    ^^   quererentur» 

Uum  iis  iniictum  efl^  «//4«* 
\tu ,  per  GaUias ,  fitfis  ^  Volfcit^ 
aflAlpes  vtnit;  et  iahoHofa 
ntanos  qnoq^ne  Gatlos  ohvtos 
depndit  in  hallami  et  ad' 
ieftri  froeito  fucUt:    ht  qugl 

^„ _  ^tpianm  frotexU  pius  ^   .qui; 

Africanl  foftea  no^en  accepit,   lterumqu$  exercitn  Kofia* 
n$  ad  jfinmen  TreHamfyfo^     Hannthal  ApenninM,  qno*- 
^,    per  inagnam  nnlitum  vexationem  proptelr  Vim  f«Mk, 
fe^atnm^'  ■'transiits       Cn.  CorntUus   Scifio  iii   tiifjiania^ 
ctmtfa  Pdenos  ^roffe^i    fugnamt^*  duce    kofiium^^ Ma*\ 
gcne  coftOi 

L  I  B  E  R    XXI. 

H  part*  tepiens  ind  licet  inifii  iprsi^hti  ^  quodt  Jn  prin- 

dpio  fttniraae  lotius  pt;ofoijB  plferiqjue  funtrerum  rcri- 

ptoresjbcfllimi maxfme  ofnnium  liiibmorabile)  ijuae  un- 

T.  Uviii  Tom»'  IL     ~  A  ^uaoi 


riis   mifli  legati  ad    Ca. 
Cum  fatiifacere  noUent 
nihhU  fitfef^o  Fyrenai 
qni  ohfifitre  conatierant 
fet  'tat   tramitu   X^^ur^ 
aUquoi  p^eliis  reputi^ 
TicinM  aiknem  Komanpi 
ifuhtratnm  P.  Cornelium 


N 


_  .  XI  BJEJL.  JLXL    Ca»..  L 


K»— «   I  I      I     II  n         <     I  .if— i^— — — mw 


quam  gefta  linr)  me  fcripturum  ;  quod,  Hannibale  Aace^ 
Carthaginienfes  cum  populo  Romano  geflere.  Nam  neque 
vaHdiof e$  opibus  ullae  inter  fe  ciyitates  gentesque  cott« 
tttleruat  arma ,  neque  bis  ipC^  tantum  unquam  tririum 
aut  roboris  Tuft :  ftiuittcL%iiota£  belli  artes  inter  Ce ,  fed- 
expertas  primo  Punicc^^onferebant  be]]o.  et  adeo'  ▼^ria, 
Keili  forih2na.'wcepsqiie  Ma>^fuii||^  pi-opiaii  p6ricu1ftii|pi 
fuerint,  qui  vicerunt.  •  Odiis  etiam  prope  majoribus 
certarujlt/quauttViribusr:  Bomanis  indi^antibtts,  quod 
rictoribus  yicti  ultro  inferrent  anpa';  Poenis,  quod  fu» 
perbe  avareque'  credei^dht  iii^^itatum.Yictiseffe.  >  Fams 
etiam  eft,  Hannibalem  annorum  ferrae  novem ,  puerili- 
tet-  blandientem  patriHbmilfiariy  %t  duceretur  in  Hifpa- 
niam,  qt^um,  perfecto  illfrico  beilo,  exercitum  ec^  tra^ 
iect^rus  facriAc^et,.  altaribus  admptuai^  tactis  facris  )a« 
rejurando  adaoHtm|Afe,  quum  pnmum'  poffet,  hoftein. 
forepppu]Q.i\om^»no...iU^ebant  ingemis  €pirkus  titu^ 
Sipi]]a  SarSiniaque  a.iinffae :  nam  et  Sici^ifUn  ninris  celeri 
derpevVtlone  rerqim  conceffa^,  et  Sardiniaip  inter  mo* 
tuni  ATripae  fraude  RQKuanorum^*  jCupes^dio  jftiam  inXa«^ 
per  impolito ,  ixi.terceptaan.  |K 


' .  IL  His  ani^ius  curis  ita  linifiricp  bello^  qiis^  faSn 
fub'  recQntem  Romanam  pacen^p^  quinque  ani|OS|  ita^ 
cfdincle  noyem  annis  in  HifpaiHbaugendo  Punico  impe* 
rioge^filt,  iit  apparereti  maji^^am,  quam  quod  ger*^ 
ret,  agitare,  in  animo  beUiml^  et;  &  duiUua  >ipn£Ce^ 
Hamilcare  dnce  Poeno^  armaltaUae  illatorps  fmOe»  qiHH^ 
Hannlbaliis  ductu  intulerunt.  Mors>  UamUcaris  perqif^ 
portufia,  et  piieritia  Hannibalis  distuleiunt  bellum.  Me« 
dius  Hasdrpbal  inter  patrem  et  iilium  .octp  feri^e  annM^ 
imperlum  pbtinuit;  flore  aetatis«(uti  fenint)  priiiio  Ha- 
milcari.  conciliatus},  gener  inde  ob  alt^m  ludQlem  pro-- 
vecto  annis  afcituc,  et,  quia  gener  erat,  factioais.Bar** 
cinae  opibus^  quae  apud  milites  plebemque  plus  quam 
itaodicae  erant,  liaud.iV^e  voluntate  pri^icipum,  imperib 
potitus.  Is,  pluva  coniilio,  quainvi,  gerens,  hofpitiis^ 
regulorum  magis,  conciiiandisque  per  amicitiam  prinr 
'"cipum  novis  gentibus «  quam  beJlo  aut  ajemi& ,  rem  Car- 
tHaginienfem  auidt«    Ceterom  nihilo  ei .  pax  tutior  fuit. 

Bar- 


L  tB  EH  XXI.     Cap.I!.  ni. 


Harbams  ettm  quidatn  palam,  ob  ik^tn  imi^fecti  ab  eo 
domini,  obtrmicaTit;  eomprehenfiisque  «b  circnmrtanr- 
tibtts  haud^alio,  quam  fx  eraiifEet,  irulttl)  tormentb 
quoqiie  oum  iaoeraretnr  ^  eo  Fuit  faabihi  oriSf  ut)  fi^ 
peramte  Iketitia  dolores,  ridentis.etiam  fpeciem  praobuo» 
rit.  Cmn  hoo  Hasdmbala,  quia  mirae  arti^  in  feUiel» 
t^m^s  gentibuSf  impenoque  jungendis  fuo  Foeyat,  foe- 
dus  renotaverat  popiilus  HomanUSi  nt  finis  uttiiisqM 
iurperii  erict  a^iims  iberus^  SagUntinisque  medtia  inter  • 

iniperia  duor\im  populorum  libi^ti^  fertaretur.   - 

•  •    *  "1. 

•^     &I.     In  Hasdrubalislocum  bauddubia  resfuit^  quin 
.pi^aerogativam  militarem)  ^qua  extemplo  jurenis  Hanni^ 
hal  in  praetorium  delatus^  iiiiperatorqueingenti  omnium 
clamore  atque  affenfu  appellatus  erat,  favor  etiam  plebiif 
':[ fequereHiri     Hunc  vixdixm  puberenriHasdruba] Htei^s 'ad 
le  arceOierat  i  aetaque  res  etiam  m  fenatu  f uerat,  Bareiiuc      ^^ 
nitentibtts,  ut  affueCaeret  miliriae  Hannib^i   ftt^tfe  ito.     ^ 
pajternas  fuDcederet  opes«  ^  Manno  |    alteriua  factionis 
prinoeps  v  £^  neqmmm  foftuCif4  viditur «  ii^quit  ^  Huiim'  \ 
bal;    it  tg9  tmmn  mu  Ciufi6\    fuod  fHii^    triiuiud$m^ 
Cum.  admiratione  tam  ancipiti^  fementiae  in  fe  omnea 
cofMfertiffeti    Plonm  UftMtis^    inquif)    fb/i^oMi   qutm 
iffi  fwri  Hmmtholit  frutudmm  frt^uit « •  juftn  jmri  'tmm 
s,/ili^rifiti  Xiufit*    uoi  tm^ilt  mtuimi  dift  jutHitutmt 
moftrmu  pra  mdimiri  rudiuuutd  a£fuifacirr  lilndiui  fru0* 
torum»    Au  hocttimimusi    Ui  HmniUarii  fiius  utmit  /tru  ^'^ 
imfiridimmodicii  it  ngni  fMruifficim  tndiutf  er«  ns- 
jms  regis-  geuer^  kereditarii  fiut  relicti  exercitur  uofiri^  ejus 
fiUo  f4rum  mmutf  fertnamut  f  Ego^  iftum  jupenem  d^omi 
teueudumi  fub  leg^Ut^  fed  magiftratibus  doaudum  tfiviPf, 
meqmojure  cum  Cinris^  aufio:  Ui  qutmdoft^i  forums  hk 
iauis  iuceudimm  imgeut  exfufciut» 

IV*  Faucii  ae  lerme  optimus  qnisqtidi  Mannom  J 
affentiebantur :  fed  (ut  plerumque  £t)  major  pars  meHo* 
riem  ^cit^  Miffus  Hannibal  in  Hifpaniam  primo  ftatim 
adventu  omnein  exercitum  in  fe  oonvertit*  Hamilcarem 
pvenem  redditum  iibi  veteres  milites  credere;  euncldm 
vigorem  in  vu)to,,  vimque  in  oculiSi  habituaa  orb^   li^ 

1      -    -      ■  ■ 


i    '•       S> 


■V 


l.l!B..,Eil  XXI    «A^p.lV. 


•^Mii*^ 


mniimim   rQOjnentulP  ad  faTQrtm  oom^i«a(luin  eCfet. 


JKmiqiiftm .  ingeiuuni.  iilem  ad  res  diTerl&fiimas^,  pajneti* 
gyfn^tqtie  impecandam,  habilius  foit.  iiaque  hatid  £acile 
^eel^i^eres^   utiniiii  imp^rawri^ ,  an  exercitui  catior  er^ 
^-.  *neque.  Hisiirubal  s^ivtm  qi^imquam  praefioere  Daalle» 
«bi  qi^idi^Ut^  ^c^^^^!^^!^  ageadum  euet :  neque  mUir 
^ilfv^aJi^.duoe  pl«A  ponfidere;,    a^it.  audrere/    Plurimum 
^ft)xd4ck|.^  ad^perici^  ca{»eiTen^     plurimuioti  con&lii  inter 
ipfa  pericvtJ^  €tW- V!  ^5^*1^^  fet>«»"e  aut  oorpus  fabgiiri,  Mit 
animus  vinci  poterat.     Calotis  ac  frigoris  patientiAi  par:  ^ 
jiibi-  pc^H^ni^qi^  fj^fiderio,  natitraiiV  «»»  voluptate^  mfl»i  * 
jftsf  JSnit«S'    .vigiliJWum^  fomaiique.fiec  die,   nec  noct^ 
^i^crimii^*^**  t^^fJor^..,  Idti  quod  ger^ndis  rebus  f«p«"^r 
^OeM  qm^^i  daiurn ;  e*  neque  molji  ftrato ,  neque  lUen.- 

i    W-iki^f^»^^*-     MnilrlJAeiKBmiJltari  fagulo  opertum ,   hu-  ^.; 
jg^i^fim^in  int#r  p^ofrpfdias  ^tationesque  miHtum ,  cott- 
A     J^»»rWf-.  yeiVkt«?}nibU  inl^r  aeqaiales  ezoellena :  arma 

'     ^iqrte)«qui,o^ifpic|Ql>anw.  )f  Equitum»  pedimmq^e  idem      j 

j^^im|ie,v%ri]|)us  erati     prii^peps  in .  proelium  ibat;.  iiiUi« 

.  j^ljg  ^^T^ferto  P^Pf  ^*^  ®^«^cdi*^*^''  Bas  tantas  viri  Tirt»te«      ' 

in*fti(Ui^iviilt?aa«qHaMW  inhumana  ciHideUtae,.  perfidie      ^ 

^il^  <|j^^  piiT^if  a^  nibU  yeri;  nihil  fancti^  nuHtts  DeAm     ] 

,ilflfitv^\ml^^                                                     Cuni  bao  J 

^^d^I^^^iftutum,  al;que  i^itioxum  trieniaio  mb  Hasdrobale  ^ 

j^n^r^qi*je^  ,^ai^t  I  nMlla>^re^>  quae  flgensla  Tidendaquo  '^ 

...  «dgW?^fgturtfi»%«ite.ffe|:^'praetermiffa^^^^^              ..  ^ 

X   >  ,\ll{^ot^CetWu»i  ^*  q«o  die  dux  efcdjBckrataai  velat  ^ 

JtaJia»€i.^ifolirin€i3fa  d^fpreta,  beliumque  Aomanum  ^nan^,  ^' 

Aitum,a<fetv  nihil  proUtanduin  r^tus^  ne  le  qiioqae^  ufc  ^« 

l^itremiHamilcarem^  deinde  Hasdrub.aleni,  cuncftaiuena  *i 

cafus  aliquis  opprimeret,  Sfi^untimi  io^erre  Mlum*  fta<«  ^^ 

"^       tuit*  quibus  oppugnamiis  quia  haud  dubie  Kotpanaarma  *^i 

^      teoireba^tur,;  iit  Olcadnm  fines  priu«  (ultralbailun  ee,  > 

^      gens  in :  pavte  magis ,    quam  in  ditioile   Garthaginicn,  ^ 

fijttm:erat)  indmtit  exercitimi   ut  non.petiffe  Sagtmti.  ^^ 

iios/ffed  rerum  ferie,  finium^  dpmitis  gentibus,  jttn-  H 

gendoque,   ttact^s  ad  id  bellum  Tideri  poffet.    C^rte.  ^fei 

>s        yun^  t«tbc90  oputentam»  vcaput  genti^  e}uS|  ex|iugiiat  di«  % 


«fa 


IX  B  R  n    XXL     Cak  V. 


ripitque.    -Qno  luetci  percuirae  mmores  civitares,  ftipeti* 
dio  impolitdi  impevium  accepere.  vtctor  exercitu$,  91^0-^ 
Jentusqne  praefda,   Gartbagiiicm  novam  in  hibema  eft' 
deductui.     Ihi  large  partiencto  ]:^rae^dam/  ftipenSio  pr«e*^, 
terito  dum  fide  exTblvendo,    cunctis  crrium  IbciorMni*. 
que^animis  in  fe  lirmatis^,   vere  primo  in  Vaccaeos^ptw^  . 
motiiiki  beilnm.     Hermandica  et  Arbocala  nrbes  vi  oa« 
piae,     Arlx>ca]a  et  viriut^et  multitttdine  dppidaiioniinfi 
dia  defenfa.    Ab  H^^l^a  profugi 'exrulibus  ^mctt^ 
dum  ^ '  priore  aeftale  aj^^^Bgendt ,  dnm^  fe  JunxifTent^*' 
concltant  Carpetanos :' a^Rque  Hanmbalem^  regreffinn^ 
ez  Vacca^is,    haud.ptocul  Tago -flmnlne  ^flben  grfeTi^f 
praeda  turbavere.  Hannibdl  proelio  «bstiAmt;  caftrisque^ 
fuper  ripam  po(itiS|  cum  prima  quies  filentiumqne  arb' 
hoftibus  fuit,   amnem  irado  trajedt:    vaYlpque  ita;  ^fo^' 
ducto,    ut  locum  ad  transgrediendum  hoftesr  habtfri^eht/ 
inradere  eos  transeuiitesTtatuit.  fLquitibuis  pyaedepil', 'ttt^i, 
cum  ingreffos  aquam  videretlt,  ftdoritlintur^Peilttifrt' 
agmen  in  ripa,  e^epbantos .  aftte^  quadraginSpJlijfMiftiiK^ 
Carpetanoi-um  cum  ajypendielbus  Oleaduih  Yaccaeo^frfii-* 
que  centcm  mtllia  fueret  invioea^cics,  4  aetjuo  diitilWii^ 
retur  ctoipo.     haque  et  ingenio  feroces ,  ct  muMtudiriW 
freti,  et  quod  metu-cefillTe  credebailt^hofifem,  id  hi^rttt^  ' 
Tictoi^am  rati ,  qtrod  intereffet  aitlnii,'  di^ore  ftfWatb/ 
paSQm  iifie  uUiiis  imp^io-y  quai  cdiqiie  ■proximuih  tk'^^ 
in  iamnem  ruunt.     Et  ex  parte  aiter^  ripae .  vis  ingW*'' 
equitum  in  Buroeit  immifTa,   medloque  alveo  haudqua- 
quanrpari  certamiiie  concurfuro-  <jui|)f)^  tibi  Mdes  in-^ 
ftabilis,  ac  via  vado  fidens,  vel  ab  ineiihi  c^ulte,  tqn^ 
tfemeriK  acto;  {iervertl  poffet:  eques,  corporte  armisqif^ 
liber,    equ6  vel  p^r  tnedios  gurgitc»  ftabili,    coitiiiiti^ 
emitiusque  rem  jfereret/    Pars'  magna  fiumine  abfuiufi^ 
qbi^m,  vomcofii  aihtil  tfelati  in  hoftes,  ab  elephands^ 
obtridfinit:  yoftremi,  ^uibus  rcfgrtfffu^  In  fuam  ripa*f^  ^ 
fiHiotfdit;  ex  r^a  trepidatiotie  qudih  in  unum  collig^-* 
rentnr,  )priils<)uam  e«  taMto  pavorje  reciperetit  aitiriibs,^ 
Hanniba),  agmine  <|uadrato  amneblihg^effus,  fugam  ^±* 
ripa  fecit:  ^tai&sque  egris;  intrapaucos  dies^arpetanoisf^' 
quoqna  ih  dedkionein  ac^pit.     Et  jam  6uiiiik  t^its^Hi^^^ 
riim,  jpraeter  Sagafttinoi,  GartfhagitaehlW  el-ant,4r^:^^ 

A  3  '^l 


fr^ L  I  B,  B  R  XXL      C4.T.  VL 


U.  C.  534.       a.  C.  N.  21^. 


''        )■■     ■     ■    -■■      11  III'  ■   I"      «■T-M—»M»Myi^j,y^  ;«i«P>   '<» 


VI,  CuiQ  Sanguntiiiis  bellaEa  nondum  erat :  cete- 
rmn  )a,m  belli  caufd^cert^iinina  cucp  Hnitimis  ferebantur,^ 
iBa^ixne  Turdetauis,  qoibus  oum  ad^ffet  idem ,  qui  iiiis- 
eratfator,  nec.certamen  juri^^fed  viiii  quaeri  appareret; 
lpg¥i  a  Saguntiuis  liouiain  naiTii,  auxiiium  ad  belluixi. 
)ai79  haud  duhie  itnminens  orantes.<  ^C^nfules  tunc 
{iomae  eraat  ?♦  Xllpmelius  Scipio  et  Ti.  Senipronius  l«pn-. 
ips;  qiii  cufla,  .leg^tis  in  fenatum  iniroducus,"de  lo* 
ptfbjyica  retulillent^  plaouif£|Hbtaaitti  legatos  in  Hifpa^, 

^  m^JOit*  ad  res  fQciorum  inf]|^^^Bn;  quibns  G,  videretur.. 

digna.«caui!a , .  et  Hannibali  x^PPtiarent ,    utf^ab  Sagnn- 

tii^i^^  rociis  populi  Romani:,  absun^ret»  «t  Carthagmeoi 

iu  Alricaip  tra)icerent^  ac  roriQrum  populi  Romani^^due- 

tzQfionias  delerfent,      Hac  legatione  decreta,   neoduni 

V^i^f^  1 .  OQi^um  Xpe  ce2eri«(s  Saguatum  oppugnari  alla- 

tum  eft,     Tunc  r^Mi  ex  in^egro  res  s|d  fenatum.     Aliii 

pr^Tixims  j{on(qUbu$  Hifp^niilm  latque  Africam  decer*: 

nm^lesi  rerra  ^suri^He  rem  gerendtun  oenfebant;  alii  to-. 

l:)3Mn  m^fflTj^ni^m  H^i^i^Hfalemque  mtendebant  bellum. 

Eir^nti  qui  non  temere  moTenclam  rem  tantam ,  exfpe- 

^SMTldQ^que  eq»;.  Hifpania  }egato$  cenTerent. .  Haec  fenten- 

tiai  qu9(eiuti£iiu>a  yidebaturi  vieit;  legatique  eo  matu*. 

]iu6,i¥tif£,  p,  Vftlerius  Flaccus  et  Q«  6aebiu$  T^^nphidtis, 

S«|^«itnin  ad  Hannibnlemi  atque  ind®  Cartkaginem,  fi 

'    t%Qn  eb&fteretur  b^]lo,  ad  diicemi|pfuniin  poei^tai^  foede- 
tiis  ipojiti  depofcendum^  :  ^ 

VIL  Pum  ea  Romani  partiat  confultantque  t:.)am 
Seguntuoj  I\nnm4  m  qppugnubatut,  Ciritas  ba,  long^i- 
oi^ulentifiima  ultra  Iberum  fult^  fita  paUiis  mille  ferme^ 
%  mari*  Oriundi  a  ZaQyntho  infola  dicnntur^  mi^^tiq^^ 
eiiam  9b  Ardea  liumlorum  quidaqi  ^eneris.  ceteruot  in 
Uptas  bren  creveram  opes,  fe»  |i|ermmi«»  feu  terre&ri'. 
hm  fructibu$,  ieu  multitudinis  inpemento,  feu  fMcd* 
tatei  di$ci]plinae  I  qua^iidem  focialem  usquc  ad  perni«tei9r 
fuam .  Goluerunt,  Hannibal «  ii@Lfefto  eateccitu  ingr^(&& 
£ne$,  perYaftatis  pafAm  agriS)  urbem  tripartito  eggredi*' 
lur<  An([ulu«.  muri  erat  in  planiorem  patentioreoiqffe, 
^uam  cet0ri  circai  yallem  yergwi^  Mi^^tfm  eum  mm 
^ihjk  iaUfsait%  per  ^ua»  airies  n^Q^il^admaTerif  oiCb 
'N  Sed 


LtBSRXXI.    €a».V1I.     ,       .     7 


U  C.  534.       «.  C.  N.  218. 


.Sed  4it  kK^s  ptocu)  m^ro  fatis  aeqinis  agendis  Tin^isfuit; 
Ua  haudquaquiim  profpere,  poftquam  ad  effectuni  operia 
TenmiQ  eft,  coeptis  fuooedebat,  et  turris  ingensimmine* 
liat :  et  mnrus,  ut  in  furpecto  loco,  fupra  ceierae  modum 
altitudinis  emunitus  erat:  et  juTentus  delecta,  iibi  plu- 
srimum  pericuH  ac  laboris  pfrendebatur,  ibi  ti  majore' 
obiiftebant.  Ac:primo miCGlibtis  f abmovere  boft^,'  nec 
qaidquam  fatis  tutum  munientibus  pati.  Deinde  jam  nott 
pro  moenibus  mode  atqua  turri  tda  micare,  fed  ad  enAD** 
pandum  etiam  in  ftationes  operaque  hoftium  animua 
er«t,.  4|AibttS  tumultuariis^ertamii>ibus  haud  fmne  plu« 
vas  Saguntihi  cadebant,  quam  Poeiii.  Ut  Tero  Hannibal 
ipfe,  dihn  murum  tncautius  fubit,  adverfuin  femur  tra- 
galk  gra?tti»r  ictus  OBcidit;  tanu  circa  fuga  ac  trepidatio 
fuit ,  ut  noa  multum  abeffet^quin  opera  ac  rineati^  de« 
lererentur.  ^  ^ 

■  .  •  * 

Vlll.  JObfidlo  deinde  per  pauco^  dies  megis,  ipMai 
oppugr&tio,  *fuit,  dum  vultMis  ducis  curaretun  pet' 
^ood  tempus  ut  qiiies  certaminum  erat^  ita'  ab  npparatu 
opertsmi  -ae  munitionum  nihil  ceiTatum*  Itaque  acritiH 
de  integro  «bortum  aft  bell^m ,  pluribusque  partibus; 
▼ix  aceipicntibus  quibujidttn  of  era  locis  i  vineae  coeptan 
agi^  admoveriqne  aries.  Abmdabat  multitndin^  homi* 
num  Poeiuit:.  ad  it^ntum  enim<  qttinquaginta  miffia  ha<'^ 
buiffe  in  ^armis  oreditur.  Oppidani  ad  omnia  tuen- 
da  atque;  obeniKU  maltifariam  distineri  coap^i  (imt:  e^ 
ston  fufHciebaht  (|am  enim  fertabaiii^ur  arietibusr)  muri,' 
quafilata^que  maltae  partes^rant*  ixna  oontinlentibus  rui- 
uis  nodaverat  urbem  i  tres  d^incepf  tutt^  qaantumqu^ 
inter  eas  muri  erat,  cumfragore  ingentiprociderant;  ca- 
ntumque'<>ppid4na  ea  ruina  crediderftnt  Poani;  qua,  ve- 
lttt>ift  pariter  «krosqoe  morus  texiCCet)  ita  utriiique  in^ 
{Hlgnaitt  fraemtf um  ef t.  ^ibil  usnmltuairiate  pugttae  ruflile 
,etat|  qual«fi»4h  oppiignaiionibus  ttrbium  {Mr  oecafik»- 
mehiptttis«alteriuaconferi  folent:  IM  jaftafe  adeSi  ▼dm 
pateiUl  oanipo^,  inter  ruinat  mori  teetaqoe  drbss  hiodioe 
4ifiahti^4t[iterYa]lo  coi^feiteriint '  btno  fpKBS ,  hinc  defpe- 
ratk^ahimoa  iriritiLt:  Poeh6^oi»{lVfe']ahi  £^  urbem»  fi  pau- 
iMjhaili  iMinitaiM:^  credente^  Si*gttntih)p  pro  nuda^  "><>^* 
-  4  A  4        '  nihns 


^l  * 


L  I  p  E,R  XXI.     Caf.  Vlir.  IX. 


mmmmfi^mmmmmmamf^mmmmm» 


ibus^p£^tr^  cqrpora  opponentibas  ^  liec  ullo  pedem  re«  iwncji 

rente,,  ne  .in.>reliotum  a  Te  lo^um  hoftem  immifcterQt*^  3^1; 

aque  ,quQ  aoriiis   et   conferti  magls^  utrinque  pugna*  t,  v4 

int,  eo  plurec  Yuinerabantur,  nullo  intel*  arma  corjpOr  i,  ^jj| 

ique  yanp,interci(l0nte  telo.   Falariea  erat  Sanguntinij^i  ^1«  , 

illile  telum  haftili  abiegno,  et  detera  teretl^  praeter^  «e:  n 

lam  ad  eztremi^n,  unde  ferrum  exftabat^  id,  ficut.iAi  ^^^i 

ilo»  t^nadratum  ftuppa  circumligabant,  ^  Kniebantquo»  jnjj^^, 

ice^  'i  Ferrtmk.  autcm  innes  longum  habcbat.  pedes  ^    ntr  Tm^^ 

im  9rmi$  transHgere  corpus  poIEet.  '  Sed  id  maximCt;  ivfij 

iamG  iMicIHIet  m  fcuto,  ueo  peiiettallet  itl  corpus  ^  f»r*  ^^j^ 

>rem  faciebat ;    quod^   cum  ^iedium  accenfnm  'mittCK  ^  [, 

smr,  coacepttimque  ipTo  n^u  multo  majorezii  ignttfla  ^^^ 

irret,  arma  omiui  oogebat,  nudumqud  milite»  ad  ixu.  nttr 

^u«nte$  ictuJB  pr^eb^tiau  %  nij  „,. 

^    IX*    Cum  diuanceps  fuiSet  certamen,  et  Sagunti 
is»  quiKpraeter  fpem  t^rlUberent,  creTiffentanimiV  ^06' 

us,  q^ia  non.viciiOfet/pro  victo  effet;  clambrtm  re->  (Jtj 

ente  oppidai^i  tollunt )  hoftemque  in  ruinas  mnri  ex«  1^^ 

pllunt;    inde  impedituop  trepidantemque  eatturbaxilrl^'  in, 

oftremo  (;ufttm  fogatumque  ia  oaftnt  redigunti^   Inter^^  i^ 

n.  ab  Roma  leg^tos  roniKb  nimtiatum  elt.     ^pibiis  ob*  ^^^ 
\am  ad  mar^  miOi  ab.Hannibale^  qoi  dicereilt»  Mo.tcu 
»  eos  aditi4rQs  inter  tot  tam  ^fCeratartfkn  gentiiun  «rma: 

ec  HLannibcli^^  in  ti^ito  discrimikie  rerum  9  opetae  effa  j^ 

tgationes  audire.     Appdrehat,    non;admi£fos  protinua.  j,^ 

arthagin«m  iturQfi*  literas  4gitur  nttiidosqiue  ad  princi*»  ^ 

es  f actionis  Bairoinae  pnK^mitti^  iit  praepar^reiptt I^rum  ^^ 

aimoj^,  n«<quidparsakeragratificariproRomani$  poffet«  ^  •  ^ 

X»     Iteque,  prae^erqviam  quod  admiC&  auditiqiiO;  ^ 

int,'*.ea.quoque  tftx^a  atqueinita  legatiojvit^  .iiaixuo(  ,- 

nus  ailvi^^ro  Xena«tt  ctulam  fo^dens,    jnagM  i&ientiar  ^ 

ropteir>  auotoritatem  fuam  «'-npn  'a(Cmfn!%  M4ient|tt9i»»  . 

2[it.     Pii^rlfmf  fatderum  arUtros  ac  t^9   muuifff^ 

ratdixiffe  ji  1  Bi  Mmiimru  frf^tnkm  ud  mHfnimm  ^Bi^ 

renu^  non  vMmef%  ^Mn-Jl^pem  9JUl  iitmquiffhrtt  mfir 

ec  umfifmm^  d$M09''fiif§iltmis.  nminisqu^rSmriiiii  f»i/-^ 

wm.  Jiifirfi^,  r^fiAfm^i   Mmimm  foai^ra*^  ^^Jmnm 

■^  '  fiu* 


I 


L  I  315  R  xxr  CaV.x:  • 

/  U.  C  534*        21-  G.  N.  2iH. 

fiagrantm  taupidimi  rtgni  ^  vUmque  umm  ad  id^  cirntuttm^ 

fi    ex  heUif   beUa  /ereudo  fuccinctus  M^mis   legia^ihusqUw 

vivae^    velut  wuiterim  igni  fraebeutes^   ad  exercitus  mi^ 

fiftfSi, .  .duifiis    erga    hae   incendim^^     quo  nune  ardetis* 

Sa^ntum  vefiri  cireumfident   exercitus^    unde  oreeutur 

faedere:  moxi.Cartkaginm  eircumfidebuut  Ramanae  legia» 

meSf    ducitms  iisdm  uOs^    fer  qucs  ^riore  heUo  ruptg 

foede%ai,fuutulti.,  Utrum  koftemf   an  vos^   an^foHuttoM 

^mtriusque  fofuli  dgnoratis?     Legatos^    ah  fociis  e$  fro 

fofiis^i^uietttes  >    bonus  impirator  vefler  iu  eaftra  uon  ad- 

tfuifit^  jus  gensium  fustulit^    hi  tameu^   mude  ne  hoftium 

jquidetn  legatiarceuiur^   fulfi  ad^s  veuiunt ^  res  tx  fo^ 

Akere^fefetuntk    fubliea  fraus  akfit;    auctorm  etihae  et 

itwm  erimiuis    defofcunt.      Quo  leaitts  'agunt^   figpi^ 

iteeipiunt;    eoy    cum  coefirint^    ve/^eor ^   ue  ferf^veran* 

siusfaeviasetn,)(4egatesinfulasErtfcew(que  aute  ocuitis  fro^. 

ftouite^   quae  terra  mariquo  fer  quatuor  et  viginti,  annot 

jpaffifitis.  \hlec  fuer  hic  dux  erat^,  fed  fater  iff$  HamH^ 

for^    Aiai(s/,alAr^    ttt  ijli  volukt,    fed^Tarento^    id  eft^ 

lialiau    nofi  ikftiuueramus  ,ex  foedere :  ficut  nunc  $agutt* 

tk  uou  ^ketimmus* .    Vic,etunt  ergo  Dii  hominesque ;    et^ 

id.de  gHo  verbis .  ambiigebatur^    uter  f^pulus  fotdus  rw 

^t¥0ft%  tveuttts  beHi^  velut  aaquusj»dexs  uude  im  ftehait^. 

ei^  victjoriatft  detUt*      Qartkagn^i    uunc   Hanuibal    vinear 

[tupresq^ai;  admovet:     Carihagims   moeuia    quatit  arieti. 

_Sag;u$ti  fKintff  (falftts  ntistom  patesfim!}>  mftris  eopiribms 

iucidfeut:    fttscefstmqve  tum    Staguntiuij^  ^Uum^    kabei^- 

dum  cutu  ^ompuis  0.     Dedmus  ergo  Hauuibeimf    di^ 

cet^  akqttis*     Scia^   mam  levm  tffe  iu  ,9o  auctorjaatm 

\ftoftet   fate9'9$as  .inimicisias.n      Sed    e$   Hatiiileorem   oa 

jferiffe  latuuks  f^m^   quod^    fi^  iBa  .vivercs^    btStmft  jam 

j^um^  Kpmtauis  kiieresms;    e$  ^ma  psvenmf   tauquam  fu^ 

tiam  factmgue.  knjHs  keUif    adi  fc  dettfior.    Nec  dedeum 

*dum  fotsmjd  fiacuhm  rumH  foeierisi  fti^  fi  tteta^  da^ 

.fajcaif  ^  -  (hvekeuibiuk  in  uhimas  utaris  terrax^uutquo  oras^ 

jifef^audmqut  ta^   uttdit  uea  dil  uoe  uomm  fofuapte  ejstt 

acctdert^^  nitqua  Jhtieitart  qm^tat  eivitatis  fiasum  p^ffit. 

,E^a  ita  iftttftOf   4e^as  txttti^lf^  Rmtam  mitteudos^  qui 

fetuftui  ftnshtiasstz  ,  alios^    ^uf, ,  Hs^atihsiU  nutuiant^    ua 

.exarciitm  m  Sagfwo  abduaM%  tffmtm  HatimhUm  tjt 


r 


U.  C.    ;3i.      a.  C.  N.  218. 


foeiere  Romanis  dedant:  ttrtimhgmwtm  imI  m  Sagum- 
timis  repUlendfif  decerno.  y 


XI.     Cttiii  Hann^  peroraffet,  nemini  omniuin  eer* 

.  lare  oratione  cum  eo  neoelfa  fuit;  adeo  prope  joaanis  fo- 

ii.atus  Mannibaljs  erat:    infcftiusqtie  locutu^  arguebant 

Hannoneoi,  quam  Flaccum  Valeriinn^  legaeumv  Rouoa* 

hiiin.     Refponlum    inde  legatis  Komanii  eft,    BeUumt 

^0rtum  ab  Saguutinit  y .  udn  ab   Hannibale  effe.    f^pnlum 

Romatiufh  injufta  fycere ,   fi  Saguntinas  vetmjiijfimae  Car^ 

thagiiticnjium  focietati  ^racfonat^ ,   Dum  Romani  teitopns 

terunt  legationibus  mittendia,   Hanniba},   quia  fefTnm 

inilitem  proeiiis  operibusque  habebat,  paucorum  iis  die- 

rum  quietem.dedit,  ftatieinibuis  lad  ouftodiam  Tineariim 

aliorumque  operum^  dispolitis.    interim  animos   eornm 

nun6  ^ra  in  hoftes  djtnulando ,  nunc  fpe  praemioram  ac. 

cendit.    Ut  vero  pro  concione  praedam  eaptae.  urbis  ecH* 

I  adt  ouHtum  fore ,    adeo  accenii  omnes  fant^  ut,  ii  ex- 

\  templo  fignum  datum  elfet,    nulla  vi  l*eil&i  Tideretfir 

{loCCp*     Si^untini  ut  a  proeliis  quietem  babuetiint,  nec 
acefFentes,  nec  laoeffitip^  aliquot  dies;  i|a  non  necte, 
non  die  unquam  ceffaTerant  ab  opere^    ut  noTilm  mu- 
ruui  ab  ea  parte,  qua  pateAictnm  oppidofti  ruinis  erat|^ 
relicereitt.    '  Inde  pppognatio  eos  aliquanto    ptrooipr, 
ipian»  ante,  adorta  eft:  nee,  qua  primuin  ant  pofifii. 
inum  parte  ferrent  opem ,  (etim  oionia  rariis  elamori- 
bus  ftreperent}  fatis  lcire  poterattt.    Ipfe  Hannibal,  qoa 
turria  mobiHs ,  bmnia  mutiin^enta  urbls  fuperan^  altittt* 
Anje,    ag^fitur,    horutor  ad^^rat.   ^qua^  cum  admota, 
catapultis  balliftisqtte  per.,  omnia  uhulate  dispoGtis,  mu- 
|ro$  delenforibus  httdaJCC^;  tum.Hannibalv  occafiQhein 
ratus »    ^mtigentos  ferme  Afros  eam  dolabn^  ad  fiib» 
ruexidum  ab  imi>.jnurum  mittit.  ttec  erat  difillcile  ojpas, 
quiqd  caementanon  calce  durata  erant,  fed  interfiftaitf* 
to,  ftructurae  antiquae*  genere.     Itaque  latius,  quem  eaa- 
deretur,  ruebat:  perq^ie-patentiA  ruinis  agmina  tnoato- 
trum  in  urbem   TadebanV.^    Loeurrt  quoqiie  editaqli  ca» 
p^nt:  collalli^que  eoi  cHta^dltii  ba11i|cisque;'Ut  cift^lem 
;in  ipfa  urbe  Telut  arces»  imminentem  faabiBi^ei^,  imire 
.  circumdti^t:    et  Sngmitim  Itturuin  interiotefri' iib  iiou'> 


'      •  ■  ■'     ■  "■"■■  ^    •■    -■•'. 

L  1  B  E  R    XXL     Ca?.  XI.       ,  1 1  < 

^  '  U  ♦ :.  534.       a..a  N.  2i8. 


^i^ix^.aiwMMM 


dttu)  capta  urbis  perte  cl acunt,  Utrinque  rumma  vi  et 
muniunt,  etpugnant:  fed,  imeriora  tuendo,  minorent 
in  dies  urbem  Saguntini  faciunt.  Simu]  crerett  inopia 
«umriQm  loiiga  oblidipne,  et  minuitnr  exfpeciatio  ex- 
tecnaeopis;  cum  tam  procul  Homani,  tinica  fpes,  cir<>» 
csLomnuL  hoftium  effeiit.  P^ulisper  tamen  affectos  ani* 
nsns  recreavitrepentinaprofectio  Hannibalis  in  Oretanos 
Cai^etanosque.  qui  dno  populi,  delectiis  a^cerbitatt 
eimfteimati ,  reteiuis  ccnquiiitoribus,  metum  defectio» 
xus  cttm  praebttiflent ,  opprefli  celeritate  Hannibalis» 
omilierum  mdca  avitta«  jK; 


1  •  . 

XII.    Nec  Sagnnti  oppn^atio  fegnior  erat,  Maliaiv 
-bale;!  Himilconia  Mo,  (eam  prottfecerat  HannibaO  Ub. 
,ampigre  rem  ageme,  ttt  dncem  abefle  xiec  cires,  nec  ho» 
ites  lentirent^    1«  et  proelia  aliqfiot  fecunda  fedt^  et  tri* 
Isp^  arietibtt$    aliqoantttlttm    muri  discufut;    ftrakaqoe 
loiisaBa  recentilKis  roinis  adTehienti  Haz^Aibali  oftenait. 
Jtaqoe  isid  ipbmtitsM/eSEtemplo  diicttts  exereitus,  atrbx* 
ique  piM>e)i«t»  cdm  miHtorani  utrixiqae  caede  initum ,   et 
pan  areis  capta  eft.     ^iitata  deinde  p«r  duos  eft  ^gua 
^i4«^fpeS)   AJ^tiem  St^unttnaitiA   et^Alorcum  Hitpii» 
aiiim*  '  Alcon ,  xrifctis^aguntinis ,  precibus  aliquid  mo^ 
«ufum  rictixs,  qmxm  ad  Hannibalei^xiocttt  transif let,  poft- 
qipm  ntliil  lacri^ae  moTebant,  eonalitionesqtte  trift^Bi 
eit  eli  irato.Tictdre,   fei^ebantttr,    transluga  ex/oratore 
fccixis,'apttdhQftem  manfit;  moriturum  affirmans,  qi|i 
fttb  cendttioxiibos  bia  de  pace  agerei;    PQ{tulabatu|r  att- 
wm^  ri^deredt  re^  Tnrdetanis ;  traditoque  t)mni  auro 
aitqtte  argexuo^   egreffi  ttrUe  cum  jingttlia  veftimeutis  ibi 
iiabiuvent,  ubi  Btonns^  juf&ftet.      ^Has  pads  leges  ab- 
Mente  AkmKf  accepturo^  SaguxkindDs,  Alorcus,  yinc^ 
^tmoev  ttbi  aliairincantur,  affirmans,  fe  pat^s  e|uaii>^ 
^«aprelMi  fiem  polUcetcir^    Eral  aafen^  tum  mika  Hatv 
xxi^if;   ceterum  pttblice  ^Saguntinia  amictts.atquelul^ 
fpes.  '  Tradiio  palam  telo  cnftodibtt^  hoftium,    trdihtf^ 
^e&s  intmiiAnti^' ai«pri(etaifefll  Sanguntinum  (et  ipfe, 
•iir-fabebatV.  e&  dedmitti.   qiftu  emn  -extvmplo  conoai^ 
bm'omiKiB.^m^ma^  honixQnm.afffft^fffioti^ji  Cobaivta  eeteti 


v  ^    '    ,  ' ■    .    • 

12         .   L  T  B  K  R   XXT.     Cap.  XIl  XIIT. 

u.  c  534.        ».  <^'.  N^Ti? 


» ■  ■>  ■ 


multitudine,  fenatus  Aloroo  dacu^  eft.    dujus  talis  orn* 
tib  fuit:  K         ' 

.XIII.     Si  civis  vjfttr  Alcon^  ficut  ad  factm  pHt^dam 
«fll  Hannihatem  vtnit,    ita  facis  condttioMes  ah  HantubaU 
ad  vos   retulffftti  Jupervacaneim  hoc   i^ihi  fuiffot  iter^' 
^uo  nec  orator  Haunihalis^     nec  sranrfuga.iii  vor  v<«j(/t 
fem.   *  Cum  iUe^     aut  veftra^    aut  fua  culpa^   mauftrtt 
apud'  hcftem»    (fi  metum  fimulavit  ^  ftta;    veftruy  fi  .piri^ 
euluef»  eft  Mpud  'vot  vera  rieferent^s)  tgo^  nt  ignanarttif% 
tfft  aliquas  et  Jalutis  tt  fOcis  v4%£  condisioutf^    pn^  mc»» 
tufto  kofpitio^    quod  hihi  voiiscum  tft,  ad  vos  vtni. ,   Ve^ 
ftra  auttm  caufa/mt^    ntc  uUius  alttrius  loqui^,  quat  lo^ 
fuar  afJi^d  vost  vtl  ta  fidtf  fit  ^  quod  ^  ntfut  dum  vtftrit 
flir^ihui  rtftitiftis^    ntqne   dum  auxiiia^  ah  Homanis . {'fierim 
flis^    facis  unquam  afui  vos  meutiofttm  ftci,     Poftqu^  . 
Mte  ^ah   Roinanis  vahis  uUa  fpts  tfl^     tttc  vtftra  jam^ant 
arma  vos «    aut  moania  fatis  deftninmt ,    foem  affero  ed 
vos  maps  ntceffaniam ,    qtsam  aeqtutm,    eujus  ita  ^  ntiiqma 
ffts  eft^   fi  ^tmn^  quemadModMm  ut  meaor  firt  Hammkal^ 
fic  pos  ut  pieti  andiafis:   fi  mam  id,    anad  amittitmny    10 
damno ,    (cum.ompim  vietoris  fine)  feii    qmidfHid  ralim^ 
quitur»  fromuntr^ikahituri  ^is,    Vrhfm  vpHs^  ^uam 
4K  magna  jam  .fitrtt  Mrmtami    cUftam  ftre  totam  kahaa^ 
adimit^    agros    rtUnpsie\    locum  affigna^rmsy    «*   qetm 
novum  offidum   aedificpis:   ,aurum   argentumfue   ometa^ 
fublicum  frivatmmque  >ad,ft  jttbtt  ,deftrri:      eonfmgum 
vtftraqUt  corfora,  ac  libtrorum  vtftrorum  ftrvat .  imniaf 
latai    fi  inermts  cum  hiais  vtftimtntis  velitit  ah  Sagi0tb 
*e»irt.      Hate  tdetor  hpftis    imptrat.-iHaee^  ,quan^]etaem 
fint.  gravia  atque  acerba^    fortuna   veftra  vobis    fmaektk 
Equidtm  haud  dejfero^    cum   omnimm  fottflat    ti  fectm 
fit^    aliqitid  ttt  his  rehms  remiffurum^ '    Sed  vd.  haetfah 
sitnda  ctmfeo  fosius  y  quam  trucidari  corfota  fieftrjLy  rafi 
srahique  amte  arm  vtflra  conjuges^  ac  Uhjtew   hati  KJittra 
fimatis»  ■■     *  i. .,:...'. 

.XIV.    Ad  haec  axidiead»  dBm^.draimfb^ 
tim.mHltitudine,^  perajixtum  iBnatm  eJXiA&pd|>iili  0^11» 
'lium;  rv^mifm  primmeii  leceCfiom  facte^^^p^oic^ttw^ 

,  fpon» 


1  ' 


L  I  B  E  R    XXI.  "Cap.  XtV".       _         iS 

U.  C.  534  a,  O  iS.  ai8.  / 

l4p<>i»JEam  d^retixv)  ai^enttjcn  auflimque  omne,  ex  pubHoo 

privatoque  hi'  fonim^  od]]^tum ,  ia  ignem  ad  id  raptiiiEt 

facttim  <:oniicientes ,   eot^em  plerique  lemet  ipll  praeci- 

piurveVttnt.     Cum  ex  eo  pavor  ac  trepidatio  tot^m  ut:- 

hem  pervaliffet,  alius  infuper  tumultus  exarca  auditur* 

Turri^diaquailkta  prooiderat,  perque  ruinam  ejus  co« 

^cH-s  ^Poenorum  impetu'  factb  cum  'Jignum'  imperatori 

deiiiffet,  nudatam  ftationilsttis  cpftodiisque  folitis  hoftlum 

eiXe.^drbem;    non  cuncianduni  iti  taji  occalione  raituS 

Hannibal,  totis  Tiribus  aggrellus  urbem,  momento  ce* 

pit,  -iigno  dato,  ut  omnes  puberes  interficerentur:  quod 

iinperium  crudele,  cet^ruln  prope  neceffarium  dognitum 

ipfo  «ventu  eft»     Cui  enim  parci  potuit  €x  iis,  qui  aut 

tiftcluii  q^m  conjngibus  ac  liberis  domos  fuper  fe  ipfoH 

ccmcremarerunt/  aut  armatt  nuUum^nte  finfem  pugoa^ 

qntoi  motietites,  feoerunt?)|  .    vn  .    ' ' 


»••  ■  •       ,        ,  .  • .    • 

^V«    Captum  oppiddm  efi  oam  ingenti  praeda./ 

Qiias^uampleraque^ab  ^or^inis  de  induftria 'cortiiptli 

evant  yvet  iik'X:addibus  tiH  uHuin  disorimen  ^etatis  ira  fe« 

cerat,  e&captiTi  militi!ltm  praeda  fuerant;  tamen  et  ez 

yretio  wrum  venditarum  alivfttantum  j)ecuniae  redactum 

eGBsi  eonftat ,  ekmultam  pretioCam  fupellectilem.  veftem* 

quf  mirfiE^m  Carthaginem.      Octavo  inenfe,    quam  ooe* 

ptmn  oppugnarif  captum.Saguntnm ,  quidam  £pripfere : 

inde  C^rtbaginem  novaiii  in  hibema  Hahnibalem'  con* 

^fltfle:  quinto  deinde  menfe,  quam  abCartbagtne  pro- 

lectus  fit,  in  Italiam  perveniffe.     Quae  fi  ita  funt,  Reri 

«on  potuit,   ut  P.  Cbrnelius,   Ti.  Sempronius  bonfnles 

fcertnt,    ad  quos  6t  principiboppugnationis  legati  Sa- 

^untinl  miffi  fint,  et  qui  in  fuo  magiftratu  cuiti  Hanni^ 

bde ,  alteir  ad '  Tiginum  amnem ,    ambo  aliquatito  poft 

ad  Trcbiam,    pugnaverint,     Aut   omnia   breviora '  ali- 

quiinto  fuere :    aut  Saguntum  prlncipio  anni ,     ^uo  P* 

Corneiiuis,  Ti.  Sem.pronius  confules  fuerunt,  npn  coe- 

pturn  oppugnari  eft,  fed  captum.     Nam  exceflilTe  Ipugna 

ad'TrebJam  in  annuin  Cn.  Sertilii  efc  C.  Flaminii  non 

{iQief&:  qaia  Flamjkiius  Arimini  con^nlatum  iniit,  crea- 

'  ttts  ab  Xi.\.S«mpr6m^  QOxU^ule;   qui^  p^t  pugnam  ad 


■» 


t4 


t  I  B  B  R  XXI     Ca».  XV.  XVI. 


u.  c.  534. 


•«■• 


iiii  i«i>»Hi^.ii^ 


a.  C*  N.  218. 


■*MMM 


Trebiani  ad   creandos   coniuies  Roaaatn  cum  vexkiffeti 
coixtitiis  pevfectis  ati  exercittim  ia  hibenu  rediit»  -^ 

XVL  Sub  iflem  feretempus  et  legatl,  quirAdieiM^ 
^  Cairthagipe^  Eomam  retulerunt,  omma^  hoftiJia  e£fe, 
ei:  Sagunti  excidium  nuntiatum  eCt:  tantusque.  &mul 
i^oeror  Patres^  ,mif|Si^icordiftqu9  ibciorum  peremtonM 
indigne)  et  pudor  non  lati  auxlli] ,  et  ira  in  Cartbaj^ 
nienfes,  metusque  de  fumma  reruo»  cepit,  velut  &  jam. 
fid  poitas  boftis  .efret;  ut^  tot  uno  tempore  motibus  ani* 
nu  turbati^  t^epidarent  magis;*quam  confulerent/  NjBim 
neque  hoftem.  acriorem  bellicolioremque  ..fecum  congti^C^ 
(^m ;  nec  rem  Roms^nam  tam  delidem  unq,uam  fttide  at- 
que  imbellem*  Sardos,  Corfosque,  et  IftroS)  fttqueU* 
l](rios,  iaceriiffe  magis,  qua^  exeraalffe  KiOmftna  arm^j^ 
et  cum  Gallis  tamuItuatDni  yerius^  quam  belligeratutxi* 
Poenum',  hoftem  vetertoum,  trium  et  viginti  aiinorum 
militia  duriCiima  inter  Hifpanas  gentes  femper  victorem^ 
/primum  ^Hamilcare ,  deinde  ijUtsdrubale,  nunc  Hanni* 
Dal^ducl  acerrimo  affuetum ,  recentem  ab  excidio  opQ- 
lentif&mae  urbis,  Iberum  transire:  trahere  fecum  ti^. 
eiccitos  Hifpanorum  populos :  conciturum  avidas  fempeir 
aruioriim  Gallicas.  gentes.  cum  orbe  terrarum*  belluoji 
gerendum  in  Itali^i  ac  pro  moenibus  Aoi^aai^  effe*  ]L  . 

XVIIi .  Nomina^tae  jani  antea  confulibus  provinciad 
era.nt ;  tum  fortiri  juffi«  Cornelio  Hilpania,  Sempronio 
Africa  cum  Sicilia  evenit.  Sex  in  eum  annum  decretaa 
l^giones,  et  focium  quantum  ipiis  videretnr,  et  claflfif 
qiianta  parari  poffet*  Quatuor  et  viginti  peditum  Rjo^ 
manorum  millia  funt  fcripta ,  et  mille  octi^genti  equi» 
tes  i  fociorum  quadraginta  millia  peditum ,  quatuor  mil* 
lia  et  quadringenti  equites:  naves  ducentae  vigintiquiQp 
querelnes,  celoccs  viginti  deductae«  Latum  inde  ad  pg« 
pulum,  vtUent»  juherent^  fofuio  CarthsgiMienJi  iiiifim 
i^dici^  Ejusque  belli  caula  fuppiicatio  per  urbem  ha- 
bita,  atque  adorati.Dii)  ut  bene  ac  feliciter  eveniret^ 
quod  bellum  populus  Komanus  jufiiffet^  Inter  confules 
ita  copiae  divifae^  Sempronio  datae  legiones  duaei  (ea 
quaterna  millia  erant  peditwn^   «ttreceati  e^tes)  e|; 

focio* 


/ 


L  l  B  E  K  XXI.    C  A».  ■XVB.  iS 


j >»  >    .^j.  V.  oo^yw    ^ 


u.  r.  534.  .     Q.  c.  N.  218. 


ttm 


Cdcioram^^fincdeciiD  millift  peditaai »  equifes  miHe  octin- 
gend ;  naTes  loiigae  emitmn  fexaginta ,  celoces  daod^ 
cioT.  Ctun  Iiis  terrertribus'  mari^baaisque  cofms  Ti.  S*^- 
promus 'mifras  inSietUam,  ita  in  Ai^rioaixi  transmiDrii** 
Yus,  i|  ad  areendum  Italia  Poenum  conCul  alter  fatis  ef* 
fet«  Cornelib  minuscopiarum  datum:  quia  L.  Manlius 
|Mraet6r  *et  ipfe  cum  haud  intalido  praefidio  in  Oalliam 
SDittjBltatur.  Natiuiti  maxim^  Comelio  mmerusldemi- 
xiutus.  fexiTgiiLta  quinqutremj^  datae  (neqne  enim  maH. 
Tenturam,  aut  ea  ^parte  belli  dimicaturum  boftem  c^jjd^j^ 
bant)  et  duae  Romanae  legifones  cum  fuo  jufto  equitB|W 
et  quatuprdecuii  millibus^  lociorum  peditum ,  equiti bus 
aaille  (es9*ntis.  'DaasdegjionesRomanas,  et  decem  miU 
iia  fiieiorum  peditum  ^  tnille  equites  focios  ^  ^  fexcentot 
Romanos  Gallia  i^roTinoiaieodem  anno  verfft  in  Punicuns 
,WIum  liabuit.^)^  ]/ 

'XVIIL     HisitacbiftiparatiS|'ut  omnia^uftamtebelii 
Ifsm  fi^rex|fc«  legatos  majores^atu,   Q.FalHum,  M.  Li<<  - 
Tium^  L.  Aemi}]^m|  C  Licinium,  ^.  Baebiam)  in  Afri^^ 
cam  mittant  ad  perconta^dos  Carthagitiienfes ,    pub1i«    < 
cone  ebn&lio  Hatmibal  Saguntum  oppugnaffet?  etit,  id 
^uod  faetari  Tidebaniniri  fatef^ntur»  ao^defenderentpu- 
blico  coniiiio  Jactum,    ut  indicerent  popuTo  Carthvgi* 
xiaenii  bellum.     Romani  poftquam  ,Carthaginem  Tene-»   , 
rant,.  cum  fenatus  da^us  effeti  et  %  Fabius  hihil  ultra,  ^ 
quamunam,  quod  maxidatum  erat|  percontatus  effet; 
tum  i^x  Cartbagiiti^nfibus  unus :  Prutctfs  Vifir^^  Ronkmi^ 
€t  fri&r  bg^HQ  fiiit^    tum  Hunnibdm^    tmqnm  fu0 
c^tfiim.    Skguutum    0pfmgUMtm  ityofctbatU :     cittruut 
hucc  UgMtid  verbit  uikuc  ituior  tfi^    rt  cjftrinr.      Tunc 
cuim  Umtibtl  tt  iufimukbaturg     tt  cUfofithatur»    ttunc 
uk-Mofds  tt  cMfifiio  ctilfut  txfrimitur:  et^   ut  u  coufiffif^ 
r^t  .tjft^mfh  rtfctuurur.    ^go  autm  udu^    frivato  ps- 
UitBut  ciitMi^   Saguutum  offugkatum  fit\    quatrtudum 
€tnftm:  ftd  ntrum  jurt^    au  iu^ria,     Ndfira  tum  hatt 
quuifiio  oiqut  auimattotrfio  iu  cwtm  uofirum  tfi,   ucfiro^ 
M  fuo' ftctrit,  arbitrio^      Vohisem   uua  disctptatip    tfi» 
licuiritnt  ftr,  fi^tdMi  fitri.     baqUt^  quouim  disttrni  fla.  . 
ctr^  ^uidf  fuHica  confiiiof  fuid  fita  ffomt  imftratortt 


iy6 

K  I  B  E  R  XXI.     Ca».  XVIII. 

U.  C.  534.               •.  &  N.  -!!«. 

^cfaiif/  mobis  vebiscnm  /Hdus-  tfi  «  iMmio^  cdnfult 
'tctnm:  in.  quo  cum  cavtrnur  utrorumf^e  fncHs^  uikil 
l^  Sagutttiuis  (uec  dum  itum  ertnt  ftciiveftri)  C0utum 
\ft.  At  tuim  eo  feederei  qugi  eum  Hgsdritbale  ictetm  ffi^ 
iaguntiui  excifiuutur.  awirfus  suod  uikil  eg9  dicturui 
»«»,  wfi  iiuoi  d  vohis  d^iieii  Kos  euim^  quod  C.  Lu* 
sHUs  couful  primo  mUscum  foedus  icit;  quia  uefue  imu 
toritate  PuireuUf  uec  fPfuU.juffu  ictum  erat^  etiga(Ht 
jos  eo  tetteru-  itaque  oliu(^'de  intep^o  foodus  fuHico  crott«i 

tUtum  eft.    Si  vos  pou  toueut  veftra  foederu^   uifi  fse 
risate  aue  juffu  veflro  icta;.  ue  uos  qutdem  Hasireo^ 
foedus^    quod   nokis  infciis  icii^'  obligare   fotuii^ 
Proinde  omittite  JSagunti  aitque  Iberi  meutiionem  foeerei  , 
it^    qUod  diu  farturit  auimus  vefter^    aliquattdo  fu^ias^ 
rum  Koaidaus,  finu  ex  togafacto^   Hicy  mqait,   votui 
feilum  et  facetn  fortamus;    usrum  flacet^y    fumi^.  *  'Siib* 
aanc  vocem  haud  minus  ferociter,    darety   Utrum  veUet^ 
^acclamatum  eft,  ict  quum  irs  itenim  fmu  effalb  beUuim 
{are.dixifret,  accifere  fe  oonne^  Vefpondenmt,  et^  qed^' 
ms  acdftrent  animisy  iisdemfe  gefturos^X 

XIX.     Haec  direou  percoiitatio  ac  ctenttntiatio  h^U* 
1  magis  CK  dignitate  popuii  Homani  yifa  eft,  qmm*  d» 
bede rum  jure  verbis  disceptare,  cum  ante,   tum  maxi* 
ne  Sagunto  excifa.    nam,   £   verborum   disceptatioxiiA 
es  efJGet,    quid  foedus  Hasdrubalis  cum  Lutatii  priortt* 
oedere,  quod  fnutatum  eft,  comparandtim  ^at?  oimk  - 
n  Lutatii  foedere  diferte  additum  effet^  ita  id^rmumforo^  r 
V  fOfulus  Cenfuiffet;   in  Hasdrobalis  foedere,   iiec  tx»i 
e,puim  tale  quidquam  fuerit|    et  tot  annorum  lUentia^ 
ta  vivo  eo  comprobatum  ilt  foedus,   ut  ne  mortuo  qtti^ 
.em.auctore  quidquam  mutaretun      Quamquam^    «tfi ; 
>riore  focdere  ftaretur,  fatis  cautum  erat  SaguntiniS)  16*  \ 
iis  utrorumque  exceptis:  nam  neque  additum  'erat|  iii^  > 
ui  tuuc  ,effeHt:    neo,    ue  qui   foftea  affumerentur.     eti. 
um  afrumere  novbs  Jiceret  focios,    quis  aequvim  oen» 
irct,  aut  ob  nuila  quenquain  merita  in  amicitiatn  re<n« 
i?  aut  reoeptos  in  Bdem  non  defendi?    tantuni^   na  « 
ai^thagimenlium    focii   aut ;  foUicitareiitur  ad  .defectio^ 
em,  aut  fua  jrponte  d^Ibifcemes  teeipqrf^ntiir.    I<egi|ti 

Koma^ 


f 


L  1  B  E  R  XXI.     Ca».  XIX.  XX.  t? 


U.C.  534.  a.C.  N.  gi8. 


— J^*—  if   w 


Komam  «b  Gaftiiagine,  ficut  his  Komae  imperatam  erat^ 
it\  Hifpanjaiii,  at  adirent  dyii;ates,  nt  in  focietatein  per- 
licerent,  aiit  averterent  a,Poeiitis,  trajecerant.  Ad  Uar- 
guilos  prinmin  yenerunt:  a  qiiibus  benigne  exoepd^ 
quia  taedebat  ^itnperii  Pnnici ,  tnultbs.  tfans^Iberum  po- 
pul6s  ad  capidinem  novae  liorcunae  erexerunt»'  AdVoU 
cianos  inde  efi:.y^ntum:  quorfiince1ebreper*Hilpafiidm 
refpouCttinif^e|ei?Q$  ]&>ptt^f  abJCocietate  Homana  ATertit. 
ita  enim  maximus  natu  ex  iis  in  concilio  refpotiUlto: 
Quai  sferecundJi^  eft  ^  Rpmani  i  foftulare  vos^  uti  veftram 
Carthapnieftjiuln  imjfcitiat  fraefo^riamury  .'^m\  \^ui  id 
fecerhnt  > ,  Sia^ii»tinas  crUitliMa  »  "qu§m.faemu\  hofttt  'jf%r* 
diiity  vH^9cU  froiiil^k^l.iki^^^^jiaermis  ficias^*  c^fim% 
uhi  SagHntin4  ^loAes  Jgnotaftft^u  ^JHifpamu  ^ofe^^  fifm 
lugtdfre^  ifaif^$gile.do£HmennmfiagmtirttiKM  er^m/ika 
quis  ftdei  R^nae rauvfiecieMi'Confhia$»<.  bBtdi^i^tfimfk^ 
abire  £nibttt>Vblcianor^m  jiiHa,  ab  nuUo,  deinde  'icopoi- 
lio  Hifpaniae  ^ienignior^^treiib^^tulef^e^  it^^ecAji^cpiiit* 
«^uarn  pei^agtatA  Hiltpaniay  ixkGaUiam  trii3iE»semkt4^    </' 

^XX% .    la  ins  noTa.terribiiisqi^e  fpecSe»>-^fa««ft,  qiidd  ^^fwv^r 
annaii*^ita  mos  gei^ds,  erat)  ii^  eonciliumirenerunt.  oum, 
Yerbis  e3dK>Uentes  gloriam  virtoteinqtte^poppii  Kiftnshi 
ac  magrufcudinem  itoperii^  pe.tiffent^  xie  p9en«,  jbelteiia  . 
Italiae  inKerenti^  per  ^teoa  ttrbasque  Xuast  tmhsititm  4Mr 
rent ;.  tantus  com  fremitu  rilus  cHoltar  ^rtuT).  ut  vf^^ 
magiftratabus   najoribtttqixi?  v^niita   futettsw  ^iedttreito». 
Adeo.ftollida  inipndf^^bepofitid^atio  nSm  «fr^tv^fcenlclM^ 
ne  in  ItaliaMEi  tafansmittant  'Oi^Mi .  be21iuii^i/}p£bsii(fcin^lei- 
tere  in  £b  ,  ■  igrosque  fuos  pro  Alimi^  popolaiidat  oM' 
cere.     Sedara  tcmdem  (renBitu^   ^refpoiolum  :iiegatif  w: 
tlequa  MomanQrum  in  fe  meritum -eft  f   uequt  QartkagU 
nienfiifm  h^urUunt   ob  qttae  aut  fro  .timKkmin^v.aut  mht^» 
fas  Poenot  fumant  arma.     OomrA  tn  audine  fefS ^\  gfnrir 
fuae  howdnes  agrii  finikusqut  Italiat  -^Mi:  n  fofuh  mmuk- 
uo ^  ftifeudinmque  ftndert^  tt  cmtrn.ineUgnu  fatu>    Ea- 
dem  ferme  in  ceteris  Gailiae  oonojiliis  imta  aoditaque: 
nec  bofpitalc  quidquam  pacatumve  fatis  pHus  aaditum| 
quam  Mafdliam  venere. .  Ibi  omnia,  fib  fociis  inquiiSita 
cum  cura  ac.  ijde^    f^ognitai,.  ffjttomupntQs  jam  antt  tk 
T.  IavH  T(B»  Ih    ^  j  Htu- 


i- 1* 


18  tlBSU  X3if.    Ca>.  KX/  yXLT    

,  .U-  C.  ^3^.      /     ^.  C   N.  2i8- 

^lhnmMe  G^^Uorum  animos  iffki  ,  fii  ne^iUiqukUm  ipji 
fati^*mitem  genum  fere^  (itdto^  yferovia  iQi^ui  il^domita 
ingeni$,effe).:.nifMttdeuurbiy.  ci^us  avidiffima  geni  efi^ 

^frintAfum  qjtim  concilientur,  ; ;  Ita  peragratisiHifpaniQe 
•^Gallja^popiiHsy  legati  Roioam  redcfunt,  haiid  ita  zduI- 

.to^ft,  qium  coxifu)es.in  |>rotiaciasr  prbfecti  eraat.  ci- 

»iiit*atei3ft.omaeio  ia  exfpeotationfiii  belli  erectam .  inve- 
neruvit  ^  fatis  cbn&ame  lama ,  .faio  I^erom  f oeiBot  trans* 

:n|i£(i£Ee.  .    ^      -     ^  •'    ■:  x-v  ♦  .'1 

h:      £Xl'i  Hai^iifaol  j>^agqiitovMptd.,  tCdrihagtnemlio. 
vaqa  dft^JiibesBia^coiseefferar*'  vibique^  aoditSBi^qoae  Ro- 
^wa^^  (}uaeqi]|eCaithagin^i  act»  d«e»ttaq|ie«f«ir«fU,  -  fec^ue 
^sih  4vdem  felom,  M  etiikw  caniam^  dDPfc  MJi,   partitts 
•ebveaaditisquB  «reHqoiis  tpimdae  ,'nihi^  trltra^^ii&rendunt 
«iJMs^wtii^pftiA  genM«  mBlnres  oonvocei^  Cr^do'4!go  tw, 
inqoiCi  ^yac/i,oir  :t'f>/s/>c^Vs^rtfV'  pacatH 'omnilmf  Hifym* 
'lilieifaipoiippii mt''finimitm\ nMr*»m^inam f^  exereitusque 
dimi^uiosv/ajSk'-^    mithin^atias!  it^rrt^t   iraHsferendum  bei- 
lum:    ita  enim  hae  gentes  non  ^pacis  fohmi^^^d  ctiam  vieto- 
j^^f^f^  km.s  Umf^fiokakmt\  ^fi\  ekaliitgentihtur^valda^i*  glo^ 
^rtam  .quatnemns^  .    Itaqne^i  (ium  lcnginq-jai  ubj  iamo^  in- 
ifaft.^iiliria^v : '  ^ifieentumqtu  fit  ^  (fitast^o  *  dtmuii^  frifiras  ^  •  tt 
iftdk'  kuiqutMcar^.fiiht^'   vijkri  Jitis.i  fi    qnis  vtftrum 
^fiifisi^i^iHfentvmli.^  tommi^antm  ^do^      J^rimiof^vinte  ^  -.jedico^ 
ifif^s^ruj^iiDiia.besa  }titantihau'i  \  beUim HrpMtis  glo- 
jnimt,  i$iMdfl9qnm''fitmrunK.incipifmttJik ,.   .Amniliiia  -fere  vi- 
^baiaiaaioKpide  oftiatflD  urBitlc||oteirpi9igratawaiiV  et  )aai  de- 
Mmrtttkiidii-tafmi^  etlotigtiils  in  futurnm-  pvovidfentibus 
^eGdsD^Joa}.;.  .'PeritotiiaBi  teaappits  hieo:ira  qiiies,iilter  labo- 
:zbo  ainr  jamuAliao^ibr,  ^uiinieid  exhauriendosv  renova- 
-vit  'tiori^rB»>pRainri9i%lka.acd>  omnia  de  imegro  patienda. 
-^Wm  piwiDpi^adneili (^totp  ^^DTanere.  -    Hannibai ,   cum 
-JnBSSi^TifMiBe^t  '«^dmtuM  anitiM  gentinm  ,   Gades  profectus 
Hereutt  vata  txfcl^tt    novie<jue  fe  obligat  voms,  fi  ce- 
teia  pwfp«tt.  eventffetici     Inde  partians  coras  fiaiul  in 
rinferendaiTi  tRi<sfoe  aroe«dofti  be^lkim,  ne,  duia  ipfe  tcr- 
re&ri  per:  Hlfpani^  .-QaJIiq^qtie  itinere  Italiam  peleret» 
/    tisidi^apartaq4ae  RomantS' Afriea  abSiciliA  rfretrt   talide 
>praafidio  Arnailt  «An^  ftis^tui^;  ?t9  «o  fopplementom  ipfe 


■P«"i^^"  «  «  « 


L/IRBHXXL     Oa».  XXf,  TttTJ  ^  I      t§ 

u.  c '534.1     a.  a;j^!  QiHJ 


■M  ^  ■  lllll— *— ^- 


Ut  Afriria^^Wrp^A,  :m  Acfrica  Mifpani  ^  siilsliotiiipfOf 
mtl  jd&vdom«i(i)ttnriia  nicrqoe  ;«iil«9i^  y\ut  wimvA$')fi* 
gj3iyritmaipfa}ifa(iv'I^ifmKliafaoerei|t;:i  ^Mdedo»  iMlltisd 

octiYigemtos  quinqtiagiiita  p«dite«l.ceMlo$'^dtifill;  ia^rt-^ 
cam,  et  funditores  Baliiares  octingentos  feptuaginta; 
cc^uitefiKM^ittot-eKvttlm^geiitibua  mtHe^iAiicedtibjtr/  Has 
copiea^ii^rtkD.Charftbagiftii  fHraefldSi  eOia,  panamidvftrlbiii^ 
per  Afvioan»  }«i^t«7  ^£kniil  conKJui&oi»ibos  in  ttolial»^ 
iniC&s,  quatiior  flDtllia  cooCdripta  ddbctae  ju vai^lutte^ 
pTiMi&daoBi  eosdem  etvoUtda^VJ^ii  iCavtfa^gittekU'ifuiiit,' 


i  \  » 


XXIL  .  NeqooHifpaiiiaaai  negUgeod[amYaaar)c(ltqiM^ 

Jdao  ba^4  inin{us.,..quoiiiiaud  ignaras  erat,  eir6UaB&iaH% 

4b  Eomanis  eam  legatis  ad  falliohandog  prinoipu|tt'iimw 

»0$)  Haadcabali  fratri,  viro  iiopigro^  eani  pro«^ieiiati 

leftinat,  ^noaatque  euai^ Africi%  aaMHtn^S'  praefidiilS  pediw 

lotn  Afeoruna  undeciia  naiilites  octing^ntit  ^aiiMfHa|^«» 

ra,  Ligurtbus  trecentis,  Baliaribue  quiogentit:  ad  bkeo* 

^editum  auirtlia  additi  equites  Libypboetiides  (mllttbttaf 

Punioum^Afris  genm)  trecenti;    et  Nuo)fdae  M^uriqiio  : 

^ooolae  Qceani  ad  miile  oetingeatot,  «t  par^  IlergatUni 

menuiex  Hirpama^   dueenti  equim:  et^i   noquidtet- 

reftris  deeffet  auxilii  genus,    elepbanti  quatuordecim* 

I3^a(£$praeterea  data  adtuendam  inaritimam  oram, /qoia, 

qua  parte  belli  vicerant,  ea  tuin  quoqjue  rem  gefeeroe 

l\omanos ,    oredi  poterat)  quinquaginta  quinqueremes^ 

jquadriremes  duae,  >triremes  ^uinque  *.  fedaptae  inltructae- 

Ique  reimgio  triginta  et  duae  qtoihqueremes  eravit,  et  trl* 

Iremes  quinque.     Ab  Oadibus  Cairtbaginem  «d  hiberna 

/e^ercitus  rediit:  atqueindei  profectua  praeter]£toTiHana 

'urbem ,  ad  Iberam  maritimamque  oram  ducit«     Ibi,  A* 

sna  efti    in  quiete  irirum  ab  eo  ^}utenem  divina  fpeoiei 

■  qui  fe  ab    Jove  diceret  ducem  in  Itdlmm  ff^mn&aUmf^ 

\fum:;  froinde  fe/fueretiiri.  nequ^  utquam  a  fe  Aefitctere^f 

\oculot.   :  Pavidum  primO|     nusquam - cirbum^icienteoi 

aut  refpieientem ,  ^cututn:     deinde,    cura  faubiani  in« 

genS»  com,   qnidnam  id  effet,  quod  refpicefe  Tetitua 

effeti  agitaret  animo  I  temperareoculisnequirifle:   tum 

fiddlef  poft  fe£a  terpentem  mira  magHitudine  oom  in- 

B  2  genti 


•i 


»    L 1 9eii  xxz  -oav.  xxn;  xxnr.  xxiv. 

U,  .C  554.     ~       aTc..  N;^2 1 8. 


> 

^^i^fl^^^mmmmmmmmmmmmmi^mmmmmmtmmmmmmmmmammmmm^^-mmmm 


•        --  —  ; 1 

gendarborum  iic  .Tirgultorum  ftrage  ferri)  ac  pofi;  inle* 
qtii  jcuoi  Sxagortj  coeli  ^nknbum :  tum,  ^MnmoUf  m^ 
^nicufi^  firsdipi  ifftff  quacrenslem  «adi£fe:  Vajtitaum 
bM^  ^4f«  .pisr^ent  fierro  in^  mc  nhra  inquirtnti  fiaU* 
ttifiif  fatA  imMCMho  tffe^ 


K  XXIlf* '  .lfoe,Tifii  laetustripavHto  Mjerum  copiastrau 
jeiVly  fmeniiC&$,  .c[i0t  G&Dorttm^nimiDS  ^  t\\3ti  tradncen^ 
du&.tBVerdtus  erat^  dDnia^coindilierent,  Alpiumque  trans« 
ita$  fpecularcntu^.  nenagihta  millia  peditumi    duode» 
ciMiiJipiUia::.i$qmtuiii  iber^iit  tradutcit.     llei^iReS'  inde| 
BarguGosque ,  et  Aufetanos ,  ct  Lacetaniani ,  quae  fab* 
j#Qf9^^?!«a#ei»i^oi«^QS.e%.ful>egitii>raequ^ 
yvae£eoit  iHAnnonem,  .iit  &ucea^  quae  HifpaTuas  Otfi^^ 
lifi')ungilflt^  ia  poteftate  ^ent.    iDecemmillia  peditatt 
UaaMao^i.ad.praej^dium  obtinendae  Tegionis  data,  ^« 
niiUei  e;quites.'  <  Poftquam:  per  R.yrena^um  falmm  tradnxi 
evlUTcdlus.i^  coeptusi   raottAique  per*  barbaros  manavi: 
eeKUOr  ile  b.el)o  Komano;  tna  milHa  inde  Carpetatibrun . 
peditum  iter  averterunu   conftabat  ^  iion  tam  bellb  mo 
tos^^quem  longinquita^e  viae  infuperabilique- Alpiud. 
^Allsitti^ .   H^Qtnibal ,  /quia  'revocare  aut.  vi  retinere  eott 
apceps  er%Xx  '^^  -cetQrorum  etiam  feroces'ai|au>i  irritaren< 
ijir»  fupf^  feptem  ^mllia  bominum  domos  remilit,  quos 
et  ipf^  .gi:9^^ri  miiitia  fenferat,   Carpetanos  quoque  al 
fe  {Umiffos  iimulans* 

.    .  •  ,• '  

XXIV*  Inde,  nemora  atque  otium  ammos  follici^ 
tar^9t9,ottm  reliquis  copils  Pyreiiaeum  transgreditur ,  tA 
ad  eppidilm  IDiberi  caftra  )ocat.\  Galli  quamqiiam  Ita)taa 
bellum  inferri  audie)>antv  tamen,  quia  vi  fu^iactos  trans 
Pyrenaeum  Hifpaaos  fama  erat,  praeildiaque  ya)ida  im» 
polita,  metu  fer:vituii$  ad  arma  conrternati^  Kufcinonexai 
aliquot  populi  conveniunt.  quod  ubi  Hauniba)i' nun-» 
tiatum  efr,  rooram  magis^,  quam  beDum,  metuens,  ora- 
tores  ad.regu)os  eorum  mifiit,  coUoqui  femct  iffum  veUt 
cum  kis;^,et  veliUi  proyiur  IMiberi  acceierent^  vel  ft 
Rufcinonen^  froceffurum»  ut  ex  profiuquo  congreffus  fa^, 
cilior  effet:  nam  et  acctfturum  eos  in  caftra  fua  ft  laty 
tum^    nec  tuuctanter  ft  iffum  ad  tos  venturum.    Hofndr 

I  ttm 


I 

1 


L  I  BE  R  XXr     Cat.XH 


JB*. 


r     T' 


u.  c.  534. 


a,  C.  N. 


i%m  him  fe  Qalliaey  non  hofteirt^  ddv 
9^m  m»  thniiumrfiper  QMos  liifeat 
'veniffeK  &t  per  nHntios  qilideih  haec 
Gallorutfi,  caTtti^  ad  iUiberiin  extei 
grayateffd  ^emiai' yenenint ;  capti 
pace^ex^cittiwi  per  fincs  fttos  praeter 
dum^tirariaiiSlferurit* 


N» 


«XX V/  lA'^JWiamintcrlm'ni!iilti 
tVatisifi^  N^nibalein,'  a  MafffllieiiAu 
jierlatita  fcra<:''dititi  perindfe,  ac  ii  Al 
jBojij  feilicitatis  Itiftibribtis,''  dfelecer 
TCteres  in  popuTum  Romanum  iras ,  ( 
circa  Padum,  Placentiam  Cremona 
li^rum  GalHSttih  deductas  aegre^patieb 
mis  repciite%rK«jpttis,  iti  eihn  ipfuih  ag 
tantunn  terrdri^  ac  tumultiis' recerunt 
foodo  multitudo)  fed  ipli  triumviri 
agrum  Teneraht  affigtianduiT^'  dif fifi  ?h 
Mtitinam  fednfugfei^iixt,  C.'  Lutatiu^^ 
Anniix^.  '  LvdMW  iiomen  haud  dubiur 
vilio^et  T,  Atiftib ,  Q.  AciMtim  et  C.  t 
^iuid^m  attttilesV  aiii  P.  CorneBum  /1 
rium  Mafonfhn*.  Id  quoque  dtibinm  e 
|)orta]andditi  txdifi  ad  Bojos ,  Tiolati  fl 
viros  agrum  tnetantes  impetus  fit  facti 
^biiderenltur)  et  gens,  ad  Oppi^nan: 
tes  rudis,'  pig^rrima  eadem  ad  militi 
intactis  affideret  mnris ,  Iimular}  cbe  [ 
erocatique  ab  Gallorum  principibus  le  ! 
t\(^n  coni^a  ]us  modo  gentium ,  fed  t  * 
data  in^d  tBnipus  erat|  jfide,  comprel 
tibiis  Galltiv  niC  obfide^  fibi  redderc  ; 
roi."  Cilkm  haec  de  lesatis  nutttiata  i 
praefidiutoqoe  inperiemlo  elTBt^.  l,,  i\  i 
acconfus^^  effufum  agtnen  ad  Muti 
tunccirtzasTiam  erant,  pleri^que  iin  : 
l*a4o  pi-^feotus^'  iti'inCdias  praecipita  1 
tfaede  feFdvum  emffre  in  apettos^cam]  i 
ftra  coiA^ftili-}  et^  qaiA  tiallis  ad    [ 

B3 


.'  • ' 


ir   '      IfV»^».  XXI,    ^Art  XXV.  XXVl  . 

I  I     ■■■!       I  -    -^     --  --i         .      >  ■ ■-  ^^  ^  ^     ^ 

pes^  ref^cti  fi^nt  icilUuoi  aniqpi,  quanqHia«p  apciib|C 
res  fa«u  .conTcabat.  fter  diaindo  de  integrQ  q^pun^^ 
tiec«.  .duQ)  pcr  patentia  loca  ducebatur.egm^n;,  aj^paruit 
tioEtiy;  ubi.  rurlus  Glvae  injTratae^  tuai  |i0(|iren3O%^i|iloirtf« 
zum  magt^a  trepidatiojne  ac  paeeire  oinniufa,  ^ct^Bj^A* 
tos  niiUtes  occiderant,  (^x  ilgxia  adeinere»  f^inis  eti^al* 
iisterritandi  ^  et  pavendi  Komahis  fi}it.|.  ute  faltu  ii^viti 
atque  impedito  eVafere.  inde,  apertis  Jocis  facile  tqtan,. 
tes  agmen , .  RQmanV  Tanetum  ^  yipuin,  pv opii|ic|uiurp  Pa- 
do ,  contendere :  ibi  fe  inuz^iaieiitOi^^ad.  teippus  oq^unear 
tibusque '  &ufipinis  et.  Brixianorua^i  Ga)]orup]  ,  ^pxilip^ 
edverfuscr^fcentiun  i^  <ues  multitudiiieai  hoftiucn^  |;it- 
tabantar»    , 


.■VI    k  ' 


.XXyi.    ,Qui  tumuUui  repens  poftcjimD  ^ft  Hpmain 

perTa^tits.»   ^t  Pui>icuai  infi^per  Gallico  bello  aactuai  Pa* 

tres  ac£eperiint :  C.  AtiU^m  praetorem„cum  una  Ie^^9 

Romana  et.^utnque  milHbus  fpoiorum^  deleetii  noto  e 

eonfule  cbt>/criptis;,  auxiliuni  ferre  M^niio  )ubent.;  ^oi 

fine  ulio  qer.^mine  (abscelperant  eni^i  mptu  boftes)  Ta« 

netum^ pef iremt«     i*i  P.  GorneHus,  i^  lofj^mejus,  .fl"^^. 

miffa  .^i^^  p^aetore  foerat,.  transfcripta  l,<f;gione  no,va^pro« 

fectus  ab  ur,be  fexaginta  longis  navibus,  prai^er  qr^m 

Eturi^e  Ligorumquet  et  inde  Salyuin  mpnteSi  perx^nit 

Mafiuia^TI,    et  ad  |.raxiiDiim  oftium.  R^io^lani  (plaribuft 

eniifi  diYtfusamnis.in  mare  ^decurrit) •  o^ftra  iipcat : .  tij^- 

dum  Saitvi  credem,     HLarinibal.em   fupei^Te,  Pyrenaeof 

noontes.  ,  q43em..,ut  de  Xw>dani  quoqua  transitu  agitare 

animady^rtdt  ^    .incertoi^     quona^];!  ei  }oca  oceurreret| 

Qecdum.  {aus  reXectis  .ab  jactatlone  raaritima  ^iHlibi^» 

trecetltos  ii^tfrim  deieojtos.  equites,    duoibuf;  iV^affiHen^ii* 

bus  «t(  auxiliaribu$0^1iis<)^  ad  exp]pi;atida;«gi|iia;ttifen- 

dosque,/ea  tutp  bofte^  praemiti;u»       Han|ii,fa^].^   eeterif 

metvi  a.ut.^pretio  pao^tiSj^  4am^  in  Volcaruai  peipv^nera^ 

agrum  ^  g)^)^t\s  ▼alidae»    Colui^t  anteoi  circa-.  utrem^i^* 

ripam  Kbodani:  .fed'|  <]ifkfi  citeriQri  agfe  arceri ^Pi^enunfl 

poffe^    ut  flumen  pRO  munimentQ  habeifent,x,pmni^ui 

ferme  Tuis  tra^s  Abodanijun  t^a|ectis,  fiUerier4a>  ri^^em 

amnls  arm.U  obtinebautJ    Ceteros  aooola^  B^HBiais  Han* 

nib^f  .i^tforam  iplorum  ^voii  Ttdn  tcnfaAon)»,  umul 


-i 


LIBBH^XXL    CAt.XXVL  XXVn.  2^ 


U.  C  5S4.    '     a.  C  N^*:2i8 


ptthoit  doais  ad  navesi  uxidiq4ue  contrabetidiifiibricaa- 
diiqtte:  fimul  etipfi  tripci  exet^cituna,  leTirique  queka« ' 
prifbttm  regioneni  ruaiii  tSBi:^  urgente-  komiaud»  Ciirl» 
cuipiebam.  itaqus  ingem  ceaota  >it  aaiioiA  eft  Uik- 
trtuasque  temere  ad  tlcinaVem  ufuoi  pannaruin:  noTat- 
qae  alias  prinrHim  Galli  ineboantes  cavabapt  ex  fingttHf 
arhoribns:  deinde  et  ipii  iniUteSf  iiimil  copia  miteriaei ' 
finaul  facilitateoperis  indiicti,<  ialveot  infomief^  l(nibii, 
dttfDiDodoinmre  aquaeetcapereoiiara  poffeir,  curuMs) 
quiboa  C&  £uaq<ie'transvabei:«m,  niptim  Jhoiebasi^      v 

'     ^XVIK    Jsmqoe  omnibos  EtiSs  (^ompaiMi^  a«^tfa)i-  \ 
ciBtiium^' u^^^bsLnt  ex  adverfo  bofei^t   ouaaiettivrtpaai 
equites  tiriqo^  obtinentea:  quoe  pt  aTerteiMti   Hatnso* 
'"^nein,  Boniicaris  fi)ium,.t^lit  prtma  noocis^wdam  par*  ' 
t|^  copiarum,  maocime  Hifpanis  ,*  adverfo  fiomino  ire  iter 
tuniiis  dtei  )ubet;  et|  u&iprinnim  pfiffit,   qoam'OoeoW% 
tiCfime  tTajecto  amni ,  circaniidueerir  agpDDeai,  ou  oom  ^ 
opus  factb  £t,  a^doriator^ab  t^o  hoCi^m*     Ad  id^ti 
ducisf  GffHi  e(jocent^  indeiadlilaqotnque  et^tigliiti  («r-'.: 
m«  fupra^.  parvae'  infulaa  eivcamf trfuin  amnem,  latiorem, 
uiii '-  di ridcbator ,  '  ^oque :  tmnuf '  ako  alyeo  ^    trattiitiim ' • 
o(teiidere«  Ibryaiptim  caefa  matel^ra,  ratesque  fafM^iimtae^ 
in  quibus  eiiGfui  Tirique  et  alia  onehi  ira)ice:rMtuf«     Hi* 
f{iani  iine  aUaaBole^  in  ot|res  «e&imeiiiis  ocmjectis,  ip& 
ctteiris  fupfiofiiiis^iiicubaritet,  fiumeti  tranarere*  £t  alius  ^ 
ex«rcitnf,  rpitibua  juncti^  trajectos ,-  oaftris  wope  Bomen 
pdfitis ,    'noctovno-  itinere  atqui  'operis   wbor*  f^fCuf, 
qnWe  uniuS  diri  reficitur,  iifieiito  ducead  confilium. 
oppbrtuneiexf«quendum.    Poftc{ro  die,  proreoti  elt  loco, 
pro^ito  fnmfi  fignifieant,  h  tranfifle»   et  hauji)  proeol 
abeffe.    Qood  t^  aocepit  Hanmbal^  ne  tempori  deeft^t^ 
dat-^^num  ad  irajidendhM.    Jsrm^iiaratas  aptatat^tie  ba- 
l>^bat  pedeilintres.    Equites  fere  proptar  ^quos  nantes 
navium  agmen,  «d  exoipieiiditm  adverfi  impetum  flumi- 
nisparte  fttpMrioretransmitteiiS)  tranqoilHtatern  iafra 
tr&}icient^n»  lintribtts  praebebat.    Equorum  pars  magna 
nante»  )oria  a  pupprbus  frabeb^tltuiir,  praeteceoir,  quos 
iBttruct^  frenatosquOf    ut  eittiwplo  egreOb  iu  'ripem 
equiti  tiQii  efCsnt,  tmpefuerktilin  naves. 

:  B  4        *  XXVIIL 


«4  LI^ERXXf.    CaV.  xxvin. 


U.  C.  S3i-  a.  C.N.  2i8. 


XXVIIL>  GdUioocurCant  in.  ripam  oum  T^riis  idula-. 
tUias.caatqque  mori^fui,  quatientes  fcuta  fuper  eapita, 
Ti^antesque  dextris  tela  ;  quanqtum  et  eir  adTerfo  ter* 
arebat  tanta  tis  narium  cum  ingenti  JCpno  fliiminis  et  da- 
more  Tano  na^tarum  et  militum^^i  nitebantttr  per« 
rumpere  imnemm  fluminis,  et  qm  ex  altera  ripa  tra ji» 
clentes  fuos  hortabantun  Jam  fatispavehtes  adverfo  tu^ 
multu  terribilior  ab  ter^^  adortus  olamor,  caftris  ab; 
Hanaone  captis.  mox  et  ipfe  aderat,  anoepsque  torror 
circumftskbat..  et«  nayibns^ianta  vi  armatQrum  .m  terram 
cvadente,.  et  ab  tergo  improyifa  premente  acie.  Gal]]^ 
p6ftqiiiafaa,'(ullro  Tim  ifacere  conati,  pellebantur,  qua 
patcre  TftCiUB  ma^ime  iter,  perrumpunt,  trepidique  in 
vTicos  p&sd*il^  liios  diffHgitmt»  Hannibali  ceteria  copiis 
per  otiiMn  )tra>eotia ,  fpernciis.iam  Gallicos  tumultii^)  ca-  / 
faa,  loeat«  EiephantatHnn  trajiciendonun  Taria  conlili^ 
fttlCrejeredo:.certe  variata  memoria  actae  rei.  qaidamt 
tcngvegads  ^  ripam  elepbapds,  traduat,  ferooifiimum 
mx  ik '  irtilatum  ^b  rectcM  fuo»  bom  refiigientem  in 
«q«iam'iitoteu»  fequeretur,  traxiile  gregem,  ut  quemque^ 
timent^  altitudinem  de&ituerat'  Tadum,  impeta  ip(b 
fliMninia  in  alteram  ripam  rapiente.  Ceterum  magiscon- 
Ttfit,  ratibius  trajectos;  id.nt  ttttius  confiiium  antc  rem 
foret,  Ita^  acta  re,  .ad  fidem  pronius  eft.  Ratem^unam, 
ducenios  longam.pedeai  quiac|iiaginta  latam,  -aterra  in 
amnem  porrexerunt:  quam^  ne  {ecuudaaquad^fetretur, 
pluribus  vaHdis  retinaculis  parte  fuperiore-  rtpae  religa- 
tam,  pontis  in  modumiHuno  injecta  conftravcrunt;  ut 
beilua^  a.ucdater  velut  per  folum  ingredierentiir.  alt^ra 
ratis,  aequelata,  longa  pedes  C0ntum,  ad  traiiciendum 
Bvmcn  apta,  huic  copulata  eft::et.eum  dephaoti^  per 
ftabilc^.  ratem,  ^nquam  viatn,  praegredientibus  (e- 
sninis,  «ctj^dn  minprem  applioaftaHi*transgref(i  Ijint;  cx- 
tcmplD«  refolutis,  quibus  leviter  annexa  erat<  vincdis, 
abt  actuariis  aUquot  navibo»  a4  aUoram  ripam  pertrahi- 
tur:  i^a  prjmis  expoiitis,  alii  deinde  repetiu  %c  trajecti 
funt.  !Nvbil  £ane  trepidabant,.  don<eo  Q(»ntiaenti  velut 
ponte  agerentur.  primos  erat  pavor ,  cuoa^  foluta  ab 
ceterisrate,  in*aUum  raper-enfur.  ibi,  urgent^s  inter  fe» 
cedemibus  ektremis  ab  aq^g^  trepidauonis  aUqoantum 

ede- 


L  I  B  te  R  XXI.    Ca  ?.  xxvm.  XXIX.  KXX.  ^5 


M      '■ 


U.  €.  534.  a.  C.  N.  218. 


edebdfit;    donec  quietem  ipfe  timDr  cii*cutnrpectantibus  . 
aqnatti  fecif£et.  excidere  etiiim  fiievientes  qt^idain  in.  flu* 
men:   fed,   pondere  ipfo  ftabi}e$^-  dejectis  rectoribi^^' 
qtiaerendis  j)edetentim  vadiS)  ii^  terraoi  e?afere.  %        ^ 

XXIX.    Dum  eleplia^ntitrajiciuntuit,  imevimHanni^ 

bal  Numidas  equites  quingentos  ^  caftra  Komana  mife- 

rat  I{»eculatumi  ubi,  et  quantae  copiae  elfent  ^  et  quid 

jfaktsLf ^rxt.     Huic  alae  eqttitum  mifii,  ut  ante  dictum  elif^v 

ab  cftio  Rbodani  iprecenti  Hpmanorum  equi(es  o^urrunt*; 

proelium  iitrocius ,  quam'  pro  numero  pugnantium ,  edi« 

tar;  !^am  praetermultaTulnera,  caedes^^etiam  prope  par 

utrinque  f Uit :  fugaqi;|e  et  pavey  I*^umidarum  llomaxiiSji^ 

jam  jadAnodum  fefSs,  victoriiftm  dediti  violQVes;^  centulii^ 

llexaginta,  nec  orones  Romani,  ieil  pars  <$al]Qru|i] :  victi 

amplitis   ducenti   ceciderunt*      Hoc    pripcipium  fimul^ 

omenque  belli ,   ut  fummae  remm  profpernm  eventunf^ 

ita  haud!  fane  incruentam  anci|3itisque  certaminis  victo->v 

ri^,  Roraanispbrtendlt*    Vt^  re  ita  gefta,  ad  ntrum* 

qn6  duceiA  fui  redierimt,   ^nee  Setpioni  fiare  fententi% 

poterat,.  nifiut  ex  cOniiliis  coeptisqiie  boftis  et  ipC^  co? 

nati^  caperfet:  et  HannibaJemincertum»  utrum  ^eptum. 

in  ItaUam  intenderet  iter,  an  cum.eo,  qui  primus  fo 

obniliCfet  Romanits  exercitus,  manns  confererer,  avertit 

a  praefen^  certamine  Bojbrum  legatonim  regulique  Mar 

gali  adventus:    qui  fe  duces  itiileiiimf)    focioa  peiriculi^ 

fere ,  affirmantes',  integro  bello ,  nusquam  ante  libatia 

viribus,    It^ia>n  aggfedieiilam  cenfenu     jMultitudo  ti- 

inebarquidecb  hoftem^  nondum  obltti£i^aJ^a  mempria  fu<> 

peribris  belli :  fed  magis  it^r  immenfuni  ALpe^que,  tem 

fama  utique  inexpertis  horreridam ,  mietu^Dat, 

XXX.  Itaque  Hannibal,  poftquam  i^fi  fent^tif  X^- 
rit  pergere  irei  atque  Italiam  petere,  ad-vocata  concioi;M?>, 
rarie  militum,  verfat  animos  caftigando  /adhortandoqiic,  i 
Mirarife^  quinM  peetora  fimjfer  impfffidfi  jejiensi  ter- 
TorHmafirit.  fer  m  anntrr  l>inefMt9$  eos  ftipcffdia  facere  j; 
neqne^mttt  'Hifpania  exetjjijft^  quam  mnts  getitesqHi.cj 
nrr$9  ea^  quda^d»f>  diuerfu  nfitrim  amfUttantur  ^  Cartha^ 
pltiHtfimm.  ^tn^,:. '  hsikpnam  deinde  *. .  ^Hod ,  qnicunque 


aS  tfflF.il  "m.     C*y.  XXX.  XXXI; 

U.  <'.  53+.  a    C.  N.  di8.  •" 


^■H^ww^aMBnMV^^vv^ta-fVMa 


SaguntuiH  obfediffinty  velut  ob.nOxam^   fihi  cUdi  jMjhila* 
'rtt  fofului  Romanus^    Iberum^trajeciffe  ad  dslen^mno* 
mtn   RontanofXim^    lib^raidwiique  orbem  ierranim,      Tum 
neminKvifum  i^  hngum  ^    cum-ab  occafu  folis  ad  exoftus 
intenderent  iter,       N««cv  jyoftquam  multo  majorem  far» 
teni  itineris  emenfam  cerndnt',  Ftftcmeum  faitum' iniir  fi^ 
roeiffimas  gentes  fuferatum^    Kkadanum^   tanium  amhem^ 
tpt  miUibur  Galii^rum  'prf)kibemibus  ^ .  domitu  etiam  iffimt 
jluminis  vi^   trojectumy    in  confpectu  Alpes  kabeant^  qtuk- 
rum  aherum  latus  Itati^efit;  in  ipfis  portis  koftiumfati» 
gatos  fubfiftere^    quii  Ahpes  aliud  effe   credentes^     ^uam 
montium  ^ltirudines  ?      FrngertTit  alttcret  Bynnaei  jugis^ 
nUSas  profecto  terras  coeium  tontingere^   nec  inejtfttptra^ 
hiles  kuniamo  gentri  effe.       Alpes  quiiem  kabitari^    cok^ 
gtgnere  atqiie  aiere  anSmantes,     p^rvias  pautis  effe^   exerm 
citibus  invias  ?  tosivfos  ^    quos  cernant»    legatoSnon  fem» 
nis  Jkblime  'elatos^Aipes  transgreffos.     Ne  majot^es  qnidem 
torum  indigenas;   fed^  advenas  Italiae  cultores,   kas.ipfas 
Alpes  ingentdhus.faepe  iagm'ihibus  cttm  liberis  ac   conjugi* 
hus^     migrUHtium  modo,     tnto  transmififfe.    ■  Militi.quim 
dem  armata ,     nikil  fecum  praeter  inftrumenta.  befli  ^oT' 
iahti\  qUid  invium  am  inexfuperabile  effe?     Saguntum  u$ 
eaperetur^   qmdrper  octo-mcnfes  perictiliy    quid  laboris 
exkauftum  effe?     Romam'^  prbis' terrarttm  caputi .  petenti* 
husy  '  quidqaam  adeo  afperum  atque  ardnum  videri^  quoi. 
inceptum  moretur  /    Cepiffc  quondam  Galios  ea^   quae  adJ» 
ripoffe  Pbenas  defperet^  Proinde  aut  caderent animo  atqut 
virtute  genti ,  per  eos  dies  tnities  ab  fe  victae :.  aut  itim^ 
ris  ftnem  fp^rent  campum  interjatentem  Tiberi  ac^  mtuni*. 
has  Romdhif,  }^   ■ '   .    ^ 

.  -.  «         .  1    .  '..-••      •  » 

}iLX^I.  Hj^  a  jhortationibus  incitatos  corpora  curare, 
atque  ad' i^lnr  &  |>arl&rfe  jubet:  Pofterb  die,  .prDfectus  > 
adTerfa'  ripa  Hiio^^ni ,  tfieditorranea  G^}]iae  petit :  maft 
quia  rectior  iA  Alpes  via  erret^  fed ,  quatitutn  at  marire^ 
ceflinreV»  rniiii^d^ttbtiuin  fore  Roin^naai  cre^^i^ :  cuioa 
biio,  priusquan)  jn  Itatinai  ^Tentum  foret,  .hon  erat  ix^ 
anlfTio  manus  cnyHfcrere.  Quarlis  cafcris  ad  iafiikfn.  p^r» 
venir:  ibi  Arar  RhodaHat^e  aaaneB,  diverlisexAlfiibiiff 
decutremes  \    agri  aliqoafltaai  jiiiip]exiv<  CDiiAiWit.ia 


U.  C534'         a.  V^.  JS.  2ig.^ • 


uaim*  f  lA/^iU  caiiipis  inraia^  nomen  indituoi.  ,  i^fo-.^' 
kiilt  .propf^  iUlobrQgef^^  geoi  jaia  indQ  nuUa  GalUca;       ' 
g^to  P|iihm  aut  Fa(i\|iii»JFBrior:  tuiii^^oors  erat.  Kegaf| 
c!#fi#|i)iA%,^ii3bigebai^  fratref,     Ma)or,  t%  qai  prios.iKQ<s 
p^itf K^t ,.  Branpos  zi€!m)»e ',  minore  ab  fratre  et  coetif 
jviflUnirp,.^!  )iir9  miQus»  vi.pluspoterAnt,  pelleb^tur*. 
lii|j[]i^'CeiiitiQ.nit  peroportuiia  disQeptatio  cuvi  ad  Han«. 
UJkbajUip  rejecia  eilets.  arbiter  regni  factus,  qUod  ea  Xe-^      '%i<9 
ilKlllf  {njixipipuipque  fentc^mia  fuerat^  imperiuoi  niajori      /^i 
r^t)Mlitiit»!;.ob  id  merituinjcomineatu   cqpiaqoe   rernav.-^^^ 
cimMUf^4    mniEiixie-  Teftis  I   ejGt  adjttus»    quaiAinfamei^ 

scS^; 


s" 


fjrig^rM^s.  Alpetpraep^rari  cogebam. .  Sedatis  cH^p^ii^f 
bine  AnQbrogumi  cuai  jam  A,)pe$  pi?tereJ;,  :non  ri^^ 
i^^i^pe  iter  inftitttit.;;  r«4  edlaetamiiiTr^eaftioqs  Act^j^I^ 
inde.  p0iv  eKtremam/pr^m  Veeo^tiorum  agri  te^extdit.i):! 
'^ridprjoas  .liaud  mqp^P^,  impedita  ¥ia,  priusquamai)^ 
SrueAtiam  &iiaien  pfrrTepit.^  Is.^t  ipfe^  A.lbi,ni;is^amnia. 
longe :  ein«Mnaa)  Qej^iac)  >  Puminum  diif icUlimqs  transidi^ 
e£t«.  >  fiem^f^HO  .«q«i»e.  ir^^  iupif  laqof^a 

nefitti^.p^iAens  lefftrs  4^^^^!^*.<^i^<^it>>^.;^l<t  plnribae      *^ 
fifnvtl.,    neqiie  ii^iea^  alfti^;  ^''ens,  imr^.Cemper  va^  »      ^ 
aevqsq^iei  f^gites  laci^p^  I, ;  £^ti  pbe^fnR»  pe^iti  qtioqoe. 
iacerta  "via  e(t)  ad  hafto  f^x^lareola  itgl^ens^  j^^il  ftajbile. 
neo  tut^um  ingrfdi^nti  .praf>l^t;  ^t  tq^\,.  JFprieicii^biril^^     .^ 
auctuSf    ingentem   mnigr^d^eijtil^ps:  tuinpjtum  feeftj 
cum.  Xtzper  neieraf  tr.epi4atioii0  ipli  fuas^que  ^icertii  . 
okinoribtta  iiiutpfeQ^ar»*  ,•,....  \  . 

XXXII.  P»  Com^Iius  oonful^  tri^po  fere  pbft,  qaeiii. 
Hannibal.ab^ripja  lUiodani  mofit^  qaadrs^tp  ^agiQine-ed]  ^ 
caftra  holtiutn  Teiierat,  mliam  diniicandi  n^pr^m.faptu*. 
rus.  ceterpm,  ubi  deferta^pniinenta,  neo  Ihp^le  fe  un- 
tum.praegrelTpff  a(ftciitur«im  Tidet;  ad  .mavq^eo  i^aTni 
rediit)  tutius  iaciliusqu^  ita  defcendenti  ab  Alpihua 
Hannibali  ocqttrfurus,  .^e  lai^nnudaaaxilUs  HotpaniA 
Hifpania  ef(ei ,  quAOi  pra?inciam  Ibrtitufuerat,  Ca«  Sci» 
piontei.frajtreiti  oum.  iiciaiiiaaa  parte  copijariiax  adverfue 
Hasdffnbfdeiii  miCt;  Wn^  tneodos  tantiiqfam^oVet^rea 
eeneilisindasqiie  noi^^  £^d  etiam  ad  pellend^iaa 
Vt^ituMip^/l^lffk  oaoi.edinodiw  t^if^m  oo. 

pH» 


«St    —I'  t  B  fe'R  XXL    CX  .i,  X)CXtl.  XXXftr. 


U.C.534-  i.iC.  N.  21^. 


i*M*4MH 


pii$  Oenu£lm  repetit ,  e6,   qul  eirca  Padum  erat,  >^jifel> 
clta  Italiam  dJefenfurus.     Hannibal  ab  Druenttiabllni^* 
ftrimaxime  icinereciim  bona  pace  ad  Alpes  incoll^tium 
ea  loca   Galloram   pervenit.      Tum, ^  quatiquam  iama 
j^rius  (qua  incerta  in  majus  vero  f&rri'  forent)  praecepta 
res  er£^t,    tamen  ex  prc^inquo  v^ifa  montiumialtitttdo^ 
niyesqtjie  coelo  prope  immixtae ,  tecral  inf ormia  impofitm 
i^upibu^ ,  peeora,  jumentaque  torrida  frigt>re  ^   'hMim^ 
ititonfi  et  inculti,  antmalia  inahimaque  6mnia^ rig^liK 
^elui  cetera  vifu,  quam  dictu,-  foediofa,*  terr^reiH^r^xib- 
Varunt,   ^ri^entiiinjs  in  prknos  a^rtieYi' clJVos  appai^ue» 
i!^t  imniinentes  tumuTos  Inridemes^  montani :   qai^^^fi 
VaHes  occ^Uiores    ihfediirent,     coorti   in  pognam  ire* 
pente ,   ingentein  fugam  ftragemque  dediffent.       Han« 
tiibal  coniirtere  iigiia  jtiibet;  GalJisque  ad  vKifenLda,  loea 
l^raemiOis,  ^ftquiiti  cdmpeHt,  transitum  ea  iion  effe, 
<^ftra  intei^^eonh^^fa  omnia  praeraptaque,  <jfiism  '€tdi 
tientiffima  pote^t  vall^,  Ibcat;     Tuta'per  e^^^bi^Od^Os^ 
Kaiid  CEine  toiultum:  lingua  mbribiisqtte;  abhbrrant^'  cmba 
fe  immijcoiffent  cd)oqulis  tliontanorum,  ^octus  4mer- 
'  ditt  tantum  obMeti  faltum,  hbcte  iil  fua  quemque  dilabi 
tecta;   luce  prima  fubiit  tumulos,    ut  ex  apetto  atquo 
i^iterdiu  v^i^  per  anguftias  &c¥urus,     Die  deinde  Cmn- 
]ando  aliud,    quaM  qubd  para:b|itur)    confumto,    cum' 
eodem,  qpo  cbnftiterant)  )oco  cafira  cbmmt^niffent,  ubi 
primum  degreffos .  tumuJis  montanos  laxatasque  feaik 
cuftodias,  pluribus  ignibus,  quauj.proiPimero  tuaniin* 
tium,  in  fpecleni  factis,  impedimentisque  cum  equite 
^lictls,  et  maxima  pkrte  pedituu^fipfe  cum  expeditiSi 
steerrimo  quoque  virO)  'rnptim'd.^*uitias  evadit:  iisqne 
iplis  tumidis,  quos  hoftes  tenueVant,  confedit>        '^  ' 

XXXHL  Prima  deinde  Juce'caftralnota,  et  agnson 
.  reliquum  incedere  coepit.  Jam  montani  iigno  dato  ex 
eaAellis  adftationem  foVitamcdnVcniobaAt;  fcaui rftpent^e 
confpicinnt  alios,  arce  occujp&ta'fua^  fuper  caput  im« 
minentes,  alibs.via  tran$jfe  bbftes.»*-  Utr^qae  rliiiml  ob- 
j«cta  res  ocuJys  animisque  'imni<obil^s  •pttrunrpeir*  e««  .«dB- 
lixit;  deinde  ut.tr«pidatie»^i^  in  singufbiiS)  fuoqueiffum 
«miiBlitt  aa^ilert^^men-^mid^^ y'fiimk'  mix^  ooanii^n 
( •  .  <  natiS) 


LFg  E  R  Tcn.  -  c^F.  yyvni.  X3txiv.  .asq 

'  U.  t.  $1541  ;■  a.  C:  N.-2IH.        '^'''^^ 


mf^r^m 


n^tis/  qiiitiquid  ^djieoirfent  ipfi  terrori»,  fatis  ad  p«t*i^i- 

cjefai'  forerati ,  perverCs  rtipibus  juxta  invia  ao  deTia  af* 

iueti'  diseurrunt*     Tum  r^ro  fiinul  ab  hoftibus  ^  finoiu]  ab 

ixtiquittite  locorrnBrPpeni.opppgnabafiLtur ;  plusqqe  inter 

ijtfos^ -^&bi  quoqxlfe  tei^deme,  ut  perica-lo  pvius.eyacie- 

T^^^^im-icam  h^ftibus'^,   certaininis  .erat,     Equi  inax^ 

n^iiifeftttm^inen  faoiebant,  qui  etclamoribus  disi^ 

»«,  ^uos  neknora  etiam  i^pBcrcullaeque' valles  augeban^ 

•territi  mpidabant,reiieti  forte  autvulnerati  adeo  coaae 

rteri4Aljantiir,t  nt  ftragem  ingebtem  iimul  hwiint^in» 'i^ 

-£trdltfiirum  omnis  geseris  facereh^^.  .uauUosque  tAtrl^ 

etlta  ptWBcipites  deruptaeqne  utrinque  angufiiae  ,e[fei3g^ 

iti'imni«itfam^al>imlinis  /lej«cit;  quosddin,et  aroiaM^f, 
fcd  ruiitaMKtejririitnae  Tn<5do  jiunenta  ciiiitr^^n^lyfis  derot 
▼^fetenttUf.  :  Qwae  quanquam  foeda  vittt  ^raVib,  ■fietit  p». 
^ndpev  tameii  Hafinibal^.  &q  Baas  oonfiiiultY-no  tututifc 
tum  ao-  trepidationem  ^ugeret,  deinde>|«>fK]uan^  iitt^v»- 
'«•ampi  agmen  viditsi^p^ri^lum^e  effei:  .mrwxutunwin* 
pedimentis  exercituth  ^c/^xudqaam  inoeititMn.*traduxi»> 
fet,  decurrit  ex  fupenore  loco;  et,  cum  impetfci  ipfo 
fndiiretkoitem,  (xus.quaitue  tum^ultum  anxiCJ^ls  tu- 
mtiltas  4nomento  tcmporis,:  poftquam*  Hber^ta  itiiics^ 
fiiga  momanorum  erantv  fedatur;  neoper;otiiim  modei 
fed  prope  filentio ,  mox  omnes  ^aducti*  €afteUum  in* 
de;  ^«odciaput  ejus  regionis  erat,  vicitlbsqm  circuiQ* 
jectos  capit ,  et  captivorum  pecoribus  permduum  eacer^ 
citnm  aluit  et  quia  nec  montanis  primo  perculfis,  i^a 

loco  magnopet^  impedicbantur^  aliquaniuih  eotridua 
viae  eonfecit.  ;    ,..  ^^ 

XXXIV.  P^rventumindeadfrequentem  cultoribu^ 
alium,.  m  inter  montana,  popul^m.  ibinon  bello  apder, 
to,  fed  fuis  artibiTs,  fraude ,  deinde  infidiis  eft,  propt 
cirGumventus.  Magno  natu  principes  ealtelJorum  oraj 
tores'ad  Poenum  veniant:  aiiittis  ifuJis.Miili  ex4fapl$\ 
docfof»  memorantes,  «mieifiam  mMOe^  ^um  vim  ^jf^eriri 
Poenorum^  itaque  obedi^nttr  imptraea  fac^irof:.  commea* 
tum  itin^Htque  dttces^  et.  ad  fdem  ^romifform^  ol^/ide'^ 
actiferet,-  HaMibol  nec  temcre  credendov  n^c  afpcr-i 
nanc&o  ^  ne  ^epoditti  aperte  hciftes  £«r6al ,  :b«nigne  wm^ 

re* 


^         tlBlTK  XXI.    Cap.  XXXIV.  XXXV.I 


iwiu,i 


U.  C  534.     \      a    C  ;W.  218.  ^ 


Tefpondidet ;  obfi<iibtts ,  'quo«  'dabtitrf  acoepm |  el^^i^iHn/ 

ifieata » .  qiH^  in  vU^  ipii  detu^erant!,  ntut^  ])e<foaqpt|i|L 

•ut  Imer  pndatos,   compQQto-agoiine  d6jces  eontcOb  £9qui- 

*tuy.     Pvimucn  agixten  eleph^nti  et'ieqiiites  erent:  .ii*!^ 

-pofc  cum  robore  peditum,  ciroofnTpeoiaot  (otttpit^^^ujB 

dmnia,  intredebat.  y bi  m  enguftioreoB  vtani  >e0c«  pejrt^:  #i- 

^era  fubjectam  ]ugo  infoper  iiDninfeiiti  >Van|ani  eft^  jk^i|- 

'dique  ex  inQdiis'  iiarbari « ,  f rontey  eb  tergo<  coor ti «  ^tp- 

ikHnus  ieminus  petunt:    faxa  ingentia  in  agmen  <cl^vol- 

^Tuttt:  maatfma  ab  tergovis  honiimtni  orgebat.    :in,e<j|i 

4erfa  peditucn  acies  Eaod  dubiam  feoit,  quin.^  ni(l£&- 

^hvata  evtrema  agminis  fuiffent,' ingenstn  eo.f«iljuapf)V- 

fMada  c]lides.faerit.     Tancl  qubqtte  ad  >ei9tritoum.|H^ 

-cuii  ac  ptopeperaiciem-Tcntum  e^t:  nam,  dam  AmHBM- 

4ar  Hannibal  dimi^tere  agmea  iii  anguftia^;  .^vif^.Vfm^ 

<^t.ipfe  equittbiis.praeixdio^eratj:  ita  .peditibus.'quildQf^/q^ 

'  «b  tergo  anxiHi  raliqum^at;  oocttrfaatas<  per  obliquia^mon- 

tani  f   perrufMbo  jBedia  sgmina^  .viam  infedere  $  r  ngf xqofK 

nnatiranibifiki.Aaaequitibus  aAqae,timpedimaatis  aaM ^^^ 

-r  ^XXXV.  Pofterodla,  jaflEi  £egmus  intereuk-Iialltihtta 
karbaris,  junctae  capiae,  faltusque  baud  iiae  clada  (m^ 
)ore  taman  jtimemorum»  qu^m  iiominum^  pemici^ 
ftiparatat»  indo  montani  pauciares  jam»  et  latrqciiui 
magis  quam  beDi  mjore,  conom^fabant:  niodo  ib  pii* 
smsffl,  modo  in  smvifiimiim  ogmeh-,  utcunque  aut  loeufi 
opportunitatem  davet,  aut  pnagrefli  morative  aii^uam 
nccafionem  feciCfQnt.  Elppbanu^  lictft  praecipites  pf^r 
arctas  vias  magna  mora  agebani*!»',  itatutum  ^b  boXabus, 
quacunque  incederent,  (qaia,  infiietis  adeundi  propiua 
inetus  erat)  agmen  praebebaiit.  Nono  die  in  ]ng^m  Al- 
Jpiam  perveptum»  eft,  per  invta  pleraque  et  errotes*  qaos 
antdooentium  fraus,  autv  ubi  tides  iis  non  aCret,  teme^ 
re  iniue  valles  a  conjectantibus.  iter^  ^aciebantr  Bidiuim 
in  )ogo  ftativa  babita:  feffisqae  labore  ac  pi3gniGU3i,do 
quiesdata  militibu/:.  ^umenta^uealiquot,  quaa  prolapfa 
in  rupibus  eranr,  fequendo  veftigia  agminis  iii  cafira 
pervenera«  Feffis.taedto  iot  melorum  nivis  etiam  pafusi 
cccideuta  jam  fidera  VergiHarum ,  uagantem  ^rrorein 
idiecir.      Par  bmttia  suva  oppleta  eimi,    ligai^  prtisia 

luca 


•    % 
.1     . 


L ITB  EH  •XJrr.'  C  K  r..  XXW.  -XJBXWr        $1 

,   U  C.  534.  a-  Q.N    ai8.' 

fper#tia,  ifti  onanium  Toilxr  emtmrei;  |;i:aegr«(Tii9  (glHi 
Hannib^tin  proimtiti>rio-quodam,  nade  loxige  ac  Iftt^  ' 
profpectu|.«m)  ;oonfirt,ere;  juQb  mikiybut  Itaiuini  often* 
tat  y  rubjegtosque  Alpinis  montibus  .Cikcuuipadanos.  cani- 
pog;  moemaque  fos  tum  trattfcendere  ncn  Italiae  modQ^ 
fed  itiam  urhis  Homanfie^  C^fera  j)kua$  jfrocHvia  fart : 
mnOy  Mtfnmmum  aherv  ff^eliQ  arcm  h  tofUP  haliae  in 
mantf  ac  fotefme  ludntutas.^  •Procedere^^.io.d^  egoiea  cf>«* 
^it;  jaua^ibi}  nehoftibiis  quideim  ^  •  prdeter  peinML  (urta 
per  o^citiionem ,  .  tentamibus.  .    Ceterum  iter' multo^ 

Xu&tn  tn  afceatu  ^tievat;,   (ui  pleraque  Aipium  ab  It^itia 
cut  bretiorv^  ita  avrec^ratfant^  diffifciliujk^ifuitr  Omnii 
t^nim-fei^frwa  praeoeps,  nhgifc^^,  lubrig^  f^fit:  ut  ne- 
que  ^iWtt nere  fe^a.Iaptn  porfent;   nec^  fjoi^paul^lum  ti* 
/tubafifetitf^ilaerei»  afflictv  veftigio  foo;.    £|Ui^ue  fuper' 

nliot)  et  jumenta  eit  bomine^.i)  occi4»ent.^.   .    .      * 

.  •        •  .  ■•  ■   . 

XXXVI*  Vehtumdeind«  adtnuIto^dngMAifu^em  r^^^ 
fMtn,  -atque  ita  reciis  faxiS|,'  ut  aegre.  exped)tuf  milel  t^- 
tabundus,  manibusque  retinens  virgulta  aa  ftjrpeS'  circ4 
eminenteSf  demittere  fefe  ppffet.  I^atur^a  Ipcus  jam  an^a 
praeceps,,recenti  lapfpierrae,  inpedummiile  adtnoduOf 
aititudinem>abruptu$.  erat.  >  )bi  oum,:  Tjali^t.ad  J&nenf 
^iae,  ec|iiiite&uConCtitir(ent)  j^ireiiti  Hanialbdlii  que^.re; 
morar^tur  agmen ,  nuptiatnr,  riipem  inviam  eue,  di* 
greffus  deinde  ipie  ftd-Iieciim  yif^^ndum.  Itau^.duWa  ret 
vifa,  quin  per  invia  eirca  neq  (rita  antea,  quaiiii.vis  longo 
Shrnbilu,  circumdac6ret»gmei|.  Ea  y<tx<^  v,ia;U)fuperabi«. 
Us  foit.  nam  cum  fiif\er  Vj^terem  niTem  iaita<^tjim  Tkov% 
tco^icae  altitudinis  effet,  mblti  nec  praf&aU^^  tSiTifacilo 
pedes'  ingredientlum  infifceljant.  ut  vero  uxc  liomioMat. 
]Ufnentorumque  ihcf^fu  diJerpfa^ft,  per  nudaminfraglaf» 
oiem  fluentemqui»  tabem  liquafcentis/nivis  ingredieban» 
tur.  Tetra  ibi  iiictatio  erat ,  ut  a  lubrioa  glacLe-^  noi^ 
recipieme  Teftagittm  ^  et  in  prono  citius  pede  fe  jF«^i^te$ 
e^ ,  feu  maiiibos  in  affurgendo»  feu  geni»  fe  adjuviffentj 
iplis  adminicilHs  prolapfis  ,  iterum  corruiffent^  nec  ftir> 
pes  ciroir  i^aifioesye ,  ad  quas  pe^e  aut  mi^n^  quisqiil^am 
•nififK^t,   era^H  ita  in  kvi  tantuip;^aeiA  t^bidLai^pia 

niYa 


^ ^  h  Ji  B  E  R  XXI,    Ga  f.  ^yXXPC^  >X£^  - 

V.  C  534.  a.  G.  N.  iK  «  S- 


cvedebat*  et  .auxerapt  inter  Te  opixfloneiK^  ;  Sclj^io,  quc 
relictuain  Gallia,  obvius  fuerat  in  It^li^txs  trdh^grti 
Hannibali;  Hannibal ,  et  conatu  tam  aiM^l^a  traijcie 
aarum  Alpium^  et  efrectu.  OccupavU  taiEi.^xL  Soipio  P 
dum  Jtrajicere,  fet»  ad  Ticinum  amnem  motis  caftrij 
prius  qu^  ed|iceret  in  aciem ,  adbortandds^ixxr»  xaiJitu^ 
cauia,  .tal«ip  or^tionem  cx»r|^us  eft: .         .  I 


XL.     «^i  «Ifiii  iXircitmn ,  fni/i>«/ «  idnc^r^^m  im  acie% 
in   Galti$  m^cum  hfbui^  fuperfedijfem    fogmi  afui 
fo/.!    qnii  tnim  adhortari  nferret  aut  ios  tqui^es »     qt^ 
equiti^um  hoftium  ai  RhQdanum  flumen^.igngi^   vicsffent^ 
Wt  fOf  legtopfis^  .  cum^guibus  frgient^m  Jupc   ifrfum  ho- 
ftimficutus  ^  cqnfiKoiiem  cedensis  ac  ditnctantir  ^ertasH^m 
fro  victoria  hahut?     Nunc^   qtiia  iUi  txercittts^     fiijpa' 
niai.ffojiinwf  JlripfUf  yibi  cum  fratri  Cy.  Scifiome  rneis 
Anfficiisrem  gerit^ubi  ium  gererefenatus  ffopulnsqa/^  fio- 
manus  voluifi  ego^  ut  coufulem  (Uicem  adverfus  HftAsibo^ 
lim  a.c  foenos.  hftientis ,  ijsfi  me  /iuic  voluntario  certamissi  1 
ohtuli:     nqvo   inkferatori  apu4  novoj  milites  fouca  verifa  \ 
facienik  funt,      'Ni  genusbelli^     neyi  hofiem  igm^retis  j 
cum  iis  eft  vobist  milites^   fugnandum$  qu^os  ttrra  nsari^ 
qui  prion  b^l^o  .vififiis :  a  quihus  ftijnndium  jtef  vigiftti 
annos  iXfgiflh:  a  quibus  capta  beUi  praemiay  /SicUidm  ac 
Sardiniam  %  haiitif*     Erit  igitur  in  hcc  certamine  is  uohis 
iUisqm  animusy    qui  victorihus  tt  victls  ejfe  foht,     .JN^ec 
nuw:  iUi^    quin  audenSy  fid  quia  ntciffi  efi^'  pugnaturi 
funt:  nifi  creditisy  quiexerfiiu  incolHmi  fiignam  detrecta^ 
Virt^  ios^  duahutfdrtibus  feditum  iquitumqui  in.tranjitu 
Alfium  amiffif ^    (cum  fhre^  faeHt  ferierint^    qu^m.fu^ 
firfint)  flusffii  nacios  effe/  At  enim  f0uci  quidtm  funt^ 
fed  vigiuies  animis  cqrforiht^sque ,  quqrum  rolfora  ac  vi^is 
vixfustinen  vis  uUa  foffih  ^Effigiis\  immo  umbrai  komi*     i 
tiump  fameyfrigon^  iUuvie  yfqualon  imcti  ^    conttifi  ac 
dibilitati  inter  jixa  rufisque*    ad  kaec ,    fraeuftl  arjtis^ 
nivtrigentesnirvir   ptembra  torrida  gelu  ^   quajfata  fracta" 
qui  arma^  ctaudi  ac  debiUs  tquu     Cum  hoc  equiti ,  cttm    * 
hoc  fidite  fugtmiUri  eftis:  riliquias  ixtremas  hoftium^  non 
hofiiSf  habehitis,  .  Ac  nihil  tnagis  vereor^  '  quam  ntyvos 
cum  ,fugnaviriiis^    Alfis    vicifft  HahHibalim  vidiontur/ 

'iid 


•  -f- 


L  T  1i'E  R  XXI.    C*j.  XXXVni.  XXXIX.      33 


lJ.C..-.',34.     ^  ,      »-V  ^.  2L8.. 


tm^-mtm^itmt 


^nmeriim  ec|Uorum  ^t  aliorum  ^uaienibrum  krti\ii£[e  in 
Taurinis-,  quae  GalliJs  proxima  gens  f^tat,  in  Italiam  de- 
greffo.  Id-  cum  inier  omnes  conftet,'  eo  magii  iniror 
amWgi,  cjuanram  A,]pes  transieVit:  et^viilgo  crddere,  Pe- 
nino,  .atque  inde  nomeu  et  jugo  Alpiurh  i^iidituin,  trans- 
greHum.  *  Coelius  pey  Cremouis  |ugum  drdif  transtffei 
c}ui  a^udibo  faltus  eum  tloh  iu  ^Taunnos,  fed  per  Salaffosf 
montanps  ad  Libuos  GqIIos  deduxiilent.  Nec  veriQmile 
eft,  ea  tum  aSltSaliiam  patuifTe^inera;  utiqn^,  cjtiae  aSl 
Peninuni  ferunt,  obfepta^  gehtibas  letnigeVJtjanls  fufr- 
fent.  nequei  Hcrcule;  motitibus  his  01  qudlxii  fdlirte  |d 
movet)  ab  tran^if£  Poenorum  ullo  Veragri,'  iticoTae'  )^gi 
ejas,  norunt  iicfmeti  inditum;  fed  ab  eb,  que^  in 
fumiino  facrdtum  vertice ,  Petiinum  moiitani  &ppei!ant. 

"  XXXIX.  Perbpportune  ad  principia.  reriim  Taurf- 
ni«,  proximae  genti ,  adverfus  Infubres  motum  bellum' 
^rat.  fed  arulare  exercitum  Hannlbal,-^  ut  pafti  alteri* 
a,uxiHoXret,  (in  reficiendo  maxime  fentrenteindohttadta 
ajite  mala)  non  poterat*  otiuiii  eienim  elc  laborV.  copift' 
ex  inopia,  *cultuV  ex  ilJuyietabeque,  f^ualida  et  prctpe 
efTerata  cot-pora  yarie  wovcbant.*  >:a  P.  Cc^rndlio  con-' 
ruli  caufa  fuii,  qunm  Pifas  navibus  veniffet,'  e^ercitu  a^ 
iNlan^io  Aliiioque  accepto  tirone^  et  in  hovis  ignominiit 
t>  «jpido ,  ad  Patfum  Feftinandi  \  ut  cum  hofte  nondum 
lefecto  uxanuin  confereretl  fed  cum.  Plac^htiam  conful 
venit,  iam  ex  ftativis  lUbverat  Hannibal;  Tautiuorum- 
que  unam  ifrbern ,  caput  gentis  ejus^,;  ^uia  volentis  in 
alnicvtiatn  •non  vcniebant,  vi-  expugnars^t:  JunxifTetqu* 
lil>i',  non  metiifolum,  fed  etiam  volnmate,  Gallos  ac»' 
cu]as  Padi ;  ni  eos,  circumfpectaiite?  defectionis  tempus^ 
fubito  adventus  confu)i»  opprefiiffet.  Et  Hannibal' mb»' 
Vit  ex  Taurinis,  incertos,  quae  jaars  feq[uenda  eflet,' 
<xalio$  praefentem  fe  fecuturos  ratus.  .  Jani  prope  ^n 
cbnfpectu  erant  ex^rcitus,  convenerantque  dnces,  fiucti 
•  inter  fe  nondurtl  fati^  noti,*  ita  jam  ipibutus  uterque 
quadafn  adtnii^atione  alterius»-   Nam  HannibaVii^  apud 


Zldvii  T9m.iI,  ^  er- 


^  \ 


^  •      •   L  j  B  E  A  IXXI.    .Gyt  >.  ^XKVji.  XL.  -  ■ 

-'       -V.  C.  534;      ■■».,€.  N.218.      • 

— H^M  "■'      — — — —  — ^i— ^i— — — i—  I    II        »    »         II  ^  li    I      ■         •  I  II»  t  m 

credet>at«  et  .^uxerant  mteir  fe  opinlonen) ;  SclpiO)  quod 
irdictu&in  Gallis^  obvius  fuerat  iq..Itajiain  traLnsgreffo 
Banxiibali;  Hanxubal ,  et  conatu  tam  audaci  trajieien- 
darum  Alpiuipi  e;t  effectu.  Occupavit  tamen  Scipio  Pa- 
4um  ,tr^jicere  ^  p%f  ad  Ticinum  amnem  mptis  caftris^ 
prius  qu^m  educeret  in  ^&ciem  y  adbprundorumi  imlituin  ^ 
oauia.  mI^ip  or^tioilem  ex»r£us  ^ft:  . 

:"      *  ■  '  ■   '    ■  ^ 

XL-^  Si.eifm  exirch$m^  milites^  edtkc^rem  iu  A^iem%- 
qneff  in  Gqllif^  m^cum  .'kahui^  fuperfidijfem  hgui  apud 
$fos*.  gnii,  fnim  aikortari  referret  aut  eos  equites  %  qpi 
equitelfum  h^ojlium  ai  Rkoda^um  fiumen^.egregie  viciffent^ 
aut  fOf  legio^fis^  .  cum^^uihv^  fugient^  .iupc  ipfum  hq^ 
jlemfecutus  ^  CQnfMonem  cecLeMtis  ac  detrectantis.ceri^men 
pro  vittofia  hahut  ?  .  Nunc ,  quia  ille  ejcercitifs ,  Hifpa» 
uiofiffo^inciiAffiriffUt^iH  cum  fratrf  Cn,  Sdmone  meit 
Aufficiis  rem  gtrityuH  eum  gererejenatus  p^jsimusq^e  Ro» 
manus  votuifi  ego^  ut  coufulem,  (iucem  adverfus  Hannibof 
tm  tfc  PQeffos.hateretis^  iffe  me  /luic  voluntario  certamini 
Qbtuli:  nqvo  imperatori  apu4  novo^s  milites  pauca  verba 
facienik  funt*  'Ne  genus  heUi^  neyi  kofiem  ignoretis; 
cum  iis  e/i  vobis,  miJites^  fugnanAumt  qnos  terra  mari- 
^ue  priore  b^to  ytf^fiis  •.  u  quibiis  fiipendium  fet  viginti  * 
0tnos  ^xfgiflis:  a  quibus  capta  beUipraemia ^  Siciliam  ac 
Sariiniam ^  habetif*  Erit  igirur  in.hcc  certamine  is  vobis 
iUisqm  animus ,  qui  victofibus  et  victls  effe  folet.  ^Nec 
nunc  iUi^  quia  audent^  fid  quia  neceffe  eft^-  pugnaturi 
funt:  fiifi  creditis^  quiexerfiiu  ittcolumi  fiugnam  detrecta- 
vere$  eos^  duabus,  fartibuf  peditum  equitumque  in.transitH 
Alfium  Amiffis  i  (cum  fhre^  fAcHe  ferierint^  *i^9fl  f^" 
ferfint)  flusffei  nacips  effe,  At  enim  f^uci  quidtm  /««S 
jed  vigenies  animis  cqrforih^sque ,  quqrum  robora  ac  vires 
vix  fustinerjivis  uUa  foffit»  >£ffigies\  immb  umbrae  homi- 
num  f  fame  y  frigort  $  iUuvjie^Jqualore  e^ecti^  contufi^  ac 
debilitati  ititer  Jaxa  rufesque>  ad  haec^  fraeufii  irtits^ 
nive  rigentes,  nervi ,  membra  tprrida  gelu «  quaffata  fracta' 
que  arma^  claudi  ac  debiUs  equL  Cum  hoc  eqiti.te  ^  cum\  • 
hoc  fedite  fugnaiuri  efiis :  riliquias  extremas  hofiium  ^  nom 
hdfiesj  habebitis,  '.  Ac  tiihil  magis  vereor\  ' quam  ne\:  vos 
cum  fugnaveriiis  ^  \  Alfes    viciffe  Haniimem  videantur. 


X],AL  534^        -a.  C/M.  218.  T 


Sed* ita  forJiiaH  dtcuu  ^  cum/bedefumrwptote  dUce  ac  j)q- 
fuldJOiios  ifft)s%  Jine  uUa  humana  gpe^^  commitiere  ac^rom 
fii^t  beUkM:  nos^t  qui  fecuudiim  D^ps  vidlafljumusy^  fiim' 
htjfmatp^ofiigaiiim  conpcire,' 

XLT. '   >?b*  vereot ,  ne  quis  ine  fioc  vefiri  imortinJi 
eaufd  ^agnifice  Ibqui   exifliinei;^  ipfuf^  aliier   animo  af^ 
fectuin  effe\     Ucuitin  Hiffakim^  frovinciafn  meam^  gpg 
jdfH  ptbfectus  efamy  cum  exercitit  ire  meo:   Ul4  et  /ratrem 
eofifilii  j>articipek'a£  fericult  fociumkaberem\  /t  Hasiru\ 
hulem  fotius^     quam   Hahnihalckt^     Rofiem^     et    f^inorem 
kand  kulHe  molembeUi     tamen^'  cum   "prAeterveherer  na* 
vHfus    Gattiae  oram/  ai  /amamlitiiUs   koftis  in    terram 
igyejfus,    praemijfo  equitatu^    ad  Kkodanum  mvv)  cafirn.^ 
Equefiri  fVoelio.^    qua  forte  copiarum  conferenii  manuni 
fortuna  data  eft^  hofiem  fudl:   peiitum  ngmen\   q^oi  in- 
moittm  fugientium  raptim  agehatur  ^  quia  affequi  ierrasnon 
fotirOin^    regreffus   ai  nitves^    qtiarita  maximq  celefitat$^ 
pofUi^  tttnto  maris  terrarUHique  crrruitu$  in  radiciBus  AU 
fittm/ohvius  fui»     Huic  timenio  hvfii  utrum^    cum  decM» 
4»i^rei^  certamen^  intfrovifms  inciifjfe  videttr ^*  ankiccetrrert 
ire  v^giit   ejnsf    taceffere  ac  trahnre   ad  decet^mmtumt 
Expiriri  fuvni    utrum  ^ltoi  rvpente  Celrtlutgimeiflei  fet 
viginti  Mun^t  .terra  eiiierit;  an  iidem  fimti  qtei  tai  Atgt^ 
t€s .  fu*^vtrun%  infulas ,    tt  qstos  aif  Eryce  dufdevieenix 
ituariis  atfiimaitts  emififiif'  /  ^t  uttum  hannibal  kit  fiii^ 
aemulus  itinenm  iiercuiis  ^  $tt  rpftfiart^  ■nm  vecti^lis  fih 
'penii^riHifMt  et /fervm ' yofuli  ^imntti  tt  fmte  teticfniii 
quem  nifi  i^^kntiMtm'  fcetus  ag^tarn^^  refpiteret  frofBtm^ 
finotifm-iam  victnm^   domttm  fierttt  f^tremfuei  tt  /bt* 
dsra  iimUc4ris  firipta  ikatttt*  qm^  i^ff^^  '  confuin  nofiro^ 
praeJiiittmdcdMxit^tib  Eryce:  qpei  graves  imfofitas  victii^ 
Qarth<tginhitfihus  leges  fremeus  moorsensquesiaeftt:    ^i 
d^fieier.e  .Sicilia ,    qui  fiifendium  ^fofklo    Ronmno.  eure 
jmctm  nfi*  .  ki^^  ^Pf  tgOi  ihiHtesif  nomeo  folmm  attinmy' 
quo  adverjui  alios  hofies  foletis\   fugnare  velimp  fltd^cmett^ 
indigmatione  quodam^  atque   ira:    veltit  fi  fervos  viieatis 
veftros,.  arma    rtfente    contra.  ,vos    ferenut.       Licuit^ 
ak"^  ISr^cmr    jtfkufhs ,      iiUimb    fupflicio     kumonorumt  ^ 
faitfi:^  iit^rfken:^  iitUit   ^iZffmm   clajfm    in   .^ic7m 
-^f  G  a  trr  ' 


3b       LI,BEft  XXIwCa»  XU.  XUH..XU1I 


trajtCere ,  atque  intrd  jpaucos  dits  Jitie  uUo  certamine  .  Car» 
thaginn^  detere,'  Vcniam  'dcdimm  ^recamib^s:  efniRm^ 
t^  ^bfidione':  fdcemc^mvictisfecimiis:  rntelae ' Siiide 
'  noflirae  iuximus ,  ^»1^1»  -^frico  heUo  urgdrenfur*  ^  .^J^f 
kis  impertitisy  fnriofum  juvenem  fequentesy  offugna' 
tum  fattriamnoftram  yeniunt,  Atque  utinam  prpdecore 
tantith  kdc  vobis  ^  et]fion  frojalute^  cffet  ctrtamen,^ 
non  ^de  fioffejjlone  Siciliae  ac  Sardiniae^',^  de  ijuibtuauon» 
damdgebdtur  ^  fed  frohalta  vobis^eft  ftignaridum:  -  nec 
eft  atiits^  ab  tergo  exeycU^s , ,  qui ,  nifl  nos  vivcimus ,  hofii 
cbftfiai;  'nejfAtfesaliaefuht^quasdtimfuperani^  eom* 
farari  ^ova  fbffint  praefidia.  hic  kfi  ohffandum  ^  milites^ 
veJut^  fi  ante  Romana  moeitid  fugnemus.  Vnusquisque  je^ 
^on.  corpus  fuum i  fe4'  cohjugem  ac  .Uheros  jj^rvo^  armis\ 
frettgere  futet;  necdomefticas  folum  agiietcuras^  fed( 
tcLeniidem  hdc  aninwrefmety  noflras  nupc  intueri  m^nus 
fenatum^fOfuIumque  Romanum:  qusitis  nfiftrd  vis  yirttis- 
que  fdeylt»  talem  deiude  fortunam  iSlui  urbis  ac  Ro^nf 
imferii  fore.  / .  ^  ,   ..  »• 

s  .XLII..'  Haec  apud  Rcsmanos  confu].    tianniba1,<re-* 
bus,priitSy    qaani  verbjS',     adhoirtaildos  ^milites  ratus^ 
ctrcuiDdaltt .  ad  fptctaculu&i  *  exercitu ,     cdptivo^    monw 
tajiol  KinctG^  in  niedip' ftatciit ;    arniasqae  Oailipis  ante* 
ejoriim  pedes  pro^ectis,    interrogare  imerpretetn  juflit, 
acquts.^  il.vinculis  levaretur,   arnaaq^ue  et.  equuui  victor 
acciperet,     decertare 'Jerina '^o]let?     Quum    ad   unum- 
omnes  ferraixi  pugnttmque^^pofcerent^    e>  dcjecta  in  id 
fprs  effet^  *  fe  quisque,  euu;i  optabat ,  qtiem  fortuna  ii»«  id. 
CArt^mcn  legeret     Ut  cujusqtie  fora  excideratv  ajitcer^ 
ixtter  grai3i)antes  gautlie  exfultaiis^'  CQm  fui  morirtri- 
pudsis  arma  raptim  <^piebat.  ubi  vero  dimii^a^rent^,    ilB 
hilhitus  •ai^imorum  non  inter  ejusdem  uiodo  conditionia' 
Ii6n>2ne$  erat,  fed  etlaiii  inter  fpectantes  vulgo^i  utnoit 
vincentiimi  'magis^    ^uam  bene  D»oneiit]»m«    §ottmnat 
laittdaretur. 

.  ^LIII.    Dum  £ic  aliqiiot  fpecutia  |U^ribus  aEEecio^. 
""''*tet,  oondoae  inde  advoG4[|fL,.it]it,  ApiHl  ios  io^- 

tlKfi 


iLti^^ER  xx!l-c/*.'xliu.. -^  ..— ^sV 


U*,C534.  a.  C  N.  21^ 


ius  tertixr':  Si^'  qu(^  inimum  tn  allenae  fortir  cxem^iff 
paui(^afite  ha1)ui]iis ,  eundem  m^^  in  aeAimaui%.;fortuna 
viftrA'  tuAuiritit^  meimns^  miUtds.  ^eque  enimfpect^cU' 
lum  modo.ittud^  fedijftiiedam  vetUtt  ^mago  veftrae  conditioz 
nU  arat^  Ac  netc^lo^  anmaiora  vincuta  tkajoretaue  neceKtO' 
ff/  »p5/r,  qu9m  cafttifis  veftrts^  fortuna  circwadederst^ 
Dcjctra  laevaaue  duo  maria  claumnt^  nuBam^  neadeffu^ 

gtumiju  

l*adus  ac 

grts  vobts  ac  vtgen^ 
riendHm^    milites^    efi^    uhi  frimum  hofli  eicurrifiis.  '  <t' 
ea^em  fortttna ^  ^quae  neceflitatem  fugnandi  imj)Bfuit\  prai» 
thiabbifts  ea  victorihus  ^firoponit^  ^uthUi  aampljierit  hamitie/ 
tteaB  Diis  quidem  immortalihns  optare^ Jolent,     St  SlciUdml 
tkntum  ac  Sardiniam^  yjarentihus  hdflris  ereftas^    ncfhrd'^' 
vtriuie  retii^pcruh^ri^ejfdTnur  ^  fatis  tamen  amfla  fi^tiacf 
fent.  qui(L]uiURomatti  ict  trinmphis  j>ai*tum  congejilitkque 
poffident^  id  omne  vtfirum  cum  ipfir  dtmttnif  filturiim  efi. 
In  ^tanc  tam  ojsimim  nierceds^t»  ttgif^i  «^  Diit  hetie  Jtivah' 
tii^itsarma  capite,  ^Sati^  adhuc  in  vaftis  Lufitairiae  Cehi^ 
heriaeifue  monnffttSj  'pecora  confecta^tl^  ^  nuUum  emplttmeih'' 
tttm  Mof  lahorttm-^ericulorumque  veftranm  vidiftis:  Veijv- 
fus  eft  jam  ^    &ptki::nta   vot  «€  ditia  ftiftncHa'  faceri ,     er' ' 
mmgna  o^^erae  frma.ntir9ri^  tantumitCueris  fer  tot  montes 
jhsniiiiaqtte  eptv^  a^ktt^tas  gcntes  emenfos\  -  Hic  vohis  ttrtni»  \ 
tmiifittborum  fit^tuna  dedtt:  hic  digtitm  merctdtm  tmtritii 
Jtife^diis  'dibst.'    Nec^    quam  magni  ^itominis   heltUtn  tfli^'^ 
r.4t*  diffcihtn  exffttmaritis  vietoNM'  fort:  'faeft  tt  xilt- 
Kfmttidi'  kffftis  crutntum  certamen  tdidit^    tt  incliti  pojtnli  • 
renesqnt  jtetkti  mmenta.victi  funt*     tfam^  demto  hoc  mt  * 
fal^orcnominis  Romani^    quid  efl^   eur  illi  vohis  camft^ 
rjndi.,fint/    Ut  tfiginti  annoritm  militi^ttn  veftram  cnm  iOn 
vtrtute ^'  otm  itta  fjrtnna  taceam>^h:HHrtulittplnmnis^  ^b  " 
ocx^nt  ttrvwtisqut  ultimis  terrarutni   jo^r  tot  fer^cijjimor 
Ififp^ndat  et  Galiiae  vppnlos  vinc¥tites  huc  ptrvtnifiis :  .p«* 
gn::ntihMf  cum  exet^itn  tiront^  Itaciffa  aifftatt  qaef^^  ^icto^ ' 
circHmf\'Jfo  a  GaBis^  igttota  tidhtic  duci  fito;   ignorantiqui 
dtcem.     An  ine^   in.  fraetcrio  fotris^  clariffimi  imperato» 
rit\  '^'Si)i  nAtUm^    tirtt  tductum^    domitortm  Hifpaniat 
G\Ui:eqfte,  vittortmtundttn  non  Alpinarum  moio  gtntiuv/^g 


38       L 1 B  g  R  j^xi.   c  4  r.  xuiL  amv. 


yircf  trfMrum^'  fvod  mMh^  m^juM  tft ,  Ay^ium ^  cmm  fiwufiri 
h^c  comJermtB  dute,  dtftrtfrt  extrciins  jui?  Cuijlsuis^ 
itmtif  Jig»ii,  Poem9S  RomMosque  kci/t  aficmdMt^  iguors^ 
tnrum  ctrtum  ktheo^  utrius  cxtrcituf  fi^  ccmfuL  Xe«  ego 
iUui  fMrvi  Mfftiwto^  wnlitts^  quf^iutmo  Viftrum  efi^  cujuf 
90U  sute  oculcf  irfe/jepe  mditsre  uiiqucd  ed:iirimjiciuiu ^ 
€ui  wu  idfm  egit^  virtutis  fpectotor  «r  tijlify  uotMtM  tew 
forthus  locisque  reftrre  fua  pojsim  decor^,  Cum  Uudotis 
0  me  miOits  donasifque^  alumuus  frius  omnium  vcjbrum% 
4fUjm  impergeor y  pruccdjm  acu  uiverfus  iguotot  imttr  fe 
ignoruntesque» 

XLIV«  Qmeunque  circmmsuli  oculof^  fUuu  omuim 
ftidco  muimoruHi  ac  rohoris;  veteraaum  pciium»  gemeros^ 
fijjimarum'  geniittm  equi^et  freuatof  et  infretsuos^  vos  fo- 
ciot  Jide'ijjimof  f.rtijfimofqnt^  vos  Cartkagimiemfef^  cum 
ok  fmtriam^  ti^m  ob  irmm  jmftijfimtam^  pufnaturof.  Im^ 
ferimuf  heUum^  iufiftiiqne  fignif  dejceuiimuf  iu  ItmHumt^ 
tauto  audaciuf  foriiufque  pugmaturi^  quauta  major  Jpet^ 
major  tft  animus  infenntis  vim^  quam  arcentif.  Acceudit 
fraeterea  animos  et  fiimulat  dilor^  injuria^  iftdigmitas. 
a4  fupflicium  dtpofofierwu  me  dncem  primum»  dsindc 
vot  omuet^  qui  Sagttntum  ofpuguaffetis ;  deditof  uhimit 
cruciatihut  sffcctttri  fuerum^  Criidihfjima  oc  JttperhijJU 
m^  geuf  fua  ominia  fuiqtu .  arhitrii  facu.  cum  quibuf  heU 
twn,  cum  quibus  pacem .  h^heamuf  ^  fe  viodum  impomero 
ue^uum  ceufet;  circumJcrUnt  iuciuiitquc  nof  termimis  mom^ 
tium  flumittum^ue  ^  qufu  n\  excecUmuis:  'nf^iHe  eor^  quot 
ft$tuit^  termlnof  ohfervaf.  Ne  tranfitris  Vsrum:^  ue  quid 
reiiibifit  ctuu  Saguntinis^  Ai  licrum  eft  Sqguntum:  nus^ 
/luam  te  veftigio  mqv^rir.  Parum  eft^  quod  veterrimat 
pr^incias  meas  Sicilifuu.  cf  Sardiuiah  adimif.  etiam  Hijp^ 
uigit?  et  inie  cefferp^  in  Afiicoitt  traufcendef,  Tranfccn^ 
de{  qutem^  dieo^  duof  ^pnfuUs  hu]us  P^ni  ^  unum  iu  Afri* 
camt  alterum  in  Hifpaatiottn  ttfiferui^t,  nikil  usquam  uohis 
relictum  efty  niji  fuoi  ^tnit  viudkarimus.  lUtf  timidif  et 
ignavis  Jicet  cjje^,  qui  rtfpectum  k^bent^  quot  fuur  agtr^ 
fup.  terfa^.per  tuta  ae  pa^ta  itinertt  fugUntet  ^  accipient: 
voltitneceffe  efi  fortHfHs  viris  efft  ^  ci,  omnibus  infervicto» 

^im  mi9rsetu/t$.  .c$r9U  iffp^rutim  ^JT^fiH^:  ^f  vincere^ 

aut^ 


L I  B  E  II    XXI.  ■  Ciw».  XLtV.  XLV.  XLVI. 

U,  C.  534.        .        a:  C.  N.  aiiJ.    -  - 


kut^  fi  fortuna  dubitabh  y  in  prdeHdjfdtius  ^  fuat»  iufugOf 
mortm  oppetere.     Si  koc  bene  fiscum  omnibus  dejlinatumqua     ^  ^ 
iu  animo  ift^  iterUm  dicam^  vicijfi/:  nnUum  mnmmnm  ai^^^f^^ 
vinceHdum  komini  ah  Diis  inimortatibus  dcrius  elatum  efi.        ^ 

.  •  .  *  »     .    '.  •    t  ' 

XLV.  '  His  adbortatioiubi»  gqa  utrinque  ad  cfiv 
tamea  aocenii  miHtuni  aniaii:  eCfent ,  Ronoani  jmite  Ti^ 
oinutn  jungunt,  tarant}iqiiiQ(f>on,fis  cai]&  ai^^K^jak-.v^ 
r^iper  ii»|}onunt.  Pbenu,4  ^ «  cTpere  decuj^^tfl^Kib^^' 
Maharbaleoi  cum  ala  Numidarura,  equitibas  ^ffigentk^* 
ad  depapulandos  fociorum  pbpiili  Romani  ^rec  atitttr? 
^Ga]Us  parci  c^uain  maxime  jubet,  pirincipumqM  animo^ 
Xo]ijcitaj^i  ad  defectionem,  rPonte  perfeetdj  tradttc^ut 
Bomahoa  exercitus  in  agrom  InTu^irium^  qi»nqii&  miiliii' 
paffaum'  a  VicttimTiis  covtfedit;  '•  tbi  Hannibal  eaftra* 
habebat:  revoca];oq«e  propere  Maharbale  aiqne  equit]l«* 
bns>  cum  infiare  oertanien  aemeret|  nibil  unc[tiam^ 
Jbtisk  dictam  praemonitumqee  ad  cohortandos  miHtes  ra<*^ 
tus,  Tocatts  adconcionem  cerfaf^raeraia  pronnxseiaCi  iai  ^ 
quorum  fpem  pugnarent.  ^gftmi  fefa  iatur^n^  tffe  itt* 
Ix^lia^  Afria^^  HiffuuUa,.ubi^isque  vHii^  imlnltnemiff^^ 

£ui  Uccapiffea^  Itberisque:  qui  fecuniamt  qttam  ap^m  ma^' 
fiffetf    ei  fe  argento  fatisfectur^m :    qui  focioNtm  thfeti 
CattkugiMienJes .  fieri  vaUent ,  foteftatem  faetnrnm  .^  ^  do^ 
ntos  reiire  maUtnt^  dutnrumf^  oferstm^  nt  et^Uf  fH^mm'  . 
fofu^arinm  mtttayam  fecmm  fartnnam  ejfe  vtUept.    SefTis 
quoque  dominos  jft-QCecutis  libertatem  prcpofi?t,   )nna^ 
que  pro  kk  mancipia  dominii  fe  redditommk     Eaqae 
ut  rata  Cqirent  ^e,  agnum  laeva  mana^   de^tera  uli- 
ceu^  retinens,    G,  falleret,    Joveta  cetel*osqtitf  pr^citotr 
Deos^  'itafa  miictar^tf    qtidmaMdmodtilnir*  i]Sf&  agnuii^' 
maetafTefe^ « .  feeimdum  pree||titfttietti  eaptit  f^ctsdh  fnxtr' 
"  eliftt.     Tum  vera  omnes,  ^alttf  |Xls  ailctoribiiyiiLfj^mr^ 
fuam  ^uisque  acceptis^  id  morae,  quo.d  nondum  pu^tui- 
r^ht^  ad  potiend#  fperata  rAii  /  ptwesfittm  «no*  aniino  et 
yoee  ujsa  polbuitt.         .  •       -  :  r  ? 

'  ,      t  •  —  .  ■  *" ' 

•  »  ■    • 

XLVr.    A.pMd  Romanos  hau^qaaquam  tantf^ al'^critsCs  ' 
erat,    fup^r  <^tera  recemibuis  etiaiai   tkrKtps  prbdiglis. 
*  C  4  Ba-- 


y 


40         l  *,B.  F.  Jl .  XXL  .  C  A  p-  ^LVI. .  XLVn. 

nam  et  lupiis  iutrayerft  qar.ira,  laniaiisqne  ohvjis,  ipfa 
,  intactji^  ev.arerat;'et  ci^arwen  apiipi  i^  acbore  praeUsrio 
^^^^Y  .Jmminenie  coiifederat.  .  Qj^.IUus  procuratig,  Scipio,  ottra 
•quitatiriaculatoribusque  expetlitis  profectu&  ad  caftra 
boItiUTQ,  .  exque  propmquo  copiaS)  quaixtaQ,  et  cujus 
generis  effenti  fpeeuiandas,  ohvlus  flt  Hannihali,'  et 
yf{\  ci\w  -^iiillbiis  jad  eicplovanda-  oirca  loca  progroffoi 
fteutri  aUfros  primo.  f^rnel>ant  x  denfLor  deinde  ineeffu 
t^  hcMfl^La|.6iC}uoma4qu^'Ori4ns.pu]tris  fjgniTm  propinik 

'  q^$n|^^B&fti^tnTuit«').  Conftitit  utrumqu«  agcnen:'  eft 
yroeii^^^s  v€^ediebant.  1  Soipio  jaculatores  etOalkis 
^uU^  .ia  frcin^e  1iOCat;>'Ai^manos,  f6eiorinn<iiie- q^liod 
roboris  4tiit^_,ia  fub^l.dii».  iHannihal  frenstos  eqidtes 
'in,.{y)^^|i|ii^aocipit|  eQ^HA  Nwxridis  lirmar*  Vixdom 
oUmortt/U|l|jiato,  ja^uilatoiris  lui^an^  inusr  JubMia^  ad. 
£sei(i|^4|^.|^n^ii  iti4««!9l}i6tUOL>«ertaaum  erat  aliqissatn* 
^iv\f4nica|isj  ideiA9  7q|Ha,t«irMbaq»t«eqii0S  pedites  iKter» 
iT^rxti,  .^m^ltif.  Iaben4l.^«xr«quis^  v  iut.  de&lientib«6, • 
1)1^1  fuG(s.jpiC49Hx^i  ^}rcumvi^3^tos  vidiXfeAt',  ijam  magnk  ex. 

;  p^f te  ^4ji^ede^  pugp« >«»t  ;^  doaiec  Nimnidae,    qni^in. 

■  ^rni b\ijS  ^j^rKp^i  v^ircum^vttoti  pajaMam  i  « abf  r  tergo  •  f e 
ott^4^|-,um«  {s,p%^r  pen^ulit  Kontanort  •nmmque  pa- 
Tq)r^i^'<.lP(^f^l^s  \i^i^I;^Sv  tpOKiliulumque^intdreuitfatum 
pirimiLn^^i^Vil^f^entis  fijii.^opul&tu,^^^  erii^urMis, 

{ieue^^u.^.p.erfocti  hu)u$.^e  beUi  lans^ft,  AirioAiMis  bb 

\  djgrf^iarf».  vjc^oviam,  df  Hanntbalo  P^enisque  appellfttns. , 
Fuga  tameR  effufa  .j^culatoram  maxiw^i  fout,  quQS^pri-; 
mos    'Numidao    invaferunt»     Ajius  confertus^  eqtritatus 
o^ji^^lf m^jp^  uif^d'^     <i$OQje0U*in  $  ffi<ia  'OifnBi^  modd,  >  fed 
eriajn3^fqrpovihp«|f«i?i»  prifttege*i#4   in  ibafopa,'  nuaqaam 
trep^de  .neq^e  |^uff.;i964eiML(^  ;^red^^    ♦  SifcrTftti  ooxifiip  1 
liiiS  090^4,  P>4iif&  ad:  J(9tr^4|u^  -naVioae:  Ligar^ni  dele^t; 
n^alim  eqMi^en^jdp  J^Kq^v^y^  eCEe^^qilod  et^piljsceSi  '^' 
fUj^Qres!»  ^/am^  Wittuit^.       ^»  :^ 


;>L.  .V 


.;» .* 


,     Ali VUi.  5  iHcK!  priutuun  owP  Hftnnibftle  proeHmn  (ait ; 

3U0  fjaclle  apparmt,  et.  equit^tu  meliorum  ;£oeniaBi  eQ}B, 
t  ob  id  campos  patentes  ,  ^al^s  k&nt  iiiter  Paduux  Al» 
pes^ue^  -bello  ^^ren da  ]\qmanis  aptos  non ' eCfew  Ita^e 
ptdxu^it?  nocre.   idbHs  xiilitibHS  nffy,  £ietuiQ,jCo]figere, 


L  I  a  E  &  xxi.^  € AF,  XLVH.  xjiMni.      4r 

U.C.534i  •.  C.  rJ.  218- 


caftra  oib  X^cino  ajQota,  J^efti4a.tiji|nqtke  a.d  Pad()iin  eft;  U€ 
ratl|ju5f  quibw  )aTi3^^r.;i^t;^p^en,.    ^Qadu^  refojutisi 

line  l^nv«ltii #tque  infi^cjtati9n^e.lipAis,M^P^^^^^^>'^ 
Prfu* iPIacjBfitiaai  per vc^nere ,  .quanp  fatis , fciret  JBannibal 
ab  Ticjno  profectos:.  tamen  a4  fezcentos.mQtiltorum  ix% 
citeriore  t-ipa,^  fegnitei:.rateiti  folventes  ^  ocp^t.  transir» 
notv  p0tt4t .pqntem ,  ut  ej^tr^ma  reColutaeran^  tota  r^t4 
ih  fecundam  aquam  laberxt^.  .  Cbe)ius  auctor^^^^J\lao 
^onem  cum  equit4tu  et  .M'ifpat\is  peditibu4|^^^n.ejBir 
tempb  transnaile;  ipfum.Haunibalemper^iiP^^Hrpadli. 
vad|a  jixerci^m  traduxlfle»  elepbantis  in  oroKRm  ad, 
ruatmendum  impetum.  iruminis  oppoUtis.  £a  peritiar 
amnis  ejii^  vix  fidem  fecerlnt.  -nam  nequee9U)t«|i^.anB^s^ 
«quisque  falVii)  tantam  yhn  fitxminis  ^f>^pyaffe  verifi^^ 
inile  eft,.  ut  jam,.  Mifpanos  omnes  Infiari  trax^rexerin^ 
^utres  y  et  muUoruim  dieruin  'circiutu  PadU  v^da  .petenda; 
fuerant,  qua  exereitus  |[rayi$  impedlmentis  traducut 
poCfet.  Potix>res  apud  ,ii^e  au^^ores  funt^- ,  qui  b^iiq» 
Yix  kicum  rate  junbgetvdo  flumiin  ifiyentuai.J^dbjnt ;  99^ 
cuizi  Magone  eqiuiees  HirpanorusB>?q7editos  pra^mifCc^ 
dum .  Uanniti^I»  circa  Humen  legation^ui/.OaIloru]a 
audietxdis  inoratu$,,tira)icji,t'griyi;][S|  F^<litUKn agoref ,  ime»: 
rim  Mago  e(|)iite$que  a,bt  transitu'  Buminis  die^  uhiusiti** 
nere  PlacmMaifx  ad  hoftes  co,ntendunt.  Hanni^l  pauoia» 
poft  diebus' fex  niniia  a  Placentia  caftra  commttnifir^  e( 
poft^ro  die,.  in  oonfpectu  boftium  acie  dire^,  potefta* 
t(^mpQgn#^  f^cit.^^ 


XL VI(L   Inf equenti  K^octc  «aedes  in  ca&ri«  Romantf^ . 

bSiu  tamen  quam  re  major^  ali  at^3(;ili^ribua  Goliia 
facta  eft.  ^  fid  ^uo  millta  pedituxA  et  dacilmi  aquitesy  vigji- 
libns  kd  p<)rtas  trucidatis^  ad  Hannibal^  transfugiunt : . 
quda  Poenos  benigne  allbcutu*,  et  fpe  ingentium  dono- 
rum  accenfos,  jn  civitates  quemque  fuas^  ad  Xollicitan* 
dos  populariuin.animos*  dimi^t  Scipio,  /caed^m  eam, 
figiutm  d.^ectiohls  cmnium  GaHorum  effe  ratus\  con- 
ta^ctisq»^^  eo  IceJere^  /elut  injecta  rabie,  ad  arma  ituros; 
quianquam  gravis  adhuc  vulnere  erat^  umen  quirta  vi- 
gilia  noctis  inljB^uentis  tancito  agmine  profectus  ad  Tre. 
biain  Jttvinis^  ,  m  Iom  itlt5ora  coHeiyit  imjpeditiores 


H^*        L  l'B.  E-R  XXI.    C4.kJCLVIII.3afX:. 


7 


^ .    U.  C.  ,S3V  --:         .a.  C,  N.  218. 

^iiiti  caftra  niovet.  ^'Winfa^,  <juam  ad  'FiciVium,   fcfel- 
lit:  mjiSsqueH^ftmh^l  ptimntA  Numkiis,  ^eineJ^  ortmi 
equxtatu  V  tarbalTet  utique  niyvifliititim  'agra en ,   ni *.  avidi- 
tate   praedae  in'vacua  Bomana  caftrd  Numi3de  dever- 
liHenl;.     Ijbiclum,   perfcrptantes  lock  otfinia  caftrOrum» 
MlUfatis  dignn  morae  pretio  tempus  teriirit,  'dmifTla* 
lioftis  de  'manibus  eft :   et  ^uum  Jam  transffreffos  Trc- 
biam  JBManos,  metante^que  caftra'confpe))fiffent,  paucoi» 
iiffyrdl^^Hk^^ciderunt,  ctira  fiumen  Intercepcors.'  Sbipiog 
Mc  vlj^Rnem  vuliieris  in  via.jacftanti  Ultra  patiens,  et 
eollegara   (Jam  ^im  et  reydceitum  ex  Sicil^^  audi^^^sit) 
ratu9  exfpectciTtdum^   lotsum,    qui  prope  flumen  tuiHfi- 
niai  leativis  efrSrifus^  delectinti  communitt.     Nea"pro- 
eul 'indie'  Kfttmibal  cum  confediffeit,    quantum  yictbria 
#queftri'JeIatns,*tantum  aii':xSus  inx^pia.  .dna^  pferliofttum 
«gff»  ■ecintem;  nusqukm  pl^eparati^  comme.atibus,  itoa]dr 
itt  di^js  ejtbipifebat,  ad-Cfa(3|;ldibm  vicunj,  q«6  nftagnum' 
fmiqiienHinulticrum  coti^effefaAt  Rom^niv   mittit.*    ibi 
,  ^mn  ytm*  pb-atent,    fpes'  'fatcta  proditionis:*  kec' fane 
Hiagno  preiioi     nbmmls' aureis  qua.drfngeixtis  ^     i)4llo 
Brunduiino^praefqipto  pra^ficiii  corrupto,    tr^itut  Han- 
n|biiri.€1aftB?am;    id   borrbam  fiiit  Poetits  ifedfemibus 
»4  TreWim.  •  In  captivo^  ei  trisicriro  praefidio',  ^ut  fama 
cilehleiaLtiaetA  princjpio  t^tixm  coll|ge|:«tur  >  ,^iliil  laetri- 


*  « 


XUX,  Cum  ad  Tvebiam  /te^rfrftre  conltjtiffef 
bellum )  inteirim  circ^t  Sieiliam  Ipfulasque  ItaJ^i^  immi- 
ntnte$,  et  a  Sempronid  confule,  et  aiite  ddvejntuni^ejusj 
t^rfa.  martqiie  t^s  gcfta«^  -  vr§inti  quinq^;ereme$  eam 
miU^  trmati^atf  depopulandam  oi-am  Italiie  a  Or^ha- 
jginientiiliuTmif&tf,  npvem  Ljpar^a*^,  octo  ItifitTam  y«i)canf 
tenaer^ni^v  ttivAln  finptum  avcrtit  aeftuk  Ad  ^i$  con- 
fpeotas  a"  Meffan  a  duod^clm  na-y e^  ab  Hierbti^ ,  reg<^  Sy^ 
.r(icuCEih0n9ih  miffae,  qui  tiim  forte  Meffana^  ®^**>  ^^tt- 
falem  Bomanum  opp^rietis,'  nutio'  repiigninte  captal 
naves  Meffanam  ir\  portuin  de<Ju:t^runt,  Cognitum^x 
Oiapiivisv  prafftor  vfgmti  nave;?^  cujus  ipli  clatli.$  effent^ 
irt  iraj*mm' miffas^   quinquo  et  trigipta  alia^  quiiixjuere- 

i^es;  Sicihim  petare  4d  fplJicit^^iido^  yfeterel  fofelos;   "Li- 

lybftei 


LIBERKXL.C-AwM4K.rL.'  43 

u.  c  §34.;       a.  c.  N;wg:' 


a4:A^;9^^  infulas  dej^cfiiiii^  ^fi^  ^kiMfi  .smii^  mn^j$ 
T^,  M-  Aepail;Q  pr^^oi:^, .  oay^  3if^  ier»t  pmT^iHJw^ 

Siijqrilv^»  ^ton^^u»,.  ^i^yba^opi  ^i^o  (eneife(  pri^Afi 

gfn.  tribiini^Ui^f   £ui  iw$  ad  OfirWi  .f^uA^iet  itttt^dfn 
r^nt:  eiite  po];aia^lyl)aeHai,|MM^^4ppiHra^»Mli^ 
edict^  propoAt^p,   ut  tom  ii4»ya1e$  dee^^m  dib^m-cdjdm 
<^bari^  ad  i^favef  d^f^rrem;  ubi  CgAuia«  diHiMA^Spt,.  «Mft. 
q|2i|^.TiiQtrAip  (wfcen^efiifli  faeerei;  .)K»^e  OfdiieiD^orMir 
qu|  #f;aa^9    eai  fpeculis .  pfo||)icercmi' liidTententM»  ib^I 
^iil^rxJaffeoi»    SimuX  itaqj^  i^qu^nq^Mt  ^de./  indttiJMri^* 
i^^ibQ^j,  cifrfnm  narfutn  erant  Qi^tbflgi^iN^eet  iltt^^imM 
l^c|g[9ii/ac9ederent  ^^ilybaeotn)  ,pv9reCeii(iini  'tamen.ft&fr 
qni^  et  luna  pernpv  ei;at;|  et  ftfUatii.efiinamentie  ▼ie^eH» 
h^^nt',  extemplo  df^tium  e  fpe^ulia  Sigmimr^  et  in-e^cUN 
ad  varma  concli^ba|.uin  effr  et  insnayef  mnfiptofup^;  fMi 
OEiilitQEn  in  muris  portarumqaein  ftationibus,  pai^iliMvs^ 
Tibos  erant,     £t  Caribaginienfeff,.  qilia  reto  Ibre  h*eit4. 
cpm  imparati$  o^irniAli^nttf  u^qu^  adrlweii^|N4rta  ie^aM-* 
tinuervint,  dem^ndi^farinemeniic  etQlefli|fiiiire.aptan4eqii4i 
ailpv^nain  daffe  trbfu^t^. ,.  UbiiiUutiti  reoepere  pUf<fc 
fem  in  ^Uum,  m^^fpataiifti  ipugna^  effet;  exitufnque.ttk^! 
r>wi  e  portu  nates;  Jbofiii^in  Iiai>erent, '  Ne<^  JVomani  -die» : 
trei^^Tere  pugnain ,  e^.  ^epioria^  oirpa  ea  ipla  looa>gf^( 
ftafn^reriuu» fcetiy  ^  initinmi maltimliM eo nrWB^  m 

',:    L«    Ubi  ineltum  eyeoti  (cint,tAniiiaatutcoiifevev«: 
pNgnaoi ,  et  ex  pf;cypinqi9«»  viree  ^oiifone  tejle ;  eontvfi.^ 
elij|der&  Poenai ,  4t^  arte>,  nQn  «i  >  re«i  •gerere , .  nerrimi^  i 
q^ie,  quam  Tiroruni  avit  ermpruni^  nuJk  certamen  fiioo*  - 
re.  n^n»  nt  •fooiis  i^aTalibtta<  efM«&  inftractani  ctaffem^, 
itafinopeni  niilite^habel^nt;  et|  .iiMbi  confena  nfllrii 
etifity  be^dq^aqmn  par  nu|ii^ri«  etnMinrom  tx  n-fiyh 
gnebat,    Quod  ul4  AnimadTerf^aa.^f^«  ai.Honienie  muW 
ti(udo  f ua  auxit  ininiuin  |  ^  .pjjmf;itii$  illi«  minuit,    £aik 
templo^feptem  naveir  PoHicoii  tdr^Himvente^ ;  f^gam  cet^ 
ra^  oepert^^t*^  miJle  ei  feptin^etiti  futrein  nftribus  ca^i^ 
militie»  «Miuuiea v^ ;  .in^  ^i^  tr^  Mbtif  $.  €irttii|^»ien(iitin> 

.  C1*ffi« 


4:i  t- Mi  1?  R  .x)CL L-<5at.  Lix 


It  C.  53i.^  \.  ^.r.N.^airt.     ^. 


dafiis^^^Miafia  hicoliiniis,  utia  tantxiYn  perforata  navi, 
CiRl^^aqaQqtie  i^^fare^ocei   in  portum^fediit/    SecuW 
<t«lift*)ianc  pogr^fti,  nondum  gnari^r  ejus,' qui  MefT^nae 
ittet(l,~Ti«  Sertvproniiis  eonfnl  MeiTaiiani  venit;    '^i  fre-.' 
tailiimranti  rexMiero  daflein  ornataht  obTiam  duxiV;' 
'  til^nagr^Crisiifqu^  ex  regit  m  praetoriam'  navein^  gfatala- 
ttis  l<SpUem 'Ctt*i*  toeirchto'  et  navrhus  .advcniffc^  'PT?^*" 
tufe^uepl^orperiim^ftc /elicem  tn  Siciliam,  transitum  ;  fta-' 
tAilh'  d^tM^  hifukeiet   Carthaginieniium  conata  expo- 
IMt:.  '  polltdtiliique  ^ft,    quo  aitinnb''priore  b'e)lo  popu^' 
kit&Filomanttm' )itvef|i9  «djuviffiit,  cn  fencm  adjbtnrura. 
Firtimentum   veltinjentdqueftre  legidnibn^' confuHii  fb-* 
oiisque  navaJibos  gratis  praeliitijrum. '  grande  pf^ricultiixi' 
Bll^baeo  maritimisque  civitatibuA   effa,     et  quibusd'aai([ 
mdltntibut  hctvM^res  fore.     Ob  haep  cbnfuli  nihirciin'-' 
cCiRldiiai  tifom^  quin  Lilybaeum  c)afle  peteret;   et  rex 
«%gisq<tte  clafiis  «ma  profecti.   iiavtg^tites  inde,  pugria- 
tffift  lad '  Lilyba^um  I   fufosque  et  ca^as  Itoftium  na^es^ 

i'  >Ll.    A  Liiybtfeoteonftil^^Hierbne  cum  claffe  regik 
4lai!^)  reHotc^ltl!  praetbre  ad  tu^danfi  .^ciliae  orain,' 
i|^%in  iitfitlMi  Melitam,  quae  a  Carthaginienriliui  ten^ 
b«ft4¥,-^tira^fecit4     Advenienti  Hdihilcai /Gtsgohis  fililit, 
fri^ffHi^ni  praefidii ,  cum'^  paulo  ttiines  duobus  miHibus  * 
nillitttm^,  oppidttoique' (hitp  ittfftla  traditur:    inde 'poft 
*  sau^  dies  rMitiiAti'  liilybaeum,    6ajpltv«qae  ct  a  con- 
Ittle  et  a  .praetore,    praeter  inligncs  nobilitatc  viros, 
.fitb'eorpna  venic!<runt>     Poftquaiti  ah  ea  parte  fatis  tu- 
tam  Sii^liam  eenfebaftonful,  ad  Intulat  Vn^cani  (qtua 
fama^ac,  ftar^  ibi'^anicam  claff^rrO  tra}ecit.  nec  qttis-  * 
qttam  hoftium   clroa  'eas  infulas  ihventus."     Jam  IWte  ' 
tntfm^ifarkht  ad  vttftandam'  ItallaeAraiii :  dcpopulaibque  * 
Vibbaenii  agro,  iirbe^  etiain  terrebimtf.     Repetenfi  Sh 
ciHamconfnii  eix^^G^fid  hdfduhi  iii  agrum  Viboncnfcui 
facOi  nmitiattir:  Hteiraeqne  ab  fenatu-de  transitu  iri  Ita- 
liaKfi  HattnilialigV  etV  t;t  piimo  qut>que  tempore  collegae 
ferret  aoxHiuin^  ntifAietiraduntur.  •   Blultis  fimut  anxius 
curi.l5    cxere^um,'  extetopfd  in' navesim^ofitum,  Ari- 
minum  'rujM^o^mari  mifit:    $ex«  Pompcmio  legatb  cum 

,viginti 


I^  I.  B.  F-  R  XXT..    <:A»vr  %tA  %U. 


1...«         ij.1  ■■       tl  «         M  ■.— .— ^i»^»Ml>«"»..^    I  '         II» 


yigpriii  ^w^iQqu^  Ipngis  navibus  Vi.bonQaI)et4  agiiin^  jpaiir 
ifitunarngii^.  pirap\  Itaiifiie.twendftini  attrAfewAtiZ..^.  A^ipiU^ 
fraieiori  <}uinc[uagmta .  naviuin  cIa[fe|n^;^JK]^^fiU  ^vipCfii; 
cojnpqAtis  Siciliae  irebus»  deceqi  zlavibus  ordoi  Italia^ 
legVns».  Ariminup  p^rvenit;  in^Jej^itfW^ti ,  WWjHii  foo , 
prpfecju^lad  Trebiaip  ^"?<^f^i  m^Si^K^JOi]VtXii^ti^p  :^> 

f  y  Lil#  Jap^  ana]}o  qonfales,^  ^t.  qaidq^icl  lioinknay^m . 
Tijfiiim'  erat,,  tiann^bali  op|>olit\Mn^  4ut>illis  CQpiift  ^l0^\ 
iendx  poCte  lllpnjanum  imperiam , v .  «t^t  ipm  M^ulldiaa? 
aliam  effej^  fatis  decj[aralpar«  Tain^^<panful,aIt<iA^,  .equcK ' 
ftrl.proelioMUo  et  ie^u]njere«fuQ,min!i^^«*trahi  reai»riiiar.' 
]eW(:  recen(]^  aniini  alter.,.eoq^e,ferp(:^i!;,  .na}laiiir«m». 
laiionecn  patiebatui;*     (^/uod  int^r  .Tr^)>ianv  Padiwqiii^ 


agri  eft^  ,Q^IU  tum  iiicplqbant;  ifx  duorMOi  pv4#potf 
tiun;i  popqlpruin  certamine,     poir  ambigL^uiiti  fa^i^Miiyc 
haud  dubie  gratiaai  yicioris  fpecl^yntes.  ,.  I^  iiomaiii^^  j«|*/ 
quid  roodo  raoverent;^     aequq  i#tiji»    P0enu&  p«rixiii(|iipr. 
ainimo  fereb^t,  ab  Gallis  accitum  fe  veniffe.  a4  Hbei^ifk*-. 
do^  eos»  dictitans.     Gb  'eam  iram,  Sim^ol  u^  praeda  mili* 
tem  aieret» ,  duo  millia  pipditui]]^ .^t.  mUile  .eqa>teS|   ^wh- 
midas  pierosque, .  mixtos  quosdaLn.^  «^t^J^los^  pop!a}a«i 
otniiem   deinceps   agrum   wsque   ad;  I^adi..  ripaS'  )C|t&t.) 
Egent^s  ope  G^lli»  quum  ad.  id  dtd^ios  fervalf^rnt  f>ai*  t 
apos^.  coacti  ab  auctoribuf  ipjuriaead  jvindioes.  fDturp^'' 
declinai^t:  legatisqiifs  ad,  ^onfulem  miflis^  auxiliuniriRbtfr 
manorum  terrae»  ob  niniiam  culti^r^n^^&diem^in  Romfin.t(MI 
laborariti^  orant.     Cornelio  nec  ca,ufa,  nep  lempus  #gen« 
d«ie  rei  ^lsi^ebat:    fufpectaque  ei   ge^s  .^at, .  .«iim>Qb;' 
iniida  niulta  fat^nor^t/ti^im,  ut  ali^  vetufuio  obfdlfviC*., 
fent,    ob  irecentem    Bo)Orum  .perHdiafii».,  ,$ipmpro!Xtiiis« 
contia,   cpntinendis  in  iide  iociis  maa^imui^,yin<iulamr' 
effe  primp»;,  qui  egnufTent  opef     defenlj^s,     cenf^bftt.^ 
Tum^  collega  cunctantet  equitatum^Jfuum,  miUe  podi^. 
tum  jaculatoribus  ferme  admixti^i  ad.  d^endeio^dttm  GaU  i 
licum  agrpm  trans  Trebiam  mittit.  _  li,^  fp^irXoa  et  in^fx 
coinpplitos^  ad  bo^  grayes  praeda  pIer<lsqi«Q^-  cum.in-' 
opinatbs  inv^Gffent<>  ingentjeip  terrorem  ca^d^nqne  ^c  ^ 
fpgam   usque   ad  cafti:a   fti^(ioiiesqu&  hofti^in    fecer.^.: 
ui^d^,  n^u.Wtttd|w ,t£^u£a  p«lf|,  v>:9^fofi.iC«{b£idio  laoraiii 


\ 


^  U.  C.  534*  a.  C.  N.  a.ijK. 


»   «..•^     «         .- 


|nroe)imn  *efiiitt«fr^:  Varia  mde  pugiia  requefite|,  quarti- 
4|naai  ad  ezti^eAatiiii  aequkffeht  cetnranieiL^  majoir  taiii&ii 
]^f0uui  ilomailiji  faina  vi(5totiae  (itiu  ' 


4       / 


Ulf.  -  Cctertliri  nmnini  omniujn  majof  jurtiorquei 
9meM  ipfi  confuM'v    ticf^rl;   'gatrdro  >fferri ,    ftti  pdrt^ 
t^iarum  uUer  conful  victut  for^r^  ea  fe  vitiffe.    rifiitu- 
fnr  fc  tefecttf  Mlinheif  anmbt :  pec  que^uquaiin  effe  ,  fxae» 
f^ir  c^ttegamy  qui  Matath  diikidatiionefH  veUet *\  eum^  iifiikti 
wutgif ,  qnmt  totpBre'^  aegr^iff^  meinoria  vulnerif  acittfi  ae 
uiakBrrere.     Sed  «20«  effe  jcum  aegiro  fenefcendum.     QuiA 
Htim.mUra  eUfferri  aut  teri  temfus?   Quetfi  tettiutH^  titrfu*  . 
U  my   quem  aUum  ^  ex  ereitum  ;  exfptctari  .^    Cuftra   tdrtka  - 
giurenfium  irt  Itaiia ,  ac  frofe  %n  confpectu  urbis  effe,  nott 
Sddlum  ac  Sardiniam  victit  admtas ,  ne^c  cit  Iberum  Hifjpa^ 
ummpeti^  fedfola  fattu^  terraque^  in  qua  gifiiti  fonnt^ 
ftitti  Komauot.       Quantum  .ingemifinwt  ^    inquit,     ft^ret 
msftuifi   tirea  moenia  Carth^gi^it  l^tttare  ffditi^  Ji  itideunt 
n9St.frogeniem  fmm\  dnot  confuUs  confularesque  extrci" 
MXi-,   in  media  haUa  faventes  intra  cnftra?   Poenunt^^   quott 
itmer  Ahpes  ApenuiUumqae  a^-ifit^  faae  ditionis  feciffe? 
fiiaec  aQicten&  ae^ro  coJIegae ,   haec  h\  -praetorio  prope' 
odncionabundus  agere«      Stimulabat  et  tempusf  ]^dpin« 
^dnm  comitioruila,  ne  in  novos  confole^  bellom  differ« 
tetnri   et  odcalio  iti^fe  unnm  vcriendae  gloriae,   dum^ 
•.^er  colJega  erat.      Itaque,    ne(|ind^udm  ^hf^nti^td  .>^ 
COfaXelio,  p^i^ari  ad  ^ropinqnam  certatiien  niilites  jub6t» 
l^nniba],   camj    quid  optiimjm  fot-et  hofti , '  cerrieret, 
vix  ullam  fpeaa  habehar,,  temere  atque  impi-bvide  qmd- 
quam  'oonrnles  acturos«    etin^rakerju^  ingenium^v  Jama 
pirius,^  tleinde  re  cognitum,    ;f)ercitum  ac  ferox  fciret 
efiCe^    £eroclusque  factum  profp^ro-cum  praedafolribus 
'f|;£s  cerratnme«rederet;  adefTe  g^reii^ae  rei  fortuViafn 
li4iad>  difhcleb^t.  ciijus  ne  quod  praetermitteret  tempus^ 
foltidtus  imeattisque  erat,    duin  tiro  hoftiurh  ^ffet  mi* 
ler«  dum  ui^ilorem  eit  ducibus  inutiiem  valnus  faceret^ 
duioa  Oallortim  «tnimi  vigerentt  quoro^m  ingememmuJti. 
tadiiMUi  (ciebftt  f^niu»  fecutursim ,  quantd  longius  ab 
domo  traheiretitur.  •   Cwt  ob'  Ha^c   taliaqae  Iper^^t' 
propinfttiuiiPisemjMn,  ^t  Bkcttei  fi  cdHktetuf;  cu^efire  \ 
V.     ^  -    fj^eco* 


^■'   LIBER  XXt    C4>.  Lm.^LIV,    '       M 


•«■M 


II  .  I. 


va..:..;.r y- P-  53 i.    :  j-a. c. PM' 19. 


rp^culatoregcjue  (^alli,  a^  e«^  f?xploran^a,  q^j^t  Telleti, 
tutiores^  (^^i^  in  utrisfme  caljtris  zaUitabapt^  pai-atm 
pugnae  elTe  Romanos  retuli(Iej;?Lt;  iQCUOEi.uiil^iis  drcam- 
ipecmi^re  P^ei^us  coepit. 


/  LIV.     terat   in    ineclio  rivus,    praealtis  uirinqutf 
daufu^  ripi$^    et  dirca.  obGtu?   p^iuftribus  herbis,    et, 
quibus  ijaculta  ferme  yeftiimtur,   yirgnlt^s  yepribusque.^ 
quepi  ubi  ajj  ^qujtes  qup.que  tegenclos  f^tis  latebrofum-  ^ 
lor:um  circuoiyectus  ipfe  oculis  pcrluftra,?it:.. /i/ic  <w. 
Iqcus^   M^Qni  fratri  ait,    ^uem  tenfas.    I)tU^9^Mttnos.      ^ 
virof  ex  ofnni  fedite  atqut  eqUite:   cum  qnibus^ad  mt  vi- 
gilia  frma  vevias.      Nunc    ct^dra   curart  tentfius'  tfii, 
Ita.praetprium  tniffum.  mox  cum  delectis  Mago  aderat. 
Rohra  virorum  ctrno^   inqult  Hannibal,  fedy  ut  et  nu^^ 
mtrp   etiam^   non  animis  modot-  valeinis  %  fitfgulh  vobis 
noven^s     tx     turmis    manipuUsque   vefiri  Jimiles  tligitt : 
Mago  lotftm  monfirabit^  quem  infideatis.     Uofitm  tatctttit^ 
ad  kas  ieOi  artes,  habel^itis.     Ita  mille  eqmtibus  Magofni^, 
mille  peditibus  dimtflis,    .Hannib^l   prima  Juce  Numi-^     - 
das  eqpites,  tr^nsgreflbs  Trebiam  flumen.»  obequitare 
)Ubet  $ol)t]iim  portis,   jaculandoque  in  ftationes  elicero 
ad  pugnam  hoftem:  injecto.aeinde,  certamine^^4;edendo 
fenuip^.  ci|ra  fiumen  pcrtraliere.     Haeb  maiidata  ^umi*  * 
dis.    ce^erili  ducibus  peditum^  equitumqu^  praeceptum, 
ut  pr^^dere  omnes  juberem:  drmatos  deinde,  inftratis* . 
qi^^  equisy^gnum  exfpectar0.     Sempr^mrts  ,,pd.^um.ul- 
tum  I^umidarum  primum  Q^nem  equitatum,  /^ro^  ea^ 
parte  viriura, /deinde  fex  ipiUia  .peditum^     pottremo  - 
omne^  copias  ad  deltinatutn  jam  s^te  icSDnlili&^.^Ttdus  - 
certaminis,   eduxit.     Eirat  forte  brutpae  tempus  et  ui«  ;   ! 
valis  die$  ia  locis  Alpibus  Apenninoqde  interjeotiS|.  pro-. , 
ptnquitate  etiam  fiuminum  ac  paWam^.pir&egeHdisu  -  a4  V  ' 
hoc^raptim  edncti^  homiuifajiis^  jatque  equi«.|  nwx.capto;^ 
ante  cibo^  nou  ope  uUa  ad  arcendum.iriij^si^d^bita^?. 
nihil  c^iprisinerat:   et  quidquid  aura|p  iluminis.ejgproiw , 
pinquabant,  arflabat  acrior  irigorift  vis>;  rpt.K«jro' ireiu*  » 
gientes  Ni^ipidas  infequei^te»  a^uijm  iipg«g£(if^ttt^J(et^^ 
erat  pectorili^us  tenus  aucta  npctmrno  ^ii^^ 
«greflu  r^e^e  piMiblis  «>rpqra».  ut  jiif^tffiqi^  t«inen- , 

doru» 


48    ..  i^i^B  %%.  xxi:.  ..caj-  Liy._Lv. 


iJK> 


U.  C.  534.   .   -.a.  C.  N.  318. 


•^mmmmiafmtm 


doruni  |$otMtra  «ffen^  et  fimul  ]a£&cudine,  procedente 
jftuiL  die\  faxne  etiam  deficere.  ^ 

LV.     Hannibalis  mierim  mile^»  ignibas  aiite  fetito- 
^iaffactis^  olcoque  pcr  maTUpulos,    ut  moinrent.  ^rtus, 
mitfo ,  ct  cllio  per  otrum  capto ,  uM  transgrisffoS'  flumen. 
hoftes  HuHtiatubs  e(i,'alacer  ammis  corporibusque  arrn^ 
capit,  atque  in'  aclem  prbcedit.    Baliares  locat  ante,  TigVia, ' 
QiAlpvfim  armaturam.  octo  fermemillia  homirium ;  deiiifgra- 
j      viorcm  armis  ^editem ,  quod  virium ,  quod  roboiris  eirat : 
iii  cbrnihus  cil*cumfudit  decem  millia  eqoitum;*  et  ab 
^brnihus  in  utramque  partem  diVifos.e1ephantos  ftafuit, 
Confiil  «FFofos  fequentes  equii;es,'  cum  ah  reliftentihus 
fuhito   Nomidi^  incauti   exciperentur,     ligno   reccptui 
dato,    revocatos   circumdcdir  peciitiljfus.     Duodeviginti 
millia  Romani  erant,,   fociiim  nominis  Latrni  viginti; 
auxilia  jpraeterea  Cenomanorum.  ea  fola  in  flde  manfe- 
rat  Gallica  gens.    bis  copiis  concurfum  eft.     Pr6e1iuixi> 
a^  Baliarihu.s    drtum   eft;     quiuus    cuni   maiore   robore 
legiones  obfifierent,  deductae  propere  in  cornua  Jcares 
,  armaturae  funr.  \quae  res  effecit,  ut  equitatus  homanus  ' 
extemplo  urgeretur:    riam  cum  vixjam  per  fe  refifte- 
rhut  aecfem  millibus  equitum   quatiior  milJia,     et  fefli  ' 
plerisque  integris ,  obruti  funt  ivifuper  velut  nube  jacu- 
forum  a  B^liarihus  conjec^a.  ad  hoc  elephariti,  emifnen* 
tes  ab  extremis  cornibtls,  (equis  maxime  non  vifu  niodo, 
fcd  odore  infoFitoterritis)  fugam  late  faciebanr.      Pede- 
Xrris  ptigtra  par  animis  magys,  quam  yiribus,  erat;   quas 
fCcentcs  Poenris,  paulo  ante  curatis  corporibus,  in  prbe- 
linm  attulerat:  contrai  jejuna  feffaque  corpora  Romanis 
et  rigentta  gelu  torpehanti   reftitilTent  tamen  animis,  fi 
cumpedite  fohnri   foret  pugnatunu     Sed  fet  Baliarcs, 
pulfoequite,  jaculahantur  in  Iktera,  et  elephanti  jam  iYi 
snediam  peditum  acicm  fefe^  tuleran t :  et  iM^^o  Numidae- 
qne,  limtil  latebras  eorum  improvida  pfaeterlata  acies 
eft|    ezorti  ab  tergo  ingeritero  lumuhum  ac  terrorem 
fecere.     Tangjeii  in  tot  cir^umftaritibus  malis  manUt  al- 
qaamdia  immota.  acies^  ma^time  praeter  fperii  omnium 
adverftts  dephantos.    eos  velites^,    ad  id  ipfuui  locati^ 
vtfrutils  eottje^  •>  avertere»il'  et  infecuti  avarfo$  fub  ' 
*      ^  eaudis 


L  I  B;E  R  XXt.    q^v.L%JfVlXVn.       4§ 

^     —    U.  G  534.      f         a.  ^iN-^i».       -  • 

LVl[v  Trepidatitesqtie  pitme  fazn  inraof  confternap. 
ibs  meaia  acie  m  ixtreniaii],,  ad  linitcrixm  oornu,  adver* 
ru$'(^allos.auki1iare$  ^gi  jufiit  Hannibal.  £xtejnpIo  haucf 
dubiam  fece^e  fugam.  additus  quoque  norufi  terrotr 
RomaiiiS)  ut  fufa  auxilia  fua  viderjint*  ,  Itaque,  ciiin^ 
)am'in  orbem  pugiyirent,  decem  milliafeirmebominum» 
cum  alii  evialdere  nequiflent,  media  Afrorum  adie,  quaat 
Oallicis  auxiiiis  lirmata  erat,  cum.ingenti  caede  hoftiuA 
perrupere.  et,  cmn  neque  in  caftra  reditut  eCTet  fiot 
mine  intprclulls , .  neque  prae  imbri  fatis  deceraere  pof« 
feht)'qua  fiiis  opem  fierrent|  Placentiam  recto  itiner* 
perrexere,  .  j^liires  deinde  in  omnes  partes  eruptione^ 
iactae:  et,  qui,  flumen  petieife',  aut  gurgitibus  abfumti 
ftint,\  dut  inter  cunctationem  ingrediendi  a1>  hoftibus 
oppreini.  qui  paffim  per  agros  fuga  fparli  eranit  Teftigia 
eedenus  fequemes  agminis,  PTacentiam  contendere:  aiiia^ 
timer  hol!tium  audaciam  ixigr^diendi  flumeti  f^oit|  trans^ 
gr\eGique  in  caftra  per^nerunt.     Imber  niVe  .«^ixtos,  et 

.  intoleranda  ris  frigoris^  et  homines  ipultoS,  et  )i\menta^ 
et  elepiiaiitos  prope  omnes  abfumlit,  Fiji^s  inieq^eiidi 
hoftis  l^peAis  Aumen  Trebia  fuit :  et  ita  torpentes  gelu  iti 

-  caftrii  rediere,  ut;  vix  laetitiam  Tic^toriae  femirent.'  Itk* 
que  nocte  infequenti, '  cum  praeliclium  c4ftrbrum,  et 
qiuod  reti^uum  ex  magna  parte  militum.er^t,  ratibfia^ 
Trehiam  trajicei^ent,  aut  nihil  ienJere  Pbeniy  obfti:^ 
pexite  piuYia ;  aut ,  qiiia  jam  moye^  prae  laf£tudiiie  xii^ 
quiiiaht  ac  yulneribus,,  fentire  fefe  difCmula^unt:  quie-^ 
tisque  t^oenis'^  tacito  agmine  ab  Scipibne  con^ale  ex^rdii 
tus  PlacQhtiam  cft  perductus :  inde  ^  Pado^  traje^tii^  Cre"» 
monam.  ne,  duorum  exercituum  hiberiii&'una  icibloiliili^ 
premeretur»  ,  V  :,  .,      i 

LVIL  tloniam  tamits  terror  Vfeai  fc1ad4'ii*frlab«^ 
eft,  ut  )am  ad^urbem  credereai;  inafeftis  ligitiff,  iioftenr 
Tenturum ;  neo  quidquam  fpei  aut  auxiliieOe,  quo|>or- 
tis ipoenibusque  vim  arcerient.  Uno'  toifuli  ai^ Ticinum 
victty^  ahero  «^  Sicilin  revoQ^o  ^  duobus  confulHfUS'$  duo^ 
T.Uvii  tom.  II  » ^    ^  i^us 


LIBER  XXL     Ca»:   IVIf- 


U.  C.  534.      a  C  N.  218. 


km.^MfftUmbuf  €Jt$rcinlms  9ictu^  ^mos  alios  lUicts ,  qumw 
sKms  lepomts  tfft^    qumt  arceffamtur?     lu  tSrritis  Seiii« 
proiuus  confal  adYenit  j  ingenti  pericolo  per  eiFulb$  paf* 
fim  mA  praedandom  hbbiitin  eqiutet(aadaciitmagif^qiiam' 
confiKoaiit  fpe  (allendi  refiftendiYe^  finon  faileret)  trani- 
«greDiii.     U  qopd  QnnB.mazime  in  praefentia  de^dera* 
batar^  comitiif  confokribas  habitis,  in  bifaNBma  irediit* 
Creati  oon&iles  Cn«  -Senriliat  et  C  FlaminiBSL    C#teriua 
xie  hibcinla .  qnidem  Romanis  qoieta  erant,  Tagantibof 
peffim  Numidis  equUiba^  et^  qoa  bis  impeditiora  erant, 
Geltiberis  Lbfitanisqae.     Omnes  igitar  claufi  undiqne 
ebmdieatns  frants     mfi  qaos  Pado  naves  fahTeherent« 
Efollpmtim^nroD^  Plaoentiam  fait ,  et  opere  magno  mu« 
'n^ui«i|  et  Miido  Jrmatum  praeudiot    ejus  caUelu  op- 
ppgna^^jtpe  .qnni.  eqoitibus  ac  le^i  armatura  profectus 
Haoiiibal^-:  cum  .plorimum  in  celando  incepto  ad  e& 
fectaBm^fpeibaboi&t,'  nocteadortas».  non  fefbllitTigi- 
Itti/ '  Tantet  repente  clamor  eft  fablatus,  ut  Plaeentiae 

Juoqbe  aadiretar»  Itaqae  fub  locem  cam  eqaitatu'  een* 
il  ederat^  juffig  qoaarato  agnsine  hgiombas'  leqQi. 
Equeftre  pinelium  interim  commiffum:  in  quOf  qnia 
laaciosHannibalpugna  excetHt,  paTore  boftibus  injecto^  . 
defenfum  egregie  praefidium  dTr.  Paueonun  inde  die* 
rtim  quiete  fumta^  et  rizdum  latis  percurato  Tulnercy 
ed  Victumrias  ire  pergit  oppngtiandas.  Id  emporium  a 
Romenss  Gallicb  bello  fuerat  munitum.  inde  locom 
frequentaTeramaccolaemixtiundiqae  e!c  finitimis  popu^ 
lis;  e€  tum  terror  populationnm  eo  plerosque  ex  agris 
oompuleran  Hujus  generis  multitudo»  fania  impigre 
defenfi  ad  Placentiam  praefidii  accenCi ,  armis  an^eptis  . 
obriam  Hannibali  procedit.  Magis  agoiiiu^.quamacies, 
iii'  Tiil  conenrrunt;  et,  .cum  ez  altera  parte  nihil, 
jpraeter  i!cieoaditam  turbam,  effet,  in  alteiii  et  di;ix  a?Uiti, 
et  daci.  fidens  miles ,  ad  triginta  quinque  millia  boipi»  , 
aum  a  paifois  fufa.  Poftero  die»  deditione  facta,  praefi- 
dium  intra  moenia  accepere :  ioQique  am)a  trader»  cum 
dieto  paruiflenti  figniim  repente  Tictonbus  datmr,  at 
taxiquam  ;^  captam  urbem  diriperem«  ttequeulla,'quae 
in  tali  rememorabilis  fcribentibus  Tideri  Colet,  praeter- 
milEi  clades  eft :  adeo  omtug  libidinis  y  erudf  litaMsque, 


"?*,  U.'v.,  554.      :.'..a.  cryv\>i»^M^.-,.  T^. 


iKt  InhumaikttTiipeVbiae  ^clfltukfiin^&ireroreflexe^^ludi:   ' 
Hi*^l^er©m^iJ»^  terbeaition^  HahA»^^  *'  '   '    ' 

•  *  LVflfi  Haiia  f<Aig?J  Inae  te»pbri10tf,  'duin  itt't6W/  ^^ 
i^MUa^fngtnra  e^aiit,  qmfeirniHtl  tifeta'6ft' :  etad'  pritna  ;^ 
ae  A^i**^'Tettf  p^fetttiff  eihitierhii,  *ix>'fef^  * 

dubit  j .  «&if»  ^udque  getiteitVj     ficJtft  ^GaHbs  Llgvfrk$({W{^  !* 
ftrtlii|.  a^t  ^irdf utitate  ndjcrtidtuni^.    ^anseunt^m  Apen*  '^ 
ninuiB' lld^  tfrroz  iif9orta'tecn|)eftaseft)  iit  A]piuni  fbl^dl-  ^ 
tateitt^>^i<6^' foperaV^Ht;      Ventto  mTxtusiiijhet'  cuin';^ 
ferreiW  in^  Ipfii  oVi,  *  ptijno^    qvA^  aot  ariiik  o»itten3a  •' 
eratiri^  lit  Ikmtrft  enitentes  vortice  intorti  affligebaiitufrV  ^^ 
conftft^i<^:    deW,    cdm  jam  rpiritum  includciretf'  nelC 
reci]iroca^«  etiimaoa  fineret,    aveylla  vento  parurop^    . 
conred<6i%.      Tum  ^tero  ingenti  fono  cb6lum  Ttrepere»  . 
inter  horrendos  fragores  micare  ignes.     capti  auribus  et 
oculii ,  metu  omnies  torpere.     Tahdiem «  efFuro  imbre  ^ 
cun)    eo  magis  accenfa  vht  Tetiti  effet,;  ii>rd  illO|   qu6" 
deprehenii  erant^  locb  caftra  ponerenecefTarium  Tiiiim 
efr.     Id  TeroTiiboris  telat  de  integrd  tnidum  Tiiit.  ^^  n^ 
nec  explioare  qoidquain,   nec  ftatiiere  poieV^atit:  iteo^ 
quodftatutumJBCtet/manebat)  omhia  perfcindente Vlenfo]^ 
et  rapiente.    etmoxaqna  leTtta  Tento,*  cum'  fup^r  ge«  / 
lida  montium  jiiga  concreta  efTet/  tantum  niTofae  grati* 
dinis  deiecit,  nt^  bmnibus  Om^fis^    procumberent' Hd-  ' 
mines,  tegminibus  fuis  magis  obruti ,  quam  tecd^     tati-    ' 
taque  Tis^.  frigoTis  infecuta  eft^    .ut».  ex  illa  mirerdl^ili    ' 
homiifum  jiimenitoVumqnb  ftrage  cfum   fe  q6isque   at*   "'' 
tollere  ac  leTHre  Tellet,  diu  nequiret»  quia,  torpentibus 
rigore  nerTis,  tix  fiectere  artus  poterant.     deihdd,  ut 
tataidem^agitando  fefe  inoTere  i^ctetsepere  animos,  etra- 
ris  locis  ignis  iieri  cft  coeptus ,  iA '  alienam  opem  '^uis- 
que^  inops  tendere.   Biduum  ep  loco,  Telut  obfe£Ii,,man- 
fere.^  multi  homineSi  multa  jumenta)   el^phanti .  q.uo- 
queexrhis,  qui  proelio  ad  Trebiam  facto  fuperfueranti 
fept€im' abfumti*  '    ' 


LIX,    DegrelFus  Apehnino  retiro  ad  Placentldni  ca 
ftraiikoTii,  etkdd^cem  hiiHia  progrifljus  confedit.    po- 
ftero*4ie  duodecim  miilia  peditum,    quitique  equitum 

D  2  adTcr- 


\...i 


5a  t  I  B  E-R    XXI,     Caf;  LlXr LX. 

U.  C.  554-  a.  CN.  218. 


adverfus  hoftem/dudit^      Nec  Semproniu^Q^^nTul  C)am| 
•nim  redfterat  ab  Aoma)  detrectayir  certau^R:  atque  ^o 
die  tria  nultia  paCToiim  inter  bina  caftra  fuere*     Poftero 
die  ingeiftibus^^imia,    rario  ?eTexita,    pugnatmsl  efc. 
primo  concurm  adeb  res  Romana  fuperior  fiiit,  nt  xion 
acie  yincerent  folom,  fed  piilfos  hoftes  in  caftra.  perfe- 
4}uerentar;    moz  caCtra  quoque  oppugnarent.     Hanni* 
bal,   paucis  propagHatoribHS  in  vallo  portisque  po{jbS|^ 
ceteros  confertos  in  medla  caftra  recepit,  intenmsqtm 
fignum  ad  erumpendum  fpectare  jubet.     Jam  nona  fer- 
me  diei  hora  erat,  -010X1  Romanus,    nequidquam  fatiga* 
to  milite^    poftquam  nuUa  fjpes  erat   potiundi  caltris, 
£gnum  receptui  dedit.     Qood  ubi  Hannibai  accepit,  la* 
scatamque  pugnam  et  receffum  a  caltris  vidit ,  extemplo 
equitibas  dextra  laevaque  emifus  in  hoftem,  ipfe  cum. 
peditnm  robore  medius  caltris  etupit.  pugna  raro  ulla 
magis  f^va.,    et  cum  atriusque  partis  pernicie  elarior 
fuiffet)  fi  extendi  eam  dies  in  longum  fpatium  livifret. 
Nox  aocenfum  ingentibus  animis  proelium  diremit.  ita- 
qoe  acrior  concurfus  fuit,  quam  caedes;  et,  ficut  aequa- 
ta  ferme  pugna  erat»  ita  clade  pari  disceffum  eft.  ab 
neutra  parjte  fexeentxs  plus  peditibus^  et^ciimidium  ejus 
equitum  cecidit.     Sed  major  Romanis,  quam  pro  nume- 
ro,^Jactara  fuit:  qma  equeftris  ordinis  aliquot,  et  tri- 
buni  militum  quinque,  et  praefecti  fociorum  tres^  funt 
interfecti.     Seeundum  eam  pugnam  Hannibal  in  Ligu. 
res ,  Semproniiis  Lucam  conceCfit.     Venienti  in  Ligures 
«Han^ibali  per  infidias  interceptl  duo  quaeftores  Romani^ 
C  Fulvius  et  L*  Lucretius ,   cum  duobus  tribunis  mili- 
tum  I  et  quinque  equeftris  ordinis  f^natorum  ferme  libe- 
ris«  quo  magis  ratam  fore  cum  his  pacem  .focieutemque 
crederet)  tradunmn  ^ 

LX.  Dum  haec  in  Italia  geranmri  Cn.  Comelius 
Scipio,  in  Hifpaniam  cum  claffe  et  exercitu  miffus, 
cum,  ab  oftio  Rhodani  profectus,  Pyrenaeosque  mon- 
tes  <drcumvectus,  Emporiis  appuliffet  clalTem ,  ei^polito 
ibiexercitu,  orfus.a  Lacetanis,  om,nem  oram  usque  ad 
iberum  Bumen ,  partim  reno vandis  focietatibus ,  partim 
novia  inftituendis,  Romanae  ditionis  fecit.     Inde  concl- 

liala 


L  I  B  fe,R   XXI.     C\t.  L^K^LXI.  53 

U.  C.  531;    :\\  a.  C:  Nv  « la  ' 


liatk  cleihentiae  faima,  nouad  mamimos  modo  populot, 

recJ  iri.irriediteyt-andi^q^uA^WVac  montanis,  ad  ferocio* 

*-^^  ^am  gentes'valirir!  nec  pax  mbdo  apud  eos ,  fcd  fo- 

ciet^s  eHam  ittih6tum^    pairata  ^ft:  'validaeque  aliquot 

ainrilibrurti  cohoi^S"  ex  iis  cemTcriptae  funt.     Hannonis 

cis  IbeVum  proVitifciti  ^rctt  J  eum  reliquerat  Hannibal  ad 

•regionis  *ejU&  pt-*efidlulii.     itaque  prius,    quam  aliena- 

^irttur  ornniaV^^^i^"*  ^undutn  ratus,  caXtrifi  in  con- 

IpectU  hoMmn  pollti^ ,  in  aciem  eduieit.     neo  Ropaano 

«lifferendum  certamen  vifum:  quippe  qui  Ibiret,    cum 

Kiinnone  et  Hasdrubala  Abi  dimicandiim  eCTe;  malletque 

A<iverfus  linguios  feparafiii^-)  quam  advevfus  duQS  llmu), 

rem  gerere.   '  Nec  magni'certa£Din|$>  ea  dimicatio  fditi 

fex  miUia  hofiium  caefa,  dno  capta  eum  praefidio  caftrO' 

ru'm,  ■  nam  et  certra  expugnata  funt^    atqne  ipfe  ^nit 

cum  aliquot  principibus  capiuntur:  et  SoiOis,   pr6pin- 

qimm  caftris  oppidom ;    erpugnatur»     Ceterum  ptaeda 

^  cppidiparvi  pretH-rerum  fuit;  fupellex  barbarica,   «ro 

^iHum  mancipicrrum,  caftra  militea^  ditav<ire  ^  nen  e)tfe 

nAbdo  ex^rcitttf ,  q»i  victus*  erat,  ied  etejtis,  qui  ^uiH 

Hannib^Jeitiltalia  isilttabat,  omnibus  fere  cari$  rebus 

(ne  gravia  inipedxiMma  feKemibas  effem)  dticu  Pyre- 
Aaeam  relictisof* 


> 


LXI.  IViusquam*  eerta  ^nfus  cShdis  feme  accidere^ 
transgreffus  Iberum  'HasdlrubAl  oum  octo  millibits  pedi- 
tnm,  mille  eqnittHsi,  tanqtuha  ad  primum  adventum 
Kcymanorum  oGcurfurus,  poftquam  perdttas  res  ecl  So&f- 
fim  amiCTaqHe  Qaftra  aecepit,  iter  ad  mare  eonverdi. 
Haud  procul  Tnrracdne  daOices  mUitea  navalesque  £>• 
cic^s^  vagos  palaiitesque  per  agros  (quod  ferme  fit,  «t 
fecandae  res  negligentiam  creenQ  equifee  paOim  dimiffo, 
cum  magna  caed^,  majorefuga  aa  tiavee  cemjieUil;»  neO 
iditttius^cirpa  ea  loca  morari  ati&is ,.  He  a  SoijpioM  oppri* 
meretur,  trans  IberUm  ftfe  recepit.  Et?  Scipio,  rapiiBi 
ad  famam  novorum  hofty^m  agmineacto^  cum  in  fMitt« 
cospraefectosnaviumanimadveitifret,  praeJidioTarracO- 
ne  modico  relieto,'  Emporias  >cum  claffe  rediit*  Vik« 
dum  digreSb  eo,  Hasdrubsd  aderat;  "et,  Hergetum  |»o« 
pttlo,  qmobiides  Scipionidederat|  ad  deGeelioiiaDD  ini^ 


Si  LIBER  XXI.     C«».  LXI.  LXIL 

'^^/5^4       '  'a.  C  TSJ.  218. . 


^m 


qpuirp,  CQ€9.  eoksim  iplprujpci  4^y«miita  agt-os  £dieUum  Ho. 
'  jxuiuU  tMMritni  ^Taftat.     £aropto  d^iiide  Scsijnotie  litb4i»r- 
mia^  4oto  ci»  Ibeenutf  rurtos  cedk  egrcr.  Scipte,*  irtllctam 
ab  aaotori^  dsfeplioJMS  Uergptuin  ge|3fctcib>  ottin-  "mlefto 
earercitii.iiifiiliflet,  eajxipjbllis  om^btK  Acheii^gttu»  ,  iir- 
-bein  (qitai»cafkut eiDt.popiillier#t)>cireuiiirediti  iarraijqe 
diei  pauoos  ^ ;  .plnribaa  {qoam ,  tatmk  ^obfidi  bus  >  imfM^ram^ 
Uersms,  t>«cttnidjetiain  iiiol(|taiOf«v^ih  jttt'dif|op8m<|uo 
.  rMepit*    Jide-iii  Au(et»Ba«yro|ye'' Ibet^Hi^^v  rqmo«  et 
.^ipCps  Poraoruniiy  procedit:.iatiffi9,  wbe'eor|niiobfef&, 
«Lac^ttos  ainsiiljufii.  fiiiiuflias<fev«nieft  nabtei  'baud  pro- 
';cuK)ain  ori^^«.#9im  imrare/jridlestt,    eMopit/ifiAdiij. 
.Caela  ad  duodecian  millia :  ezati  poeu^  omiuis!  aniiis,  do- 
.  iDo,s  |}d£Gui  pal$i|\tes  :pi9r  agros  difFugere :    nec  obfeffos 
^lia.uibt  MSt-quaminiquaarppugiiantibus  hieiBS^,    tuta- 
/  baM^«:   friginta  d^es  obfidio  fnitlpar  quqs  raro  un^am 
'  ttsx  mili^ic^  «quatuor  pjBdes.  aha  jacmt  ♦  adeoqoe  f^uteos"  ac 
'.''vhiAaf  M4t9angruin  pperuerat,    ut-  ea  fola,  ign^ios  ali. 
:^wtiif%'  oonieQtif  ..ab  bofte»    etjam  totamentun»  IhfS^t* 
«VoJEtKamo;  €x^  AmuHtus  prisioeps  ^eorum  ad  Hasdfriilm« 
JaiotpimdigitfiCat) .  Vg)T^t%  ^eotatalamis  pacti^edotttQr, 
.1SAnai9P90ifim;miubi^»«r^  i   '^  ■ .-    ,; 

LXII».    Bomao  aut  cirea  urbem  multa  ea  hiene  pro- 

,digiaii  feetftj».  aui  (qppd  evoinfo  fatt  ^  -  motis  feai^Hn  re. 

\}igioa|ia»  animi^  ^lta  nuntif  ta^  «t.temareereditaliitit : 

iM-jqulS4Qga^ooi  infMteiD  fomeftvem  in  foro.  oiiierio 

''>^i4implHUii  vflJameJKo:  et  fovo  .boMrio -bovem  in  tertiam 

.CMaigmiamem  fua  fp^t^  elcendifio,  atque  indetumu]^ 

.to sJiabieaaorumiteriritum  fe£»  de)eoilXe:  et  navium  tpit* 

'«ieiiiule.^elo  .offoI^CCs  :=  0t  aodam  Spei ,  qoae  oft  in  foro 

^olltor^ii^^.^fulinino  ictam:   et.Lenorii  baftam  iBWnpmp. 

nalfejt  M<o^.r^oi4n|mdem  Junonis  ^evolaOe,  atquein 

4pb^^iifl«inaicJio  CQnfectille :  et  in  agro  Attiternino^olijs 

dofMS  ^ofiointfinr  f pecie  psoc  ii '  candida  irefie  f ife j^f  nao 

arOMiid|,otC0ngveiba;'  et.  in  irioeno  lapidibus  ploilfs^-et 

^Georeu  fQvtiJki.f  xfeeni|euui4  ea  in  GelH»  lopum  ^igili  g)a« 

-diiuin  A.'  «agbia^caiiltum.  «^uHffoi     Ob  cetera  prodigia  li* 

•^bfiMi  vMroi>  deseeos viiri  jolfi;    'quod^  m$uem ;  lapidibos  pttof* 

ifttke^MMiMl^  ^nniewdBalo  Jaormn  ediclumi  ^etfabiiMte 


*i».-T        •    »         •    . 


HBER  XXt    C«p.  1XII<-LKI|I.  9$ 

U.  C.  534.     .     a.CN.  218.  ^^ 


I^Jijs  p^KOGUfU^difi^  prope  lota  ciyitas  .opcr%t».||4^    J^ 
l^finauKn  Q^inium.urh?  luftrata  eft.i  Wpi^94jffi^lgsijpr«as 
g{{}bii«  e^itomeftv  DUieaeraei  etd^uo^r^x  wri^^^clp 
Hviidraginjjt..  tatiaTium  ^a^  aJ»tloni«.POrtatuitt.-  efi;^^% 
Ij^uin  ee^ooi oiatronae  Jaiioai iftAyei^tiiip d(^|eaiKf 
i;um;.et  lectifternium.Cfi^rQi  u\A  iortesfattexiuat^e^irifixit» 
iniperatum  \  et  fupplicatio  ,JE!ortun|ie  jio  AJgi^Q ;  JEiopaf 
qjupque  et  leetiftermuni  JuyexUati,.^.e(;  fuj^pliiiQ^tipv'.^ 
aedeia,  .Herfuilifi-nomioatim,.   deinde  UAjjr^Kfo ;pq|:M4o 
circa.omuia^palyinaria,  indidta;  et  Geiua  int|«^«s  liote 
ftiae  oaefae  quinquo;  et  C»  Atilitt«.SerraAi|S,.pit¥it«^yo|ii, 
fuscipere  juffus,    £1  in  decem  fmuos  re^pidiliQfi^  .e^deoa 
ft^tiOetJtatu^   ^aec  procurata  yptaque  exJjlbris^SM>7Uib- 
xnHs  magn^ex paata leyayerani^ religioa» apiinoir^^ 


»•'- 


^]L.XiII.  Confulum  .defignatprum  alter  Fla93in|us,c^9«^^ 
eae  Jegioxiesj.  quae.Placenuae  hihernabant^  foi»f^,4ire||iet 
K^p^t ,  edioi^uin  et.Utieras  ad>oonfulem.  QAilu, .  u%M  f i(f i^pi^ 
tpj^  Jdibtts  .Martiia  Arimini  adefCet  in  •cafirii«^tilIuiSiM%. 
proyi.ncia  Qonfulatum  inirei  cQnfiUumeirai;^  niti«gW^^^9SA*^ 
t^nm,.ci^taminumf  cuin  PatribuSj  .q^uae.  iribaa»u|t>{^M^f^ 
(e^  qU9e.>pQftea  conful,   priotde  cpBfulatUi  quit.al^V«^ft<^ 
baifir»  dein  de.triumpho  habuerat;  inyiiuaMlMapPil^V'? 
bus  ob::noyam  iegem',  quam  Q.<Claudiua  tiybii^as^f^^^s, 
bi$  adyerfo^  iaMtum ,  >  unp  Pjitrnm  adjuTA«t«^«.iSyki^^ 
niQ , .  tuleret.; .  ne  quis  feaator^  qaire  fpxiatiiris  palt;c  liiifi»* ' 
fet^  maritiinam  nayem,  qu|M).plas  C|na0itreflptos:m<eim..^ 
pbpjrarum  ef f et ,  •  haberet.     Id .  fatis  habituin/.^d  nriiQmt  < 
cjBwagci&^yectaado^    quaeltnt  omnia.PatribM»  indjlMifti»  • 
yifus. .   Hes  ^  per  fummam.eonteatipnem  ac^  ^  ineyi4i|ua;'' 
epod  nobilitatem  fuafori  leg|u;  Flaminio,    fayio^m  .npn^l^^ 
plebem,  altrjsmque  ihde-cbiifulatnm,^  |>9p9ie|t,  .  Qb  Im^ 
ralns  aufpiciis  eoientiendis ,  LatiparQOiqiie  feriamm  mof 
rav  'et>  oon&^laribus  aliis  impedimentis  ri^ntarpa  (e  iak..^ 
urbe,  liqialato  itinere  priyatut  damin  proyinciain  abiit* 
£a  res,  .|ibi  i^«n^  .faeta  eft«"  nnyam  Ja^mper:  Uwxn  inl^tit 
jam  anip^^Pakril)^  vmoyit; .  Non  ttum  Jif^u  rmwkh..  jMv 

co^fMlem   nn^'  iifiwjfeicarp  fqcnm,,%£p9<m»kmh^fh^^ 
■  ^.^.  D  4  ,       tia 


56  tlBER  XM.   'CA»;ixm.- 


U.  C.  535..     ».  C.  N.  ai7. 


mh 


H 


tia  ffrttorum   et  Capiioiiutf  et  foSemnem  votoruiH  'nttncu^ 
fationem  fugijfe:    ne   die  initi  magifttatnt  Jtivit  optimi 
muximi  tempum  adiMr  ne  fenmum^  invifut  ifft^  et  fihi 
mti  imnfum^  videtet  coHfuhretqut :   ne  Latinat  indiceret^ 
Jovique   lAtiati  faUemne  facrum  in  monte  faceret:    lnfr 
anffncato  ftofectus  in    Cafitolium   ad   i>ota  nuncufanda^ 
fmludatus  inde  cum  lictoribnt  ad  provineiam  iret.   lixat 
modd  fine  infignibus^    fine  lictorihus^    frofectum*  clam^ 
furtim^    haud  itliter  qutm  fi  exfilii  caufa  folum  vertifftt.    ^ 
magis  fro'majeftate  videlicet  imperii  Armini^  quam  jRo- 
<ffMf ,     mapftratum  initurum^     et  in  deverforio  hefftitali^ 
quam  itpud  fenates  fuos ,    fraetextam  fumturum.     K^Vo* 
eandum  uniTeHi  r^trahendumque  cenfuerunt ;  et  cogen- 
dumipiiinibus  prius  praerent0min;jDQosliomine5c(UeTan* 
gi  pfficiiSi    quara  ad  exerdlum  et  in  provinciam  iret^ 
In  eam  legationem  (legatos  enim  mitti  placuit)  Q.  Te* 
rentiuset-M.  Antiftius  profecti,  nihilo  magis  eum  mo- 
T^runt  I  quam  priori  confulatu  literae  morerant  ab  fena- 
ta  miQke.     Paucoi;  poft  dies  magiftratum  iniit,  immo- 
'lantique  ei  vitulus  )am  ictus^   e  manibus  racriHcantium 
Jefe  C|mi'  proripuifTes ,   multos  circiimftantes  cruore  re« 
fperlit.*    Fuga  procul;  etiai»  major  apud  ignavos,  quid 
ft^epidaretur^.,  et  concarfatio  fuit.  id  a  plerisque  in  omen 
magni  terroris  acceptum.     Legionibujs  inde  duabus  a 
SemproiUQ  jurioris  anni  confule,  iduabus  a  C.  'AtiHo 
praetora  acceptis ,  in  Etruriam  per  Apennini  traipilea 
ezerdtus  daci  eft  coeptas»  ; 

'»    •  • 


EP.ITOME  LIBRI  XXIL 

JOLaknihal^  ftt  continuas  vigHias  in  faludibuf  ocnlo 
amigo^.  venit  in  Etruriam:^  fer  quas  faludes  quatrtduo 
at  trihus.  ioctibus  fine  uUa  fequie  Ater  fecit»  C.  Flami^ 
Hi»/  conjuly  homo  temerari/ts^  cantra  aufpicia  frofectus^ 
fignis  militaribut  effosfisy  quae  toUi  non  poterant^  et  ab 
aqua^  qutm  confcenderat ^  fer  caput  devolutus^  iafidiis 
ti  Hahnibale  circumventus^    ad  TrufimtMum  lacnm.  ctm 

txer^ 


L 


L  t  B  E  R    XXII.  57 


■^w—>aiM>«aai>^iiai— — *>— *i*— *«  '   i  ■■     *\t »  rn  >         ■     ■p— n^i— ni 


■••^— ■■P"»*ii»-""*-«— i»"""*"^—"»— •■«■••■•■^^«■■■^^■■^■•«■•«rti 


€xertitu  caefiis  eft.     SiX  miUuty  quae  eruferam^  fide  ah 
Makarhh  iata^    ferfidia  Hannibalis  vinnos  junt.      Cum 
md  nuMtium^claiis   Rmae-  luctus  ejfet^    duaeimatret^    ex* 
infperato  receptis  fiUir^    giudio  mortuae  funt.      Ob  hanc 
cladem   ese    Sibtfllifns   Ubris:  v^r  facrum   votum^      Cum 
deindi*  Q,  Fabius   Maximus  dtetator^    adverfus  /  Hanniba* 
iem  miffug^  moti^t  acie  cum  eo  tonftigere^  «e,   camra  fe^ 
rocm  tot  meioriis  hoftem^   territum  adverfis  joroeUis  mi* 
'litem  pugnae  committeret^  er,    offonendofs  tantufnmodo\ 
conatus    Uinmihtlit     imfeiUret:    M^  Minuci,us   mapfler 
equiium,    firox    et    temerarius^     criminando  dictatorem 
tiuqUiam  fegmem  et  timidum^     tfftcit^    ut    fofuH  juffu 
aequaruur  ei  cnm  dictatBreimferium;    divifoque   exer» 
citu ,     cum  iniguo  loco  conflixiffet^    et  in  maximo  ddscri' 
mine  legiotus  ejus  effent^  fufervemiente  cmm  exercitu  Fa^ 
hio  Maximo  discrkmine  liberatus   efl,   quo  benefieio  victt$s 
€aftra  cum  eo  fmnxit^  ^t  patrem  eum  f(rlmt4tvit;  idimqmn 
facere  milites  juffit,  ^   ^mnmital^    vaflatM  Campamia^    im* 
ter    CafiUmm    opfiduim '  er  CaBiculam .  momtem  m  Fabio 
claufus^    farmentis   ad  cormm  boum  aUigatis  et  incenfis^ 
fraefidium  Rpmanorum^    qmod  CalHpmlam  infidebmt^    fm*  ' 
gmit:     et  fic  transgreffus  eft  fdtmm,     idmquie  Q.  Fahii 
Maximi  dietatoris »    cmm  circumfofita  ureret ,    agro  fo* 
fercity    ut  iUum  tamqmamt  froditorem  fuffectum  faceret. 
AemUio  deimde  PamUo  ,et  Teremtia    Varrone  confuUbiis  et 
ducibms^%     cttm    maxima   clade    adverfus    Hannibalem   ad 
Canmas  fugmatum   eft:    caefaque  .eo  ^froelio,Romanorum 
quadragimtm  qmkqme  miUia^    cmm.  PauUo   confule   et  feno' 
torihms  oaogimta^   eomfularihus  *atque  fraetoriis  aut  aedif 
lieiis  trightta,     Poft  quam  cladem  cum  a  nobiUbus  ado-' 
lefcentihus  frofter  dejferatiomem^  confiUum '  de  reUnqueU" 
da  Italia  imiretur^   P.  CormeUttsScifio  trihunus  miUtum^ 
qui  foftea  Africamus  mumcmfatus  eft^  ftricio  fmfpr  cofita 
deW/erasttimm  ftrro^    jurayitt    fe  fro   hofte  hahiturum 
eum^  qmi  im  verbafma  mom  juraffct}  effecitque..  ut  .omnes^ 
minime   reUctum,iri  a  fe   IsaUam  jure/uram4o    adftriml 
geremtur^     Eraeterea  trefidationem  mrh^s  et  luctumy    et 
res  im  Hiffonia  meUore  eventm  geftas  comtimef.      Ofimia 
et   Florania^     Veftales    virgimes^     imcefti   damnatae  funt. 
Proftefij^mmcitmsem  pero  miUtmm^    ftriforum  octo  miUia 


$8  ILIBER  XXir.     Ca«  I. 


U.  C:.  535.  a.  C.  Isl.  217. 

■     ■      ■       ■      — .— K— ■     ■ .11        .1.  i.i       p-.    I  ■      1,,^,,         I,     „      mmm^mm^f         .         ■ 

urmau  fum.  ca^ptivi,  .rcum  fof^af  fjfet^r&d^ndi^ 
redemti  non  funt*  .  V^rtmi  obvum^  i^wiisfii  n  gratiae 
nctaif  qitoA  de  rcpuUica  non  defptraffft^  ,     ,, 

L  I  B  E  R     Xm 

J,  .    »       •  •  .       ,         »  • 

'       <  _ -•  ••      ;  -  '  *,     .► 

movitt  et  nequVdquam  nQ^te  CQ^Gitu$.ttanf^€;nd^reApeii^ 
niuuoi,  intoleraudi$  frigoribus,  et  cuui  iRg^ti  perjieulo 
sxioratus  ac  tretu..  ^Cialli , .  ^uos  pr^ed^O  popfiXation^m- 
que  coruciverat  Ipe^  ^^po(ti|u wi  pru'eo,*^ittt*ipix  c^x  aU^np 
«gro  raperenir  agerenfque,  \fnn9  terra^  l#4«iu.iH^Hi  ^fl^» 
.prenitque   utriusque  parcii  ex^cit^um  hiberiijf^,  yidc^- 
iga|iti,^Terterum  retro  ad  Himmbal^da  ab,J\ptuaj»is  ^dia: 
^etfttisque  faepe  prixusiputti  inllcliis,  ipforuip  ivtter  fe 
:^^..vlraude,  eadecp  levitate^.  qu% coftfei^fera,nt) .  confeuf upa iur 
*- '  '^  dicantium ,  *  fervatus  etat ; . .  ot  ^  *  m^tnndo  nunc  Tefteo), 
nunc  teguoienta  capitis  ^    errore  etiaoi^  XeliB  ab  tinfidiis 
munierat.       Ceterum  liid  quoq^e   ei.  timoir.  c^ub  fuit 
'  xnftturius  momndi  ex  hibernis.     Per  idens  tempus  Cn. 
Servilins  xoTifu}  IVpcnae  fdiba${^^arttis  magiftjratum.inut* 
Ibi  oum  de  rqpubuca  retuttliet,  reaintegrata ^m  C*  Fla- 
SDinium  invidia  eft.       Duot  fe  confules  creafff^r  unum 
kuber^.      quod  enim  4Ui'jtifhim  imperiun^^     quod^  tif^fpi* 
cium  effe?    M:ig;Jlratut   id  a   iomo\     fuhlicis   privatis' 
quM  fenatibuf^     Latinif  feriif  actis^    facrificio  in  monte 
ferfecto^    votis  rite  in  CafitoUo  ytuncupatisy  ftcum  fet^ 
'     re:      neq    frivaium    aufficia  fiqui  ^    nee  Jlw^fv^j^kiis 
prqfictum\     in  externo  ia  fela  nova  atque  mtegraconcim 
ffere  foffe.    A\igebant  metum  prodigia  ex  phiribui  |imnl 
locis  nantiata:    in.SiciUa militibus  aliquot  Ipieula^  in 
Sardinia  auteoa  inmuro  eircumeuriti  Tigilias  equiti  lisi- 
«'-&p^nem,  qiie^':^crianu  tetiuerat,  arCITe:  etJitora  crcbria 
ignibus  fulfitretr«t  tcvta  duo |anguine  fudaffe:  et  militet  . 

rifum; 


parw 

_-,__._. .^^,,  ,-..„  _  .,  ^...  _.  ^  „.....:-et 
Cap^^ae'' duas  inter^u  lunas  ottas:  et  aquasCaerStes 
fanguine  mixtas  J|cgc]  ffi^;  fontemque  i|^m  Hei^ulU  pruen- 
tis  manaffe 'fparfum  maculis :  f  t  ia  Amiati  4p^^^ 

. ' '  * '  •  crue^* 


/ 


»W     .  u7         -  T         ■  >  ^  >  — -_^ .. — -. ^ 


U-  C.  535-  a,  C.  N    217., 

Cf^uesitas^  corbefD  ipicas  Geeldiue:  et  Psnerii^  PQeinm 
filidi  Wttt  miagtio  liialii  vifuBQ;  quaque  P^^^^l^»  ^^i 
gens.  ioiDea  eiruiriffe : "  fbrtes  fua  fponte  attBSuata^T 
unafziqttfl  exeijBiCre,  ita  fcriptam:  Mavors  TEL^yM 
s  vvM  GfOtic  utit:  et  jier  icleKntesDpUj^  Rotnae  figduin 
JMartii  Appia  via  .ad^fimulacra  luporuin  fudaile:  et  Ca^  | 

puae  fpacien»  poeli  ardeuris  f uiffe,  I iinaeque  inter  ipbreoi  \ 

^eadentis*  Inijeininoribus  etiani  dictu  prodigTis  %if» 
Imbita:  capras  lanatai  quibusda^|(ictas,'  et^gallinam  itf 
matrem^  galluai  in  feminam  /sfe  Tertiffe.  Hisi  ficut  erafil; 
Siuntiata,  expofitis,  auctoribtisqueln  curiamint|rodUGtii)  .    I 

«onful  de  religione  P«|tres  confuluit.    llecretum,  ot  ««/;^ 
plrodigia,  partim  majoribus  boftiis,   partim  Jacten^bus/^ '^' 
progmrareiuuir :  et  uti  fupplicatio  per  triduqm  ad  omnla  , 
^p^fmtxCSrh^LhBt^Xxkt.      Citera,    cum  decemTiri  llbrds 
infpe±ifCint»   ut  ita  Herent,   quemadmodum.cordi  efb 
I>irJp»rminibuS'p]raefarentur.    .  D^cemTirorSnn  moitita 
«dec^tum  efti  Jfovi  primum  dpnum~fulmenaureumpoa« 
;<dor  qiiiiiquaginia  iieret;  Junoni  Minelrvaeque  ex  argetitO  I 

vddtia  d^entur;'  ej^  Junonr  Reginae  in  Ayentino,  Ju0g« 
laique  Sofpitae  Lanuvii  majoribus  hoftiis  facrTffdaretur^i  . 
tnlLtfoiia^qU^^'  pecpnia  collata,  quantum  coirferre  «uique^'^ 
icommodum  eflet,  dotium  Junoni  Regiuae  in  Arentinum 
'ferrent;  lectifterniumque  lieret;  quin  et  libertiilae  nt 
-ipf&ej  unde  Ferot>iae  donum  daretur,  pecuniam.pro  fa<iut- 
tatibv^  fuis  conferrent.  Haec  ubi  Facta,  decemTiri  ^rdeali  j 

.  ixi  forb  majorlbus  hoftiis  facriiicarunt.  poftremo  De- 
tcembr4  }am  mtofe  ad  aedem  Saturni  Romae  immolatuu^ 
-eft,  }ectifter)nitimque  imperatum,  (et  eutp  lectum  fenato* 
ires  ftraverunt)  et  dotivivium  publicum ;  ac  per  urben^ 
'Safurnalia  idieto  ac  noctei^  clamaium »  populu&qu^  eum 
di^  iFeftqjb  habere  ac  fervare  in  perp^um  julfuSt 

'/11.  Dpin  conful  placQndis  Romae  Diii  mM 
^di^lebtu  dat  operi^m,  HaunibaT;^  proFectusexhiDernis,  quia 
*^am  FUtiDrniui])  donfi^lem  Arr^tlufn^^pervenifre  f^ma.erat, 
•Ciim  aliii^il<M|gius,  ceterum  commt>diost  oftenderetur 
itM»,  propfdran'  'fffimffier  paludem  petit,  qua  flurius 
*ArUiis  per  l^  di^  folito' magis  in.unc|averat.  •^''"Hifpa» 
tids  i^t  AArot^  (id  oBine  veter&m  iBrat  robui:  esercitus) 
'-'  ■^•■•'  •'      V  .  •  '  ■  y     '  "•    '•■         «d-    ^ 


«a    •  'LIBEJl  XXtr.    Ca#;  IV.  V. 


U..C.  /ISS.  a    (".:ivr.ai7.'      " 

^   w *^»—      ■■III  i>»i     I  iiii  —  .«i  I  imyi—    I    ^  11     wi  mtmmmmtitm*^-*^^"** 


Okdgis  irain  hortlad  Tindicauda»  rociotjMi^-i^umftaiQalftU 
Q|^.jaio  pecveneram  ad  loqa  iiiiidlM  •twct^-^litbiipas^^ 
9}omes  CortoneniJei  .Tralinifii.ua  £u^^  y ia^nuun  ittf 
pijt^tt'  perangulta,  Telut  adld  ipHi^in.tfle  induftm.  velicM 
rpatio :  deinde  peulo  lataor'  pateA^a  oaoipttc»  ixMle  co&et 
tfrurgunt.      <^bi  oaftra  in  aperio  loisa?.^    «bt  -iple  oim 

Aftris  modp  Hifpanisque  tfonfioe^'  JBaHaifea  oMnm^ 
qiieleyeiii  armaturana  poft  moatet  oircufnducikt  •qttit»9 
fd  ipGts  faucet  faUui,  tumjftlis  apie.tegemiboSy  kicat^ 
Hts  ubi  intfaireat  Komanii  objecto  equitato  t  -  el'^'!* 
omnii^tacu  ao  momibiis  effent.    -Flaminius  cttittprUi^ 

S%1\&  occafu  ad  lacum  perT«|uffett  inexplorato,*  poftera» 
i^«  tiz  dum  laus  certa  la<<^}  angttftiis  (aperetiSt  .po&» 
^am  in  patentiorcm  campuin  pandi  agQoein  coe|4tt  id 
tantum  hoftium , .  qttod  w  adverfo  erat ,  confpezit:  ab 
^rgaet  fuper  caput  Mcflptt^&  infidif e.  Poenus  ubr^  id 
quod  petievat)  ciaufunilaoa  ae  montibus  et  circufnfufun 
tutu  coptis  habuit  hoftem ,  iignttm  ovnnibos  dat  ifimul 
IftTadendi.  qui  ubi,  qua  culque  proximum  fuit,  dei^ 
cuciirrere^  .  eo  magis  Romanis  fu^ica  atqae  improTiS;^ 
X9»  fuit|  qliod  orM  erlacu  nebul^  bampo^  -^^uam  nfiotw 
tibus^.,4f^n^or  Xederat,  agminaque  hoftium  ex'iiluri« 
hns  T»Ui,biiis.ipfa  imer  fe  latis  eonfpecta^  eoquo  nMgtl 
fiaiitet  deoacurreiront»  Romanus  damore  prius  undi« 
^ue-^rto,  quam  £tiis  cerneret,  fe  ciKcumTemuim  efte 
fenlltr  et  ante  in  frontem  lateraque  pugnari  cpeptdm 
»b>^  quam  fatts  infirtteretur  acies»  '  eut  expediri  armag^ 
fttingique  gladii  ppffeiit*^ 

V«  Conful^  pcrcullb  oi^ibttf  t  ipfc  fatis^  utiiK 
irepidit  te^im^aTidus»  turbetoi  ordineSvTertente  fe  quo« 
que  ad  dilraaos  ciainorei .»  inftruit  ^  ut  teoiput  loeus^uo 
patitnr;  et,  qttacunque  adireaiidiriquepqit^ftt  adhoc- 
tatur  t  ac  ftaire  et  pugnar<^  )ttbet ;  pec  fftim  iHde  vatif  au$ 
mfloramni  Dfum^  J^  yi  ac  viftu$€  i  evaiendum  tfft^ 
f-tf  m^diaf  aciis'  firro  ^iam  fieri:  et\  quo  timoris  minut 
Jtty  eo^mfinns^/ermeferkuliefft^CMrim  pr^ft  Urepitu  an 
tumolta  nf c  conClium  nec  imperinm  acoipi  poteiat.  tan- 
toaaque  aberat,  a^fua  iignti,  atque  ordit^in  et  locum  no- 
{ceret  miles,  ut  Vii^  ad^rma  ca|iiendsl  aptandaque  pngnae 

Gom^ 


^                   tlBER  XXIIr  «AF.  V.  »T,  -       .-'-^ 
^^  U*  U'535.  >    a.  C.  N,  ai^.  •  ..^ 

s  aa  c«iinp(e«ei:et.amaQus ;  opprijpDeremurque  quidaiii  y  onfiiraiti^ 
axu  xnii^  bU)  .quaija.  tepM*  .^^'  irH^  'n^  tanta  califiiae  majoil^^^ 
uioi  ufi;^  acnri^^    V^V^f  ^viorum.     Ad  geinifci;^S^vulnerund|^' 
relic  ictusqM<i.«k>rpQr^iii,  aut  ^rino^uip  >  et  mistc^  ftrepentiuia ' 
cot  pavf^jntiutnqja^  cifunore^i  'cire.uipferebant  ora  p^^losque*, 
I  ci  A]ii.fugiej(iiff^(aigi|an)eiui|i  glob^  illati^/J&aerplSanf:   alioi . 
„j[  redeuntea  .jn   pngnam.  aTertebjat   fugiemium    aginen* 
.^  XHimle^^  nbi  in].  omnea  partes  nequidquam  impetus  ca« 
pti»    etc,ab  Jaterlbus  montes  ao  lacus^    a  fronte  et  ab 
tergpHorti^m  a^cs  ojaudebat,    apparuitque»    nuUaoo^ 
xiifi  in.de9tra  fe^roque,^    ralutis  fpem  effe.;  ..tom  Chi 
qjuisque  duy  adb^rtatorque  factiis  ad  rem  geretidatu ,  efe 
noya.dd  integro  pugn^  exorta.eTt;   non  illa  ordinata 
per^prixicipetJbeftatosqqe  ac^triarios,  ^ec  ut  pro  .Cgnis 
Antefignani,  poft  Ii^a  i|lia  pugnaret  acies;  nec,   ut  in 
fua  l^giooui^iniles  I    aut  coborte»    aut  mAnipulo   efret. 
Fory  conglobat»    et  animuji  fuus  cuique  ante  aut  poft 
^     pugnandi  ordinem  dabat:    tantusque  fuit  ardor  armo* 
l^-  ruoBi^  adea  intexitusS^pugnae  auimus,  ut  eum  mo.tum  ter« 
l^    raOf  qui;multar\]m  urbium J|aliae  xoagnas  pjEirtes  proftra- 
Tit,    a^ertitquei  curfu  rapidp  amnes,    mare  fluminibus 
invexit|:  mehtes  lapfn  iogenti  proruit ,  nemo  pugnan* 
tiuin  bnC^it.  .    . 


oot 
r\(i 

a 


VL  Tres  ferme  Horas  pngnatum  eft,  et  ubique 
atroditer.  oirqa  cQnfulem  tamen  aorior  ii^ftiorque  - 
pugna  eft.  £um  et  robQra  Tirorum  Xeqiiebantur, .  et  ipfe^ 
quacunque  in  parte  premi  ac  laborare  fenferat  fuos^ 
inapigre  ferebk):  opam;  iniSgnemque  armis  etlioftes 
fanHxn  vi  petebanat ,  et  toebantujr  cives :  ^donec  tnfuber 
^ues  (Dooario  nqmen  erat)  facie  quoque  nofcirans, 
C$hjuli  e»  ,^  inquit.3  ^i^^/^s  popularibusfuis;  qui  hgid» 
mes  mofinit  cmdit^  agrQsquc  et  urbem  efi  defajmlatus^ 
Jam  eee  hame  victimam  mantbus  feremtorum  foede.  ci-  ] 
^ium^iabo:  fubditisque  calcaribus  equO|.  per  confertiL 
liin^m  bieliium  turbam  impetum  facit:  obtruncatoqufi 
pritts  armigeroi  qui  fe  infefto  ▼enienti'<)bTiam  objeqe- 
%e^^  «confulem  l^ncea  unuslirit,  fpoliare  cupienteb  truu 
ri|<ib}|iOsisTcutis^:ciJe^  Maguae  pdrtis  fuga^nde  pri« 
nuimcsoepit;  ^  jaoA^ea  Ikous »   xieo  mo^^es  obf|aba|Lt 

»''r. '.       paTorj« 


^        XTBEB.  icxn:  CA»-Vf:m 


MWtfh 


U.  C  55^.  a.  C  N.  217. 


|NiToru  per  onmia  arcta  praerdptaqne  veliit 
dnnc  L  asnvaqoe  et  tiH  foper  anim  alji  praecn 
fiart  toagaa,  «ibi  locns  fogae  deeCt,  per  'prinui  fsdhL-pal] 
Si»  ia  a^piaift  progrefii,  .qooad  capitlh» 
gmftf^c  poilant ,  fele  immergimt.  fuin^  q—t 
tps.p»or  pando  etiam  <sq>efiCefte  f^>g<BBa  MDpiteift* 
iilMiiiiqM^  AO  Ihie  fpe^erak^  aiil  drfcientibaia '«liinit 
]MirtQ>)antitrgiirgi6ba8^.  a«t  tteqoidqiiam  Cefii  nda  ve^ 
iKo.aegerrinaerepetiebant,  atiiae  ibl^ib  ingrefiis  «^vant 
hoCnnfli  .<«^itobaf  •  paGim.  tsacidabcntar.  Sev  .imllik 
Same.  prinu  agmfaaia^  per  adverfoa  boites  eruptione  ioi 
pigre^iaiita«  ignaii.ooiniiun ,  •  cpiae  -poit  le  ngetenfr,  ex 
f^it^»  OTaferft^t;»  ciHBi  in*  ttiniuio  qaodam  MnfiiiilSeBtf 
^iMrem  xnc3o  ae  fonaiii  Aiiiotuio  aiMliente^  quaeib»' 
tnnapugnaa-etTetf  neqoe  fcire,  nee  perlfneere  pzae 
ae}igi9Le  poteniat.  Inolinata  denique  re^  Pam  ivBcai& 
fcenterole  ditpuljk  ^ebela  aperuiCCet  diem,  tnm  liquidA 
)am  luoe  montes  campique  pcnditasTes  ftratamque  c^ten- 
dere  foede  Romanaoi  aaem.  >  itaque ,-  ne  in  cimipeeiQl 
pgnDGid  imniitteretiir  eqaes,  fiiblaKis  raptim  fignia,  qasia 
ciaitiQinMit  poterant  agmine,  feCa  abiipaerant»  PoiteiD 
dies.(Wn%  iitpercetera^  extrema  fames  etiam  infraret; 
^^idcan  dante  Maharbale,  qui  cam  omnibus  eqaeltribus 
edpiis  nocte  confecutus  erat,  £  arma  tradidiflenti 
ainre.cum  iingiUisTelitiiiientispaffunmi^  Cefe  dtedidmrunt* 
quae>  Punica  religione  lerrata  iidea  ab  Hannibaie  elt^ 
atque<in  yincala'  oames  conjedt*    . 

*  -  • 

^    '  -         -  ,  -  • 

i  .  yiL  Uaec.  efit  nobilis  ad  TraiiBicnam-pignay  «bfiw 
iMer  pituisaS'  nkemonita  popii}i  Aomani  dades.  Qoinjde-: 
qimnuttia •RQmanozwm in aoie caela  ijins ^  deceni' miiisB^ 
fpkr£afiiga,|ier  offinem£triiriam,  dxTeWia  imeribnsari 
bem  pf9tiQir.e4  ..  Mitie  ^  qningenti  bo£tittm  .in  aciiS^  niulti 
poCuia utrinqae'  exaulneribus  periere.;  Midtiplex  oae^u 
des>tiini^iMiiPl^ft.tjwditiir  abj^iis..r  .£go»  •  praetesqaaiiK 
quod  niHil  baufcum  ex  vano  Telim^  quo  nimis  inclinant 
&irnif3ifcibeiifiiita.aaamii^:£abiiaiik  mqualem  temporibus 
luqusce^  belli  jpotifiiaimn  aaomnBm  babin.  Hannibal^ 
ctptivoru)nqui,Latiniinoaums'.eaeat<»  (ine  pretio^tii<*^ 
onJE&^  »^fliomani&  io^  Tiart^uU  datis  )%^r^ta  ex  boftianL 


r 


1       ' 


L  I  B ER  jaar.  caf. VH.yni.        «i 


■■I     «■/■■ 


U.  iX  65^.  a.  C.  H.  417-  ".    '. 

-^^  coaceHatontm  tusn.ttliSs  ccnpbrs  «bioruiii^  eEtni  fepeKji) 
3  fai^ik^  Fiaaainii  qtioqaa  eor jfius  V  fimerif^tfMfa  kiagna 
'^  c«m  cuta  inquillftaiiii  nion  inTeniti  Iloaiia«|  ad  JiviiBua^ 
:%  Hnitiiam  oladvs  ejns^  ciim  ingenti  aanratie  ao  turauktt 
^  eoncurftis  inforum  popvdi  eft  factbs.  ■  Man^onae  ir«gae 
•j.  per  ▼ia&i  quae  repenttclades  alUta,  ^«aM[iie  fortuna  exer<r 
ir  mtui  -effety  obries-  pereeixtatuur.  et  ^^oum  frecnieatis^ 
T^  «onoionis  modo  turbain  cotnitiam  et  curiam.  verui  tn«* 
;  c  giftvalns  Tocaret;  '^ndein  haiid.mttl^a  ante  iolis  oocafmis  ' 
I  JM  Ponipenius.pr^ietor,  PafftM^  inquit^  m^9§  n^ifti  ^- 
:y  mmi:  tdt^  quaiiquam  nibil  certius  eic  co.  euditum  eftr 
■7  liattien  alius  eb  alio  impleti  ruinoribus*  domoSv  relerunt, 

i   fmc9f  ^  '  aui  fu%%  f^0im  fcr  Etrmrum  /p^^fis%   «KS  ce^ 
i    j^osmhhtfit»     Quot  caftts  exei^cttus  Ticti  ruerant|  tot  inr 

-  ouras  dispertiti  eoriim  animi  erant,   quoruoi  propinqui 
JCiib  C  Flaminio  confule  meruetant^  ignerantium  ^  qua# 

3£  Qujtisiine  fuorum  fonuna  efCet.  nec  'quisquam  fatis  cer- 

^  tum  ^abeti   quid  e^  fpfret/  aut  timeat»    Poftero»    «cr 

'^i  demceps  aliquot  diiebuiBy  ad.  poru^  majoif'  prope  mttli4« 

-  kmm,'  quam  rirQrum,  smdtitudb  ixetit,  aut  fuoram  all». 
,.  quem  I  eut  nimtios  de  his  opperien$:  cirettmfimde^a9U^ 
.;  turque  obviis  fclCcitantes;  neqae  avel1i|  utique  ab  notiS| 
i;  prbas  quam  ordine  omxiia  inqui&IIent,  poteiranL    Inde 
;  Torios  Yttkus  digredientijumab  nuntiis  cerneres^  ut  o»i- 
;;  que  aut  laeta  aut  triftia  nantiabantur  i  gratolantesque  attt 

conlolantes  redjSimtibus  «^omos  circumfujCe>s*'    Feocdna* 

rnm  praecipue  et  gaudia  iaQgX^iA  erant^  et  lactus.   Vnmta 

I     ifi  ip£^  porta,  fofptti  jKIi^  repente  oblatam,  in  oonfpecttt 

oina  oxIpii^Alfo  ferunt^  alteram,  cui  fttorsiUiif^ifo.nuA^ 

tiafea.iittrati  moeftam  jTedemem  domi^  ad  priinum  oon« 

fpoeuim  redeuntis  filii  gaiudio  nimio  ezanimatam.    S^ 

j    tmmp^  praetores  per  dies  'aliquot  ab  ono  usque  ad  occi- .  -  ' 

t    dentamfolem  in  curiaretinenti  confuUaiueS)  'fbonaa^ 

(    diaaCy  aut  quibus  copiis  y  reiiixi  irictoribus  Paenis  pofiCat» 

•  VUI.  Priusquam  f^tis  eertaconfiUa  eQenti  repens 
olia  nuntiatur  olades:  quauior  mlUia  equitumi  cum  C 
Qentenio  propraetore  mifEs  ad  eollegam  ab  Servilio  oozir 
InJli  V  in  '  jp m  bm «  qno  poft  pugnam  *  od,  TjmOm^^if^  ^^ 

T%Lmi  T$m>  IL        .  £  ii 


66        *r»ER  xxiL   ci».  vni.  IX.  . 

>"!'^— iP^iW^-^^^I^^NW^Wi^Wliill^fcWPW^»  I  I J  »■— — ■         III       II — PM» 

«•gvitvdhit  miinGl ,  iinem  \  ex.  Miiqparatian  e ,  pttanu»f 
cmmrit  rmthMED  «qaitani  laistaratti;.  pw  tion  id^t^^pai 
«optdemt,  |ier  Xo  «oitiaiMPO,  IMf  ue  ia  aff^ctorcorpordf 
Gjittinipir  lo<ftt  cntfiSDagit^  jqaani'  Tolidk»  gravior^  ientskr 
%atttr;  iia  tum  a^ma  at  aiS^etaa  emtat»  ^(Hicatiqua  ad^ 
fMrfi  iiiaiilarit,  mtL  rarntk»  magnitjaditia,^  Jed  virihas  n» 
tanniElifv  qnaa-tiiliil,  qtiodl  aggi^rar^t^  |i«ti  pefiant^ 
aa(i3timhiiim«Q«»  ll^oa  ad  reioadtiNtt,  jaoi  litn  siaqiltt 
«laficlarataiu  ana  «dbibKtiHD,  dictatoneni  dicaiidnaiN  ^^^ 
^  ^eonFngit;.  ct  qnia  et  Mnrol  abcfatv  a  Ijno  utio  M^ 
noflavid^batiir ;  nee  per avoapatam  arnsis  1'uniciS'ltaiMmi' 
fncite^fr^t-aut  soatioiD«  ant  literas^Ditti;  itec  dtcfata*- 
iteiD  popttln»  crei^  poterat:^  ^qnod  tuinqiiaai  antnveaail 
dse<n  f^tuiDarat:  prpdiatatoveiD  populni  creavil  Q^Vm^ 
hmm  MasioHiin',-' et  «^agiCtrntn  eqintuin  M. 'Minueiniin 
HtifiaiD.  '.  Hieqne  Degotiom  ab-ienatu  datuin  ,< . nt^  «i«re«> 
tmrreique' urbisfimarent,^ et  pt%eftdi«  diiponerenty  qni*» 
&s  loois  ▼ideretur^  ptotesqbe.reCciniferent  AusiiAitn»:' 
ad  p^s&ates  pro  urbe  diinicaiidiiib  elCe ,  qnancb  Italii 
tuan  Mquifin&t»  v  ;    . 


* ' 


.»»>.  •         u  ^ 


IX«     Hannibal  rectb  itlt|er0«perU«Wk(inui|ue«4' 
Spoleioin  venit.      inde,  com  jpeirpopuhito  agro.naben»^ 

^  e|>pugnMre  adortoi  ef£et,  '^uiir^eiagna  eaede  fuDruaa^e». 
pnlfus,  «onjecifnsexuniiis  eoloniae  baud  ttimie  penfperef 
tentati^  viiibas ,  quanta^mofes  Komanae  urbifr^etV  lA 
agrust  Pieenum  avertit  iter^  non  cop4a  foluflt  omxfii.§«^ 
sieris  frugem  abundentem )  fed  refertomrpraeda^  ipien^ 
oflFofa  «tidi  atque  egemes  rapiebanti'  ibi  perfdint,nli>* 
qoot  ftatrra  habita :  trefectutqii^  miles ,  bibernie  iti«Ma« 
bus  ac  palofbri  via  proelioquef  tc^gis>ad  ei^Mtuin  (eeniaiA 
do,  quAn  leri  aut  fjieilt 5   aff^rus;  •  Ubi  fatia  QuiM  da». 

^um,  praeda  ae  p6pulationibik  niafgiS)  qnam  .oiioeittnar 
quiev  gaudentibuf,  prisfectus,  Praetntianum  Hadrianuis* 
queagriim,  Marfos  indV  Marruciu^ysqna*  et  FeUgifOS  de* 
tsftat,   ciroaqae  Arpos  et  Luceriat)^  proirimain  ApflJias* 

.  regionem^*  Cn.  Servilioe  confuli  levibus  proeUis  ^aa 
Gtf llis  actiiy   et  -  uno  oppido  -  ignqbili  ^ejtpi%nieb  $    V^ 

quaiii 


/ 


iini  ^hii  rfTTi^Ti    -  .       •  ''  "         "    '  '•  .  '^    I   iiniwhi     II    1.1. 

0  C.555.        8  CN.  217^  , 

ilanMKiv  ^^^  ditf^^MgiGNhffltim  tAi¥t^  'W0at0'%ii«iii,^  mtfe 
Pmiorfut^  cWv«d<i«tirffei  f^ttrifes ,  vfiliis  ti<<glig#mi«  di#« 
•miom^mim^itrpilfii^ttiaihqiili,  e{ti9Nn  t8m«i4tiit»^tqii9  ifi* 
fiiiti»^    fiea^titif  a  Q.  <F]M>i|ifi9'Cf>tifale  eCTe;^  i^n^^i^ 
fimcw^irmt^JDitQtt^MBat^   ipfes  'Deos  oon&iletTc&i^  enSey 

ti«Vprc>d%itri  Wuatietii  .fiiiit,  «lederoYiri  fibrbf  Siftyfl%os* 
«fere  jHibMPMti^.  -  qui,  iiifpectis  Atta£b«ls  ^ibiis^*  teluT^ 
wm  ^«HImisV  i^iM^  efHfhtUi  caufo  votiHhiJAirti^mtf^ 

^fii^f^^^t  Jc»i  lud^s  ttf^H0Sf  ^t  aidet  Ftneri  lHi^Giimkr^d 
Mmtv^  ■  PimmdAs  effe^  tt  fifppiicationem  iectifieriiinmqug 
kmbendum-i  ^^t  vtr  Jaerufnvoveniumi  fi  heBatum  fnre/per^ 
affeii^  resiiue,' fuUica  in  eodtmi  '^no  anfe  beSum  /uiffti^ 
fi6tm  ftrmoHfiffei^  SenMis ,  /  quoniam  Fabium  belH  iciira 
•oeQpatnra  eXfet»  M.  Aemilitrm  praetorem,  ez  eoBeg^r 
pbmiiiciim  feitijeiiftia,    boiiiia  ea  u%  mature  lieat^   to^ 

fli«e>.^)itk^  ■:' 

.X.-    H)ifeiiataseoTirultifperFfctiit  L«CoraelittsLeti^ 
tMat  IK»iitifM  maxtuaasv.Goti^^  prairtorum, 

olifiniotii  frieaum  populum  confQtendum  de  iere  facro 
etnfab:  vinjnffu  popuii  ▼oferi  noii  potfi».    .  Rogatus  in 
liaeo Verba  iieipultis ,  Vthtit  jakeatistuhac  fic  fitri f. fi  hr 
fmbHca  ^fo^uli   Romani  Quiritium  adquinqnmnin^  fra* 
jWSAirb    fitm  Wm  eamyfitlva  fisrvara  trii  kiiet^dutUii'^ 
imuim  donum  duit  ^  fapulut   R^omanuf  Quiritinm^ «  (quod 
duattmm  fmpnlp  Ktfioano  tttm  Carthaginitnfi;efts  quatqUt  . 
dmifbt  tunt  Gaijt  funt^   qui  ei/  Alpei  fuUjX  qufid  inr  sfw'- 
ttiar^ti  t»  fuillo'^  oviUo^   cOfrinoy  hoviUo  gtege^  quatqut 
^nmfmta  erum\  :Jhvi  fierit  ex  qua  dte  fifiatuf  populus^^* 
qmt  fnfftris,     Qui  /acitt^    qnando  vtUty  quaqut  Itge  pO' 
fcWf  fatitar  ^no  modofaxi^t  frobt.factum  efto.      Si  id 
mutitur  y.^^tiod  fieri  oporUHt-^^  fro/afium  efto^  tuqut  fce'»! 
kts-tfto^  .  fi^nis.rumpet  occidetvejnfciens ^   ntfratU  efto* 
fi-^fUis-^cltpfitf   nt  fopialo:  fc4lus  tjKoy-'  nevecuichptum 

eaforf  femrik4^ijf^:^flfif^^H  ftsibtfaciuw^fft^,    fii^ett 

.fcvL>  -'.-'"..  -fi  a  -■  .   fiv^ 


U*C»635»      a.  C.  N.  217; 

II       if  I  I  I      ■■■II— .KwiaOMii    .1111    I  ''mmmmmiiifmmmi^immmmg^-fm^^^mf^mmmmmmmmmm^fm^'    \  >  ,^ 

iircf ,  :^irfmi  Jfpt' iiher  fkxip^  ^firoh  fdcmm  ifi:^  fi 
i  ii  fiTfimm  f^jprimj^i  jfKfirit  fiM  t0 

mins  /obf^^  mtr'  (4^  Ejiis^teiii  rei  caaJh  }ttdi  ma* 
i  TotiMnt  trtcentif  trigiiita  Qribiii  inillibus,  ^recen*; 
trigintfttnbut,  trlenie:  piraeieree  bAbtts  ^0^1  treceiv^ 
»  uiuilis  elus  piTis  bpbus.ii)bit»  etcpM  eeteris^  bortu^* 
tis  rite  xiuncQpetfs»  fupplieetio  ^icte:  fuj^licfituiiH: 
i  ie^cum  eonju|^bus  ejc  liberis  nooi  i^rbefie  mi^titu^ 
tei^ucn^  fedl  agreftium  etiai»,.  quosm  el^tie  fue  (or« 
Lepub^^e  quoque  condngebat  cure^  l^uin  )eetifter«^ 
im  pei*  'trJ4tiuin  babitutn,  oecemTiris  fftc^Qrum  euraiii>» 
iis.  lex  pulnnarie  i^  confpeotu  fuere^  Jb?i  ao  JNineni 
um;  ^teruffi  Neptuno  ac  MinerTae;  tertiumniairti^ae 
uedi  cjuartun?  ApolHni  ap  I^lanae ;  quintiini  Vu)cano 
yeft^e';  textum  Merourlo  ^o  Cereri» .  Tum  aedes  totec* . 
neri  £r^cjnae  aedem  Q»  Fabius J^laximns  dictator  vo- 
;  qtn(i  it^  ejt  fa^alibus  libris,.  ejituin  erat^  ut  is  VoTe« 
^  cuj ^%\  maximum  imperiu^i  in  civitaie  effet;  Jdentl 
iem  r.  Pta^pUius  praetor  TOyit», 


\t    ■•'i-'* 


XI.     Ita  rebui  diyinis  peractls^  tum  jdte  beUo«fe^tt^ 

blica  dictaior  retallt,    quibus  «quvtve  legipnibus  n»^ 

|i  hgftiob mm  euhdium  elXe  Patf es  cenfettof.^  De^ 

tqVfi,   uf  ah  C^m  Servitio  confuU  txcrcitifm,  »<iif^Ttf:^ 

iberep  prmerea  tx  civibus  fociisque:^  qH^itum^  tqfiitum 

fidiium  videritur:     ptnri    omuia  agtri$  fiiartiqui^. 

t  rt  fubllca  ducereim     FAbius  duas  fe  k^ones  adje- . 

rum  ^d*  SgjrYilic»num  exercj|um  dixitk  .hiS|  per  magi* 

im  efjmtum  fcriptis ,  TiWr  dlem  ad  oonveiiiendum . 

xit  eAictocju^  propofiib,  ut^'  quitius  oppida  eaftella- 

;  immuriita  e(Ibnt,.iii!  ii  inloca  tutftc6inmigrarent;  ex 

Is  qu'oque  dimigrarent  omnes  ^egipnis  ejus,  c^ua  itu-> 

liannib^gL]  efret;  t^cils^ priiis  incenJlis  ^c  frugibusoor» 

tis,  ne  cujuVi^ei  copia  effetV  iptey  via  Plauilnia  pro* 

\xi  bbviam  confuti  exercltuique  ^    cum  ad  'Hberiia 

:a  Ocnculiini  profpes^irfet  aigirien'|  oonfulemquie  cuiii 

itibcii;  ad  fe  prodeontem^   viatoriip  miPt,  .q^i  con*, 

niintiar^t,  ut  fiire  lictorlbus  ad  dictatprem  veniret* 

cutirVdlcto  paruiffet)  CQngreCTdfqiiie  epruni  ing^n- 

fpeclem  dictatuVae  ^pud  oi¥ee/£bc|osimfi»   tdvi^eta 


•f 


iwi  ■!  ■!  ■■III      I  ■  II' -'■^"  ■'■  ■■iiy,  I' . 'ii  I  i"   ■        ■<H'',,'<  ''j'ij'';     'i^iyiiM'  'i^i]   lim,'!,       ',  * 

jdm  proi>e  oblito^  ejus  iinpeH^L  fecin^t  {  litJKtae  ab  nrlje , 
iiilaUe  Giht ,  na.Tes'  oner&Has , .  eqiii^eatiim  db  Ot^ttA'  in 
HirpaDiiim  ^d  exarcitaim  tkprtarutes.  a  clafTe  PttUTca  circti 
porium  C^raTiuin  capta^  eue..    Xta«[ue  ^ijeteniplo  confui. 
Oftiaim  pirofecifciJiirrus,^navibusc]ue,  qu«e  ad  url>emTld. 
i^anam  aut  Oftiae  elTeTit ,  coinpletis  mxlif^af:  nityalibiis  ^ 
tocUs,  pei(^req.ui  lioftiiim  cli^ffebi^  /ac  IStdra  ^taliae  tutan* 
raagna . tis  hominuni  conlcppta  Romae  erat :    libertmi 
etiaipa',^  qifibutliberi  elTent,  et  aeta^  iiniHtaris  |  ih  verUi. 
.   ]urav^rant;    ]£x  Koc  urfaiano  exercita;  (|\ii  minjO:?re$  cpoSn- 
que  et  trTginti  ahji\$  ei^a^t,  in  iiav^!&  ixD|poCti(  alu|  iH 
ijrliiprMuJereht.  reIicU«       m  .  ^  ' 

-  i»  ■  •      • 

.       ,       ,  ,  •  .         t' 

J  Itlf .  f^ictatorj^  exercitiQi  confulys  accejiio  a^^^Tiihrio 
flacco  legrfto\  per  agrum  Sabinum  Tiburv  quo  die  t$ 
'6Qnvehiehdun>  edixerat  hevis  xhilitabus^  T<^it:/ih^e 
l^iMnerte^  ae  h:an{$yerlls  iimiti1;>us  in  Tldin  Latiham^A; 
egretl^:  un<de,^  itineribus  tnmrnsi,  cum  cura,  ezplonttis^ 
aa  lioftein  4P^^^^^  hu?t6'To«?o,  hiJS  quantuni  neeefBtas  c6* 
||i^jreKTQHuiifiae'fe  6cjr^  <^o  wihmm  dlie'h^od  ' 

;]gkracul  Arpis  in  cf^nfpecta  lioftium  pofult  cafira^  ifcttfla 
toova  faeia.  <^in  Poenus  eiiuf^eret  in  acieihi  copiaiB(}i:^ 
p^ghtniti  lacer^tf   fed  ubi  quieta  cmshia  apud  hofteSf  ^ 
^eQ  ctc^ttra  uTIa  tuoiuUu  mota  videt;  increpans  qnidein, 
Tictc^  tahdem  quoque  Martios  ahimds  RomamSt^debel-     ' 
Di|ttfhqi:ie ,  et  cdncef fum  propalam  cle  virttite  ac^  g^oria 
leufe,  ih  cafti^'re^it :  ceteram  taclt;a  eeirii  ahoiitmi  incen«    . 
/u$ ,  ^d^ctiBi  diice,   haudqnaquam  Flaminio  Setm)V(y* 
fiioqiif  fihiUi^'  tutttira  Ahi  m  elfet ^  ac  tum  ^(mnih  mbfsii 
in^is  Sbmam^parc»n  M^n^^  fi  * 

prttde^ti|(hi'quli{emV,h^  extemplo  ti- 

«omt^    <^nfiaK^4<^^%ud^         «acpfertus/egiuli^ei^c  teit' 
4are  ehimiim  ipovenilo  crebro  eMlftra;  popu)anAoqite:  iit  . . 
ocutis  ejus  agrds  focioruin »  eoeptt«  et  moao  dtato  effmVf : 
Ifiie  «  eonrpicCii  ikbibai:^    inoda  rcpeiite  in  aliquo  mxn 
Viae  V  %  ezc])perii  deg^^^  ocecilttti 

|iiblmab#t«  Fabinik  per  i^  altii  agmien  ducebat,  ,md<- 
^co  ab  iicifta  nitervaUe,^,  uf  neque  ooiitteret  o<im«  neque 
«ohgt^tdertftar.  Cattris».  nifi  qaahtum  ufas  n^c^vtq 
■d^mi  iesi^li^iir  ilifles/  pabtdiini  ^  ligii»^  iteo-  jwi«^. 


'^ 


f--         XIBBK.  XXn.    Cak  X11..XIIt 

aC5S5.  a.  C*N.  21.7.    ,  *' 

..jiii         I      j  ■     I  I      fvv^"   ■■       i^i  »«i  ■■i'^  ii|iitfii         1,11  pi  ■«wp— — w— — a— n^wy— ■— ^» 

'pcteGaht^  i^c  patfiiu^^  '  hquiiutii  lavuqu.^  ^rm^ui;»e Tt|ip 
tio^':  coinpo^ta  inftrucU^ue..lii  tubitos  tqiBUJtuf,  ct  rao 
isiliti  tat/a  pvppia  y  et  ixif«IJ3a  effuiis  holtiom  pQfpul^tori* 
^i;i|  praebeb^*  ^.  nequa^.iiniv^rr^  pariculQ,  fumma.re.rvitn 
f^pj(9ittebatur:  ^  p^T%  mooia^ui  JeT)uivix3er)a;fnjt>uin 
.M^  tutp  coeptor^itn  ^  £mtiiDQ  r«cept|t«  •(TvMf^piebatit 
territjam  uri(tinu  eladibus  .ttilitem,  toinui  picii  tatidem 
||ti(  irir^titi'  fut  fb|rtu|iaf  poenitere  ^^f $#'  Sed  ik»<i  Han« 
^btf).e/i|  magia  infeftum  tam  fapis  conIi)iiy  Jii^bebat» 
^iifii^^m^irfjruaa  eqiiituB}:  ,c;pi,mbil  ^iucl»,  quaai  qjuod 
jympipr  <er^t  m^riof ,  mor^e  ad  rei|ipubUcaii[}^prae<?l|>itan- 
4«b[).habebe^,  JFerox  rapidutq^e  in  coniUiis,  ac  lingtia 
immodicus^  primo  ipt^  paticos^  dei^  projpalam  ih  roK 
^^ff  .prQ  \(mnbtator#  lignem^  pro.  cauto  timi^m ,  af- 
JiUigtnt  Ticina  Tirtutibos  ?itia^,ccmpel]abat  r  preuoetidt»-* 
.^V^quf  (iip/ertprum  arte  (qui^jieffimpi  ara  nii^is  |irofp»- 
.inj^  /pi^vilKoir^a^  UioceiC&bos  ^revit}  fefe  #i^lli^ft, 

.    ,    Xin^.  Hannibal  «z  Hirplniv  In  SammtMi  transit: 

B^^jfTeiuajium  depoputatur  agruni;;  Teleliain  urhsm  ^. 

.jp^^j.irrit.ft  eiSasi  deJpduftvia  ducem,.li  itbrte  ^ocmfdm 

jiot  indignitatitius '.  cladibusque   fooioriHn  *  detrahere  $d 

.  «equiim  «ercameti  ipp^u    Inter  B)ii1tiliidin0ip  fooiorum 

1^4  generlf^.^  qiai  ai  Trafimenam  ftHpti  ab  Hanni. 

Iifle.  4wif|»qtte  foere|]i^ti     tre|^  Qmpani  ^quit«r  erpnr, 

.mjiiltis  jain  |ui|9  jll^cti  ,^bnis  promiflUque  Hannibalis 

f  d .  conciliandos  ,  pop^leritim  animos»      hi  nuntiantos, 

fi  uqkv^aoppuaniMip  f  tercitut^  admoyKIet ,.  Cap>ua0  pbufin». 

;^<f^,c9^piAcp  fbre,  cuiii  r«s  majdr, jqnanti(ictar«^  eltet, 

.  4ubji]^  H?nnibaleq»g  filternisque  .fident^m  ac  dif(idea- 

^m ,  faipen^  i|t  ^Camj^nos  ez  Samhio  petelret ,   p^tri^f 

T^fUMlA  If^^f ^^«1    P^  qjif m  iHqve  etiam  premifTa  rehug 

jff^f ip^irem ,    jufTQ^iie,;  cuQij^iuribVis^^t  aliq^tbus  ima^ 

*  ^HUEi.  r^^ire  ad  Cp.^  ri^imifit.  ipfe  iihperat  dbct^  utfb  ia 

pgru^  Cst(isiatein,  diici|t:  edo^tus  a.perit^sVegibhum^  fi 

hum  f^ltum  oc^iipf  rtet  ^  l^jtitioz^  ](lomano  acf  opem  f^ran- 

iSlain.  fo^ci^s.imerclufiijrum.    ,  Sed  ^Puiiicttin  ahhorreiis  M 

.nb  J^tmpruni  noi^intfin  prolauoiHiy  pro  Cafitlo  Ca&lv 

»amdiiEat|U3c»pcr^iM»t;    ayctfosqoa  eii  Xaq  itiaero» 


LifiER'xxn.  Ca».  xiitirv.  ft 


MMMMM*  «■■■■■■■*■■*■■•■■•» 


yer  Apifan^ai,  Cftlntihumque,  ^fc  Cale|iQtt  igi^aio  ^'^ 
'ciiiyi|>iui>;  ^teUateiti  ^^cendit:  ubi  cutn  motitibu^  fii^ 
nilii}bu$q.ue  claubiil  r^gioneio  circtiini|>exiiret,  yocn^tith 
Aueem  peroontatpr,  ubi  terrarnin  eflit?  Cutn  ii  Ckfi^ 
3ini^  €o  <  di^  diariraruni  eufti  dixf ITet ,  tun  cleintim  eogtifc 
^Uf  ^  f  rrer  t  et  Cafinum  Jonge  inde  alia  f  egion^  effllt 
yjrgUque  caero  dacej  eVVdreliqiiorum  terroremllici^ui 
eem  fublata.,  C9^:ns  cptpmunitiSj  Alah^t^baleiii  cui6'^i^tfft» 
inbu^  iti  agruoi  Faievn^cp  prae4atum.^d[idaifit  '  Uyqull  ii, 
. -HqiiBi  Sinueffanas  populatio  ea  pervenit.^  ingelifcMb  dil^ 
^^tn  y  fugain^  tamen  terroremque  latiiis ,  Nuehidae  FeeV*« 
irum.  Neq  tamen  it  terrdr^  cum  orou^a  be1!6^*fi2r^t1i^ 
ifptti^  fide  Ibci^s  dimorit:  rid^licetqniiia' jiCirtoet  thb* 
d0ratO'»:^e^a^tar  imperio^neeabnuebatit^  ^itra^iiiiuht 
^ificuluin  fidei  ^ft ,  m^KorilniW  parere*  V        *   .^'•''  *  '^l"' ' 

.  ■  ' .       •  /•     .       ■  ■   ' '  "       ^ 

>  XlV. '  Ut  TAro  ad  Votturnnm  Rviro^ii  fcaftrattrtit  ifoi 
Atar,  exnrebaturque  aTdoeniifimus  Hlllfae  agei^Vvi^t&equd^ 

^p^Siit^  iBcendiif  fuun^biin.t,  per  fugadttaiCQci  tnontis  Fst 
/Iv^i  .diicen.t^  tuiD  pYope  de  integro  feditho  acce^j&*  qiKef 
irerant  enim  per  paucbi  diei;   quia»*  eum^celeHns^  fo|n<| 

.^iiliGtyxQi  agmen  fuffTet, .  f<lfHl^ati  %d^  ^rofaibeild^m' |^6p^^ 

^nionlbus  Campaeiam  ctedf der^nt*  Ut  v^b  Ih  \Bttttrtni 
)^ga  ^jMarCci  montis  .'Tehtdm  eft  y  ^  hbftesque  It!kb'  octdiS' 
^m,  Falerm  agn  co]onorumquel^ueffiu»4ecta  d^etiter^ 


.?r 


miideifi  *hor$m  fudef^    quot  Sinft^JJkm" cbloiios  faiVes  m^ 
Jk»  imfetnHt.    *ut  ah'^mnite^  kfjl^  tuta  Me-^erif^efet? 


0$ili  nt^nc  mvn  wcittftrSmhnlt^uriii  fei  Poen^t  adi/^hdt 
,  a*^  >jrf Hrw/x  drbif  terrarum  jermtiiiJ  ^  ^b/h'^'  ^kctiUmk 

m  fi(^t^din  ^  J0m  huc  frogieffnk''*i^antthtXv^^')  Htigc^ 
ljcnii9iii/  a  f^entihttr  uoftrit^   ut  ^lprdtUi^^^^iam  BtMll^ 

Punicar  vagari  cUffes^    dedeCMs  effe  imferiifiii  dtixeriKj^ 

iimjfiofi  nttnc  ftenmh  kojfitlkt^ttMHiyU^^^^  qc  Adbttro- 
,r)oit  fmtf  fictiim  :iii9<imM/r '  Qifi  hhd&i  SafUitikm  af^u- 
^fftari  in^gmindoy  stok  iotttines  4iHiuik\  ftd  foetUf^ii  ^t^ 
;  tJefiSy    Hebamut  ^    fHtkAtttttki  ktb^tiia^  Kotikirwt'  tbtbHiat 

IHtmibaieik  lentr  ffeciHmu      IMmkf^  tMiiiMdHs  ms^ 

E  4 


—     '  ^  ^ 


U»  C,  S3j)»  .    a..  w  N.  217. 


**  "    *'       '  '1       it«"'ii  n  M>a  tiiMj  ■nii   an  l|i  itii    il|HM>^ 


...'^ 


-  j^ejr;  tUdbrihus  phr^^iftm  /wwHKii  jSi^piii^  4iar  •   jj^m 
0^waf  ^tus  iemsque.  caff^s  i^xir^itum  du<^mut%  ^thidhi 


nubibusjihisqut^ :  ^i  kat^  m^dQ  fiei^4grAu4o  cMmiuM' M^ . 
W^i«#  'J^  Furiuj  t^npere  ^u  G^ttis  ¥rheM,u^^iJ^fM^mt$' 

kii  U0ifus  o^muf  fmiditpw^r,  ^^i^MjriBi^^^ 

W^Jl^P^^Mtf:^  Pireor^jnt^  S^  itm$mi^i  U0f^ , 

'*^  ^^?*5f*^'*  ^^  f<^W>  'pitiu  ferwi^riu^  majm^ps  ntfirs, 

/^aV%^  ^^^^  ^^'f^'^^^  ff^die^  ditimKm  m^m 
uuit(^rlt0te^,^aifum  juffuii^e  ffipMli,dic^imk$  .V^H  ^r 
^  ^r    cun^jejfep  pU  ^hm  jAHJculm^  ^'^''yedeuf 

/sH  diircitri  Ga^ios  cecidit  Qaltoru^  tepQUes^  ^uU? 
^'^^^^K  ^^fi   ^mM  Funuias  4ku^t  /Ik  Smuf' 

^tur  S^rfir  ju^^,$i^  ptrli^^^^   #ii  Lueerim 

fi^i#liA  dMrfei^cio^jr/,,  etjafiiffeudo  Via^im.hf^em^  d^ 

f^timt^.Mf^  fiN 

ff^Hitf  MHii  C.rL^taHo  M/ie\alU,nis,:^  fum  eeferitart 
^jrkm.de^itf  t  quo^  fcj^r^  iie  ^  , ^um  hfim  uidiHe 

ffm  grwem  couHu^nhtis^    ,isHfctUtm,.fufimt 
thfftuti  ^l^f  jifp^ruiu^  ^ppjpteffit.  r^/Stkl^itig:  eft^^ ,  Jf^ 
^  ^^  *?*V.VoH/  Jfhttarf  cr.e04re;  j^fff* .  arm^i,'<^fifm 
9po>tet%d€f^oeuiUsJm^  pir^^^^^f^ 

^J^ptlfjtscc^ufm^  caufu^tuuJ^. ..  Hm^m, 

jue;  ipilitam  d:ma,htmiLy^^^^  m%.  A^wHfe»»m 

ru£fwgit>f{et,  ;^au4: 4^^^ 

^m  et|#in  R^^  ip,fan{^^  fuAi|i  f^mcmiw  jA» 

ltoafchi^tWttit^,^94ei^  c»i^^^^^^ 


Uf  C  $35*        a-  C.  ti*  217.        ^    .  •  , 


3«raiiit:  ut  H?nii>balt  defutatiis  ab  fpe  fummoj^e  ft^.^ 
,ii$l^^»tawAm%^^..  )^  l^eitiit  locnm  «urcamfpeciarjptj. 
cpnii  ea  r^e  prae£imtid  etroi:  oQpae,  »on  perpetaa^  Rirb^ .  '^ 
iiaAViiieaeqitef  et  eMfiu  omnia  iAa|is  amoehU^;  VA4)M!I^ 
.nmoSbambMeiibw..  «^ae^mr  explpr$torei  relat«^Fji^9,^. 
Omii*  fatii  Csitei;  p^  eMoem  anguJCtias,  quibus  ip^ac; 
;r«vet  f  a}enioi«  «gt^m,  t^^Uvirnpi,  Gk)]!culaiti'  uiQryt^v 
^  «cfe^lUinmi  ooeHpei.modiois  prae£dils ;  ^uaj^  "''^  Y^oi 
.|itr|iO'fiiio3iine4iremtK V  Falemum  afc  ^inpai\un}'  v^^^ 
.dcridit:  ipfe  )|igia  iisdeici  ^tcerdtd^  mitli^  je^a^v^ 

.pl^eiliBi  Mm^A^i^tigemi    equii;!bu$foeibrjam^JU  ^^qt/ 
.i|iJie>Ma|fcino,v-^^  jiilteiiax*  audientlum  d(|ep(,^ 

ieiQ^iKr  ckmci^mt^  mfi^Itrum'  equitum  1  pr/^f%S, ,. 
.pfieeo  e^pleraioiFis  modoi  ut  ek  tuto  fpecularQ|iii;ji^;t. 
ftei^,   ubi  iagps  pa{iim:per  t!co6  N^Mas  i^di^«^  B0F.x«- 
.oCoa&^e^  t/ki^n  jMtt^cos  ooci^itt   exfeemptQ  Q^^pi^tilf  ^ 
ee^ifeine  eft  animttS,  >eiceMenrmqjte  pi^^eceptJi^^iQ^tfihv 
jris<  -qui,  qjaanittm  totp  foSXti^  ptiogreltuii^  P^i^^^^ip^i^;  V 
JGefi^  {weraty  qjsa«a  i^  cemfpectiibi  lloftiimi.Teniret<^^^VLS. 
mi4nef  ajk^aii^lfe  all|^ccaiwite$  refugientesqMet  M^        ' 
Jkt^  ptdy^'^tHk  ci^  fktigatione  eqtfoirum  at<)ix(i  liom^it* 
jamfi>^pemwere«  iAdc<4irtba|o,   penea  q^^^^  f^^  . 
jiqiiaiims  imperxi.erat,.  «ontitttis'  equis;  inveptus^i    9MI!^  ' 

prml,  ^iiia»  a4;^^fe^|ii'teH  Yenire^/^v?rti|Xei:^lWJi^  -X 
qumqn^  miiUa  /erme  coniinen)i  Cw^f^^  fecutus.  €Jt  f^ 

gientfs.'  'Mimc&nasy  poftquam  neb  bof(em  4eiifter^  Xe*^ 
qiii^fMe^^etn  •Mditi'<^i)^e«di  dfT^y  cobcytatpj;  Xtos  iiy.  .>. 
^r^ifliaai^ftediiV^iM  periit  virium  Imp^f-r.  t^<iqii^,.ijpIlH    - 
i^  dhakNi^  eqiutam^  circamTenti.occidQntMr«  eeteri  effuf6  .  r 
i0ufit^4ji6fiAiiXj9jM  ptimum^  inde  pr<^p^  ^^nirii^  pa)Ubii%  «, 
tul  rfitfMtijWPem  perjageruht.    EaJKrte  dief  :^i^u<iius  £|  . ', 
caM^ianMt-at  iFabio^  milTo^  ed^fifl^andum  in*ac#<l^o  .tf^f 
ifijtrv^f  q«i  loper  Tarraciiiaii^,  in  arcta4  od^ct«$/l|4,iq«t|^,!fat    r 
y^Qikisf  mari^  nei  immitnito  A^iae jimi|e|  Pof nns  penren^ 

; ,    ^c  uv  egmm  Uomniiiim  potfet%    Ccmpmcli^  .^epii^rciljUiil^ 
,  t^icta^gt  «e^  mepXtfir  eqt^i^m  cii^e.iit  Viam  4^erti^. 

j     «na^i^aBmbel  diicti^as  erat^\  ^uo  indie  msl)ia,; j^fjiff , 

;      .     ^  xyf.  ^  BeftcrotS^Poeni^  qa<kl^  Tice  iiiter  bine  /oaftrai.  : 
.  rfttv  i^iBKiet  eompm ere«    C^  Komeiu  Ikib  ipixroori* 

...•:•:.-■        iE  5      •  >* 


^ 
p 


r 


•   -     *   .  .'  »  .s,l.J*aiJn 


^    r-  ttBK^IC  XXM.   c**.  xvt:  *VW.' 

^PoetiUfi  cum  •xpedifU  eqiiitilRif i  ii^^Ad  l^SfmJibm 

^Wei;  .Kffdif!^])^  tenui  pugnaWcx 

^jfliqtatoris  u^^^x^i^v^tti  Ha^iii|MJie,*filit'Vo)u|Miato^'' olia. 

ceoti  o1>  Roi^qm. ,  potingeaii  hoMitaoieidere.    IsMu- 

fuf  indlfe  v^&vi  Hanjni^^  CiylKiii^tti  ofaMfa: 

/^uin  Cap^^i^et  Seitiitiiatki ;    ot  tantent  ftil  tergo.dititbai 

.  llboiorum,  Konsa^if  commeotos  IbbvolieHat;  fooiiustdia- 

'  tra  kiter  Forimatia  Ina  io  LAternHHrotM  fui^gHa^uo  ynbr* 

^^orrida  iittt  )rib<frna^ua  eflel.    .Neo   Hannibatem  rlefel- 

'|it,    fuh  fe  arHbi^  poti*     m<[o#,^  ouna  per  Cefill^am 

^  evatet^  non  poETe^^    peiendiqaa  momis  «t  fiig|im^eal]i. 

iiulae  iuperandtiin  ^fler)  noe  ttbiCLomanii»inolufiim¥aUi. 

^'^ui,  agbietl  aggt^dercftor ;  Isdibriiial  oouloriim  I  Xpecio 

.  terribfhi;  ^d  frtifttoaclMei  kyiftem  oomUMiKtii»,. pritldpio 

'  noctl^^rtim  foboiMlor*' ad  montos  ftftiiiijr.    Fallaoff^on- 

jBJii   tftlis  Jippavatui  IMt.    Vabif  nniii^tte  ox'  agrif  coK 

^  kctae,  fafcesque  tirgerbmi^  atqpmoride  formonta  prdeli« 

gantur  comlbuii  boam,  ^trof  domtuii  indomitoique  tfmil. 

tof:  int^Y  GtetiJlraiS^  agreftem  .pvoodfm  agebotf  /a4  duo 

tiiillia  f^me   b(yonl  oJBRoiotos  ^o<druba)ii|iio  negotium 

'  datum  I   lit  priinis  tenebi^f  nootia  id  Jrmentom  oooon^a 

/c^nibUf  ad  montos 'fgevet;  isaximcf^  £  pofiCety  lopor 

'  i|fltui'ib  hofte  tnfeffof .- 

:•  TCVtl.  Pt^ftftf/tenobrie  fiC^tb  motoc^ltra:  bowi 
'>liqu^nto  atlte  Bjgiift  actu  %  'iibi  o4  radleoi  montiiun^TfOS* 
^^ue  |iT^|\i[lHif '%eililrtfi'  ett;  %amn  e;etiliiplo  detniri-*  nt 
^  aabrafii  fbrnib^^^En&MtO  in>idrerfiif  -ooM  .mt^tk* 

^tes.  '  (ifc  mii{^Hi^#  iHbriceniie  fij|tamBao  ok  o^ito  ;  ciilf^r. 
^^uev  ]Am  ard^fifole^^nlixiiqaeooniiium  adrebii^f^  Te« 
'"'  Kt  rHf^tt1tto?'filf^if^bai.hOT^^  qoo iropento  ^lifOiirfu» 
^^iiau^  fi»6ai  quito^^fiiii^^  eoconfis,  >irmpia 

'  litjrSut»  i^hf^illhi^ciAii^^eapitttlnqao^l^^  fsfi* 

iStattf  hatnmftiiii^l^iiitMm^lmOimdt^our^^ 
pra^l^l^t;  '^  ^#^tf«i|in^iom  ^bfi. in64onauiUi  IpnNiti 
""eraidt,  'u6i  }n   fiimmis  momiboi  oo. iof^ir  C^.qtto^^an 

l' ei(f^fl^lr  i  ^itikmmm^imsda^wkf^ 


(5 


^      *         JAHW.  K  Vrxtt 


\    •> 


■n  -  ii  ■  iii  I      I      1 1IM ni>.       !■  ■     ■  I  a.pi»»ii  III  I   ■■      — — —  ■  ■>      — ^— — fty 


^ ' ■        ■ '      ■        L  '        :■     ■  ■  ft   ■   » 


it^tif&HBUm  itfee ,  pitent^s  jttjxmiii  locKiiitiuin  juea.     umM 

in  ^jtiosdatn  b<m»  {MJbtof  Ab  Xui$.gr^ibpi..iocic(erunt« 

jE» /yirimo, ;  comw  p^ocal.racpejfent,   velutji  ilantinias  r|f>t> 

""  raHrtittdi  nihraculo  attoiiiti  tonfuteir^nt  r  A^lnie  ^  ut  hd* 

\  rifieiiia=  appatiilt  firaus,  tusi  Tero- inli^lia^^rati  aftei   duoi 

•nfc jore  >  meiH  opneitaat.  X^  m  f ugam  ^  1  tiri  <|tioqua  arma* 

*  titrae  fa^ti«w  hicui«:^re*~ceterum  pox  aequa^o  timoVa  ne^. 

'  .tiot  pii^aBi  lnctfnteteaad.iucea^  tenait*^,  laterea|  idiiaj 

a|[aiitie  HHAiaibal  traosduo^.fiev  (Altuait  et  quibnsclaapii 

itt  ipfe  £altft  tertiom  oppKeffis  ,  .  ix^  Jgro  Apifaqd  jpofu^ 

caftra*--'  .    ,.   -   1. 

'  ^  XViHo  Hi^io^  t^usMdium  fejtlit.  Fabiusi  ceteriiai  pt 

infidtAa  elTe  ratoa^  et  ab^noctj^uo  utiquit^  abhorj^^  ceir* 

tatnine,'  foos  itiunitnentis  tenuit«.  XivVr^  prima  fub  jugo 

inon^is  proelimi  ftiit :  qoo  intetciIuJaiBn  ab^fgis  IjfBYeipar- 

,,  matiirani  fat^iln^etenin  nuoiero  j^liqiaan^un)  pra^e(t^bank} 

BLoiiiaKii  fupe«^alfenri  ^nill  Hifpam^ruin ,  cokoca,»!  «d  id 

ipfunft  i«lm(&  ab^  Maimibale».  aerveAUt^t*.   ea  auu^tii^r 

^  inoifttibuSi    «if  %A  ceeiiajRr&mdv^  i^ter  /a^  rupe^quo. 

'optiorU  leVli^)  euaivejooititto  iOPrpoKuai>  tum  armo» 

'  mnt  vhjiibitu  f  ^anipeftrani J^wftein  »  gprav^ip  ai:mi$  tUfa* 

rioniqiie  ,;'|Hignae  gexierji  faicil^i  elufit.      Ita  liaudqua* 

qirani*  pari  certaaDiite^di^eQii  Hirpani  fere.omnes  inqo* 

loiaeSi  Rofnaniyi  altquot  fuis  amiffis  «  ii^  caftr^  conten* 

darniit-     Fabius  quoque  ipovit  osftrav  .tramgretTupquo 

faltnin  fuper  Allifas»    loco  ali6  ^  munito   conCedit* 

IHimi '  pei^SasttfiAuai  BtfWam  Ss  Mt(Ncso  4>l>iil«igtt^  ^Hanni^ 

liwl  iisquo  ia   FMigiKtf -pui^uld^  Fabiu^ 

'  wBmiiimmmt  hMma ,  s^men  msheniqwo,  fk^mam  ju^ia 

,  attcetiati  a|#o^<bfiftops  »vaiefi  ^aeairidiiftf ,. ,  ^^it  Petign^ 

'PMn«it  fleiritiler,  VwtroqiioA|Mi|Uiim  repttoiifi^Qeroniuml 

porraaSt ^  MbsttB  sneto»  foi|i  opl^^na;^ is pars  opoo^ 

l[|{aiiy*«fas,  «b>fitss  ^AruiDQi^  ;^DieliUriii£*^i,9^!^^^ 

tslllm  ooiiMMiiiw'  i«do^%^         #aii%  i^o^i^^jfi  jresbj^ 

tut||  tea  iiMiMtio^ttpodo^  jed  o^afillO^t^Q^i,  jl^pr^jpaj 

pr^cibBt  tfgoAS  «o«Ha  mit^^paroLj^^xnm ,  itf  p/»f  cfmAbo^ 

fumfonim^i  €mtfid$$.*  ^fmi^^m  d§$cm^  |i^«i|i  5f«^ 

yrsoiiwa  ;  |hew)i/oiiijo#  .<i»|Scsor.^,  ...jn ^iiiiil.actffi^  «sn* 

mikt»  t*riirt«  jpJMpj^  ii|e^fii^«  >t^ 

'v    \     ^     •  ''^firt 


1 


.       u:c.  53LS.  :    .«.  C.  N.  21%      .     -    . 

»1  I      J  I  I    ■■■II       I     I     ■      ■  T.Ti  I       I    I     ■    <  I    I     I      ■    '       ■■■II..    ■  II  I  ■  ■■ 


f     f 


if«q  agfikU>i  ftoficere.  llMd  farvM  rtm  9ffU  d^  titiei 
tfkt^te' licfle  PiHci  dtjijjft\  tt  uh  eMtinnis  tlddiUff-rt/ff^ 
rgfft;    Hfi^ed  yi6qindqu»in  jptaemonito  ibffglftrtir  «i^dfitiito, 

•     XlXi     Principto  ireftatis,  ^ua  haec  gerebanitari    \n 
'  l9}%aiiia  quo^ue  terra  marique  coeptambellumerf'  ^Hfrs^ 
Am1>S^  «4' emn' navium  niimerum,    queiti   a  fra^«^'in*' 
|)^ruetum  paratumqite  acceperat,    decem   arljecit:    qaa^ 
ch^ginita  iia^ittm  claffiM  Hlmilcon!  tradidit:.  atqtie  Ha 
Qat^baglne  profectus  naribus  prope  terrani ,   exer6ihiiii ' 
in  )iK^V^>c)iicebat,'paratns  c^mligere^   quacuiique  pifte'' 
copii(!hsMrh(3fti^  occorriffet.     Cil.  Scipioni,    poftquam 
.  i]]ft>viffe  eibhiberHis^^hofiem  fnidmt,  primo  idem  fcOiifiKi 
fuit:  ds^n^^^i  ufiinus  terrai  prdpter  ingeiitein'  fiimaiirnt^ 
Torum  auxiUorum ,  ooticurrere  auKiS)  delecto  mtlite  ad 
n^es  ;llxirpdfi(o,  quinqtie  et  triginta  narium  clirffe  ir# 
obriftni  lidfti  pergit.    Altero  ab  TarriiCone  die  Sd  ftiftio» 
iieih,    'deoem  millia  pal&um  dirramem  ab  bftlb  ibert 
aflDfiis ,  perrexiir.  inde  duae  B^stf&HetifiVm  fpet^atorite 
i>taemi<!ma  t-etuleriint,'daffom  Punic^iln  fdare^in  bfrio  ftn^ 
miiiiH  s  *<^ftt*tqiie  iti  ripa  ^o&ta.  '  Kaquev  ttt  iniprondot  ^ 
iiR»iOfdsque  unWetfo  fimul  efAitb   terrore  opprtmeret^  ' 
rnbiatiis  anxiiDris  tii  hoftem  vidit,     Multas  tk  locit  akie 
i>epfitaa  Utttt  Uifpatkia'babet\^qtinrai  et  ipecull^  et  pr6^ 
,pugta(ettii$  atlvifrfuslatirones  li^tuntuK  inde  primbv  cpn*'  - 
fpectis  taaflfitun  nav^s  ;  dattrm  Cghmn  TfasdrubaK'  efii;  ' 
tuttl^tusqtce' Jiriffis  in  tertia  elf  eilfb^is  ^  quam  ad  mm-e  e^- 
•cbiiateS|>ift  drtes  ,^^cmtlilm  littt  pid|n  tx&mriMrixtti  Xtreptki 
iuqae  dio  faEatid«d  'ettatfdito^ '  im  aj^erientlbui  ^«ttafleift 
nret»e^t4riU:^ini<i|i  repeiit^^  lilio»  fupeo^  aliuixi^all ' 

Ha^idftibiAe' Ifilffil»)-  ^iAgo^  in  fito^  ^ttietosque  in  tett^' 
iovljfrfiiia,   ifiMmMtti^  quffirn^lt  proe)tonar  ot  ' 

^ie^>^xCbeoifl(nti»,^2s6^^ 

i^ai^re firbe^»  *(ME!titi  ffomrfnkm {am  baiKJiproeiilpdittt 
effi». :  Haee^^qotverdilthitt^ialfimiit^  iHoz  Hai* 

^nft^il^fe  «mtti  ees^i^e^ebi^iltt  adirat:  ^yaritfqtke  omttia' 
tttniiutm' Arrepunt^"  ^iienlibtfi  *hi  narei  fimttl^  roimgitei 
tDi&llMl^ije\   fegreniittm^a^  t  tctra;   qaMa  iu^pil^ 

(piaia'«tmtiiiBY^me«to;  ^ Vimteci;Ntto«*t  ^eemif  ^» i %tm% 


X'f  BrBll  XXO,\  C^y.XK.?9B(.r 


mmmim 


quid>kcxv«8t,  tnooraUalncqtlttnt;  ir«|itiii9qMe^  * 

yroiiei!»  jyittJOi  .loilltnyh  apparyja  .n<a||ioa  aii|i(ft»rU  imv 
pedittiitar,  fgrepidAtipnanautttuai  o^per^^^^|l^^«^.«rgi4  ^ 
siil«s  prohibetur*    Iplt  jam  Roman)i»  non  appropinqua*^ 
kfia  ispdliiviftd.djiEeicerat  etiainin  pi^iun  naT^s;..  xta<. 
f|i»e:noiii .ai>  bofte  at^proeliofi^a^  Ppem,  ^mmrJfkQmf^ 
i]^.tomu}t^,turb|iti,  toiitata  Teriu|  pi^n^t..4^<l«?  iiUM^ 
in^f^gain  aT«rierunt  clalXein..  et^^uo^  fdverfi  aniT\i«  q|: 
l^  agmine  i|)B'itann  mul^h  fiipttl  ^nien^ua  !|aii4-Cfintf  >' 
Jntvib^  e0<^i  ^  li^  pafGm  naves  ejeriuit  s  atque^  «iUi< 
•«yiiUi^  «lii  iic<^  litore  exoepti,  pfiftijp  ar^VjLtii  partu»  }ivt  ' 
ermei,  a4  in^uctam  per  lituA  eciajn  Xiiocum  perAlf<^f]fV^:  { 
SHuMtamen  prin^o  oaa^rXui»yj^tiii^exi^uPonS^ 
quatuar  luppriiCCii^.  '      ,  ;  *.    '   i- 

-  *  -•^^  .'       '•  .  o    .-•'   . '    .'. ". i''   -  •■  •    '    .  •  -    *' 

;^.  Ipf,    l)Loma^,^4niinquam  ,terni  Wtiutai  ^nt^^^tft  '■ 

Mfttamque  aoiein  totq.pra^emmin  Utore  cemebanijc  ' 
hmo!^ ..  ounotanjter  injCecuti  .tr^ pi^am  Hoftittm   olal^Pir 
mnraa  omnes,  quae  non  auit  perfrcgerant  prorai  liioi^ 
i(l0aS|r  AUt^arinaa^raiii  TMif>  rcligatai  puppibus.  m, 
ehum  eiftraxere^.ad.vunque^et  viginti  paMci  «x  qua-  ' 
^rpginni  cep^re*  ^J^fK|ueiiLpulcberrix^  victoriae  : 

fi^^  {f4  qiie4  una  Jleyi  pogpi^  toto  fijus.  ^rae  mari  .poii^i'  i 
oranf.  itaque  ad,  Hpiiqlciun  dalle  proifecdy  ev^nfiraei,- 
ab^navibus.  in  /terramjfacta^  .fuim  urbem  Ti  cepifCen^  > 
caplamqiie  'duiptti£ienty'  Cartbaginem  jcnde.pet^ntt  av  !^ 
^ue^  o«9nem  agrum  fdroft;  c^p^pulaiii ,  poftrem  tfcta;  i 
qUTNiu^  op^)^ii.Qta  m^o  por^^que  .inoii^armtl  iWos: 
|Bi^.pCifmdf  graT^  /Bui  I^oiK^ntio^i^n-perv^i^it  o}a](S$;  iibi  -^ 
Tu  inagiia  fparti  ^d  i^^  ^MJtipm  «^ng^fta  ab  Be^i»» 
baif.  qi|od  falis  in^fumfuiti  fi»b)atpy..^eri|^  efi^ 
li^n(t»^i  eft.  Kec  ooniineiuia.^o^pprpjeeuiore«'|^i^ 

tei^in^la,  Ia4  in,  £(301^12(0  ixifu]i§|B).M^ani.t«^injm«3l4fil«be^b 
qiuMM»p\it  iofttl^ft  ef{9 ,  biduum  neqttidqoam  /Wnipe»  }%.  > 
bo^;^oj3pugnata,|.ubinM3i.<{pem  irritjain  fruftri|  leri  lejpnppa .  ^ 
animadwiwnx.eft ,  ad  pji^piidi^ijPQ^m  agri.TerAv^dir#piii|  ;^ 
aliqusot  inc^nii^ue  ,vici$9  maiojrei^q^am  e«.«raiii;^ent|^  y 
praeda.p^rtay  oum  in  n^v^%  fe  r^cepiPenti  eii.  ^.eliirJK.  ^ 
biiidn(ifdi»^^P««mu  jp^tf»|t«t  #d  ^cjpiPjafi^tTi!  w 

*nd* 


/ 


1 


^)l      I  1— — — >  *      »»     I  III       ■  <  !■  ■  'I         ■■■■.■I. III    I      ^  ■  ■■  ■ 

a  C  535.  a.CUNf.  2.1.7-    .  "        * 

■  f  ■'■'■    I   ,■  !■      Pii    .K.i    I»  ■     I     »«iti    ■■  i|  ■ilHTITi      I    ■.rl^iiiaiii    I    I    1.    ■      I  it^^Mj»^»^— — 

jpctebant^  ryic  paUuq.  Ecj^uiitju^  lavisi^ue  ^i:fn^ai;4ie  itji- 
t30^\  coinpofita  inftrucUiquc)..i4  tubito$^tanDu]tuf,  et  fuo 
militi  tata  oaiiiia  y  etjnfei^  effulis  holtiam  pgpul^Vqri» 
^us  ppraeb«tM||.  ^  n.equa^.unvv^rfQ  perica]o,,rumma.re.r\2tii 
f^,|(i^i|teb^tur:  ftt  ^9/cxi^  mooie^ta.  iev^uinjD«r$a;p|num 
•x^  tuto  coeptoriitn^  finitiodo  receptu^  elTvief^p^ekaut 
terntJ^os  pri(tinis  cla^ibus  .militem ,  *  ininuii  yam  tandiem 
«lU  Tirtiitit»".futfb)rimiae  poenitere  tv^f^^  Sed  nod  Hiaa- 
^Wle/Q  magia  infeftum  tad)  fapis  .con£i]iiy  jii^bebatft 
j^i^^^mfjgirirum  eqiiituHp:  .QAii^nibiJ  Atiu^f^  iguatii  qiaod 
i«Dp(^r  jerilft  ii&|KrtQ^.  naor^e  ad  reii^pubUcaf^  {iraeclpitaii* 
«iiux)  Jiabebatv  ihi^oY  rapidusij^^e  in  cpn&lxiS|  ac  liiigti» 
lirnmodicus  $  primo  ipter  paucos^  dei^  prop^Um  ih  yoU 
i^nf  t « pro  ounbtatore  fkgnem^  pro  cauto  limi^m ,  af. 
fip^m  Tieina  Tir^utibes  yitia^,compeH9bat  f  prepiehdo-* 
j^ji^qo^  (jipjsrtprum  arte  (qui^  |ieffim|t  ari  nimis  jirofpi^ 
jnii  p^tQKvm  Uiocei!(ibos  creyii)  f efe  f»i^lle^t» 


^  "•■  <■  ..   ,■*..■  .■ 


,'  ,  Xin.  /  flannibai  ex  Hirpini^  i«  SemnicNn  tfansiiT 
J^^evenujium  depoputatur  agruRi;;  Telefiam  urbem  qa» 
.p^tfj.lrri^et  e|!am  ^Oyinduftvie  duceiD,.ll(orte  ^ccenffm 
tpt  ipdignitatiBus  \  cladibusque  fooiorum "  detr^^bere  $d 
\equttm  cereamen  fy>Ciit.  '  Inter  multiludin^ip  fociorttm 
^l^e^  S^!^^^?^j  9]ai  act  Trafimenam  o«pti  ab  Haiini. 
,)^}e,  4w^6que  foeraii^  i     tre|  Qimpani  ^quiter  er^nt, 

. .  mpltiy  jao)  pu^  jllecti  ^bnis  promijGKsque  HannibaHt 
#d^  conciliaudos  .  iiopulerium  animos».  'iki'  nontiaxites, 
fi  m.Cainp^n.iaiii  fitercUtim  adeioTKret^.  Cap>ua0pO(i^ 

,^«(^?,'Ci^pif^Q^  fbre,  cunoi^  ff^  majbri  guana  i^ctbret',  elTet, 

..  4ub)|^  Haeinibalein^  jfiIternisqtte^£deiUeaa  ao,dif(idea. 
,^iB^  ^d^mn^  .il^^CanDp^nos  exSamtiio  peielret,  lyiove» 
^fV^;^ ippiaif os,t  pit  4^^m  aiqve  etiam  ptomifTa  rebup 
$fBfi^pr^nty   )u(Tp^tteV,ctHnj»lurib\iset  aliqvttbus  ifirriilr 

.  ^|ini.r^^ire  a<l  ff^.,  .^iinilit.  ipfe  imperat  daci^  ut  fe  i^ 
figrujp.  Ot^s|aten»,  d.uo^tr:  edoctus  a  perit^sregibtium»  fi 
hm  faltum  ocQ^pflleti  ,i|;Kiiun9  jflomaiib  a<3^opecn  feren» 
^am.  fociis.inierclufui;um.     Sed,Putiicum  ahhorrefis' ee 

.  .eb  J^tmorttm  nbi^inum  pro)auone ,  pro  Cali^  Calili* 
»001  di|x  at  aociperet»  iedit^    ayetCusqiie  eb  Xuo  itijciere» 


<  :  '     "p«^ 


b^  CehibwiicHi  telHk^  ^  Jb«nd:.cimct^^.  ibcicvi^  ^ttf  xi(^re4 
4fiiift^'>''  Mf ^i^  tifti.lmlre»  <Siigimtum;piBT||utit^  iii^^ 
cpMk^iltt  •biUftt  «okiilt  Utff  aipia0.C9(i»di^  \ir^H^^  l^l'' 
WAitilMil»  l»M*«nii&;iB^  f  A  aroe  iNiftodip  praejlidl^ 
id^tipinto  1flffiioi&  iocliiMo»  ad  Mioi^  Co^iaWteilil 

dmihi»  IflifpMAepa^orumafiiaBO^  i^Ktrftbj^tui^  p^  fiiti^t 
guine  liberiimT<£0k>vttm  eiMpia  4f£etu:io;gi$  juejretur^  .  %q[ 
Tlnci^  Hifpaniam « vir; unos ,  fdlerti  tatgit  q vam^  Bdeti:^ 
OjDittfflWfV  «fei^ii;; '  AMuit  em.S^^imiv.  nobijii^ljjrpa^ 
w»ybim%  ai&tepMpiia^  tnm  (qimUa  plenacpqu^.  funi  j^^iv. 
tairorM«'ii||;0nia>  ^m  £ortana.miMaTer<|t  ii4#|n«    ^teV^ 
iteo;  tramRigiipv  iiiMr  magiiA»  rei.gif^mi^.yep^nt^iiiL 
fld  bolket ,  '^n&bil'«littd  qttain  'inwem  yile  atque  ^ai|i£ 
.  eorptM  elTe  vatos  ^  *  id  agebct ,  j^t  quam  maximum  einp<^ 
Ittinbxi^iii  «loVis  (ooHs  eflet.     Crrooinfp^ctis  igitur,  linnniT^ 
Inls  9*^  rqnae.  fertuiu^  ^teftatk  «)iis  poierat  £acere  ^ '  obfl<«^ 
^!h:)«i»  peiiffioMim^trad^ilidis  animnm  adjecit ;  eain  ttnaai 
ii^nf  'inamme  ratiis-  oonoiliatiiram  KQniaTiif  priticipiiinf 
Kfpi^iee  emioitiem<  -Sed.  cuiliy  ininffu  Boftaris  j^raef 
fitoi^^^Tfatis  Cclret^  niiMl  obfidiim  ouftodes  facturos  eH^^^ 
Boftarem  |pfitm  erte^  aggveditor.     Caftra  e^tra  urbMoi  i^- 
ijpfo  litore  babebat  3oftair ,  lat  aditum  .ee:  portu  inte^lu- 
deret  Remesus.    ibi  eum  in  Tem^etum  ab<4uctum^j  veW 
igttoraiKem,   mbnet)  quo  ftatufit res*       Metum.contU 
mMiffa  ed  em»  iiem  HiffOMetnm  ammasj  quia  'procul  Ko^ 
mnlsktffemt:    mme  cis   Iktrttm  caftrn  Komana.ejftikr- 
€m  futam  fiffitgkmquf  n^vas^  vaUntihus  -res.    .  ixaqUe  l 
^uas  mttus  nau  Sfetfef»    hneficio  et  gr^ii^  devinciMmioi, 
ajftii  ittirant}  BoCteei  prepontantique  ^  quodnam  id  fii», 
Utum  tantae  rei  donum  pprfit.eire?  >  ^^fid^^^    inqhlti 
iwtivifmef  remitie._  -id  kt-  frivatim' ^ptrtntibus  ^ :  'quoruM' 
msttmium  nmen  it$,  eMtatihus  ^jt  fuisi   tt  .fMblice.  ^o-pn^t 
Uipamtm  erit.     Fuft  fibi -quisque^crediy  et  keUtd  fidu^ 
ipfim  flerumfme  abliptr  fidtm.      Minifierium'' refiitueKj 
dort^\damtf9  ^hfidimmikimtt    dtfofco  ^fft\    ut  ope/i' 
imfua  isttftnfa-  ^onfitium  ad^uvem  mtum^    tt  ttrfUapttt 
tmmrn  gratge^    quantam.  infuptr  gratiem  V^jim^  .  ^^'•' 
4cMI   '  Homikiiy  non  ad  ceiera  Punipa  ir|gexiia  cdijlitdo^; 

v»fiutS»fl^^  jateie  okun  prMre[foa,ed  l^ftium  fu^^Tiei;;;^ 


M     L  I  a  R  K  -xm  Cii,  xxn.  kxm. 

V-  ^-  5S5.      ••  '     «..C-N*  aiy.     . 

r  I  -        -     -  ^  -     ■  — ^  ^      —    —  ■ i---  -,-      ^^ , 


■r**" 


conventi^  5|utl>uiclafip  anxjUaxibuc  HifjHittk»  et  kb  iis  aci 
Sdpion^tii   parduoiHK^    qoi  affBnret^   «pvMiit»      |*ul< 
ftooeptadataqua,  ao  loco  at  Map^te  oonfikuto  acloi^Ii 
•  des  tradendos.^  Sagimtum  redit: 'dlemixilkqiient^m  ai» 
funiik  cum:  BoUarey  mandatiiiad  rem  ageiida^  aoeipieui. 
dis.      d»miffus«   .cam^  fe  nocie  itun]||i,:  m  ctUlodiaa 
hoftiiuki  faneret,  conftitmQCet^  ad  ^oipipkfiiaiii  euia  iia 
KovtBitn  exottatis  cuftodibns  puerprnm  pvofeGta$'|  Teluii 
ignarus  iti  praeparatas  fua  fraude  iniidfiM  duQld*    la  ca. 
i&a  IlontiaTia  perducti*  cetera  omma  de  reddeatlia  ob^i. 
<BbuS|    ficutcuoi  Boftare  conftltutum  erat^   aeta  per 
eundem  ordinem,    quafl  Cartbaginien&uin  tiomine  iie. 
agtft^tuf*     Major  aliquanito  Ilosianoruu^  gratia  Jh4t  in  r« 
pari|  quaih  quahta  f utura  CarthaginienJ&uaai  faerat.  iUba 
aninr^  gftaves  fuparbosqne  in  reboB  fjecundis  eapertos,^ 
fertuaDa  et>  timor  mitigaile  Tideri  potdrat.    Rootantia  prl- 
iBO  iidventuv  incfogmtus  ante»  ab  re  cregaehti  iiberali* ' 
queinitiuna  feceirat:  et  Abelux,  Tir  prudens,  luud  fru*. 
ftra  Tidebatiir  focios  muurfe»    itaque  ingenti  eonbnfa 
defec|ionem  ^omnes  fpectare :  armaque  e^templo  mota 
forent»  ni  hiems,  guae  IVomanos  i|upque  et  «Carthagi» 

nienfes  ooncedere  in  tecta  oo^gitfi  intervexuIXeW 

•  •      •       , 

"    '  XXIil*  Haec  in  Hifpania  quoquefepimdaaeftatePu-^ 
nici  be]li  gcfta,  cum  in  ItaHa  paulum  intervalU  cladi*^ 
bus  Romanisfolers  ounctatio  Fabii  feclffet:  quae  ufcl{aix*. 
ntbalem  non  medioori  foilicitum  cara  habebat  i  Ui^doai: 
eum  militiae  magiftrum  del^fff  Romanos  cementemi. 
qui  bellum  ratione,  n6n  fortuna,  gereret;  itaroontemti^, 
et^t  inter  ciTes,  armatos  pariter  togatosque:  utiqne  poiS^^ 
quam^  abfente  eO|  temeritate  magiftri  equituip,.  Jaete 
Terii;^s  dixerim ,  quam  profperoi  eTentu^ .  pu^natuni  fue^ 
Tat.    Accellerant  duae  res  ad  aug^ndani  invidiaa{i  dieta^ ; 
toris:     una  fraude  ac  dQ]o  Hannibaliiy    quod^  cuai  a 
perfugis   ei  inonftratus  ager  dictatoris  eftet,    oii|nil^(|S 
#irca  folo  aequatis ,  ab  uno  eo  ferrum  ighemque  eV  rim  . 
oainem  hoftium  abstineri  junit|  jut  occulti  alibujus  .pafiti . 
ea  merces  Tideri  poffet:  alitera  ipiius  factO|  primo  iarlU 
ta|i  dttbio,  qiiia  non  exfpectata  in  ep  fex^atus  auc^ritiei 
eft}  ail  ezteremun  )uind  axnbigue.  jjot  yiayitn^Ml  IfWden»^ 

>^  Terfo, 


VetXo ;  itt  ptniraisTdUi:  ciqfHitb :  xpixid  i  ficut  -piAi^ty  l>i<- 
i^ic&^  beBo  flitittili  mt ,  tiOii^rticrirt:  inter  d  uc^e^  K-cMS^ 
•nuM  Yban^iU^)»*^  Ht^,  iqb^e  fMiirs-pliis  i:^i]^erc>t ,  ^ii^ifk 
4a^e{,  itrgi^ti^ jnDrwtto^iiii^^     £eKftras  in  qiiilit^  pfaefi'^ 

iitxi^'  qi^flik  J^o0ntttf;'4wtepiE^)    argeDtnniqVie  ;pr6  e^ 

fiilciUfer^aMa,  tatclitiserbgairetjxrt  mnolatum  -al)  Kuftj 
itgrtiiA)  lirtffo  Rotitetl  QtiratofiUoi  tendiditi^  tdeiiiq^ 

j^e ,  In  dlaiii  1i^:ltrebriiiii  pauon  reUqu^rat  tecia;^  if^  f<^ati^ 
Vis  0tki.  ittde-fiAamefttatimi  ddaa^  ^erc^s  ,p^rty«:%^ 
fehah '  btiidi  tettla  ipte-  exp^dita  itr  ijtaiippLe  erajt^\£m0t 
calWis  praeiQ^o,  et  citcum^pecfims,  ^ecunde  mp^ttxt 
in 'fruineatatores  iieret,^  '  ,'   \ .' * ';' 

.  ,       ^ '-  -  ,.        t 

'  ""TOCIV.    B.a«i«tuu.t«u[i|D  exerqrtus  In  agro  Lariitati^ 

i^kif.^   'praeerat   Minnchis  tbagifter  ^eqmtum,    prdfemo^ 

ficut  aHt^  dicuuri  eft,   ad  ui^ben  dfctatpre.     CetiKi^iHK 

ckM-kV  (SfiXLe  in^  mwe  0lUi\  au  tiito  loco'p6(tta  fu^&nti' 

jam  in  plKttflm  deleftmtur:  agitarbanturqnef  pvo  ii^gienio^ 

'«upis  conBlia  calidiora,  ut  impetm  aut  in  frumentatorea 

pitlatt>k,  autlncaftrat  ireKcta.culnleTi  praelidio,  fieret»  ^ 

Nec  Hattnibriein  feleHtl^^  cum  duce  mutatam  eflb  be^li 

ratiotietn^"  et&roeins;  ifocim  eonfultius^  rem  }u>i*tes  ge^-^ 

ftiirbs;    'Ipfe  Mtem,  (quod:  mininte  quis'  cred^rdt)  cuitt^  * 

iibfi£!f^r6pittaiiret,  t^lrfiatn  panetn  milhmn  frumenta^^ 

tuiii»  diiiibuiiriiS  CBftrls  rHtentis,  dimifit:  dein  caftra  ipCat' 

pr^pius  tk>ft^m'ffi6vit,>  dub  ferme  a  Geixmio  milliai  i>a » 

WmiSiii^  li6fei  (SonfpaBmm ;  lit  ititentnds  fciret  effe  ^i^ 

fru\l^%ht&¥om^  i  quflt.  ris  fi^ret^  tcftatidps^    Propier  ind#  ? 

eiT  %t^ue  i«fitiMtnm  caftris  tomulo»/^ 

eppaniits^ad^cflviM  .01^^  &  lucepttlam  iretur,  quiapr' 

hauddublha  hoftis  briviore  tia  pt^aeventuruS  erat^  tMMt#q 

iiiu£  vtAtSHmAMib  )deperttt}:t«    qtios  tentotes  *  lociiniii 

eo1!i[teiti^  pauoitltfe,  JLpmatil  pbf^  die  cim  f!ffmA&i 

feht^  ipi!  <fi«l  trftnifetutkl  t^&tt.    Tum ;  itt^qu^,  iit  ^<e« 

guniii  tjpi&til  tidhim  e  tiSlb  Iibet>a,t,   4t  id^  ipTiun  ^ttiv 

jptbv^  c6ti^ w«t«tiEtemi^  Mti^»  iimift  •<  *per '  JiMrf al» 
TrUw.  7m^  ZL  .      P  oaltra 


,i::3 
G» 


fW^ 


'f^        "  1 1 B  E  R  KXII.    C  A  F.  ICXI V:-  3EKV. 

"  u.  e.  535.  a.  c.  ■».  »17. 

I  ■■  II       II         ■■■l  »  —  »■*.        I  I  IMI^  !■    lliW  III  ■  ll    I     — ^— — *— ^ 

ca£tra  a  caTms  Hannifaalis  equitatus^.  cunr  leviarmalura 
emi£Eus  in  fruaient^tbveaylatecaedeinfiigati^tteliofuuim 
palatornm  feclt.  neo  aoie  certare  Hannibal  aufus ;  q^ui4 
tantapajucitate  Tixcaftra,  ii  oppvtgnarentur,  tutari  po^ 
erat.  Jamque  artibue  Fabti)  (pars  exercitus '  aberat) 
jam  ferme  fedendo  et  cunctaxido^ellum  gerebftt,  regepe» 
ratque  faos  in  prioraxafcra,  quae.pro  Geronii  moenibua 
erant%  Jtifta  quoque  «oM  et  oollatis  iignis  dimicatuni, 
quidam  auctore$  funt«.  primo  coAct^fu  Poehum  u^ii# 
•ad  qaftra  fufum^*  inde  eruptione  facCa  repentb  verfuoi 
t^rrprem.inRomaiios ;  Nnmerii DecimiiSammiis  .deinde 
interventitproeliuin  reftitutum.  -  Hunc,  principem  ge^ 
.nere  fUi  divitiis  non  JBoviani.modo ,  unde  erat ,  fed  toto 
-SaipniO)  }vtt£a  diotatoris  octo  millia  peditum  ^  et  equites 
quii^eiitos  ductittem  m  coftra ,  .afo  tergo  cum  appar^if- 
fet.  H^nnilMli ,  .  fpeclem  parti  ytrique  «pra^oUre  no\u 
praelidiii  cum  Q.  Fabio  a  Aoma  veniehtis:  Hanniba.' 
leih  inlidiarum  quoque  a}iqi|]d  timentem  recepiffe  fuos : 
Bomanum  iufecutum,  adjuvante  Samnite,  duo  caftella 
eo,  die  expugnafre :  fex  millia  hoftium  caeik ,  quinque 
admodum  B^omanorum :  tameh  in  tam  pari  pipope  «lade 
f amam '^regiae  victoriae  oam  Tanioribos  literis  ihagiftri 
equitum  Aomam 


•;  I 


XXY.  •  De  Hs  rebus  perliaepe  et  infenatuet  in'con> 
cione  accum  eft.  Gim,  laeta.  oivitat^,  dictjitor  unus 
nihilncc  famae,.nec  llterb  c^ederet;.  ut.vera  omnia  er^- 
fent,,  fecundaie  megis>,  quam  ad^rerfgi,  timere  dicereti 
tum  M.  Metilius  triboiiH^  piebis  .^  ii  tuim  fiirimdum  tfft 
i^egat,  Ihn  ftatfentm ,  fwm  dktntBrem  of^itifff  rti  he^ 
nc  gerendoi^  fei  abfentmn  Miof»  gffiae  nbftart:  ^f  in'  du- 
gind9  biSoJcdulo  ttmfusunrt^  quo  aiutius  in  mflgi'* 
firatn  Jit^  folusqne  ip  Romae  et  in-ixircitu  imjntium  h»- 
beat.  ,  Q^f^  ciinfulum  akerum  in  acii  oecidiffe;  alte- 
rum^  fpecii  claffis  Puniqn  fcrfiqUindai^  frocullai  ItaU» 
Megatum.  Duos  froHorff:  SicUia  atque  Sardinia  occu- 
fatos^  qujorum  mutra  hoc  timfpri  fnvimain  fraetora 
igeat,  Kf^.Minucium  m^gifirum  iquitnm^'  ne  kqficm  vi 
derety  -Ui  quid  rei  bitUic^i  geriru  ^  fr»fi^iH  cuftodiam 
kabitnm..    hnque^    Hircnli^^mm  ^mminm  fftt^Ao,    qu^  ^ 


U.  C.  S3S.  a-  C.  N.  2^7- 

,^»1.1—  I  I    ■»■      I    — .t-^— M*^>1^aii««        i.^fcii.  .      ■■'  .11111      --rf-t    -rtii 


jmn$^  ^tin^uam  trnttt  Ibtrum  »gr4^^'  ^Potnm  aAteeffum  fit^ 
«#  eamfumm»     Cdtenumf tti\    g^Fsltruumugi^rij^fyi^ 
fiMt  ejf0\  fiitttte  CinjUini  dkttttow^* it  lefi^i€(nibi$s»pdfuU 
JtafNMr' «gi^M  fuum   tntBUte      exeroitumeu-pitmtem'  pHi 
giTAriri/  i^^.  mug^9it0  efuitwmi    dsufiii  fnopeintira  tr«{. 
ijKi«i  ^rlWliff/; '  wri^iHi    kgftihu^    cfitrtivit   drmu'  miemtni 
$anJ^  ur dhtteffetit  iucU   dictufr,^ « ■  jr#  okjididin  Uhrn* 
iot y  efxtrtt  vdBhn  egreffos  fiMjjpt^/t^fugaffi  k^JUti^.  Quui' 
uires^^fi  utttiMUf  ttumus  TalAi  Romuuae  effet^  audatitef^ 
ft  luiurum  fiiiffe  de  ttkr6gttndo^:Q.i  Futii  imp^rio :y  nui^ 
modicmu  togmonmpromulgmrttuu  tde  Muquandi^  magi^ 
firi.e^unum  et  dktatorit  ^ke:^^'m»i  tameu  ut  itfi  quiden^ 
w$us  mittendum  ad  €x,ercitttm  Q,  Eabrum\  ^  qudhreonfua 
lem  iu  loeum  C*  ftamiuii  fuffeciffet/  Oictator  eicmeioi^iJi 
bus  fe  abitinait^  in  actionfi*minTtT^'«]|>(»pulam.'^'  .n&'^itii; 
renntu  quidem  l^tis  aequis  fttHFibus'  audiebertuv ,'  -fnnc 
cumr  bqrtein  Terbis  extolleret,     bienmii^ue  elades  'perf 
texoerijtateiaEi  atque.  infdentiam  ducUiii  abcepfas-i^efefrete 
magf/lrfffue  equitumy   qttad  cautra  di^tum-fuum^fpguaf'^ 
fet  y  .rationem  dxcex^i ^reddeudam  effe^     Si  jsenef  fefumma 
mperii  eoe^iiquefity    propeetiam  nffeetuf^um  ^^  ut  fciane 
homittes;    kpno  imferatori  haud  mngm  fortikam  mihntnif 
effei    meutem.ratvmemque  domifHari^*      Se  iu  Hmpare^efe* 
Jiue  igttomittitt  fervaffe  exerfitttm^    qkm  mmlta  miUia^hd-s^ 
JtiUm  .oceidiffe  ^    majorem  gloria^^f^.^  \iii\\ii  ^e^eHs^ 
Qratiombtts  fnalkra  halntis,   et  oonfule  ^^eaio  M>^Atilidi\ 
Regulo,  ne  prae&m  4e  }ure  iii^perii  iHiDiGarei,  ^pHl)i#> 
qnam  l-ogatiQnis  ferendae  dies  adeffeti   nbcte'4d  'exer^v 
citiini  abiit.     JUiceiitottaf  >ouai  plebis  ootietliutn  efiet,^ 
HMtgis  taoita  iniidia':dioiatQris^vorque  magiftri  equittint\, 
Bp^ifos  yerfabat,  i}UiDv£atia  fiudebentfhomines  ad  fuaV 
djg^uixt f  iquod. vu]^.  (dtt<5ebM;,y  prodlre t  et^  favbre *'fti^ 
ifiHntiUy  auoitbritas'  tamen  rogetioTii  deeirat.*    Unus  •  iti-<> 
ventus  e&  bxa&xt.  leglt  C  Terentius  Vjarrp,   qui  pti#fe»' 
m^"^  pnaetor  fiieisift,  ^Imo  xion'iium)U-fo]«m,  itid:  ef$atn\ 
CM:y)|dO|.o)irtns.«  patrem  lanltttti  SmSitt  ^unt,  ipfuib  i1i«*' 
lijiiorein  mcrcis,  iiiioqae  Kfci^  ipfovi*^  fi»rVilia  ejus^artis^ 
niinMkeria  nlusn. .  •  \^   -♦   '^^  ^*     '    ^  -     '^. 


K 


%' 


\* 


:    .  F  a  XXVI. 


/ 


M       LIBBRXXK. 

CakXXVLXXVIT. 

^     U.  C535- 

a.rC.N.  217.       /    . 

XXVL  Is  ]uiceiui|l  obi  ex  eb  gener6b4)iuie6ti«|vec«(i. 
ojil^  li  P^lr^  reliota  «nimos  ajd  fpem  lib^aliciri»  £{NrmiM 
^pdt^  togaq^^  ^  foriNa  pbcuere ,  piwAnxtkUid^prtt  iatl^ 
iidifit  fafiiaoifubua  caiifisque  adTerfus  rem  .^  JEnDati|',bcb 
JlfNrunif  prinittm  in  sotitv^  paimlx^  deinde  9A  ^kjiuam 

EVWiitn  quaeftura  quoque  et  duabus  aediKiiidbttS^plQr 
j»  et  euxnli,  po&r^iBo  et  prai^tora.peKfimxstut)  |aili  ad 
littif ^laiiia.^  i^^  cum  ^atUntteret  antmoa^  .kat|d.i^ittraii). 
ei0Uid0  iuii;am  favoris  ]^opulaiis,«x  .diciataris:  is^idia  pp^ 
tjit^  f9iti4ue^pIebis.'Uttus  gra&Un  tnlit;.  Oiiiiieir^eflgBc^ 
T9f^omJtm^  qmtfoB  H6ii3a6|  quique  m  cx^rai^veraQjti 
«^4ui  atqoe  ixiiqui,  praeteripfuta  dictateremj  in  oontMU 
mt^kme^l9fsm9j^  ipfe,  qm  gtaiitatreai* 

n^i.oiMiiiutntf^^  £e  adiuultitudineminiauoosvtuler^  ea* 
4eipEy^  et  p9ptt)f;i|iL  Xe  iaevientis  inpinam  ^Ur;  Aec^pdstfii^ 
i|]i.ipfo.,itimsi^ilitf)ria  Xeipetusconfejliri ,,de  aeqwato  im<v 
jjll^ ,  jEi^s  £4e|^  Jbaudquib^^  oum  inqpaJBii  jure  ar^ 
tJB^.  iiQperahjii  .aequafcam  i  ctnnque  miaGtp  a  oivibu^  hfo^ 
ililD^queenimo  ad.  exBKeitom.rediit.  ,  . 


Kf 


XXVIL-  filialKuSies  Tera^  eiim.)am  ante  Tix:  toleti- 

^lkilis  iuifret  f^ndi^s  4rebtis.ac  faTore,..-iuJlgi,    tum.uti^ 

,  q^ .  ionnodice  immodefteqae,    non  Uannibale  ma^ 

>ifllo  ab  iTe)  quanr  Q.  Eabio*,  gloriarii    lUtmm.rAr 

Hfifi^  nnkum  ducem^MC  fiufm  iu§$finm  HBumikUii  laa^., 

J9.tm  mi9ori^   jiicworim  mfffiro  -tftunMty   q$mt  eWKe. 

iMMfta  [kmiat,  aiiM^iM^.   n^    f^fmi  Mefmtum  ie  Mh 

4m  civim^^  i»  i^  mgifirJj  «fmnMa  ei«pf«r '  er  femw^ 

jMtmor^  trmerit  iitfWf  -h^ttrK^dm  Im  u 

fir^rtumd Jum:%   JS  dtoe^sr  im  eumcti^tmt  ke 
tk^rttm  hmintimi0t  judkio  dmm^^tmi    fuffiura^ 
,  gf^  qyui  4^e  primum  congKeCiiteeft.  cmn:  Q^  Fabioi 
stt^^um  mnium  ptimum^>  uitr'^^  fttmmdmUum  ku^ 
fyfrio  utquuio  utmi^tUt.     St:  4f»^eia«dimHv  Mr  diiittt^ 
tdttrmt^    aett  iSi  ei^sftf  siKffriiiiik.  fLtf  fNmirys^ 

ttmf^Mt ^   «Mtoift  jummuukjm  iafiftr jeaif ee 'tfi :   ,tt$^ 
fur  hofti  uou  Jblum  nufiliot    ftd  virihu.  .^tim^efftt^^^^fi^ 
tfutm  occufiaum  rti  gtrmdat  habuiffct.    Q.  Pabio  band» 
qoaquem  id  flacere;  eiMiM  tejii  firtuum  JmHturm^ 


\ 


LiBit.B  xxiii   CAf.  xxm  xxvirt.    t» 


wmmammm 


U.  C535.  a*C.  N.  217. 

fkaecimffu  tpmtriia  coUegMi  lyfhirffgi.  Siti  4i^ikmuniu^ 
ftm  tum  iS»,  wm  nimi>m  imfmrium  effk.'  htkfuf  jk 
ikMfMm  v^hjmm  fart4\  iqup  fKJfirr^  ¥piim  tmtfm^  ^ 

/e-  ggiyor»  mf-iim  impirU-^mm 

*fitisfU€^  MffiUiii^  fMkm  miri4 

-,-„ ,    ^ ^.^.^'fifvmtmmt»    teobdndic^  ati 

priirlM  tt  4{t[fertM  MitwAhi  'i^wndift  e«  tatia  .^PilNc»  ««t» 

'  «L^f-utir. ' '.  I^em  e^qtdti^  pinri  tiimietfiQi  JbdiktnqM  tft  lMta)i 

x^6£Dini$'tax9^  aifftemtitt   #ifitis  Jb  ^fiMtfae  Sifmmi 

niiiftifi^re^tum-imliflit.'*  •'       •  -■  >-•  *. 

XStVDl.    IMphac  ind»  HtmtibtK  ^  gMiilpim :  fciit  s 
Kieqne  inlm  'dtAA^mtA-ec^m^  <^^ «pnilJiofot  tgnrw^ 
tiir:^  eon»  ttH^toft^  felf^ytetfTttgit  ywltm  MiiUfltitiihnf;^  «r 
|>er  Tttdt  eacploramMr  fittn  et  1ibenttn.ifiiMtdi  tenitfi* 
tatem  te  fuo  modo  ctfiittirnn},   et  fotertite  Fiiui*  diitti^ 
^iam  Vhrium  "fMdSBfle;-    l^U|n«htt.trae^tti!^4lUMi  Mi- 
3incfi  Poe^ovnm^^ne.  '*euin  qui  oem^tjSfet^-  lumd  djilii%> 
ini^aierem  ertt  ibtlK  litaatti' feelortos.  ■mmt  bmk  tm  wm^ 
f€r€liiie  certimiflie-^Mlebir  Ifenniiwtlv  iCfutmq^im  iA 
eperie  peefime  tnnat)^-qii;iaAi  *^iu£fl^  ^cei«Mn]nli,-^aet .  Hti^ 
nuiato,   queoilitmper  ocoailiin»a^  nd.oh&fDeachim  b^ 
fbiebat)  «on^rafamse.-  «A^rxmiSiiemeiiiw  tret  prim  foe« 
eie^  TnutSis  w&dittdi,  -  qme  nos  modo.itieefttafi  qmA^ 
ouliii/'  CM  ner  nrepril^  yiiaem:  yirf&tifwiiimheiwti  ^ia^ 
j^f4  "Hitot  tegeivdtie^nfidiis  ^  e«»  magis  «pmi  ia  «j^e  e^o 
ifinlhittns  friSEiilf  timis-i  fiofeerftt*.  ef^extttt  ist.^tofif^etlbult' 
ca4ki  tiqyes,  tni  cfiiBedam  eeruin  duoene&.ei«etes^o||!|tit 
ct]^ire. '  rn  h^$  ItitiArasi,  quot  ifmimque  loemn  apce  m<^* . 
fidare  ]pdii^itet,  )|ttiitqfie  mitlut^ooiidamtmr  fieditum  mgsi* 
tuinqtie;  ipteciiU  tteien  mltmpti»  e]icii|bt  teiiiereegrePi«* 
efBLt  iiAigor  ermorum 'frandem^ii^#wiie'ttm  it|pettac4o^ 
tegeret^  'mifiTiJS  .^iueit  ]nima*iutet«4  oapieii^iam    ^mm' 
iante  ditxmus ,  tumuivm^V  t*^"^*'!^'^'^^**^  hoftitim*    Bii« 
mo  itatim  oonfpectu  c^nses^^p^uudtis^  ea-fibi/jiiuijM^ 
depofceri^  ^lkmidcMt  inde  hoftea.'  iod  locumi^  tuipim|d|iQB 
dttx  ijpitltit^ltalidiflimot  &roei{l(Wos^mj^  Mt  e^^ 
tisty  etviintettimit  et^niiite  inei^p^lioQmB^t  fejnm* 

ye^eeagitynvmiiw^ni  4iniittfaiy  driewe  >  ogftfam^igqpiiif 

*•"»'''■■•■  B*  tt  '  •  ---f-^ 


a6     t;r^ER  XXII.  tAr'.'Xxvm.'\xn. 

""U.  c;    35..  a.  C.  N.  217. 


^MWPBVW*"^ 


niiuU  «j^aites  :\  poftri^ir^  tnm  hoftibas- qUoqne  CahG^ 
d\a.  ipitii  Tid^ret,  mCti^qti*  legiomlms  ptticedxt.  Et 
HanniM»  labor9rvribi^.Xiftie-8Ha  atqne«Iia^  cr^Crente 
i6^rtciinini(v  iDitten*  «uxiU4  pfedibum  equitumqi|e  ^'  }am 
|uftMn-Mptev^r9t  aciefav^e'toti5  iitrinqtteCirmb«S:cer<» 
tabatur..  Prinx9rle^  ftrc^atot^  Roinanoram  ^  -^ra^bcou' 
;  patum  inierjioife  loeo  *£uetitdtm'  tumabxm  ^  pulfar  detru* 
laque  x^ot^por.in-^^tvkioedtAHefii  inmlit  eqnitem^  et  ad 
fignajf>gii^naiii  refiugfl^' '  p^ttum  Itmis  inter  jperciflfot 
itRpi9^ar$i^  ii^rair^ .  IJd^Qbttmrqve ^  ii .  julita  :«ttt  ii  tecta 
pugrva  effet,  ,haudqU^a{ui!i  iimis^ 'WuzW.  tanttil^  aini^ 
ZDorun}  feo^xH  tprofpere  knte  patic8i  ^ies  resF  gefta.  '  Sed 
exofti  ri^niAiiniMUaiiirH  etim^tuimuhuih  t^rroremque^ 
in  ia^a;^MnnnpiM|rab:-ferg^  faE^erum^ 

vt  nemigqaimiirutf:  adtpugntory  ^tequfe  ad  fugamjpes  ctiii 
qaamr|u|iiemijyel. '%>^^*«'  -^  -♦      -  ^r^     •.  ,  »      . 

,      :  fXJKl¥,^'Tu«^Mt0;pri&o(^amore^aVenti^ 
dito^'  dtobx;Confpectft  prdcnl  turbata  acie ,  :ua  ^ft»  inquit^ 
nomadtrmfy  ^um  timvii'  difrtkindk  fortumt'temrit€'^ 
um.     Ffihio   aeq^atus  iaiperia  HamoAdan  et  viri^te   et 
fo/tuwa^perf(uwiitjviiee^'-.Sed  diui  jttrgeniifnccerfeiu 
diqie  •  tmpMs .  jetiit^'  m^cy^fiffm  extta.  'Vallmit^  froferte^ 
Vtctoermm  kofki  Taxtemftmamm.,   aAfifjfaKoi^ 
M/»^  JanlwXiiagna  eac  paitecaelisi^anlsi'  alii^  circumfpe;* 
Mntihus  logam ,  Fbtaaiui  le  acies  repente;  Vislu|,  .coelo 
demtfCi,  AdLauadUihxt  oftendit.     Itaque,  priasqilBm  a^ 
conjedffinnteii  neniret,  aut  kianttm  oonfereret^^et  fuoe 
«'fM^>f£bc£a%  et  ab  nixnisrCeroci  pug^a  hofces  cp^t^nttit. 
nai  loltt^isrio«dih3)us  ▼Age  difiipati  «rant,  undiqu^e  con*. 
^  nigerunt  ad  integram  aesem;  qul  plures  fimui  terga  de- 
derant»  conyerli  in  hQftem^..7dlYentesqa^  brbepn,  i|anc 
fenii|n'^jFerre  pedear^manc  b^mglobati  reftare.  ac.  }ani 
prop^unaacies^facticrat  ^eti  atqua  integn  exfrcitus» 
infetebantque.figna  in  hoftem;    cum  Poenus  reeeptui. 
cecinit^.*pa1am<ferente  'H^m&ibale,  ab  fe  Minucium,  fo 
a  Fabio  ii[ictixm^    Ita  per  Ttfriam  fbrtanam .  diei  ma|ore 
pai^e  exccta,  'cum  in  calbra  reditum  eftet',    MiAaci|j;i^. 
(sontocatismilttibus,  ^aepf  cgo^  inqnit,  aaciivi^  miilitft^ 
€um  frmmm  .ejfe  nirm0e   f m  iffi  €§Mfulat ,   feid  i»  rcei 


.     . :  j.  r  B  E -R  xjaf.   CAf.^xix.yyx.  •  '  «7. 

'  "    ■•     .         U.  C.  53$.       .:    a,'c,  N,  217: 

£^$ :  ftcunium  tim\  qmi  hfneni^$9$i^h^^$:  qui  mc  .ijofe 
fonjhitrey  mc alt^ifnrete-fuat ^  ^um  extremi  i^geuH  ^ffe^ 
Jt^olfis  quoniam  prima  a^imi  ingeniifw  negatafort  efl,^fi^ 
fsindamac  mediam  tenea^nus:  et%  dum  imperare  difcmus^ 
fd^rirefrui^ntiUk'^anmuminiifcam^  Q^fira.cMfh.tahiQ 
jnngamuj:,  aduff^aetori^m  fjm  fi^a  cnm  tulirUmts^  uti 
ega^ttiiy  parjjentiQ^  ofpeUaver^^  qnad  bameficiQtjm  erganaf 
mcimajefiif^e  ym  jdignum  f/k;  vpt^  miliH^^  a^^  ^armmvaa 
mmiaarma  dejitermqmtexer^t^\^XJ9trkk!^f^^  eti 

fi  m^l  atiudy  '^uomm  cartt  naimmim^^  glaeriam  dl^/ 
baacjledtrih ^  <.      '  «  ♦ 


.*.    B,     •.      V     "'• 


i    :V:  3iXX«  ;  Signq.d^tov  cofnclnnifit^ir  iiWey  ut  c«11igaiB^ 

fua.m  adiDir«tk)a«m  etipramt  .  et  nmneSy   qui  ciiKa 
frant,  conTerteruAt.     Ut  conftitiita  £unt  ante  triiiimai 
Xlgiur^    iprogte^rtis  aitte-.aUos  magifter  equitum,  .  cum 
yatrem- J^ahhxm    appveU^ffet»    €»ticttlofufosqTie  iziAlitiui^ 
ejiasi  tofum  agnoen.  ^f^nmes  cdnlalutallet,     PmftaitUmt^  ^ 
in^uit,    meis^   dietator^    (quibus  tt  mbda  mmine'^,    §m". 
fandp.  palfHmr'  aequaiui)  vitam  tantum  debea:    iiU  £U0t  ■ 
amam  falutfm%'  tnm  omnium  karum,/    Itaqua  pUbeifcj^i 
funif  quo  Meratuf  mftgU t    f(»M  kaetorMiiLs  fum^  prinmt 
,fmiq^0  akrogpque:  at^?  gugad-  tilbi  mihiqua^  quod  ap^pMn- 
jbusjiUfi  Hs.  tpisy  farvata^  ae  conftvvatori^  fy  /Wp^ir^^i 
^atftarium  a»fpi<;i^m^  fmm.redeo ^.  tf..]^gna  kme4i»ome»i 
igue  ^r(flituo<      T^,  i.!$««ae/b.     ^^hcatus    me    magffitrimm 
jtiquifumt   koT^arjHnei  fuos  4umtqm.ttmr.t  jubeas.  ^Tiust^ 
^eittrae  in,teri.unat^^^ "  wUtesqne^  eoncieae  dimif£»«  « 
xi^s  ignotisque  Ijpe^igji^  atque,  bofpitaltter  inTitati:>  ]ae> 
tiifqtie  die$t/  ex^acUi^ikvn  trifti  paalo  ante  ac  prepeeiB;! 
fecrabilj^  facti^  .  B-QOi^e^  ut  eft.perlata  fama  rei  gefiuue» 
^eiti  literis  nou  p(kgif  ipfoi^upi  inipemtoviim,  qnam  tuI^ 
^o,  militum  ex  utr^que  exe^citu  aJFiirmata,  pro  fe  quis»  .. 
que  lyiaximu^laudibiiis  <)d  ooelum  ferre.     Par.^i^ia 
apud  Hannibaiem  hoftesque  Foenos  erat:   ac  tumndiB^ 
j^aam  fentire  j^cum  Ilomanis  atque  in*  itaSa  bellura  eB|r 
^am  biiennio  ante  adeo  ei^  duces  Bomanos   et  m£iket 
fprererant,  ,ut  yix  cum  eadem  gente  bejlum  efb  crede^ 
TCXLti  cu}u$  ^erribilem  tMnk  JFamam  a  patpbos  acceiiirfani 
...  ■  ,x  F  4  Han. 


N 


«8  libeh  Kxii.  '.©«». xxxfxm. XXXII. 

U    C.  55^                  awC.  N.ai7. 
I  -  ^  ^ .        >      .       ...     f 


mmmm 


Hannibaleoi  quoqile  tiL  aicK^tfedeaiiteim  iliarifie  f^^ 
tmk^Um  M»  mmffemr^  quat  f$titr4ittjugu  momiim  fiHmfiit^ 

^    ;  '  XX».  KX>nk^  linec  geruntur  in  Itldk,  C%  SM^arati 

>  .  .Oeiq^iiMiif xscmifl  iQiMi  ^efre^centvisi  iiglmi  mvivritti^^ml^ 

.  ciitiawctii»i^$if|(^MaAi;et  (^  '  tju  obfidlibw 

WtiriiiqMMde|tt|ifke^'fEictm  transmiiiti  et,  prinic^iil 

inr  .ooniiiniemBM»!  eqcfcenliones  facereti    Mehige  iii&alb 

TefKite^rpMb^o^^(4»fttibsis  Cercinetii,  tar^  ipfortuir  inm 

« iretuv>diripere(^<)iie  ager,  decein.  talentia  ajrgenti  iteoe^ 

;  ,  pii$)  ad  Utok»:  Afncae.accefilt,  copia^que  ezpofuitv    Ittcle 

ed>  piopiikiidiiin  agram  du6ti  milit^ ,  nat&leii|ae;  fb<»i 

jttitta  ^liili;,.  ae  H  in£aIis''Cttltorum  ^egAntsboa  praedbres^ 

tavi  itaqMin  infidian  temere  illafci,  cam  a  frequeiitibtie 

palantet,  ^h  looor^asrxVgtiarU  ignain  eirbumireiiifenttlr, 

.  'cuoii^  mjnltavcaede  ac  foeda  fuga  i^etrb  ad  na.iret  'COiBapalfi 

fumt.     Admilleihominamy  cum  liis  S^mpronio  B&mte 

:-;  fT  ^liM^ft^^  9  amiiSum  ^  daflis  ^  a  'litoribus  hoftfam  plenie 

^ii  ^W^\^  Xoluia ,  .  ir(  SicUiam  curfQjxl  tenuil;  s   iradijuiqm 

&  i  t?U<ybaei  '^*  QtaciHo  praetori,   ut  ab  legato  ejas  P«'wrA 

six/IlQ^aai.  jKtedoceretur;  ipfe,    per  Sieiliam  pedibotf«|pi 

0i£rA)fl(iS9"£f^  ni  Italiam  tra)ecit,  hleris  Q.  FabH  Ao^ 

cfor«t4pfo:9  et  jQpUega  ejuk  M.  Atiliiis^  ut  eMteittiB  ab  fir^ 

^':isMIK^t#')aQ^  prope  femeftriimj^rio^  «ociperent.  lOmiuaai 

'/r^ijiropeaiiiQbar^S^Eabidm  dicutorem  adfevlus  Haimibilm 

,,:,  ^nl!^ 4[<^Q^  .tradunt*    Coelius  etiem  eum jprkattm  a  po» 

/^.^pulo  creiytum^diotaforem  fcribit.    Sed  etCoeliuai  et  ce« 

-     ferps^fugit^  imi  eb)>fu]i  Gn.fSetvilio,  qui  tomprocidiit 

^      Gallica  prunncia.ebent^   jus  fniffe  dicendi  dieiiitorist 

'   f«ui.m  m<|ram  quU  ezfpec|ai».territe  jam  elade  «Sirita» 

;  »011:  pptera^)   eo  deeurfM  e0b.  ttt  a  popttlo  drearetur» 

•     oui  p«o>  dic^atofne  ^ffet:   res>ina0  geftas  glerimmqtte  liw 

£g«i^mdttcis  et  augentes  titttlom  imsigii^s  pofterot,  at^ 

qid  fttro  dictatore^  diotator  dicetetur,  £u33e  obtitimfle* 


•4» 


XXXII.  Cbnlnleii,  AtiliulTafaiano^GeminttsSeff» 
ifUiuc  JkLinuciano  exercittt  aee^pfo.,  hibemBCttlis  aiata^ 
GfN9M»niu$is , V>tei(tremum  aututhni  et-at)  PAittt-tibA 


ii>'' 


«9M 


L  l  B  E'R  XXH;    C»  *.  XKXH.  XXXIIf.      «§ 


U.  C:555>-  'a^<^;  N,  >i7c 


Lttnntn  flixtiuili  HmiifliiM  dl!?erfi$  locis  •piportaiii 
t#MntttilArpciit^2tfta»st,  pAhusqiMiCfxdpkiitti.  iate* 
fiuo  aniverfiie  ^inrfoirtoni^  qoBum  onmibtu  «MhQt  peto» 
iMthwBBie)  4»oii  inemebent,  «deo^  inppie  eft  «eeetiit 
UeuiilM^  Vft^  s^ii  lum  fngse  &eeim  i^ 
^eBiiitti:lii]»etiii^]^  fiierit|  nuiU  rdlieie  fpe  aleo^  Meiw 
tieM  in  eieWis,  ilinfeqiieiim  txM^«qiifldeiii  artilMf 
hMmifgst^xm%r^  C)imyed  Geronloai  iM  Ideme  ismii^ 
^Bebte  4^iiiSr{ef  Wluoi,  Nei^Titeni  h^  Viommm  ^^ 
tieegfc^  i^biisydwtgiti»  paxeree  eaime  «ligiii  pomlerif 
in  teriem^tltotae,  atqM  iu  verba  faet«i  iit  idKeeeent ; 
Se^  fifi^  Rm§m  fOfuU  girarium  ieffa  ijfkmriHf  ss^ 
«MOfi  jinrre  fi^  mrHbui  sgrifpa  fotkrum^  m  pre>  «eplis 
iijWitfrtft  Xttrf«0s.r  «o'i«  •  AiiMi»  elfare  jiepfrw  gereter, 
mipnm  tmfmS*  i^mpclitauot ,  quod  4iW  ji&i  oei  ~ud  tmi^ 
fUufsum  orummn^  mm  ui  fubfiiium  fnrtuum  u  mujouHmr 
reliftui^  /orfi,  W  jm^rt  f>opulum  Romuuum.  Si  feeei 
^pemHufefi  cridertnf^  eoitmfiuiio  fkiffe  oUoturot.  gnh 
immfiki^imrM  jRomoii^f  fofulumque  jfucturum ^  fi  oumes 
rej^fhofmUtmtorumfuas  iuxiffeut;  iigoosfutt  juikuvmim^ 
mk^prikt^  ^iouum  ^  unimo  uo  vduutote  eormUf  qmi  Ukmu 
^im^i  fumrr^  mjm  ourpliutque^  ueeiferem.  Legaris 
«gMatice  i9iae  pro  louiufioeniia  cereqifte,  pitesm,  qiuie 
jpl^miexio^^tt^ubt^  ^tut,  eopeptk. 


*yt,r^  '       ■    I     ■"»1' 


'  r  'XXXIH*    Per  loosdem  dies  fpeoola«or  CirtlutgHiien» 

fit ,  qei  •  per^  bienniiim  fefellemt ,   Rooiae  deprehenliiSi 

preOiiix^ue  manibHs  ^insiffus:   et  fer?i  quinque  et  ri* 

{«ittii  4n  oruocjm  acti,  qac»d  in  campo  Martio  oonJurifCmt. 

iikdim.  deti  libems  €ft  aeris  grivis  Tig^d  millia.    L^eti 

et^  PbAipptita«Meoedoiuimregem  mSCQ  ad  «lepoibeiMiaoi 

Bemetrium  Bhariom',  oiii,  bdlo  ffctos,  ed  eiim  fiigif- 

Ou^  et  oAH  in  ligiires  ed  eirpoftulanctom ,  qoe^  Pomam 

QpibiiSMxiKiic^  fuls  juYineiit:  fimu}  ad  viCeiidiMtt  ex 

proffmque »  quae  in  fiojis  itqne  tilfubribiis  gereretitttn 

'  Ad  Pinium  qnpgue  regem  iii  HlyildSs  l^it^  teiffi  ed  fti* 

|lenditim,,  cnJQS  dies  exierat,  po&enddtiiV'^f  i^Hiem 

^roferre  veMet,  obfides  aooif>ieAd^.  id€$a4'-^t&  liAliim 

fogenstncei^yieibu^  eret,  nuiUus^^tkst^aiyKi^tcMirMBi  vel 

#cnf^  Eomiisoti,  ne  4oi%riiqua  qtfidcpiV  <Ma{{ig>|i?    in 


r      ^  *     .    > 


i* 


RR   L  T  P  r  , ,.  xxxiin  XXXIV.  / 


.1.  C  >.  31 6, 


^, ■ 

ti:  ..-«Koo  JoueX.  Maaltas  firatrtor  in.*  • 

^  «  ^A  id  ittBpwsnan^^Uc^  itaque  j 

.    .  cud  di  iU*  Afmilior  praemre  or-  '] 
^  .^«^  Vi^uiactMisflftiiiiaius,  aedeoa  in*  | 
.  ,  ot.cu»^    Ai>  ^fqidein  praatoise  ex  fe«    { 
^  4ia  iSQoiaUs  ipidi^v  ^^  ^  lis  Vfclere*    { 
.    ^  caiiU[iiies  ei:eaf|4os  Romain  yeiure^>>  : 
^.j;u  jui&fleiit,.  comidda  edicturuui. .  Ad<^ 
^  ^.   v^cripMDi  i  ^mt  detrhtewso  rtipuhli^mt;.  I 
.  ^  '^Jh.  Jmqm  fer  interregmciHiUmhf^i   I 
.. ,  tfHim  canfMlum  ^er  »:  beUo  avof^etur^ 
,.u...v  \uam.eft^  dieta^reoi.a  eion&de  di^i  cq^  ^ 
^..viuloriuzi  cau£ei.   dictua  LvVeturius  Pbilq, 
^«^.aai  Madaanein.  xnagirrrum  eqnitum  dixit. . 
^  \^\uis,ju01sq[ue  die  quariodecimo  fe  magiftra- 
^  .^  t?^  adiniaen»gnum  res  rediii*       v 

\\Vl V*    ^  Coniulibus  prorogatiw.  in  anuuni^  impe- 
^^    kuterreges  proditi  a  Patribus  C.  Claudius,  Appii- 
^  ^.♦^  i  entho;  indc  P*  Cdrnelius  AHna.     In  ejus  inter*.  * 
^  ^  ^<^  comiua  babita  inagno  cettamine  Patrum  ac  plebis.  > 
^     r«K^ntio  Varronii  ^uem,  fui  generis  bominepi'^  ple*', 
>K,vi  mfectatione  prmcipum  popuiaribusque  artibus  con^ 
^s  Uium,  ab  Q.  Fabii  opibus  et  dictatorio  imperio  con*' 
v^nis  >     aliena  invidia  fplendentem ,  ^Tulgus  -et.  eirtra- 
btr^  ed  confulatum  x^itebatur ,  Patre^  fumma  ope  obfta* '. 
hant,  ne  Xe  infectando  Abi  aequari  alfttefGerent  bomi^ 
nes.    ..Q*  Baebius  U$;re^niu$.tribuBus  plebis,  eognAtue: 
C  Terentii)  crimi^ando  non  IJenatom  modO|  fed  etiam< 
auipres,    quod  dictatorem  probibulirent  comitia  perfi«> 
cere,  per  invidiam  eorum  favorem  candidato  fuo  con* 
ciliabat.    ^k  hominfbus  nohiUyus^  -fer  mnltos  wnos  httfm 
quaKeremilus  y  ttannibalem  in^haliam  ac^diictmm:  nb  iisdem^ 
cun$  debeltari  jfoJJte\  fi"^^  M  heUum  trahi.  cum  fuutnor 
miUtum  iegionibuf   univerjis  pu^nari  fojfe  offa^uijfe  eo$ 
qupd  M^  Minucius^   abfente  Fabioi   froffere^fugnaffetir 
iuas  legiones  hofti  ad  caedem  objectas,   dein^a  est  rffa  caeda, 
etrptaSf    ff^.pater  patronusqu^  4ppe0tfrf|«f ,    ftti  friut 
viiocere  frohibuiffet  KoaiafOf i .  iuttm  vinci^    Qoujfules  deinda 

Fabianie 


A 


^t^ 


LIBB-RTtXn.    Ca  p.  XXtlV,  XXXV.  TrttXVI.    gi 

U.  C.  536^  a.  G.  N.  flft6. 


Idfmmehu^ir  OMfjmolMrx  kntm:  nmjkein  nnuiitSi  Hmv^ 
Hmros^^  fumeonJuUm  ver4  fMnjum-j  id  f/k^  h^minm  m* 
vnsl^rfttifftmf.  uam pUhtj^f  mMerjaui  HiiminitiHto*  tffm 
ficriir\  tr^^mtimntre  jAkhm  ^  tsfi  qui&'  commni^defitritn  r 
Fdtrihtf^  €^tpiffe.  Ctti^nomidnppnrtre^  idnctum  tr  quajt^ 
fitum^ffeynpinetrrtgnnmitttrtmr^  utin-fntrum  fottftutt, 
nnkti^a  tffemt?  Id  confuUs  amhof  nd  itmeniMm  ^  mbrnndo'^ 
^ptaefifft:  idfoJUn^  fuiaimvitis  Hs  dittatnr  tfftriittms  c6^^ 
mlsMmrum  mtfa^^  txpujgnnmm  tffe^  ut  vAiofns  tUctator  ftr* 
mmjptrtt^fijeret. :  Hahtrtigitariiittrrtgnumtos:  confuUim 
mumtm  £tht  pUhis  Romanat  tfft  i  populum  lihtrum  hahitmrum 
nn  datur,m'ti^  quimagishtrt  vtnctr^n^  fumHu  imptrart^ 
mtnlit*         -    * 

'/    XXXV.     Cum  nis' orationibus  accenta  plebs  etfetj 

triHus  pal^icSis  petentibus^    PJ  Cotnelio   Werenda,    L. 

Manlio  Vrflfonc,  !M.  Aemilib  Lepiclo,.  dudbus  nobilibus 

mm  .jFamiliat:i:(m  plebeiy  C.  Atilio  Serrano  et  Q.  Aelio 

Faeto^  qiioriiim  alter  jpontifex,  alteV  aogur  eraf,  C.  Te- 

i  rcrttius  conftil'unus  creatur,  ut  in  manu  ejus  euent  co-. 

nitia  rojganflo  collegae.     Turh  experia  nobiritas ,  pamm 

fuirfe  viniim^in  competitoribus ,   L.  Aemilium  Paulltimi 

qui  cumiVf.  Livi0  conful  fuerat,  et  damnatione  collegae, 

et  fiia  prope'^  timbuftus  eraferat,  infeftum  plebei,    dia 

^c  multuo^  reculantem ,.  ad  petitionem  compellit.  is  pro* 

zl  np  coinitiali  die ,   cdAcioentibus  omnibns,    quicum 

Varrone  certaverant,  pat;  magis  in  adverfandiim,  quam 

collega,  da^r  qonfu^i.     Ind^  praetoria  comitla  babita. 

Creati  *i\fainiu^  Pomponias  Matbo  et  P^Furius  Pbilus.   Ro- 

liiaejurl  dicundo  urbanafors  Pompbnio,  inter  cives  Ro- 

manos  ei  g^egrinos  P.  Furlo  Philo  evenit,     Additi  duo 

jSraetores ,  M.  Claudiiis^  Marcellus  in  Sibiliam ,  L.  Poftu- 

ifiius  Albinit^  in  Galliam.     Qmnes  «(btentes  creati  funt, 

nec  cuij^uam  ^orum^  praeter  Te^^entium  conful^m^  man- 

^tus  fipqbs^,  quemjapinoh  kntea  geffiffet,  praeteritis 

^iqudt.fortiButf  ac  Irreiiuis  vxris;  quia  in  tali  tempore 

nulli  novtts  tnagiTtratus  vid^batur  mandandus*  ^ 

•     .....'  ^.  ■  •  •     •       ■ 

I     .XXXVL  Exereitiis  qnoquemultiplicati  fnut.  Quantae 
aitteiD  pCfLilmb  0qjiit|^iBqiaft  ^ndditite  liiit  copiae,  adeo  nt 

'4  i       •  ttW- 


/ 


92     1.1 6  EnII' XKn.  oa».  KKxyi,  xxxvti. 


»■■■■11^11    M  r ^iamm^mmmibmmmatimmmtmmmmm  mm    n'A» 


q^iidqiiam  vfiit]^  «(miMiti  fEfiwinaM.  :Jiu£ifl^.    Oceecd  «^lSil 
jtoTfiMroiii  «^ilitam  Alix^-C^imtb  i»  Xtippliememtiiti ; '  a1t^m><» 

l^umeial  ^o%«i»  pe^feiiiii  ^miimf «e  l^jgiofix»  isN^^ 
laiUibus  peditiua  et  6efl!tft»cu»:  ii|«attbus^  in  fiagidtti^  ad* 
jeetlSf    ut  qmitift  miUik  paditnni,    tfeceni  •eqnites'^^ 
feiit;  Xbcihdiaplieiein  «lumei^iti  equitikm  darent»  pi£# 
tes  als^taaren^.    S^piem  etoaiQgiatft  ttuUift  mrvtinJxrtiim  .^ 
dacento4$  in  oftCbi^  fibmams,  dnm  pugnftiiim  ftdCktl- 
^mftS  eft,  quidftm  auctoret  font     IHud  Hftudquft^pilfiik  dSs«^ 
crepftt,^  majoxe  Ctofttu  «i^^  impetu  ren^t  aictftm^i^tq^najat 
in^ioribusannie;  quiftfpem,  polle  Tinct  ixoftftito «  dlclSfti» 
tor  praebuerftt.     Ceterum ,  priusquam  iignft  lib  nrba  xio^ 
T«e  legiones  moverent,  decemviri  Ubros/ftdire  fttque  ia^' 
fpicere  juffi  prc^ter  terrltoc  Tuigo  llomines  fioTis  procK:* 
giis.  nam,  et  Romae  in  Av^nuxio  et  Arioiftei  ntihtifttttm 
crat,  fub  idem  temjpus  lapidibus  j^uiOe»  et  mMlto  crua» 
re  Ggna  in  Sabini^  ca^dis^  aquas  e  fente  calidfts  mftn^e.^ 
Id  quidem  etiftm,  quoi}  Iftepius  acciderftt,  mgi$  tetre^^ 
bat:  et  iit  Tlft  Forn!c^a,  qufte  9.dCt^m^m  erftt^  aliq^ei^' 
hbmines  de  coelo  tacti  exanima^fiui  fu^ftiUf    Et  prodiT- 
gia  ex  libris  procurata.     Legati  ft  Pftefio  piitem  ftureftft-^ 
Romam  attulerunt.  iisy  ficofc  Ne^pditftiii^  Xrfttii^f^  <W^ 

'fturum  sion  acceptum. 

XXXVIl.     Pereosdemd]€;sabMieroneclft0UOIHam 
•eum  liiagno  c^bmmeAtu  ftcc^^flitp     Lcgati  Syracdfiini  in 
fefiatum  i^itroducti  nuntiar^nt :   C$eifm  P<  ffmMi^etm^ 
fulu  4X9^msq^i  mlU$m  iUeo  aegre  tuUff$  regnk  Hiir§m 
nem^f  mt  JtnUa  fun  frvprh  rtgnique  fui.  ckeU  maveri  nuh 
gis  fomwi0.     Itaque^  qu^uain  frah  fciat  ^    mpi^ 
nSntm  fofuk  Rjopumi.  aimir^biliorm  frofe  ainerfis  re^ 
kuft   qu00fei$(udis.^  eff$ ;,  ta$nen  fi  omiu^^nSfUs  a  bo^' 
His  fiielihusque  fociis  betta  juvari  fileauti   mfiffex    fuaa^ 
me  aeeifero  ahmmt^ .  mffft^  ofer^;  fe  Patret  toujftr^tor ' 
orar^.      Jam  aniukm   frimum    omiuis    cmjk    tlctaridm 
nurem  fomtb  irtCftiftm  vigi^.  ^ff^rre  fefe^  $cciferent'  \ 
emi    -unarMtillMe^  :jg^  kabertui  froprim  etferfetunnu^ 
Aetmtiffe^  atim  n000m§>,miUiu  mMm  trftiei^    iucintn 
kmiai^  ^^Of.e^ummf$k  4^^!^^  ^  $t^  'iff»f9$m:^fa^^^'-' 


ii-.t,.  «■ 


\ ».-.»- 


U.  C  636.  a.  c;N.  ai«. 


9fms*  ^fihnMfq  J9^ffHitt  JuhKC$ur4i4  MiUit  utqw^  §quiM 
fiip»:r  mfi  hmMUQ  iMfM^e  n^minip^  .#0«  «H  popdbw 
M^mmu^z  l^tfi^  uruuitprum m^iii^.Mum  iktH^mt miijfi 
Ht  cjtfirit  tUmanit^  Itaqttf^  mijiffi  mifiti  fiipttwriorunt  u 
Jiiujtkarttm  ^  ttf^m  mifuum  utbftnfitr  .SuUmiut  ac  Hmtras^ 
fmptf^tpi^  aiias  miJJUi,  ttld  gtutes.  -A^  e«^<mA  'COii&» 
]kim||i9^He^4el^ant«  Upftiaitor»  euif.jfraviucia  Sciiim 
trtiij^^t  i^t^m  iu  Africam  .m^jkertt;  r.ut  in  h(fies  m$ 
^t%fu^iiU^  hJnreut^^  muiuque  JajfameuH'  imrenHr  iig 
milr^mstiUa  tiiuuibali  fithmitteuda.  Ab  £emni  ite*  refpbiqp 
JfiHH  rpgi^:  y^mtottmm  egrtginmfitt  foeium  IRerauam 
4^,  aa^e^uuo  tetfare^  px  qua  iujmiaiiymt  fopuU  Rmaui 
mtmawis^  Jf^dqu  toluiffey  ^c  rem  RmaBom  omui  tempare  a$ 
l^i^  tum^floa  i^juviffi^  id ,,,feriudi  acjdekeueti  gtitttum 
jpOfith  AoflMvf  iffe.  Aftrum  ^t  a  dvitaHkHti.  qttHmtdm  oL 
^/H^i^.  ^^"^  ^^Wi&ff^f  *^^  acciffiffe^ofulim^ouut^ 
ummhT  f^ict^riau^ j^u^uti^apeifjire ;  ^dmqlie  eife.Diuaai 
e^ttra-f  dtcura  Cafitiqiitmi  tpttflum  Jtmt  Qfftmi  Uaximi^ 
^i#4| «r^ tfrl^  RouiiiiHM facratam iivoUutmfrofitiauiqiti^ 
firm$m  acj^ahiltm^  ffn  fofulo- Bomajno.  Fundkores^  la* 
gj^ltiurSQtie^  et  frum^tom  tradituia  .con(h]»but;.  Quxa^ 
ijiuitimt^  ud  v^Jjg^^ifA!^^  qnae  OIM71  T.  Oetadlio 
|)tr0f»iraet9|se  in  S^ipi^c|Brant^  quinque  et  Tiginti  additeei 
peimiffuqHiae  f^^ut^  jQ  e  vepuUioa  cenferet ^lle^  ni 
AMetin:tra]iceret.    .  .  . 


>  rf»^ 


EMh^«5tu  pnirfea^y  conftxlea  paiioos  mo* 
tiul  ^s  ii-Mdiuu*  focii  ab  noeakie  Latana  Venirent.  MI** 
]k0e  tnnai.  ^i^ol^  *^Hnquam  antea  JGKeioea  erat^-  )ure)u<^ 
vlmd(»'afei'.  4ti£i9nis  miliium  adacti, « }ttfii|  eoafuliini  ^om 
Tet^Uniot^  neque  in)iijDru  4bituros«  nam  ad  eaan  dien 
atiiil  jptteter  facramennira  fuerat;  et,  ubi  ed  decinda» 
uam  ftut^  eentuxj^m  con?eninent4  £aa  voliimate  infi 
iilier  Je^ettoitet  deouriati)  cenhtriati  pedites  conjara*» 
^ittBl^  -lefft  fojae  atqu^  farmid}mt  eir|(o  jrion  ebitiir^s» 
n^n%«3^l^herecef(uros,  nifi  teli  fumen4i«  A«t  pe* 
tendii.  et^auihofti^  feriendi,  aut^mris  lertMkdi  oaufa^. 
iA  ese  TOliiflili^rio  inter  ipfes  foedey^  a  tnbuiiit  ad  le- 
gMnuan  jmisjiirandi  adactionem.  translatom*  Ccmoio- 
1  yff^is^i^ni  ab  urbe  «figna  moverentor^  confujis 
.j.    ..       '  'Var- 


3i      LIB1E.R  3CXH.'  Ca*.  XXXVFIl.  XXKIXS 

-.  U  C  536.  a. C.  {^.  i^i6. 

Vanrozus  mulcate  ac  f£roce&  fuere^,   dexiu^x^i^tei^  ^  .  M? 
it^m  arceffitum-  in    ItaUam  «A   u(Ailihf  t ,  ^attfjfi^tmquf 
in  vyctrihus  rufubUeae^  ,Ji  fluru   Falnosjin^p^t^res 
imim^jtt;  ff^  quo  ditkvfiam  uidijfet^  'per^ecturiHfh.    Coh 
li^ae  e)us.  Pttilli  ftna,.  pridiequaoi  ex  urbe  |»rofio|fi^ 
rentiir,  conoio  (uit  Teeior,  ^uam  gratiQr  popiiio^   ^na 
nihil  itioleiiientQr  in  VarroneiD  dictumg  nifi  id  uaQ>do;; 
)Mirarifi  ^^  fuomodo  ^uis  ,du»^  frius^anr  a>ut  f^i*sft^\  a^it 
kpfiium  t»er(;itum,:locorumfitumt  naturain  regidmsi^ttff^ 
jm  nuuc  locatut  iu  urht  fciret^  fuat  Mi\^genia,.a^sii^ 
fhrtnt;   tt  ditm  i^uo^qut  fratdittrt  fpfffit ^  qua  cun^^hojia 
fignis  coHatis  ^n^ditnicaturus.     Se,  ^uae .  covJiUa  H^^  rts. 
ient  hiPmittibus  $  qUam  konsitut  rtbus  ^  ta  aett  tmpus.^^itn* 
jiMiufU.thn  fraect^turuM    oftart^Mt^  quae  <auft^§U€, 
tonjiht  gejla  tffttrr^  fitiis  profftrt  'evenirnit.     Tmerdyh 
^itm^  fratimpmm  q^odftulta  fit  y  iwfiUcem  etiam.  adid  /^. 
ioruni  fUifft,      td^fua  fponte  apparebat,   tuta  peit^ibtuil 
eonfiKi^  praepoliturum :  >et,  «pioid  oouftantius,. pj^rfevei^ 
rar^t»  Q.  Fabiuft  Meximt|s  lic  eum  pirolicil/ceniem  aUa*. 
cufcusfertur:  »  *  .   ^ 

]!(XXIX«     Si  qut  fotttgam  (id  quod  mattemj   tuijimi* 
lefU^   L.  AtmiUi   kaberes^  aut  t»  ctUegae  tui  fimiUs^.tffes^^ 
fiifelkvacanta  tffttorapio  mea^    vam,  tf^  duo  ffom  c0Pjfhs^ 
ttiam  mt  indicenie^    omnia   e  rtfubUM  Ji^e  veflta  /acti^e^: 
tis ;     et  tnaU  nec  mta  verba  auribus  veftris^^  nec  confiUtt 
ssnimis  accPpereiii.    nunc  tt  toUtgamtnum  ep  te^talen^spi^ 
rurn  intutpti  miki  ttcum  omnis   oratio  t/l::    qum<mdimf 
mquidquam  tt  virum  bottum  tt   civtm  fort^    fi   alttra; 
ftrtt  claudicet  rtsfubUca.    maUs   confiUis  idem  ac  bonit 
juris  tt  foteftatis  erit.      Erras<  eiiif»,'  L.  Pautte^^  fi  iibl, 
minus  ctrtaminis  cum  C*  Ttrttttio^    quam  €Um  HfunUf^le^ 
futurum  etnfts*   nefiio.»  aninftftior  hic  adioerfarius  ^  qttfina 
iBekoftis^    maneat,    cttm   itto  in  aeie-  tamumi    cumjksie  [ 
omnibus  iocis  ac  temforibus  ctrtaturus   ts:     et  adverfitf\ 
Hannibdem  legionesque   ejus    ttiis-  equitibus  4c.  ftditibut  - 
fUgnaudum  tiH  eft$   Varro  ditst,   tuis  miUtibu/  te  eft  «}!v 
ffignaturus,       Ontinis  etidm  tibi  caufa  abfit  C*  Flan^tfH 
memoria.    tamt»  tUt  conful  dtmum^   et  iu  frovincia^    et 
ad  exercitum^  cotfitfurere:  kio.^  friutqtutmftt^ret  coih^'^ 


'  Js  t  B  gH  XXir.    CaK  XXXIX.  -^ 


*m^0mi^mmm^mmmmtm,iimmm^^am.am.^mmimm0m»ammmmmm 


^  U.  C.  ^36.  a,  a  N,  2t,6:   .       -  ♦^ 

^iAatum^-  dt^inde^  in  feundo  confulatu^    ^nnc' quoqug  €9m* 

fid^    'fHu$quam^€djlr§   videat  aut   hq/iMi  xinfamii ,k  et^ 

*qm  santas^  jnm  mumc^  froc^fy   frodia  atque  aties  jdciath 

^  Jmnr   togatps  ^^kt,    qukt'  int^r^  armaifim  jnvtirtuim 

^mfu  'fkcjturtm:^    ':t  uhi  txtempl&  cr«rk»  tei  fiqnitinr,t 

Atgmifi  hici   qmfd  factnrum  fe**denumiattf    txtemfloft^ 

Amammrit^mut  ego  rem^militarem^  belU  ^mc  g^mmff  kiifi$n$ 

%ua$d^\gnora i    aut  nMiotvelius    Trajimmo  Jioent  nefitU 

iiaiflmis erit.   .Nee  ^oriandi.temfHs  itdvetjnsjumstns.  i^ 

^^  ^gOf     contemnendo  fotius^    quam  affnendo  ^yktft^ 

$iMLat,m  exceffertnh    Sed  itk  res  habet.  una  ratio  beHi  ^e^' 

ramdiimivirfits^  Hannihaiem  ^ft^  u^na  ago  geffi:  nH  eventus 

kfd9i;ko€-  do^ets^    (fitdtorum  ifie  magifttr  eft)  fed  tadent 

ri^i^.^\fqmae  fnit^  fniuraque^   Aonecres  eafdem  mamelfunt^ 

ienmttf^nUlis  ^.^  In  haHa  beliam  gerimus  ^  ^  infede  ncfoiq 

m^liMni\.nmfnift  eireaflena  civium  ac  fpciorum  juhtp   armis^ 

miri^ ,  >  equis  ^   commeofibus  juvant-»  jjuv^bunt^ue^     id  jan^ 

fifitti^dncitmentum  in  adverfis   rehus  nofiris  jied^eritnt,  me,i  • 

/forf#»>    frudentiotes  ^  ,  confiamtiores  nos  tenffus   die^qun 

facit.     Hannibal  contra  in  aliema^    in   kofiili   efi  terra^ 

inter  $mninjuimic0  ijnfefiaqui,    frocul  ab  domo^  '  fHcul 

^  fM^rJa*    meque  itti  terfaf    me^ue  m$rijfifax:  nuUae;' 

omm  urhet  ac^fiunty^  nuUa  ,moenia:   mihil  usquam  fni  vH^ 

det:    iu,  diem  rofto  yiviu    fartem  vix  tertiam  exerci^Ui 

ajus  jkabttt    quem  Iberun^  amnem  t%ejepit.    jflurei  f<anes^ 

quaim  fifrrum^  abfumfit:  nec  hisfaucisjam  victus  fufftditdt^ 

Duhit4s.erg0i  quin  fedenda  fufetaturi fimds  eumt  quifine^ 

fcat  im  di^s  ?  non  commeatus^  non  fuf^ymintum^  n^n  ftcu-, 

niam^l^ahfat?  Qu4mdiu  pr^  G^ronii^  itafieUi  AfuJiae^  inofis^ 

ianq^ui/nt^  fro  Carthaginis  moenibus?     Sed  ne  adverfas  te  , 

quideni  ego  gloriahor,     Cn.  Serviliiis  atque  Atilius  ^  prp» 

xitfii  f^ule^ »    vHe , .    quemaimodum  eum  ludificati  fint. 

Haec  iina  fahitis  efi  via,    L»  Fauttcy  quam  diffkilem  in^ 

fifl4m0e  ci^er  fihi  magis»  qnam  h^ftesy  facient,    tdem  enim 

^^kfm^i  hofiium  mtiites $    vohnt:idem  Varrd ^  <ionful 

•fi|iKM#fffM?y  fuod  Hannibttl^Poenuf  imferator^  cufiet./duO'',, 

bus,dncthusunus  reftfiast  oponet:  refifiesautem^^$(£utrfus. 

fitf^irumoi-e^quehominuftfifatisfiiftnusfiet^^       fi  te 

nequecoUegae  vana  gtQria^  ntque  tua  fdfa  infamia  mova- 

rit,     '  Veritatjem  laborare  mimis  faefe ,    ^junt^    i?^flingui 

-  '  ,       nun- 


t4.o< 


^       1 1  B  «  R  Toat.   ca*.  rxmx.  xl. 

♦~     ^  P.  C.  /^36.  a.  C;  N.  21«.  * 

#iiiif c{«lM  fr»  ^jMi^o  ^  f^rebMifiro  CM()Si3br4it#,  imbeim  pr» 
ftrini  h€K9oc$m.  wwU  tt  fapimf,  ko/Hs  metu^i  ^mam 
Jiwhi  €iUi  Imidim. '  psiuite  wui^um  •c^ntmnn  HMnbmli 
M  tmn9M^mtmm mttnt.-  Nh  tft^  «r  iMA^/.«^mr,  fiM. 
ili&;  fei  m  «gmw  it  rtnit  ditm^  non  fmttmt  tnm  -pm^ 
ii^ltmit  finmt ,  iMfve  nmmm  Jint^.  nrtumti  imtnmqm  fi^ 
H^tf  00ttjpmii  mm  d^Jm ,  mfnt  fum  Qtttfimm  k^  dns. 
i>mnHmmfriif€9m$i^dnni^tnfmi  trnnt.  ftfiiminmf^rm^ 


Aitertat  ea  orailio  ^roniulU  hancl  fiiM  laiM 
tiAty  floft^s  fiiientist^  ea»  4uav  dicerat^  Tei^,  qwta-  £§«• 
€0k  fiffiMi  effe.    Di^fmtri^eMg^rfMii./jtiii^iMi  imltywfe^ 
imfitifft;  nnid  etmftdi  ntb^fus  coUegm  ftditinfim  'm  tn* 
nterdrim  nfrim  mqwt  meiorittuit  fnre?  Se  fnfnUtm^i 
iendim  friort  tonfnktti  feminftihn  tffkgiffe:-  ^ftm^ 
imnia  prcfptte  tienireMi.  nt^  fi  i/uid  ndverjircndenfn^ 
JjHnm  fe  ulit  fotitis  ^ '  f  km  fitffrngiit  iratomm  dnmtni^ 
^fUt  olyMur^wtk    Ab  hoic  Cermone  profectutn'  Patilium 
tradunty  pi^ofeqiientibut  priit^otibuc^  Patruiy».  ^^  Plebejtfm 
iionfuleiii  fuiT  p^bes  problcuta ,  turba)  quain  dsgnitatty^ 
dbnlpecdor.      ^t;  in  cabra  veneruntv    perjcniixto  ndvo 
^e.rcittt  a<i  Tetere ,  ^eafiri^  bifariam  faqtit ,  ut  novm  mU 
Itora  effent  propius  HannibaleRi,    in  teteribot  natqor 
pom  etoimne  robur  tlt-ium  e^et:  tum  eenfirium  annl 
^iidris  M.  Ati)h)im ,  detatem  e:trcufantem ,  Romam  miCe» 
jfunt;  Otminum  Serriliuih  it|  minolibus  caftris  legioni 
lt.omanae  i^t  focium  pediifuai  equittimque  duobcis  ttillir 
bus  praoliciunt*     Hann^bal,,^  iquanquam  parte'  dimidia 
aucta)i  boftiumeopias  cemebati^  tame^it  adrentu  confii* 
luql  miregaudere.  non  folum  enimnihii  ex:  xiqptisin 
diem  commeatibuS  £iperabat,    fed  ne,    unde  raperet^ 
quidem  quidquam  reK^ui  erat,   omni  undtqiie  fruitietiL* 
to ,  pofiafnam  ager  i^arum  tittua  erat  ^  in  ur  be^  mttniMni 
conVeeto ;  utTix  decem  dierum  (quod  cbmpercum^fl^ 
eia"  eft)  frume.ntum  fupereffet)    Hifpanortfmque  o\t  iit- 
opiam  fransitio  patata  famt^  fi  maituritas  temjfblrudt  tlB- 
fpeotata  fioret» 


'      '         t  f  ft  !?  »■  JWIT.    t  A »;  m  XWt__«7 

'      'iJ.  C:>36.  a.  C.  N.  2 1  b^ 

»  •  XM.-  ^  d^^rur»)  t^i^\x9ti^  ionfrrfV  ^^p^^prtipcf^ 
*in]^<?Hi<l*i!na(«ii4Mt  etiim  foituft4i'4*dk  t  -  quikJ  'itvty^ahl* 
beddi$  pvaeddl^oHliiis  titHtdttuat^i»  |)i<^^  a^ifiSrQCui-f^ 
itf»gi»  Milimtn,  qtiani  «x  |A;ii^»Mtib  aat^jtiffii  w»pe|mto* 

imlle^et?  &pti|ig«hti  caeli,  iff&ti  ^l«K»  cK^ntilfti*RiMi«m€ifiiia 

-Aiiif^fMin  tlltemift  ihip^rkd^ant)  in^peMirtn«  «M^itVaH^ 
^in^lfAaFiife  ^  vecif^rAntei  ^miffxitti  Itii6«ttrie'^;Hriii«* 

-Wiidid^#Tinii  hand  aege^fn«  fiMlr^  ni<ivr*fNM»ldi  ort* 
dcifeSttH^^^tMieatam  tcsi^ei^itateai  iferomof4i9^e<mMis  a# 
MMtiMii  iii^ccie' niilitii^''«fie«  <t '<miH«i  atliofthii9| 
^hmvi  £itcni  qttam  fiia ,  tiota  erant :  dl«lHl^itot  disedirdeM 
'y&  ^uttiperif are ,  duaa  prope  ^artes  tilfonuiit*iuUitatti:  lA 
tiwEetfiitf  eCfe.  Itique  ^  loeufn  et  tem^n^  i|l&4t^s  <«pciim 
'CaribAHire  ratci.^,  fioete^p.toiiitna^^nihii  praWlfai'  a^fna  fere-d* 
t«6iie4suttfr  n^liies  4iiee^t,v<<«a6ra  *p}ena^0ffAVLi«fdi^tttiij0 
publieae  pH#a»A04^^el«ni)9]#;  ti^efii^nffipiMm^i^txMm» 
tttrla^rai^pedit^»  kiltnMStoa  cetidit ^  ^  deictrti  ^  flifoiws  ^  M* 
^diine^  |i^f  tfonyalletn;  ^ne^iutti  agmen^  tMiducte  $  tit 
diripteinidis  veluc  dafer^s^'  ftigdi  -^dVif mnovuaa  ^aft^ifi  w^n* 
'patuln  impeditunitciiie  boft^m  oppHmeret^  Cirebri  t^e^ieia 
^n  oaftriS'igne$)  ut  iides  Bei^et^  dum  iprifc'<h>ngfua  fpa« 
iiiim  foga  praeciperet,  falfa  imagine  carttWum  ^iiciie 
^^abium  priore  ailnofruftratiia.  effet)  taiMHfvixip  lottis  coii« 
^iies  irbluiffei      '  •     .      '^--.i  .- 

XLIL  Ubi'inuatlt,^hdu€«lNi^pt4ttid£iattMM)^^ 
de  propius  adeuntibus  infolitutn  fllentiujai  adtiiirationeta. 
HefAu  «liabs  ladl  ^mpcft-ta  fblkifdine  I  in  datcbris^ibonour-» 
fu%  fiit%ad  praetoria'' Confulut»  4  Bnntiatitiuiipi  iugam^iMif 
Ctiutti'  adeo  trepidam , .  ot  f  tab^t«nacuHs  ftatitl||lls«  oaftra 
tfeiiq^thit  t  quoqne  i^ga  obfeurbif  eflfet)  :Mbr<>ft  istiam 
MHroNis  ignes^ :  Claoior  inde  ottust  nt  fi^iA^proftmi  )»• 
b»t%nt,  4u<^<^titque  ad  perfeq;ue!ndoa  iM&esy.  ao  proti- 
tiutoaftra  .diripienda*  £t  conrujl  aker  iDeJufc  tknnstu^ 
bae  tnilitaris  erat.  Patilltfs  etiam  atquetettam  dicero, 
{^rofid^ndutii  pra0cat^n4i>tn9u&  ^^^*  polit^tao^  ouf^i. 
X  Uvii  Tom  it  .     ■  %  ^' 


<)8  LIBBR'  ^fk.    «ev^T.  XLII.  «XMU- 


O.  e.  ^36.  «-  C.  N.  21 6. 


i^itp  iij»' 


taliier-ne^M  reditionem  neque  ducem  ^dition^  .fiiHine<- 
^  '  te  poflet,  )Marium  Stakilium ..praefeotum.  onm  tiurma Xu- 

«oan»  'OfpleratgLm  mtttit».  qui^  ubi  a^eqtoilavit  ponis, 
ikblUiiere  eietra  munjnHmte  ceteris  ))iQis,  ^ip^i^m  duo- 
)>us;equittb«Mf  imlliieE»  iiHtravit :  fpeculaius^oe  omaia  4iain 
Owra'<irepuiitieiy  infidiV  profMsto  effe:   igoes.  iaa  parte 

•oaltniMrttm,  i|uee  irergat  ia  lioftpm)  telioios:  uheraeeWa 

caperta»  et  oi|>iiie  eara  iii  psotmu  relicias  argeajtttm.qui- 
buidaiD  ioeis  temere  per  Tias^f  yelot'  objeetnm  ed  piaft- 
dam,  j?!dif£B*     Quae  ad  detetrendos  fi  eupiditM  aaii- 

«moi.wnMtaerant,  ea  aooehdaruiit;  et,  ckM»oire  or|o 
e*mini[lbmyiiM^giHMed«»Kr^  Jiui  ducibus  im^pni^  baiid- 

iquaquem  du)E  defijit  *namexleB>plo,VatKO:fig9iM0.dedi^ 
profioisctfndi...    Paullli5«  >oitip  eifaa..fp^te/o<»neieB|ti 

.polU  ^uoqoe  A  ihilpicio  ih>|i^  ^ddi^if fent ,  obnuntieri.T  )am 

.effereiHi.|>e^ta  figna  iooUegae  iuifis.     q^ed  qfua»qttiig^ 

.Verro  aegret;eft  paEfus,*  FTamii|ii  tatrtj&n  ^eoege^i^.cefa;, 
Ciaediiqiie  'OOfifuIia  ptimo.  P^iQ^.^beUo  mcjmoi»ia:m|e4- 

dis.oladeSv  religtonem  «iniii^o  «ineuCGil^  i«I>ii.pr9pe  ip£eo 
die  magiS'diitulere^«^quam  probibuere|<.MU»ineiuem  pe- 
tUtn  Hjnaertif >  4ism  fiineiUveiremb^  iitji.iC^m.referri 
fignain  calt^a  )uben<lico9fMHmilitesaKm  f99titno%.i  lerTi 

.  duo^  Formiani  imus,.ali«r  Sidiciiii  eqmti^.qqi^.Serrilio 
.  4tque  A.tilid  cq;isfuUbos,.  inc^r  pabtiiatores  eteepti  s^  Nu^ 
midts  fuerant)  profugerent  eo  die  ad  dpnjiinosc  qui  de^ 
diicti  ed  confules  nunti^nt ,  jeronein  exercitum  Hftiliii» 
balis4rans'piro3dm.o$  montes  fed^re  in  iiifidiis..  <  JHorum 
opportunus  adTentos  cpnfules  Jmperii  potentts  fecit^ 
eom  ambitio  alterius  fuam  primnm  apud  eos  praTa  in- 
diilgemia  iiia}eljcatem.> Ciltifbti   .    '^      t    .  ^ 

•'  •  •  '         »    *  ,»  •  '  ^ 

t;  •  XLIII.  Hannibal,  pe&quam  motosiMgisiniponfuUe 
"Romanos,  quam.adl  ultimum  temere  etectos,  vidit;  se- 
quidqMajd^^  detecta  traude »  ix\  caftre  rediit»  Ibi  plures 
^ea  piitepter  i^bpiam  frumenti  manere  nequibat;  novai* 
ime  confilta^  ia  dies  non  apud  milUfS  folnm^  miatoe 
OK  collurione  omiuum  gentium,  fed  etiam  apud  ipfnm 
ducem»  oriebantur*  Nam  oum  initiQ  fremitus»  deinde 
aperta  Tociferatio  fuiffet  evpofcetftiom  fiipenditf^  flebi» 
tum,  querentunnqoe  aimoaam  prio^Oi  poftremofamem; 

et 


LtP  RR.  XX?I.     r  A».  UT  m  .  Xtm  dg 


•  —     -  ^       -  "  ■  -_   .^    .  .. .    — ^^ — ^  -  ^-"^ 


trAnMtjlone.cepule-  90114) uui^,.r|ii|ia,^f|U|:  iple  jBtiAm.iQ- 
^tekulua)  H^nxiib^l  jdld  fqga  ip  G^liia^.jdicitur  .QigitaUe,  ita 
D^  ^tciUcp  i^edn^^a  cmni ,  ^nm  .^^itifcms  fe  proriperet* 
'Cuna  b^eQ  coplliia.atque.hi^  liabitii!$  atiiinoriiti)  eftet  in 
^^jft^^ic^  fDov^rei^e  ft^tu^^^.inriUdipra  atqne€c>m|tu* 
|p|^«D*eCiibti^^p9li$ie  Iqca:,  ^fwi  j)^  .qup  Ibtiigius  «b 
«.)iorte.feeefUr(et)  tramFfigi^  )opp^tlsiio|ia  IjeyiiHU  injgexuit 
.^^p/l».  J^rQ&Bctu^  eft  no«ti^ft  ignibus  iiaiiUter  ^actu  ^.  tA- 
AirnaeuiisAu4 .  jaauou  m  fpecien)  .relicus «  ufe.uiuaiaruQd 
par  priori  JDDetus  ct>min^rec  ilouify^ps.  .,  aedt.  pei^etta* 
detii  LucanoiD  Statilium^  omnibus  ultVa  caftra  traacisbud 
w^tei, w^.orati^ ^  cwmiReJatpm.,eJif«t,  .tiftim  frfiMil  no- 
J^tisfiiir  ^gmen:;  tum  de  inf^qu^xido  ejp^iuifilia'  a jiitMrl  c(%jl* 
"tpta^-  Cum.utiiusque.GQnrulifi  cutdemi  q^ae  femfiet' i|n|d| 
•^ljObt  fefttentia; 'cet9i^um..yarnonC  iere  omnes<  .^,^Ho 
:l|ifa^^  praeterS^fUiumoprioris j^i^confulec^^  afl^entl- 
l^ejliir ;  maiQris^pp^tu  [en^i;iiia  ad  nodilitano^s  .oi^ade  H<(* 
4p9Lj^  CaaifUi%«..ttrgi^nt&fato:i  proifecti  i^mfti^  ;^P^ape,^uqpk 
.5l«iim  Uan^ikai.^aftra  pofuer^t,  av.erfa  a  VuU.^Kn<iirflMitQ| 
q^i^campu  torridis  ficcitate  nubes^  pUlTiirris  ^tehit*  id 
«fUMtvipIis  CBiuis  percommddum  fuit;  tumialutaire  p^9i»» 
eiptte  f uturum  erat  ^ .  cum  aciem  dirigerent ,  Ipl^  a,Teril| 
terga  tantiim  afRi^nte  TeniOi  in  oLcae£atumpuIr^re;efifai* 
ib  beftem.pugpaturit  i   .  •  . 

....'XLiV.PQXktule^t  fatU  exploratls  ititiet-iiiusj  fisqudxi^ 
t9li'Poenuq\i.ut  veatum  ad  Cannas  eft,  ubL in /confpeoM 
Foenum  babebant)  bin^^ftrisi  copmuniuntli.  eodetnfer* 
ijpf!  intery^li?!  .qv>u  ad  Oeroniuaiif  ilcut  ante^.copjiis  di'< 
)riii^<  Aiuiidu^  acpnii  I  utrisque,  cdftris  affluens,  aditum 
i^quatoribus^^ex.  fua  cu)usq'ue  opportuniute  haud  fine 
iiertai£iine.tdabat*  ^  ett  minoribos  lamen  daftriai  quaf 
poiita,  trans  4.<sdi(luip.  eranti  Uberius  aqoabqntur  l\a^ 
•  IPiaiu,  quia  «ipa^ilterior  nuHuiSi  .babebat  boGtium  prae^ 
fidium.  .  Hannibal  fpem  nactusi  locis  natis  ad  equei 
ftremp^gnaoii^,  ^^  P^K<s  viriuin  invic^us  erat^  f^cturoi* 
copiam  pvgnandi  conifuieii  dirigit  aciemf  'lajceilitque 
.Numidarumproourratione  boftes.  Inde  fuirfus  foliid- 
tari  leditione  miliiari  ae  di^cordia  confulumRomttne  ca< 

O  a  •   ftriJ 


•  I 


•] 


jkrr:.  cum  Paullui  Sem^i^oniique  tftflamiiui  t^ineritaf* 

ttm  Varroui,  'Varfo  fpecibl^mi  tiiniclrs  ac  fegnibn$  dfdci- 
'bnf  exempluai.  .'Fabfuih  objiceret:  teftareturqiie  Deos 
'kdmiiiesque  hic,  nuBam  pener  fe  culfam  effe^  quoiltmM* 
'Mjim  vdiitufu^effffet^ltdtm;  fe  cottjtrjctupi  m*  eoBega 
^feketisYerruM  Mtiftie  arika  iratis  et  fugnare  dbfri^fi^y 

adimimintibui:  i\\e^  fi  qtii  fhjectitkcproditir^^al  hicoit^ 
^fiAum  atque  imfr^vidam  pugnguk  hgiouibUs  atciii^ip  ^    f& 

muitcuhfai  exjhfiem^  omuis  itxtnturfaitticijiekt  forf'  dicatf- 
'rtt.  '  viiern^  ut  'quiburiinguk  tm  frt^mru  ac  ttmeriHk^ 
l^jkiiufugnuvigermtmnuy.  '    ^  *i 

"    XLV.  .  Diim^acltt^catimibuft  W.agiS)';^am'<^ 
tempns  teritur,  H^ettrfLibai  eac  aeie,  quatfa  ad  mtdtmH^^i 
'texii^erai;' inftntctatp ;  'cinii  in  cidm'  cet<*ra$'  r^ipfelBt 
Wpras,'    Numidas  ad  ihradendos-  ex  ibinoribtis  ^aft^ 
'tiomanofum  aquatbtesi  trans  flumeii  trnttit.'*  ifualofrfitf^ 
cfonditam  turbam '  ctim' Tiitdum  iti  ri^4i  egreffi  c1»«d- 
^e  \c  tuihultu^fugatfettt'^  hiftationcifi  AiAqu^*  pro  V«11* 
«locatarii  atque  ip£as  projie  portas  *Ve(Si '  f^nt.    M  >et<ft 
indignum  vifum,   ab  tumultuaricfadxiHo^^mSetMito  e«i- 
•ftra  Rqinktia  terr«rt:'  ut  ea  modt)  twta  c^ttflFa,   ne  «^ 
templotrbnsirent  fltimen,  cfirigei^entque  acrem ^  %mva^ 
iHt  Run^anos,  quod  fummaimpeni  eodie  penesPiittMnm 
fuerit»    Itaquef  Varro  poftero  die,  *cni  fors  efus  dtei  \a^ 
perR  e,rat,  niliil  ppnfulto  coil,ega,'iignumpugnae  propo- 
lUit, '-"infirQctasque    coptas    fturfien  tradoxit,    fenuente 
fViuIlb;   Ajura  magis  non  probare,    quara  non  ad^vir^ 
^nfilium   poterat.      Traitsgrefli  flumen,    caS  qucfqwe, 
quas  in  caftris  rain^ribci^  habuerant,  copids  fui^  adjun^ 
gunt:  atqueita  inrtructa  acie;  in  •^dextro  corna' (id  erat 
fiuinini  propius)  Komanos  equiies  lo^nt,  deinde  pedi* 
tes :  laevum  cornu  extrenii  equites  fociorum ,  i^trti  pe^ 
dites,    ad^^medium  Juncti  ]egioni1)tf$  Romanis  tenuemnt 
|acn)atores.    ex  ceteris  )eTiam  armorum  au»liis  primtt 
ades  facta^     Confulas  cornna  tenuerunt;  TerentUtt  lae* 
rum^  Aemilius  deztruiii.    Gemin»  Serrilio  medilr  p«* 

gSft  luonda  data,  • 

'  •     •  •    ♦ 


V    > 


XLVI. 


7 


i!j  B  R  R  XXri.     C A>.  iV/t,  XLVIt '      loi 

U..  <:,  6315...         :     a.  ci  N.2I.6..  ■ 


/  XLVf.     Hsinnibal  luce  prima,   BaleariliUs  leriqiie 
aTia^armattim  i^raeiniOb,   ttonsgri^IFtis  fiatmm,   uc  quot- 
qdertraduirevNt^  ita  in  acie  )6cabat.  >  G€ll<is  Hifpatios-- 
qfiFe^^^itiites^^l/rdpe  fipam  laero  in  cdtntt  ftdrerfa^  Roma- 
ntim  equitatarti :  dextrum  cornu  -Numidis  cquitiba$'  cta* 
ttim ,    media  acie  peditibus  Hmiata ;  ita ,    ut  A.frorum  * 
utraque  corhua  effent,  interponerehtur  his  niedia  OalH 
ati!|ae  Hifpani.;.  AtFos  RQmanam  inagna  ex  parte  crc. 
def es  ak^iem :  hi  armati  erant,  ^rmis  et  ad  Tt^biam,  ce* 
telTtifh  magna'  eac  pfii1:e  ad  f  rafinientidi  captls* '  OfilUs 
Htfpanisque  Ouhi  efu^dem  fdJrrksae  f^e  erant:  dispairtfs  ' 
ac  di5fii7/ile&  ^BLdu:  'Gallis  phfel^ngt  ac  fine  'mucrani- j 
h^s:  Hifpano,  pmictlm  magiS)  quamcaeHm  astuet6  pe-  - 
tefe  hofbem ,  brevitaitse  habiles^  et  cum  mucrohibus.  ante 
c§tbros  habrttis^gentitTm  harum  tfim   magnitudine  cor- 
pbrtim,   ttjoi  fjiWjie  teriribilis  erat*     GalK  fupcr  limbili* 
cttin  eram  nudi  r   Hifpani  Hntei^' pf aete^tis  parpura  tu- 
nTrfr,  ^andore  iniro  4*ulgeiFTtibos,  conftiterant.     Ntitiie- 
rfl&'  o^nnium  peditum*^   qid  tum  fteterant  in  acie^  mils 
Idnh  fiiit  quadrzlgihta,'   decem  cfqiiitnm.  '  Daces  c(h*ni-  ^ 
bus  praeeranir.'    iiniftfo  H^sdrtthal,  4extro  IMaharbal:* 
medi^ih  aciem  Hannibal  ipfe  cum  ffatre  Magone  tenuit. 
Sol  5  feu  de^in^tiftfia  ita  locatiSy,  feu  quod  forte lita  fta*.  ^ 
r^hty  ^eroj^pot^ne  'utrlqae  parti  obliquus  ct*at|   Rbmi.'  * 
3iiis  in  metidiemi  Poenis  in  feptentrlonem  verfi^.     vcn- 
ttts,  (Vtiltui*naiA  incoTaeregionis  Tocant)*  adirerfus  Ro- 
tiianis  ^(^tus ,  muhb'  Jpulyef  e  in  ipfa  t>ra  n^lmido  pro* 
fpcctKm  adcmit.'  '    v  ' 

XI- Vn.    Osimote  fublato^^  pf ocorrum  ab  auidljlis,  •  et 
pngna  levibus^priuium  armis  commiHa :  deinde  eq^itum 
Gath>ram   Hi^anorumque  laeyuni  cornu   cum  dcxtrp  ^ 
Rdmano  conourrit/*  minime   eqiieftris  more  pugnac:  , 
fri^ntifius  enim  idverfit  concufrcndum  erat,  quia,'  tiutlo    .    , 
jcirca  ad  evagahdam^i^eHctofpaiso,  hmaamnis,  Bincpc-  - 
dftcrm  aoics  claudebant  ih  cBfectum  utfinqufe  nitentes, 
Staifftibus  ac  confertis  poftremo  turba  equis,  vir  Yirum 
ainplexas  detrahebat  equp.  pedeKf  e  magna  jain  ex  pane 
certamen  facvuiii  eratt    acrius  tamjern,    quam  diutiuSt 
pilrgnitttiih  eCt;  ]piilfiq«e  Rt^mana  eqiiite^  terga  Yertcifh:. 

G  3  Snli 


S^t>.  .$^9U|B  ii^  ^  ein.  certatDiius  oohrta  eft  pedilunn >  pa« 
gna,     {)rf{£o  e^^Tiribiiit.ft  anicqis  pai^es  oqi^rtabaxit  or^i*^ 
nft%  GaUis  -Hi^ panisque :  i  ta^idftn^lii^inani ,   di^  ao  ff^igo  ^, 
^nni^Y    «equ4  froxito  aqi^qua  denfa  iinpulere  ,ho(uuii| , 
OUDeuin  niwU  tentiisip,  eoqii^  paruqa  validum^   a  f^^^r^ 
pnomiiientem  acie.   .impaliis  deinde  ao  trepide  rejFeren*  . 
tibtis  pedem  i^firi^rji:;   ao  tenore  uno  per.  preecept.j^* ' 
.  vorift  fugi|ixi.tiu^  :^gtp^t^  3,tv  inedi,ain  primuua  aQieiii  iUWi 
» ^Jt^eoio ) ;  t^n\i(i  reliCtenta , ,  ad  fubpdia  Afrottuoi  peryer: 
nerupt;  qi^i  utririquf  reduptis  alii  conftitermt^  mediai^. 
.qiia.Q?]li,  Hi*^wique  fteie^f  Jftt  ^.  a.^quaAtum  proipiTjemp. 
^Qie;  .qui  duueos  ut  pqUus  aequvJit.froatcaA/prAinuiPt,. 
deinde^it^dut  etiac»  fiouip  iii  nie^io.dedlt»  Afri.ciiri^ 
jam  cprnoa  fec^raut  v  ,irr\^ntib^S()uje  jaicagte  in^ediujil», 
Hoimiiki  cimdmdcdere  ilas;,  ji^ox^  fmt^m.^xunde^r 
do,  cUufer45  etmb  tei^o  holies.     Hino  Roo:2t»ii^  defuiWiiU. 
l»fqui|^quao]  pr.oelio.^o,   .  orhifiis   Galiis  Hifpi^Qisq))^ 
quorim   ter^a    ceciderant,    etiaoa  adyer/^uc.  Afros  iate^, 
^gram  pugnarn  itipont,  Qoa.tantuin  eo  iniquaro,  quodia- 
cluft,edverfus  cireuipfulo^,  .fed  tAvn  qu^d  fefli  ou«»  r^, 
oe©^ibii«  ec-fegetippognibamti'' 

.     i((;VUL ,  Jaoa  et  ip  finin;re  oomp  RcppD^np,  ul^i  f<K 
eii^ruu^  c^uite?  adverfy^  j^umidasJ^t^rfMaf  ^'  .coniertum 
proelium  ^rat }  iegx\e  primoi  et  e  Pupi^a^  eo^ptuip  fraude^ 
Qui»geirtl  feripe^^  Numidac^prs^et^r  fplita  afina  telaque» 
g)f^dio$  oocuilw  fvii*  Jorifis  ...habejaics ,   fpecie^ramfu^a-r 
rum  oum  ab  fu]$,    parmas  po[c  teVga  habente^  adeqAi-* 
tenenti   repenite  ex  e^uis  deiiKunt ;   parmisque  et  jacu- 
]is  aptf»  ped^  boftiuo)  .prfl4*Pti<4    in  mediam  aoiem  ae- 
eeptii  duptique.ed  uUivp^u  oonM^re  a>tergpiub^ntur; 
•0,  dum  proeKum  ab  ofmai  p^rtficqnferitur,  <)uiet}  toi^qf  > 
forpTlt«    poj^tquam  omniup^  anioias  ocu]p$que  occupaye" . 
rai  oerttmeii'«  lumi  -arreptjs  fcutif^^quae  paOim  jnter  ^ 
eoervoe  oaeforuni  eorporum .  f^rata  ^rant»  ayerf^m  «do^ 
riuntnr  Aom^^em  ecieoi ;  tergaque  ferientes  ao  pop/^t^. 
eatdemec'1   Itragem  ingentem^  «Qmajorea»  ^bquantope* , 
vorcm,' ao  t^multuni,.  iecerunu     Cuin  aiibi  t^r^r  ao 
'  ^^£P«    .athV  f^mm^  .  ix^  4nala.  jam  fpe  proeliuai  eftet; 


Smm 


LI8PR  XXIL     CAf/  XLVin.^XHX.         io$ 
U.  C.  536.         a.  C.  N    216.  "^ 

acie  Nvforiclaf ,  qoia  fegnic  eonsm  cttiyi  adT«rlis  pugna 
€rdt«  ad-^per&qiietidos  paffica  fDgienies  aoitnt :,  Hirpani^e 
ec  Oalldf  pedite^ ,  jam  Af ris  prope  feifis  i  caedo  ao^gfe 
qofam  pugna,  adjungit»     -  >.      <*  ^  .  -t. 


XLIX     Pa  rte    altera ' .  pognse .  PapIIut v, 
primo^  ftatiin  prdello  funda  graTtticr  iotnt  fiierat^.  -tamm 
etrolscurrit  faep^  enm  confertis  ^aitnibaliy  et  aliqiiafcloAi 
cnis  preeliiim^  refcituit ,   pvotegetitifous  eani  ;ef}iiitiinis;Ro^* 
tnanis ;  'omUBt  poftrtmo  cquia,.  cptia  confnledS'  «t  ad  -Jtni: 
gendum  equum^i^ires  deficiebaut*    toai.ilenanttantf  cu)^ 
dam,  ^ffifEa  oonftilem  adVpedes.defcendcveeqmtes^da? 
xiCTe  Han)liba|em  forunt:  'iQ^smmMllenii,  uimtas  Mukijraf 
detet  /  Kqxrifhim  pedeCtre  proelsttm",  quale  )aat  haud  dlu.* 
bia  hofttiim  tictoria,  rfuftt;   eom  rieti  mort  in  Taftigio; 
sMilleflt;  quam^fugere  ;t Tictores,  «eiraintibtts  victortatn» 
]rati\,  trucidarettt ,  c[uos  peHere  no»  poterant*     pe||tt}e*^ 
rum  tamen  jam  paucos  fiipinrantet ,  et  laboreac  vulneri* 
hMsr  f^os,     Ititle  dUfipati  omatfs  £iiti^»   equosque  ad  fu*  . 
g^rfi'  q«i  pore^nt,  repcif bant.  Cn«  Lentulna  tribon«irmi^  * ' 
Irtuhi^  ottm^  praeterrehensefiiD,  Cedentein in  futo  cpruor^. 
oppletiioiconfalein  TidiITet:..X>./^fin27/,  inqoit»  qumuwum 
infifitem  tulfardaHf  hfeHerftai  Dii  rejfpieirt  debent^  HfH  v 
hvnc  iquum.     dtm  trt -tlH  mrimii  ttliquid  fuptrefi^  .  (ffisf..- 
cgtf^e  toUete  fffumac  jirotagerri    nrfunifhm  kanc.fU"^ 
gtmmmdrte  tanfalis  ftctrisi  -  ^tim  fittrikaC'iacrim0r^m 
Jatis  HciUsque^JK  '  Ad  oa  atodvlt  ,^u  quidtmr  Qit*  Cor^   . 
ntU^   mact^  wrtute  eftol  "Stdt^camt^'  frptftra  mifiraniie.itxi':. 
guum  tempns  e  manibns  koJHmm  ^vadendi  atfknm.     Mi^\ 
)iunita'pni4t99   FasrihnSi    nrham^Ramanam  ffueniant.y   ac 
ptifif/  qnam%<flis  viitor  aid^mtiaai  f^raeJidiiA  fri* 

var^^ke  ^.  Fabi^ ,   L^  Amilittm  frM^tornm^ejutmmo^^ 
rm  HbiMffe  j^  et^iutbuc  moti.    Me  in  kac  fifagt  mititum 
fn^ofum  piteri  iecjfmrare^  rsierimJt  rmt  itemm  t  ofitlfi^i^   , 
fii^%  ant  uetftfator:  xofftga^ exifimn y  t$$.dieno  ^rinwte  ifUfUh y 
ciniiii^meatn  prntegafn^     Ui|ee'e;ugeiile9.  pr&iis  tpxhok  £»••• 
^fllton  bivluu^,'  dein^eUinAes^  ^^reBore:  »cQnbJiP«9i9;i 
igporatnet^  quia^flet,  '  oifaniercKitrits :    itefkHtWn  i|itfr, 
iiffll^tlimi  'iibiip«iia  eqvius^irviniii  ^hidiSb  el^u^  |a^u|i^i . 
S^t^jiJ^iA»i;|lk^  bttiUiita»iaiin^a»i»pisi|cafar3^  d|Ge«ii«^«a«? . . 


f 


M^         l  I  B  E  K-  KX«-  C/i».  'XWX.  tJ 

U.  G.  -36.        ..       a,C  N;2i6. 


jpra^.dtiaiferme  iii^icatnipOjuit  Caniia^p^rliigeintnc  Qvd 
Mtemplo  a£arti)»kifiratqiiei^qukii)us^  millQiiminiftn^nto^ 
tegeme  «fieoif«i«  ciDoaio  irfSiWti  Xnnt.   Cpnful  a)tei%  ^  f<br tev 
feuconiijia,  nulli  ftigientioiii  inf€;ftu$  agaiip^^    oi|m.  fe**. 
]^tuagii|ta  fere  equitiba^  Venuiiain  pcrfugit*   Quadrag^nta 
iiiii]ia*peiKtuni,'fiisd'mitiia  {fptin^entiequjtes,  et  tanta 
|KDp0.cu'iQiB«>ibciinraiiiq«e  ;par$!^  tut^d  dtcuntur;  in  .bia 
i|mbomhCHi«i9  qiiaeftiiir^  L.^Aii)iu«  ei»  br  FaHuivBiba«« 
<Hirits;  im9s.et».mginti1viimmf  miJitum;  con(u]are&  qui*»^ 
jkin^pfeettivifqweuaadilicii:  ivter  ep&  Cn.  SeryiilHKa 
Qeminonar 'Bt  Mi  Mnuc^ftin  ntiroerant,  .qiii  niagifter 
ei|fiMiiiir^|a*iare- flinita^,^  aliquot   nme   conCol   fueivat? 
•^Ckg^fMsa  pvwterea  aot/feiiatoree^  .aut  qui  eo»'Oiagi« 
ftrettftryjfifiiint V  unde  in  {enatum  legi  deiierent,  caa» 
f ua  y^iimtete'  oiiilites  in  ^  iegionibiis^  f acti  effent»    Capta 
eo  proeli#  4m  miUm  peelitiim  et  efuttes .  trec^nti  du 


* '  I;,  ^aee  eft  pt^na  Geemenfisi  AUienft  oledi  nohili» 
^te  ptrfcaterum^ut  iUis^  quae  po(t  pugmsm  ^OMlerai 
Iffyior,  «|uia  abifaoCte  eef&MnMi^eft;  fic  ftrage  i^^ro|tu9 
gretier  foediejfqnal  fiiga  namqoe  ad  AlHam  i«ouii4,urbefh 
priilidft,  ita  CKercitqm  feryaTit :  fHA  Cannas  f ug^ntem 
Opnfulem  YJir  fepiuaginta  {ecuti  funt:  alteruis  inorien- 
tis  prcip^  fotus  es^ercitut  fuitt  Binis  'in  -caftris  cum 
olttltituali  femiamiii  fine  ^udbos  effet^  numinm  i  qui 
in-ma)drlbus  itrm^tt-^ktmti^dtttn  ^roplioy  ji^ifKjBU  ex 

0(t  ff  trtmfirtfm:  naa :  fHgmimi  Camifinm  abj^^ros  effe* 
fym  -  fentemjam  a1ti>  iomn  afpemart :  Car  um  ik^u 
fHiXfi  mtfaMff  ipfrs  fion^.vmsn,.  quum  aequ§  foajungi 
ff^^ntf  '  19i4  wUli^  flma  hoJHmn  .omnia  in  mdio 
$jf!mti  »^ft  e{teraw>,  fnmfr^t  €9rfior$  tantn  firitMh 
^mt^okjictn,  AH^  nm  tam  feint«ntia .  dispiicera^ 
f|aam  animu»  deede^  P»  Sempronius.Tmlitanus  tnbu# 
ni»  mUltumi  Cam  &go  mmdtiSi  rix^\mt^.al^  i^vor^^fym 
$$  miiilijfimo  koftf^  al^ief«rffii#  cepjia  v^ro,  a  mqui. 
ri  ffitotio  «^  imtrrogiaiiimi  *  &nmo$w  eivit  fis «  aa  l^ 
rimffodiu^   m  m:9U0  ovmwmH^  tt  m^ria.alteti  kmi 

inmm^f  Nmi  m  M  fuUkmM^imilii  mplk%4ui 


1  I  »  E  R'  TQilh    e**.'  fci  *.k    ^        ti»t 


^y— <)»^Pi[^piy»^w»  iip       I    II     nij    II  I  11       ■■   I      111» 


^  i^iif  tporiV  fiMtfi  tur^h$tviv^t$^f»aluit^ «/  tot  fottiffimo* 
wum^wti^nm^  qui  drca  tum  (iunmimjacim,  civns.fjllif^  Sed< 
fmnptm  ^pfriMit  hx^.mjotii^ui  h^ium§p^mhu  Mtfium 
i$9r^%fttrhos^  'ffil  iuotiinm  ^fut.  ihUfmpofifi  oifinjimi 
fortis^  ^ tritmfamus^     Fertfo  at^ut  MftaciA .vU  fit^  fuammi^^, 
far  ^njirtot  hofits.  €Unco\fui4mn.  iwc  lojfpm  ^tamijhim^ 
9km  agmiu^  utfi  uikH^ukfieti^  ftamMimui.   ^lta^i  im^^ma^^ 
aum^  qui  n  vofmttipfos  tt  ta^publitmft  fiiwim  vultis^  H^apQf 
uhi  dfcta  dbdi t ,  ftringi t  gladium « .  oaneoijue  facto  per 
«ledictf  «vaebi;  hd!te^«    et,  fkimrkicktiis  cUKsctntm»  quod 
paittolv  Ifc<ni^ae  j^eularemqr,.  ^raaisUitis  in  iismfmmi 
JbiiiMi  isi  iT\;;^ora  caftrt^  e4>  l!expentj9$  eTafer^nts  «tfti^» 
mdepfotiniijs^  aUo  tnag^o^a^fiiM  iid)unctO|  Ga^ufiim: 
inoti^iinii^  peevenitint,  Miaecap^d  victea  megkj^  iiti«: 
pe^^nioioihiiii^   quod  ingeniom  fuum  oaique  ai^  fors 
dabi|t^/-^  qoiam  M  .^niUio.  ipfQrum ,    aat  tTzpevia  o|i)qs«/ 
quaoiy  ngebentur,^ 

,  U.,  ^  Hamtib^K  Tioiovi  iMidi  cetef^  eiroiiisfiifi  |^tu.  < 
lerentur,  fuaderentqii^,  ut^  tanto  perfiuK^us  lielloi  dic^^ 
quod  relioiiuiiiiefleti  iioeii^que  i<ilequeiui8«  qidetem  ^,. 
ipCa  £bi  iittQei^ec^  et  fef&a  daret  miHtibusi  Alaharbal^»' 
praeffectus  equitnin,  mii^me  oeQaiidum  ratui^  hKmOtUi^ 
qiiii  ^c  fugna  fit  acium^   fii^%    ^i  fttintOn    inqutti ; 
victoK  in  CafitoUo  efulatitis.     Siquttit  €um  iiUisi*  u$ 
frius  veniffii^'  qu^mveututum^yjiiaut^  |>fwWofcM».    H»IV» 
nibaii  niniis.}aeta  re$  eft  vila,  majorque,  qua«a  utea^  i 
itatini  eepere  animo  poffet,     Itaqae .^^volnutatim  fi  Mm^ 
it^rf  Aiakatlatis^   ait:   atl  ionfiUum  ftnfinium  Ptmpotit^ 
ofus  fgi*    T^Mm  Ittafaarbel  >   Kpu  mniat  uimirm%  iOm  \ 
Diii  (ti4iti{    viu^itifiit^    lUmu^;    ui€t0ri$  uti  Uijiiif ' 
Mora  ejus  4iei  fatis  creditiir^  faluti  fmOe  nafln  eti|M  i»i » 
perio.  rPpftero  dienbiprimumilluxiti  «4  fjpoHe  lege^y . 
d&  foedemqn^  eliem  hofiibua  fjpec^ndam  6i«gtm  ilwirr . 
ftunt.    Jaofbmt  tei  Romenonim  miIKe>  pedites  pefCUnv 
eq^itesqife^,    «t  quem  ooiqu^.fejry  eut  pugM  jon>icerei^ 
aut.  fiiga,    aiTui^entes  quidam  e<  ftrege  medtit  <l*f^^%/ 
quos  ftrictamAtutinofrigore  emtaTerent  irulnorfii  ab.jbo^ 
ft^^ftpreOiient*    Qti^^  et  jaoentee  vitoi^fufiiCf  fe^ 


ro6'        LIBtR  XXTr    Cai-.  tt  UT.  tl«l. 


U.  C  53^.  a.   C.  N.  2-1 6^ 


ksa: 


jcigulttcnqae,  et  r6ik|UiHtii  fangfu^ticiii  jx:u>ht€j»  btturiM» 
lYitenti  runt  quidtlin  m«rfi<  tn  BH^fTam  tefrrtti  oapidbtit, 
qubs  fibi  ipfos  feciffe  f6T^a$,  obrventesque  ortf  fttfTer* 
]etUt  hamo  intercltifina  ffMritum  apparehftt.  '  Pra^ipM' 
^nverfit  omnes  fobftrarui  'NDtnida  mortuo  fuperinoe^- 
banti  Komano>ivu$,  tv&h  auribusque  lacer^is;  <^tlr^ 
iddrariihus  bd  capi^ndutnteltim  inati)ibus«  in  rahiem^irli' 
•  TeVfut ,  laniando  dendbut  hbftem',   exC^iraflet.   •    ^ 

••  •      •  '    •  ■         '  '  *.••..#•* 

LII;  Spolits  ael  ttuHun^  diei  '>ecti«',  Hannibaft  eol  Au 
sloraflucit  caftra  opptlgnandat  et  ottfnibm  prinKim    toa» 
<dii0'db)^cto,  Dumin^-eos  exctudit.^'  0*tr«v:to  ^b  omiri- 
bot,'  llBibore;    tigitiis^^uMeiriby^  etiam  fdriis,  nmurior 
if)fius  fpe  deditio  eft  f^cfta;  -  pacti ,  ut  arma  atqueeqnot 
tr^derenty^^in:  capita  Romana  trecciiis  nummis  qu^dHg^* 
tis^^n  feciot  dtjcenis,  in  ferros' oentetiis ,  ^tiit^eo  pre* 
tio  perfolutov  cum  fingulis  ahirent  reftinientis ,  in  cetira^ 
hofies  acceperunt;  traditique  in  cuftodiam  omnes  Cunr, 
Xebffum  cives*'fociiqaei  *  Dum  %i'tevi4pus  teritur ,  iiiter* 
eii^  cum  ex  majorlbuS  caftri^,    'quibus*  fatis^^viriam  aut 
sMdn  fuit;*  ad^qiintuor  rtii]1ia  honiinam  et  dttcenti  eqoi»- 
*teS,  alii  agmine ,  alii  palati  paifiin'  pei^  ^qto^  ,  quod  haad 
smnui  tut^im  erat,    Caniifium  perfogiffent,   caftra  ipft 
;  tib  faucixs  iimidiique  eadem  condifione,  qua  iikera^  tra- 
'  liiCa  hofti.     Praeda  itfgens  pdfta  eft  •   et ,   praeter  rqiiot' 
•  Tti^^ue^:  et  fi  (^uld  ai^gentfrs' -'(q»od  p)iirimum  in  phale** 
rii'  Vqubi^Hfi  erat;  'laam  ield  Vefecndum  facto  perexiguoa 
utique  milifentes,  btebantar)  omnis  cetera  priied'a  diri;. 
pftodt  data  eft.  X «^i^^fcp^^i^Qd^ <^tiffa  conferri  inantm" 
dTfpora^  liiortiin  i%tt6t    \Ad  6ct6  miitia  fuilTe  dicuntotr'' 
fortiCthnoruin  viriH-um.      Gonfiilen»  qiloque   Romandm^ 
cMaaiQtulD  fitj^ukMinqye ,    quidam>  aucforeif  ^ont;     Eo$s 
qdl  iDan4»6^  j^erfugerant,  maliier  Apula,  iiDmiae  tftfk^ 
g^eri^  02^1  aMl  divitiiS^'  mobtvibustanfuifi  teKStisqtie  a  " 
Olnafitiitacif^pto^v  frumetttov  ^te,  rMtiddi^i^^iilQfi  jtifk;"' 
pro qiu^et  «DliimWniU ^oftea I  bello  peff^Of,  illl  fjitidn 
W  Ii4f(»m  htbiti  fairf,  * '         N  *     '  •      > 

'^^  lillt;^'  CdteViMiVneam  tbl  tnhani  riilHtoiii^^iitMbr 
ff(^t  ff9iam  dMft^jdt^k<jgioatf  {vhsdii)  tnayiii^t^ 

u  i>  ^  prio- 


i  / 


^ 


L^BER  XXIL,     'Ca>.  I,Ilf.<UV;  wtf 

-■\-    U.C536,        a.C.N.216."' - 


«•■■*i"w»"^«.^r""^n*^ 


pri<^e.a]pino  dictator  fuerar,  et  j^legione  reeun3a  L*  Pa«~ 
bi\ciui^  Bibulus.  et  P*  Cornelius  Scipio/  ^  de  lesiprie  ter-* 
tii^  Apt   Pauclius  Palc]|jiei^,   qul  proxioae  Af  dilis  fu^rat ; 
ojfs^inm  conf^irfu  ad  r.  Scipioi^ep:!,  admodum  adplefc^ti* , 
X^Jip  ^  ^t  .^d . Ap.  Claudium  runDina  iropcrii  delata  cf;.  qui« ; 
biis  .f^tiTillaatibus  inter  ,paucp;$  de  fumina  r«^i;gtn  iipn-^ 
tiiijt.Pi,  Furius  Pbilui,  cqnCularis.  viri  £]jiu$.^  JSi^uidqudm 
€Qs   yerditim  fftm,  fov^rt:    d^peroffm  iomploratmine 
''^^  fff^    publicawi.      KohiUs  jnvws  ^uosdam\    quorum^ 
principfim  t,*  Caecilium  J^ictr.llum\.  mare  aQKfivesjfne^ta"'^ 
rc,    Mti^    defcrta  Italia^    ai  regem  aU^ueni  transfu^umt^ 
Quo4  nQnlum^^^praeterquain    etroxA  .  fupcT   ^'  P**^ 
etismai   npyM/p»     cuien.  Xtupore.^c  miraculp  torpidos  ae«' 
£ip0^^..jety  q^ulader.ant^  con|iIiuiri,ady.Qoanduin  d«  eo  . 
ce^ler^nt;   v^^Xcc^Wi  rem  effe  Scipio  juv«niS|  hxM- ^ 
lis  dii^  ,bi|jufc/i  ^b^*.     Audenfl^m  tf^JK*  «g*?rf««i»  ,«oW* 
e^fi4^andum ,  ^  9^%  ».,;f 0  two  malo  effe,      Treut  fecum  ex» 
templa  armati  y  q^i  r^fifuhlictim  falvaw  vettent.   .  uitHo  ««• 
riusy.quam  uhi  eAcogitentttr\  kojlium cafira  ejfe^  '  Pergit. 
ir^,  fequentibus  pancis^.in  bofpitium  MejtellL  .  et,  ^pm  * 
concilium  jbi,|aTeniim^'d|e  qviibtts  aij^ipp^i^^erat,  inTenif-  ' 
fet,  ftricta  ^R^  oai»ta  ^confuhantin^^gladipj    ISx  me^* 
auimii fanuntiay  xs^if^ifit^.m.egp  r^mpu^licam.ppfuliRommd 
UQu  deferam  y  nequealfum  <ivem  Romauum  deferfrefittjiar» 
Si  ffMn^  ^fMo^  tum  me  ^Juviter  oftimejmaxim^ ,  dtfmum^ 
familiamy  remque  meam  fe0mo  leto  a/ficiau  \in  haecver*  ' 
b^^  JL.,  Caecili ^  juresi  fpftuie^  ceteriquej  qui  aieftii:  qui ' 
non  jufraverit^  inf^  huuc  glaiium  ftrictum  efiefciai,   HaiiA'; 
fecAjiS^ayidi)  quamii  victorem  Hannibaleix^  cemerent,  * 
)uraiit  oipiyss;  Quftodi^ndosque  femei  ijpfp«  Soipipsu  tr^' 

.^Wfr-J';^  ;  .  ^i.i^:  ■     ■' K     ,  •    •  ';  ;  .    c    '-•    't        *'  •< 

.v-i  ,.'  '.  ^*.  *  ••  * 

.  Liy«  Ee  tempor^^  q.uo  haec  Canufii  a^e.l)antur|  Vf« 
•pfifm  ad  confolem  ad  ^uatoor.milUapeditum  equit.um« 
qt)e^.qui  J^^Hfuga  per  agroi  fuerant,  perTenere.  Eo^ 
pja^a  Venufini  per  FaoDiHas  benigne  «ccipieiidos  cnraii- 
dosqUf  quum  diTiiliTeiU,  ini  Ijingulos  eqvjitei  tog^  et ' 
ti)Afpai  ^t  q^drigat^i  nuoimps  l^uinos  ▼ioenos,  et  padi»  ] 
tibos  denos,  'jt%.  ^rina^  qujijbi]^  dee^anti,  dledertint.    oeto^ ' 

^4  «*•* 


log'  i.  i  B  E  li  JJXIL-  rAv.LtV.  LV^ 


»■     m 


U   C.  ,«6.       •       a.  r.  N.  2ib'. 


ne-a  muliere  Canulina  populns  Vei^ufinus  ofliciis  Tince*- 
retiat»     Sed  grairius  ottus  Bufae  mulritado  faciebat^'  t^ 
jatfi.  ad  decem  miTlia  hominutir   efmt.      Appitisque  et' 
Scfpio ,   poftquam  incolumern  efFe'  alterum  oonfalem*  ao« 
vceperunt,  nuntium  extempfo  mittunt,  'quantae  t^amn. 
peditum  equitiunque.copiae  efTent:  fcifcitatumque  iittiitl^ 
ntrum  y^ha&ata  adduci  exercitum^^an  manere  ^berfe 
Canulii?  Varro  ipfe  Canu&um  coptas  traduxit^  et  )aM* 
aliqua  fpeciief  confulari^  exercituar  erat ;    moenikusque 
fe  oerte,  Ix  lioh  armis,'  ab  hoft^  TJdebantur  defenfuli. 
Romaiii,  ne  has.  quidem  rdiqutas  [upertHXe  civium  £0»^ 
cioiaiinque,  fe<{  occ^one  occjfos  «^umduet/us  exertiti- 
bliiiconfulef ,  deletasque  omnes  oopias^.  aifatiiin  Tu^t. 
Nunquam , .  falTa  urlie ,  tan tirm'  pe^TOris  ttimaitusqu^^n- 
tra  ipoenia  Romana  fuit.    itaq^ue  fueeuipbaih  oner^,''^^' 
qae  aggrediaf  narrat^^^'  quae  edisfettahdo  laiihocs?  Tf^ro 
feeero.      ConfoJe  exercituque   ad  ^rafi^enuih  priore'^' 
a8iQ0.iimiDbt  non  yulhusfuper  vulnns,  Eid  mu]tip>ex  da- 
dfS^    cum  duobus  confullbas  duo  confulares  exeroitiis 
aoQiilB  huntiabantur :  nec  ulla  jftbT  cafira  Bomana,'  nec 
dmem^  nec  ihilitem  elfe :  HamixbaHs  AhuHam,  Samnium, 
ac  japi  prop^  totam  Italiamfactam.     Nulla  profecto  aiia 
gem  ianta  mole  cladis  non  olJfWa  feiflfeti  ,    Comparem 
cfadem  ad  Aegatcs  infulas  Cartbagit^ehfiuA]  proeJid  na»  ^ 
Tali  yoc^ptaih»  qua'fracti  SiciUa  aoSaVdihia-ceff^rifei  hlnc;' 
TefltigaJc»  ac  ftipcndfarjoshertfe  palfi  furjt?  tfdtptignam  . 
mity/^jdfim  in  Africa',  cui  pbftek  hid  ipfe  Hannibad '£o<^o*  ' 
buit?  ..nuna  ex  part^  Comparandae  ianJt|  hifi  )quod  im* 
nore  ammo  latae  funt,  '         '  ■ 

LV.  I^.  Furius  Pfailus  et  Man.  Pomponius  praetoi^es  ' 
fen^tum  in  curiaui  Haftiliaui  TocaTerunt,  ut  do  ut^bis 
cuitodia  con.Ri1erent.  "neque  ehHmdubitaoamty  dde.tis  - 
eyprcitibus ,  Tioftem  ad^oppugnaridkhi  Romam ,  quod*^ 
unum  o|)Us  benr  renaret,'  Tenttji*itm.  Cum  ih  mafis,  ' 
iiput  ingchtibii^,  itaiguotjs,  .tie  'd6nff(itim  quidetn  faiii  ' 
expedirenty'  obftreperet^ue  datilot'  lamenrantium  ir^u-^' 
Herum,  et,*  nondunip^fam  fAtttto,  'ViTittionliique  y-er- 
orrines  pehe  "domiJS  ^frbhfifcttc  dotSplora^ntur ;  mtH' 
Vt^  j^Bius  Mxi^u^'  Cithakj^^^^^uUts  'axftfiim  ^es  i^nint' 

it 


\  ■        ,      . 

£118  rti.  xfcn.  ca*.  lv.  iyt     •  ut^ 

U.  C.-;3b.  a.  C  N.  216.  • 

i|iiw*'f ro/ttffd#  fjr^yirpri  ftffim  dHfif^fO^i  for$$  ritfi^^f 
-^Hiiie^  f0Au9u' €onfitlU9t  ttt^iim  tMtrmnum  fit;  n  fii^i^ 
^Ofi  Hmmihni^s  y'^  mi/MH  mpnrH^    rtliptMm  Rcmam  ««^» 

froiUu^  contnlerit:   ftiid  pnret^  quii  ugity    4cturuf^, 
ftt.     Hkec  txplor^nda  nofcendaque  fer  impigroj  juifenee 
iffe.f  atui  :fm^  Amxrpp/bx. agendmn^;  .qeidinam  mU\fi^^ 
-teima*  f0rum  fit  ^  mr  ttmmitnm  ac  trifidHi^nm  in  urlm 
,tM^  i  ^^mamtoimt'  fuMi^   ftremmt  |-  *  aan^ieaerique .  iufrd  • 
^jflririii '  ^pnempie,  JiMr  cogant:  '  camftmtnm  .famiUarum' 
-ioeftfant:  filenriimt  <fat.  urbem  fmiam;    numt\%e.rmrum 
^mmiktk^.  nd'  fr-aetdratdeiucftidbt  mrint^  tfima  fuisipm 
^temae^dolni^amctmrem  e^focemt^.  fiufifdeiqWe,  frae$ant0' 
md '^aas,  fonam*^  'f^i  fMhihmno^.iuemiftiem  egredi,m$^ 
-iem  r  Jcommtque  hominee  ^'  niitai9\    mAuphe,  m  nmouHttl», 
'PMe\  fitutemfferarou  "  l)H\eonticuerie'itnnvitims,^  jremn- 
tpm  ^tamiam  Ramrasiticvacaudoe^^cmtfithtdfimqH^  d^zm^ 
dkirtt^tai^  ejfci.  ,  '  - '-'  «f  ;♦    »•  •  ^'-  t  r-   •    ■>  ,        :  .0  ' 

■"  "  r     ■     '  >  /      •■  •  •  '      '  j.      •» . 

^       \?ili,    Qitum  m^ihanc  fenftnHfifiipi^dibiJs^  ^rmf 
|0€m<,   XuWocaqu^  foro  .per  magiftiratus:  turba  t  ^.mfSH^ 
(diver&.a<l  fedandot:tumultp4  discefliffem;  tum  dMuMii^ 
diltra»-^  T^entia  ooanfiile  allati^e  funt  \  ^  h*  A$mUium  €oah 
felem  e»ercitmmfue  caefum;  fefe   Q$tmfii  ^ffe^    reliquiMe 
Mmtue  etadh  ntlup  ex  nat^frogio  col^fgenicm,    ai  dacmet 
miMiU  nmiitum  ferme'  ejfe  incompofi^oru^  Mordin0tor^$nU'' 
jfUK:.  Poanmn  federe  ad  Qannast    ^in  caftiporum  fretHf^ 
fraedaque  aliuM  nee  victore^  animoi^  a^e  mogni  ducis  aea*^' 
•r«f,  mtntUnansem,    Tum  prirauie<[uo%u^  per  domoscl^ 
^det^ttlgatae  if unt  :<  adeofpe   toiamf  urlgeien  ppplevi{:f  lu- 
«ctoss  urt  btenikm  anndTerfarium  Cereris  mtermiiTaai  fit;; 
qttWuixee  lugentibti»  i,d  facere  eft  fas,   nec  ulla  in  ilik 
Mihpeitaie  matroha  eicperi  hiotus  fuerat.    liaque,  ne  0I» 
memiimn  ^Hitffam  alia  qiioque  facra  {mb]i^  luit  privilt» 
diefereretttHV,  fmatusconfaJto  diebua  triginia  lootus  e£t 
£nitus.    C^erum   cum  iedato  nrbis  luimiltui    revoca|i  . 
kn  cnriam.Patres  e(fent,  aliae  infeperex  Sjk^ilia  ]itera«  ^ 
dimae  ft|nt  ab  T.  Qtaoilio  |H:Qpeaetorei  Regnmn  Hieronis 
^fft  ,Al9«li  m^i: ,  ^ui  cum  ^fem  imflaranu  ferre 

■■■..# 


t  /a  t  f  B  E  R  XXn.    C'a  t.  LIX. 


--•-  * 


U.  C  53b.        a..C.  N.  2.16.  .  ..     ^^    ^. 

lJ0rr/  ftiffi  cAftlvofM   f«M  noftrae.     Ceterum^    mfi  s*- 
lEV/  ^fo/  ^»/l9  «q/frtf  pbre/  cffKr/li,    «es  ii/ii   mnqnam  mi^ 
mti  negligeHdi  vohis  ^    quam  nos^     in  kofiinm  fottfianp^ 
tifnerunt.     eon  enim  in  acii  per  timorem  arma  tr^dieU^ 
^us;    fed\   quim  fr&jte  ad  naetem  fuferjbkntes  cttmuiis 
*€aeforum  corfotum  frpetium  extraxiffemnsi  in  cafifnra- 
tefimus  nos.    Oiei  reliquum  ifc  noetem  infequemtm^  fefii 
%hore  lu' vuherihisi    vdllUtk  funtu/ tueatk     Fojtei^o  ^, 
quum  circumfejji  ah  exetcitu  victore  aqua^  ariifim^y  mee 
uUa  jam  fer  confertos^hofles ,  erumfendi  ffet  effet ,    «Pc  effa 
nefas  duceremus »    ^uinquagf^m  miUihus  kommum  ex  acie 
^n^ftra  trUCidafis ,    aliquem  ex  Cannenji  fugua  ko4nannim 
mititem  feftare;    tum  detkuM  faeti  fumms  fretium^    qmm 
redmti  dimltiermnr:  armtt^   in  quibus  nihU^jam  auxilii 
erat^   kofti  ira£dtmus.'  Majores  quoque  acctfermus  fa 
'4    GMs  auro   teUemiffe:'"  ef  pitres  veftrbs^    afp^^inms 
^ittos  ad  condlticfvem  facist  tegatos  tamen  caftivo^n^red^ 
Hptepdorum  grati^  Ttirentum  mififfe.    atqui^     et  a^iAtim 
'cum  Gailis;    et  ad  Heratleum  cum  Pyrrhoi  utraqta^yko^ 
.tam  ciade  infdmis,'  qitamfdVore  ae  fuga^     fugnafnit. 
'^CaUneftfes   Camfos  acarvi   Romanorum  corfOrUm  iegunt; 
»>c  fuperfutiuf  fugnae ,    nifi  tn  quibns  rrucidtm&s  u 
fertum  et  Hiret  hoftem  defecerunt. '  Sunt  etiam  de  neftris 
Midm^  qui  ne  in  acie  qnidem  fefugerunt.*.  fed^  fraefidia 
uftrif  relicti ,    quUm,  caftra  traieremur^    in  fotejhtm 
hoftium  venerunt.    Haud  equide^  uUius  civis  et  cammi* 
Utonit  firtunae  aut  cottditioni    invideo ,     nee  fremendn 
mlimm  mit  extuUffe  velim:    ne  ilti  quidm^  (nift  fernieita- 
tis  fejiim  et  curfus  aliquid  fraenmm  eft)  qui  fleriqua 
inermes  ex  acie  fugientes  non  frius^    qum  yenufiaa  aut 
Canufii ,    Conftiterunt ,  fe  nobis  nierito  ftiaetuUrint^  glo^ 
riatique  fiwt^   in  fe  flus^    qum  in  notns^  'fraefidii  rep' 
fHhlicue  effe.    Sed  iUis  et  bonis  ac  fortilms  miHtibus  uta^ 
mimi:    et  nobis  etim  frmtiorihus  fro  fatriay  qmod  bm. 
keficio  'if^O  rfdmri  atqu^  iu  fotriam  reftituti  fi^ermus. 
Deltctum  ex  omni  aetate  et  fortuna  habetis:   ^to  ndttim 
fervorum  nudi^  armari.    nou  minor  numerus  nofter  eft^ 
nec  majore  fretio  teiimi  foffumus,    qum  hi  amuutur. 
mm  fi  cohferm  -nos  cum  iUiSt    injurim  nomini  ^Romaka 
fyeimm^    Uud  etim  im  toli  oonJUim  minutdMerpmiumB  pobit 

aem^ 


4 


L  I  B  E  II  XXn.    Caf,  LIX,  LX.      '    ixS 


"■    I  ■       iji  <ji 


cenftam ■$  fsaris  CDttfcriw  ^  (fi  tamtn>  durior^s  §{f§ -Miiti^. 
fuod'  IhiOo  ^fi^a  merit^  fieiaHt},  eui  tm  kt^  ttU^t^H 
fi$ir/  'fi/rrk9  viMlcft^  qui  n^sbpfpiiuiH  uuntfrc  Afiiarif 
cuftti^of.^  M  Hrboro  -uc  Potuo^  ^ui  utrum  atHuior^  .m 
trulie^ior  fit'^  \ifix.  iJfiftimuri  fot^.  Si  uUhotit  ^cmouu^ 
fijuotafrem)^  dtformitattm  civiHm  iVtfirorum\\^  kou  miftm 
fro/ecitovoi  ea  j^ptokt  moiitat^  i^^  A  ^^.  aUttyt^  ftarff 
ceruaois  fhrataf  Cmueufitus:  dap)ais  Itgion^s  vejlri^  Jth 
tueri  potifiit  fiSicituddutmtt  lactimai  im^ptfiikulo  curiil^ 
fianhiiui  togitatortim  uofiromm^   exjjitcfantit^ue- rtfjiau-^ 

mt  Diuj  fiiUi^  ifft  iu  t^t.  mitis  Hauniial  cautrh  jioitt^ 
itatnfUaii  off^Vtht^  uihtltamfu  nohis  vita  opUs  i^txtnijfkat 
mus  t  citm  iuAiguit  ut  a  vohis,  rtiimertmuny  uifi'fuMtta^ 
Rediaro  Komm  ^uotkim  r^miffi  a  Jhprrho  fiutiiprittitt 


Patret  cinfcriftii'  Scio  iu  ii*^rimiut  effe  uitam  oarptuipfe 
mtttat' :  Mdgis  me  famar  fterifttlttm  movit^^.  ut\Mimti$ 
iamtiati  ac  rtpulfi  tieamtts.  uegut  euim  vas  frttio  yfttat^ 
mffe  kottuuot  crtdttft. 


.■^'r 


LX.  tJhi  is  iinejA  f^t,  eiMmpld  ab  ca^i^tbi, 
quigie  in  isoniitio  emt,  clamor  flebilki  eft  fublatn^^  :iBilr 
nosque  tA  odmm  tendebant  orante$«  'ut  fibl.Ubecd% 
fratres,  oognato$  redd^rent.  Femlnas  ^oque  metus  «c 
niecdCQtas  m  fpro  turbae  hiuc  ^rorum  immifcoerat, 
SenatiiSt  fubmotis  arbitris,  confuli  coeptns;  Jbi  cum 
Sententiis  Teriaretur,  et.alii  redimendos  de  |»d)lico^ 
alii  nulkun  publioe  impenfam  faoiendami  nec  probiben- 
dos  ex  privato  redimi;  £  quibus  argtntum  in  praefentia 
deeftet^  dandam  ex  aerario  pecuniam  mutuam^^prat* 
dibusque  ao  praediis  eavendum  pbpuloi  cenferem^  tom 
T./ManliutTorquatus,  prifcaa  ac  nimis^iiuraei  nl  ple» 
risque  ndebatiir^  ieveritakis»  interrog&tur  feBimtiani^ 
iu  locutus  fertur:  Si  tasttummoio  jpq/Maffeut  Itgati  pro 
ZJLiviitom.Il  H  art 


m4  LIBER    xm     Oa?.  tX. 

'  U.  C.  -^36.      a.  C.  N.  ■ifS.  , " 


mamm 


iis .  ijui  in  hoftium  fOteftuH  Jutit^   utndim^tiitur ,   fine 
uBius    injectatione    torim^     br^td  fenteUfiam    ftregiffem^ 
'Quidtnim  diud  quam  adnnonendi  tffetis,  ut*mpftmtradittim. 
d  pairibuf^    ntceffario  ad  rem  milUarem  exemplo^  fer^a^ 
rtttsf^'   Nunc-autem  cum  ^fro^t  glariati  fiuty     ^uod 'fc 
hcflihur  dedidtrint^  fraifeVrique  non  captir^odo  in  ^tcie 
ab  hoflibus^    ftd  etiam  iis\     qui    Venujiam    Canufiumqiit 
ftrvenerunty   atqut  iffi^  C«  Ttrentio  confuliy  aequum  cen*, 
fuefint ;  mhil  'vos  €orui^\  ''Patrts  confcrifti\.  quariUie-.^acta 
funt  y    ignorart  fatiar,  -  Atqttt  utinam  haec%    quae  ajtud 
vos  acturus  fum ,    Caftufii  ofttd  ipfum  txtrcituift  agtrtm^ 
Oftim^  ttfiem^gft^iae  cujusqtit  tt  virtutis :  atit  unus  kic 
faitem  adeffet  F  Semproniur,  quem  fi  ifli^du^m  fecuti  tf* 
feiit\  "mUtts  hodie  in  ^firir  Romanir\  noncof^ivi  in  ko^ 
fHum^fOtifiatt  tfftnt.     -^ed  cum^  feffis  fugncm^o  hoflibusi 
tum  iicroria-  lattis ,  tt  iffis  fUrisque  regrtjfir  iu  Cafira  fua^ 
ytoctein  u4'tri^fettdufniibtram  habuiffeHt ^'et  feftem  arma» 
fifrttd  hothintim  miBnt  ^trrumfe^e:  etiam  confcrtos  hofits 
'fotuiffint';  ntqut  jftr  Ji  iffiidfacert  cana$i  funt  ^  pcqut 
f^um  fequi  volutruttt,   « Noctt  froft  tota   P^  Semproniui 
jFiMiianus  non  defiitit  monert  adkortariqut  tos  ^  dum  fatf* 
'^dtas  hofiium  ctrea-  cafira%    ^m  quits  ac  fiUntium  ^tfftti 
'dum  itox  inetftumtegerH^  ft   ductm  fequertntttr:    antt 
Itfcem  ftrvtnirt  in  tuta  hca^    iu  fociorum  itrbts  ftfjfe* 
Sicut  avorum  memoria  P.  Dtcius  trihunur  milttumin  Sa^ 
mnio;  ficuty  nobis  adolefceniibus »  friore  Punico  betto  Caf* 
furniits  Flamma  irectntis  vofuntariisy    cum   ud  tumulum 
tos  cafitftium^  fituni  inter  iuetios  hoftes^  ductrtt^  dixitT 
Moriamtir^  xniJites,  et  eaorie  nottrsferipi^taiis  ex  obd* 
dione  ciroumventas  legione^       Si'  hoc    P.  St^fronitir 
dicertt;  net  viros  quidemy    ntc  Romanos  vor  ducertt^  fi 
nemo  tantat  virtutis  txfiitifftt  comts,      Viam  non  ad  glor 
riam  ntagis^    quam  ad  fatuttm^  fer^ntem  dtntonfirat;  re- 
ducts    in  fatriamy  ad  fartnpts^    ad  tonjttges  ac  liberpr 
facit.       Ut  firvemini^    detft    vobis   animus  ?    quid  ^    fi 
moritndum  pro    fatria    tffet^    facerttirf     Quinquagwtt^ 
mittia  civium  fociorumqut  urca  vor  to   iffo  dit  taefa  ja^ 
ctnt.fi  tot  txtmfla  virtutis  non  movtnt^    nihil  umquam 
movtbit^    fi  tunta  ihits  viltm  vitam  non  ftcity    nuUa 
•         .  faciet 

.1  :    • 


L  ;  B  K  R  X%U.     Cap.  LX,  ^         115 

'  U.  C.  536.  a.  C.N.  2ib. 


/ficiet,*  JUhevi  atqiu  iucvlumes  d^der^e  fotrim:  iwh 
mo  difiderate^  dum  futria  eft^  dum  eives  ejuf  eftif.  fera 
nunc  defideratis^  deminuti  cafite\  ahalienati  jure  civium^^ 
Jervi  ilarthaginitnfium  facti.  Fretio  rediiuri  eftis  eo^' 
unde  ignavia  ac  neauiiia  abiftis  ?  P.  Semj>ronium ,  civem 
vefirum\  w^n  audtfttSy  arma  caperf  ac  feqni  fe  jubentem: 
HannibaUm  foft  pauUo  '  audftis  ^  caftra  jprodi  et  arma 
tradi  jubentem,  Quam  eg(h  ignaviam  iftorum  \tamtfo» 
cum  fcelus  foffim  accujare  ?  \  Noin  enin^  modr*  fequi  re- 
cufarunt  bine  monetitem^  .fed  ^ojfift^re  ac  rMn^  xoudti 
Jufit;^  ni  ftr,ictis^  gladiis  viri  for^jffimi  inertet  fubm^vif^ 
fent.  frijus»  inquam^  P.  Sempron,ifi*ftr  civium  agmew^ 
quam  fer  hoftium ,  fuit .  crumfendum-  Hos  cives  fatrin 
defidi^ret?  quorum  fi  ceteti  fimiles  fuiffent  ^  neminem  ko» 
cUe  ex  iis  >  qui,  ud  Cansias  pugn^verunt ,  civem  kaberetL 
Ex  mtUfbus  fef^em  armatorum  fexcenii  exftiterunt^  qUi 
erumfere  auderesity  qui  in  fatriam  liberi.  atque  armati 
redirent:  .neqste  iis  quadraginta  mittia  hoftium  obftitera^ 
Ouam  tmum  iter,  d/tarum  frofe  legionum  agmini  futu» 
rum  cenfttif^  fuiff^?  Habtretis  hodie^viginti  mittin  arm 
tnatoruim  Canytfii  ^  fortia  ^  fidelia^  Patres  confcriftL  ttnnt 
autem  quemadmofium '  hi  bo^  fidelesqne  (nqm  fortes  no 
ipfi  quidem  dixprintj  cives  ejfef(^untl  nifi  quis  crede<» 
re  foteft  fuijfe^  ut  erumfentibus 9  quin  eruntferent,  ot* 
fiftere  conati  funp:  aut  non  invidere  edft  cum  tncolun 
mitatiy  tum  gloriae  ittorttm  fer  virtutem  fQrtaCf  cum 
fibi  timorem^  ignavitmque  fervitutis  ignominiojae  eaufam 
ejfe  fcianti  Maluerunt .  in  tentoriis  latentes  finml  lucem 
atque  hoftem  exffectare^  cum  filentio  noctis  erumfen^i 
occafio  ejjet.  At  enim  ad  etUmfendum  e  taftris  defuH 
animus;  ad  tutand^  fortiter  caftra  animum  habuerunt^ 
Dies  nactesque  aliquot  obfeffi^  vattum  armiSf  fe  iffi  tutati 
vatto  funf:  tandett  ultima  aufi  faffique  ^  cum  omnia  fuh* 
fidia  vitae  abeffent,  affectisque  fame  viribus ,  arma  jam 
fustinere  nequirentt  neceffitaiibut  magis  humanis  ^  quam 
armis^  victifunt.  Qrtofile  hoftis  ad  vattum  acceffit :  antt, 
fecundam  horam^  nuttam  fortunam  certaminis  exferti^  tra^ 
diderunt  arma  ac  fe  iffos.  Haec  vohis  ifforum  fer  biiuum 
militJa  /uit^  ctm  in  acie  ftare  ae  fttgnare  decuerat^  tum 
in   caftrn  refugfrunt:    cum  fro  vallo  fugnandum  erat^^ 

H  2  caftxit^ 


ii6  L  I  B  E  R   XXIL     CaK  LX.  LXL 


U.  e.  5S6.  a.  C  >N.  216- 


c^/f^4  rraeUdertfnt^'  vequt  m  acit  ntquv  ut  cefiru  utUes. 
V0S  rtiimim?  cum  trumftrt  eafirit  eforrtf^  cunct4^ 
mini  ae  mmiefit:  eum  wmutre^,  eaftra  tutdri  armh  «#- 
ceffs  t'ft ;  €t  eaftra  tt  tfrma  tt  vof  iffos  traditis  kofti,  Ego 
non  magii  iftos  reimtudoSy  P^frti  conftrtftiy  ctnfeo^ 
fiiam^  iUps  dtdtndos  HimniMii  qui  ftr  mtditfS  hoftes  e 
eaftris  erutJtrunt^  ue  ftr  fumpt^m  virtutim  ft  fiUriae 
•  rtftitutrunt.  , 

LXl.     Pofteaquftm  Manlius  dbdt,  quatiquain  Patrum 
quoqne  plero^que  caprivi  cogoationc  attipgebant,.  prae- 
ter  exemplum  civxtati»  minime  in  captivos  jam  inde  an- 
tiquitti&indulgentis,    peqimiae  quoque  fum'ti»a'  homines 
movit:  quia  nec  a^aritnm  exhauriri^  magna  jam  fuinma 
eragdta^.in  fervosadimilitiam  emendos  armandosque,  nec 
,  Haj^liibealem  maxime  hujuscerei)  utrfama  erat»    egen« 
tCEm  iapcu^letari  TQlehavt«     Cum  trifte  refponfum ,    non 
rednnp  cdffvoos  s  redd)tum  effet,    novujrque  fuper  vete- 
veiTi  luctns  tor  jacturji:  civium  adjectus  "eCfet,  cum  magnis 
Aetibus  queftibiisq«ie  legai^o^  ad  portam  profecuti  fhnt. 
HwB  ex  its  domujts  arbiit,   quod  fallaci  reditu  in  caftra 
}ttre^uratido  fe  ^xlblvitfet.     Quod  uHi  innotuit,  relatun^. 
que  ad  fenatum  ^ft,  oioitLes  cenfuerunt,  t:omprehendeK. 
dum:et  cuftodiibui^  pnblice  datis  deducbndum  ad  Hanni- 
balem  efre.    £ft  et  alia  de  captivis  fama^  decem  primos 
feniffe.    de  eis  cum  dubitatum  in  fenata  effet,   admi^* 
terentur  in  urbem,  nec  ne;  ita  admiCTos  effei  ne  tamen 
iis  fenam^  daretur» '   Morantibus  deinde  longius  omnium 
fpe,  altos  triss  infuper  legatos  veniffe,    L.  Scriboniuip, 
et  C«  CalpUmiuiTi,  et  L,  Manlium.    tum  demum  ab  co« 
gnato  Scribonii  tribuno  plebis  dc  redimendis  captivis 
relatnm- effe^    nec.  cenfuifle  redioiendos  fenatum:    et 
novos  legatos  tres  ad  Hannibalem  reyertiffe,    decem  ve» 
ttre^  remahfiire;  quod,  per  caufam  recognufcendi  no- 
mina  captivorum  ad  Hannibalem  ex  itinere  regreCi,  re- 
ligione  fefe  exfolviffent.     de-  iis  dedendis  magna  con- 
tentione  actmn  in  fenatu  effe:  victosque  ^aucis  fenten- 
tiis ,  qui  dedendos  cenfuerint*   ceterum  proximis  cen- 
ibriba^    adeo   omnibus    notis    ignominiisque   confectos 
effe,  nt  quidam  eorum  mortein  iibi  ipQ  extemplo  con- 

Xci- 


HBER  XXIt    Ca».  LXI;  ttT 


U.  C.  536-  a.  r  A\  ai6. 


mm 


r 


rcWerjnt :  ceteri  ncm  foro  falum  omni  deinde  vita  ^   fed 
prope  ]uce,ac  pub3ico,  car.uerint«    Mirari  inagis.,  .a<l^o 
discrepare  inter  auctores ,' ^aoi ,  quid  i^riixt^  disder» 
xiere  queas.     Qaanto  aut/em  mapr  ea  clades  Cuperieri- 
"bus  cledibtis  fuerit^   TeL^eares  indicio  eft,   quod,   qui 
focioru^n  ad  eam  diemjArmi  fteterant)  tum  labare  ooe^, 
pertjintv  nulia  profeetb  alia  4^  t:e  |  quam  quod  defpera* 
▼erant  d|d  imperio.    Defecere' auteoi  ad  Poenos  hi  po* 
puli:  Aiteljani,  Ca1atini«  Hirpini,  Apuloriim  pars,  Sa- 
xxmites  praeter  {^^nlfQi^^  fir^utu  pmnes,  Lucani.    praeter 
lios  Surrentini^  ctt  Grae/OQrum  omnis  iFerme  oVa,  Taren- 
tiiii,''Metapo<itin]^  frqtojajenfas^  LocriqUe^  etCisaipini 
omnea  Galii.}    Nec  tfimen  liae  clades  deiFectionesque  fo- 
ciorttm.mortrunt»,,iL^p^9is  Wnquam  mentlo  apud  Koma« 
nos  fiernt;  neque  anteiconruiis  B.omam  adventum,  nec 
portf^uam  i&  red)it,    renovavitque  meoioriam  acceprae 
cladis^  quo  in  tempore..^ipfo  ^c^so  magno  animo  ^Titas  ' 
fuit,  utconfuli,  ex  tanta  clade  ^  cuy^ipfe  cauia  ua(axi« 
Bn&,£ui0et,   redeunti,    efc   obmin  itum   frequenter  a]|| 
ocnmbus  ordiaibus  lity  et  gratiae  actae,   tpiod  de  repu« 
llltea  non  defperaffet :  eui,  fi/Catthaginiaimiuiii  doctor 
fuiltet,  nihU  reculand^m  fupp^cii  f^ret« 


tfi^mmmmimmmammmammmmmmmmmmmmmmaimwmmmmmmmm^mmmimammmtmmtmm 


EflTOME  LIBRI  XXHL 


C, 


mnfmA  mA  Htmmbalem  defeitruMt.  Nuntiui  Camifnfii 
vkforiae  Mugo  Cartkagintfftmijfkf^  mmulos  ^ireoi^  a  digi* 
tii  occiforkm  Rom^^norum  detrovtosy  iu  ftefiihuh  curiae  effu* 
dh  r  quof  exttffiffe  modn  menjuram  traditur.  Pofi  quem 
uuntiumHanno  ^  vir  ex  Poenis  aobiHffimus^  fuad^batfena^ 
$ui  Cartkapnieaiifium,  ut  'paeem  a  vofulo  Romauo  feterent: 
eme  tenuit^  ohfirepeute  Barcina  factione.  Gmidius  Mar* 
a^utj/nraetor  ad  Nolam^  eruptioue  adverfus  fhnnihiem  ex 
opf ido  facta^^  >fttoffMre  pugnavit*  ExarHtus  Hanniiatit 
per  hiberua  Cufuae  itaUiieuriatitt efi ,  ut*cotforumviri* 
bns  utqut  iminmrum  autrvnrttuf^*    Qt/UJVfMii  m  Poemt  ob^- 

H3'  ftffm. 


ii8  LlflER  XXni.     Cap.T 

U.S  C.  536.  a.  e.  Nv  216: 


*  »ii 


fiff^fn%  ita  fitme  vexatum  «ft^  nt  lara  et  feUes  fcutis  de» 
tractas^  item  mures,^  efftnt;  et  nuctbus  ^  jper  Vulturnttm 
amnent  a  Romanis  niijjisy  vixerint.  Senatus  ex  equefiti  orcUne 
homtnibus  centum  nonaginta  feftem  fu-pfittus  efi.  L.  FoftU' 
mius  praetor  a  Gattis  cum  exerjcitu  caefus  efi*  .  pn.  et  P. 
Seipidiies  in  Hifpania  Hasdruhakm  vicerunt^  et  Hifpaniam 
fuam  fecerunt,  Reliquine  CaHnepfis  exertitus  in  SicHiam 
reiegatae  funt  ^  m  recederent  inde  ^  nijifinito  belld,  Inter 
P^iUpf)um  Macedonum  regem  et  Hannibalem  focieias  juncta 
efi,  Semfironius  Qracchus  conjul  Campanos  cecidit,  Prae» 
urea  in  Sardtnia  feliciter  a  T,  Manlio  fraetore  aduerfus 
Poenos  Satdosque  res  geftaf  €ontitt.et :  d  quo  Hasdrubal  duxt 
et  MagOy  et  Hanno  cafti.  Claudius  Marcellus  fraetor^ 
Hannibalis  exercitttm  ad  Nolam  .frteUo  fudit  et  vicit: 
frimusquf  tQt  ^kdibuf  fefpa.  Romanis  meliorew  ffem  beUi 
dedih  .    ' 


i,>f  L  I  B  E  R    XXill.         :    ^   / 

nnjfcal ,  poft  Cannenfem  pugna^i ,  -••fcra  capt^  ae 
dirept^^,  confeftim  «x  Apulla  in  Samniura  mbverat:, 
accitus  inHirpinos  a  Stam,  pollicente  fe  Gompfam  tra- 
diturum.  Compfanus  el-at  Trebius  nobilis  inter  fuos: 
£ed  premebat  eum  Mopfroruin  factio,  familiac-  per  gra- 
tiam  llomanorum  potentis.  Poft  i^amara  Cannenfis  pu- 
gnae,  vulgatumque  Trebii  fermonibus  adventum  Han- 
nibklis ,  com  ■.  Mopfiani:.  oAe  exccfiifrent;  fine  certa- 
ibine  tradita  urbs  Poeno ,  praefidiumque  acceptiim  eft, 
Ibi  praeda  omni  atqueimpedimentis  relifctis,  'cxercitu 
partitoj  Magonem  regionis  ejus  urbps*  aut  deficientes 
ab  Romanis  accipere ,  aut  detrectantes  cogere  ad  'de- 
fectionem  jubet.  ipfe  peragrum  Campanum  mare  infe- 
rtim  petit,  oppugnaturus  Neapolim,  ut  urbem  mariti- 
niam  baberet.  Ubi  fincs  NeapoIitanorum,antravit,  Nu^ 
midas  partim  in  infidiis,  ^et  pleraeque  cavae  fant  yiae, 
finusque  occulti)  quacunque  apte  poterat,  dispofuit.: 
alios,  prae  fe  actam  praedam  ex  agris  ostentantes,  ob- 
equitare  portis  juffit.  in  .quos,  quia  nec  multi,  et  in- 
compofiti.  ^dabamur^   com   turma  «equitum  eruptj^iet» 

ab 


tiBER  xxm:   c^f.tii.        «ij 


,U.  C..536,  a.  G.  N.  216. 


■wmwww— III  1^1  j^p 


Ab  cedentibuseonfuitotracta  miniidias,  «irciynY€nta  eft : 
nec  eTa^r(et  (^uisr^uam,  ni  mare  proipinquuixi «  et  KaiAI^ 
'procul  litore  naves  pifcatoriae  pleraequeconfpectaepen. 
tis  nancti  dediilvnt  effugium.  AHquot  tatueh  eaproelio 
n.6hile«  juyenes  capti  caefique-  fui^t;.;  inter  quoj  et  Ho^ 
geas  praeleoius  equltuin^  inteinperantius  cedeAtes  feca«i 
tuS)  ceoidit.  Ab  urbe  oppughanda  Poenum  .absterrua*- 
re  GQnfpecia  mqemai^  iKmdquaquani  promta  oppQ^anllu  , 


:    11«     Inde  CapuaiTl  ^ctic  iter,  luMriaiatem  I 

licitate  atque  indulgentift  fortunae^  maxiine  tamen  ^  .4 

ter  corrupta  omni%,    licentia-  pMiis  (ii%|5  modo^KbMtr 

ten»  exercemis.     Sei^atusa  etfibi^l^l^bi  obfWMnuin  6flk 

cuvius   CalaVius  feeerat;  noMlis  ideai  ac  popidiuBijr  Jkio» 

mo  y     ceterum    m^lis  artibus  nactus  ofes»     i&<  emA\  eo 

forte  anno,.  quo  res  maloggeffa  ad  Trafimenum  (t&Y  ^^ 

lurBnio  magiftratu  effet,   ]am  dki  infe&am  fflsifttin  phh 

befin ,  ratus ,  per  oocaiionem  noTandi  ^yss ,',.  socgnt!» ? auV 

furam  lacin«r$^  iitv  Sl  iw  ea  Joe»>  Hanniba}  euj^  Ttctwr^ 

exiercitu  veniffet,  trucidato  fianatu  traderet  CapUan»  Pmv 

nis ;   improbus  Honio^  fed  noil  *ad  extremmn  pev^dtlMv 

c^m  mallet  iiicdl^mi',    quam   d^rC^,.  rep^hlica  .domi4 

xikari,    nuHam  aatem  incolui:^em/ effo  drbariiiii  -  puUico 

IKmli^io  erederet:  rationem  iniiK  qM^  ^  fenatum^ XerTft»^ 

ifc^y   et  obnoKiui^  Tibi  k«  plelDi  facerel.      Voeato  t^nmtu^ 

eniii^     libi  defectiottisi  ab  Romanis '  cicidiiium  j^acimi 

Yum  nullo  inodL  nili*  neceOarium  f«ifflrt>  praefaiM  et 

iet;  quiffe  quimeros  ex  Ap.  Ckucbi.^a  hah^ret\f^fiiimikt 

qu*    Romatfk  nuptum    I4vi9    Miffer^    Citerum    mjpumk 

fnulta  rem  mpsque  pmemiam  infiaf^       Nom  estm  f^ 

defectionem  a£  toUendum  ex^  tiwtgte  fenoMm  :fUfam  fp^ 

ttare^    fei  per  caedem  fenatut  vacuam  rmpMiaam  tran 

dere  JfyiniMi  ac  Poenis  velh.    Eo  ft  feri^lih  foffa.  Uke^ 

rare  eos^  fi  fg  fermimnt  fibi^  tt^  certminumm  tftfth 

hlka  ohttti^    credantk     €um    onmes  Tioti  naetu  p^rmit^ 

terent;    Clattdktm  in  cttriavoSj    inquit,    §p.  tanqum  e$ 

V^fi'   cogitati  fdcimris    fartic4ffj    ajifrahanda  xamfitiai 

quibus  nequidquam  adnerfarer  ^-  viamfiduti  veflrae  invttn 

mam.      In  hot  fidem^    qtum  vt^tit  iffiy  accifite^  »i  Fid^ 

data  egreffu^^   claudi  cunbm  pbie^,    prMidiiuaifue  in 

»4  vefti- 


n 

»•        LTB&R  xxiii;  CA».ir.  ni    ' 

U.  C.  536*  a.  C.  Nvai6. 

veitibulo  ^t^iiit;  xie  qai&  adii^e  cumm  injiilXu  luo^-.mi^ 
^I^K  inde  egredii.poIIQt.  ^ 

III.    Tunc  voeatoad  concionexxi  popttlo«  Quodfme* 
^}i«i    ^i^juit,     &ptaJHs^     Cimpani^    ut  fwpplitii  fumndi 
MU^hit  ex  improho  ac  dettfi»Mi  fiuatu  fottftas  ^eti    /m» 
Mmcj    uon  ptr  tUmiUttnm  expugnMnta  domos  fmgutorum^ 
f$ms  fmej^diis  clientium  fervotumque  tuentur^    cum  fuj»m 
veftro  pericyh\  fid  tutam  babetis  oc  libermn,     Clatt» 
in  enriam  decipitt^  filos^   inermes:    nec  quid^ 
^tfom  ^^^te^^tt^  forte  temere  egerhis*     de  fingUlorum 
ttBpte  ifoiis^lt^f^ntfntiae  dieendae  ficiam  f  Ut^  fuas  qnis'» 
ifke  'merient  eft^^^^imat  pendat.     Sed  aute  omnia  ita  vos 
irae  indudgere  ofot^ty    ut  potiorem  ira  falutem  atqu^ 
mtilantem  veftram  haSmif*    etenim  kos  (ut  opinor)  odim^ 
ftis  fenatores;    non  finmhn^mnino  habere  non  vultis^ 
auipfie  aut  rex;  (quod  ahominandum)  auty  quod  unum 
Uhirae.  cMtntis  eonfilinm\ft^  fenatns  kabendus^^.    Ita* 
fue'  dpae:^ru  fimul  agendae  funt  voUs^    ut  et  veterem  fi* 
fmiUm  ftoUatis  y  .  tt  novum  cokf»etis*     Citari  fingulos  fe* 
uaaores  jubab4'f  de  quorum  eapite  vos  eonjulam:    quod  de 
4[Uoqiee  cenfueritis^  jiet^    Sed  priut  in  ejus  locum  virum 
foftem^da.  ftrenuum  uwum  fenatorem  caopsaHtis^    quam 
dieineixin  fupplicium  fimatur*    Inde  conledit,  et,  nomi. 
|iibuft'in  ar^iam  qonjectis,  citari^,  quod  pt-imum  Xort0 
nmneii  Qi|;cidit,  Jpriunque  e  curia  -producii  jufiit*    Ubi 
audii>iMti,(Gdt  nomet^i  malum  et  imprqbuai  pro  Xe  quisque 
elamipfe.|  et  ftipp%c\Q,dignum.     Tum  Pacuvius,    Video^  . 
quaa  da  koe  fenitntia  fit  data.     Eligite  pro  malo  atqua 
hnfreJm  banum  fcmitorem  et  juftum,     f^rimo  iilent]ua& 
<fira|:  'xaa|UA  «potioris  fu^jiciundi;  deinde,    cttm  aliquis» 
oxfiiffirviirecmdia ,  qu€m|Miamnbminaffet,  multo  major 
extempki  ciamor  .oriebdtur»    cum  alii  negarent  noffe, 
oM  nuac  probva^   nuae  humiUMtem  rordidamqu^  ino» 
piam;  et  pudendae  artia  aut  quaeftus  genus^  objicerent, 
Hon  «aato  magis  in  fecundo  ac  tertio  citato  lenatore  eft 
factittn^   ut  ip^us  poepiitere  homines  appareret;  .quem 
aureoi  xn  eyao  fubftilqerent  locum^    de.eiTe;     qpi^  xieo 
eosdem  nominari  atili^ebat,  nihil  Oiiud  quam  ad  audien- 
da  pcofaKa  nomiftato»!  et  m^xlto  hfomiUores  obicttriores* 
.'  ♦»"  "  que 


^  I  B  E  R  xxnt   CAt.m.iv.  v.      ig> 

^   U  g  556.  •*  C/N.  216.         ,  (^ 


que  c^tl^  erant  eis,  qui  priini  meuDori^  occ^rrebam. 
Ita  dilabi  hoxnines,  notilfimttin  <|uodque  oialum  maxi« 
me  tolerabile  dicentea  eCfQ,  jubeatesque  Xenalum  ex  cu* 
ftodia  dimitti* 

IV*     Hoe  modo  Pacuvius  cum  obnoxium  Vitae  be* 

neficio  fenlitnmmulto  Ixbi  mi^[is,  quam  plebi,  fecirfet^^^ 

line.  armiS|  jamfomnibus  concedentibus «  dominabatur» 

Hinp  fenato^s,    omitfa  dignitatis  Hbertatisque  meHm« 

ria^  pl^bem  adulari,  lalutare,  benigne  invitare ,  appa* 

ratis  .accip^re  epulis\   eas  caulas  fuiciperet    ei  femper 

parti  adefTe,  fecundum  «am  litem  judices  dare,    quaft 

j{iiagis  popularis  aptiorque  in  mlgus  faTori  conciliandei 

effet.     Jam  vero  nihil  in  fenatu  aotum  aliier,   c^aam  fi 

plebis  ibi  eHet  concilium.     Prona  femper  civitas  in  lu^ 

yuriam,  non  ingeniorum  modo  Titio^  £ed  affluenti  co« 

pia  Toluptatupn ,    et  illeeebris'  omnis  amoenitatis  mari« 

timae  terreftrisque;    tum   vero  ita  obfequio  principum 

et  lieentia  plebei  laCoivire,  ntnec  Ubidinriiec  fumtibue 

snodus  elfet.   adcontemtum  legum,   megiftrf tnum ,  fe« 

natuS)    Accefiit  tbm  poft  Cannehfem  cliKlem,   ut^  on* 

)us  aUquf^  erat  vereoundia,  Romanum  quoque  imperiujiii 

fp^nerent.  id  modo  erat  in  niora,  ne  extempio  deftce^ 

rent,  qup^connu|^um  vetuftum  multas  faimlias  elaras 

^  potentea  Romanis  mifcu^at :   et  quod ,  cum  milita* 

rent  aliquot  apbd  Komanos,  maximum  vinculum  erant 

.  trecenti  equitea,  «lobiliflimus  quisque  Campenorum ,  in 

praeHdia  ^eularum  urbium  delecti  ab  Bjnpatiis  ec  mif(i« 

V*  Hbrum  par^tes  CQgnaiique  aegre  perviceruxVE^ 
ut  legati  ad  coniulem  Romanum  mitterentur.'  li)  non« 
dum  'Cenuiium  profectum ,  fed  VenuJliae  cnm  pancis  ac 
femiermibus  confulem  inyenerui^t,  quampoterat  maxi* 
sne  mifBrabUem  bonis  fociis ;  foperbis  atque  infidelibus^ 
.  ut  erant  GEmvpani  1  fpemendum.  Et  auxit  remm  fua« 
rum  fuique  cx>ntemtum  oonful  xiimis  det^endo  cladem 
audandoque>  Nam  cum»*li§«ti|  «egre  ferre  fenatimi 
jpopulumque  Campanum,  adverli  quidquam  evetiiffe  Ro« 
snanis»  nuxxtiajQent,  poiHcerentarque  ^mnia,  quae  ad 
iMiUttm  opua  efCent^    A&rm  mapf^    lnquit|    loqneitdt 

'         H  5  «wi 


522      '  LtBETl  XXnn  '  Caf/V.  i    ^ 


VJ.  C  556v     .,a   C  N.  216. 


cum  ffciis  fervaftis^  Catmjuinii  jubwes  y  quae  opus  effent 
gd  heUum ,  imperate^  quam  canvenienter  ad  praefenrem/or' 
tunae  nofttae  ftutum  Ivcutieftis.  Q^id  ^fiim  nobis  ad  Cau* 
nas  relictum  eft^  ut\  quafi.  aliquid  kaheamu^^  id^  quod 
'deeftt  exfleri  ab  fociis  velimus?  Fedites  vobis  imfetemus^ 
tnnquam  equites  haheamtes  ?   ipecumam  deeffe  dicamus^   tan» 

^quam  ea  tantum  defif?  NihH»  ne  quodfujpfyremusqui" 
dem$  nohis  reliquit  for.tuna.  legiones  ^  equitatus^  arma^ 
fignh^  equivirique' y  pecunia^  'Com^eatus  ^  aut  in  acie  y  'ant 
binis  foftero  die  amiffis  caftris  ferierwit/  Iteque  nonjuve» 
tis  uos  in  beSo  Ofortet,-  CampaHiy  -fed  paene  helttim  ffro 
moffis  fusci'piatis',  -    Venii^t  in ' mentem ,   «r  treftdoi  quondam 

.  majores  veftros  intra  motnia  computfos  $  nec  Sakinitem  modo 
hoftemy  fed  etiam  Sidiciuum  faventes^  receftos  in  fidem 
apud  Saticulam  defenderimus  ^  coepfumque  'propter  vos  cum 
Samnitibus  beUum  per  centum  ffrope^annos^variantf  fortunn 
eventum^  \uUrimi^u  Adjicite  adi  kaec,  quod  foeduf  aequum 
deditis^  quod  leges  veftras  ^  quod  ad  'ixtremum  (id  ^uod  ^ 
ante  Cannenfem  certe  c\adem  maximum  fuit)  civitatem  no^ 
ftram  mtf^mte  farti  veftrum  deHimus  i  communicavimusqua 
voyiscum,  Itaqut  communem  pos'  kartt  cladem  »  •  quae  at^ 
ee^pta  eft^  ciredere^  Campani^  ofortei  y  communem  fairtam 
tUenSam  arHtraH  effe*  Now  ekm  Samnite  aut  Eirufco^ 
res  eft^  ut  ^  quoda  nobis  ahlatum  fit,  in  Itulia  tamen 
immrium  maneat,  Poenus  koftis,  nt  Africae» quidem  in*^'^ 
digenam^  Mb  ultimis  terrarupt  oris^  fi^^P  Qceani  Ihr^ 
culisque  coTumnis^  expertem  omnis  juris  et  cpnditiopfs  ^et 
lingude  "projje  hsimanae  y  militem  trahit.  Hunc  4  natur^ 
€t  morihuk  immttem  ferumque^  infwper  du>e  ipje  eff^ra* 
VV%  fontibus  ac  molibus  'ex  knmahorum  corfSrum  ftri^e 
faciendiSy  et  (quod  ftoloqui  etiam  figet)  vefci  huftravir 
eorporibus  docendo*  Hos^  infandis  faftos  eftAiSyquot 
contingere  etifm  nefas  fit^  videre  atque^habere  dominof^ 
et  ex  Africa  a  Carthaginejura  fotere ,  et  Italidm  Numi^ 
darum  ac  Maurorum  fati  frovimiam  'effe^  ^fCtti  non^   gC'  • 

tmitomodoin  Italia,  deteftabilejit  ?  Pulchrum  Itrit^  Cam^ 
pani^  froktffum  dade  Romamaiijmferium  vefira  fide^  ve^ 
firis  viribus  retentpm  $c  recttferatum  effe.  Trigipta  miUia 
feditim^  qu^tuoK  equitmn  arhitror  exXamfania  fcrihifoffe^ 
jaatfefuuiae  aff$sim  eft^  frtmtnuque.^  Si  faren^fortuMe 
u  veftrae 


L  I  B  E  ji  xxiii.   Ca  r.  V.  vr.  vir.       123 


nr 


:U.  0.  536.  a.  C  N.  216. 


veflr0i  fidem  kakeHs^    nec  Ha»tt$M  fe  vicjjfe  feutiee,  nec  , 
Romdni  victos  ejfe* 

.  .  '         •  '  •  .         -       ■     ' 

VI.  ^Hac  orationb  conCalis  cluninis  redeuntibu^que 
domum  legatis^  unus  ex  iis,  Vibius  Virrius,  TemfUf 
venijfe i^ait'^  qtto.Campani  non  agrum  fn^lumy  ab  Ron^anif 
quondam  jter  injurimnadamtum  y  recuferare  y  fed  imjQfrio 
euam  Ualiae  fotiri  foffint.  Foedus  euim  cum  Hanmbaie^ 
quihus  velint  leoibus^  facturos.  neque  ct^troverfiam  fortt 
quin.,^  cum  fj>Je  cowfecto  hetto  Hannibai  victor  in.  Afri" 
cam  decedat ,  .  exercitumqne  deportet »  halijte  imferium 
Camfanis  relinquatur*  Haec  Virrio  loquenti  aUenii 
omnes*,  ita  renuntiant  legationem ,  uti  4cletum  omnibus* 
Tideretur  nomen  Roo^num.r  Eixtemplo  plebes  ad  de* 
fectionem^^  ac  pars  majoir  fenatos  rpectare.  extracta  ta«' 
inen  ,<  auctoritatibus  feniorum ,  'per  pauoos  aies  eft  res :  . 
poftremo  vicit  fententia  i^lurium ,  ut  iidetzi  legati,  qui 
ad*  cpnfulem  Romanum  ierat^t ,  ad  Hannibaiem  mit'e» 
rentur.  ^^0  priusquam  iretur,'  certumque  defecttonis 
coniilium  .efGet ,  Ilomam  legattos  miffos  a  ^mpanis ,  in 
quibusdam 'amialibus  invenio,  poftiilantcs,  ut  alter  cou^' 
Xul  Campanu^  jierety  &  rem  Romanam  adjuvari  vellent» 
indignatione  orta,  fubmoveri  a  curia  pffos effe :.  miffum-'- 
qne^iic^rem^  ^ui  ex  urhe  educ^ret  eps,  atque  eo  die' 
liianere  extra  iines  Roraanos  )uberet.  Quianimis  com* 
par  LatinoVutn  quondam  poftulatio  erat,  ^eli^sque  et 
alii  id  haud  iine  caufa  praetermiferant  Ibriptores »  pO- 
nere  pro  certo  fum  ventus.  1 


VII.     Legati  ad  Hannil^tlenf  yenerum,  pacemque. 
.oum  eo  oonditionibus  fecerunt:    Nie  quis  imperator  ma» 
giftratusve   Poenorum  jut'  uSnm  in   civem  Qamfanum  ha* 
heret:,     nive  \civis    Qamfanus  invttus  mHitaret^    munusve 
faeeret.     ut  fuae  lcges^  fui  magiftratus  Ckpuae  effent.  n» 
trecentos   ex  Komanu  cajaivis   Foenns  daret  Qampanis^ 
quos  iffi  elegiffent;    cum  quibus  equitum   Qamfanorwn^ 
qui  itt  Sicilia  ftifettdia  facerent^   fermutatio  fieret.    ^f^ 
pacta:    illa  inluper,   ^uam  quae  pacta  erant  ^.  f acmora^ 
X)ampani  edsdei^^nt.    nam   ptaefectos  JCpeiuift.  eivesque. 
Ilomano$  alios ,    partimaliquo  militiae  munere  occupa- 
•    7  .  Wf 


124  LIBERXXIIf.     Cap.  Vlf 


?r 


U.  C.  536.  a.  C.  N.  216. 


tos^  partim  privatis  aegotiis  implicitos,    plebs  repento 
omnes  comprehenfos ,  velut  cuftodiae  can4a,  balneis  m« 
dudi  juHlit:  ubi,   fervore  atque  aeftu  anima  interclufa, 
fo^dum  in' mociuii^  exlpirarent»     Ea  ne  iiereht^  n^  1e« 
gatio  mitteretur  ad  Poenum)  futnma  ope  Decms  Magius, 
Tir,  cui  ad  fummam  auctoritatem  nihii,  praeter  fanam 
«4^1jum  mentem ,  defuit,   reftiterat.    ut  vero  praeiidiam 
ttiuti  ab^H^nnibale  audivit,   Pyrrhi  fuperbam  doimna- 
tionemvmifi^rabi^emque  TarentinQrum  ferv>itutem,  ex*. 
empla  referens,,  primo»  ne  r^cipereturprae&dium,  palam 
fociferatus  ^t :  deinde,  ut  receptom  aut  ejiceretur^  aut^ 
fi  ma]um  facinuS)  quod  a  vetu&ifiimis  Ibciis  eonfanguineis* 
que  defeciGTent^   ferti  ao;  memorabiU  facinore  purgare 
Vellent,  Ut,  interfecto  Punico  pr^elidib ,  reftituerenc  fe 
Romanis.   .  Haec  (neq^ue  enim  TOC^te  agebantu^)  cum 
relata  Hanmbali  effent,  primo  miiit,  qui  Tocarent  Ma* 
gium  ad  ^ere  in  caftra:    deihde,   cum  is  ferociter  ne- 
gaCfet  fa  iturum ,  (nec  enim  Hannibali  jus  effe  in  civem 
Ompani^m)  concitatirs  ira-Poenus,  comprehendivhomi- 
aiem,  vinctumque  attrahi  ad  fe  )u£&t.     ▼emuj^  .deinde^ 
3ie  quid  inter  vim  tu>nu1tu$ ,  atque  ex  concitatione  ani- 
anorum  ineonfuSti  certaminis  oriKCtur,  ipfe,  praemiffo 
^antio  ad  Marium  Bloiium  praetoren^  Cajiipanum ,   po* 
&ero  die  fe  Capuae  futUrum ,  {^i^dfcitiir  e  caftris  cum 
inodico  praeiidie.     Marius  concione  advocata  edicit,  ut 
frequentes  ciHn  c6n)U§^bus  ac  Ilberis  obviam  irent  Uan« 
nibali*  Ab  uniireriis  id  noa  obedjienter  modo^  led  enixe^ 
fiivore  etiam  vulgi,    et  fttidio  mendi  tot  jam  Tictoriia 
darum  impei^atorem ,    factum  eft.     Decius  Magius  nec 
oMam  egreffus  eft,    nec,   quo  tiinorem   aliquem  ez 
confcientia  iignificare  pofCeftv  priratim  fe  tenuit;  in  foro 
cum  filio  cHentibasqu^jpaacis  otiofe  inambularit,  trepi* 
dante  txyia  oiritate  ad  excipiendum  Poenum  riiendumque. 
Hannibal,  ingt^effus  urbem,  fenatum  extemplo  poftaiat^ 
precantibasque  inde  primoribas  Campanorum,  ne  qoid 
eo  die  feria^  rei  gereret^   diemque  ut  ipTe  adrenm  fuo 
JMtuni  laetus  ac  libena  oelebraret;  qtianquam  praeceps 
i^genio  1%  iram.erat,  tamen,  ne  quid  in  principio  nqja^ 
retf  Tifliisih^iirbe  maguam  diei  pftrteia  nonfaiaiit. 


■•  f 


viii. 


Ll  BER  XXm.    CAf.VITr.lX.  laS 

<  l|.  C  535.  a.  C  N.  2ib 

^— ^M— — ■—V-AwJ**— wOi*.*— *— *y*'*'»    M  .11»— ■*■■*—— i^  ■    ■  I  I     I  i— — ^  ^nawi— y»— — ri— » 

Vili.     Dcverfatui  efe  opnd  Ninnfos  Ceieresi   Ste- 
nhioa^P^GaTiuutqaev  inditos  no^iiiitace  ac  divitiis.-  Ea 
Pacuvius  <klavias,    d^»  <|«io  ante  dictUYn  eft,    priincept 
faciioiitii  «)fm^>  qiiae  tr^xerat  rem  ail  Potooc  ^  lilium  )uv#» 
nem  addn^t,   abstractum  ab  Decii  Magtt  latere,   cuiii 
quo  ferocVfiime  pro  Romaiia  fbcjetate  adverfa«  PunicuA 
foedus  fteterit^  nee  tn^m  aut  incllnatain  paikein  alteraa 
civitas^    alit  patria  nsajefrat  fententia  depulerat.     Huia 
tutn  pati^r  fuvetii  Hantiibaiem  dcprecando  ixiagis»  qu^ni; 
purgand6^<  placavk^  vict^isciiie ,  patris  precibus'  lacriini^ 
que  etiaAri  ad  eoenant  emi  ct^m  patrj^  vocari  jufiit  :^  cvSL 
convivfo  ^neminem  QLmpatinm,'  praeterquam  bofpite4 
Jubeniatnque  l^auream^  'iniignen^  bello  tirum,  adbibim* 
rtfs  ^V-atrr   Coeperunt  epUlari  de  die,  et  conviviufii  nba 
ex  more  Punico,  aut  militari  disciplina  effe;  fed,  ut  m 
civitate  atqueetiam  detxio  iuxnriofa,   omnibus  «vblupta* 
tum  ill^cebris  inftructnm.     Unus  nec  dbminorum  invi- 
tatione,  nec  ip&ua^  iiite^nto  HannibaliS|   C^lavii"filiu# 
Perolia  vincipotuits  ipfe  valetudinem^ extefans y  patr4 
animi   qupque   ejus  haud   mlrabilem  interhirbiationem 
caufant^*     SoHs  ferme  oCoaCu  patrem  Caiavinum^'  ex 
convitid   egrelfam,    fecutus    Alius ,     ubi   in   fecretum 
(hbrtus  erat  pofticis  aedium  partibus)^rvenerunt',  Ca)i'- 
Jiiifim  9   inqtrit  ^   a^ffiera ,    fanr  ^    qm  noa  vMam  fohm 
ftccAti^    quod  defttmns  aii  Hannibahm^    impftrdturi  4k 
HoiAaiifj)  ftd  in  muho  majore  dignpwe  tt  gratia  fimus 
CmfHnij     qnam  umqum  fuimus.       Cnm    mirabunduf 
pater,  quidnnm  id  effet  confilii^  quaereret;   toga  rejecta 
ab  hnmerov  latus  fuGcinctum  gladio  nud«t:    Jam  ego^ 
inquit,  funguine  Hannihalis  fancim  Romanum  fotdus*     ta 
ii  friusjchre  volui^  fi  forie  uheffe:^  dum  facinus  patr^ 
tur^  maues.  \  ~        m 

•         / 

IX.  ^  Qnae  ufei  Tidit  audlvitqne  fenex,  velut  fi  jam 
agendis^  quae  audiebat,  intereilet,  amensmetu^  Ber 
egote^  inquit)  fili^  qtfi^ecunque  jura  lihros  jnugunt  pu» 
rentikuti  ^eeor^  quaejoqUe  y^  ne  ante  ocuUis  fatris  facero 
it  pati  omnia  infanda  veiis,  Pauiae  horAe  fuut$  intrm 
quas  jurantes  fer  ^  quidqmd  Deorum  eft^  dextrae  dextrat 
juugentes^   fidtm  okftrinmmus^    ut  facratat  JU$  masiusB 


itlg       .  n  I  b  e  r  *  xxin.   ca  ?.  ix.  «. 


■••- 


U  C.  536.  a.  C,  N.  216.  ' 


Mgreffi  ab  coUoquio  ^    extenf^io  itt  aum   armaremus^    Ab 
kofpitM  menfa  Jurgis,   mI  quam  tertius  Camfanorum  acU 
hihitus  es  ab  Hannihale^  ut  eam  iffam  menfam  cruentares 
koffitis  fanguine./    Hknnikalem.  pMter  filio  meo  petui  fU- 
icare^^.filium  Hannibali  non  pojfum?    Sed  fit  nikil  faneti^ 
mon  fides  ^   mou  religio\    rion  pietas:    audeantur  in/anda^ 
fi  non  ftrniciem  nobis   cuiH  fceUre  afferuftt* .    Unus  ag* 
\greffurm  es .  fiannibaUm  ?     quid  illa  turba  tot  liberorum 
fervoruwtque  ^  quid  in  unumintenti  omnium  oculi?   quid 
Xot  dextrae?  torpefiemne  in  amentia  iUa?  Vuhum  ifofiut 
.fJannibalis^    quem   armati  exercitus   fustinere    nequeunty 
guem  korret   f^utus  Romanust    tu  fustifiebis?    er,    alia 
smxilia  definSy    me  fpfum  ferire»    corpus  meum  ofponen- 
pem  pro  corfore  Hanni'>alis ,  'fustfnebis  ?   Atqui  fer  meum 
pectus   fetendMs.  iUa  tibi  trensfigpndusque  efl,     cUterreri 
kicfinete  fotius^  quam  iUic  vincL      VaUant  freces  afud 
se  meacy  Jicut  fro  it  kdie  vaiuerunt,  ^  Lacriixiantein  inde 
juvenepEn  cernensi  inedium  coinplectiiur^  atque,  ofcuio 
^aerens,  non  ante  precibus  «bftitk^   quam  pervicit,  ut 
gladium  poneret,  .iidf^niqQefdaret,    nihil  facturum  tale. 
Xuoi  )uvenis,  Ego  quidem^.uXqint^  .quam  f^tri^e  debeo^ 
fifiWem  exfolvam  fAtri,     tuam  doUo' vitem  ^  ctfi  ter  fro- 
slitae  fatriae  fuimtndum.  efl^  crimtn:  femel\   cum  defectio» 
mis  ab  R(imnis:i  iterum^  ^  cjum  facis  cum  Hannib/tU  fuijii 
e^uctor:    iertio  hodie»    cum  reJlituencUe  Roma.nts  Qofuae 
mora  atque  mfedimentum  es*     Tu , .  fatria,  ferrumt .  quo 
fro  te  armatus  kanc  arcem  defendere  voUbam^  ^kofti  minime 
farcens^    quando  farens  extorquet^    recife,     Haec  cum 
dixiffet,  gladium  in  public^m  trans  maceriam  horti  ab* 
jecit:  et,   quoininus  res  fufpecta^effetf  fe  ijpfe  convivio 
reddidit.  ^ 

X.  Poftero  die  fenatus  frequens  datus  Hannibali. 
ubi  prima  ejus  or^tio  perblanda  ac  benigna  fuit,  qua 
gratias  egit  Campanis,  qjugd  amicitiam  fuai||l  Komanafe 
focietati  praepofuiffent :  et  inter  cetera  magniRca  pro- 
miffapoliicitus,  brevi  caput  Italiae  omni  Capuam  fore, 
iuraque  inde  cum  ceteris  populis  Komanum  etiam  petitu* 
rum»  Unum  effe  exfortem  Punicae  amicitiae  foederisque 
fecum  facti|  qtiem  neque  effe  Campanum,  zieque  dici 

debe- 


L  I  B  E  R   XXtlL     Cap.  X:XL  jzf 


U.  C.  53&         a.  C  N.  'ii6. 


del?iere,  M^gium  Decium.  eum  poftulare,  ut>iibi  deda? 
,tur,.  aoXe  praefente  de  eo  refer^r^.  fen^twsqi^e  confult. 
tum  itat;-  Omnes  in.eam  fententiiMn  leriint:  Vjuanquam 
xhagmie  parti  et  yiir  indignjifr  «fa  cals^n^tnre,  et  haud  par?* 
yo  initio  minui  iridebsitur,}tt»  libei^tatifir  ^greffus  curia^ 
in  tttmplo«iiDagiiJtratu$.coufe4iA;  compj[/|^e^<diqueDeciufa\ 
Magium','aAtque  ante  |>«d^s  :^effitutup>tcaufc|m  dicerai 
Jufiit.  Quicum\  manent^  (^rocia  ai^ip^i,  jnegaret  leg^ 
foe4eri$  id.  caigi  qpoue,4t  tu^  injeo|ae  qa^na^,  'duciquil 
ante- lioterem  in  cof^v^  f^^P^s*  Quoj^d  pap^te  apertp 
eft  liucttiis,  concionabiimfb%S,inc^fttj  Ad;.g|jLCumfuIam 
nndique  .mtjfltitudinem  v^j^f&rans  x,  HabetU  libertattmti 
CmitfwU  ^qmni;  fetifiis^  foir^  mediq^  luri^fjara^^  videnti* 
^ttx  «roMr4  w/ff  CamfAnprum  fec^ndus  ^  vinctUs^ad  mortem 
r^^inrjt  .^uid  mohntius  C^fua  cirpta  fierti?  ,,Jte  obyiam 
HomiMiit  e^ornute  unhm  i  di^mqu^i  adv^entuf  tjus  confecra'-, 
#e, iia[k%nc  tsrininfkum  de  civ^^efiro  fpectei^s.  Haec  yoci^ 
ferami,  caihmoyefi  9^}gt^  videretur,  .Tp^TQ^utum  ca« 
put  eJJt,  o^us^ue  r^api  e^u^a  portaca  juffiis. .  ita  in  caftra 
perducitur:  e^tketDfloqu^  im^piitus  in  .i^ayin^^  et  Cart 
thagisxem  miCfus;  ne^  mot\i  aliquo  (papuae  px  indignita- 
te  ret  nlrtoi, .  fenatumi  quoque  pof  niteret  dediti  pr^ilcipi&; 
er,  kgatione  miffa  ad  r^epei^ndufp/  eutxii,,  ne  aut  a^eg^rido 
rem^'  quam  primiMn  petefmt;  offendendi.Abi  noyi  focii} 
aut  tribuendo ,  bal>endus'  CiipUae  effet  feditionis  ac  tur* 
barum  auctor.  r^^ayem  Cyrenas  detulit  tempeftas,  quaq 
tum  in  dttione ,  regun».  er^jit.  ibi  <2uin  Magius  ad  ftar 
tuam  Ptplemaei  regis  conf^gifret,  deportatus  a  cuftodi- 
bus  Alexandriam  ad  Ptolema^um,  cum  eum  doc^ifCet^ 
jcontra  jus  foederis  yinctum  fe'#b  Hannibale  effe,  yinou- 
]is  liberatur ;  permiCfumque  ^^*  u(  rediret,  feu  Romam^ ' 
feu  Capuatn  n^allet.  Nec  Magius  Cayuam  fiH  sutam  di- 
cere;  et*  Romam  €o  unifort^  qno  inter  Romanos  Camfanos* 
queheUnm  fit^  transjjigae  magiSy  quam  hoffitis^  fort  do* 
micHium/  nusquam  malie»  quam  in  regno  ejus^  vivertg 
i/uem  viwbcm  a^m  auctprem  habeat  UbtrtAtis.  I 


•«,.». 


XI.  Dum  haec  gerunrtur ,  Q.  Fabius  PiGj^r  legatus 
9  De}phiS' l\o^am  rediit,  refpohfumque  ex  fcripto  reci- 
tavit:,  I)iyi  quoque  ia  to  erant^  quibus  ^aoqme  modo 
*    •  -fup' 


128  L  I  B  E  R  KXIII.     Ca».  XI.  Xlf. 


U.  C.  636.  a.  C  N.  2i€. 

fuppliearetur..  tuni)  SiitAfaxnUy  Rowmiu^  veftrof  m 
fnelfftref  ficHioresfue  ^untz^  maptfUi  e»  fenuuM  rts» 
fuUka  veftre  vohisfracedet^  -vkroriaquf  daeUi  fOfuli 
Romani  erit.  Fiftiiio  AjioBim^  refuUica  veftta  bene  gefie 
prvatnque;^  lucris  merieis  tUfmm  mituiote^  eLeque  praeda^ 
inanubiis^  fjpoHtsfti^^keei^rem^^habetme :  Ufcivimu  a  vobis 
frokibetote.  '  Haeo'  tibi  ez  Oraeoo  oarmine  inteT|»retata 
i^citfiyit,  tfuii  idbtit,  ff  owmIo  ejgreffum  ektemfh  his 
^uibus  Divis  rem  dipiMau^  sure  ae  viua^feeiffe:  juffutn» 
ifue  ab  templi  aueiftite^  ficm  oaraemtur'lautea  eoroeta  tt 
aracttlulu  eMffit^  et  ¥em  dmeum  fufffet;,  ita  caermmtum 
mavim  afieuiere^  ue&  auta  drpouere  eamf$  qttam  Romm 
fferveufiffiti '^  &;  queeeuuque  iurperata  fiut^  cum  Jitmam 
teligioue   ac   dUiputia   eMfeetttum ;    coroumie   Romae  ist 

'  ura  ApoBiuis  drpefuiffe.  Senaiut  deerjpvit,  m^  Me  res 
divinae  fupi;|pKealioneM[ite  priiao  qiioqu^  tempore  cmii 
cura  iierent.  Dum  haee  Romae  atqiie  in  Italia  gorttn* 
tur^  nuntitt^Victoriae  ad  Cnnna»  Canfan^em  Tenerak 
Mago  Hamilcaris  filius:  noh  ex  ipta  acfe  ft  fratre  tnilXuSi 
fed  retenms  aliquot  dtes  in  lecipiendis^divitatibus  &-ut- 
tiorttmi  ^uaeqtte  deficiebant.  Is^  cusn  ei  fenatus  da« 
ttts  erC^^'  ^ei  jjeAas  in  Jta)i|t'^  ff<atre  ex])onit:  Cum  fist 
huferatoritu^^m  y  quorum^uetu^r  coufitlesj  dun  dicta» 
ior  ac  tuagifter  equitumfkt^ittti  cum  fem  coufitlaribm 
^xercitibut  acie  cottflixiffe:  occidifft  fitpra^  dMcettea  miUia 
h&ftium:  fupra  quiuqetaigtma  utitia  cefiffe.  Ex  quatuor 
tonfulibus  daos  ^  occidijfi ;  ex^  duobtii  faucium  altenm^ 
ulterum^  tato  exerciiu  amiffo^'  vix  cum  quittqttagiuta  ko* 
miuibus  cffugiffe,  "  Magiftrum  equittt^^  quae  toufularie 
foteftas  fit^  fufum  fkgatuutque:  dictasorem^  l^  ff  ^ 
aciem  ttuuquam  commiferit/  ttuicumi  hoberi  imftratorem, 
Bruttios '  Aj9itilisqu9 ,  fortim  &tmuiriUm  uc  Lucauorum 
defeciffe  ad  PoeuQs.  Oaf  um^  quod  caput^  mu  Caempa* 
Miae  modo^ .  /rd,  foftafftic^mu^em  Romautm  Cameufi 
fugua\  haliaeftty  Hauuibali/^redidiffe.  Pro  kis  tmtit 
totque  vkt^riis^  verum  effe^  grt^  De,i$  puettQrteiibtts  ttg^ 

kaberique. 

Xli.    Ad  iidem  deinde  tam  laetaram  rerumi^^fihndi 
ixk  TtUfaidQ  cmriae  juf&t  annuloa  auireos»  qui  taatiis  aoer^ 


•m  •'»)> 


tlBfeR   XXIH.    CAf.m  129 

U.  C.  53K.       a,  C.  N.  r2i6. 

■  il«      I»     1      ■■■■■I      ■       I  ■>■,!  il«     ■■■■  I    — 1>^— — ^M^P— » 

Yus  fuitj.ut,   iuetientibus  dimicliuiii  fuper  tres  modtos 

^xpleffe,  Gnt  qMid^m  apctpres.     Faai4  tenuit^  quae  pro» 

pior  Tero  eft ,   haud  ^  p]ct^  fui  rfu .  niodio. '    Ad jecit  deinde 

verbisi  quo  niajoiis  cladi.s  indicium  effet,  neminein,  nifl 

equitetn  ,  ^tque  eorum  ipforum  p.rimorcs ,  id  gerere  in- 

fignp».      Samina  f uit  orationis  ^  •  Quo  fjropikrfpem  bett^ 

ferjkuvAi  fit^     eo  magir  omni  oyt  juvattdum   Hanniba* 

lem  ^fffs   ffQCul  enim    aft  dvwo  militiam  $ffe^    in  medin 

koftium  terra.     magnam  vim  fr^mttni,  fejcuniae^  nbfumi: 

et  tot  aiMsy     tit  hoftium   ex-ercirus   deleffe;  .  ifu  viaoris 

etiam  cofias   parte    aliqua  n^dnmffe.      Mitsendnm   igitnr 

fufflementum  \([e  ^     mittendam    in   fiifendinm  ,pfcuniam 

frumentumque  tam   bene   meritis   de   nomine    FunicQ' miU* 

tibusi  .  SecundvJ«i  liaec    dictn  ISiagOnis  laftis  omnibuSi 

HimilcO)  vii*- Facrionis  Barciuao,  locum  ilannonis  incv,e«> 

pandi  effe  ratus,  Quid  (fty  H^umo?  inquit.    etiam  nunt 

foeniiet    belli   fusceftt    adverfus,   Romanos?     Jube    dedl 

Haunibalem:     vetain   r<wfi   frefjieris    rebnr    graus  Diis 

immortalibjus     agi*      audiamus  ^Romanum    fenatorem     ist 

Cart/Mjriaieji/ium   curitt,       Tu»n    Hanno:     Tacuiffem  ho» 

die^   Patres  tonfcripti»   ne.  quid  in.cowmuni  om^i^Vt  gnu» 

d,io^,  minus  laetum  quod  effet  yohis^    loquerer,     ntinc  iu' 

terro.ganti  fenatori^     foeniteatne  me  adhuc  fusfefti  ad^ 

ver/iis  Romanos  beUi^  fi.  reticeam^   atit  fuferbus ^aut  ob» 

noxius  v.idear :   quoruui  alterum  cft  huminis  alienae  liber». 

t^tisy  obliti;  alterum  fnae,     Reffondeam  igitur  Himilconi^ 

non  defiffe  foenitere  me*  beUi^  '  neque  defiturum  ante  invi- 

cium ,veftrum  imferatorem  incufare{    quofu.finitum  aliqu4 

tQlerobili  conditione  bellumvidero:    nec  mihi  facif  anti^ 

quae  defiderium  uQS^alia  res^   quam  faxnova  finitt.     ha* 

queifta^  quae  modg  Mago  joftavit^   Himilconi  cetirisqut 

Hanniialis  fateUittbtn  jam  .laeta  funt.     mihi  foffunt  laetu 

effe^    quia  tes  beUo  bene  g^ftA^  %  fi  volumus  fhrtt^a  uti^ 

ftlcem   nobis  aequiorem  d^unt^     nam  fi'  fraetermittimus 

hoc  temfus,     quo  magis  dare^    quam  accifera^    foffumut 

videri  facet^^    vereot  ^    ne  haec  quoqke  laetitia  lujcuriii 

nobis ,    ac  vana  evadat»      Qnae  tamen  nunc  quoque  qualis 

eft?       Occidi   exercitus    kofiium:     mittite    milites    mihi^ 

quid  diud  rogares^    fi   effes  victnsf    Hqftium.cefi  bina 

taftra^   flraedae  videlicet  flenu  et  commeatnum:    frumen^ 

T,  Lhiii  Tm.  IL  l  tum 


i3»       LiSER  xxni.  Ca>.  XII.  xin. 

U,  C.  536.        «.  C.  N.  216. 

^um  ^t  ficuniam  date^  quid  Mliudi  fi  fffeliatus^  fi  exu* 
tut  caftris  tffis^  fiteres?  Etg  ne  omnia  if>fe  mirer^ 
CmihiqUn^ue  enim^  fupniam  refpondi  Himiiconi^  interro» 
gare  jus  fatfue  efljvelim  feu  Himikot  feu  Maj^o  reffon^ 
iiat;  cum  ad  internecionem  Romani  imperii  fugnatum 
adOanUas  fity  conftetque  in  defectioue  to$am  Italim^  effa ; 
frimum  ecfuis  Latiui  ^ominis  fofuluf  defecerit  ad  nos9 
deinde  acquis  homo  ^  ex  quinqua  et  triginta  trihnirus^ 
ad  Hdnitibalem  transfugerit?  Cum  utrumque  Mago 
h€igallet : '  Hoftium  quidem  ergp «  inquit,  adkuc  nimit 
muUum  fuferefi.   ftd^  muttitudo  ea  quid  animorum^  fUid' 

pejfeinaifeatjfcirevelim»  ' 

.•".■,, 

XIIL    Cufn,    id  nefcire,    IMfagd  dicerat;     Nihil 
facilius  fcltu  efly    inquit.     Ecquof  legaios  ad  Hannibalem 
Romani^  wiferuat  de  foce  ?     ecquam  denique   mentionem 
facis  Romae  factam   ^ffe^J  attatum  ad  vos  efi?    Cutti  id 
quoque  iiegaffet,    Beiium  igitur  ^    inquit,    tam  integrum 
habemusi     quam  habuimus  ^     ^a  die    Hannihal  in  haliam 
^fi  tfansgreffus*       Quam    varia    liictoria  friore   Punico 
beilo  fuerit^     fleriquey     qui  meminerimus  y    fuferfumusi 
nunquam  terra  marique  magis  frafferae  res  nofirae  vifai 
funt^     qUam   ante  cofifuhs  C«  Lutatium  et  A.  Bbffumium 
futrunt^     Lurario  et  Poftumio  confutibus^    devicri  fid  Ae* 
gates  ifffuhs  fumus,      Quodfi'(id   quod   Dii  omen  aver» 
tanr)    nunc  qudque  fortuna  Uliquid  variaperit;    ium  fa- 
cem  fperatis  f    cum- vincetHur^^    quam   nunc  ^     cum  vinci' 
mus^  dat  nemo?     Egos  fi  quis  de  fate  confulet  ^  feu  ieft^ 
renda  haflibus$    '  feuaccifienda^     habeo  ^     qtiid  fententiat 
dicam:    fi  de  iis  ^     qkat  Mago  -  foftulat  ^     refertisj     net 
vicrori^us  mitti  attinere  vuto^     et  fruftrantibus  nos  f^fa 
atque  tHani  ffe  multo  minus  cenfeo  mirreitda  effe,'     Haud 
miiltos^^movitHannonis^oratio/  nahs  et  iiaiultas  cuin  fa« 
milia  Barcina  leviorem  aodtorem  faciebat,   et  occopati 
ammi  praef/^mi  laetitia,  'nihil,  quoiraniusfieret  gauidliuitf 
fuum,  aunbus  adlmittelMint:  debellattkmqbe  mox  fore,  fi 
anniri  paulnlum   roluiffent,    rebantur.     Itaque  ingenti 
confenfu  Bt    fenatusconfultum,    ut  Hannibali  quatuor 
Ntmiidavum    nn]]ik  in  fupp1eme^t\im  mitterentur,     et 
quadraginta  iiiephanti|  et  argenti  malta  tal^ta,..    Dicta* 

'       '      '   "  '     cor- 


Li  6  6r  xxiti.  t  A  p.  xnr.  xi vi       •  i  «1 


rortiae  cium  (Vlagone  in  Hirpaniaon  prdemiffus  eft,  «d 
eonducepda  ▼igi^li  miUik  pcditaai,  quatuor  eqaittti»» 
quibas  exeroitus,  qui  iu  lulia,  qaujuo  ia  Hifpama 
er^l,  fupplertntur*  \  •      •^  ' 

XlV.  Ceterum  haecvnt  iti  fecundi*  r^jW*,  fegtiiter 
otioreque  g^lta.  Bomahos;  pr«cler  infiRi»  induftri^m 
enlmis,  fortuna  eiiam  curictari  prohibehah  nam  ne^ 
confiil  uHi  rei,  quae  per  eu^  agonda  efTet,  deerat;^  et 
di<!&tor  M.  JumusPcra,  rebui  divinis  perfectii»  lato. 
que,  ut  folet,  ^ad  popuiuni,  ut  equum Voendere  liceret, 
praijter  duai.  tirbatias  legiones,  (juae  pnncipio  anni  i 
confulibas  confcriptae  fo^rant ,    ^t  fer?oriim   delectum 

•  cohortesque  ex  agro  Piceno  'et  G^i!iqo  co.]lccias,  «d  ul! 
timum  prope  defperatae  reipublicae  auxilium,  cum  ho 
«eft^  utilihutoedunt,.dercendii,  edixitque:  Qui  capi. 
tolcm  ftondtm  aufi,  qi^iqne  pecumat  judknti  in  vinculis 
tpnt,  ^fH  torum  apud  fe  milites  fi,rent ,  eus  noxa  pecu 
^iaq^^  Mf  txfaivi  iujfurumi  Ha  fex  A>il!ia  hominum 
Gallicis  tpohw,  quae  triumpho  C.  Flaminil  traujlatii 
ertnt,  •rmant.  itaque  cum  vigiuti  quinque  millibus 
ermaiorMm  ab  urbe  proficifcitur.  Hannibal ,  Capua  re. 
cepta,  cum  iterum  Neapolitanorum  animosj  partim 
fpe,  partim  metu,  nequidqnam  tcaiaffetj  In  agrum  No- 
lanum  exercitum  traducit  i.  ee,  «t  non  hoftiliter  fiatim^i 
quia  non  defperabat  voiuntariam  dfeditionem;  ita,  fi 
ifiorarentur  fpemy  nihil  eorutn;  quae  pati  aut  timer« 
polTent,  praetermiffurus.  Senatus,  ac.maxime  primorea 
ejus^  io  focietate  Roman^aeu/^  lidepAt.fiare;  plebs  no. 
varum  ^  ut  folet^  jp«rura  atque  Hanriibalis  tota  effe  *  mel 
tumque  cgrorum  popuJationis ,'  ct  patienda  in  obiidione 
ttulta  gravia  'indignaqoe  proponcre  animo.  neque  au. 
ctor*$  dcfectionis  dceraht.  Itaque  uW  fenarum  meiug 
cepH,   G  V^^J^m^  tenderent,    refifti  mubitudim  con- 

.  citatae  «ontMSP;,  clam  fimulandodiJationemmali  inve^ 
nluttt.  placereienim  fibi  dffectionem  acf VHannibalem 
Wmulant;  quibus  autem  conditionibus  ia  foedus  amici- 
tiamque  novam  traijiseantj    parum  oonftare.     Ita  fpatio 

lnmqiaudium^  q«i  Cafilini  cuni  exerqituerat;  mittunt, 

^  *  docenti 


i3a         L  I  B,E  R  XXtll.     Ca>>  XIV.  XV.' 
,  U.  C536.       a.  C.  N.  216. 


docentcjue,  quanto  in  disciimine  lit  Nolana  res:  agrutn 
Hannibalis  efre  et  Poenorum,  urbem  extexnplo  faturain^ 
ni  fubveniatnr.  concedendo  plebei  fenatnm,  ubi  velint^ 
defeoturos  fe,  ne  deiicere  praef i^ftinareht,  effecif fe.  Maj:- 
otllus^  eoUaudatia  Nolanif ,  «adem  limulatione  extrahi 
«f*em  in  fuum  adventum  jullit:  interim  ce^ri,  cj^uae 
fecum  aeta  eflftit,  •  fpem<iue  omnem  auxilii  llomani» 
ipfe  a  Gdllino  Calatiam  pel^:  atque  inde,  Vulturnq 
amni  tra}ecto,  perque  agrum  Saticulanum  Trebulanmn^ 
que  Xuper  Sueffulam  per  montes  Nolam  pervenit.      * 

XV.  Sub  adventum  praetoris  Roraani  Poenus  agra 
Nolano.excefCit,  et  ad  mare  proxiuie^Neapoiim  deEcen* 
dit,  cupidus  maritiiiii  oppidi  potiundi,  quo  curft^s  na- 
vibus  tutus  ex  Africa*  effet.  Ceterum ,  poftquam  Nea- 
poTim  a  praefecto  Romano  tenert  accapit ,  (M.  Juniuis 
Sllanus  erat ,  ab  ipilis  Neapdlitanis  accitus)  Neappli 
qucque,  licut  Nola  ^  omiffa,  petit  Nucerlam.  eam  cum 
aliquamdiu  circymfediffet,  faepe  vi,  faepe  foIUcitandis 
nequidquam  nunc  plebe  nunc  principibus,  fame  demum 
in  deditionem  accepit,  pactus,  ut  ineriiies  Oum  iinguliii. 
.abirent  veftimentis.  deinde,  ut  qui  a  priiicipio  mitis 
oifinibus  Italicis,  praeterRomanos,  viderj  veliet,  praemia 
atfjue  honores,  qi*i  romaiierent,  ac  rJ|i^Jitare  fecum  vo- 
iuiffent,  propofuit.  Nec  ea  fpe  quenquam  tenuit.  dj» 
Japli  omues,  quocunque  hofpitia  aut  fortuiiiis  animi 
impetus  tulit,  per  Campaniae  urbes,  maxime  Nplapi 
Neapolimque.  Cum  ferme  triginta  fenatores,  ac  forto 
priitius  quisque,  Capiiam  petiffent;  excluli  inde,  quod 
port^s  Hanriibali  clauiiffent,  Cumas  fe  coniulerunt. 
Nuceriae  praeda  mirui  data  eft,  urbsdireptaatqueincen- 
,.ta.  Nolam  Marccllus  lion  fuLmagis  Hducia  praeridii, 
quam  voluntate  principuui,  habebat.  plebes  timebatur, 
et  ante  omnes  L.  Bantius,  quem  cpnfenfa  attentatae  de- 
fectionis,  ac  mptns  a  praetore.  i\oman6,  i^anc  ad  prodi- 
tionem  patriae,  nunc,  li^d  id  fortpna  def ulllct,  adtrans- 
fugiendum  ftimulabat.  Rra%  juyenis  9cer,  ec  fociorum 
ea  tempeftaic  prope  noblliffimus  equps.  feuiinecem  eum 
ad;Canni^sin  aoervo  caeforumcorporuminventuni,  cura« 
tumque  benigne,    etiam  cum  donis  Hannibal  domum 

^         '  .ra* 


L  I  B  E  R  XXni.    Caf.  XV.  XVI.        '  i33 

_    '  .  U.  C.  .S56.         a.  C  N;  216.       ■ 

remifefat.     ob  ejus  gratiam  nieriti  rem  Nolanam  in  )U8  / 
ditionemqije  dare  voluerat  Poeno :    apxtumqt^e  euni  et 
follicitum  6ura  noyandires  praetor  cemebat.     Ceterum^ 
cum  aut  poena  cohibenduse/Tet^    ^ut  beneficip  conci-    , 
liandus^  iibi  aiXamfiffe,  quam  iiofti  ademifii^,  fortem  afc 
ftrenuum  raaluit  fodum.  accitumque  ad  fe  henigne  ap-^ 
pellai:  Multos  eutn  invidos  inter  fopulares  habtre ;  indi 
exi/Hmata  facile  effe^    fuod  nemo  civk  Nolanus  fihi  in^ 
dieaverity^   quam    multa    e^us  igregia  faeinora 'mlitaria 
effenu       Sedg'   quiin   Romanis   muitaverit  cafiris^     non  -^ 
'poffe  ohfcuiffm  tjus  virtunm  effe^    multos  fihi^    qm  cum 
eo  fiipendia  fecerbft  y  referre  ^  qui  vir  effet  iUe^  quuque     ^ 
ef  quoties  f^ricula  jtro  Jalute  ac  dignitate  foputi  Roma» 
ni  ^ffet;    mique    Cannenfi   froelio   non    frius    fugna 
ahfiiteritt     quam  frofC  exfanguir  ruina  fuferincidentiitm 
^irorumj    equorum^    armorumque  fit  offreffAs.      heque    • 
macte  virtute  ^o ,    inquit.    afud  me  tibi  omnis  honos 
mtque  omuf^  fratn^^m  erit:     e/,    quo  freqfentiar  metnm 

fkeris^    femies   eam  rem  tihi  dignitati  atque  emolumen» 

ta  effe.     laetoque  jutreni  prominis ,  equum  eximium  «lo»  ;i- A 

no  dait,  bigatosque  quitigetitos  quaeftorein  numerare  jti-        fu 
bet;  lictoribus  imperat,  ut  eum  fe  adire,  quoties  Telif)  «^  y^ 

patiantttr.  \    '  '    ' 

XVL  Hac  cotnitate  MarcelH  ferocis.]UTenis  ani- 
mns  adea  ef(  moUitus^  ut  nemo  ir^de  fociorum  rem 
Komanam  fortius  ae  fidelius  jurerit.  Cum  Hannibal  ad 
portas  eUet,  (Nolam  enim  rurfus  a  Nuceria  moTerar 
caftra)  plebesque  Ndana  de  integro  ad  defectionem 
fpecttf ret ,  ^  Marcellus  fub  adTentum  lioftiliin  in tra  murqs  ^  .  1 
fe  recepit;  non  caftris  metuens^  fed  ne  prodehdae  orbis  i 

occaiionem  nimi»  multis  in  eam  imminentibus  daref*  | 

Inftrui  deinde  utrinque  acies  coeptae ,  Romanomnt  -pto 
moenibus  Nolae,  Poenprum  ant^  caftra  fua*  proelia  biiic 
parva  inter  urbem  cafi^raque)^  et  Tario^erentu  fiabant: 
^uia  «iuces  ne^  prohibere  pau6o5  temere  proTocantedi 
nec  daro  ligQum.'uniTerfae  pugnae  Tolebant.  In  hao 
qaotidiana  duerum  ezercituum  ftatione  principes  NoIanO* 
^iim  inmtiant  Marcello,  Noctuma  coBoquia  inter  plehem 
^c  Faanp9  fitri;  fiatmmnque  effe^  ttt^  €ttm'  Rommtft 
''  ••'-  13  <w* 

1 


154  Ll&ER-XXm..  Ca».  XVI, 


^^^^••■P*^»"— ^«"i^X^-I-i^P^^I^ 


U.  C\.63S  a    C.  N.  2  1 6. 


tfdex  igrejfa  jfortis  iret »     imjpedimenta  tarfim  ac  far^inar 

diriferem ,    clauderent  deinde  fnrtas ,    murasque  Qccu^a- 

renty    Hty   potentes  rerim  fuarum  atqu^  urbis^    foen^^ 

inde^  fro  Ramano  acciper^n$        Haejc  ubi  nuntiata  fuat 

£larce11o,^   rollaudatis   fena^oribus   Nolanis,   pnvisquam 

•Kquis  XDotuiS  ititus  oriretur^   fortunam  pHgnae  experiri 

Itatuit.     fiid  tres  portas  in  hofitss  irerfas  tfiptrtito.  mer- 

cituni  inftruxit ;    ioipedinpenta  fubfequi  juf&t;    ca,lones 

«^ixasquf  et  invaiidps  milites  Taliutn  ferre.     tneclia  porUi 

robora  legionuiu  et  flonriapos  equites « .duabus  cir6a  ppr- 

tis  npTos  hniHtes  letenit|lid  arfnatur^m  ac  fodprum  equi- 

'  teaftatuit   Nolanitnuros  portasqu^  adire  tetwi;  fubfidi^- 

^ue  deftmata  impedim^ntis  data^^  ne ,  ocoupatis  proelio 

legiopibus,    in  ea    irnpett.'s  ii^ret.     ita  liiftrupti  itilra 

port;as  ftabant.     Hanniiiali,    fub  fignis  (id  quqd  per  ali- 

^uot  dies  fecerat)  ad  niuhoai  diei  in  acie  ftanti,   primo 

miraculo.effe,  quod  nec  exeraitus  llomanus  porta  egrt- 

dereturi   nej^arcrjatus  quisquam  in  muris.  cner*    ratus 

deinda  produa  coUoquia  eCTe,    metoque  reUdesfactos, 

partem.miUtum  in  c^ftra  lemittit,  ^''ffos  prup«*r^  appa- 

r^tum  pmnem  oppugnandae  urbis  in  primam  aciem  af^ 

jferrei  fatisfidens,   li  cunctantibus  inftaret)   tumuUum 

'^^  ^  '  alic^em  in  urbe  plebem  moturam*    Dum  it\  fua  qui^ 

qua  minlfteria  discurfu  trepidat  ad  prima  Cgna,  fucce^. 

ditqua  ad  muros  apies,  patef^cta  repente  pdrto^  idarceU 

Ittl  fignaca ner^i  clannoremque  tolliy  ac  pedites  primumt 

deinde  eqisites ,  c|ua(Uo  meximo  poifent  impetu ,   iti.ho* 

ftem  erumpere  jubet*  >    Svtis^  terroris  tuipoltusque  in 

aoiQm   mediam   intulerant,     oum  duabus    circa    portis 

.>    P;  Valarius  FJfaceus  et  C.  Aurelius  legati  iu  cohiua  bo- 

liium  erup?re.      Addidere  olamorem  lizaa  «^alonesque, 

el  aiia  turba   cuftodiae  impediimemorum  appofita ,  <iit 

pauoitatem  maxime  fpernentibus  Poexris  ingentis  repcnte 

azerQitus   fpeciem  fecerint.     Viic  equidem  aufim  affir» 

mara,  quod  c^uidam  auotores  (unt,  -  duo  millia  ct  octin- 

gentos  hoftium  caefos :    non  plus  quingi^nios  Romanoia 

aaniQiCfe.    Siva  tanta  ,  fiTe miiior  vicioria  foit,  sfigenseo 

dta.ras,  ac  Hcfcio,  an  maximaillo  bello  gefiafit^    naa 

ifanoi   enim  ab   Hannibaia  nogatitibus   dtfficiiitti  laiiii 

duaiBlioCiea.Tixicara»  i  ..  f  \-''-iZi,-  :- 

>     .  .  '  XVIL 


v< 


jLrBFR  XXIll.    Caf.  XVII.  155 

«Wl|    l'l         I    I  ■«■■■■■■■  I    I        «        I.  ..■■■»..>   i^         ■        t  BH  H       I    I    ■  I 

U.  C  53b.  a.  t;.  N,  aib. 


XVil.  ,  Banoibal,  [p%  potiunJae  Nblfte  «dentita^ 
oum  Acavras  recefliQet;  Marcel1u.\  ixteniplo,  clauGf 
portis  cufiodibusque  difpofitis,  ne  quis  rgrfdcreruri 
quaeftioneoD  in  foro  de  iis,  qui  clara  in  covloquiis  ho- 
Itiuqa  fuerant,  habuit:  fupra  feptuaginta  «dannnatot 
proditionis  feQuri  perburiit  /  bonaque  corum  jurCt  puhli* 
ca  pdpuli  Ilomani  effe:  et^  fumira  rtiuio  frfiatiiitradi- 
ta,  cum  exercitu  omni  pi^ofectus»*,  /upra  Soeffulam  caftris^ 
pofttia  oonfedit.  -Poenus^  Acerras  ptimufn  ad  Tdlunta*  , 
riada  deditionea^  conatuv  perlicere,  poftquam  obfiinatot 
Tidit,  obfidere  inde  atque  oppugnare  parat.  ceterum 
AQfrranis  plus  animi)  quiim  Tirium»  crar.  itaque^  de» 
fperata  tutela  urbis^  ut  cicumralhrri  moeaia  .Tideront, 
priusquarocointtSuareniur  hoftium  op^ra.;  per  intermiff.i 
maxiitnenta  neglectasque  cuftodias  fiientio.noctU  dilapfi, 
per  Tias  itiTiaque^  qua  quemque  aut  confiliuao  aut  error 
tulit,  in  urbas  Cau;paniae,  qua$  faus  reitum  erat  nnn 
mutaffe  Hdeni »  prfugRrunt.  Hannibal,  Artrris  direptis, 
•tque  incanfis,  cnm  41  CaClino  dictftorem  Komanurn 
legionesqiiiie  noTas  acciri  nuntiafrentt  ne  quis  tao»  pro*> 
pinquis  hortium  caftris  Capuam  qaoque  recurrat,  ever* 
cituiii  ad  Cafilinuny  ducit.  CafiHnum  eo  te*fnpore  quin* 
gmti  Praeneftinl  hlbebanti  oum  pauoas  KomanisLatini- 
que  notninis,  quos  eodem  auditaCamienfis  dad^  con* 
tulerat.  hi,  non  cbnfacto  Praenefte  ad  diein  dcl^ctu,* 
ferius  profacti  doinov  cum  CafilinMro  ante  adrerfae  po^ 

i^nae  famam  Teniffent,  et  aliis  aggregarent  fefe  Rpmanii 
boiisque,    prefecti  a  OafiUno  cumfatis  magno  agmine 
farent'^    avercit  eot  retro  Cafilinum  ngntius  Canoenfit 
pugnae*      ibi    cum   dies   aliquot,    folpacti    Campania 
timentes^uet  caTendis  ac  ftruetidis  ioTicem  infidiittr»* 
duxiffentf  jamque  de  Capuae  defectione  agi,  «ccipique 
Hannibalem  fatii  piro  ccrto  habuere,  interffctit  nocte 
•ppidanis  ^  partem  urbia  I   quae  cis  VuUurttum  eft,   («• 
enim  diTiditur  amni)    occupaTere.    idque    pfeefidiuin 
Ca^ini  beliebant  Romeni.    Additur  et  Perufina  cohorf, 
homines  quadringenti  fexaginta,    eodem  nnntibt   que 
,  Praesieftlni  peocos  ante  die^,  Cafilinuoi  compulIL  et  fatis 
ftrnse'  l^raatorupa  e4  taiof  exigua  rooenie,     et  Bumini 

■.*•  *  1  4  "'  ••Uerti 


i36      L  i.B  E  K  xxin.   CAp.xVn.'xvin. 

U.  C  536.  a.  C.  N.  216. 


altera  parte  cmcta ,  tuehda  erat.   peni^ria  friiinemi ,  ni- 
'mium  etiam  ue  vicleretuir  hominuni ,  efficiebat. 

XVII t.  Hannibal  cum  jara  indle  haud  procul  eflet^ 
Gaetulos  cum  praetfecto,  nomine  Ifalca,  praemittit:  ae 
primo,  Ji  iiat  coUoquii  copia  ,  rcrbis  benignis jad  portas 
aperiendas  jpraeltdiumque  accipieiidum  perlicere  jubet : 
Ji  in  pertinacia  perftent ,  rem  gerere  ac  tentare ,  fi  qua 
fiarte  invadere  urbem  potTit.     I7bi  iad  moenia  aoceflere} 

/^uia  lilentium  erat^  folitudo  -vifa;  metuque  cpnceffum 
barbarus  ratus,  moliri  portas  et  clauftra  relringereperat: 
cum,  piitefacti^  repente  portis,  cobortes  duao,  ad  id 
ipftim  inftruota^  intus,  ingenti  cum^tumultu  erum* 
punt,  ftragemque  hoftium  faeiunt*  It»primis  repuliis» 
Maharbal,  ctmi  majore  robore  Tirorum  •  mUfas ,  'nec 
ipfe  eruptionem  cohortium  fusiinuit. .  poftremo  Hanni* 
bal,  caftris  ante  ipfa  moenia  oppofitis,  parvam  urbem 
parvumque  praelidium  fumma  vi^^tque  omnibus  oopiis 
oppugnare  parat^  ac,  dum  inftat  lac^flitque ,  coroha 
undique  oircumdatis  moenibus,  aliquot  milites  et  prom- 
tifjEimum  quemque,  e  muro  turribusque  ictos,  amilit* 
Semel.uitro  erUmpentes  agmiue  elepl^anioirum 'oppolito 
prope  intercluCt)  trepidosque  comjfmlit  in  urbem ,  fatis . 
muhis^  ut  ex  tanta  paucitate,  interfectis,  plures  ceci- 
difTent,  ni  nox  proelio  in tervenillet.  Poftero  die  omnium 
animi  ad  oppugnandum  accenduntur;  utique  poftquam 
corona  aurea  muralis  propoCta  eft,  atque  ipfe  duxca« 
ftefli,  pllino  loQo  pofiii,  fegnem  oppngnatioiiem  Sagunti 
expugnatoribus  exprobrabati  Cannarum  Traiijzieniqtte 
€t  Trebiae\Gngu]os^dmoneas.univerfosque«  Iridevineae 
quoque  cbeptae  agi ,  cuniQiiHque ;  neo  ad  vorios  conatus 
l^oftium  aut  vis  ulJa  )  aut  ars,deerat.  Socii  Komanorum 
propugnacula  adverfus  vineas  ftatuere ,  transv-erfis  cuni* 
ca]is  hofiium  cunioulos  excipere,  et  palam-  et  clam 
.ooeptis  obviam  ire ;  .donec^  pudor  etiam  Hannibalem  ab 
incepto  ayertit:     caftrisque  communuis,    ao  praeliilto 

.snodico  impofito,  ne  omiffa  res  videretur,  in  hibern^ 
Capuam  oonceffit,  Ibi.par.teim  majorem  hiemis  cxerci- 
tum  in  tegtis  habuit,  adverfus  omnia,humam  m^a.Xaepft 
ac  ditt  diuratum,'  bonis  in^j^ertum  at^ne  infuetum»  ita. 

.-  /  .  que 


LJ  B  E  R  TCXtU.    Ckv.XVm.XiX.^       i37 

U.  C.  536.  tf.  C.  N.  216.      . 


que,  quGS  nuHa  mali' viceratTis,  perdidere  nimia  bona 

9tc  ToTuptafes  iidimodicae;  et  ko  iinpenfiuSi   quo  avidius, 

ex  infoientia  in  eas  fe  merferant.     Somnus  enim,    et 

-vlnuixi  y  et  epu},ae,  et  fcorta  ^  baTineaque,  et  otium,  con- 

^  fuetudine  in  dies  bkhdius,   ita  enenraTeruiif  cbrpora 

,     animosque,   tit  magis  deinde  pr&eteritae  yictbriae  eos, 

I     quaiia  pVaefentes  tutarentur  firies;  majusque  id  pecc»* 

tum   duci^  apud  peritos  artitim  lailitarmm   haberetur, 

quam.  quod  non  ex  Canneiifi  aoie  prounus  ad  urbetat 

Homanam  duxiffet.     i))a  enim  cunctatib  distuliffe  mo^ 

do  yictoriam  videri  potuit ;  faic  error  vires  ademifTe  bA 

Tincendum*     Itacfuci    Hefreule,    velut  fi  curp  alio  ex.  ■ 

^ercitu  a  Capua  exireti  nibil  usquam  priftinae  discipJinae 

tenuit.     nam  etr'  rediierunt   pferique   fcortis    impliciti: 

f^y    ubi  primAmi  fub  pellibus  haberi  coepti  funti    via^* 

que  ei  aliusr  militaris  labor  excepit ,     tironum    mod^ 

corparibus  animisqtie  di^ciebant:  et  deinde  per  lomnje 

aeftivbrum  tempus  magna  pajrfi  fine  commeatibus  ab  4igni8; 

I     dilabebatLmr:  neque  s^iaeiatt^Sbrae^  quaatCnpua^  ddfer* 

toribus  erasit, 

•  ■ '  '      •  •        ..  •     '  .         *• 

XIX^    CetertnQ,  mi|:efeente  pm  liiemife »  edncteex 

'lilberiiis  militey  Caiilinum  veditr  ,ubi|    qtiahquam  ab 

oppugnt^tkine  cef&tum  erat,  obfidio.  tamen  continuata 

oppidanos  praefidittiodqtie  dkl  vltitBttminopiae  adduiterat. 

Caftris  Romanis  Ti.  Sempronins  praeerat,  Actaiere  auk' 

fpiciorton  repetendorum  canfla  pvofecto  Romam.    Mavy 

celluai  I  et  ipfnm  cupientefa  lerre  auxUium  obXefGs  y  ek  . 

Vultttlmiis  amni»  inflatus  aquis  ^   ei  pveces  Nolandvum 

,  atque  Acerranorum,  tenebent^  Campanos  timentiumi  Jd 

^    praefidiom  Romanikm  absceffiffet,     Oracchus^  affidens 

;.   tamum  Cafilino,    qtiie  praedictum  erat  dictatoris^.ne 

quid  abfente  eo  rei  gereret^  nihii  movebatf  q^tanqu^m»  - 

quae  facile  omnem  patientiam.vincerent,  .nuniiabiintui: 

a  CafiUno.    nam  et,  praecipltaffe  fe  qnbsdam  non  tole? 

rantes  famem,   conftabat;    ei  &dre  inermes.  jn  n^uriSt 

nuda  cpipora  ad  mi(&ium  teloriim  ictus  praeben/es.    Ea 

aegre  patien»  Oracchtis,  cum  neque  pugnam^onferere 

dictatoris injttEftt  anderet,.  (pugilanduiis  autem  e(fe,    fi 

palaza  frmnenfam  importaret,  videbat).  Ae^ue  dam  im* 

15  f^* 


,3«  LIBBW   XXin.     Caf.  XIX.. 

U.  C5S6.        «.C  N.  aiST" 


m.pf 


^»»"— «w*»—^^— *i^W>— g_  w    "Hf' 


prrcaiidi''[p4»s  «Cbt^    farre,   ejc  agris  circa  iindique  con^ 
T0Cto»    coro  coihplura  dolia   complerbif,    nunuuaa  ad 
magiftratunn  Ca&linum  mifiii   ut  exciperem  doUa,  qua^ 
.  emnis  fle{?erret,     inCajqaemi  necte,  intentia  omnibusiit 
flamen  ac  fpem  ab  nuntio  Romano  factam ,  doiia  medid 
miCTa  amai  deBuxerunt :  aequaliter  inter  pmnea  frumeiv 
tiim  diTifam^    Id  poftero  qooque  die  ae  tertio  factua 
eft.     nocte  eb  mtttebantar  et  palrVeniebantl    eo  cufto-l 
dias  boftium  failebant.     Imbribus,  deinde  coptinuis  xsita-- 
tior  rblito  amnts     traniirerfo  Torttoe  ^dolia  impulit  ad; 
yipam  ^usim  bt>ftes  ferTabant.     ibi  baerentia  inter  ob. 
aata  lipis  falicta  oonfpiciuntur:  .nuntiatumque  Hanni^ 
bVti  «fti    At  deinde  intentiore  oaftodia  oautami  ne^uid 
fiaUeretVKiltarnQ  ad  urbenp  itoiGrum.    Nuees  tamen  falae 
4b  Romanis   caftris ,     cum   medio   emn^  ed  Calilinam 
defluerent)    cratibus  exeipiebantur.      Pollremo.  ed  id  I 
Tentam  inopiae  eft|   ut.lora  dftraetasque  fcutis  pelles,  { 
vbi  ferTtda  molliffent  aqua ,   mendere  conarentur  ^   nec  { 
muribua  aliote  enimliU  ai($tinerent ,  et  omne  herbarnm 
radioumque  genas  aggeribus  infimis  muri  eruerem;  et, 
cum  hoftes  obaraCfenta    quidquid  berbidi  terreni  eztra 
tntiriim  erat ,   raporum  fomen  ixijeceruat «  ut  Hannibal^ 
Botie  usqnf ,     ium  $a  nafcamur ,  .  ad  QtfiUnum  Jtffnrus 
futn?  exciamaret,:   et,  ^ui  nuUam  antea  pactionem  auri- 
HMia  edmUerat,  tum  demum  egi  feoum  eft  pa(tue  de  red* 
^inrieme  Uberorum  capitum.  .  Septunces  eari  in^fingulos 
pretiom  conTenitt     Fideaec^pte,  fefe  tradiderum  :  do- 
neo  omne  aarum  perfoluttim  eft,'  in  Tineulis  hibittt  tum 
remiffi  Cuoms  cum  £de.     Id  Terius  eft,   quam  ekequite 
in   alieontes  immiHb  loterfectos.     Praenefnni  maxima 
pars  fuerf.     ex  quingentia  feptuaginta,  qurin  pra^lxclio 
fuerUnt,    minas  dimidiutn  fernam  famesque  abfusaiilt: 
oeieri  incohimes  Praenelte   oum  praetore  fuo  Manicio 
(fcriba  is  atitea  fuerat)  redierunt.     Statua  e]as  indicia 
fuit ,  Preenefltt  in  fbro  (tahitaf  loricatai  amicta  toga^  ve- 
latoeaplte;'   et  tria  figna 'cum  titulo  lamnee  aeneae  in- 
fcrjptoa  Mankium  pro  miltiibusj  ^ui  Cajilini  in  frnefitUo 
fk^rint,  vosires  vowffe^    Idem  titulus  tribus  fignis  in  eede 
Fortunae  pofitis  foir  fobjectuSt '  ' 


•  l       I 


XX. 


tlBfift  XXm.    CavXX-  XXfj  .         13« 

iiriip^iiaiiii         ii   I        _-i  -  I     ^— nrTTT~i  n  i        "~rXTf~"'  'i    _    '."*'   ■— ■"'  ■  ' 

_^TT~    u.  C.  536r       a.  C  N    2i6. 

XX.  CalUi^uni  oppidniD  r^ddituip  Campanis  eft, 
firiDalttizi  f^ptiDgentoruin  imlitam   de  exeroitu  Haum« 
balis  praefidio;  iie»  ub^  Poet|p$  i&de  abscerfiCTet^  Aeine^ 
ni  oppugnarenu    Praeneftinss '  nMlitibuf  fenat^s  B.on%>' 
nus  dupTev  ftipeudiuin  et  quinquennii  militiae  tnoatio. 
nem  decrevit.  •   civitate  cum  dpnarentur  ob  Tirtuteni^ 
nou   mutaverunt.      Perufinorum   caGis   obTcfurior  faitam* 
eft;    quia  neo  iprorum  monume^to  una  eft  jlluftratns, 
nec  decreto.Bomaiiorum/     ^daiu  tempore  Petelinof, 
qui  uni  ex  Bruttiis  manferant  inatbicttia  Romana,  noa 
Car^haginitoCes  modo  I    qui  ragionem  obtinebabtj    fed 
Bruttii  quoquo  c^teri ,  ob  ieparat*  ab  b  conliHa  |    oph 
pugnabant,     Quibiis  oum  obliftere  maUs  neqoirent,  P^ 
telini ,  legatos  fiomam  ad  praefiditim  p^tendum  niifev 
runt.  qnorum  preces  lacrimaeque  (in  ^ueftus  etiim  B^ 
bi]es«   eum  fibami^t  ipii  confulere  juffi  funt^  feCe  in  to* 
ftibulo^cariae  profuderunt)  ingentem  mifericordidm  Pa» 
tribus  ac  populo  moTeirunt«    confnltiqoe  iterum  a  M\ 
Pomppnio  prai^tojre  Patres,  circumfpeptls  ouanibus  impo* 
rii  Tiriboa,  fateri  coacti,   nihU  jam  loliginquis  fociis  ia 
fepraefidii  ^t^  rei£re;domu|D«^ fidequead ultimum  ev 
pleta,  oQnfutevii  fibimet  iplbs  in  reUqunna  praeCanti  (ofp< 
tuna  }u(Terunt4    Haec  poftquam  renuntiata  legatio.  Peta^ 
linia  eft^  taatus  repcinte  m,oeror  paTorqtte  fMatntio  ee^ 
rumc^pit»  ut  pars  pro|ug^end)«  qna  ^uisqiie  potTet,  M 
deferendae.nrbia  auotoresi  effent;   pars,  quandd' defertl 
a  ▼etoribus.  foctis  eflatii,  adiungendi  feojateris  Bruttiisi 
ao  per  eor  ^edendi.  Haniiibali.    Vieit  t^oien  ea  parSf 
qoae  nihil  raptim  noo  temere  agenduin  j  confulendumi^ 
que  de  iutagro  oenfttit«  Be  laxata  poftern  die  per  minor 
retn  treptilationem  tenoorum  opt}matea|  u|^  oonTecnt 
omnibui^  itx  agrit ,  urbem  ao  UEuaros  firmarent. 

XXI.  Per  idem  fera  tempua  Ulerae  eai  Sicilia  Safb 
diniaquo  Roooam  allatae.  Priorea  eai  SioiHa  T.  Otacilii 
propraetoris  in  fenatn  rechatao  funt:  JL  fuvitm  ftaetof 
9imicum  da^t  f {« ^/f/i^iM  X%iiimftt  vimifft:  ifjHin  gni» 
vi$9r  fifUfi^  m  ciiriNPr  JMiiia  iiTirMa  vim  iff**  mHhi  ai 
nimditm  JocUs  *.  utqui  pifouiim  ^  niqut.  /rumntum  a4 
difai  rfarj;  a^f ae.^.  iiiidc  d^ifiri  tffe^    Map^^fm  JMiirii 

".>       r  '       iit 


t49        L  F  B  E  R'  XXnt     Cnr:  XXt  XXft. 

.. — ,>^-,-^         .   .  ■■       ■    ,.    -->  .> -■.^-.— —  ,   ...  ..  -^       ,      .ii--n.r    -. ' 

U.  C.  536.  a-C.N.2i6. 


♦A?  «fwi/  fraetorihuA  fuc^cefforem  mitfant,     Eademque  fer- 
me  de*Itipendio  fi^inentoque  ab  A,  Coruelio  Mammula 
propk^etore  cx  S<irdima  fcripta*     Refpohfum-  utHsque, 
HoTi  effe^  unde  mittcretuj^:  juffique-ipri  dafiibus  atque 
«xei*ttdbus  fuis  confulere.      T   OtaciUus,  -  ad  jinicuin 
labridium  populi   Romani^  Hieronem  legatos  cum  mi- 
liffet,  iti  ftipeildiumt ,  quanti  ^t^enti  opusfuit,    et  fex 
luenrium  frumcntudi  aocepit^  ^  Cornelio  in  Sardinia  cif  i- 
tates  fociae.  benigne  contulerunt.  Et  Romae  quoque,  pro- 
jptejt*  penuriam   argenti  triumTiri  menfarii^     rogatione 
M.  Minucii  tribuni  plebi$,    fa,cti,    hi  Aemilius  Papus, 
.    4]ui  coViful  cenfqrque  fuerat ^  et  JU.  A:t]]ius  Kegulnsj    qui 
bis  eonful  fuerat^  et  L.  Scribonius  Libo,   oui  tum  tri- 
buni!te  plebis  erat*     Et  duumviri  creati ,   M,  et  C.  Atilii, 
&edemConcordiae,.quam  L.  j)lanlius  praetor  Toverat^  de- 
dicaTcrunt.  '  Et  tres  pontiHces  creati ;  Q,  CaeciKus  Mc- 
tellusV  cc  Q.  Fabius  Mazimus,  et  Q.  Fulvius  Flaccus,  in 
iocum  P.  Scantinii  demortuiv  et  L.  ^emilii  Paulli  con- 
fulis,  etL  Q*  Aelii  Paeti,  ^ui  ceciderant  pugna  Ckntteali. 

XXIL     Cum  eete^a^  quae  ^ntinuiis  cladibusfottana 
.  stiTfinerat ,  quantum  conuliis^umanis  alfequi  poterant, 
f atres  e:ipp1efrent;     tandem  fe  quoque   et  Colitu^inem 
curiae,  paucitatemque  conTcnientium  ad  poblicum  con* 
liHum  relpexerui&t.    neqne  enim  pofc  L.  Aemilium  et 
€.  Fiaminium  eenfores  fenatus  lectn^  ftierat|  cum  tan- 
tum  feii;pLtorum  ad  veriae  pugnae,  ^d  hoc  fuiquemquacafus 
per  quinquennium  abfumlifrent»    Cum  de  ea  re  Manius 
Pomponius  praetor,    dictatore  poft  Calilinum  amiflum 
profecto  jam  ad  exevcntum,  expofoentibus  cuncds  retuJif- 
let:  '■tum  Sp»  CarviliuS)  cum  longa  oratione  non  folum 
inopiam,    fed  paucitatem  etiam.civium^     e  quibus  in 
Patres  iegerenti^/  conqueftus  efTet,  "cxplendi  fenatus 
eaufa , .  et  jungendi'  arciius  Latini  «lominis ,   pro  inagna 
re  fe  fuadere  dixit ,  «ut  ex  fingulis  populis  Latinorumt 
binis  fehaatoribus;  §k  Patres  Rdmani-cenfuiflent,  civitas 
«aretur  ^  atque  in ,  ddmormonim  locttni'  im  .CsBatn^oi  lcgft* 
rentur.  EifmffentcntiaxA  haud  aequioribusattimis^  qnm 
ipforutn  quondam  poftulatttm  Latinoinim'^  Patrct  Audie* 
runt :  et  y  cum  iteipittts  ittdKgniwyium  <  t&tii^  citxia .  e^*^ 


L  I  B  E  R  liXiih  c A  f;  xxti.  xxnr. 


t4i 


U..U  536. 


a;  C.  N.  216. 


et  f)raecipue  Maxilius,  effe  etim  nunc  fiirfisrejus  virkm^ 
dioerety   ejr^^ua  ^utindam  iw  Cufit^litf-  conful  minntUx  efm 
fett%  ^uemhntinumin-^uriavidiffep^entnfuamanu^fein^ 
•  terfeeturum i    Q^  Fabiut  Mfiiamas«  ^^unquam  rnuUiut 
glieuiore  'temp orei'  meutioium'  factm   im   fenntu^    AiiAx; 
quam   iutet  tm  fusfenfas  fociorum  animes   incertmqu^ 
fidm  id  taOMm^  iptod  infaper  foUkitaret  eot,  em  uniur. 
,  homiuis  temerariam  wceni  filentia  omnium  exfhnfueniam 
effe{    9t%    fi  quid  ukquam  areamt  fknttive  ad  JS^um  tm 
curiafuerity   id  omnium  maxime  tigendumy   eccuhadttm^ 
oblivifcendum  j  fra  non  Jicta  kahendum  effe.    ita  ejus  rei 
oppreCEa  meatio  ej]t.     pictatoretn ,  qui  cenfor  ante-  f uif* 
let,    T^tuftitdixiusque  ez.  eis^    qui  virerem,    efmrdriiBT 
cffet|   creari  placttit ,,  qui  fenatmn  legerer  t  apciLique  C. 
Terentium  donfulem  ad  dictatorem  dicendum  jujQCerunt»' 
.qui,  cum  ex  Apulia,    relicto  ibi  praeiidio,   magnis  itt-;^ 
neribusl\omam,rediffet|   nocte  pnoxinia ,   ut  mos  erat^* 
M.  Fabium  Buteonern.  ex  fenatusconfulio  Ilne  magifcro^ 
cqtiituin  diotatorem  in  fex  menfes  cBxit.  l  - 

.  •  •     •        ■ 

XXIII.    Is,  -  ubi  cum  JiDtoribus  in  RoIi>:a  dToendiri 

ueqae 'duot  .dietatores  tempore  unoy   qupd  nunquam  anted 

factum  ifftt^    frobare  /e,  clbrit:   nequt  dictatwtm  ft  fine  " 

magiftro   equitum:    nev  eenfnriant  vinr  uni  fermiffain^    et 

eidem  iterum ' '  nee  dictatpri»   nifirti  gerendae  caufa  crea-  * 

to^    in  fex  mtnfes  dasum  imferium>  .  Quae   immcder^tm 

fors^  temfue  acneeefjieatfeeerint,  iit  fimdu^t  itOfofitu^ 

rum.    nm  neque  fenatu  quemquam  mturum  ex  iit ,    quor 

C.  l^aminius^    i.  AemiHus*cenfires  in-finatula  hgiffeni: 

tratufiribi  tantum  recitarique  eos  juffurum  ;  'nefet^es.  unum 

hominem  judicium.  arjntrium^ue  ae  fmia  ac  moribus  fina* 

taris  fueriti    et   ita  in  dtmortuorum^  locum  fublemrnm^ 

ut  ordo.  ordint^     non  homo  honUni  fraelatus  videretur. 

Kecitato  Tetere  I^natu,  inde  primosin  demor^uorum  lo- 

'     cum  kgit,    qulpoftL.  4«iniHum  et  C.  J-laminiiim  cen- 

fores  curulem  magiftratum  cepiffent,  necduminfenattmi 

lectief£ent|  ut  qui^queeonmi  primus  creatus  erat:  tum 

legitj  qui  aedileiS,  tribuni-pleliei^  quaeftoresine  Fuerant: 

tum  ex  iis,  qui  magiftrsjtos  nop  cepiffent,  qui  fpoiia  ex- 

hofte.iixa  domi  halpar^t^-^ttt  ^moam  coron,am.  accepiC- 

'  -         ^  Xent» 


t4a         1 1 B  E  R  Taaih  •  C  A :>.  XXfH.  XXIV. 

■   ■       U.  C.  536.         a.  C.N.  ai6. 


MMtaV^ 


X 


fent*  Ita  cei^tum  reptuaginu  re|»t«in  jCQob  faigenti  «p* 
probatione  hoaiinam.  fati  4*eiietum  lectisi  Mteoiplo  Cm 
magiftreta  ebdicaTit,  plivetaaqae^  de  RolJtrit  de(oendit 
liiBtoribus  abire  jttCdi...  tur)»eeque  fe  ini^ifcqft  priTetat 
igeojduin  rei)  tempus  hoe  fedulo  terent^  n«  deducendi 
"mL  cmxU  p6ptt1uo3  A^  ford  abduGerdt:  -ueqQe  teiDen 
.•kngaitcura  hominttai  ea  mora,  freqiientesqiie  eum 
4omum  deduzerunt.  Conful  x^octe  in^feqoentl^ad  exer- 
^eitumi^ediit,  n6n  facto  oertiore  fenatO|  ne  coraitioruni 
cauCa  in  nriie  retineretMn  l . .,  ^" 

XXIV.  t^dfteiH^o  di^  confuUns  a  Maxiio  Pemponio  ptae- 
.tore  fenatos  decrevitv' Jictateri  fcribendumi  oti|  li  e 
ropabltca  cenferet  BlTei  ad  confules  fubrogandos  veniret 
cooi  magiftrb  etjuitum  et  praetbre  M.  Marce)l0|  ut  ek  iis 
praafentibus  nofcere  Patres  poOTenti  quo  ftatu  respublica 
^flcti  conliUaq^e  ek  rebtis  cap^rent.   .Xjhai  ecciti  erant| 
omncs  venerunt,    relicti^  legatii,  qoi  legionibus  prae- 
•Uent^    Dietator ,   de  fc  pauca  ac  modice  locutusi    in 
magiftrujn  equitum  |  Ti.  Sempromum  Qracchum  |    ma- 
gn^m  partem  gloriae  Vertit;    comitiai^Qe  edixit,    quibus 
JU  Poftumius  tertium  abfens ,    qui  tum  6-a)iiam  provin^ 
oiarnp  ebtinebat ,  et  Tk.  S^mpronius  Oradohus  ^  qui '  tum 
magifter^quitum  et  aedilis  curulis  erat ,   confQles  crea- 
kentor.  Prketores  inde  ereati,  M.  ValeriosLaevinus,  Ap* 
Claodius  Palcher  I    Q.  FulTids  Flabcusi   Q.  Matius  $cae- 
tola.     Dictatori   creatis  magiftratibi^s ,    Teanum  i|i  hi«. 
Iberha  ad  ezercitum  rediit,  relicto  magiftro  equitum  Ro- 
tt»ae:    qui|*   cum  poft  paucos  dies  magiftratum  initurus 
eflet)  de  esrercitibus  feribendisL  compartadisque  in  an- 
nom  Patres  confuleret.  Cum  eae  res  maitime  agerenturi 
npTA  clades  nuntiatai    aUiam  fuper  aliam  cumulante  in 
«uoaani^una  fortuna ;  L.  Poftumium ,  confulem  defigna*  ' 
tum,   in  Gallia*  ipfum  atque  ejtercituftn  deletos*     ^ilva 
•rat  vaftai   (Litanam  GalH  vocltban^)  qua  ekercitudci  tra- 
daoturus  erat.  e]us  lilraedextralaevaqueoircaviartiOalli 
arboresitaincideranti  ut  iminotaeftarent|  mpmentoleri 
iospulfae  occiderent»    Legiones  doas  Romattas  babehat 
PdftttOaioti    fociiinaquO  ab  fupero  mari  taatum  confcri. 
I^mti    ttt  vigiati  qpun^ae  millit  annatornm  iil  agros 

"     '  ho- 


HBER  XXItly    €Af.  XXIV.  XXV.         143  , 
,    U.  €.5367       fe.  C.  N.  2<6. 

kofuuoi  tnduKArh,  Galli  oram  «xtreoaa^  filvae  cusi  pir*  , 
oooifedilTtmy  ttbriiltratit  aginfeKi  (altiW)  tom  eartramM 
arbortim  ruc^iikrooa  iniipelluiit.t  qoae»   alia  in  aliami  in« 
ftabii^iD  per  fii  ae  male  bft^t^iiteiiii  incidemes,  ancipitt 
ftrage  Mra^^   tirps^.  equos  obruerunti    ut  tiir  dececn 
bominea  eJflFugek^nt.  Nam cum  eitaiiiaoau  plettfqu^efflftnt 
arbdrum  truncit  fragoriemisque  rftmorum,  o^tpraol^^oo* 
que  mttltitbiiinem,  inopineto  malo  trepjdam, 'GalH^  faK 
tum  t>mnem  armati  dircumledenteS)  intpirfeceirunt;'  pait*  ' 
cis  e  tanto  numero  captis ,  qui ,  BumtmS  pontem  peten^: 
tes,  obfeffo  ahte  ab  Uoftibus  pontdinterohiA  f^m.     Ibi 
PoftumiuS)  omni  vi,  ne  caperetnr,  dimicans,  occub^itb 
fpolia  corporis  caputque  ducis  pra^cifum  Bo)i  oVantea' 
templo^  quod  fanotiriimum  eft  apud  eos,  intuiere:'pur* 
gato  inde  capite )  ut  mos  iis  eft,  .^alTam  auro  caelavere. 
idqoe  facrum  Tas  iis  erat ,  qu^  folemntbas  Hbarent :  pot- 
culua^u^  idem  facerdoti  efOK^  ac  teiiipli  antiftitibus.  Prae« 
da  quoqne  haud  minor  Gallis^  qutm  victoriat  fuit.  naoa 
«tli  magna  pars  animalium   fcrage  lilTae  opprefTa  ierat»^ 
tameb  cetera:e  res,  qoianihil  dilupatum  foga  eft,  ftratas 
per  omnem  jacftntir  agonnis  ordinem  jlnTentae  funt* 

'  '  •  -.• 

t  f 

XX Vk    Mae  nuntiata  cladet    cum  per  ilies  muhoi 
ih  tanto  pavore  fuilfettdfitas,   ut  tabemis  clauIiS)    ve<- 
lut  nocturna  Iblttudine  per  urbem  actai  fenatus  aedili. 
bus  negottnm  daret,    ut  urbem  cirGu^mireat ,  ap^nri^ 
qoe  tebernaSf    et  moeftitiae  puJf^licae  fpeoiem  urbi  /demi' 
)ttberent ;  t£im  Ti;  Semprbnius  fenatum  habuit,  confola'* 
tuiq|ie  ^atres  eft,   et  adhortatus,  ne^  qiH  Cannenji  nviV 
^»e  ndm  fuccfibuiffent  ^  ai  mimres  calamitates  anipos  fubmit'* 
terem,     quodddCartim^inienfes  ktijtes  Hannibdemque  atti* 
*"i  friiffera.mviQ  effent^  ficut  fperaret  futura^    GaOi*' 
cun^  betltim  et  omitH  ^uta  et  differri  foffe:     ultion:tmqut' 
^am  fraudif  ifi  Deorum  ac  jjopuli  Romani  fotefi^te  fone^ 
^e  kqfle  Poeno  exercitibusque  ^  fer  quof  id  beffum  gerertff  ' 
tur^  tonfultandfm.atque  agitandUm^     Ipfe  primum  |   quidl 
peditum  equitumquei   rquid  cirium,     quid  &>cior:Q|h  hx 
exercituelTeit  dietatoris,  disfernit;    Tom  iM^rpcDus  fu  4. 
rum  copiarum  fummam  e^fpofuit*  <  Qi^fid  in  Apulia  cti  a 
C.  T^entio  oonf ule  ^et|  a  peritis  quftftfituin  eft|   n^  lO^ 

.  ui:  de 


)  . 


»44        L  I  B  E  R  XXIIL     Cat.^^XV.  XXVI. 
U.  C.  536.  a.CN.  216. 


MMM» 


■  pi I'» 


unde  conTulaires  exerbltus  fatis  iirmi  ad  tazitum  bellum 
'efftoereiitur,  inibatur  r^tio,  itaqui^  Galliaox,  quax^quam. 
&imulabat  jufca  ira  ^  omitti  eo  anno  placuit*  Exercitus 
dictatoris  <x»nfuli  decrotus  eft.  Pe  exercitu  Marcelli^ 
^ui  tiQxnm  ex  fuga  Canneaii  efCent ,  in  Siciliam  eog  tra>- 
ducl>  .aiqudi  ibi  militar^i  donec  in  Italia  beDum  effet, 
plaqMit».  «odem  ex  dictatoris,  legionibus  rejici  militem 
minimi  quemque  roboris,  nullo  praeftituto  militia^tem* 
pore^nili  qui  ftipendiorum  legitimorum  dfliet.  Duae  Je« 
giones  urbanae  alteri  confuU»  qui  in  Ibcum  L.  Foftumii 
Xuffectus  effet,  decretae  funt:  eumque,.caoi  primuot 
falyis  aufpiciis  poffeti^  creari  placuit.  legiones  praeterea 
4uas  pnmi(^  quoque  tcmpore  ex  Sicilia.  acciri :  ^tque  in- 
de.conful,  cuilegiones  ur}janae  eTeniffent,  rnilitum  fu- 
ineret;,quantum  opus  elXet.  C.  Terentio  confuli  pix>pa«* 
.gari  in  annum' imperium : .  neque  de*eo  exerchu,  quem 
ad^praefidium  Apuliae  baberet,  quidquam  miixui»} 

XXVI.  Dum  haec  in  Italia  geruntur  apparanturque» 
x^ilulo  fegnius  in  Hifpania  bellum  era.t:~feo  adeani^i^ui 
magis  profperum  Romanis.  P.  et  Cn.  Scipionibus  ii^ter 
[^  partitis  copiaS)  ut  Cnaeus  terra,  Publius  naTibus  rem 
gereret;  Hasdrubal  Poenorum  imperator,  neutrj  partx  yi* 
rium  fads  iideris^  procul.ab  liofte»  intervallo  ac  locis  tu* 
tus,  tenebat  fe:  quoad  multum  ac  diu  ol^teftanti  quatuor 
millia  peditum ,  et  quingenti  ^eqtiites  in  fupplementum 
mifli  ex  Africa /unt.  Tum,,  refecta  tandem  fpe^  caftra 
piopius  hpftem  movit:  clarfemque^  et  ipfp  infrrui  parari- 
que  i^ibet,  ad  iufulas  maritimamque  oram  tutandam..  In 
'ipfo  impetu  movendarum  de  integro  rerum^  perculit 
eum  praefectprum  navium  transitio:  qui^  poffolaffem 
ad  Iberum  pcr^pavorem  defertam  graviter  increpiti/Ywin- 
quam  deindc  fatis  Hdl  aut  duci«  aut  Carthaginienlium 
rebus  fueraiit.  Fecerant  hi  transfugae  niotum  in  Carpe* 
lioruzn  gente^  defciveraritque  iis  auctoribus  urbes  ali- 
.  quot:  una  etiam  ab  iplis  vi  captafuerat.  Iri  eamgentem 
verfum  ab  Ilomanis  jpellum  eft;  infeftoqi^e  exercitu  Has- 
/  drubal  ingreffus  agrum  hoftium,  pro  captae  ante  dies 
paucos  urbis  moenibus,  Galbum,  noi)i1em  jGarpe&oruua 
ducem »  cum  Talido  exerciui  caftris  fefc  teneutem ,  ag- 


■'■-    ■•      U.  e.  $36.  a.  C.  N.  :»ie. "     -■       ■  — , 

^edi  itatiiit.^^.Rra^eini?ra  iguurl^Ti  ^rjniJWaj  ^quae.f^i. 
cer«t,}io%f<^a4  <;iert{imeiit;.pjc4utTO  partj^ii?  .a<l  dep^pi)-» 
}andum  pcr  ^rof  paJQKn  dimji/U^AUfpalfia^^s  exciperc^^^f. 
Simul  et  ad  c^r^.tuxxiuUu^  erff^.  j^Vp^  ^^^  "^^d^^^l^ 
er  <>afi^e«^   d^iAde.undisa^  di^l^i^ .  itixieribus  cwn«  Jjl 
caftra  ie,t(^captfiep.ti  adjeo  rep^i^e  deceTltt  anioQi^  jiajjp^ 
?^t  non,  ad  paumxufinta  inodp  defei^^entl^  X^     ahiinc^a^ 
..effety.X^d  etiam  ad  l^ceffend.iflH  |ii>ftejui,proelio/  Eti^- 
.,|>u«t4gitur.ag9iii;*^  eeaftris^,  /ripudiwtjB$,ti^or,e,jruo*„,i:ei. 
^jte^tinaq<^^^earii]«i,^«?^a<Sa,  ,tf^^^^       hpAii  P^^^lP  .Wt^ 
^VJW  Uc^enp,  iw.cufrft.  it^qj^f  fetjVe\.'^«,<^WW  .%Wi^ 
>i|qL.fatis  iu;dviW?^>.  ^tiim  ^umuf  ei>f<jiaju  oi}j«pii<il,  u^jjy^ ' 
ifSftpife  fubdvBPit,  .0t.,pra^jiji<£ai?»^yem^pr^^ 
.t€i«que>pfi]/|tqfi^  qpd^in  ¥ei^]|^:  .33kCp  aut  ccJUauvfiu^mi 
J^ti^v/idl^ns^  .y^}]n.  caftrXpermiututv  4n.  W  ft?jeri^oi\aVpi:^  t 
certadsina  aliquot  funt  coiitracta.'  ^«c jpjlucqifi^  JHLisp^anp 
eques'par  fult;  nec  jaculator  Maurus  cetrato^  velocitattt 
pari»  robo^e,f??^iij4,:iFi?dittnai9ue.  «|liq^]iaj^^m  pri|i^taj(iti* 

jneii  Q&ir|dCati  caftrif  poterant^  xlf(}i;ci,  caftiroriji^  9])|\i^ 
gi^atio  facmserat^;  urliem  A(cuam|.quO|  JinQS  hqftium  ifi^  \ 
gr«di^U$}  .Hasdrubal  fmmfentum  (u>mineM;ws^u^alio$,cps^ 
ve3cerat},<  y>  cnpi^nt, .  Q?pnique  clrca  agrp  .TJpMyntur,  ,»e« 
'  japii  aut  ii^agmine^^aut  in  ^irafitris,  uHo  ipipmo  ^ lirQfV 
.^ineri.  . Quain  ubi  ^egligen.tia[m.  ex  r^v^Oit  £t).beii^  g^i^^ 
Wfiri  fenferat  Ha^drubal ,,  '^<^ol;if^i^|  ^ilites  4   ut .  }>^a* 


armli  conclamatum  eft*  y t  quis^ue  ^iy^i^.  ^cipeirat  ^  jfiipb^  , 
impgriOf.fip.eyilgno^  incompaiiti^  i^qvdi^ati  ihj  profl* 
liuin  ru^i^i  ^Jainpnn^  conlerAfiif^pttjQantis)  cum  .al^ 
ca^^ryatim  currev^n^,.  a^ii  ixonduin  e  c^ftris  eadffoni;*  ,^ 
men  pximo  ipfa  audacjia;  t^j^-rueir^hofte^^,  delix^eti.irati.ii» 
conff  rtp^ah  y^}^^ ,  civ»  p^qci|;fts  jff9tiim  tuta  |^f f ct|  y^icjer^ 
diia^os,  et;.^4iq^^pulfi.cou5p  in^otb^emi  ^  dp^.SOfi» 
ppribus  ^fiil^f^xp^^,  f^p^s^^^  ^rpmi^ 

compulii,,    cuiq  vix  ttpxe|tdili.|^?^^ii$,  Jari^  lpatii,,eff?tf|j 


-  i 


'^      "   U.  C.536.    •  a:C:it2i6. 


'  giia  pars.t  ^ruptiotie  facta ,  (ilvas  at  ihonte^  petit :  pari^ 
4'ue  terrore  et  caftra  funt  deferta ,  _  et  uni^^^erfn  gens  po- 
Ttcro  die  in  dedilioncftn-Yenit  Nec  diu  iii  pacato  man- 
'*Jh.  xieiin  fubinde  ab^artliagine«nsitufn>ft,  nt  Hasrfru- 
-^Pp^imo  quoque  tempore  in  Italiam'  exercituna  /dnoeret. 
«dual^* Vulgata  res  pef'  Hi^paniam  omnTum*  fermetanimos  ad 
Abrri^os' ^ayerttt.  Itft^jtfi  Hasdrubal  fcxtempto' literas 
t]!ih^tha^Tilem  niittit ,'  indicans,  quanto  f dma*  p  rofectionis 
Hiae  damtio  Ttniret.  Si'veroiudt^tf^eret^  frihsfuam 
^eHfh  tramifety  KoMfhrum  Hiffdniam  fbrt:  Km, 
yrdeitri^uam  qtM^^Hec  yraefioUum^'  ntc  dueem  kaberet^ 
^Vm<feltn^ret  fro^fij'   eor  imfWat^r¥s  i^e  Romdkoi^ 

'^imi/'vhcn^tHrvimvr''rt^i^offt.^    baque  fi  ««« 
mfjrdmae'eura  effeii  J»e^;4^Tft>bi  j^^^^ 
I  initterepr  ^tH»  it  tfmnljr^ffbfpife  h^knirettt^  'tfoie  tanem 
%thfiiitff&oittciamfihre.y'  "       *' ^*  •  ^i  •* 


*>-•  •      C/'   <     .  •     «   "II  »       •  iij 


♦  .1 


•   XXVIIL     HAe^literae  eptm^^iti  i^iiio  admodoni 
moverunt  fenatum^.^tamen*,   quia  Italiae  cura  prior  po- 
^bi-^lie  eKt'{;niRiPde  W4isdruM]e,^4ieq^^^^  d^  copjis  ejus 
'ttliitttatiitn  eft.    '  HJitilF<5os     ciim  e^crcnu  jto^l^  eft  aucta 
Iflfiffef',  id  r^iinendam  t^rra  mAtt^viki  ac  tueTidam  flispa- 
TSSaiVfV   eftASlTuSV  qtn,   ut  pedellre§  na valesque  1e<ypias 
^ra^ecit,   cafti*U 'comthtihltis,  '  ridvibtisqtre  ftib^ctis  et 
Sffellb  drcudidatis,  cum  equitibus  detetrtis 'ipfe'^  quahtnm 
feaxiiiie  accelerarifer  ^otferftt,  pcr  duHos  infeftosque  popii- 
'l6h '^uxta  interillis^^^tfd  Hasdrubaleiti  p/ertenit.     Gttin'  de. 
"cr^afenptus  m^datique  ^^ofuiffef,   atque  ed?<KciCfct 
^jfjft  JnfTbfertij    'quetbadmodum    tr^ctatidum    belTum  in 
Bispaniaforfet,  retro  in  fua  caftra  rediit;  hulla  re,  quam 
%!Aleritat^i  tirtibrV  qiiodundique  abierat,  antequam  con- 
Iferifirent,  ^HiiidHibd;  priusqtiam  ilioireret' idJiftra,  peca-* 
Was4iTi|jerafc' pbpuKs  d^iiibuj  fuaii' ditionls,  fttts  gnarns, 
•ffartnibalcm'tf*aWsitus*'quosdaitt  pretib  mertatiim:   nec 
'iuifflraGalHca  aTiter,  qurfm  condlicta,  Babuiffe';  inopem, 
tahtuiii'^te^1rtgfefram,Vlk  p^metrattirutofedAlp^s  ftuffe. 
JicdiWiisr  i^tur  rajptito  exactis,    ad  IbeV^fam  defcendit. 
fcfea^a  Carfthfe^riietifiitoi  et  HasdrubdHsil^^B  tfbi  ad  Ro- 
'iiaiioifunt  ptiriata,^,^mbus'qthlfft-rebu$;  ambo  duces, 


#  -''  }\  «l^.^V  %'u\  ,'>rati 


LtBfell  XXlIL'  CX^/XXVm.  XXIX.      147 

U.  C  536.  a^  C  N.  216;  . 


rati^  fi  Hani^ibali)  yik  per  fe  ipii  tolevandd  ItnltHc  hofti^  "^ 
Hasdrubal  dofx  CKqueHifpaifiienG^  exet*eatQ«;efret  jtinctUSi 
illuhfi  Rbtnani  iiliiein  imperii  ibt-e:-  His  anxii  ciiris  aa 
iberuttr  e6titt*ahunt  iM^pias }  et ,  transita  acimtt ,.  eum>  ditt 
tonfuUaffent ^*  thtnii^  caftt^ oaftris  colifetirent:/  M, fati^ 
hal3ei*en^*  Ibffiii^  CarthagHiitftifitiiti  dppogtiandiS)  thotaici 
bb  itin^re  pt-opbfito  hofienj^itirbeti^  a  propitiquo  fliiminiA 
IberHiiy  appetiatatrtv  'opiili^tsdffitsiatn  ea  tetnpejtftt^  regit]»*. 
iiis  ejiis,  x^pptrgtiarei  parafnt,  ijilod  ubi  fetiiit  Ha$dtiibiil|  , 
pro  opeferendft  fociis,  pett^it  ipf^  ire.tdMlKbevii  «iedi* 
taxn  nupet^n  dd^m  Rtittianonidi^  bppugaatidftini  lU  )aiti 
eoeptd  obiidiO  orniff^  ab  liptnanis  ^fr^    et  in  ipfu^  JUiA^ 


.    0#i  .•:. 


XXIX.    «Qiiinqiie  miiM£»|ki  intdtnfaUo  ba^^ft  diitantU 
^abuet-e  paubos  dies :  xlM  litie  lenbu^  proeliis,  .nee.ui  ixi 
acietn.  esnreht.  t&nd<$tli  tino  ^odeinqud  die:ir^lut -ez  qpi&^ 
i[)oQto  titiittqutt  figtiutii  pugnae.piropofititm » eCt^    dtqti^ 
bintitbtls  topiis  iii  cdmpitti*  defcenfuin;"  Trlptek  ftetit 
RotnitnA  aciesi    yelitudi  pars  iiiter  iautefigxiancis.iocata) 
pdrs  ^oft  figna  slccepta)  eqiittes  cotmua  oinxei^.  .Hasdiai!.. 
bal  tti^diattt  ^A^m  Hispatiis  finiiat:  in  cornibtis  ^  :dexttx^ 
Pbenos  Ibcat^  -lacTb  Afros  'tnet-senari<^ifiiii>qtte  auxilia; 
fequituttt  Numidas  Ifoenbt-um    peditibtfs^,.  «eterpaL  AjFiis 
pro  cornabus  oppbxut;  nec  omnes  Ntuwidae  in  dextio  lo- 
t^ati  corntt^*  fea  quibuSi  defuUdt-uiir  in  modum,  bittos 
trahetttlbil^  eQUOS  inter  dcertiinain,la^pe  pugham  iii  re-. 
centeiti  ^uuitt  eit  feffd  a^rmaiis^tt-a^sfultare  linos  etutl 
tanta  tl?loc?t«is  ipfis4  4amfc(«e  ddcjla- tequotrtntt  gbttiis  eft» 
Cwm  h6<?  modo  inftructi- ftartot^    impeiratol^um  utiitis^ 
<3tre»^rtiS  hatid  ferme  dispafes  4>Cf  erant»  ttam  ne  toul- 
tW  qtfideni  $  aiit  numero  ^  dut  genera  tttilitHtti^  hi  .atit 
BH  ptaerOkbfttit.  MilitibuHongedisparattimjuserat.  fio. 
toahU  elilm  ^  qntoqiiam  ptH>cul  i  pattria.  pugiiiit-ettt  j  .iki 
Gile  perfuaferam  ducesv  ^^0  lialia  atqne  tttbe  RomiEi 
^ospttgnafe^  ita^ue,  yeliit  quibtisaredituaxii  pattjain  e6 
di$<irimi^6pugnae  Veftet-ettrr,  obftvtair^atii;  anitxus^  ^^ 
cete  auf^nbti;    jMitt ti&'  ^efthiBdBS  nrivoSi: JuLbebat .  altera 
acies^^^aSH  tHft^^iii&ipats  HistMitfi  etant:vqtiitixuzi  isiHis- 
P^dr  i^u4itf<%icMNs^^  ki  ttailatn  ^ira]|ii  laatebam..    Jhriifad 


V . 


148        L I  B  E  R  XXllI. ;  Oak  XXIX.  XXX.- 

U.  C.,536.  a.  C.  N.  216. 


igitnr  conoarfu,  guhi  tik  pila  coTljecta  elTetit,  retulit 
pedem  tnedia  acies^.  iuferexuibasque  fefe  magno  impetv 
Hom^is  terga  yertit..  Nibilo  fegnius  in  cornibus  proe- 
lium  ,fuit.  kiAG  Poenus,  hinc  Aier  utgett.  et  yelut  in  cir- 
cum'vento5  proelio  anoipiti  pugnaitt.  Sed  cum  in  me* 
dium  tota  jam  coiffet  Roalana  iM^ies^  fatis  Tinum  ad  di- 
inoYenda  hoftium.  comua  babi^t*  it4que  duo  d>verfa 
proelia  erant:  utroque  Romami  nt  qui,  pulfis  tandem 
mediis,  et  numeroet  robore  virorum  praeftarent,  hajid 
dttbie  ^uperarusit.  Magna  vis  hominum  ibi  occiGsu  et| 
m&  Hispani  Tianittm  conferto  proelio  tam,effufe  fagif* 
ient, .  perpauci  ex  tota  fup^loiffenti  acl^.  Equeftris 
pugna  nulla  admodum  fuit:  ^ia^  fimul  inclinatam  oie-* 
diam  aciem  Mauri  Mumidaeque  viderunt,  extefnplo  fu'* 
ga  effufa  nniila  oorntMi ,  elcyfaUijis  quoqiie  prae  fe  actis, 
deferuere.  Et  Hasdrubet «  Usque  ad  uUimum  eventam 
pagnae  moratus,  e  media  eaede  cum  paucis  effugit.  '  Ca- 
ftra  Komani  eepcre,  atque  liinpaere.  Eapugna,  A>qua 
-  dttbia  in  Hispania  erant)  Rotnafnis  ?dju;nxit:  Hasdruba* 
lique  non  modo  in  Italiam  trdduQendi  ^xercjiius,  Ced  ne 
manendi  quidem  fatis  tuto  in  Hispa;rua,  fpem  Veliquiu 
Qoae  poltquam  literis  Seipionum  Rotiiae  yujgata  funt| 
non  taoA  Tictoria,  quam  proIubitoHasdrubalis  in  Italiam 
transitu,  laetabantur.  -  . 

XXX.  Dum  liAecin  Hispaniageiuntur,  Pete]iajn 
Briittiis,  alsquot  poft  ^mcnfibus,  quain  cpept^^  pppugnari 
erat,  ab  Himilcone,  praefecto  HamubaliS)  es^pugnata 
eft.  Multo  fanj^uineac  vulnenbusea  ^oenis  vipt^^  fte- 
lat:  nec  ulla  magis  vis  obfeffos  ^  quam  fames^  e^pagna* 
vit.  abfumtis  enim  fruium  alimentjis^  camisque  omni^ 
gieneris  qaadrupedam;  iutrinae  poftremo  coriis^  berbis- 
que  et  radicibus,  et  coi-ticibus  teneris,  ftriptisqipe  rubis 
vixere;  neC)  anteqoam  v^res  ad  ftandum  inmuris  fer^n* 
daque  arma  deerant,  «ir^^Dugnati  fum.  Recepta  Peteliat, 
Poeiius  ad  : Canifentiam  ^icopias  traduclt :  quain  ^  miTius . 
pertinaciter  dfifenftmi,  intra  paucos  dies  in  deditioneaoi. 
accepit, '  ti6d|mr  feKtne  d  Lebus  et  Bruttiorum  eiEercitttS 
Crotonem ,  (^aecam  urb/m ,  cirotti)»£fdit , ,  Qpulenum 
^uondkam  «rmit  msqut^  400»  jam  ^4<(P^i9i|)tys  ipi^Hff-. 


'.*:V,  C.  537.  a.CN.  215. 


••«»■ 


que  cladibtis  fffHictam,  iut  omnis  aetatis  minus  Tiginfi 

tnilHa  ciritkm  ruperelTent.    itaque   urbe  a  defanferibus 

vafca  facile  potin  fant  hoftes:  «rx  tantum  retenta,   ia 

quam  inter<  tmtitiltiim  captae  uvbja  «  media  caede  qui- 

dam  effdger^.     £t  LocrepJTes  defcivere  ad  Briittios  Pbe- 

nosque^  prodlta  tnultitudine  a  prinoipibus.   Rheginitan- 

tuminodb  reglonis  eju^,  et  in  fide  erga  Rqmanos,*  et  pa«  % 

teftatis  ft^ae  ad  ultrmum  manfatiiAt,     InSioiliam  quoque 

e^dem  inelinatio  animorumpervenit:  et  ne  don;(us  qiii« 

dein  Hievoni^  k>ta  ab  liefcctioneabstiniiit;  namqne  Ge]6 

ms^ximus  fttrpis^,  contett3Ca'ii«nuI  fenectute  ffatris  ^  Cmnl 

-pdit  Cahnenfem  -cladem^^-Roma^a  Ibcietate^  ad  Poenb^ 

derecit:  movilTetqQe  ih  Sidlia'  res,  ntiimors-adeo  Qppor« 

tuni  ,  utpatreibquoque  fufpiokme' aljf^et^eret,  arman- 

tetVi  eum  ^^ltitiidinenri^  foDlcitantemque  fbcios  abfaiia«> 

Tiffet.     H^eceovmnd  in  Italia,  in  Africa,  inSicilia^  in 

Kis|>tenia  vario  eventu  aota.   Exitu  anni  Q«  Fabius  Mtdu^ 

^iis  a'fenatu  poftcifetir^'  i|t  aedom  Vener|s  Eyy^inae^ 

tjuam  d|ci^tdr"voviffet;'  dedicare  Jiceret.    Senatus  do- 

creviti   iit  Tt»'S«mpronius  conful  defignatus,  capfi  fKt"    ^ 

mutn  hbtiorem  in^ffot,'  ad.popul»m  ferret,  tit^;  Fabium 

duumviram  efTo' juberent  -a«dt^  d^ean4aer  caafa.  •   £t 

'M.  Aemilio^Lt^pido^  'qui*bis*eon{uI  augurqua  luoratt,  £lu 

tfes,    Luoius»    Maraus,    QulnuiiSi    lodor  fimcbrea.  per 

triduum,    «t  ^lad^formn  paria  duo.  et'  viginn-p^r  ttt- 

dauiniiiibiro  dederiini:».  vftediies  curules^C*  La^toriutt, 

etXir.  SeinprontiJM^Qraieol^usy  cozifai  defignatua',  ^qui  ipa 

aedilit^te  magif«er  eqaitom  Baetat^  Itfidos  Ronianos  fece* 

^funt^  qui  per  tridutim  infuurati:fum.     Plebejiludi  aedi» 

lium  M.  Aurelii  Cottae  et^tt.  CisiadiiiMareelU'ter  in&aiN 

rati.   'Cirodmaototertio  anub  Punicibelli^  *Ti^'Sem'^pro- 

iiius  conful  IdibifrS  ]\lartiis.magiftratum.ini]t.    fraetores 

Q.  Fulvius  Flacctti,  qui  antea.  «onf ul  cenfoi;qpiAe;f^fprat^ 

urbimam  ;  M;  Valerius  La^nnuS:  'peregrinamr*  foortem..  in 

')urisdicti?cmd' babuit.     Ap« .  Giaudius  Polcher  rKciKaiil, 

'Q.  Maeius  Seaetola  S^iniflim  I)prtiti  f um,»  fiL  M3reell*6 

pro  cox^fole  imjpierium  mSm  populua  juQlt,    qttod  po£t 

Cknnetifem  elajdem  tmvis  AfilDgiaaoraxii  jiniporatoram  iit 

Italia  proIjpeTO  vtem  gefiilfet. 


K  3  XXXI 


isk    •5L*BfeA'^!ira;;»CAKXxxft;^ii:m, 


..  •  U,  C.:S-37-.'-   .         a,  C,JSi^t.5. '. 

d^Itma  l^gktio'  pcjt*  prrh.<ilpe's  milEt*  efifetVJjraaxime  .^m 
reifn  tiiolieiib^  Hamplicord,  qUltnq^iiRifikbritateatqae  opi<' 
biis-rdngtf^primus  erat*'*  HK  nuhttis^-prdiie  tino  t^^mpore 
%ifrbatT,'efectiqtieV  Ma^nein  'cunFcHne  faa  copiisque 
InHil^ainam iriltiiiint|'iiv Sairdiniam'^Hasdrtibal(e)n  deii- 
,  gihi^dmkrnv  fct  tftntiim''F?k-ti^e  cbp]aro(ni,'qtiantum  'IVtai 
gohf,'  decefnunt.'  "Et  koma^  cbnftrlei^,  fransactls  rebus, 
quae  in  tirbe  ^gtTi6ker'^iknty  inoirdbant  jaoi  f^f^  ad  beU 
liinf,     Ti:  Simprbhife  militUms  Sititifefrkni^diem  ^d  con* 
Ytetlteiiaim  edixit}''iet  Q:  Fabius,  cbnfUlto  pHus  fenata, 
«kt  ^FrMmeti^'  otntxes  M  agris ,    ante  Calehdas  2 uhias  pri- 
,  maS)  in  urbes'iAn'indta^  b^veherent;     'J2'^i  non  'hivexiffet^ 
'     c;«x  /e  agrutn  pof$(Jaturum ,  fervof  fuh  ka^u  vendUurMm^ 
iHiafjWceifii^hm,''  J^ki  '^r^^^  quideih,''qui  ad  jus 

^cehduih  crt^^ati  efantV^Vatatio  ab  belli  idminiftfatibne 
6ite*^  €it;  '  V^letriurdi  pi^btorenoi  ?A  Apullain  ite  placuit, 
ad^^iKft^  a'T^t4niib  ak:ci ^ehdfum;  cum/exSicilia 
Jejfibhes  tehillbhtV  |f$  {^otirrimum  uti  ad  regionis;  ejus 
]itabrtdiiiin';  Tefelitianum  mitti  cuni  aliqiib  legatorum. 
Etifiginti  quirti|tf^navesiil,  V^lerio  dafac  funt,  quibus 
Mitk  ib^i^tlhiVh^^lhter' Btundffium  ad  l\lfentum  tatari 
poffelf,  •  P^f 'ihaVftkbrl  AuitiiBfus  (^.  FulVio  |)f'detori  urbano 
decreifilis  ^d  urbaha  litbra  tutanda;  •  C/ 'Tfereiltio  pro» 
confuli  negotium  d^Uiii ,  ut  5n  Picenb  agro  cbnquxlilio* 
hi&ih  ^lnatoni  Ii«b<*ref4* .  Jocisque  iis  praelMb '  effet,  Et 
^.  Gt^cftiii^  Cfaffu^;  jpoftcjuara  aedeii' ^Vienti^  in  Capi* 
toHoPd^JmTit,  In  §Wni«ih  «um  iinhferio,  qutclaffi  prae» 

•>>C>«     i.».    .    I    •    ..<.   l       <>.,•>     <i.  •  •      j  ■.^J         ....<  /       '    -•     ' 

' '^  '•  'iCXJrtlK  'f iilikhc flii!n}cttiem^ni  diibnirti *()pn)enti fli- 
li^fninin  teirjs  popiilofum  omne^  reges  gfettte^que  ani. 
inol^iniiefildefant,  Intef  qubs  PfaiMppu^;.Wa<?edpnum  rpx, 
*0l  magis ,  quofl  prbpior  lltaliac ,  ac  niafY  tahtum  Jonio 
di«cf  etus,  ef ati  •  fi  nbi  •primuro  faiha  acccpitj'  Hahniba- 
)ftii'43pei^  transgfeffuih,"  utbe^lb  \nter  Ronianos.Poenum- 
^ueorto  ]aetlttis  erat,  %imfius  'popull  mallei*victo- 
ffem  cffc^^inoertis  adbuc  vlribus,  fluctuatus  *^^ninK)  fue»* 
fafc,  ;^o(t'duam  tertia  jjani^piigna)  tertia  victpria  cuinPoe* 
Ai«^^«ift^,  ad.  fartuninnincUnavit,  legat^que  ad  ^lanni- 

Wtia  'li/A^ :  ^i ,  riianties  |K>rttt»  Brundi^nuoi  T^re nti- 

num- 


JLIBER  XXm.     Cap:XX«III.XXX1V.      i5S 

»»f4^<F— «-*—■»— '—*'^— »————— —  ■    I  1 1'  ■»ii  II     nof      I       '   I  ^Mw^w*— » 

U.C,  537-^  a.  Ci  JSL  aiB.  . 


iw^ 


Tiuni(}ae,   quia  cufrodliis  Harium  Koaianarum  teneban-^ 
tur,  ad  Laciniae  Junonis  reiiQpluip  in  teiram  tpgreffi  funn' 
Ind^piBr  Apullam  pefen.tcs  Capuam,  media  in  praelidia 
ftdmana  illati  Itnit':   dechictiqu^  ad  Wf,  Vkiedtnn  Laevi- 
ntirri  pi^fetofem,  circd  J^acieriWm  caftra  l^abehteht).     Ibi^ 
intrdiiide  Xfenophatte6,'  legationis  princc^d,'  a  Philippo 
rege  fe  i^ilffum,  ait,'  .Adan^icitiam  fdcietifteaiijite  jungeh-'.  '   ^ 
dairi  cijm  populo  R6h^a^6;  m^ndatk  habet-e  ad  confule^i^  ^  r 
ac  fena^i.Tm  pdpulAmquo  lAomanuin.     Ititer  defeetJoAWf*   \f  * 
vete^rum  /bciorum,  Valerius,    nova  focletate  tam  darf 
regii  latetus  admodum,  )ioff6's  pro  hofphibus  comitei'  ac«' 
deplt.  dat,  <ju}  prorequomnr,  itinera  icmn  cura  demon^' 
IVrent^  quae  Joca,  quosque  faltuSi  aut  Romanus,  aut  ho«^ 
ft'es'tetieanr.  Xenophanes  per  praefidiaRbnbanainCiun** 
paniam^  ttide,  qua  proximuth  fuit,'  in  caftra  H^hnibalis 
j^ervenlt^  fpedusque  cum  ed  ^tque  amlcitiam  Junxit  legi«'* 
bus  his:  'tii  Pkiliffius  rex  quam  mhxMu  cUJfQ  (ducmii^ 
atttem  naves  videbatur  )BffectHtuf)  in  litdiam  trajlceftt^  it 
vaftaret  maritimm  cram:  kettuln  jarp  ^a)rfe  ftta  terra  marU 
que  geriret.  ubi  debettattm  effet^  IMia  omtiif  cumipfanrbe 
Rhika  C^rikiginienfiHm  atque  HunnibMs  cffet^  fraedaqn^' 
omnis  Ifditiiibali/cedetir,  '  Perdomita  italia^  navigarent  im 
Grftecip»^  beBumquef  cum  qtiiBUs  rvplks  fla^ttret  ^  gera^i 
rett.    qsiae  csvitates  cantiniffitit  ^    quae  tTifuioe  ad  Macedd^ 
tthm  ver^unti  eac  Pkilifpi  rcgniqucejtts  effeus,  * 

XXXlV.  In  has  revme  leges  intcr  Poemim  dticeni* 
}egc)to5que  Macedohum  ictum  Foedus,  miPique  cum  ii$^ 
ad  re^i.s  ipfius  iirmandam  lidem  llsgati^  Glsgoi  et  Bo-  . 
ftar,  et  iViago,  eodetn  ad  Juitonis  Lacinlae,  ubt  haTia  — 
ocooUa  inftatione  erat,  perveninnt:  inde  pvofectii  cunt 
)am  altum  tenereht,  confpectia  claffe  Rotnafta  funt,  qua« 
praefidio  crat  CaTabria^  iitdribus.  P.  Valcrius  Flaccua 
cercuros  ad  perfoquendlim  t*ecrahendamqtie  navem  cum' 
mififfet,  priMo  lugere  femi  conati:  deinde,  ubi  celeri* 
tate  vriicUfenilrant ,  iracnint  fe  Romanis  t  et  ad  praefo- 
ctum  clauls  adductii  cum  quaereret,  qui^  n  unde^  aa, 
^»0  fciroit^reii^cMf^f/)?  XenpphanesprimO|faiis|jamflemol 
l'e]ix,«/nendacitiml\raere,  i  Pkitiffo  fe  ad  Rmanoe 
miffum^    ad  M,  yaicritm^    ad  qum  nnam  iter  tutnm 

H  5  fncrir^        * 


i54       LI  B  E  R  XXIIL    Ca f.  XXXIV,  xxx; 

W/  C.  537.  a.  C.  N.  2 15.   '^ 


\' 


fuerit^  fervcmjff.     Campanwn  Jufirdre  nequijfe^.jji^fiiam 
hofiium  pra^/idiis.    Demde,  m  Punicus  cuUus^^abius- 

Jiue  iiirpectos  legaios  fecit  Haunibalis ,  interrogato$que 
ermo  prodldit;  taqa.,  cooiitibus  eoruni  £educti$,'^  ac 
i|ietu  territi^.^lierfie  quoque  ab  Uannihale  ad  F^hilljppum 
inyentae,  ec  p^aojta  inter  regem  Macedonum  po^numque 
^UQem*  yu^b^s /^ti^  cognitis,  pptimum  yifutii  eft|  ca- 
ivos  comitesqi^e  eorum  Il9mai^.,ad)  (enatumi  ^^^  ^d 
nfules,  iibicun^ue  effent,  quam  primi^m  depgrtare. 
Si4  celerrimae  qtJinque  nave^  del^ctae,  ae  ^  Valerius 
^nti|i5|  qui  pr^^effei:^  miffus:.  eiqjie  mandatum,  ut  iix 
omnes  nayes  legalfos  feparatim  cuftodiendos  divideret, 
daretque  op^ratn»  ne  quod  iis  colloqviium  inter  fe,  xieve 
quae  commpnicfktio  poiiHUi  effe^  Per  idem  temp^  Ko- 
ime  cum  A.  Cornelius  Mammula^.ex  Sardin^.a  provin- 
cia  4ccedens^  retuliffet,  qui  iiatus  rerum  in  infufi^  <$ffet^ 
b^Ilum  ac  defccuoi^^m  omne.s  Xpectarc;  Q.  Mucl^im,,  qui 
liiccefiiffef:  libi^gravftktf  poeli  aquarumque  adyepiexiteni 
exceptum^  ^nou  tam  in  . periculofum ,  f|uam,.lbnguin 
i^orbum  impUcitumi  diu  ad  belli.vim  fustinendap;!  iuuti- 
lem  fore;  e^cicitur^ique  ibi  ut  fails>i^r|num  papatae  pro- 
vinpiae  praeiidio  eife ,  ita  parum  bellp ,  quod  mqium  iri 
xldeVetur:  decr^verunt  Patrcs^,^t  (^.  FuJviusJ Fiaccus 
quinque  millia  peditum,  quadringemos  equites  Icribe- 
ret,  eamquQ  legio^m  primo  quoqueTtempore  in  Sardi- 
X)iam  trajiciendam  curaret,  mitteretque  cum  imperio, 
^liem  ipli  \ideretur,  qui  rem.gereret^  quoad  iVlucius 
Conyaluifiet.  4<^^eam  rem  milius  eft  T^  ManJius  Tor- 
qiiatus,  qui  b|s  coiiful  cenforque  fuerat,  fubegcratque 
ip  confulatu  bardos.  Sub  idem  fere  ^tempiy^  et  a  Cartiia- 
gine  in  Sardiniain  clafii^  miffa^  duce  Hasdrubaje,  >cui 
CalvQ  cc^noniea  erat,  foeda  terppcftate  ycxataj  ad  Balia- 
xes  infulas  dejicitur;  ibL(|ue  (adeanon  armamentamQdo, 
(ed  etiam  alyei  navium  c^uaflati  erant)  fubductae  naves 
clum  teliciuntur^  ^liqu^mum  temporis  triverunt. 

>.XXXV.  In  Italia  cum  poft  Caunenfem  "pugnam, 
fiaciis  partis  afteritis  yiribus,  ^lterius  mollit^s  animis» 
{egnius  beJlumeffet:  Campani  per  fe%dorti  funt  rem 
CuMftn««n  iu%e  ditiQoi^  facsere }  primo  (olIiQitanie^,  ut  ab 

Ro. 


r  l  I  B  E.R  XXIH.    C^*^XXXV.  r  -^    t5^ 

ty.  c.  537-        a:  a  N.  2)5.  '  ^    * 


p  *  '  '■■'     I       l^  '     »  .IJ"^  I 


^  Rosaapjs  deHcereiiLt,  ubi  id  p^rumprop^^l^r  doluip.  ad] 
capifndos  ^os  coaip«^rant.     Caiaipaui^^  ^oaijiib^ys  ftatuai, 
lacriiicj^in  ad  Haoias.  eo  Xenatuxn  Cat^pfauiv,  venturun:!^ 
certlores, Cuirianos^ec^uiji^,;  pctiQruntgii^ ^^^pf  ef.Cuwja-^ 
nus  eo-Xenatiis  reniret  ^d  op^rultan^u.n^fQJcniiiupi^er,  wt^ 
eosdc^n  uterque  populusTocio|^  Iioltesq^e  I^i^-et:  |>rae- 
fidiam  jibi  anpatum  fefe  l^abituros,  "Oie  qpi;c^  a^  Boin^up. 
Poetvpve   peri^uli  effet»  ..  Cumani   Cq'uai\qi;ain   fufpectf^ 
fraus  erat)  iiihil  abni?cre;  ita  tegi  fallax  cofxlilium  poffi^ 
rati,  luterim  T,  SBmpronius  cQnfui  l\^;7)^;)us,Sinue0aey 
quo  ij^^nveniendum  .4i<?m..pciixerat,,  ex^ercity  Ji|l*traiq^ 
traiisgreftt^S  yulturnu^  fiuu^eq.,  circa,.JL4tci;ri^q;)  paftj;^ 
pofuitt  U>J,  quia  Qtiofa.tatlyaerant,  crebrodecurrer^jnij-j. 
lites  cogebat,  uttirones  (ea  ma:H'i°3Apafs  volonumerat)  (11- 
fue(fs^¥| t  .%n4  feqai,,^t  ^n  ^ie, agpofce^e  oYd4n.e8  rfuos. 
in^er^^iiaj^jqoncordiae  uaaxiipa  inerat  «p^ra  duci^  itaquQ, 
l^^il  J^ibuni^que  pra^<?eperat ,    Hf  qJHfk*  ^^V^oiratio  c«f? 
^um  nmrh  fir^UWiK  ^d^scor.^it^.  if$nr  Qfdines,  fmfit;\ 
"^^^MfW^/tfrovl^    l^€K^}i^l<Mi  fffe  .^fne^eri  fyHr^\ 
f^mes  fiffifJippefiQsge^KierifQs^^    d^cerawt,^  ^t^ituf  ^fl(if^    . 
/«a  Agit^ue  HQful^f  Rmanus  CQmmifijfc^ix    qfi^f  J^ottuja^ 
coegiffet.ita;fiei:iy  eandancpgerc- tuerifMum.  ,  f^a  i\oi^^ 
ipajo^^cura  praecepta  ab,diiLcibu|  funt^quaoi;^,^  tpUi^b^iL 
obfe^,va^^.  brcyique  unta  concordia  jpoaljie^rant  omniuiT( 
ani|ip4,\at'prDpe  iu  obl^viowm  venirf^^cp^^  ex  cpnditiu.-r 
ne  qqisquf  effetn^iles  lactus. ,  Ha4?ca|^ijGx^i<»f^o.^ 
Cu||}|(fvi  nvntianijcit ,    qua^  a.  Cam|>anis^,'i^g^tiQ  p^Uco^ 
ant^  dief  veniffe^,   et  quid  iis  ipli  reipquc^itrent.    iTri"?- 
duum  poft  eum  dieip  feftum  ^ffe:  nqn  Jti^tciatuat.fQluml 
pni|ieiXi  il^i  f^turuim,  f^d  caJCtf^  etiam  et,  exerci^um  Cam*» 
paxv^^t'  .Qracchus,   JuQis  CiuQanis  oamif^  ex  agris  inr 
ur|>^  convebere^  e^mancrc.intra  muiros,  ipfc  pridie^. 
quanq^  Xtatum  faoriHciuxn  Caifipanis ;  efXet ,  Cumas  mo^^l 
ca£|ra.     H^ipae  iu4^  tria  rnillia  pifraum  abfuiU.     Jain^ 
Campani  eo  irequei^te^  cj^  coqipomQ  convenera^nt,,  neq 
propuXinde  |n  occuUo  MLarius  AlAus  iUedixttiti^s  (fum- 
mus.iuagiftr^fas  erat  C^mpanis)  cuiu  quatiiOrdecim  iniW 
libus  ari|WtQ|:Cim  bal:^bat  caicita;  (acriHcio  qpparan^Oy  ^ 
inter  id  inftrUendae  fraudi  aUqoantointentior,  quam  np^u^  .^ 
xii^adi^  e^itriS)  aoi  I|1U  Jznlitari  operi.     Triduiiin  fapri* 


♦- 


iS6      1 1 B  ETl  XXIIT.     e  A  T.  XXXV.  rXXJJVl. 

^M— — ^— PP^^  11     «       I     1^^—    II   I     I  I         ■'    I  I         II  i^i— rf    II  I— j^M^M^» 

U.  C.  ,537.  a.  C.  N.  215^.        , 

<*atuiti  ad  Hatnas.  Nocturnum  erat  Caiorum «  ita  ilt  ante 
inediam  noctiro  cdmpleretnr.'  l^uic  Gracchas  mfitiian^ 
dum  tempori  ratas,  curtodibusf  ad  portas  poiitis,  ne  quit 
enuntfare  |:»o(Tet  eoepta ,  et  ab  declina  dietr  hora  coactis 
militibus  ibrpofd*  ciiVaVe,  fomnoque  operam  dare^  ut 
•  primis  tenebtis  cbnvenire  ftd  ligntr^  poffent,  vigi^iit  fer- 
she  prima  tolfi  jiiffit  Iigna ;  lileiltique  profectus  agmine^ 
<iuin  ad  Hamas  media  nocte  p^rvenilTet,  caftra  Campa- 
na,  ut  in  perifigiUo  neglecta,  iimul  omiLibuS  portis  :in- 
Vadit:  alioi  fomnio  ftratos ,  alios  perpetrato  facro  iner- 
tiaes  redeuntes  oljtnmcat;  Hbminiim  e6  tumultu  nobtur* 
i&^  caefh  plus  duo  millia,  cum  ipfo  duce  M^rio  A.liio« 
^4p^a' finit  figna  militaria  qnatuor*  ^t  trigihta.^      -*  : 

XXXVl;'  Gracjclius,  hniiitis  fcantum  niilitum  jnctm» 
eaftris.hoftium"p'otitu$,  Ctimas  f^  prppere  Vetiepit,  ab* 
Hanniblal^  mettHctts^  qui  fupcr  Capuain  in  Tifati*  habe*< 
bat  oaftra.  '  Nfec  euuf  provida  ftrturi  fefeilit  d^ittio;  *^am 
fitnul  Capuari*  ^aclad^s  cfrntinti^fcii,  ratus  Hairt^^bali  •ab 
i^e  bdne  g6fta  irifolcntir  l^aetum  exercitum  tirohufij,"  ma-' 
'[tiaex  partdy  f^vornmf|ue,'  fpbliantchi  vidtbs,  .]^raedas- 
[ttfc  agelttcriifi  )>d*  Hithas  fe  invcntnrutn,  citatum  agmen 
ftt^aeier  Capuam  'rapi^;  <Vbr?osqne  cx  fuga  Cahfpatiorum^ 
lato  praeudib)  Cajpuam  duci;  faticTos  vchiculis  poftari  ^u- 
bet.  ipfe  Haihis  vacna  ab  hofti^ns  caftra,  nec  qmdqv^m 
jbraetei^  recentis  veftigia  caedis,*  ftrataque  paffiin  corpora 
focioriim  invSnh.  Auctoi-es  eraht  quidam^,  ut  prcftinus 
inde  Cumas  dti6ercV,  iirbemque  pppugnaret.  (Id  qttan- 
4^am  baud  m6d?oe  Hannibal  cupiebat,  m,  quia  jVeapo- 
\\m  non  .potueiPak,  Curoa^  faltein,  •  maririmam  urbemi 
&aberet;  t^trieh,  quia  prareter  ariba  ni^ii  fecum  miles, 
Yaptim  actd  .agrhinc*  ^  extulerat,  retro  hi  caftra  f^pVa  Ti- 
fataferecepit.  inde,  fatigatds Campanornm  precibus,  fe- 
gnenti  die  ciiiii  omn4  appar^tu  oppugnandae  inrbis  Cu- 
inasredit;  petrpopulatoque  agro  Ccrmanbt  mille  paffus 
ab  urbe  caftra  iocat;  cupi  Gracchus  magis  vereoundia 
in  fali  ncoeffitate  deferendi  focios,  implorantes  Kdem 
fuatn  popttlique  Rpmani,  fubflitiffet;;  qutam  fatis  fidenS 
exercltui.  Nec  altei' Gohful  t^Uius^  qui  adCales  caftra 
b^bebat^  Vulbiirnum  flumea  tradacere  auclebac  cieerci' 

tum; 


LIBER   XXUT.     Cap.  XXXVI.  XXXVn.     1S7 

u.  r.  .^37.  a.  C.  N.  215. 


tuia:  Gccapatus  primo  aufpicils  repeten<ni{  ^  4em  prodi* 
giis^  aoiae  alia  .fiiper  alia  nuntiabantur^  expiama(|tte  ea 
haud  JUtcUe  litari  barufpices  j-efpondeliant. 

X}iJXVII.  Hae  caufae  cuai  Fabiurn  tenerenr,  Scm» 
pron^us  in  obCdione  ei-at ;  et  \ayo  operibus  oppugnabatur* 
advecfus  ligni^am  ihgentepi  admota^.  urbi^  aiiam  ^uri^in 
ex  ipfo  murp  excitavit  conful  RQmanits,  aliquanto  altio« 
rexn.;  quia  muro  latis  per  fe  alto  fubjectjs  yQlidia  fublicii 
pro  fola  ufu>$  erat.  inde  primum  faxis ,  fudlbtisciue,  et 
feteria  mif&libus  propugnatares  moeniaatque  urfaiem  tue; 
bantor:  poftremo,  ubi  proinovendb  adjun^tam  murQ 
videriint  turrem,  facibus  ardentibns  plurimum  limtfl 
ignem  conieceruxir.  quo  incendio  trepida  armatqruca 
^nultitudo  cum  de  turre  fefe  .praecipitaret,  eruptio  e^ 
Oppido  iimul  duabus  portls  ftationes  hoftiuin  fudit^  ^^gf^ 
Itdtque  in  caftra;  ut  eo  d\e  obfefCo^  quam  obiidenti,  ^mi* 
lior.efCat  ^oenas.  Ad  mille  treceml  Catiliiiginieullwfi 
caeli^  ei  undefexaginta  viyl  capti;  qui^  circa  muros  9% 
in  Aationibus  folute  ac  negligenter  agente$,,cmn  nihil 
minus «  qufai  eruptione.^a  timuifTent ,  ex,  improvifo  op^ 
prefii  fueirant«  Gracchus»  priusquam  fe  iioites  ab  repea* 
^no  pavore  colligerent)  recrptui  llgnum  dedil;,'  ac  fuoa 
intra  iquros  recepit..  Poftero  die  Hanniba)  ^^  la^^^n^  V'!^ 
9unda,re  G^nfuIem,)ufto  proelio  rataswcertaturuifi^acietja 
inter  cafira  atque  urbevn  inftruxit  f^terum  poltqiiam  ' 
XHemiuep  inG^veri  ab  folita  cuftodiai  urbis  vidit,  nec  comr 
mitti  quiclquam  temerariae  fpei,  ad  TifatA  redit  infecti^ 
re.  Quibusf  diebus  Cuma^  liberatae  funt  obfidionei  iis^ 
4em  Hiebus  et  in  Lucanis  ^d  Grumentum  Ti.  Sempro- 
niUs,  cui  Longo  cognom^n  erat,  pum  Haixnone  Poeno. 
profpeve  pMgna^*  Supi^a  duo  millia  hofcium  occidit,  et 
ducentos  oqtoginta  milites  amilit :  ligna  militaria  ad  qua^ 
4xag^^a  unum  cepit.  Pulfi\s.  finibus  JLucania  Hannd>. 
retrd  in  Bruttip^.fefe  rece^at.  Et  aoc..tliirpinp$  oppida, 
triai  quae  a  populo  Komano  defece^px^iT^,  yi  ref^qpta  per^ 
M.  Valeriufi^^jraetprem-  VericeUius  Siciliusque,  ai«;t9« 
res  defecHonisi  fe^uri  percufCL  ,fupra  pxUIcoaptivoruinp 
&)>  hafta  reiaierimt:  praedalalia  militi  conee£bi^  exer- 


<    ) 


'rsR-  hb-:er  xxiii.  :cA»..xxxyni.xxXiic 

I  '•         t  ■      I      !■        »   ■i«i    «      ■  I  '  I    1        >i         if      t      I  I     ;•   •  

U-  C.  537 a.  C  N.  2i5. 

'  ^     -  -         .    ■    ^    ■     ,    ..         .  .        '  .  >    •    . 

'\  XXXVIir.  Duin/haec  in  Lucanis  atqueitiHirpinifi 
"jgertrtittir^  qcrinque  naves  ^  quae  Madedonam  atque  Poe- 
norum  capto^  kgatos  Komait3  poetabiitit,  ab  rdpero  mati 
ad  inferumcircumvecJtaLep^ope  .pmuem  it£ili§i^  orarti,  cum 
.*  praeter  Cumas  velis  ferrenturi  neque,  hoftium  an  focio- 
>:um6ffenti  fatls  fciretur^  Gracclius  obiriam  ex  claOfe 
faa  haves  riliiit.  Cuni  percbntando  invicenrfdbghittim 
effet;  cbnfalera  Curais  efTe;   naves  Cumas  appulfaef^  ca- 

}>tivique  iid  confulem  deducti^  et  literae  dsCtae:  ''Ccrnful; 
heris  Phiiippi  atque  Haiihibaris   perJectis,'  cb-fifigrtat€ 
omnia  ad  fehatum  iiinerc  terreftrimifit:  navibiiidiBVehi 
legatos  juiKt.  '   Cura   e'odem  fere  die  Hterd^' l^gatiquA 
ftomanivenitfent,  et,  percomatione  factd^'  drcta  diim 
fcriptis  ddtigruere/nt ;  primogravis  dura  Patres  inceffit^ 
trernentes^-    qiianta  vix  'tolerantibus  PunipuiTi  'bellum 
Iftacfedonici  belJimoles  inftaret.  cui  tamen  adeonorifiic^ 
cubuefutit,  ut  ejitemplo  agitaretur,   quemadmodutri  ul'- 
fti  inferendo  bello  averterent  ab  Italia  hofterii.     Cdpti- 
tis  iri  vincula  condji  juffis^  domitibusque  eorum  Ttrb  hi- 
fta  veriditis',    adnaves  viginti  quinque,   qUibus  P.  Vlle* 
fSus  Flidcus  praefectus  praeerat,  viginti  jparSlbis  alias  de- 
ceniunt.     yis  comparatis  dediictisque,  et  additis*  quiii^ 
que^avibuS)  qaae  advexerant  captivos  legatbs,  tt^frit* 
tiaves  abOftia  Tarentura  profectae:  jutfusqne  PiVale^ 
vriuis^-  rtfllttfbus  Varronianis,   quibus  L*  Ajjuftiufeltfgdtuj^ 
Tarertti  praeerat|  in  naves  imporiiis^   qujnqtmginta  na^ 
tium  datfenon tueri  iiiodo  ItaliaiB  orim ,   fed  eitpfoi^rrf 
5e  Macedonico  bello.  fi  congrcieritla  literis  legatorumqne 
i^ii^ic^iis  Philippi  confilia  efCeut^.  ut  M.  Valenum  pfaeto- 
rkttx  literis  certiorem  faceretr^^isqUie,    L.  Apuftio  legatd 
i^xercitui  praepbfitOy  Tarentuni:  adclaffem  pYofectus,  pri-. 
liio  quoque  tempdre  in  Macedoniam  transmittet^ett  da- 
rt?tque  opeiram  4  uV  Philippum  iriregno  cbntineret     Pei 
i5utifa  atf.ckffem  tuendam  bellumq oe  M^cedonicum  eA 
decreil  eft,-  qttrfe^Ap;?  Claadio  in  Sicil}atti  mitfa  erat',  Ut 
redder^trr  Wifjttutri^gi  f  ea  pcr  L.  'Apuftium  legdtuni 
Taremuiii 'eft 'dTevectk;  fitntjl 'ab  Hierone  mffla  Aicentfi 
miHia^modfam^trfticli  ^  bdWei  eeiitrfm.     - "  '    .,    ^  ^ 
'•'     XXXfX*    Buiii  hiet*  ftcftriaftl' parant ^g^ritqu^  j*  HA 
PluUpj^um  oa{)tita  navisi  una  ex  iiSf  qttarlldltostiri  zriiltde' 

.V  .  ^  elfanti 


L  t  B  E  R    XXtlT-     Cap.  XXXIX.  Xt.       i.?9 

U.  CrAS"^.  a.  C.  N.  2is 

eratifc^  ex  Ciirfu  ref^git:  incle  fcitutHf  Jegatas  ettm^tte- 
rifi  eapfOS.  It^Ujiie  ignarus  cle  119,  qUae  cum  -KiBnnibale 
lisg^ti^  fciis<K>nyeTiiffeni:,  quaequd  Jegati  ejus  dd  fe  aHa»^ 
turi' fQM\*ent,  legationeni  ^jjam  cum-eisdcui  manda^is 
mtttit.  Legati  a4  Haunibaletn  niifilv  HeiNQClittts»  ctii 
Stottifici^^ogtiofh^n  erat,  et  Crito  Beroeaeus,  eL  Solitliieiifc 
]^<agti^s{^  'Hi  profpWe  tiilerunt  ac  retulerunt  niaudarai^ 
£iA  pti\iS'iie*  aefta»  %iM;«iinegit )  quam  inovere  ac  nioliii 
^liii^q'^^  tex^poff^:  tantuni  navis  titia  ^fipvat  cuoi  Ijagas- 
119  ^motiienti  fecit,  ad  dii^tioncm  imtninentis  llomanit 
he)Yti  Et  eir^a  Capudtn «  ttansgreffo  Vnkamum  PaMo^ 
pof^«t<piatd'tltndeai  prodigia,  anifbd  confnler  r<Kn  gere*- 
battt. '  *'Cbriipultenam  5  etTrebulain,  et  Saticulam^i  ur-  • 
b^tiyA^^  ^^  foemnyi  defecerant,  Fabius  yi  cepit;  prae» 
lidiaqtteiniis  Hiirinibalis^  Cauipanique  pernnslticapth 
Et^'^^^,  ficut  ptjiore  anno,  fenatus  iloinintorjsni,  ipjebs 
^  M^n^^baJls  '^rSt :  Ctinfiliaqiie  occulta  de  caede  pt-inciputii 
^proditidHe  urhis-inibantur.  Quibus  ne  incepta-pro»  , 
tedertnt\  li^ter  Capuani  eaftraque  Hannibalis,  quae  in 
^Piftt^eltent,  tradiJiGto  exercitu^  Fabius  luper  V^faviuin 
in  caftris"C^iididf«i$  confedit^  inde  M*  iVUircellum.proi 
confuleih  cum  iis  copiis,  quas  habebat,  Nolam  in  pra^* 
ftdltt)^''jiDrfit.  /  ;  .  • 

.-.»'"     i*^  ''  ■      *« 

'^»-i  XLi.  Et  in  Sardinia  res  pcr  T.  Manlium  ptaetorem 
«^i^ifti^ri  coepti^e  j  •  quae  omii^rae  etnnt ,  poltquam  Q* 
Mt^cius*  practor'  gravi  liiorbo  eft  Implicitus.  Manliusi 
if^^^ites  longis  etcl  Cariiles  fulniuctis^  navalibus  focil$  dif^ 
«  ma^s',  ut  terralTCTi  gereret^  et  a  praetore  exet-citu^o* 
'ee^o,  duo  et  vigfnti  miliia  peditum^  miile  et  dueentos 
ifq^itfils  rdonfcGit.  <•  Ctitn  his  equittun  peditumqtie  copiiit 
|irdf^ms  in  agrum  boftittm  9  haud  pirooul  ab  Hampiica* 
ra^  cafryiscaftrajipfiiit^  Hamplicora  tum  fortt  proieqtaa 
eii^iil  Pei$ito4  Sflirdos )  ad  juvemutem  armafndain,  ^tiA 
eiHpi^fl^  aiiiger€t.^  -FiHus^ejuS)  nbmine  Hioftus^:  .Ga(triA 
plrfiedrat':  is^  iEidolefcentlA  Eetox^  temere  proelia  iiiito  fu* 
f^  fugaluiiqae*  .ad  tlia  milHel  S^rdorumeo  proelio  caefa^ 
«otingen^  lermb  vivi  capti.  AHus  exiercitui^  primd  pef 
l^ros  ii^^sq^e  fugsLpalatusi  deini  rqeo  ducesn  fiigill^ 
Simmmikt^t  m  uib«jte  neminii  Ccirtthm^^  cVp^t  eyi».  iregio* 
•jsa  •'*■■■  •'  ,  .*   ttis, 


i6o  t  X  B  E  R    XKllt     Cap.  XL.  XLf. 


U.  C  537' 


a.  C.  N.  215. 


MnriMW 


]U«s  confugu.  debellatimique  eo  prodio  in  Sardinia  .ellet) 
ni  daliis  Punlca  cum  duce  Hasdrubale ,  quae  tempaftate 
dejtfcta  ad  Baliares  erat,  in  teupore  ad  fpem.  rebellandi 
«dv^nilFet.  lUanlius  po&faffiam  .appulfae  Punicae  $daflis| 
Carales  fe  recepit.'  ea  ocoaHo  Hampiicorae  data  Ppeno 
l0')Qngendi.  Hasdrubali  copiis  in  terram  expoiUiS,  e( 
«lallB  remiffa  Cartbaginem ,  duce  H^pCaora  ad  focio- 
«iim  popuU  Ilomam  ag^tam  populandum  pro/ie«tUf ,  Ca<* 

4r  rales  per^nittrus  eicat)    ni  Manli.u$>  obrio  e«»r«ittt  ab 
«ffulk  eum  populatione  continuICret. .  Prinlo  caftr^i  4;^tri$ 

.  inediDo.itLterTano  funt  objecta.V:  deiiide  prjdcurfationei 
leviftque  certamin^  vario  eventu  inita:  po&remo  li^cenf 
ruminaciemi  £guisque  collatis ,  juftoproelio  per.qu9r 
tuor,  boras*  ptignatum.  Diu  pagnamr  aacipiten]^  Poeni^ 
Sardis  facile/Yinci  *isfueus,  fetcerutit:  ppftremOjet  ipHi 

^fcum  x>n;iiiia  circa  ftrage  ac  f^ga  Sardor^m  repleitn,  leffentl 
fuli«  oeterum  terga  danteSi  circumiluoto  pornii^  .^^  pe^ 
jAiIerat  Satdos»  incluilt  llomanus*  caedes  inde  wmp»^ 
quam  pugnai  fult.  Duodecim  millia.ho&ium  cae(aSatvr 
dorum  fiaiul  Poenovum(jue,  ferme  tria  mlllia  «t  XeptiK* 
genti  capti|  et  £gna  inUitaria  feptem  tX  viginti.     .,. .,     { 


•  >•  1  •  j 


XLI,    Ante  omnia  claram  et  memorauilem  pVgMm 
fecit  Hasdrubal  imperator  captu$ ,  et  Hanno  ^  et,  Mago^ 
nobiles  Cartbaginitofcs :   Mago  ex  ffiixte  Batcinai:  pro« 
pinqua  cognatione  Hannibali  junctiis;.Hai^noaiu<^9Pt  ife^ 
belltonis  Sardis,  bellique  ejus  b^ud  .dubie  concitor« ,  lip^ 
Sardorum  duces  minus  nobilem  eam  pugnam  cladibui 
fuis  fecerunt.  nam  et  iilius  HampficovaeHioftus  in  ^pie 
cecidit:  .et  Hamplicora,  cum  paucis  eqtiitibus  ifugienst 
ut  fuper  affiictas  res  necem  quoque  jHIii^audiTit^  nocie» 
ne  cu]usquam  interventiis  coepta  impedireti  mortem  i|b| 
conrcirit»  Cetetis  urbs  Cotiius  ead^m ;  quae  antei  •  fugae  re» 
ceptaculum  fuit»  quam  ManliuSf  victore  exercitu  aggref% 
fus,  intra  paucos  dies  recepit*     Deinae  altae  queque  ci'9 
vitates,  quae/&d  Hamplicoram  Pe^nosque  defecerant»  ob* 
lidibus  datis,  dedideiriftht  fefc.  quibus  &ipe4adie  ^raineik<>. 
toque.imperatbi*  pro  cujusque  aut  viribus  au|  delictO|r 
Carales  exercitaai  redngdt»    Ibi  navibus  longia  iHductis», 


L  1  B  E  R   XXIII.  -<X  p.  XLl.  Xill;        i6i 

17.0.537.  a,  C  N.  :2i5. 

navigat^  Snriii^iaraiqtte  perdtaiitain  nuntiat  PaUribus  p  et 

ftipeiichum  qtnaeltoribiis  |  frumei^t^ni  aedilibtJiSL  oapuwf- 

que  Falvio  praetori  tradidit. ;  Per  idem  tempus.T,  Qta- 

ciiiiis  praetor^  i{iiinquagima  naviuni  ab  lalyb^i^  eUQ^ 

m  Africam  tr^iitYedtiU)  depo^uUatusque  agru»!  .Castth^* 

ginienfeHiy.    cam  Sardiniani  iiid»  p|Heret|    guo  fama 

erat  Hksdrubalem  a.3alimbi«».  ^ilper  trajeCilTe^    clafli 

Africam  repetenti  t>ccurrtt,    levicjue  certamine  in  altp 

commifEb)  fepteminde  naves  cum  fociis  navalibftS  cepit: 

ceteras  metushaitd  fectts^^qtiam  tetupeftas^  paffim  dis- 

jeci(»     Per  eosdem  forte  dies  et  Bomilcar  ciim  militibuSi 

«d  fapj>1ementum  Catthagine  mil&s,  elephantisqae  |  et 

commeatu  ^  Locros  accefiit»  quem  u t >in  catttum»  - opprimi^ 

ret  Aja^ClaudiuS)   per.  fixnulationem.provinciae  circum* 

«undaT^BnTanam  raptim  exercitu  diacfto,  aeftu  feoui|do 

Lpcros  trajecit»    Jam  iade  Bomtloar  ad  Maiinoneiti,  in 

Bruttios  proCecttts  erat;    et  Locrenfes  portas.  Komania 

•clauikrunt.  *  Appiti&  magtto  c$«fiatu  HiaJla  t^e  gffta  ^  M0£* 

Xanam  repetit.    vEadem  acfta^Marcmis.ab.]!i!h>la«  quam 

praeladio  obtinebatf  orebras  oaecuriionje^  in  itgrnm  Hiir« 

pinum  et  Saitikiire^^Caudinoa  feoit :  adepque  omn.ia  ferm 

atque  ig^i  v^dkmk^  ur  antiquaruot  «ladium  •^Sanmi^  :m- 

iuoriam  renovaret.  *    '"'  '       *...   ^ 

,'  *  ■  .  •      .»••••      •     »>     '-  ■ . 

XLII.    Ita^u^  i^xiietntplo  l^^i  *ad  Kann^talm  -miOi 

fimul  ei:  utrai^ue  gente,  ita  Poenvrm  allocuti  bmtl  H^^ 

fies  fopuH  Romaniy    MmitAal^  jF»mHt  «primuh  ptr  ms 

4fjil    quoad  mfira  mlita,,    H^firmvirtr  wr  sm^rt.fm» 

franu     ptfftfuam  ns  farnm  fiiehamms    Pyrrkw 'rtp^w 

udjunximus ;     a  qm   relicti  facem  necefiigriam  accepimus^ 

fulm^sque  in  ea  fer  ankos  'fnrpe  qmnquagiiitiy    ad,  ii 

umjfus^  'quo  tn  halim  venifti,     Tua  nos  i»o#  fWAji^  «^- 

itts  fortunaque^     quam  unica  tomisas   iit  htmgnitas  vrgu 

tives  noftr0St    ^uos  ^captoi  uabis  remijifti»    isa  couciliaVit 

tiH^  ut^^te  falvo  atque  imttiiumi  amicoj,   non  mi^da  pppu* 

tfim  RomanwmB  frdme  DePt  ^uidem  iratos  (ficUtifas  tfi) 

timeremus.    4ti  Hercuk^  Mon  folimiucdlumi  tt  pictore^ 

fed-ptaefent^  te  \   (eompUrastm  proptcoujHguu^  ac  libero. 

rum  noftrorum  exauiire^   ^et  fiagrantia   teesa  foffes  con* 

fpicerf)'ita>fiimus  kliquotiei^hat   acfiatt    de^qftuH %    ui' 

T,  Livii,  t^m^  It.  U  M. 


ife      t  1  B  E  R  XXm.    Cap.  xtii.  xtiu. 
a  e.  537-  ^-  c  N.  2i5. 


M,  MarceUuf^    non    HaHnibal^    viciffe  ad   Caimas  videa^ 
tur;  glprienfur^jiue  Romani^  te^  ad  unum  mo4o  ictum  vi- 
gemem^  velut  aculeo  emiffo^   torfere.     Per  centum  frape 
ianuostum  fof  ulo  Romano  btUum  gejfimms  ^  uuUo  exterud 
ad)mi  nec  duce ;     nec  ^xercitu :     miji  fuod  fer  biennium 
Ftfrrhuf  noftro  magis-  milite  fuat  auxtt  vir^Sy  quam  fuir 
ifirihus'  nos  defendit.     Nau  ego  ffcundis  rebus  nofiris  gi^ 
riabot^duos  confules^  ac  duos  confulares  exercitus  a  no^ 
bis  fub  jugum  miffds^  et  fi  qua  alia  aut  laeta  aut  gloriofm 
nobis  evenert^nt.     quae  afpera  adverj^quk  tunc  acciderunri^ 
min-re  inddgnatione  referre  foffumus,     quam  quae  hodie 
eveniunt.      Magni  dictatores  cum  magiftris  equitum^    bim 
confuks'^cum  bints  cpnfularibus  exefcmhus  ingrediebautur 
fines  ncjhos;  anteexflorato^^etfuhfidds  fof^^ei  fub 
fignis  ad  .fpfulandum  ductbant.     nunc    frofmKniur  et 
farvi  ad  tuendam  Nolam  fraefidii»  frdeda  fumus^.     Jsm 
ne  manifulaim  qiiidem^  fed  latronum  modOy    fercurfant 
totis  finibus  uojlr^negligentius^   quam  fi  in  Romano  va^ 
garentur  agro.    Wauja  aittem  haec  ejt^    qsLod  neque  tu 
defendis^  ^tnojtrajuvemtusy  quae^  Ji  domiejjet^   tutan^ 
tftr^  H)w«ff  fub  fignis  mUitat  tuis*     Nee  te^    nec  exerci^ 
tum  tuwm  ^orim^    mifi»    a  quo  tot  *  JSmanas  acies  fuftjt 
ftratasque  effejciamy    ei  facile  effe  ducam  syffrimere  fo,- 
fuiatores  moftros  vagoSy  fine  fignis^  fatat&r^    quo  qstemf" 
qiue  trJiity    quamvis  vama^    fraedae  ffes.i     Nuni^darum 
fau^um  iUi  quidem  fraeda  erunt  y  fraefidiumque  miffum 
mbie  ^t  Holae  ademerit:  fi  modoy   quos^  ut  focios  haba- 
res .  digmos  d^xifti »  haxi;  indigtiois  judicas^  quos  iu  fiieut 
teceftostuearis.  , 

XLin.  Ad  ea  Hannibal  relpondit:  Omniafimmljh' 
etre  Uirfimdt  Samnitesque:  et  indicare  clades  fuas^  tt 
^te^t  fraejidium»  tt  queri  imdefeufos  fe  neglectosque. 
Indicaudum  autem  fmiffe  frimum^  deim  fetendum  fratfi- 
dium:  fojtremo^  mi  imfetraretur^  tumdenique^querem^ 
dumy  fruftra  vfem  iwfloratam.  Exercitum  fefe  nom  in 
agrum  Hirfinmm  Samtnitemve ;  me  et  iffe  vneri  effet,  fed 
i»  frox,ima  tocd  fociorum  fofuli  RomHini  adducturum.  iis 
fopulandis  et  militem  fuum  refleturum  fe^  et  meiu  frv 
€ui  aft  iie  fuhmoturum  hcftes.     Quod  ad  btUum  Roma^ 

.k  mum 


X  I  B  E  E  XXra.    Caj^.  XHIt.  ?        163 

U.  C.  5^7.  a.  C.  N:2iS. 


mi  »t  I    -»  '.  I    I  II  ■"  ^^f^m^mr»mt>mmmmm 


Mum  MtiHeret^  fi  Tnfimeni  qmm  TrebUe^  JiXmMrum^ 
quam  Trafimeni  fugna  noHlioV'  effet:  ^  Caunarum^fe.quQr^ 
que  memorpa^  oi/curam  majore-  et  clariore  vtGtorUi  /ham^ 
funtm  Cum  hop  refponro  niuneril)us(|ue  ampUs  legato^ 
dimtfit.  ipfe,  praelidio^iziocliGo  relicto  in  Tif^^^,  pirc^ 
^ectus  cetero  exercitu  ire  Nolaii:^  P^ergit,  Eodem  Hai^iQlli 
ex  Bruttiis,  cum  ruppJemento.lCartliagine  advadto^Alqil^ 
elepbanti^'  venit.  caftris  faaad  procul  poiitis,  long#  aliik 
^  omnia  inquirenti  comperta  funt,  quam  quae  a  If^i^ia  ftff^ 
ciorum  andierat»  nibil  enim  MarcellUs  ita.  g^^at.^  u^ 
aut  fortunae^;  aiit  temere  hofti  commifTum  dici  ipoflie^' 
explorato,  cum  Hriz^isquc^  praeiidiisi  tu^to  rec^ptu  prftee^ 
datuoi  ierat:  omniaque,  velut  adverfus  praefenteoi  HaoH 
nibaletD,  ca^ta  pirovifaq\ie  fuerunt»,  Tum^  ifbJi.f(fnC^ 
hoftem  adyentare,  copias  in|:ramoenia  tenuit:.  perit  nuir' 
;ro$  inanibulare  feipLato.res  No1ano$  jufQjt ,  et  omnia  mro^ 
explorare,  qiiae  apud  lioftes  £erent,.  Ex  iiB  HMtuiQ^ 
cum  ad  miirum f uccef fiffet ,  Herenniuut  SalTuiA  ^tjHSe^; 
rium  Petrium,  ad  cpl]oqi,ii^  evocatos,  peraiiCfofPI» 
MarcJelli  egreffos ,  pcr  interpretem  ^lloq^itun  J^jmi:^ 
balisvirtutem  fortunamq^ue  e^tollit:  popuU  RoaiaaVol]^' 
terit  ienefcentiem  cupi  Tiribus  majc^ftatem,  i^va^  fi^  ^0r 
tid  effent ,  ut  qnoniam  fuiffent ,  tamfn  expertif^  iHm 
grave  Romanum  intperium  fociis ,  quanta  mdulgeuffu  Haus^ 
nibalis  etiamintaftiVQS  omnes  Italici  nominis  fuiffet^  Pupi^ 
tam  Romanae  foeietatem  aique  amicitiamipraeoptauoiau^affaf, 
Si  ambo  confules  cum  fuis  exercitibus  ad  Nolam  effentj 
tamen  non  magis  pares  HdanibaU  futuros  ^  quam  a^lCan^ 
nas  fuiffent:  nedum  praetor  unus^  cumpducit  et  novis  tuifir 
tihus^  NoJam  tutari  foffit^  ipforum  magis^  quam  ttaum 
nibalis  j  intereffe  ^  capta  an  tradita  Npla 'pqtifetur,  potitM^^ 
rumanim^  ut  Capua  Nuceriaque  potitus  effet :  ftd^  qatid 
inter  Capuae  Nuceriaeque  fortunam  intereffet^  ipfos.froe 
'pe  *in  mcdio  fitos  Notanos  fcire.  ,  i^oBe  omiuari^  qua^ 
captae  urhi  ceffura  forent :  fed  potiusfpondere  ^  fl  Mar^ 
cellum  cum  praefidio  ac  Nokiu  tradidiffanty  mnUnent 
dliumy  quam  ipfos^  l^g^f^*  i^a  iufacietatem  amici^iam*^ 
que  Hanuibalis  v^nirent  ^  dipturumi 


W  XLtV- 


, i%        L  I  B  E  R  XXHJ.   jGa*.  JfllV:  XLV. 


l^fc^M^I  IMl  .  -■  f    ■!■ 


V.CSif.  2u  C  N,  215. 

•  -  Xt5fV;  Ad  ca  HerennitisBaXrusi^^fpandit:  Multag 
^mmfis  jMn  int^  R&mmium  Vlt>imuinqu^  pejitdum  amki» 
i^im^fy  tUjUs  Ueutrof  ad  9am  ^em  foiuiftrk;  et  fihi  fi 
'€um  forvuua  muAuda  fi^ts  fueraty  Jirp  jam'  effe  mutart 
«iHRi  didituri/kfe  HanaibaK  i^on  fuijfe  arceffendumRoma- 
ftttm  fraefidium:  cum  iii^  qui  ad  fe  tuendbs  veniffent^ 
-muria  fil^  et  effe  conjheiktk^  et  ad  ultimumfore,  Hoc 
toUoquiuknabstulit  Ipem  Hannibali  per  prbdfdoneni  re- 
^-e^itfMftfc  Ndae.  itaqne  bppidum  cor^na  circumdedit, 
lat  fimtid  4h  omni  parte  moenia  aggrederetrir.  Qticm  ut 
A)dl^ilik  "murls  MarceDus  yidit,  inrtructa  intra  portam 
'Uic^e^  l^um  magho' tumtilto  erupit.  aliquoff  primp  impeta 
]peiiculfi^a^^[k[th$  funi;  dein,  concurfu  ad  pugnam  fa- 
W&\  aaquatisquie  viribus,  'atroxcoepit  efle  Jiugna:  me- 
imioirftbltisque  intef  Jpa^ucrfs  fuiffet,  ni  ingehtibiis  procel- 
lifi  ef fttf us  imlier  dircriiiffet  pugnante^»  Eo  die  commiffo 
'4te6dicd  iSertnmine^,  tfttfi^e  irritatis  animis/in  urbem  Ro- 
iMmi^  Pbeni  in  caft^a  fefe  reccperunt.  tamen  Poeno^um 
ipiteifsi^^ruptione  pei^dtflfi  ^eciderunt  faaud  plus  quam  tri- 
fittta)  5\oi!nanbruni  ntiMtts.  fmber  icontinens  per  nodtcnn 
-tbtafift^  W?que  ad  lioratti  tertiam  dieiirifequentis  tenuit*: 
ittfqtfe  ^  •  qUanquain  utraque  pars  avidi  certaminis  eranr^ 
^o^iiife  ienuet^unifefe  tamen  muriimentis.  t^rtio  die  Han- 
•iiitikl^^rtem  copiiftVUm  praedatum  in  agnim  Nolariuin 
iit&&i\  Quod  ubl  ariimadyenit  Marcellus,  eittemplo  in 
^cieni-eopiaus  edtikit :  he^e  Hannibardetrectavit.  !MiV)e 
ftre*'|Jaff«uni  inter  urbem  crant  caftraque.  eo  fpatio  (tt 
funt  otoma  ijaropi  circa  Nolam)  coricurrerurit»  Clamorf 
lex^fsti^H  utraque  fiiti^dtds^V  pi*bxihios  ex  cohortibus  ii^ 
qnae  in^  agros  pfaedatum  exierant,  ad  proelium  jaiu 
c^mmiffum  r^evocavitr  -  Et  Nolani  aciem  Romanam 
muxernnt:  ^ub^  collaudktbs  Marcellus  in  fubfidiis  Itarei 
ct  faudb^s  eH  acfe-^^ffeirrijuffit;  ^"Spisi  fi^bscinere^  ni 
>ib  fe  figndm  accepiffen^.     *  !      ' 

Xf;V. '  Proelitrm  erit  an6eps:  fuxqm^  Vi  et  duces 
hbrtabttlT^tur,  ct  riiili^es  'pugriabatir,  *  Marcetlus  victis 
ante  diem  terticim ,  fiigam  arite  pairtfbsr  aies  ^  .Cu^is^ 
pullis  priorc  annoabNola  ab  codem  feducq,  milite  alio, 
inftare  jubet»     Non  cmues  ifft  in  acie ;'  praedantes  vagari 

in 


LI^ER   XXIII.    CAP.XLV.Xm-      tdS 


U.  C537.  a.  C,  N.  21.5. 


in  agro:  fedy  qui  ftugMent^  mrgere,  Cqmpuna  lu^ufc$0^ 
vino  et  Jcnrtis^  Qmnibusqufi  lul^ris  per  totam.  krimm^fiW'' 
fe£t9f,  Abiffs  il/am  vim  pigorew^ue^  dihtpfi  effe.re^ar^ 
corpvrum  fnimorjumque ,  quibtti.  Pyre^aei  Afpumquel  /i|t 
ferata  Mp  JHga.  reUquias  iilorum  viroruwiM  v^\  ^ilt 
membraque  [ustinentes  i  ^  fmguafe.  ,  Qafuant  /  iUnuiMt 
Cauna^s  fuiffe,  ibi  virkutem  t^Hicamt  ibi  mUitofm  d^tfiih 
flinam^  ibipraeteriti  tmpPW  faifiam^  ibifp^  f^fi 
exjlinctam.  Cum  hkec  escpn^rando  hofti  Hiiareellt^ 
,  fuomm  mliituxQ  axumog  erigerei;,.  Hwnibal  i|^lo/g^«i* 
viorilMis  probrj^increpabiTt:  /frnni  fignaque  ^dmfii  <Mk 
fe^re »  qtiae  ad, .  Trebiam  Trafim^nHmque ,  foftxmik ,  #4 
Canna^  viderit  kabueritque*  militenk  alium  prpf^^^fei  i^  . 
hiberna  Capuam  dn^fiffe  ^  .dium  iude  eduxifff^,  l^^i  . 
mmne  Roma;num  et  legiouis  unims  arque  alae  maguo  -^0^^  --^'^ 
tamine  ui^  joleratis  pugnam^  quas  binae ,  acies  ..fi^$kir^^ 
nunquam  f^strnuerunt/  MftrceUusr^  tiroue  mfHte  ^p;  N^ 
Ifinis  fubfidOfj  ^  inuhus  nos  jam  i^erum  lacefHt  f.  ^Ubir.iB^i 
pteus  miles  efi^^  qui  erepto  e^  eqf^o  C,  JFlamivlp  fqiififfi 
capue  ahstuiit^  uhi^  qui  L.  PauUum  ad  Cannas  .cecidi^f 
'ferrum  nuuf  hebet?  ^n  dextr^e.  t.or,pent?  an  qt^id  Jjfk^dh 
gii  eft  eHiud?  Qyi  pauci  plures  viucere  folid  ^fiUt.  ninM  * 
paucis  pl^res  vix  .reftati^.  Romam  vos,  i^^ugfinm^  k.  R  ^ 
quis  duceret^  fortes  Ungu^^  jaofib^n  En  n^nc^  minof 
ifi  r,ef^  hie  expfriri  vi^  virtu^emqHt  vpk.  ,  fintngHf^ 
i^olam  I  campeftrem  urbem » .  nop  fiumint «  (Vf^,  si^i  ffn 
ptqnf.  kinq  ijqs  ex  tam  Qfj^^lf^ta  urke  pr4f^  ff^im%n% 
^ui^flof  yd  du^m^  quo  voletis^  ptljequar* 

XLVI.  Nec  Menp^  npc  ipalfB  dijdta  prof^^ruftt  td 
confirm^dos  a.niafos.  Cunj  .onini  p^rte  ^pll^r^ntnr^^ 
Romanisque^crefcerent  animi  ^  -  non  duce  folGrm  adhor-  - 
tanic,  fiad  Jfolanjs  ctiam  f^c^faa^emy  firrotT$itji(it:cem, 
acoendentibfi?  ardbrem  pugnai^,»  t^rga  Hoeni  :ded«ri>XUs 
^  fttqwe  in  «aj^r^  qpmpulfi.  XufU*  qua^  oppugnare  cu^eniec ' 
milites  Rom^nos  MarcelIufr,Nol|Mn  rpd«xit,.cum  magiia 
gaudio  etigratttk^ione  etiam  pl^la»^,  quae  an,tB  i«i«li^,atior 
ad  .Pofe|rios  fuerat,  Hoftiuu?  ^^  qpji^q«$  millia.  .c^«&  cq 
die,  yivi  ca^i  fexc^ntr,  et  iigUA  miruarianndeFigintS^ 
et  duo  elef^uti :  quatuor  it^acie.  occiiL,  ^^otpanoruiit 

L  3  min 


i6«_tlBER  XXIIt„    CAP.XLVI.XtVir, 


i«ri-|-i 


U,  C.  537-      _    a.  C.  N.  215. 

jjiiliiniiis  ijdflle  interfecri.  pofteruti)  diem,  indociis  tacitis^ 
fil|p^Y4lMda  uHiinque  caefos  hl  acie,  conCjiniferunt.  •  Spo- 
hk  bdftrjim  Mareellus/  Vulcano  Totuiij,  cremaVit.  -  Ter- 
tib.  pofrdie.  (ob  iram  cteAo  aliquatn,  aut  fpem  Kberalio- 
Ml  mifitrae}  mille  ducenti  feptuagtnti  duo  equites,  mixti' 
JPMniidaii  H!fpaniq*ue,  ad  JHarcellum  tfanyfngertirit.  eo- 
Tino  fcJrli  fidelique  opera  in  co  bellb  uG  funt  faepe  Ro- 
ina*«i.    Ager  Hifpanis  inlfirpariia,   Numidis  in  Africa 
j^tbfellum;  Tirtutis  caufa ,  latus  djatus  eft.     Hannibal, 
«^  JIolJiY^riiifro  in  BruttKs-  Hannone ;  cum  quibus  ve- 
net-*Cdbpii^,  ipfe  Apifliae  hiberiia  petif,  cirdaque  Arpos 
emifetiie^:  Q*  Fabius/ ut  prrfectum  rn  Aptiliam  Hanni- 
Vklikn^^^udlVit,  fruriiferilb  ab  Nola  Neapolique  in  ea  ca- 
ftra  ^onvecto,  quae  fuper  Stifcfiulam  erant,  munimen- 
tisque^^fit^m^ti^)  et  praeficiio,"'  quod  pcr  hiberna  ad  tutan- 
dum  JQ^etihi'  fatis  effet,  relicto;  ipfe  Capniam  propius  mom' 
yrix  cajftra ,  agrumque'  Camparium  ferro  i^mque  eft  depo- 
|»|aiat\:is  \  donec  coactr  funt  Campani,  irihil  Bdmodum  vi- 
nbtirs  fuis  iidentes ,   egredi  portis ,   et^baftra  antc  urbexn 
m  aperto  communire.  -Sex  milUa  aKRiatorutn  habebant, 
l^editdiii  iriil^ellem :-  equitatu  plus^  polerant.  itaque  eque- 
Kribus  j^roelii^  lacefTebantlipftem^    Inter  multos  nobiles 
equit^  Cariipaiibs  Cerririus  Jubellius  erat,    pbgnomine 
Taui*feft; '  tivis  ihdiderii  ef  at,  longe  omnium  Campanorum 
foriiffiititiS  eques:  adeb  ut/blirit  apud  B.omailos  niilita- 
rett  tiitiis  Ciim  Romanus  Claudius  Afelltis  gloria.  equeftri 
AcqtkkretV  *  *Hutic  Tanrca  cum  diu  perluftrans  oculis  ob-" 
equitaffet  hoftiurii  turmis,    tandem   facto  lileritio»    nhi 
nfftt  Clauclius  AfiUus?  quaefivit:   et^  qucmiam  verbis  fe^ 
MnUb  ^irtute  mbigete  f6Utus'  effet^  cur  nonferro  decer'» 
ftef^ti  dBretque  opimaffolia  ifictus^  aUt  victor  caferet?    ' 

5iLVn.  "Hkec  «bi  Afello  nuntiata  funt  in  caftra»  id 
tnodd  ttOriiifDs^j  ufconfulem  percontayetur,  liceretne 
extra  ot^diittiici  in  provocatitem  hoftem  pugnare  ?  pefmiffu 
ejus  arma  Cxtemplo^  etfpit:  provectusque  ante  ftatione$ 
equo ,  Tanrefam  nomine'  ^dmpcnaVit,  congredique ,  ubi 
▼elleti  jufJit.  Jam  Rdmani  tA  fpectaculum  pngni^e  ejus 
ffequentes  exierant:  et  Cariipani,  non  yallum  modo  ca- 
ftroraoi)  led  moenia  etirta  utbis  profpectantes  repleve<. 
' '         j  rant. 


I 

LiBERxxni.  CAP.xLmxLvim    ifir 

'  U.  C.  657-     arCN.  c^iv 

^nt,  Cum  iam  ante  ferocibus  dicris  rem  nobiliufCent^ 
infeftis  hafti^  cqncimrunt  e^uos.  dein  libero  XpattQ  ittf^ 
ter  Xe  ludific^ntes,  fine  vulnere  pugnaui  extrahebant. 
TMm  Cauipanuft  Bomano ,  £f«or»M)  inquit,  4iic,  neiL 
MHiium ,  eri^  c«r/«fi«» ,  «iji  *  ca«i|io  i«  c^««  »«fc  »*«• 
dimniimm  tqms.  ibi  nuli^  td  tvaffmd^  fj»m  CQmtnus 
^firtmtur  m^nm.  Dicto  prope  pitius  equum  in  nam 
<:iaudius.  dejecit.  Xaui:ea,  vertaiJ  ferbcior»  ^uam  re» 
iAimimk  fity  inquit,  cMtherium  imjhfi^  quae  tox  m 
rufticum  ix^de  provefhium  prodita. .  Claudius,  cum,  «* 
-via  longe  perequitaffet ,  nnllo  obTio  hof te  i^  o^mpuia 
vurfum  eveetus^  increpan«  ignaviam  hoftis,  mm  ««gn^ 
gaudio  et  girat^laM^one  victor  in  caftra  rc^t.  Huie  jwr 
gnae  equeltri  ^epi  (quam  fatis  certam,  communis  exito* 
Biatio  efO  mir^kbil^m  certe  ^  adpciwM;  quidam  attMle«i 
cnm  refu^entem  ad  urbem  T«ream  Claudius  £^ii^^^ 
tur,  patcnti  hoCtium  portae  invectum,  per  alteranH  ltxi% 
pendbua  miraeuto  hofubus  »  imae(iiim  evaiUXe« 


V 


.  XLVm.  Quiet^  inde  ftAava  f licf e ,  ac  x^t^  etiam 
mmbil  movi»  eaftra»  ut  femehteoi  Campani  faqer^t; 
»ec  ante  violatit  agrum  Campajaum  ^  quam  )am  •altae  v^ 
legetibus  herba,e  pabulum  pracbere  poterant.  id  conr^t 
in  ClttudiaAa  cdCtarafqper  Sueffttlaat)  ibiqtt*hibeniaf»««*- 
JRcavit.  M.  Oaudia  ^roconfuli  impmivit: ,  ul^  relfWjO 
Kolae  neccffwlo  ad  uiendaiii  urbcm  praefidio*  c^terot 
miljtes  dimitteret  Romam»  ne  oneri  fociis,  et  fciBaMi  rei^ 
imblicae  effent  Et  H.  Gwchus  af  Cumis  Liicer»m  m 
4puliai^  kgiones  eum  dujdffet,  M.  Valerium  inde  prae* 
torem  BrundiCitnn,  cum  eo,  quem  Luoeyiae  habiieirM» 
•xercitu  mifit,  tuerique  oram  agri  Sallentini,  et  f  rpvi* 
ier^,  qjmd  adr  Phiiippum  bellumque  Macedonicufli  attj* 
neret,  fS^U  Exitu  ae&atis  ejtiS,  qi»  iaee  gefta  p^rfcri^ 
]^mus,  literae  A  P.I  et  Cn.  Scipionilius  venerunt,  qnaiu 

tai^  quamque  prdfperas  in  Hispattia  res  gefaffeni?*  fe4 


pecuniftm  in  ftipendium  ^  veftimentaq.ue,  et 
^xercitui »  et  fociis  na-vaiibus  .omnia  deeffe,  Quea  ad 
JDapendium  i^ttineat  i  fi  aerarimn  inops  effet»  fe  aliq.uaBi 
irationem  initutros,  qiw  moda  ab  HispanifiliHnant.  ce  era 
AUque  ab  lioma,»^i*i:enda  efie :  ivec  alitcr  aiit  eWKciiuin 

L4  »»* 


te^     LT  ^ER  kxm.    CAT.XL^m.  xltx. 


U,  C.  6S7.  a,  C.  N.  21 5. 


aiit  proYjnciam^rcJtirim  ^offe.     Literh  t^^citatis,   ne%iia 

mhntann  fcrat,  quifi,    et  vGra  fcrtbi ,  -et  pciftulgiri  aequa, 

fattjretur  X  Ted  oceurrcbat  £lniQQi$ ,  <^uanto$  exercittw  tef- 

-reftree;'  navalesqtie   tuerientur^     quantaque  nova  cpaHis 

Aiojr  pat^fla  elTet',    fibetlum  Macedbnicuiift  maveretnr* 

«f/d//>Mr  «6  Sardimofh^    ^me  ante  btUum  vectiifaUs  fuijr 

fint  ^- x^ij^  frsefides  pri^vinciJirtm  txirciius  $tere:  trihutcr 

fi^tks  filppeditari,    «»«i    ijjfitm    Mbuttim  cottfereutium 

0tm4frum  tantis  -exercHumt  ftra^ibusy   ^t  ad  iTrafimemum 

Ar^frii-)     eit  oH  CanHas  f  imminutitm ; '  tum ^  \  ^ui  fufertf- 

'  Jh^: fffiikei  ^  fi  tnuhipitH  ^nnwetlturftipeukio^   alia  feri* 

_  f^aHfffJte,'    haqite\*  ^ifi  fiie  ftaru  resfHblica^     ofibur 

Uffh  jUrUram^      ProdcMctum   iu  cdncif^ntm   Fvlmo    ft^Cm 

r»H  ^ffe  y    indicanifaf   ftopuio   fuhHcas  '  Htceffiiatet ,    co^ 

kirtaM^squ^^-quireAimturis  auxiffem  favrimamui    ut 

r¥if>uiilk\R> ^-   0se  qu^trtvifftnt^    ad  feitipus  commoiartmt^ 

€»ndui^r^^u4\  t«  Aege  fruebettd^s    quaa   ai   exfrcituna 

JHlisfan^enfem  ^us  tffem^'  ut^     cum  ffcttuiu  40  Sfrart(^ 

^effet^     iis   frimis  folveretur.       Hacc    praetor.  in    cpn- 

^one  «di^eic^  qua  die  Y^ftimenta,   fruQQentani,  Hispa* 

nienfi  esset^citui  praebendai  quaequQ  aUa  opua  e£fent  M« 

fali-tnisTfdimS)  effet.  looatuTus,  •  '        \ 

"*  '  -  ^LIXv  Ubi  «nei  4ies  yenit,  ad  cc^iidttoen^Vfm  tre^ro« 
^ettiji^  a^»rant  faominuxn-utKi^igint],  quorum  duo  po*' 
A^lata  fiwr« :  unum  •,  ut  miUtia  vlcarent «  clum  in  eo 
pubTicf^^^effeiit;  ^heruin^  ut,  quae  in  naTes  impofuiffent^ 

.   iFb  k^t!iiiiii-4ettipe&ati$que  ti  publico  fiericula  ellent. 

,  Utroq»b*^hiipetratO(  .CQnduxerunt:  {>rivataque  |>ecania 
r^piim^  «dminiXbraca  «ft^  Hi  mo^e$,  eaque  caiitaa 
|)^t^id6e  per  omnes^  wdiiaes  yelut  teiiore  uno  pertineb^tt 
QU<*iliiidihoduin  conduda  omnia  magno  anim^^JHnt,  60 
fiitM^iide  praebita^  iiec  fecu^  quem  &ex  opulemtoaera^ 
l^iii)  ^Ul  ^quDndaai , .  al^reatktur.  ^  Citm  bi  commeatus  ¥«- 
ifierunr»  llliturgi  ofipiidam  ab^  Hasdrubale)  ao  Magonet 
^t  n^m^cara  Bomiloafristlilio,  ob*  defectionem  ad  Komar 
ttos typ^gnabatur^  i /Ime%^ haec  tiina caftrahoX^ium^Sci* 
jnoAies»  cum  in  wbem  rociorum  magno^certamihevao 
ftrage  obllftentium  perveiaiffenty  frumentum,'^  cujus  ino^ 
pia  ei^t,  adyexeruxit ;  cobortaii^oe«ppidiinoS|  ut  eodem 

_  ani* 


'J  * 


L  I  B  E  R  XXIIL    ^Cat.  XLIX.  iggi 

U.  C.  557.  ••  C  M.215. 

^mmma^t^mfnmtm^m.^tmm^k  BaMwBBMii^sMv— sWMWMiaMMniMaMww*  ■■■MaBaMaii*MWiWM  f_a^_Mw««MaWMa»' 

ammd  moenia  tutarentiir^  quo  pro  fe  pugn«iit«m  Rom«l* 
ntnsi  exeiXritiioi  Tiditfent)  atl  caftra  marximaoppngnanda^* 
qnibth^  Hasdrtibal  pra^erat,  •ducvnt.  £odem  et  duo  da- 
ces ,  et  duo  ^xeroitiis  Carthaginienfijim ,  ibi  rem  ftira-< 
mam  agi  eernenteS)  con,Tenerunt.  Itaque  etuptime  e 
caftris  pisgnatiicn.efi:.  fezagima  hoftiu^i  TnilUii^  eo.dle  im 
pngtia  lueniht,  fevdwim  circiter  Remanis.  tamen  acief^ 
haud  dnbla  Victoria  fait,  nt  plure«  numerp,  quam'iyft 
erant,  Homani  Koftiiim-cKioicleritit :  -eepeniitamplius-Mtit 
miHla  homlnum ,  pau)o  minus  mille  equorum ,  unde« 
fexaginta  mTtitaria  ligna ,  Qlephantit  q!i|inque  in  proelio 
occiiis.  trinisque  cafcris  eo  die  potiti  funt.  Illiturgi  qh^ 
fidiQOe  Ubfirt^atQ ,  ^ad  iiitibili  oppognandum  Punioi  exeii 
Qitus  trliduGti  ^  f^ppletis  copiis  ez  prorincia  1  ut  quacr 
inaidmtf  «omn^ium  bejmi  avida  t  modo,pr,a$»da  aut  m^i^c^si 
effet.»,  et  tum  juvei^uito  ^bundamte*  .Jterum  fignis  <;oI« 
latisii  eadem  fortuna  utriusque  partis  pugnatum.  fuprj^ 
tredecim  minija  hoffjiiim  c^efa,  liiprgL  dup  capta,  cvm 
jfigniisduQbus  et  quadraginta,  etnoTem.elephantis.  Tuni 
Tero^omnes  prope  Hispaniae  popuJi  ad  Komanos  defeee* 
itmt:  miiltoque  majore^  eaaejuatein  Hispanifi  quam' 
ia4iaUay  m.geftae«  ^ 


.  ..     EPITOME  LIBRI  XXIV,      . 

Jri4ir$nymuf^  Syracufanorum  rex^  cujus  avns  Hieri^ 
0miHts,  fOffuJi  Romani  /uerat^  ai  Cartka^kmfis  dcfi* 
d$;  et  proptir  crutUUtatm  fuftrhiamqui  a  fuis  intir» 
fictuf  fft,  Ti*  Siwfrouius  Gracihus  froconful  frofpercad^ 
verpu  Poenot  Qt  Hunnancm  ducem  4d  Jpeniventum  fugna* 
vii«  feryorum  maxime  operat  quos  lib^ros  tjfe  jujjfitn 
.Clatidiut  MarceUus  conjul»  in  Siciliay  qu$e  prope  totn 
ad  JPotnot  defecerat  9  Syrafufis  obfedit^  Bkilifpo  M^ce- 
d^ntm  treg^heUum  indictum^ft;  qpi%  nd  ApoUoniam  no- 
^turno  -froelio  opfreffus  fugatittque^  iti  Macedoniam  cum 
frofo  iner0ii  epteHitu  ferfygit.    #4  id  beUdum  gerendum 

L  5  Vall 


^jt»  '  LIB.EB.XXIV.    Cak  L 

U.  C.  557.  ,  a.  C.  N.  215. 


mf^^mt^mm^mmmm 


Vd^ius  frait6r  mijfus  eft.  Rn'  praetereM  im  Hisfanim 
m  P*  et  Cn^  Scifkmibus  adverfus  Oirthaginienfes  gefias 
cotltinet.  >  Syphase^  ress  NumtdanmM  in  a^eitu^  ad* 
Jcitus^  tt  a  Mafin^^i  ^^g^  MaJ/yUrum^  fro  CarthagU 
nieufihis,  fugna»4c:^  vinuf%'in  Maurufios.  eusd  jmagnm 
manu  sramiit  eontra  Gades;  uH  4ngu/to  /wc^  Afripa  et 
Hafania  dirimuntur^  Celtiberi  quo^ue  in  amicitkm  re^ 
aOfHfunt:  quorum  auxiliis  adfcitis^  tunc  frimum  t9^* 
^daarium  mlitam  ^omana  cafira  habueruut^  • 
•'■/'•■  '    . 

L  I  B  E  R    XXIV. 

^t  ta  Camftatiia  in  BlruUio^  reditUHa  eft,  Hannd,  «d-* 
.  'Jtitdribus  et  duJGibus  Bruttiis,  Graecas  urbes  tentavit, 
«0  IkciUus  in  focitftace  manentesRomatia,  quod  Brattios,. 
i^oos  et  oderant/iet  mettiebant,  Carihaginienliiim  partis 
£ict6s  cernebant.  Rhegium  primum  tentatum  eft^  dies<» 
^ue  aliquot  ibi  neqnidquam  abfufntL  '  Interim  Locren^ 
Xes  frumentum)  iijgnaque)  et  cetera  neceffaria  ulibus  ,ex^ 
>agris  in  urbem  rapere ,  etiam  ne  qiiid  relictifm  praedacr 
Jioftibus  effet^:  et  in  dies  major  dmnibus-portis  maltitudQi 
«ffundi*  poftremo  ii  modo  relicti  in  urbe  erant,  qui-re^ 
£cere  muros  ac  portas ,  telaque  in  propugnacula  conge- 
xere  cogebantur.  In  permixtam  omnium  aetatum  Qrdl« 
:numque  aiultitudineih,  et  vagant^ni  in'  agris  ma^ti^eic 
parte  inerniem,  Hamilcar  Foenus  equites  emifit;  quii^ 
Tioiare  quenquam  vetiti,  'tantuiii)  ut  excluderent  ab 
.  nrlie  fuga  disfipatos ,  turmas  objecerls/  f>ux  ipfe ,  loco 
l:uperiore  capto,  unde  agros  urbemque  poffet  confpic^re» 
Bruttiorum  cohortem  adire  muros  9  atque  evocare  prin- 
cipes  Locreniium  ad  colloqmuin  luf&t»  et,  pollipente^ 
aznicitiam  Hantiibalis,  adhortari  ad  urbem  tradendam. 
Bkruttiis  in  colloquio  nullius  rei  primo  iides  eft :  deinda 
nt  P6enu$  apparuit  in  coIlibuS)  et  refugiemes  pauci  alian 
otunem  multitudinem  in  poteftate  hoftium  effe  affere- 
hant ;  tum^  metu  victi ,  conf ultaros'  fe  populum  r^fpon- 
Jtle^unt.  advocataque  extemplo  c6nci6ne,  cam  ^t  I^viC* 
iiftms  quisque  novas*  res  novamque  focietatem  mallenf^ 
jek )    quorum  propinqui  extra  urbein  intercluli  ab  'hofti* 

b\is  erant)  vdut  obiidibas  datil||   pigneratos  haber^t 

ania 


.' 


XIBE^R  XXIV.    CAy.r.  TL  m 

U.  C.  537.      '.      .a.C.  N.  215.'   -     ^"^        ' 


animos ,  ijpHuci  magis  taciti  prbbarent  cdnftatitcm  fidemi- 
quam  pt-obatazh  tueri  auderent;  hau4  dubio  in  rpdcieoi' 
confenfuiit  ad  Poenos  d^ditio.    t.  AtiHo  pra^^ccto  prae-'  ^ 
£dii,'  quiqUe  cum  eo  xnilites  Romani  erant^    clam  in 
pbrtiiin  «iefduetis,  atqUe  impoCtis  in  naves ,  Vt  Hheginm* 
dereHerentuf ,    Hamilcarem  Toenosqu^  '^a*"  condijjonej 
utfbedtUi^exteiBplo  aequis  legibus  £ertft/  in  urHem  aci- 
ceperunt.  ctrjjtis  rei  prbpe  tionTetvata  fidcsdeclitis  cft,' 
cunr  Poenus  dolo  dimifium  Komanum  ihcufaret ;     Lo* 
Cfrenfes  profugifTe  ipfum  diufarentur.\    Infecuti   etiam' 
eq^ilites  fuiit)  fi  quo  cafiiin  freto  aefttre  morafi,  aut  de^.- 
ferre  naves  fn  terram'  poffet.   et  eos  quidem ,   quos  fe< 
quebantur,   non  funt  adeptit  alias  a  MeHana  trajicien- 
tes  fretp  Rhegium  ndyes  cbnfpexerunt.' •  Milites  erant* 
Rotnani  a  Clkudio^praetore  miffi  ad  obtinendam  urbem'- 
praeCdio.   itaque  Khegio '  extemplo  ibsceffdch  efr.     La-' 
crei^libus  juffu  Mannibali^  data  pax,  ut  liheri  fiiit  Jfgihur 
vfverenti  url^ffdferet  foenifj  fortusinfoteftqtehocren^ 
fium  e^et:fotieias"eojufefta^e)[\ut'Foenus  Locrenfem^L^'^ 
crepfiiiine  ro^num  fate  ac  betto  juvaHt.  ' 

•  •  ■»  • 

*  W.    Sc  a  frcto  Poeni^  rcdttcti,  frementibus  Bruttiis, 

quoc(  Rhegium  ac  Locros ,  quas  urbes  direptUros  fe  de-' 

ftinayerant,    intactas  rcHquiffent.     Itaque't)et'  fe  ipfiy    . 

confcriptis  armatisque  juyexitiitis  fuac '  qUrndecim  milH* 

bu$,'ad  Crotonem  oppugnanidum  perguntire,  Graecani' 

et  ipfam  urbem,  \et  maritibiain;'  plurimum  acceffurum  — 

opibus,  'fi  in  ora  maris  iirbem  portu  ac  moenibus  vali- 

dam  tenuiffent,  crec^entesJ     Ea  cura  arigebat,  quodne-'_ 

que  non  arceffere  ad  auxilium  Poenos  fatis  audebant,  ne 

quid  non  pro  fociis  egifTc  viderentur:  et,  fi  Poenus  rur- 

fus  magis  krbiter  pads ,  quamadjutor  belH,  fuiCfet,  ne 

in  libertatemCrotouiS',    ficut  ante  Locrorum,    fruftra. 

pugnaretur*     Itaque  optimum  vifuiii  eft,  aid  Hannibalem 

mitti  legatos^,   caverique  ab  eo,   ut  receptuis  Croto  Brut-'  - 

tiorum  elTet.    'Hannibal  cutii  praefentium.  eam  confulta- 

tionem  etfe  refpondiffet',   et  ad  Hannonem  eos  rcjecif- 

Jfet,  ab  Hannone  nihil  certi  ablatum.     Nec  cnim  diripi 

Tolebantnobilem  atque  opulentam  urhem :  et  fperabant^' 

cum  BKuttics  ^ppugnaret,    Foenos  xiec  probare,    n^ 

juvare 


<* 


17^  ^       L  l.B  E  R  XXIV.,     Gak  H.  m. 

U.  C  537.  ]?.  C.  N.  (2 15.    -  —  - 

juvare  eam  oppiuignatiQnem  a[pjpat-erec«  eb  m^tuinui  a^fe 
4efectu]H)5.^  Ct>troue  ncacoTluUum^unum  inter  popnla- 
res,  neQ.xolunta$  eraw  xmivls  velut  morbus  .inrv^ftrirat 
<vnnes  ftalia?  clYitates ,  ut  plebes  ah  optiqaatii^iajii^ilfeil- 
tpent:  faiia^us  Romanis  f^yerqt»  plehs  ad  FQenc^  V^un 
tr^J^ieret,  ^i^am  diffenfiQa^i:^  in  urha  per^u^a  iauntiat 
llruttns;  ^rifto^^cliWD*  elTei.pri^cipeni  plebi«;^:tr^dcn«. 
daeque  au^torem  urbis :  et  ifi  yafta  urbe  li^equie  omni- 
}oms  disjectis  moenibus^  ra;ras  ^t  ftationes  cujttpdiasquefe» 
natorum  ^tTf»..  quacunque  culip^iant  pl^bis  hou^ine^^  ea 
l^gtpr^  adituni.  A^ctore  ac  dupe  perhiga,  Bruttii  coro- 
na  cinxerux^t  urbem:  acceptique  ^  pleb^  pnino  ijmpeta 
locQS  om|ieS).  praeter  arcem,  cepere.  Arcem  optima*, 
tes  te^nebaj^t,  praeparato  jam  ante  ad  talem  carum  per- 
nigio.  Epdieitn  AriCtomachus  perfiigit;  tanquam  Poenis» 
non  BruttUs  |  auctoir  ^rbis  tradendae  fuilCct, 

'..      .    \-  '  f  '     '  .     -    .      •     .      . 

m. .  .  Urbs  CrbtQ  murum  \n  circuitu  pf^te^tem  ^diiO' 
declm  millia  paffuum  hahuit  ante  I^yrrhi  in.'Italiam  ad- 
Tentum.  poft  vaftitatem  eo  bello  factam  vix  pars  ^ixnidia 
habitabatur:  Bumen^  quod  medio  oppido  fluxerat,*  extra 
frequentia  tectis  ^oca  praeterfluebat :  et  iirx  jproci;d  iis'^ 
quae  habitabantur.  Sex  millia  aberat  ab  urbenobili  temr 
]plum(ipi0aiurbe  eratnobUias})  Laciniae  JunoniSf  lauptum 
qmnibus  circa  populis.  Lucus.  ibi^  freqt)«nti  fil?^  et 
proceris  abi^tis  arboribus  ieptus,  laeta  in  m^dip.pafcua 
habuit,  ubi  omnis  generis  faprum  Deae  pafcpbatur.pecus 
£ne  uUo  paftore ;  feparatiipque  egreJUi  cujusque  generis 
greges  nocte  remeabani:  ad  ftabula,  nunquaoi  irifidiis 
Ferarum,  non  fraude  violati  hominum,  Magni  igitur 
fructus  ex  eo  pecore  capti,  columnaque  inde  aurea  foli- 
da.facu^  Qt  facrata  eft:  inclitumqtte.t^mpjuuq,  divitiis 
etiam  I  n6n  tantum  lanc^itate,  f uit,  Ac  miracuW  aliqtfa 
j^fftngitntur  plcrumque  tam- inlignibus  locis.  Fama  eft^ 
airam  effe  in  veftibulo  templi,  cujus  cinereEn  nullo  .un- 
quam  'mpveri  vento.  Sed  arx  CrQtonis,  una  parte  immi^ 
xiens  maris  altera,  vergente  in  agrum,  iitu  ^antum  ^^^^ 
turaliquondam.munita,.  jpQftea  et  muro  pinjpta  efta  qua 
per  aveifas  rupes  ab  DionyCoSiciliaetjrannoper  dolum 
luerat  capt^.   £am  tum  yMrcemi  fatis»  u$  i^.ebajtur,  tu« 


t     m 


L  I  »  E  R  XXiV.    Cap.  m,  IV.  ^    i:3 


U.  C5S7-  a,  C.  N,  2i5. 


tam,  ^CrotoHiatum  optimates  tenebant,  /dircumfedent^ 

cnm  Bruttiis  eos  ttiam  plebe  fua»     Pofr^emo   Bruttii^ 

cum  fais  ytribus  inexptignati»i]em'  vid^eht  arcem^  coacti 

necefiitatcf,  Hannotiis  auscDium  implorant*    ts,  conditio» 

iiiWs  ecd  xletlitionem  compellere  Crotoniatas  conatus,  «t 

colbniani  Bhiti^orum  ieo  d^duci,  antiquamqde  frequen* 

tiam  eorum  recipere  yaftam  ao  defeiaam  bellis  urbeofi 

'^aterentur,  omniuni  neminem^  praeter  Ariftotnacbum^ 

'inovit«  niofituros  fe  afHrmabaitc  citiu^  v  qiiami  immixd 

BrUttiiS)   \n  ^lienos  rilluS)    mores»    legesque,    ac  mox 

linguam  etiam  yerteVentun   Ariftomaohus  unus^  quahdo 

nec  fiiadehdo  ad-  deditionem  fatis  Valebat,  nec,  ficut  ut^- 

bem  prodiderat)  )ocumprodendaearcisinv^niebat|  transii» 

fugit  aid  (ianhonem.     Locrenfes  breVi  poft  legati,  cuofk 

permiffu  Halinohis^rccth  ihtraCCeht,  perfuadeiit)  ut  tra^ 

'duci  fe  in  Locrps  paterentur^  nec  ultima  ftxperiri  veneAt« 

•Jam  Hocht  fibi  liceret;  impetraverant  et  ab  Hanni)3a1e^ 

miffis  ad  ipfuni  legatis.    ita  Crotone  e^cefVum  eft.,  dbv 

ductique  Crotoniatae  ad  mares  naves  cohfcenduntv    Lo« 

t^o^  omhis  multitudo  abeuht.     In  Aptilia  ne  biems  qui« 

Bem  t^ieta  inter  Aomanos  atque  H^nnibalem  ierat,    Liil- 

beriae  Semprpnius  conful ,  ({amiibal  liaud  procul  Arpii 

^liibemabat     Inter  eos  l^ia  proelia,    ex  occafione  auifi 

bpportunitate  hu)us  aut  ilHu^  partis^   briebantur:    mt« 

)iorque  eis  Romanus^  et.ih  dieseautior  tutiorque  ab  iu* 

'fidiisfiebat/ 

IV.  '  Ih  Stcilia  Rbttiinis  emnia  ttfutaverat  thors^Hiei- 
VOnis,  regnutoque  ad  Hierbhymum  nepotem  ejus  transi 
)[a^um:  puerum,  visrdum  lib^rtatem ,  nedum  dominatiol» 
ii^m)  modicb  ]aturum»  L^tte  id  itigenium  tutores  atqiici 
ftmici  ad praecipitkntium  ih  bmnia  Titia  aboeperunt :  qua^ 
ita  futura  ccfrnehs  Hiero^  ultima  fenecta  voluiffe  dicitur 
'libem  Syratcnfas  relinquerei  ne  £u6  dbminatu  puerili^ 
pet  ludibriui^,  bonis  frttibUs;  paftuin  firmatumque  ihteri- 
tet  regnum.  Huic  conlGSid  ejus  fumtna  op^  dbftitero 
lUiact)  nomeh  reginm  p^nes  Jiuerum  futurum  ratae^  re^» 

Srmen  rerum  omnium  p^hes  fevirosqtie  fubS)  Andrano- 
orum  et  ZbXppum :  najh  ii  tutbrum  primi  felinquebaxv» 

•cir* 


/ 

f 


JL  . 


174  L  I  B  E  R  X3rtV.    Ca».'IV.  y. 

tJ.  C537.  a.  C  N.  2i5.       

^circuCtDrelTo  dies  xioctesque  muliebribus  blanditiis ,  libe* 
•«  rare  aiiiaiuixi»  et  convertere  ad  publicam  privata  curam. 
Itaque  tutores  npdo  quindecim  puero  <  reliquit :  quos 
jpr^catus  elt  morieiis,  ut  ^dem  erga  populum  Ronianum, 
qjuing^uagintA  aniios  ab  fe.  cultam,  invio]atam  fervarenti 
juvenemque  fuis  potiffimum  veftigiis  inliftere.ve^llent  di- 
fcipliiiaeque,  in  qua  edoctus  efTet.  Haec  mandata.  Cum 
exfpiraffet,  per  tutores  teftament^  prolato^  pueroque 
in  concionem.producto,  (erat  aatem  quindecim  tunc 
f^rme  annorum)  paucis ,  qui  pf^r  QO|:^cionem,ad  excitan- 
dos  clamores  dispofiti  erant,  apBrobantibus  teftamen* 
tum,  ceterls  velut  patre  amifto  m  o^ba  civitate  omnia 
,  timentibui$9  .funus  iit  regium,  magis  amore  civium  et 
paritate ,  quain  cura  fuorum  y  qelebre.  Deinde  ceteros 
tutores  fuDmovet  Andrando.rus,  juvenem  jam  efCe 
dictitans^Hierojriymuha,  ac^regni  potentem:  deponendo- 
qu^  tutekm  ipfe,  quae  cum  pluribus  communis  erati  in 
le  unum  omnium  viVe^  convertit, 

V.  Vix  quidem  ulli  bono  moderatoque  regi  facilis 
^rat  favor  apud  Syracufanos,  fuccedenti  tantae  caritati 
Hierpnis.  verutn  enimvero  Hieronymus,  vejut  fuis  vitiis 
deliderabiletn  efficere  vellet  avum,  primo  ftatim  con- 
Tpectu  »  omnia  quam  disparia  efCent ,  oft^dit.  .  nam  qui 
per  tot  aniios  Hieronem  iiliuiiique  ejus  Gelonem ,  nee 
veftis  Uabitu^  nec  alio  ullb  inligiu  differentes  a  ceteris 
civibus  vidiffent,  confpexere  purpuram,  ac  diadema,  ac 

.  fatellites  armatos ;  quadrigisque  etiam  alborum  eqnorum 
interdum  ex  rpgia  procedentem,  more  Dionylii  tyranni. 
liunc  tam  fuperbum  apparatum  habitumque  conyenientei 
tequebantur  contemtus  ommum  hominum,  fuperbae  au- 
res,  contumeliofa  dicta^  rari  aditus,  nonalienis  modo» 
ifed  tutoribus  etiam .  libidines  novae,  inhumana  crude-^ 
litas.  Itaque  tantusomne^  terror.invalierat)  ut  quidam 
bx  tutoribus  aut  morte  voiuntaria,  autfuga  praeverterent 
metum  fuppliciqrum.  Tr^s  ax  iis,  quibus  folis  adituS 
in  domum  familiarior  erat,  /Axidranodorus  et  ZoippuSi 

•^generi  Hierohi^,  et  ThraTo  quidam,  de  aliis  quidem  re« 
bus  haud  magnopere  audiebahtut*:  tendendo  autem  duo 
ad  Carthasinieiues «    Thrafb  acl  focietatem  J^omanaui^ 


VI  B  E  R  XXIV.    Cap.  V.  7L'         .^5 

U.  C.  -537.  a.  C  N.  ai5' 

~  -  -  *  I      •  -    -  -  n      ■  -      I  ■11 


certamine  ac  Itudiis  mterdum^m  fe  convertehant  aw 
mum  adole^fcentis:  *  cum  conjuratid,  'in  tyranni  capufe 
fac^i  mdicatut  per  calonem  quendai^,  aequalem  Hie» 
ronymi  y  et  jam  inde  a  puero  in  omnia  faiBiiiaria  jur^ 
affuetu^ii.  Index  unum  est  conjuratis  iPheodotuhi ,  a  quo 
ipfeappellatus  erat,  nominare' potuit.  qui  compreheni* 
fus.e3{;templO)-traditusque  Andranodoro  torquendus^  do 
fe  ipfe  haud  cunctanter  faffus,  confcios  celabat.  Poftre* 
nio, '.  Cum  pmnibus  intolerandis  patientiacy  humanae  cru^ 
ciatibufi  laceraretur,  rictum  malis  fe  fimulaiis,  aTcrtitab 
com&iis  in  infonte^  indicium  (Thrafonem  effe  auctoreoi  -^ 
conitilii  mentituSi  nec^  nili  tam  potenti  duce  «on&fo% 
rem  tantam,  aufuros)  ab  latere  ty^anni,  quovuiu  capita 
Tilifiima  fingenti  inter  dolores  gemitusque  occurrere* 
Maa^t^e  animo  tjrranni  oredibile  indicium  Thrafo  nomi-  . 
nfttus  £e^N  Ita  eattemplo  traditur  ad  fupplitium :  adjQ* 
ciique  poenae  ceteri  )U]cta  infontes*  Confciorum  nemo^ 
cum  diu  Xocius  confflii  torqueremr^  aut  latuitj  aut  fugit. 
tantuih  illis  in  Tirtnteac  fideThepdoti  £dticiae  fuit:  tant» 
tumqne  ipfi  Thpodoto  Tiriun?  ad  arcana  occnltanda«/ 

•   •        '        '      '        '   ' 

yi*    ItK,  quod  unum  Tinoulum  Cum  Romanis  Ca^   . 
cietatis  erat ,  Thrafone  fublato  e  medio,  ettemplo  hftudl 
dubie  ad  defectionem  res  fpecubat.  legatique  ad  Hjatnni» 
balein  iiiiOi,  ao  remiOi  ^h  eo  cum  Hannibale  nobili  ado«    ' 
lefcente  Hippocrates  et  Epicydes,  nati  Carthagine^  fei 
oriundi  ab  Syraculis  exfule  avo,  Poeni  ipfi  matemo  ge» 
nere^     Per  hos  juncta  focietas  Hannibali  ac  Syraoufan» 
tyralino :  nec  inTito  Hannibale  apud  tyrannuiti  man£^ 
irunt.     Appius  Claudius  prafetor,  cujus  Siciiia  proviaa<i« 
^at^  nbi  ea  accepit,   extemplo  legatos  ad  HieronymuiaL 
xniiit:  qui,  cum-fefe^d  r^novandam  focietatem,  quae 
cum  aTo  f uiffet ,  veniffe  dicerelit ,  ■  per  ludibrium  audilat 
diminique  fimt  iab  qiE&erente  per  jecum*  Hieronymc^^ 
i^^9  firtuna  eis  p^ae  ad  Cannas  fk$(fet  ?  vijc  creeUbilki 
tnim  hgaioi  HanWfdis  narrare.     Vitte.^    juid  viri  fia^ 
fctre^ut  tJi  €o\    »tram'fpj(m  JeqMaturr^  cdufiUnm  c^piof»    ' 
•  Romani^  cum  ferio  legltiones  audire  coepiffet,  reditu-»    . 
iw  fe  ad  eum  dicentes  effe,  .motiito  imigis;  eo,  quam  ra«» 
8«to>,  M  Mw  W^^t%  mtttarot,  proficifcaiitur.     Hia- 

'    *  roxxy»    • 


< « 


jy€         L  l  B  E  R  XXIV.     Ca».  VI.  Vlt 


«k^^MM.aM»> 


MM)M«MMMMMtf«M» 


■ironymas  legatos  Ciirtbaginem  miiit^  ad  foedus.ex  focie^ 
,    taM  cipn  Hanuibale  faci^ndum»     Pacto  contenlt^  ^ui^ 

*  •  cum  Roitianos  Sietlia  eiepuliOleni:)  (id^aiiftem  brev^  fotei 

£naTes  atque,  ekercitum  miiillent)  Himera  amnis^^^qai 
{erme  infulam  dividit^  jRnis  regni  Syraeufani  oc  Punici 
.  imperU  effet^ ,  Aliam  «feinde»  inflatus  lilfentationibus 
«orum,  qui  eum  noti  Hieronis  tantum,  fed  Pyrrhi  etiam 
regiS)  matemi  ati,  jubebant  meminilfe^  legationem  nA- 
£t,  qua  aequum  cenfebat^  Simlia  Hbi  omni  oedit  Italiae 
imperium  proprium  q^aeri  Carthaginienfi  populo»  Hanc 
levit^em  ao  )actationem  animi  neque  mirabanttii^  iaoi  ja* 
v^ne  furiofo)  neqiie  or^ebam^  dnmmodo  aterterenl 
•um  ab  Ktmi«nu;% 

Vn«    $ed  omnia  in  eo  praecipitia  ad  emtium  ItieroAt 

nam  com,'   praemiffis  Hippocrate  atque  Epicyde  oum 

.  hinis  miUibus  armatorum  ad  tentandas  urbea^  qtiae  f»ra6« 

fidiis  tenebantiHfr  Komanis,  et  ipfe  in  Xeontinos  cum  ce- 

«er^^miii  exe^cim  (erant  aulem  ad  quindecim.  millia 

^  peditumi0qtutumque).profectus  efCet;  liberas  aedescoxi* 

jurati  (et  omiies  forte  niilitabant)  imminentes  riae  angu« 

Sikey  ^qua  defcendere  ad  forum  rex  folebat^  futnllbrunt. 

Iln,  cum  iikCtructi  armatique  ceterji  transitum  eadTpeci^ii» 

.  «tes  ftarent^  uni  ex  eis^  (Dinomeni  fiait  ladmen)  iqiiia 

-cuftos  corporis  erati  p^rtes  datae  funt,  ut^  tam  lappro* 

^inquaret januae rev,  percaufam  aliquamin  anguftiis 

-fustmeret  ab^tergo  agmen.  .  Ita^.ut  convenerat»  »ctum 

«eft«.  tanquam  laxaret  elatum  .pedem  ab  ftrioto  ifipdo^  mb» 

Mtos  turbam  Dinomenes»  tantilm  ii^tervalli  fecii;^  utv 

4Dam  in  praetereuntem  iine  armacis  regem  impetus.fie- 

mbt^  tohfoderetur  aliquot  prius  v^lneribus^  quan^  ruc- 

licaiTi  poQet.     Claniore  el  tumultu  audito^  in  l!>inQme* 

Yiem,   jam  haud  dubie  obftantem.^    t<;la  conjiioiantiir : 

inter  quae  tamen^  duobus  acceptis  v^ilneribus,  evalir» 

Fuga  jbteUitum,  ut  jacentem  videre  regem^  facta  eft*  .ui*> 

•  ,terfectores  pars  in  Ibrum  ad  muMtu&nem  laetam  liber- 
«tate ,  pars  Syracufas  pergunt^  ad  pra^occ^panda  i^i^dra- 
nodori  regiorumque  aliorum  coAlilia.  Incerto  reram  ftatUy 
Ap.  ClaudiuSy  bellum  oriens  ex  propinquo  cum  ceme- 
ret^  fexutttmticerifi  certiQrein  fecit^  SioUidm  Gartbagi- 

iueaii 


■^ 


t  Ijfl^P  R  XXIVr^Af;  VIL  VSa  177 

mitmimrt ■.■■■    ■■■■■«  ■■■■h    ■ —  nim  i    r   .  ._  1ii_  - 

U.  C  537-  •  :     a.  C.  N.  215. 


nien&poplilo  et  JHUuinibdi  ooi^QJ.Uan«  ipCe  adverfus  Sy^. 
racufana,  conuiia^  'pi^on^<j^a>]nf  •  regnique.^es.oinnia 
c^narertit  pr^cflidia» ;  j^adtaanj^^eiusi  Q;;Pabiu6  ex  auoco«; 
ritate  fenfUu^  ^^i^cJaS)  pf«  j^c^lluiki^ooeptum  A^equentaii 
einporium*.  aoo^aiutiiit^i.  praelldiumque  iinppCait»    inde*: 
l(oin^.c«y(;niti9ir^  can^  y^ef^^.ineurat   quem.pri*. 
mum  diem  comjtial^i^p  habiuila  comitii^  edixit-^^atqii^ex* 
itinere  prfi^ter  urbem  in  Gai^pum  ddfjQendifet''  £a,>die) 
ciHH  Xbvs  praerogitirae  AnienIl}UiiiQriun*  exiffet^>«»aque^^ 
T^OtadL^ium^  fll,  Aemllium  jRegUlum  conful^  dicieivty  < 
tum  Q.  Fabius*  .lilentio  biQlo^  tali  orafione  eli  nlis»: 

^      *         ^  .. .» -^  •  »■    -  ■   .     •  .    ' 

Vlir  ,Si  wtpacm  itt  h4i^%    ^ut  hitlum  xum  §§ 
kofie  fiatcremu/ .  ia  am  ntzUzeutiae  laxior  Iptus  effer;  ami  -. 
liepns  fiud^ts.^  jjuae  tu  eamfum  ad   mandandos.^     q^ibus  » 
velitis^    honj>res  affertii%    moram  uUam  offerrtt^   is  miki^ 
}rarum  memiUjffe   yideretur  ycfirae    libertatisi    fed    etum 
itt  hoe  belio^  4n  JLac  h^fte^  nunquam  abuUo  dstce.Jine  /'». 
genti  tiofirnMa^  erratum  fit^  jadm  vos  cttra^}  jfua* 
in  aciem  armati  d^fctnditis^    inire  fuffragimn  ack  criann 
dos  CMjules  .4«^fr«  et  fiki  fic  jjt^que  ditere:   Mts^ibdi 
inrperatorS\paremi^.  confulem  M^,mi(to.     Hoc  anm^^aA  Ca^ 
pu0m  JuktUh.yXaureae    Camfano  funmo    equiti   provo» 
canti  fummus  .Roma^juf  cfues  AftBus ,  Claudius  eft  o^fo^  . 
Jitus.     Adverfus,  Gellum^  .  ^uo^tdant  provocatttem  in  pott* 
te  Anienis^  ,  X  Manlium^  pdenient  et  «a^pto  er  viribtts^ 
mifere  majotes  ^noftri,     Oh-  enadem    cauftiH' haud   metltis 
annis  ,fo/i/uiJfe  nott  negavari*»^^  cur  M.  f^alerio  uott  difi 
fidcrctur  ^,    edverfns  fimiliter.  ^^rovocantem  arma  fa-pienii 
GaOum    ai .  cejtamen^    '  QueTns.imodum    fedites    ejstites* 
qne  ofutinus  ^  ut  vjlidiores  ^  fi  minMs  %    ut  *farcf  kcfii  Aa- 
hramus;    ita   dtici  hojtinm  farem  m^tiratonnt  quaeramtis.      ' 
Cww,    qui  eft  fummut  in  civitau^dujt^  '  eutft   U^erintHs; 
tmtn  rofcnie  lcctus^    in  annum  creatus^    ^dvirfus  vttt^  * 
rctn  ac  fer^^erutim  imferasorem  covtpa^aNiur^     nitUU  /Af- 
que  temfoiris^  neqtfe  juris  induftmjtngtijliis^   quo  mifttis 
ita  omniagcrat  adminiftretqtie  ^    ^t   temfora  poftutabunt 
hetii»    nohis  atttetn  in  apfnratu  iffi>  %   ac  tantum  inakoan* 
tilus  res%    ^ttnus   cifcumagitur%     ^kOfiidm\    qkalts  vira^ 
cfiare  vos  conjules  dectat ^  fatis  cft  diaumi     rejitit^    ut 
T,  Livii  Tom*  IL  M  p*«* 


lyiS :  1.  J.  B  E  R    TCm.  .  C.&.t.'Vtni.l 

U.  C.  537.   -..a,.  C.  ^.  ^iS. 


fmucade'B$s^  in  qu6$  friur$gativat*  fgvoy  incllnavit  ^    dW 

cmn^     M.  A^ilius  Re^giOui  fUmtH  e/l  Qfftritfaiis'^    quem 

utque  mtttere^  A^fitrit^^  uequf^tttinere^^hfft^Utlufnon' 

Deum  4mt  Mi  (iifermm  curam.     OiaciHus  f^roris  meae* 

flium^ux^m\  mf$fe  ek  tk^^tiherat^  kuytk*     xet¥r'um  ncn 

ea  v^rm  in  mf  umjiires^e  Hreoi  merito.fukt^  'iti^m6n  po*^ 

tm^m    \friviit    uecefiltgcUM*tif     rempuMicdm    habtam. 

QMUibtP  wmtmrum  vec$6rumque  trdnquiUo  '  uidrl\  guher* 

nurt  fottft:  uU  faevu  tVta  eemptftas  *eft\  i^  turhdto  mari 

r$fttnr  vtnto  mvis^    tum  virv  et  guhernatotitdpnr   efi*' 

J4on:tmanqUilio  navigmnus'^   fed  jdm  aliqnot  froceUlkfuh^^ 

tntrfi  pntut  fumus,     itaqucy    quir  ad  gubernacul^  fedeat» 

fimmn  tum  frovidtndtm  ac  fraecavekdum  'ifoHscft.     In 

minort  tt  exferti^    T.  OracHi^    re  Jumut/    iusud  fane\ 

tnr  ad  majora  tihi  fidamus^^  docnmenti  quidqUam  dedijii* 

Ciaffm  hoc  nstno^    cui  tu  fi^aefuifti\    trium  rtrum  caufa 

foratfhntis:   ttt  Africat  oram  fofularttnr ;    ttt  inta  noins 

liaiiat  litora  ^fftnt;    antt   omnin   ne  fufftmentum   cum 

Jltfendip'  aommtatuqut   ah    Cartkagine    Hnnnihali    trans- 

fortarititr,     Create  confulein  T.  OtqcUinm  ^  non  dic:> ,  ji 

omnin^kaact '  fid  fi  aliqidid'  torum   reifuhUcat  frat^itiu 

'  Sin  afmm%    te  4affm   ohtititmt^    etinm\    Vilut  focato 

mari^    quadih^t  Hannihaii  tnta  atqnt  tntt^n  ah   cLotno 

veptrmt;  fi  ora  Italiat  infeftior  kot  anndt  quam  Africut^ 

fuiti    quid  dictre  fotts^   cur  ttr  fOfUfimnin  d^cm  Han^ 

nihali  kofH  offonam^    Si  confnl  effes^    dictatortm  di- 

etndum  eiemfh ^majortm  neftrortm  cenjirtmuf;    nec   tn 

id  indignari  foffes^    aliqnm  in   civitate  Romana  metio* 

rm  heUo  kahtri ,  qnam  te.     mgis  nnllius  int^reft ,  qtkxm 

tna^    T.  OtacUit  non  imfoni  cervitihtu  tuis  onus^  fuh  quo 

concidas.     Ego  tnaguofete  fuadeo^  eodm  animo»    quo\  fi 

ftantihus  vohis   in  acim  armdtis   refentt   dtligeudx  duo 

imperatotes  effent^    qudrum  diutn  atqne  aufficio  dimica- 

retisj    hodit  quoque  cdnfules  creetisi     quihus  facramento 

Ul^eri  vdftri  dicant^    ad  quorum  tdictum  conveniant^  fuh 

qnorum  tutela  atqut   cura   ikiiittnu     Lacuf   Trafimenur 

et  Cannat  triftia  ad  recordationem  extntfla^  fed  ad  frac'* 

cavendmn  fimile  utili  documento  funt^     traeco^    Anien* 

fim  juniorum  in  fuffragitm  rtooca. 

■     •     '  *     -        IX. 


.^t  I.  B  E  R '  XOT..  Cai^.  IX..  Xv  .        ty# 

U.  C.  537^.        a.  GN.215. 

IX.  Cum  Ti '  Otacilius '  f erocitei*  \  eam  ,  oontiniiatre 
eonfulatutn  ▼elteV  vociferaretur  atque  obftreperet^  lt<tt0> 
res  ad  evm  accedere  eonfdl  juCQt.  et,  qtiia  ini^urlMnai 
^on  inienit,  protinus  in  canipum  ex  itihere  profeetusi 
iadmonuit ,  xmm  fecuribus  libi  fdffces  pra^ferri. "  ^ltpvfna 
l^raerogativa  fufB-agium  init;  creatique  iti  ea'  conf^flca 
Q-  Fabius  Maxiihus  quartum,  10.' Marcellns  Ud^tktmw 
cosdem  xbiifules  ceterae  c^iituriae  fine-  rariatibne  hUk 
dixerutvt.  Et  praetor  unus  refectus  Q.  Fulfius  Ftdoduj/; 
liori  alii  creati ,  T.  OtaciYins  CraffuS  iterum ,  Q.  Fabia» 
eonfulisiiUus,  qui  tum  aedilis^ksurull^erat,  P«  CofA^iut 
X«ntu1us.  Comitfis  praetorum  perfeetiSy  fenatuseonfol* 
Inm  Tacttim  eft,  ut  Q.  Fnlvio  ixtra  ordinm  krbtinM 
vrovincia  tffet:  uqut  ipotijfimumy  ^onfulihui^  4ifi  Mnuf 
frofectisy  u^Ufraeefftt.  Aqua^  magilaebis  eo  anno  fue» 
Tunt^  Tiberisque  agros  inundavlt  cum  magha  ftraft 
tectorum,  peconimque  et  bo^hum  pernicie.  ,Qidni0 
jiinno  fecundi.  Panici  bel^,  Q.  F^bius  Maxiinfli  qaar» 
tum  ^    M/ Gaudius  MarceliuiB  tertititai,    confulftttun  in» 

'ieuntii/  plus  Iblito  conyerteratitln^  £t  ciVitatis  ftniitiofi 
^ultis  enim  annhi  tal6  conlhliii^  pHt  non  fuerat:    R»- 
ferebant  fenes,  fie  Milximum  RtilTtiin  eum  P.  De<Ao  «il 
beilum  Gallicum,    fic  poftisa    Pij[Siirium    Carviliumqno 
n^verfusSamhites,  Brnttiosque,"ee  Ltlcahum'cumr  Tm*  ' 
rentino  popuhim,  cohltiles  aechriratos.     Abfeti,s  Marce]--^ 
lus  conful  creiatus,  ouin  ad  exercitum  eCTet;  jpraefenid 
F^bio^  atque  ipfo  cbmitia  habente  ^  t!tmfulatus'  continua* 
tust     Tempus  ac  heceffitas  belH,'  ac  discrimen  fumfnae 
reruxh  faciebant,  ne  quis  autin  exemplum  exquirerer,  ^ 
aut  fufpectum  cupiditatis   imperii    confulem    haberet. 
qixin  laudabant  jpotius  mdgnimdinem  animi,  quod,  cum 
fummo  imperatore  effe  opus  reipulailicae  fciret,  f eque  eum 
haud  dubie  effe,  mihoris  inYidiaim  fuam,   Jx  qua.  exre/ 
oril^mr)  quailh  uulitatemYeipublicae,  fecif^et. 

X.  '  Quo  die  magiftrattim  ihieriint  confulesf,  fena* 
tua  in  <^pitolio    eft  habitui:     decremmque    omtnum 

{)rimum ,  ut  cohfuies  fortirentur,  compararentve  inter 
e^  mer  cenforibiis  cres^ndis  comitia  haberet,  priusquam 
ad  exercitum  proltcifeeretur:     Pri^rogtfmm  deinde  impe^ 
—  JM[  Q  rium 


H«|2i  o^nnibus,  quifd  exercitus  erfi|it|  juflique  ii^  pro- 
^|^i$  fi^3[&ere,  l^i.  Graccbus  Luqeriae^  ubi  qum  toIo,-^ 
fiw>exercitu  erat,  C  Tercntius  Varro  in  agro  Piceno, 
2l&aaius  Ppoiponius  in,GaUico.  ex  praetoribus  priorii  anni 
wor  pfaetore  <2«  Miv^us  cbtineret  Sacdlniaoi  ^  M/ Vale- 
riiis  ad  Brundiliuw  orae  maritimaej^  intentus  adverfus 
omMs  » zpiotus  P^^^PF  Macedon^m,  ^ITfgiSi  praeeffet» 
P.  :Cojrni?Uo  Lentul?  praetori  SicUia  depreta  provincia; 
7«  Ota^lio.clafiis  eademi  quam^  adverfus  Carthaglnien* 
Ibs  frioTtf  ex^n^  babuiffe^  Prodigia^^eo  anno  multa  nunr 
titftn  runi  quae  qup  magis  credebant  iim|>lice^  ac  reli- 
^i^  Jboinine»,  eo;  plurarnuntiabantur :  Lanuvii  in  aede 
intus  Sotpitae  Junpnis  cprvos  niduui  fecifle ;  in  Apulia 
pi^en^.  jiridem  ariiffe:  Mantuae  ftag^iim  effufum  Min- 
cio  amiucruentttfa  vit^ni : .  et  Calibus  ^creta ,  et  Romae 

*  m.forQboario  Xangiiii|ae..pluifro:  et  m vico  Iftrico  fon- 
tem.Aib  terra  taxijtarYi  .aquarom  fiuxifr?»  ulj  ferUs  dolia- 
^er«.  qiiia^  ia  eo  loco/erax^t^  proirolut%yelut.imp^tus  tor- 
rentfcS  i^icrit;  vtactade*  coelo  atrium  p<ul^Upom  in  Capi- 
toliov.eedem  in  campo  Vulcani^  nuceni  in  Sabinis  pa- 
Uicanjqu^  tiai^,  ip.i^rum,  a«.pprtam';9^abMS.  Jara  alla 
Vulgata  mi|:aqu)a  ,^r«ei^{,  .baft^m  Martis  Pra^efte  fua 
fponfe  i^rpmotam ;  boyenicin  SiiciUa  lo^tum;  infantem 
ii;L  uter^  nutri^.iniM^rrudniSy  lo  triumph^/  >clam«£fe: 
•X  mi|Ua:e  Spc^eti  yifuiufa^uni :  Hadri^  aram  in  coelo, 
fppidiesq^e  bominum,  ^irc^iii  es\m ,,  cum,  candida  vefte| 
tI&s  efle.    Quin  Jlppiae  quoque  in  ipfa  urbe,  fecundum 

•.  apum  ex^men  in  £orb  Tifum  $  afRrjnant^S  quidam  legio* 
nes  fe  armatas  iu  Janiculo  videre^  concitatferunt  civua* 
tein>  ft.d  arma:  qui  tum  in  Janiculo  effent,,  negarunt, 
quemquam  ibi ,  praeter.  aUuetos  coUis  ejus  coltore^  ^ ,  ap*. 
papuiricv  Haec  prodJgia  hoftiis.  majaribus  -  procurata 
f tt^t  ex  barvj  f pieum  r  ^p9[nii) ::  e  t  f uppjlica  tio  omnibu^  Pjei«i 
quoriMn  pulvlnaria  J\.o^|s,effent«.  i^i^cta  eCr. 

XI.     Perpetrati^-  qu^^  fd  pacemDe^o^  pertinebant, 
de  repoblica  belloque  gerendp^   et  qu^t^m  .copi^rnmi 
ctubi  qu^que  efieikt*.  cPiifu^^s  ad.fen^t^m  reiiileruat,i* 
•Duodeviginti  legjouiUu^  .)btel)i;iin    g^rij    p^lacuit:     binas 

cotviMi«>  uifl  (^fueie;  >ims.  O^UlaiUr  Vcyiainque,   ac 

*  . .   ;  •  Sm^tli- 


U.t:,53H.  _  j.  C:  Jf.  zij, 

■!        i—^»i—    ■      ■         I  ilw^— liy     I        II     j  I         I    i^  II  I    I     I  fii  ■  j  |>  III         ■ 

Sardiniam  obKineri:  dti^btts()tid'  <^J  Tabluixi;  ^VSe&fitt 
Apuliae,  duabtis  volonum*  Tir*'Gira'6cbu^  iStdk  IJactz 
min  pra^isire:  fingulas,  C  Tferewab'  pi^ocofiibli  "^  adl 
ticenuin^  ct  M*.,  Valerio  ad  cltfflfetti'  clfca  ^rUndiHaiti 
^elinjjui,  et  diias  urbi  praeiidib  efte.  *  Hii:  ut  tibhierbs 
legionum  etpleretur ,  fex  riovae  'l^glones  er^nt  fcnb^Tn^ 
dae.  etis  primo  quo^ue  tempbre  copifales  fdi^ibek^^  %ifSI 
ietclaSem  parare:  m  dum  c5s  navitms',  ^u^e  pt6  Cala. 
briae  lltoribus  in  Itatione  efTeTlt  ^  ctotum  qiii^a^t!!i(it« 
longarum  navinm  clafiis  eo  ^nno  expleretur. ''  T)&iittk 
liabito,  efc  centum  ^avibus  nbvis  deductis,  Q*  Pabius* 
comitia  cenforit)iis  creandis  habuit,  creaH^Kl.  Atilitis 
Kegnlus  et  P.  Furius  Philus.  Gufii  inei-ebrefceret  ra- 
mor*9  bellum  in  Sic^li^  effe,  T.  Otacilius  eo  ct(^.plarrcr 
proficifci  jtrffus  eft.  Cum  deeffetit  nisiutae »  'cbnfules  ^ 
ex  fenatusconfalto  edixerunt,  uty  qUi^  L.  AemilWy  <?, 
fUminio  cenforibus^  miOAus  aerif  quin^uiginta  ijbjjt  ! 
k^t  fater  tjus  cenfus  Juifftt  ^  ftsque  ad  centum  yhiuia, 
itut  cui  foftea  res  tanta  effet  facta^  uausam  unum  -(fm 
fe^  menfium  ftifendio  d^ret:  qui  fuffa  cintun^  miBia^ 
usque  ud  trecenta  miUia ,  tre^  nauHs  cum  ftipesidio  an* 
nuo :  qui'  fwpra  treeenta  mittia ,  ^  usque  'ui  decie/  •  aeriSy 
fuinque  nautas .'•  ^ui  fujjra  iecies ,  feftem :  fenatofh'  octS 
nautas  cuttt  ankiid  ftifendio  darcnt.  Ex  hoc  edlp^cT^fati 
nai^tae,  armatt  InftVuctique  ab  itomini^,  cufti 'Y<*iginta^ 
dierum  ccJCtis^cibariis  naves^cenfcekiJerutit;  Tuifj  gri- 
mrum  eft  factum ;  ttt  clafiis  Romana  fociis  navalibu^  j^ri«^ 
vat^  impenfa  pardtis  compleretiir^     '.  T     */' 

^  XII.  Hic  major  folito  arpparatu^  praei^pue  conter* 
ruit  Campanos,  ne  ab  oblidione  Capuae  bellum  ejus 
anni  Romani  inciperent  itiq^ue  iegatos  Hanhibalcm 
cratihn  miferunt,  ut  Capuam.exercitum  admoveret.  tftf 
e^  offugndndant  novos  exercitus  fcribl  Romae ;  nec  uU 
iius  urtis  defecfioni  magis  infenfos  eorum  ani^ps  effe^ 
Id  qala  tam' trepidi  nuntiabiaht,'  maturahdum  Hanni- 
bal  ratus,  ne  praevenirent  Romani,  profectus  Arpis, 
ad  Tifata  in  veteribus  caftris  fuper  Capudm  cohfedit. 
inde ,  ^  Numidis  Hispanisque  ad  praelidium  fimul  c4- 
Arorum  iimul  Capuae  reKcbs ,   cuib  cetero  exercitu  adl 

M  g  lacum 


ito       ttB^K.x^TV^   Ca». xii. xni. 

-     — — tJ,  C.  ^'V  ^  a.  C.  N.  214. 


IftQij^^^frui  per.fpecieoi  facrifican4i,  r^  ipfa  ut  ten» 
•  t^rVtjP^^it^blos,  quocjque  |bi  praeiidii  ei^at^  ,  defcendir, 
JM^xiipvs^  J»(*qW?i,  Hannibaleoi  Arpis  ^woiecXum^ , ,  ei 
?.^g*^4i  in^CampaniAi^,,  alWuoi  efk,  nec  die  nec  nocie 
'i;^tero}ilXo  itinere).  ai^  exercitum  redit;  ^et  Ti.  Grac^ 
chgni  ,ab  Luceria  ^eneTentum.  copias.  adinoyere)  Q. 
Fa^Jit2p)^,praetorem.,^(is^^  j^^  confulis  erat)  ,  Luceriiuii 
Or2Ksc1^o  .tua^4^sre  )ulj^^  Jn  Siciliam  epd^em:  j^empor^ 
^^►|w;fietor.e^,pr,6fecd  P.  Cornelius  fid  exer<!^ttum,  Ota- 
fdlii^,  ^ui  maritimae  drae  rei.t^^ue  navali  pr^eeffet;  efc  ce* 
texi  m.fuas  qm^QU®  pr,Qvincias  prpfectj.  et,  ([liibus 
|jiro^o|a|:^m'  imperiuii^.  Cfat,.  casdem ,  q^aa5  priqre  annO| 
ijfgiwes  obtijiperum.    /        ^  \,_      <;  ..  ' 

. .  .  ^tlt.  Ad  Hannibalem,  cum  ad  lacum  Ayerni  effet^ 
quiTiqiie.^n{Qbi]es  juyenes  abTarentorenerunt,  partim  ad 
Ti^ali^^enum  lacum  ^  partim  ad  Cannas  capti,  dimif&qne 
^o^lQi^  cum  e^demlcouutate.,  qua  ufuf  aq^erfus  oi^pes 
|lom^](iorum  focios  Poeiius  iFuerat.  li,  memoru .  binKfi^ 
Mr^:ft  fjus  ferfuliffe  magn^m  fdrttm  fe  juventum  Ta^ 
tentiu4t.,  ref^runt,  u$  Hdnnihalis  micitiam  ae  hcieta* 
$emy,  fuam  fQfulp  ^omani^  maSentj  Ugahsque  ah fuis 
Imffos ^frogare  HannihdUm\  9{t  e^ercituft  froptMs,  Taren» 
tum  a/inipveat.  Si  fign^,  ejusy  fi  cajbr^  copfpecta  d  Ta^ 
rento  fStt^  hauii  uUtffk^iperceffurftm  mor^m^  ^uin  Urhs 
dedatur.  .  Im  jpof^^^  iunforum  flehem^  .inmanu  flebis 
rtm  Tarentinam  effe^^  Hannibal  colIaudato$  eo$,  onera* 
tosque  ingentibus  promifusi  domum  ail  ooepta  mataran* 
da  redire  jubet :  fe  in  tempore  >  affuturum  efCe.  Hac 
cum  fpa  dimifll  Tarentini.  Ipfum  ingens  cupido  in* 
cefferat  Tarenti  potiundi.  Urbem  efCe  videbat^  cunx 
opulentam  i^bilemque,  tum  xnaritima^,  et  in  Mace- 
doniam  opportune  verfatn:.;regemque  F^hilippum  hunc 
portuiQ,  !x  transiret  in  Italiam,  cum  Brundiiium  Ro* 
mani  haberent,  petiturum.  Sacro  ind^  perpetrato ,  ad 
quod  yenerat ,  et  ^  dum  ibi  moratur ,  pervaftato  agro^ 
Cumanb  usque  ad  Mifeni  juromontorium ,  Puteolos  re- 
pente  agmen  convertit,  ad  opprimehdumpraeiidiumBo* 
manum^  Sex  miUia  hominum  erant, :  et  locus  muni* 
Hieiito  ^uoquet    noa  natura  9i6dO|   tutus.      Triduum 


t-.lBER  XXIV.  -<^A r.  Xm. iXIV.  i «5 

O.  .C.  538'  '  *--C,  N,  2 14. 


■j*iaji'.  j~  i»  ■* 


^il^i.mPir<UlPt:ifpenu^^  ,Mb  Qmm<  parte.  teniato*|:^afGdio, 

deinde,    ut^il^V  .prQcedebai^^  ad  Ijopulandttm  agrum 

.iSeapoUt4atm\  '.IR^VS:ipac.quaaa^.pouunda9  urhis  fpe, 

Vproccflii^    Adye^tu  e)us  •.inv.propkiqaiun  agnun  Nolana 

jnoia  eE^p]i[^,<)4m«diii>a^']|fra,aiU.ilonaikis,^'^«^  infei\)a  Te* 

uatfxi  faK^.«>at^U^^egaiii<ft4  areefTdddihn^Hftnnibaleifii 

fi\\m  b9ud..dt^iOHproniiiIb  4r.«d^n4ae  iiirlnf ,    Tenerunt. 

:l?rMYemt'4n«epttiin  eqrum.  !(yja(krciel^bi,s  con:fu}.<)  a  primori* 

l)iis«.acQJ^|iA*  ,  £^  uno  SMETuJdin^ta  fCalibus,  ^tmtt  Vuf* 

^niu^. .  «wewle  .tn^ijiQienteinoitiora^ujeflet^  ice>n^nde»ai, 

iu4^  .lpro»\m^  i>9Pte  Cbk  mtUia.jpeditttim,  «qniiwiiie  tre* 

i09n^&,:jqui  .pr^i4io  fenaitiNi;eSemi,..lKo)am  .^ntiroinirit: 

et  mi  .<!  :Q€)i3LA4e^.oinma  iinpigmbfiwitaaraiift  adxpcaeoe* 

cupandam  Nolaoi)    ita  Hannibal  tempus  terebat;     btS 

jain  «mtre  neqoiid^t|at;A  te&ijtta  kfi^.ifigaiix^  cr^A&idiiui 

-Kolani$.ifli<Jtl|«*v\^:)         n    ;    ,u>'f    T    Wl.;    ^'  •«  ••*'>    •    ' 

i5r  u'XI)&  (^Mkia  4W))i^>^!|^fil^hce«riil  «1  C^filt-' 
3ittin  .tkiMiidMi,  <i}^o4  pnaf  fidMiBft|i]eo  tenebiytisi^  ¥«mt^» 
^tiidnBetti.vei^om»  ^3rf)ii«rJ9iiic9iBfolitl>,^.^|i«i«4i  *^«iiet 
rlia«np  ."^x  «^jmMiiiir^Pvmr.iBdgiia  pedk»m  «ftticutift^ 

^pidiltei  iilp«Hrit« ,  ^13^  .ntrrHitlmowin:  tifi^i^^iitlii 

ierme  ab  urbe:  ad.  Calolrein.  Ikvriuin  <iii(tir«  |M|&iifjtef''Pt 
«indeagrpRi  fopuUri  aiidiVi^i.(«k  ipf^  figrefiaeiaoa^lHI^ 
^millefferffko  paJXus  ab  bo£i^  ceiirtifai  loean^  .ilnqckr^^cmito* 
4oem  mUltui|%  hnbnit;  LBtgiojCMi^  iaagiia.ijeB*^rtCf  ircAii» 
.numMb^k^.;  qMiiam  84^.um.  linnt»ni.iibqrtt<|Bti>  gfccfl^ 
onereri^i  c^u»!^  P^^W^  j^lai^iv  ^i^lnarmt^ii^^SmMrk 
^io^n  hibei^AitegvfdlieM^tiuMr^iAttgivHitir^a  tfutm» 

-^ue  feniitttt,   iKin^taii^;^i4:flfl^^  miaia  i|uiA 

«ineiruia«nt;>  konA  /hr$iqif^  ^^Mnai  unmm  fi  m  iom*  iin$ 
mfimt^   mfu^  Mt  iMmpi^m  JMfii.Mlith  .juHqmm^eu^ 

facem^  ,  q^oA  f .repabltmi  itu^eret  eCfe,  It^pie  priui^ 
-qtnm  ouffithufi»  m^W»  ^ufeiser^^;^  pronnntiai^:  temfm 
mtniffi  fM  < Mf ^^W^  »2  f nm'  .^41»; .fytrMJfcni  i  foti^nim. 
pofttr^  di^.ifiMii  ^o&^tis  dimi$$tHrunk  fuw.0c  fmmm 
^mmjia^  c0kh  jPf,  hUo  inSdiitrum  metti  uera  virtn$$  giri 

M  4  ri/ 


'«i 


»84  tU.BE  R   XXIV/'  Ca»;  ^i^.rXV. 

I         ii       iwi^wpiM       II  .  ■  .      .lU    m     !■-«■■ •        .1  II--.."  -r»'.'   M^^Miiliti  !■  '1.1. 

t  t    U.  C  5S8.       a.  C  N.  2\>i,''^ 

res  fjfftA^-^Qui  CMp4$t\  &$fitf  t^f9ilifiti^^1n4'';fi^¥^i^mplo 

libtrup^i^ffuKum  effe :     qwi^ii^^^irjfiffk^' Hn   eum  ftrviii 

rfi*f}di<iia  <mim»d»erfurnmi  \'  StimcH^  im  m^- 

inu '  ejfi :    Uhtrmit  metmipt  *  ^iir  ti^u  fhfhre  folum ,    fed 

^^confutfm   M.  Marci&ums'ft-d''nnh9ti^^,9ikt^r^    ^^U 

.confuUortlt^fe^tti^ilHVntte'  ^mni  filiptmi^:      Ltt«- 

ras  indt  <^r«Hs  ^a&t^e^atiis^^iiA^Hiiiii  t^ifa^lti   '  Atf* 

i{.twei^aoipr  )«im  iA^mii  afCmfu  'toff  r£MMtfs;^xfAS|;«l^ra 

tiBAof,  mnsm&9kem'd\th\&t.'^^Sl\Vm6  ht^fk^"^  ^tB^^pu^Hiti- 
bus  m«Mesia«Hn<ad^li«'4itiuM4dirvin  operttt  fi))^tt^i\ltufa 
«erat^  ..aibQU  «scpeicKmidte^qii^d'  r^iqutinnr  bobfittncmttr     i 

mi  <»mtiiuin  parati  inftruptique  ad  ^i^a^ldiPtam*  tt^tvv^ 
niunt,  Sote  orto,-Gracchus.  in  aciem  copias  educit.  nec 
Ji<»fr3s*in6rUi.')dlH»ba4  fi«:«mnt  iMMfa  ^  Kptem 
;^J2ia  padkiun«apmf^;ttia«dttia^4ist  pftne  AmbHftettieanife 
,*aquikea]«iif]e.ditfcef«rtpi»iei^  qvos  .pattoir  «^imc^um  Ita- 
fti«L|fu9a»fNsi  Noimidaje  lei^ommv  Mtut^tre.  {jPugiumim 
tfttkM  iti^itecf  icet  dhrr'  ^uaiilor'  horia  fteum^  ivmlitiatA 
lifliirpugm  :r<:aTC'«aiia}iitagis 'l^tymanum  impedicbat  r^ 
ifu^Hiliaip^a  .Bofti  um  «^etia  libertaH-.  fadta,  Nam '  ut 
^||ld^(«er^oi<b^,ii2>pig|i.'&  •cf^dora  primpa^  oaipijbe  aegre 
•»lfieff>iuvbiud>.t(;vttultu«t^ife>  ^bfcideAdo  ^^ippiii^tetirbar^ 
^iacfary,^  looeupata  djejmta^tien^ndo^ttput^  •fordffimua 
l9lttitliM«9iiagniioine£Ge:ddfi«rr^t^  «idiimidk  «ra.-^ 

siiiiCipti(gna:iem.  .Quadr^ttbl'  ^butii  tnilitam  Graccho 
*9msiu9innms\S:9emimnn\'fbmim'jm  vubeethari  kqfient^ 
tmnnifiwi  Juneflr^|<^#».iV^  Axtris  mUitumfrn^  ^kdiii 
jAii(i|iaira'>iMpf/4irj|^.«^tt£^  jnffity    fra^ 

fk^ems  ckfitd  ^  imnio^^iqm  -hoftem.  Clar^m  fntii  n 
/i^gmm  -  virtutem  tfey^^tec^^^^Ukim  lihtrtmm^  fiiimram 
Jlrtmuis»ji>mif.\  Tum  i^diV^egvata-^pu^nA  efe^  €ft  eqoos 
«tiani  ^a  .hofteni  <^miffi^t)  ^^QuibttScmm^liiipigreNu- 
«lidkui  Goacutriffent^^^tiebCtegtti^dr^ttiuitimt^  -qtt^ 
mmc  pugna  ^ffet )^  iterum  *  ii^dttbiuin  'iiMtnttt  m.  Osaat 
sittia^ue  duees,  fRomititts  Sruttium  Ltfix^itiuMquie ,  to« . 
«iep  amajoribus  Xuis  Tic(iM'fiibacto$ciu^';'^ei^«i  «liinc»- 


t,  TB  "E  R-  TOilV:   Cap.  XV.  Xtl.^         1§8 

i;.  C  538.        a.  C.  N.  at^.  , 

j»ia=ft6fiftiiw^et'ex  evgafwd.o^  militAii ,   terbis  6bteret€^\ 
'pdftretobYrMiutttiatGracchteJv  tff^^ihil^  qw>d'te'lii(t^\i 


w      *> 


' .  -  XYI.-^  Eli  demimi 'vox  tt9t  anfmos  accehdie ;  at^jtii 
iWfttbl^itO  tJlfttp<iJ^,  npelirt^^  ficti,  tanta  ii% 

iti  h^litem . )  malerunt^  ut  f tistitteri  id tra  non  pofTelfit;  *  VH^ 
tt^  MfK^Wani' Po^i^i-miiY  deinde  Iigti«  pmui^luti^ 
p^ftiMio- ^dU 'Rii^tiliW iftdes i  inde hauddcrbie tet^a*datiSi\ 
iftimiitt]fM'ftig#ent^  ift  caTtKa^  adeof  pavidi'  tt^iifiqtr^» 
ot^i^y^itR^pdHiaqttid^fti^^cM  I^IId  quisquamnft^^  ao 
bi^dp)&'&  Qdntln^etMt  ^  Hginth^ .  Rdmani  i  ihfecuti  V  novum  d6 
i«t«egH^'  pi^ium  iViclUft'  irofiium  rallo?  ^diiHnt;  Ib! 
iioii%'|>u^arimpeditidriW  <IH^^  itit.  <ii«i^di^s  Wocic^ 
faib;' '^i^^Wijuvfei^e  ea^tWv  qm»  rapto  iiiter  tumultuni 
fe|t^t>oi^g]t^b«^i  er  ab  tei%o  cidid^runt  Poenos ,  6t  fi:i!» 
gnriiir  impedletfunt.  lt^iii«' Mntis  duo  millia  )iominum 
ex'tant<^'eiee!Kritiir,  cl;^«^itoii)orpar8  equitiim)  rum  iptb 

i  due^  f)(^#rtmtt  ^  $)ii  oimie^  caefi  aut  cafpd,  iiaptA  et 
figna  <l6ddequadragiilia<  < '  iEst  *vxbtortbus  dup  miSlia  fei<i 
aa4  cecMere,  pra^dii  -  -  ^his  ^  Q>raeterquam  hdminuiA 
captdr«tin])  thiliti  vOoMBeffiiL  iftft :    et  pecurexceptum  eft» 

,    qttodMtirit^e6tdgi#^ft;d6n^tii'CogndyiQCT      Cumpra«>   ^ 
dfli  ««^fditl'«<d:«^a'r(^iffedt;^^q^^        minia  ferae  ▼olo^ 
niim  militum ,  qui  pugfiaV^ant  fegHiu^V  ^^c  in  cllftrit^ 
irruperant  fimul,   metu  poenae  CQllem  h^ud  procul  ca*  "^ 
ftt1S'Cep%irU*ih'  ^6ft*rd'»aje  p«-  tribunps  milituin  inAa 
d^tlcti^^^^ijon^one  tnilittim  ^dvocata  u  Gracohd,   fuper*'  • 
vtfn&at:  •'i!Jbi  ^cutti  pifocJArttnl  vetere^  milites  primum,         ^ 
pfo^  inJi}u)u^<ie;vjrtiits  atque  o^i^it  in^ia  pugna  'fuerat^^fl»^^ 
militiitjibti«'d6nis'doiiafffet,  ^tunc  quod  ad  volones  attine* 
ret,  «*!Ni*Sfi  «*i  w^  taMafos  aft^    digtros  indigtiosipte*^  ^- 
quime^umquam^io  dte  itaflHff^um  effe.'^  Quod  houum^  fau* 
ftum^^-jpitht^uartfpubtttae  ipfisque  effesi   omnes  eos  libe* 
ros^iff^^/^sM^^    Adr  quam  vocem  cum*  clajtnor  ingtati 
«  alacrliMtdldfblatus  effet  ^  «c  'nunc  ^omplexi  inter  fe  gra« 
tu14^^u4i^/'.nt]nc*n)aftus  ad  coelum  tollentes,   botia 
on^ni^  ^pj^ulo  Romtinb'  Gradchoque  ipfi  precarentur; 
tum  Gracdbusr   Frilt^Sfnam  oitines  jute  libertatis  aequaf* 
fem$    in^^t^  mminminma /himi  ant  igna^  miHtis  no* 


186        Litv*  'F.'1U  JfXIVv.C* p;.XVl.'XVH. 


"P,  A  53?.    .^        a.v  C.  ^.  914. 


v^v»ww«MMaMi^vi^M 


J     i^--       .  ^     .'  .  ■  i^  IHH    I'     ■HMii' 


.^ 


^ff{tn  op^m^vjrtutit  igngpjaefue  pereat  ^  nomina  earumr  qui 
detrectatue,  ^n^e  memoKes^^^^e^eJfifHem  f)9t$B»^m^^^^f^ 
runt^  refirri  ad  me  juhebo:  ^citatos^ue  Jingulos  jurtjU" 
gaufil4i  ifdfS^i^y^ifi  f?W  mth^  €a^f4'^itil    nA^  A^iter^ 

Sfiffurqs  <#t ;i/*».»«  mnl^:ziia^^€qu<^  spim  fimif.i  J% 
f^?»W^»^'^P  */^(/«  ^gP^i^  tfmli^id^rB:  U^f^^^^gm^  *F^ 

l>cr.  celehreai'  (efg^qsqae  dieiii  ^rUii  no^  ^i4fii^v4»iVDi^i 
(iri |lereuti|i;,S . ,  ^^e venta^iu  f^panfffi  ^rl^i  rffiifoj  cwbI  obi 
.^i^i^  ad  i^rta^  <c;?iffen|it,/  PAmpJo^i  miHie«»..^|iOi{uJ.arj| 
^oQSifXe  ixi  .hafpitiunj,  ^pp^vAtfi  ^cpnyiyta.  ^ifibu^^  iti 
pi-op^tulo.siediuiiri  fueraijLtj  ad.i^a  ]f|v^a,bAnt,  QMC^byfn* 
/)ue  orabai>t,  ut  epulari  pf^mj^tf^rfiit  ii}iUtibi)s»  .^t  jQr^Or 
/cj^us  ita  peitinirit,  in  publioQ  .^p)^]avent,«irpi9i|ie9^)  Aq*« 
{^as  ,qui1lusf|ue  fore^  prolata  ofin^ia.  pil^a^y^fHttt  Ml^Q^ba 
yjelati^  capivibuS;|irolonas.epidati  fiint'  ' alii .^o^liyp^ie^» 
^lii  ftante.s  <iui  limul  miniftrfi^nl;  Vefceban4^l4li^  Dir 
gna  res  Tifa,  ut  iiuiulacruii)  celeUl^^^lJ,  ejus  di^  (i^s^iQobus, 
j>oftq'uami\opaaui  rediit,,  p^gtJMiittret  in,  ,ftpd?  M^W 

lis,  quam  pater  i^us  in  AyenMno  ^^ai^<Mtj|i;i4. * 

^aciciidam  cqravit  dedicaFit^M^l^t     < 


X V it .  Dum  haec  ad  Bef^e v^muci^  gfiWf^K^t ^#n* 
Xiibal ,  .  depopulatus  agri^zn  Ne^politanuiPk^  /  $id  .Mfjjam 
caftra  movet.  .  quem  ul^  fidve^tare,  conful  f)enlli(  Pom» 
^JjtftJt^onio  ptapi;f.etpj-e  cuoi  eo  exerdfeu»  gui  fgtgjgfy Suf f6Uam 
vT  ^jj  caftris  erat,  accito,  ire  ohviafip  hofti  p^mtt  .nfc  ino* 
ram  dimicandi  facere.  ,€..C]audiu||i  Nero^eji^flilkUa.ro» 
l}ore  equjtum  Itlentib  noctif  per  i^verraoi.  nwci9M»  ab 
}iofte  portaip  emittit:  ciroumveotum^e  4>p09lte.  jbib* 
fequi  fen^o)  agqaen^^  boftium  rjubtl ,  et ,  eutti  c^bo^rtum 
proelium  videret,  ab  tei^o  £e  .objipere.  Id  eryor^^Nuir^iD, 
an  .exiguitate  lemporis,  N^ro  e¥f<equi  11911.  i^t^^rit^ 
incertum  eft.  Abfente  eo  cum  proeiium  opipnsiirfum 
effet,  fuperior  quidem  haud  dubif;i^nianitf>er4(tt  £^» 
quia  equites  nou  ai^oere  ip.  t^vsif^/ffi  ut^o  «$«b^|W 

rei 


L  1  B  E  R   XXIII.    Cap.  XVn.  XVUI.       4% 


U.  C/53t8.    *  a.  C.N.  zi/y. 


rei,  turbata  eft*  non  aufu^  infequi  ccdeat^  iUarceUiu^ 
yincentibus  Xuis  ilgnuin  receptui  dcdit»/  Wus.  Jamca 
duo  millia  hoftiuoi.ep.  <^e«  caelf  ti;«LdaT^{i4r,;.  .  )Ioii>jl^jI 
minus  quadringeutis.  .  So]i&  £erc  occaiii  ISfixqy  diev^.p,9f 
cteiDquf^  nequidquani  fatigaus,^qui$  1^9nii^ibi:)sq^e,,i;^f 
Tifo  quidera  Jboue  recDen^,  ^d^o.  gravitcr  (afi,ab  pox^IiLAlf ' 
incppituSf  .  ut  per  |^.«i  .^^etiffe  dicerjet^  quoj  m|iq|; 
ao^jpta.^c^  Cai;ina8,rj^.d(let;etuX:  bofti  dacJies. . .  F^ftc^o  d^^ 
Bomanus  i^  aciem.  d^Xcen^lt :  (^oenu^^  tacita^^^am  909^ 
f/sf&one  viptus,  caftris  fe  ^ei^uit.  Tenic^  die^lGdeutio  ^o^ 
cti^)  omiOja  fpe  Nolae  potiundae,  rej  nuuiquam  profp^xvi 
tentat^e,  TarentQin  ad  certi<5mi  fpem  piu^dltionis  pror 
£ci^4(ur. .  *  .   . 

j,«  '  •  *  9    **  *• 

;XytII.  Necminor^^iniorcsRoi^ana  ^mi,  qyaiT). 
militiae  ^  gerebatur. .  Cenfores,  vacui  ab  operurn  lo^im^ 
doruoi  cura^  propter  .inopi^  aeraHi,  adinofes  hominuni 
regendos  animum  ^dverterui^^  oaftiy^udaque  viiia  ;  quaf^ 
vemi  diu^ius  morbis  a^gra  corpora  le^.Ie  gignitntf  ^.^^* 
belip  erant.  Primum  eos  citaverant ,  qui  poft  C^nn.eni' 
tem  pugnam  r^mpifblicam  deferuiffev,  italiaque  exce£, 
liffe.  velle  dicebantun,^  princeps  eorum  L.  CacciJius  Mev 
tellus  quaeitolr  tum  forte  erat. '  Juffo  deinde  eo  ceteri$Y 
que  ejusdem  noxae  reis  cauffam  dicerei  cum  put^ani 
nequiHent  I .  pronuntianiifit«  •v^rba-  orationefpque  -e.as  ad<- 
verfus  rempublicam  babuiffe,  quo  co^juratio  dererendac; 
Italiae  cauM  iteret.  Sebundum  ^os  citati  nimis  callid;! 
exfolvendi  ^urisjurandi  interpretest  q.Ht  ceptivonnn ,  ck 
ilinere  regreCG  clam  in  caftra  Hanniha^s,  folutuniy  quotl 
juraverant  red^turos,  rebantur.  His  fuperioribusqu!$ 
iilis  equi  ademti,  qui  publicum  equom  habebant :  trir 
buque  moti;' aeraril  omnes  facti^  Neque  fenata  modii 
aut  equeltri  ordine  reg^i^do  cura  fe.cenlbrum  tenuit, 
xiomina  omniiun  ex  )uni6rum  tabulis  excerpferunt,  qui 
quadriennip  non  mili^afCent,  quibus  ueque  vacatio  jui^ 
militiae^  neqiie  morbo^  canJb  fuiHet.  Et  e<L  fupra-  dilq 
miiiia  nomjnum  in  aerarios.reilata,  tribuque;  omnes  raoil. 
Additumque  inerti  cenfo(jlae  notae  tril^e  r^natuscoiuai* 
tum;  ttt  ii  omneS|  quos  cenfores  notafEent,.  pedibos 
mcrertiUi  mittercnturqae  in  Sicitianii  ad  Caaneniis  ex* 

*  ercitttS 


V       , 


Et  B  6  R  XXiV.    .Ca?.  XVIIL  XIX: 
U.  C  558>  avC.  N.  214. 


\ 

/ 


^citris  reli^tiiaSi  tvA  milittfrA  getietl  .non  priqs^ '  i^uam 

})ulfas  ItalU  hoftis  eCCet,   finitum  JtipendioruDa  tempus 

erat.     Cum  (^enrore^i  ob  inopiam  aeratii/  fe  ]kai  loci- 

1^onQ>us  abstinerent  aeditim  facrarum  tuendirum  curu* 

liimque  equorum  praebendortfn),  "ab  fimilium"bis  re- 

tubi;'  conyeiiere  lid  eos  f reauentes ,  quihaftae  hujus  ge- 

ineris  aQ:u|feyertiTltt.  hottatique  c^tifores^i   ut  Otnnia  per- 

ttide  ageriint,  locatent»  ac  fi  pecunia  in  alerario  elfet 

ff emineih  /  tlifi  bello  confecto,  pecuniam  ab  aerario  pe- 

Yiturum  effe.     Convenere  dejndte  domhii  eoriim ,   quos 

^»  Sempfonius  ad  Benevefittim  manu  emlferat:  arceEd* 

tbsque  fe  ab  tHumvins  menfariis  effe  dixerunt ,  ^  ut  pre« 

tia  fervorum  acciperent.  eeterum  non  aiite ,  quam  bel- 

lo  confebto^)  i|cceptu,ros  eGTe,    Cum:  haec  incli.xuM;]p  ani- 

mornm  plcbis  ad  fustinendaminppiam  aeraril  fierec ;  pe« 

f^uhiae  quoque  pupillares  primo,  deinde  viduarum,  coe« 

^tae  conferri:  nus<}uam  eas  tutlus  fi^notiusque  deponere 

«nredentibus,  ^ul  deferebant;  l^tiamin  publicei  ifide.   in- 

'ie^  fiquid  emtum  paratumque  pbpillis  ac  viduis  forety 

ift  quaeftore  perfcrrbebatur.     Manavit  ea  privatorum  be- 

sdignitas  ex  urbe  etiam  in  caftra,  ut  |ion  eques,  non  cen- 

tarioTtipendium  acclperenti  mercenatiumquje  increpazi- 

les  Yocarcnt,  qui  accepif(et.  '  ^  * 

XIX.  Q.  Fabius  Cbnful  ad  Calilinum  .caftra  habebar, 
tf^iuod  duum  uiillinm  Campanorum,  et  feptingehtorum 
xnilitum  Hannibalis  tenebatur  praefidio*  Prae«rat  Sta- 
tilus  Metius,  miffus  ab  Ci>.  Magio  Atellano:  qui  eo'anno 
niedixtuticus  erat,  fervitiaque  et  pleb^m  promifcue  ar- 
niabat)  ut  caftra  Romana  invaderet,  intento  confule  ad 
C  a&linum  oppugnandum.  Nihil  eorum  Fabium  ^relJit* 
Inaque  Nolam  ad  dbllegam  mittiti  akero  txtrcitn^^  ium 
CafiUnum  0ffUgtt§tur  ^  cfUs  ejjk^  qui  Camfanis  offo^ 
m%turm  Vtl  iffi^  rtUctg  Hoht  fratfidio  modico»  ve^irit: 
vcl^  fi  ^um'  Nola  ttnertt^  tt  ntdtum  ftcurat  rti  A  Han* 
nihalt  tffent^y  fi  Ji.  Gracckum  ftoconfuhm  aBtntvento 
aGciturum.  ttocnuntio  Marcellus,  duobus  militunii  mil- 
Kbus  Noiae  in  praefidio  reliiHS)  cum  cetero  iedtercitu 
Oafiflinum  vehi|:,  adventnque  ejus  Campani,  jam  moven- 
les  lefe,"  quiieverant.  -fta  a  duobus  confulibtrs 'CafiH- 

^  num 


H  B  E  R  XXtV.    CAg.XIX;3CX>         i$^ 

UC558.        ^.  C.  n:  gi4.- 


■^ri-.MMM«>ii«*aa^MwAB 


num  appxigtiAri  pbeptum*..  ubi  cum  qiulta,   fuccedentv 
tes  t^ere  aioenibaS)  B.oinam  m^ites  a^ciperexit  Tulne* 
ra,  neque  fatts  inceptis  fucscederec;  Fabii^;,  omiuendaiu 
vem  par^am  ac  Juxta  m^gnis  difficUem^  absoedenduoH** 
que^i>4e  c^febat ,    cum'  res  majores  inltarent.     Mat*« 
celluSf  ^ipultamagnis^ducfbu^  licut  non  aggredienda,  itA 
femei  aggrefiis  non  ^ixt^^^^^  ^^9     dicendof     qm» 
magaa,£anjae momenta  in  utramque partem  fiQr^x^t,  te»' 
xjLuit,  ue  irrito  incepto  abiretur.     Vineae  inde  opania*    ' 
que  alia  qperom  machinationumque  genera  Oum  admo*  ^ 
verentar ,.  Campanique  Fabium  orarent  ^    ut  abire  Ca«K 
puarxi  tutQ  lic^ret^,   paocis  egreOSisi,    Maroellus  portavn  '  ^ 
qUa.egrediebantttri   ^o^cupayiti  .  caedesque  proa^iiTqu^ 
omijiium  .circa  portam  pHmo ,  deinde  >  irroptione  'f|cMt^  • 
etiam  ixL  urbe.  fieri  coepta  eft*     Quiiiquagmta  fere  pri- 
mo  egrefii  Campanorttm ,  cum  ad  Fabium  confugifTexxt^ 
praelidlo  e)us  Capuam.  pery^nerunt.     CaG]inum,  intfnc^ 
collocjuia.  6unctati6nemque  petentium  Ji4em|   per  occa« 
lionem  captum  eft«     captivi^  quique  CauipanQrum^  ^M^* 
que  Haniiibali^  militum  eranl,;  Romam  miffi^atque  ibj^ 
incaroere  incluli  fuxit:   qppjdanoruia  turba  per  £]|ii|i>  - 
mos  populos  in  cufto^m  divjija*  |^ 

XX.  Quibus  diebus  a  Cafilino^  re  bene  geftai  Yer^ 
ceftum.  eft)  eis  Grapchus  in  Lucanis  aliquot  cohort«S| 
in  ea  regione  confcriptas ,  cuxxi  praefecto  fociopim  dn 
agros  hpjtiinn  praedatttoi  xnilit.  eos  eff ^Jb  palatos  Han- 
no  ador^u^»  hau4  multo.ininorem,  qxiam  ad  3eneven- 
tum  f  oceperat  ,\  reddidit  hofti  cladem  ^  atque  in  firuttioa. 
raptiip,  x^^  Graqchu^  afTequeretur^  coiioeOit  .  ConfuleS|t 
Marcellus  retrO)  unde  venerat^  Nolatn  redit;  Fabittf 
in  Sainnium  ad  populandos  agros  recipiendasque  armis^ 
quaedefecerant»  urbes  proceflit*  Caudinps  Samnis  gra* 
vius  deVaftatus;  periifti  lateagrii  praedaepecudumhoini* 
numque  actae^  flppidavi  capta,  Compulteria,  Telella, 
(^ompEa^  M|elae,^Fulfulae  et  .Orbitaniuin.  ex  JLuoa^ais 
Bla^da^.  Apulprum  Aecae'oppugnatae«  M^JlJia  hbfticim 
in  his  orbibus  viginti  quinq^ue  capta|  aut  occifa:  et 
"itcepti  ^erfugae  trecenti  IJeptuaginta :  quos  cuin  l\o« 
mam  pniijiUtt  eoaXul  ^  irirgi^  jkjA  con^tio  c^til  omnes »   aa 

de 


ti.  C 538.      ..  9.  C.'N.  3i4.     . ... 


i   I 


dei  fai^o  dejecti;  'Haftc  a  Q.  Fablo  intra  paucosdi^'g^fta. 
Marc^ltriri  afb  gemtidis  rebus  rale^do  adverta  Kolao 
fturft.  Eta  Tiifiierore  Q.  Fkbio,  cui  circa  Luceriani  pro- 
•Viiida  er^at,  ^Xccua  dppiduiia  *|>er^  eos  dies  vi  captum; 
Mtiva.(|ne  ad  Ardon^as  comu^uYtita.  -  Dum  &ae6'  aliislo- 
ft$  ab  Roinanij^  gerumi:fr,  jam*  Tarentum  perr^nerat 
Htinriiba},  cum  m^xiiria  omiiium,  quacun^ue'  ierat, 
£lade.  Iq  Tarcntino  demum  agro  paca^um  ^iitcedere 
agmen  coepit.  nihil  ibi  vioTatum,  neqpe  txsquaixr  via 
^xdclTum  cftT-slpparcbqitque,  rion  jd  modeftia  miHtum 
aut  ducisv  ^fi  2,d  coriciliandoS  Tarrentinorum  ktiimos, 
llferL'  C€truiri?'ctim  propcmodo  muns  accefliffet,  iluHo 
«3  cbxifpeetum  primi  agminis-,  "ut  rebatur,  raohi  facto, 
ekftra  9!)  uri^e  ferme  paffus  inil1e'Iocat.  Tarenti,  tridi/o 
ante^  qnam  Hannibal  aU  moenia.  ac6ederet,  a'M.  Valcrio 

Ei^praetore}  qui  clafil  ad  Brufidifiuich  praeerat,  miffiisM. 
fVius,  primorejaveritute  fcbtifcrfpta;  dispQfitisque  ad 
dinries  {idrtas^  circaqne  iriuros,  qua  res  poftolahair,  fta- 
fjombtis,  dle  ad  riocte  plurimuin  iutentus,  neque  Tioftir 
ttu^,  neque  dubiU  fociis  k)0i  quidquam  praebuit  ad  ten- 
t^yiidum.  i  Quiyb  diebus  sOJcfuot  fruftra  ibi  abfumtis, 
l-irinnibal,  cum  eorum  tifemo^'  qUi  ad  lncum  Averni 
adriTent,  aut  iplj  venjrent,^  aut  nuntium  literasve  roitte- 
rent,"  vana  prOmiffafe  teriiere  recutuih/cernens',  caftra 
itide  inovit.  Tum  quoque*,  intacto  agro  Tarentino, 
fqiiariqaam  Brhulata  lenitas  riiiiildum  prdfiierat,  tamen 
fpe  ]dbefactand^i»lidei  haud  abGftens)  Salapiam  ut  Tenit^ 
frupietitutn  ex  flrgns  Mfetapontino  atque  H^raolitenfi  ^iam 
..medis^  aeftas  eai!;acta  erat,  et hibernis plac^bat  locas)  com* 
ponat.  j^raedittum  inde  NumidaelVlaurique  pet  SaHen- 
tlnum  agrum  pi^oximosque  Ajiuliae  faltus  dimitfi.  unde 
<^terde  praedae  liaud  multum,  equonim  greges  maxime 
aT^aott :  e  quibus  ad  quatuor  millia^  domanda  e^uitibtts 
Jhdfa*  »  ' 

.  XXL'  ^Roirnani,  cmn  belfum  nequaquam  conte* 
mriendum  lit  Sicilia  oriretur,  morsque  tyrannl  duccs 
iriagis  impigros  dediffet  Syracufan^s,  quam  tat^pim  aut 
arjithos  muijiiiiret,  Al.  Marcello  dltcri  coufuium  eam  pro- 
viriciamd^cerUuiur*  SecuiidtlmWfidLonyinlcacdtfni  Ij^rirtia 

•  '  tumul- 


/ 


.JLJTiMJl'  Jba^P.^AV.  M..^L—  iti 


rTTcr 


..>i:U..C  ^3^:.: .i..C.JS\  :.j4.>. 


rato^nii)!  effe.  'Di^in^B  HBH^^^  f^rtitut^c  ^lce  Auditurii' 


inuiaf«ri*artittoos;' tit^  iirife|m^tutfi;5^c*dr^  tbl^Jius  panlld 
ante  deBd efiH'  regi ^  patilrentiin  "CiUn  cetftri  «i  cotrjuratirf 
ad  exeVcRtitti  obtifienduni' VVmanfilTenl ,  Thebdo'tas.,^1; 
So/js^^nc^heqlift,   qudnfb*  maxim*  curlii  ji6t'cratit,    ht 
ignai^as  otilitium  regids  ^ppriiiierent,  Syrticufas.  cdnten-* 
duntJ- beiSirum  praeV^ei-at  non  faina  folum^  (qua  nihii 
in  •  tilibtis   rebus   etc    cefcrius)    fed   fiuiiriiji/fetiain-  fe£ 
regiis*  ferVfs,     Itaque  AndrAnodorus 'eT  tKrliTaAi,*  iJl  ar-*^ 
cem  ^  ""^t  kHa,  quae  poterat,    quaeque  opport&iia  *  erant, 
praeaAils' feymarat.;  ■  Hctiipyio  Theodbtt^s  ib'Sol5s  poft* 
foUs  6t6k£iim'  jam' dbtciira  liice  Invecti,  curh  crn^T^taoi' 
regiaor  V^ftem  aiquer  iaiigne  capilis  ostentareht,  travectf 
per  Tycham,'iimu!,adt  libcrtatem,  fimul  ad  armia  vocan-v 
teS|  iti  Achradinam  cbhveiiire  )ubentl    Ihuttitado  part| 
proCttrrit  ih  Vias,  paftf  in  TeLttbulis  ftat,  pars  ex  tectis  fe<j 
neftrisqjui  profpectant,  et,  quid  rei.fit,  fo^itant.    Oxnnia' 
lumfnibus^ilucetit, 'ftrepituqure  vario^coiiiplenkur.     ar« 
m^ti'  loci^  piatentibus  bongreganttir.  inermes  ex  Olympii 
Joviir  |eiik)|ilo  fpolia  Oallorum  niyribrumque  dono  dat*' 
ttieril|n  *"P<>p«^o  Komkno^  ' lixaquc  alb  eb,   detrahuntJ 
pfecanjtes  Jovem;  utvolenspropitiuspraebeat  lacraarmv 
prb  ipatrial  pto  Deuln  dolubris,  pro  libertate  fefe  arman*' 
tibus. '^  Mi jd  quoqii^^^ultitudo,  ftationibus  per  prlnci-'^ 
|fes'i^gh3t;itiin  ttjrbis  dispolitis^    adiungi^ur.'    In  hifula' 
itxti&f  dei^eVa  Andranbdorus  praefiaiis  lirmat  horre^  pu<^ 
bliclsi.: '  LbciiSi  laso  qu'adratb  feptus,  ajfque  arcls  in  mO"' 
dutk^  eipiinitus ,    capitur' ab  juventuteV    quae  pVaefidio^^ 
€)iis  loci'  a^tribiiia  erat,   niittuntque  liuntios  in  AV^hrx** 
ditiMtti  iicfrfea  Irmnentumque  in^fenatus  pbteftate  tttej 

f 

'XXIL  ^  Luce  prima  popultis  omnis  armatus  infir*'. 
«n}itr|^  in  Achradinatu  ad  cui-iam  convenit;     ibi  .jpro 
Ooii<^tdtA€  i[tra,*quae  in  e6  fit^  loco  emt,'  ex  prlncipibLis 
iiniift^tii^^Ue  Pofyaeniis  con^ionem  et  lU^jt^ai^  el  mode>' 


i^^      . i>..i  g E  r: yci\^»c^y,  Kxq..  T 


^'••■'•■■■'•^■•^vMM^i^aMaMHMMHi^Mw 


U.  C.  538:         ^  ':a.  C.  N.  21 /u , 

riitaiii  Tiabuit :.   ^ehfituiniiLJncfignhatu^^^    kmines'  ex 

ffirpos\    $4v^rfyt-.  notm  ffmml^rrifMs^  effe^,  tfjsmiu 

dvilis  auss  impprtet  >chie^^.,MtiiJfe    ^agis.M^  fmibus 

fifracujiaou,,  qu^m  ipfps  v^Me^  HUpd  ip^pigre 

€jfer$mt  ^  .  Uudare :    wui^T^daturum,   Ji  non  utnntut^ 

iiji  nttimn  necejjime  coactu     ih  prajtfendn^hjj^ 

kniranodoruvi  mitti  ptacere^  ^uf,  iefuntifnt^i,iut  iit  ^fot- 

^ate  Jknatus   ac,  popuU  Jit,:  ^ppKSai    bfuUfiS.fl^tfont; 

teceiai  praefkdi^m.,   Si  tutelMjiUeifi  re^ni  ff^m^.  r^gnm 

ifefit  facere]^^  eindem  fe  cj^^fer^^mjflto  acrius  ,f^k  .Andra- 

modoro^  quamah  Hieronymo^  repeti  libertatem.^^^Ah  bac 

i^Bcione  lega(i  mifii  ranc^  Tei^ioti^^  ixide  haberi  ca^us  eft» 

qupd  ficut,  reg^aute,  Hierbue,  .ip«|^*nterat  t^ublicuxa  conii* 

Iiumt, ita^fptiijaprteit\ ejusy  anie  4am  diem,  x^i^u^de re^ 

xieqiie  conypcati>,  ne^ue  qonriilti.  ftaeran^.     tJt  ,yentum 

^d  Ai^drigipdorua^^elt,  iplbip.^ygi^.em  movebal  ^tjqivium 

qpnTexirus^  et  I5um  aliae  bccupatae  }xxp\s  j^artes^  tum  pari 

l^fulae»  yeiut  ir  mitilfima^  ^  prodita  a.tque  alienajta. ,  Sed 

eyocatum  eua^  ab  legatis  Damarat^  uxpr ,  filia  I^ieroniS) 

iiillata  adbuc  ,regii$,^ani.mis  ac  .ipuliebri  XpiritU|^   ^dmo- 

liet  faepe  ufurpa^ae^  Dionyfil  tyrMiWi^^i^;  ^9Uj\^.j»<4i» 

bjts  traqtui9  y  uoi Jnjidentem  equo  y  relih^ttere  fyramniiefat 

dixerit,  debere,'  Tacile^ejfe  momentp^  i^^  i^it  .V^%a  ^*' 

iere  pojfejjione  magnap  fortunat  :^    fhcere  ^^[jiaKfrs  cam^ 

J^fficite  lat^ue   ariuum  ijfe.     Paulum  fumiret'fpatii  ai 

tonfultanium  ab  Ugatis»     ao  uteretury  ai  arcefffnipi] ex 

lieontinis   mlites:    quibttsji   pec/t!niain^regfatk  fjifiifitus 

affet^   omnia  in  potefiate  ejus  futuraJ    tiaep.  mtfli^bria 

eonfilia  Andranodorus  ne(].ue.tot^  a(n|rnatus^'l^rb^  ^^^^ 

cxtemplo  .sccepit:    tutiorem/aa  oJlK  a£fectan|lc(8  ^ratus 

ctfe  viami,"  fi  in  praefemia  tejppori  ceOiftet.  ^Jt^ajjiae  le* 

gatos  renuntiare  |uIGt|^  futuruin  fe  in  fenatu&  .a^  populi 

pfoteftate..   /Poftcro  die  luce^prim^i    patefactii  Ijftli^ae 

povMfi  in.fbrum  Achradinae  Tenit  ibi  in  aram  Goiicor- 

aisub^i  ex  qua  pridie  Polyaenus  coticiona^us  er^t^  cfc^^' 

dit:  orationemqiie  eam  orfus  eftf  qua  primuiii  ctincta- 

tjqni$- fuae  veniam  petiyit*    Se  et^m*  cHmJis  h^bn^^mor» 

tasg  non  Jeparantemfuas  res  a\puhlicis^  fei  firiftis^^^ 

glaiiis  timentem^  ,'qui  finis  caec^s  ejfet  fut^rytsi.utfum» 

quod  fasis  libertoH  foret^    comnti'  neca  wanni^l^ffcfU 


;  '1' 


t  I  B  E  R  xxtv..    C*  ♦.  XXII,  XXIH..       loa 
U.  C.  55n.  a.  CN.  aijj^ 


«M«imMWK'«MMBMlteW«Wa«»MnM«.M»«Ma««Wi 


MT ,  qnicunque  mt  frofimquitatt ,  «ii^  tffinmtt ,   «nrt  «/i- 
fvi^/  mnifitriis.  regimn  courigiffent^    ilienue  etUfoe^rti 
truciitrtfttur»      Pofiqnum  animMdvertit^     eot$    ,fui  libem    ' 
ra^eut  putrim^    ftrvore  etim  lihrtotm   veUe^    ntquo     jA 
uuiique   coufuli   iu' mtdinms     uou ,  duhitnffe ^     ^uin    tt  Jf^ 
corfut fuum^  tt  eeteru  emiiia,   quoe  fuae  fidei  tut^kefuo 
effeut^  quouiam  mm^yqui  mendaffet^^  fuus  furor  akfkmfifi 
fet^  futriue  refiiiuereti    ConVenus  deinde  ad  imerfecto* 
rm  tyraiini,  ae  HQmine  appeHani  Theodonuii  e^  SoCm  s^ 
Fueiuus^   inquit,    mmorahih  fecifiis.     Std  milU  eredite^ 
iuehoutu  v^ra  gloria^  uondum  ferfectu^  eft;  firiculttuh 
que  iugeus.mmet^   nifi  fuci  et  oottoordiot  tmfuiiUs^,  i|t 
libiraefferatur  resfubHcOn  { 

^  ■  ■  '  *  .       .      *«■ 

XXIU.  Pob  hano  orationem  qlayei  }»ftrtirumpecii^ 
maequeregiaeantepedeseoram  poruiit,  atque  iUo  quid^oi 
die  dimiUi  ux  concione  laeti ,  circa  omnla  fana  Deftm 
fttppIioaTemnt  eum  conjugibos  aj^  liberis:  pofiero  die 
comitia  praetoribus  ct^eandis  habita*  Creatus  in  primia 
Andranodorus ;  ceteri  magaa^ex  parte  interfectores  tjr 
ranni.  diioe  etiam.abfentei,  Sopatram  ac  Dinomenemj^ 
feeelrunt.  Qoi|  auditis,  quae  Syracuiis  acta  eraat|  pect»» 
niam  regiam^  quaeinLeontinise^at,  SyfacurasileTectam^ 
quaeltpribus  ad/  id  ipfum  creatis  tradiderunt:  et  eat 
quae  in  Infula  erat  et  Achttidina^  tradita  eft;  \murique 
ea  pars^  quae  ab.cetera  urbe  niitiis  iirmo  munimentn 
interfepiebat  Infulami  confenlu  omnium  dejecta  eft.  fe^ 
cutae.  et  ceterae  re$  hanc  inclinationem  animorumad  ^ 
liberjiatem.  Hippocrates  atque  Ef^cydeji^  audita  morta 
tyratini,  quam  Hippocratesi  etiam ,  nuntio  interfectO)  oe«* 
iare  ▼oluerat,  defertx  a  militibiis ,  quia  id  tutiQlmum  ex 
praefeatibus  videbatur,  Syracufas  redi^re.  .ubi  ne  fufpe» 
cti  obfenrarenturi  unquam  norandi  res  aHquam  occa» 
i^onem  quaerem^s,  preetores^  primitm^  deitiper-eosfemii» 
tum  adeunt«  M  Houuibale  fe  miffos  prMdicant  ad  Hi^ 
rottjfumm^  tamquum  umicum  ae  focium^  foruiffe  im/fo^ 
rio  ejus^  cujtts  imferueor  fms  voluerit^  votte  ud  Hankii 
htlem  teiire.  cettrum^  ei^  iter  tutum  uouSt,  t^M 
giuuitmt  V^ffim^  fer  totmit  Sieiiim  Romatiis  arnHs ,  ftttrt^ 
9i  praefdii  4tu$  uliquid^  qpto  iMrUt  iu  JtuUom  ftrd^ 
%  livii  Tom,  Iti  .   "^  oautur* 


194        LtBER  XXIV,    CA».  XXni.XXIV.* 

U.  C..538-  a.  C.  N.  «14. 

€Mntur»  grtaUmmagmm  eos  farva  opera  gfud  Hannu 
Mem  imituros.  Facile  ipes  impetrat^ :  abire  fenim  duces 
regios  ^  cum  peritos  militiae ,  tttm  egentes  eosdem  atque 
audaceS)  cupiebant:  fed,  quod  volebant,  non,  auam 
iMturato  opus  erat,  na?iter  ezpediebant.  Interim  )uve- 
nesmiliiar^s  et  aCTueti  militibus,  nunc  apud  eos  ipfoS| 
nunc  apud  transfugas ,  quorum  ipaxima  pars  ex  xiavali^ 
bus  fociis  Komanorum  erat ,  nunc  etiam  apud  infinfae 
plebis  bomines ,  criihiina  ferebant  in  fenatum  optima- 
tesque:  H  moliri  ckm  eos  atque  ftruer^r^  ut  Stfracufae 
few  Jfeeiem  reeoueiUatae  foeietatis  in  ditiont  RoeuoMorum 
fimt;  deiu  fa/ctio  et  fau€i  auctores  foederis  reuwati  do» 
'  miuemur.  j 

XXlVl  ^His  Mdiendis  cr^dendisque  opporturna 
multitudo,  major  in  dies,  Syracufas  confluebat:  nec 
Epicydi  folum  fpem  novandarum  rerum^  fed  Andrano- 
dqro  etiamt  pr^ebebat.  Qui,  feJXus  tandem  uxoris  to« 
cnbus^  monentis,  Nuuc  ittud  ejfe  tenrpuf  oceupandi  rts^ 
«biirf  turbata  omuia  ,nova  atque  ineondita  libertate  ej[eut% 
dumregiis  ftipeudiis  foftus  obverfaretur  miles^  dum  Js 
Haimibdle  mifji  duces  affueti  milisibus  juvafe  poffent  ifu 
cepM,  cum  Themifto,  cui  Gelonis  filia  n^pta,  rem  con* 
fbciatam  paucos  poft  die$  Ariftoni  cuidam  tragico  actori, 
eui  et  alia  arcana  coaamittere  aCTueTerat,  incaute  aperit. 
Huic  et  genus  et  fortuna  bonefta  «rant;  nec  ars,  quia 
nihU  tale  apud  Graecos  pudori  eft,  ea  deform^bat.  ita- 
que  9  fidem  potiorem  ratus,  quam  patriae  debebat,  indi« 
dum  ad  praetores  defert.  Qui,  ubi  rem  haud  wnam 
effe  certis  indidis  compererunt,  confultis  fenioribus,  et 
auctoritate  eorum  praefidiQ  ad  fores  pofito,  ingfelfos 
curiam  Tbemirtum  atque  Andranodorum  Interfecerunt : 
et,  cum  tumukus' ab  re  in  fpeciem  atrociore,  caufam 
aliis  ignorantibus,  ortus  eOet;  filentio  tandem  facto, 
indicem  in  curiam  introduxerunt.  Qtii  oum  ordina 
omnia  edocuilTet,  et  principium  conjurationis  factum  ab 
Harmoniae  Gelonis  filiae  nuptiis,  quibus  Tbemifto  juncta 
/  eflet;-  Afrorum  Hispanorumque  auxiliares  inftructos  ad 
caedem  praetorum  prindpumque  aliorum ;  bonaque  eo- 
rum  i«aedae  fiitura  interfectoribus  pronuntiabm;  jam 

■  s       mer- 


I-  I  B  E  R   XXIV,     CAy.  XXIV.  XXV.       tqS 


XJ.  C.  63». 


a,'  C.  N.  21 4* 


mercenarionim  TnaTiuiti  allaetatn  imperiis  Andraaodori 
paratam  fuiffe  ad  infulam'  rurfus  oocupanilam ; .  fingula 
deinide,  quae  per  quosque  agerenturi  totamque  Tiris 
armisque  inftructam  conjnrationem  ante  oculos  pol4ii£> 
fent;  fenatui  quidem  tam  jure  caeli,  quam  Hieronymus^ 
TidelNintur.  Ante  curiam  viiri^e  atque  incertae.  r^rum 
nfultitudjnis  clamor  erat.  quan) ,  ferocit^r  minit^n^ea^ 
in  telHbulo  curiae,  corpora  conjuratorum  eo  metu  com- 

S^rellerunt,  ut  liientes  imegram  pleb^m  in  conoionem 
equerentur.     Sopatro  mandatum  ab  £enatu  et  ab  collo» 
giS|  uk  Terba  faceret. 

i 

XXV.  IS|  unquam  ireos  ageret,  ab  ant^aota  Tita 
orfus  I  quaecuiique  poft  Hieroiiis  mortem  fcelelte  atquaL 
impie  facta  effent,  Andranodorum  ac^  Themiltum  mr-- 
guit  feeiffe.  Quid  fnim  Jua  fponu  ftcifft  -  Hieronj/wmm 
puerum^  nc  vixdtm  'fubefceutem  focere ,  fotuiffe  ?  Tv* 
tores  ae  magifiros  ejut  fnb  aliena  invidia  regnaffe,,k^ 
que  Mt  ante  Hieronymum,  aut  certe.  cum  Hieronyimp 
ferire  eos  debniffe.  At^  ittoSi  dehitos  jam  nmrti  defltU 
natosquet   alia  novafcelera  pq/f  mortm  tyranni  molitos ; 

Ialam  frhno^  cum  claufis  Andranpdorus  lufulae  pnrsis 
eredisatem  regni  creverit^  quaeqne  procurator  teuuergt^ 
fro  domrno  foffederit;  froditus  deinde  ah  eis^  qui  iu 
Infala  eranty  circumfeffus  ab  umvtrfa  civitase^  quaa 
Ackradinam  tenuerit^  uequidqnam  fmam  atqua  apersa 
petitum  regnum^  claim^  et  dolo  affectare  conatus  fit^,  ap 
ne  benefioio  quidem  atque  honore  fotuerit.  vincit  ceim 
inter  V^ratores  patriae  infidiator.  ipfe  Ub^rtatis  creatus 
effet  fraetor.  Sed  auimos  eis  regios  conjuges  regias  fedffe^ 
alteri  Hieronis ,  siteri  Gelonis ,  filias  nuptas,  Sub  bane 
Tocem  ex  omnibus  partibus  concj^nis  clamor  oritur, 
nullam  ei^ruin  TiTere  debere,  nec  quenquem  funereHe 
tyrannorum  fcirpis.  Haec  natura  multitudinis  elt;  avtt- 
ferTYt  hmiiiHteri  aut  fuperbe  dorainatur:  ]ibertat^^  ^ 
quae  mediaeft,  necfpemere  modice,  necbabere  fdunt: 
et  non  JFerme  defutit  irarum  indulgentes  miniftri|,  qui 
avtdos  etqne  inteovperantes  plebe jorum  enimos  ad  fangui* 
neni^  eteaedesirritent.  Siout  tum  extemplo  praetores  ro- 
gfttioMiD  promulgajnmt;  aocq>tajGpM  pemt  prius ,  quam 

N  a  *  pre- 


loe        LI3KR   XMV.     Cap.  XX\^  XXVI. 

•  U.  C.  53H.  a.  C.  N.  214.. 


promtdgataefti  ut  omnis  regia  ftirps  inierficeretar. 
mifiique  a  praetoribus  Damaratam  Hieronis ,  et.  Haroio* 
|dam'  Oelonis  £lias  ^  conjages  Aadranoilori  «t  Themifti, 

iftterleoerunr* 

^         .  .      .      >  « 

90CVL  Heradea  erat  filiir  Ifieronis^^  uxor  Zb'i{)pi; 
'  Mi,  legatus  ab  Hieronymo  ad  rej^m  Ptolemaeum  iT)ir<' 
IttS,  toimtf^um  oonfbiverat  exTilium.  £a  cum  ad  f« 
quo^c  Tei^ire  praefdiTet)  in  lacrarium  ad  penates  con- 
fogity  onm  daabns  irliabtts  yirginibus,  'reiolutis  crim- 
bus,  miferabijique  alio  habitu-;  et  ad  ea  addidit.prjecies, 
^unefer  mmoriam  Hierdinis  fatris^  Gtlonisque  fratris^ 
m  fe.ianoxiam  inmelia  Hiovonffmi  confiagrare  finertnu 
pmSfe  ex  regno  iBius,  jkraeur  exfilinm  viri»  tkaber^: 
meipio  fhrtnnam  fnam  edndem  vino  Hieronymo  faijfi^ 
fmjm  fororis;  neque  interfetio  eo  cnufm  eamdem  iffe» 
Qnid?  quodj  fi  Andranoddro  comfiUn  froeeffiffeu»^  ilU 
enm  viro  fiierit  regnUtutu;  fibi  cumceterii  ferviondfm 
Af  qups  ZotpfO  nuntiet^  interfectum  Hteronjfmnm^  a^ 
l^eratM  Suracufajt^  cu$  dubiUm  effe$  quim  extemflo  cos* 
Jhenfurm  fit  navim  i  atque  in.  pntriafn  retUtUrus?  Qm* 
tum  fpes  kominum  faUit!  t».  Uherau  fatria  cpnjupn 
ejus  aic  Meros  de  vita  dimicare  ;^  qttid  obftantes  lihertatiy 
sut  hpbus?  Quod  ab  fe  cniquam  periculum,  a  foU  M 
pr^  vitlM^  et  fuettisin  orbiu»e  degeutibus^  effe?  Ai 
eniin  fericuU  quidem  nihil  ab  fe  timeri:  invtffm  tamta 
ytgiam  ftirfem  ejfe^  Ahlegarent  ergo  frocul  ak  Syra* 
enfis  Siciliaquej  et  asfortari  4}tXJindriam  jubertnt^  ai 
vtrUi^  nxorem»  ad-fatrem  fiUas^  Averfis  auribu^  ani* 
misque,  caffd  netempustese^etnr,  -ferram  qnosdam  ex* 

gdientes  cemebat:  tum.,  omiiOis  pro  fe  precibus,  fuil* 
mjhhmfarcerent^  orare  inftitit:   a  qua  aetate  asiam 
kbfteis  irntos  ttfstinere\  ne^  syraitttos  nlcifcendo^  ^o^odif 
finty   fctlera  imkarentur.      Inter    haec   abstraotam   a 
pe&etra])bus  jiigulant:  in  virg^nj^  d)einde^.  refperf^s  taa* 
tr^  cru^re^i  itnpetumBptciunt.  quae,  aliei^atanienteiiaiHl 
.lilctii  metiique,  velut  captaie  furore,  eo  curfu  f^  exla- 
crarii»  |ii^evipuerunt,  ut,^  &  effug^um.^pauuiff^t  in  publir 
cum  y  impletiirae  urbem  tumnltu  fuerint.    Tiun  qttoqa^' 
W^  tnagno  jfi«diuii|  ipaiao,  ,in$eBiimc^;  tot  amato^. 
...  -  -.  :-  *         ali- 


HSERItXIV.    Ca p.  iqCVl.  XXVCT.       W 

*  U.  C.538.  a.  C.  N.  ai4. 

»1iqiM>f]es  integro  corpore  evaferuiit:  tenentihueq^i 
tum  fot  ao  tam  valicUie  (^lactanclae  mailiis  ef£ent|.^fefi 
eripaenmt .  tandem ,  Tulneribas  confectae ,  cum  olntiki  , 
rep]erl!ient  fanguine ,  exanimes  corr<|iertLnt ;  caedena^ue 
per  fe  miferabilein  miferabiliorem  cafus.  fecit,  quod 
pauld  poft  ^untius  renit,  mutatis  repente  ad  miferi* 
cordhim'  ammis,  ne  interBcereniurk  Ira  deiitde  ex  jmiir- 
ricordia  orta ,  quod  adeo  feftinatura  dd  fuppliciom  «np- 
qiip  locus  poeltitendi,  fiutTegreffus  ab  ira  reiktiiis  CTfet. 
itaque  fremere  multitudo,  et  in  ,lecii^  Andranodori  qq 
Themifti(namambopraetore5fu0rant)  comitia  po^Bt^fZ 
quae  neqj^aquam  ex  fentenda  praetbram  futara  eflEen^' 


XXVII.     Statuttw  eft  oomitiis  dies:   quo,   wq  jofB^ 

nantibos  ornnibud^     unus  ^x  ukiwa  «iirba  Epicydem 

nominavit^,    tujn  inde  alius  HippOGratem.     orebrioves 

deinde  eais  roces,    et  cum  haud  dubio  afTenfu  multit»- 

dinis  eCfe.     JSt  erat  confufa  condO)  nqp.  populint  moao» 

fedmilitaH  quoque  t^irba,  mngna  ^k  parte '  etiam  pii^ 

fugis  ^  qui  omnia  noirare  cupiebant^  permiziis. .  PrtteM»- 

res  (^flimu)are  primo,   et  tra];^end4  te  effe;^  poftvemb 

Ticti  confenfu.|  et  feditionem  metuentes,  pronutttiant 

eos  praetorei.    Nec  illi  primo  JEtcitim  creati  nudare,  quid 

Tellent:   quanquam  aegre  ferebant,  et  de .  indu^ii^  jdif- 

rum  decem  legkfos  ilTe  ad  Ap.  Claudjum,  et,  impetralif 

eis,  alios,  cpii  de  foedere  antiquo  renovando  agef^ttt, 

'miJTfos.  %  Ad  Mutgantiam  tum  claffem  navium.eentmn' 

Rom^nus  habebat,  quotiam  evaderent  mo^s  ex  caedibtCi 

tyrannorum  orti  Syraeufis^  quove  eos  ageret  nov«^  9*900 

infolit^  libertiis,  opperiens.     Per  eosdem  diea  gwb  a^ 

Marcelltfm,    venient^m  in  Stciliam,    legati  Syrfteiilain 

mi£&  ab   Appio  effent,    auditis    ^nditionibus    pactt» 

Marcellus,  poffer  rem  convenkre  ratns,  et  ipfe^legatcte 

Syraculas,    qui  coram  cum  praetotibus  de  renovando 

foedare  agerent,  mifit.     Et  }am  ibi  nequaquam  eadem 

quies  >et  tranquilHtas  er^tC,    poftquam  Punioaiii  ctafTem 

dccef&ffe  Paebynum  allatum  eft,'  demto'  timore  H%>po*' 

crates  etEpieydes,  nunp  apcKl  mercenarios  milites,  nuiic 

apud  transfugas,    prodi  Romano  Syracufas,    crimina- 

bantur;    IJr  teiro  Appiu^  naves  ad  ^j^ium  jportusj  quo 

N  3  ^    a^*« 


198    LIBER  XXIV.    Cap.J^XVII.  XXVIII.  XXIX. 


U.  C.  558.  a.  C.  N.  214. 


tliae  partis  homitiibus  ailimus  accederet,  in  ftatione  ba* 
ilieire  coepir,  ingens  in  fpeciem  criminibus  Tanis  acceffe- 
.Tat  lidea.'  ac  primo  etiam  tumultuofe  deeurretat  multitu- 
.eb  ad  proliibendos',  ii.  in  terram  egrederentur. 

I 

*  .         *  *  * 

XXVIII.  In  Nhac  turbatlone  rerum  in  conrionem 
▼oeari  placuit.  ubi  qum  alii  alio  tendprent,  nec  jpro- 
-eul  feditione  res  effet,  Apolionides  prlncipapa  ^nns 
ermoxieuEi  Csilutarem^  ut  m  tali  tempor^»  habuit:  nec 
/peii  fdutis^  neo  fernkiem  fropiorem  unquam  civitM 
^i  fniffe^  Si  enim  mt>  animo  omnes  vel  ad  Ramanor^ 
vmI.  nd  Canhaginienfes  inclinen$%  nuUiuf  civitatis  fia- 
tum  fortunatiorem  heatioremve  fore.  fi  alii  alio  tranant 
rex^  monjnter  Poenos  RamanosiUi  heUum  atrocius  fore^ 
M/tkan  htter  iffos  Stftacufanos:  eum  intra  fosdem  muros 
fttrx  jutraque.  fuos  exercitus ,  fua  urma ,  fuos  habitura  Jit 
4btcgs..  :  Itaque  g  ut  omnes  idem  fentiant^  fumma  vi  ageu' 
jdum  tjftJ  utra  focietfts  Jit  utiliory  eam  longe  minorem  oe 
hnioris  momenti  confultationem  effe.  fed  tamen  Hienofut 
^otiusiquam  Hieronymiy  auctoritatem  fequendam  in  fociis 
4egendis^  vel  quinquagipta  awnis  feliciter  expertam  ami» 
titiam  nuno  incognitat^  quondmn  infideli^  f^raeferendam* 
•Effio  etiam  momcnti  aliquid  ad  confilium^  quod  Cartkof 
-ginienjihus  ita  faitt  mgarifoflit,  utnon  utique  iu  prae* 
fsntia  beUum  cum  iir  geratur':  cum  Romanis  extemflo 
Jtmt.facem^  aut  ieUum.  habendum»  Quo  minus  cupidi- 
itatis.  ae  ftudii  vifa  eft.Qratio  habere,  eo  plus  auctoritatis 
liabuit*  Adjectuai  eft  praetoribus  .  acr  delectis  fenato* 
tiwaaL  militare  etiam  conlihumf  juJGK  et  duces  ordinum 
praefeetique  auxiliorum  limul  coufulere.  Cum ,  faepe 
icta  res  effet  mag^is  certaminibus,  poftremo ,  quia  belli 
cum  Romanis  gerendi  raiio  nuHa  apparebat,  pacem 
ileri  placuit,  miidqtte  cum  eis  legatos  ad  tnmeonSx^ 
^msnddm*  1      •         ' 

XXIX.  Dies  h^ud  ita  muhi  intercelTerunt,   isam 

am  Lecntinis  legati,  praeCdium.iinibus  fuis  orantes^.  ye» 

neruut;  quae  legatio  perppportuna  vifa  ad  muhitudinem 

>  incouditam  ac  tumultuoram  exouerandam,  ducesquee)us 

eblegandos.     Hippoprates  praetor  ducere  eo  traxisfugas 

joflus : 


^ 


j.  I B  E  R  xxiv.    Ca».  xm.     ,  19« 

U.  C.  538.  •  a.  C.  N.  2t4. 

.jurfus:.    fecuti  muUi  ex  mercenariis  amdliis^     quatuor 

sztiiHa  armaicorum  effecemnt,.    Et  mittentibira  et  imlHg 

ea<Jaeta  expeditio  fuit.  nam  et  illisi  »quoct  )amvdin^Qi»r 

.piejbant,    novanda  res  oocafib  data  efi; ;  ^etbit  i»ntita|u« 

quandam  urbis  rati  eithauftam,    laetabantur.     cete;nim 

'iei^Terunt-modain  praefentia  velcit  cprpus  aegrQtit,  qao 

mox  m  graviorem  morbum  recideret;   Hippocratesenim 

ifinitiipa  proTinciae  Romanae  piimo  fnrtiTis  exomrfioni* 

-Ims  Yaltare  leoepit:  deinde^   cum  ad  tuendos  fbcioroitt 

a^ros  milCum  ab  Appio  praeiidium.  effet,  omnibus  00« 

piis  impatum  in  .oppoiitam  fteiiottem  cum  caede  iititllo- 

rnm'  fecit.  .  Quae  cum  ellent  nuntiaAa  Marcello^  l^itoe 

estemplo  ^tyracufavmUit,  qt^i  pacia  £dem  ruptem  eiSe. 

dicerent :  nfc  beOi  defuturam  unqiiam  caulam)  nifi  Hip« 

«pocfates  atque  Epicydes  nqn  ab  Syracufis  modo,  fediote. 

procul  SiciHa,  ablegarentur.  .  Epieydes,  ne  aut  rens  ori* 

f  Ininis  abfentis  fratris  praefens  effet,  aut  deeffet.pro  per- 

ote  Cua  concitando.bello',  pi»£ectaa  et  ipCe  in  Leontinotft 

:  quia^  ]hn&  eos  j^verfus  popQlmnRomanum  concitatos  oev* 

Tiebat ,  ayerDere;  etiam  ab  Syracufis  coepit.     Meirii».  fcr 

focm^  fepigiffe  tum  l^omamisiy  u$^   ^icunqw  'jHtpuli  fut 

rtgibuf  fmff^m  %  '  er  fua^  Mtimns  ejfkut;    mc  jm  Ubttfj» 

-sate^  *comentot  -  ^e  f  •  nijt   atioiu' regneut  ac  iammnmr» 

'iianmtiaudum  igitur  eit  effe^     hecmtiMas  ^quvqucu^mm/k 

cenfere  Uker6s  effa:;  vel  quod  iu  folo  urbis  fim  tytmmm 

ce^iderit^    vel  quoA  ibi  primum*  conelmatum  ad  liberim^ 

sm^    reliGtisque    regUs    dmibus    Syraeitfas  fit   comcur» 

/fne»     Itaflm  aut  etnmendum  id  de  foedere  effe^  .  aut  k" 

gm  eam.foederis  mu  accifitkdm.     Facile  mnltitttdim 

•  pei^f uatf um :  legatiefpie  Syr aeulanorum »  et  de  caede  Ital* 

'tionis  Romanae  quereniibus,  etJHippoeratem  atqne  Epl* 

oydem  abire  feu  Loccos ,   fep  quo  idio  mftUent,  dom* 

'^modo  ISicilia  eederent,    )uhentibQ8^    ferociter  re^n- 

lum  eft:     Neque  mandaffe  fefe.  Syracufanis  ^    «^  focm 

fro  fe  cum  Romanis  ^acerent:  neque  tHteri  alienis  jkedu 

,ri6us.    Haec  ad  Romanos  Syracufimi  detulerunt,    ab* 

•nu^tes  Leontjinos  infua  potejiate  tffc,   itaque  int€gro  fc^ 

ciim  foedere  beUum  Romnos  cum  iit  gefturos.    ncquc  ftft 

defuiuros  ei  heUo;  ita  ut  in  foteftatm  redmt  fnoa  tut'^ 

fus  ditiom  cffcnt  >  fkut  vax  comoemffet^ . 

N4  3aaL 


» 


%h^  L  I  B  C  U  XXIV.    CAt.  XXX. 

U.  C.  .^3H-  -  a.  C.  N.  214.   ,    * 

XXX,     Marcellos  cam  otnni  exercitu  prbfectu^  in. 

lieiMttinos^    Appio  qiioque  «ecito,   ut  altera  pairte  ag* 

-gi^deretur  ^  taato  ardore  ndilitum  eft  ufos  # h  ira  inter 

jpondiriiai^  paeis  interfeGixe  ftationis,  ut  primo  impeta 

nvbem  expugi^areht.  ^  Hippocrates  atquje  EjHcydei,  polt*' 

iqiiain  jstpiinaros  refringique  portas  Yiderei.in  arcem 

<bfe  cum  paucis  recepere»    iiide  clam  nodta  HerVefTum 

pt^rfuginm.      Syfftoufanif ,  ^  ooto    milli^m     armatorum 

9igmine*pEofectis  domo,    ad Mylam  fiumen  nuntiuaoe- 

eundt ,   oaf/tQ^  urbem  efle  *,  cetera  falia  mix|a  ireris  fa- 

-««Rs:  cayedcm  promiftuam  militum  «tque  oppidaLnorum 

'Jdsciakm^  nec  qaen4)uam:|mberem  arbitrari  fupei^ffe :  di- 

4^eptaa  .Qfbem :  bona  iqcupletium  donau.    Ad  nuntiHm 

lam  atrqei^al  conftitir  agmen;    concitatisque  onmibtts, 

.  clacto^  (erant  autem  St&i  ac  Dinomeneis)  q[uid  ageren^, 

confakabant.  '  Tervoris  fpeciem  haud  vanam  mendacio 

jfKraefaiierant  Terbttriti aci  fecuri percuf&trai^sfiigae ad duo 

miilia  boiainttm.  ^^cacenmii    Leentinorum   militamque    | 

aliosmxr  nemo^    poft  cskf^s^m  urbemi    Tiolatus  bierat: 

vEaaxiae  oaninia  eis ,  nifi  quae  priraus  tuhmltus  eaptae  ur- 

'li4;s  ab&ttiriferat,  rcdtituebantur;     Keo  ut  L^ontino»  ireBt> 

-predieos  ad  qa^dem  ccmmilitones  quereimsV   perpelli 

.{iptaaae,  nec  m  eodem  Iboo  eertioreQi  nuntium  esupe- 

Hai»re&t«.    Cu^^ed  defecttoiiem  ineHnatos  animos  oer« 

'jmresit/praetot^s^  fed  eotn  mo^m  kau4  diutiimum  fbre» 

fi  «luoei  amentiae  fublati  effent  t  es^reitum  duconi' SSe- 

Katam.    idlt  cum  paucis  equitibus  Hett»efliun  pirofici- 

feuismr «  ipe  ^  territis  omnibus ,  per-  prodisionem  urbis 

:f€mBpBSA»m*   quod  ubi  |r4i6ra  'eia  f liitineeptnm  ^^  ri  agen* 

diim  latsf '  pbftaro  die  Alegaris  caCtra  morent,  ut  Lier- 

*fceirom/^omnibus  copiis  oppognsirsn|.     Hippetrates  et 

£pieydesf  non  tam  tutom  prima^iperies  ^uam  i^nun, 

i^nndique  abfcif(By  coniilium  effe  ratt,  ot  te  miiitibus 

^pevmitterent,  et  affiuetis  magna  tx  parteiibi,   et  tum 

-Sama.caedis  «^mmititonum  aceeniis,  bb^am  agmia^i|>ro« 

■oeduttt. -  ^ima  foirse  iigna fexcentorum Creienuumerant, 

qui  iqiud  Hieronynnim  meruerant  fab  eis  ^  et  Hanniba* 

*^S  beueficium  babebaut,  capti  ad  Traiimenum  interHo* 

iManoro^n  aiiaciHa,  dimi^que.  quos  ubi  ex  iignis  armo- 

rmnque  balatu  cogi]^vere  Ilippo(a;aites  atgue  £pieydes» 

r  ramos 


t  I  B  £  R  XXry.    CAt.  XXX.  XXXI.      -aoi 


'  U.  C  538.  a.  C.  N.  2 1.4. 


ramos  ^leae  ac /Telamt^nta  aUa  fupplkum  porrigeniiBii 
oraro,  ^Ut  wmpent  fifi ,  Meptcsque  tutar^tutur^  um 
frcdertut  ftfracufauis^  m  fUibus  «to;r.  ipfi  truditutlli 
fcfulo  SLmuum  diti^rtutMry  .     ^     > 

/vXXXL  ,« J^»fl0vera,  coTiclamant,   honum  ut  animuilk, 

hahtrtnt:     omutm  fi  eum  iUir  ftrtumm,  fithituras^      ln- 

terlioaCQlilQjijmumAgiM  confiiterant^  t^eb«ti|rqiie  ag- 

ui^:  .jn.ecdm{i,  qaae.mora^  ^aula  foret^  perreneret  aa 

duces.     poftquam  HippoGraten  atque  Epieyden  atiefEs 

pervaiit  rumor,  fremitnisque  totoagmine  eirat  haud  dubie 

approbamium  adventutxi  eomam;  extemplo  praetores  ci- 

tatis  equis  ad  prima  figna  perrexerunt.     Qui  mps  itu 

quno  Hceutim  Crttenfius^tfftt^  rogitantes^  coUoquiu  fireu» 

di  cum  k^e^    iujuffu^  frattouum  mifiendi  eos  Aguuui 

fito?  ,  Comprebendi  in)iciqtte  eatenas  jurfeiviit  Hippo* 

criati, ,  a4  quam  'T04^eip  tantu«  eactemplo  primttmt  a  €>e- 

tenfibue  clamor  eftortus,  demdeexpepttu  ab  aliiSf  ut  fa« 

frile»  fi  «Itra^tendereatf  appareret^  eia  timendom  efb* 

SotHcati  ineertiqae  rerum  fuarum  Megaram,  nnde  pre- 

feoti^cranti  referriiigna  pRbent,   nttntiqsque  de  ft^ 

praefi^ti  Syractt&s  muttmt*  ^Flrattdem  qiioque  Hi]^po« 

evetes^^addit",  inclSnlUie  ad  omiiem.fufpicionem  miimie* 

*et|  C|Mn£um  4^ibusdattt  ad  itinera  infid^nda  tniflis, 

▼^liit  iiet^oepitas  litiuras^  quas  ipfe  oompofuerat^  recitatt 

*Jhfue^ris  Stfrueufoui  csmfuli  iiarctUo*    fecundum  fabi- 

tem,  utafColet,    fiariptum  erat:  Hee^e  eum  utqtte  ordiue 

fttigt  ^,  qttud  iu  Leoutistis  nuUi  feferciffn,     Sed  outmum 

mrcoatmfiorum  uulitumemuiem  tiffe  caufiuut    utc  tmfuam 

Sjfuocufas  fuieturas»     douec  quJdquam^  e^teruorum  auxi^ 

Uorum^  aut  iu  urio^$ut  iu  esgerdtu.  fitOy  effet.     itaqua 

dsrot  Oforam^  <^.«txf  qui  cumfitis  fraatorihus  cs^a  ud 

MtfNtraui  ktbereutt  su  fittuu  fotefl^tem  red^ret  ^  acfitf» 

fUao   eorum   liberuret   tautUm    Syracufas*      Haec  ca«i 

rocikotm  elfent,  cum  tanto  cli&iiiore  ad  arma  dSsiBur^mn 

e(t,  ut  pra^orM  inter^ tun^uitttm  paridi  adgqt:jiuTerint 

:  Syraeum:  etnefi^.qoid.em  eorum  f^itio  compar^f& 

Hft^  impetusquein  Syr^acufaims  mijites  fiebann   aec  aJ» 

ttlip  temperatum  ioret.,  ni  Epicydes  arque  Hippocrat^ 

ifM  amilt^iidiiua  obaiepa  ilXenjfc :  islou  a^  milericQrdia  a«t 

N  5  .  homane 


302  •       L  I  B  JE  R  XXIV.    C  A  p.  X5CXI.  XXXll. 


U.  C.  538. 

a.  C.  N.  214. 

/ 


kumano  GoniiliO)  fed  ne  fpeixi  reditus  praeciderent  iibi, 
et  cum  ipfos  fiiEBttl  inilites  £d&s  haberent,  .£mul  ob- 
£de5 ,  tum  eognatos  quoque  eoruin  aique  amic6s  tanto 
meiito  primuai,  dein  pignore  fibi  cohciliareint :  experd- 
que,  qUam  vana  aut  levi  aura  mobile  vulgus  elTet,  niili- 
tem  nacti  ex  eo  numero ,  qui  in  Leontinis  circomrelli 
erant,  fabprnant,  ut  Syracufas  pei;ferret  nuntium*  om- 
T^nientem  eis,  quae  ad  My]am\Ea]fo  nubtiata  erant; 
«uctoremque, fe  exbibendo,.  ae  Teiut  vifa,  quae  dubia 
'eitant,  narra|ido,  conc^taret  iras  hominuiii. 

I  -  .  # 

XXXtl.     Huic  non  apud  Tulgum  modo  Jides  fiut, 
<fed  fenatum  quoque  in  ouriwi  introductus  moTit*  haud 
Tani  quidam  Jiomvnes  palam  ferre,  fgrbttti  detectMtB 
Leomtimis   effe  ^tvgritiam  et  eruMuutem  Romamormtt^    «f- 
dem,    fi  ifnraffent  fSifraeufafy    aut  foedion^etiam^     fK0 
mMJus  iH,  avaritiae  praemiuem  effety  facturos  fuiffe.  '  Ita- 
que  claudendas.ouncti  portas,  et  ouftodiendam  ai^hem 
«c^nCere.  fed  non  ab  eisdem  .ommsvtimere,  nec  ^osdem 
odifCe.  ad  militare  genits  omne.partemque  magnam  ple- 
bis  iiiTifum  ^Se  nomen  Romanum»     Prae^res  optiinA- 
.tiumque  pauci,  quanqnam  inflammati  Tanonuhtto^eran.r, 
itai^en    ad    propxiis ;  -praeCetidusque    malum    cautiores 
«effe.    £t  ja^i  ad  Hexapyluai  erant  Hippoct^tias  atqne 
.£picydes:  ferebanturque  ooUoqiua  .per  propin^uos  po* 
pul^rium,  qul  in  exerciiu  erant,   ut  partas  ap^ireAt, 
:iinerentque  communem  patriam  defendi  ab  imp9tiii4^o« 
.manorum.     JjMn,  unis  foribu^Hexlbpyli  apert}Si>  coepti 
«erant  reGipi,-  cum  praetore^  dntervenemm^    et  priino 
imperio   minisque.^     deinde   auctoritate,     deteireudoi 
'poftremo,  ut  omnia  Tania  erant^  o]bJiti  'ma^eftatis,'  fMreci* 
>ops  ageb^nty  ne  pvoderent  jpatriam  tyranni  ante  iW^U' 
.tibus,  et  tum.  corruptoribus  exercitus,     Sed  fiird^e  ^^ 
.baecomnia  aures  cdncitataeiiMiltttudinis^,erant,.neG  mi* 
iMMT^intusTi,  quamforis,  ponaeeffringebantur :  efEractiS'- 
:  que  omnibus,  tuto  in  Hexapylo  agmenreceptum  eft^  Pr|a- 
;|ores  in  Achriidinam  cum  juTenmte  popularium< , epiuQ* 
.  giunt.  mercenarii  ihilites  perfugaeque  y  et  quidqoid  re* 

fiorum  militum  Syracuiis  erat,   agmen  hoftiuoi  aug«nt. 
ta  Achradina  quoque  primb  impetu  capituri  praetonW* 

qua 


L  I B  E  R   XXIV.    C  A  F.  XXXII.  XXXIIl.      203 


U.  0*538.  a.CjS.  214. 


qse  (nifi  qiii  inter  twtiulmizi  effugernnt)  omi|e$  inter- 
.fioiimtar.  noz  caedibus  iinem  feGit.  .Boftero  die  Xenri 
»d  pilean  yocati,  et  carcere  vincti  eoiilli:  confuTaqttfi 
jbaee  omnis  mnltitttdo  Hippocratem  at^jue  Eplcydem 
creaint  praetores :  Syracufaeqae  cum  breve  tempas  U- 
bertas  af fulfilTet».  in  antiquam  fenritutem  reciderunu    » 

XXXIII.     Hctec  nuntiata  cum  eflent  Romanis,  bk 

Le^ntinis  mota  XMnt  extemplo  caftraad  Syracufas.     Et 

ab  Appio  legati  per  portUm  miQi  forte  in  quinquei^raii 

erant;  praemiXTa  qaadriremis ,  eum  intraffet  fauces  por- 

tuts,  capitur :  legati  aegre  effugerunt.     Et  jam  non  modb 

paciS)   fed  ne  belU  quidem  jura  relicta  erant :  cum  Rd« 

manus  exercitus  ad  Qlympium  (JoVis  id  templum  eft) 

•mUle  et  quingentis  paXIibus  ab  urbe  caCtra  pofuit.    Inde 

'  quoque  leg^tos  praemitti  placuit :  quibus ,  ne  intrarent 

.urbem,    extra  portam  Hippocrates  atque  Epicydes  ob- 

viam  cum  fuis  procefTerunt.   Romanus  orator  00«  beHum 

fi  Stfr^fanit$  fid  ,tp«w  suxilitmqui  affitrt^   ait,   it 

tis^  fuiy  ^xmeiiu  euidi  tUf fif-  ferfugiriut  udfe^  it  iif 

fuij    metu  offrefji^   fotdiorem^    uan  e^fili^  folum^  fed 

etimu  morti^   ftrvitutim  fatiantur.     Nic  ettedim  uefim* 

dmu  fociottum  inuham^RMuuuos  pajfuros^     Itaqut  fi  sjr» 

quiadfi  firfugiruntj  tutus  in  fatriam  niitus  fatint^ 

caadis  auctons  cLeiantur^  tt  liheriat  legerqui  Syracufanis 

Tiftituautury   uihil  armif  ofUs*effi*  fi  ta  non  fiaut^   ffii- 

€UUfU%iu  mora  fit^  beUo  ftrftcuturos.    Ad  ea  EpicydeS) 

Si  qua  ad  fi  mandata  hdbirent\    nffoufum  eis^    ait,   /a 

^daturt^  fbiffe:   cum  iu  iorum^    ad  quos  vifterint^    mauu 

'  f^^jf  Syracufaua  effet^  tum  nuerteremurt^     Si  beUo  laaf" 

fimt^  ^  ipfa  ri  iuteUicturos ,  uiquaquam  idm  ifft  Syram* 

Jkf  ac  Lioutiuos  pffuguari*^  Ita  legatis  relictis,  portas 

<$}au£it«    Inde  ttrra  marique  iifilu)   obeptae  oppugnari 

Syratmfae:  terra  abHexapyloi  mari  abAcbradina«  cujus 

amrtf^  fliuctu  i^luitar.   et,'  quia,  licut  Leontinos  terrore 

acprimo  impetu  cepfcrant,  non  diffidebant^  vaftaaa  dis^ 

|eiMmqae   fpatio    urbi^m   parte    aliqua   fe    invafuroSt 

o^nfm  apparatuto   oppu|fnandarum  url^ttm  muris  ad* 

moTtrinnt. 


'  i .. 


XV 


VTtf 


I 

9o4  t  1  B  E  R  XXTV.     Ca?.  X3CXIV. 

y.  C  538.  a.  C.  N.  214 


XXXIV.     £t  hahuifret  tanto  impetu  coepta  res  foitU' 

nflm )    xiifi  unus  hoxno  Syracuiis   ea  tempertaTe  iuiffet  1 

Arcliiniei}es:is  er^t,   unicus  fpectabor  coeliriderumqne;  \ 

-mirabilior  tamen  inventor  ac  maehinator  beilicorum  txsr.  1 

*loaentorum  operumqae,    quibus  ea,    quae  hoftes  ingonti  ' 

mole  agArent,  ipfe  perlevi  momentoli^iGcaretur.     Ma- 

irum  per  i^naequales  ductum  coMes,  (p]eraquealta  etdiffi- 

cilia  adltii,   fabmi£fa  quaedam^  et  quae  plania  vallibus 

adiri  poffent)  ut  ciziqae  aptnm  vifnm  eft  loco,    ita  cpmili 

gefiere  tormentomminftraxit.  Achradinae  mttrumt  <]ui, 

ut  antedictam  e£t*,   mari  alluitur,    ex  quinqueremibus 

Siarcellus   oppu^nabat.   <  Ex  ceteris    navibtts   fagittarii 

func&toresque ,,  et  veHtes  etiam^  quorum  telum  inhabile 

ad  ifemittendumdm'p0ritiseft,   vhc  quennuam  iine  vul- 

nere  conliftere  inL  mtiro  patiebantur.     Hi,    qinia  fpaciD 

^vifElibus  opii^  eft,  .procul  muro  teijtebant  naves.  junctae 

aliae  binai^  ad^qttinqueremes,  demtis  interiotibos  reims, 

\ut  latus  lateti  appliearetur ,    cuiu.exteriore  'ordine  re« 

^mQrum  yekit  naves  agerentur^   tm-res  contabpiatas' uit- 

cbinamei(itaque  alia  quatiendis  mtiris  portabant.    ^dver- 

'fus  hunc  navalem-^apparatum  Achimedes  variaemagYD- 

•iodinis  tormenta  in  muris  dispofuit*.  in  eas,  qaae  pvooal 

«evant,  nave^  faxa  inge^nti  pondere  emitt^bat:  propkvres 

Jevioribus,  eoque  magis  crebris,  petebeft  teHs :  poftremo, 

^itt  fai  vulnere  intacti  tela  in  hoftem  ingererent ,  murum 

•b  imo  ad  fammum  .crebris  cubitalibus  feve  cavis  apt« 

\voit4  per  quae  eava  pArs  fagittis,  pars  fcorpioiiibus  modi- 

*>^i8«x  oa^iko  petebant  hoftem.    Quae  propius  qaaedam 

fubibant  naves ,  quo  interiores  ictibus  tormentornm  ef» 

Cent,  in  eas  tollenone  fuper  murum  eminente  ferrea  ma- 

nuafirmaecat^ae  ilHgata  cum  injeota  prorae  effet,  fffM 

Kbramento  plambi  recellente  ad  folum  ^  fuspenla  prorHi 

>n»vim  in  p.uppim  ftatuebat:  dein,  remiHa  fujbito,  vtlnt 

ex  muro  cadentem  navim  cam  ingenti  trepidatione  hinx- 

tarum  ita  undae  affligebant,  ut,  etiamfi  recta  reeiderati 

»-«lk|oantum  aquae  aftciperet.   Ita  mafitima  oi^ugnatk>  ^ 

elafar ,   omnisque  vi^  eft  eo  verfa  ^ '  ut  toti^  viribua  temi 

'  9gg<^ederemur«   Sed  ea  q^oque  pars  eodem  omim  appaiiaia 

tarmentorum  infjrruct»erat,  Hieronis  impenlia  cinMi^ue 

per  mult^os  annos,  Archimedis  uxiica  arte*  natura  etiam 


HBER    XXIV%     Caf.  XXXIV.  XXXV.       ^S 


U.  C  538.  a.  C.  N.  2.14, 

invabat  Joci ,  quodldxum,  cui  impoifta  xDuri  fund^en- 
ta  funt,  sn^gna-exparte  ita  procliye  eft^  utnen  folum 
miSA  tormento ,  fedi  etiam  quae  p^ndeve  fup  proToluta 
•flj?ni>9  gravit^r  in  ho&eixi  ineiderent.  eadem  caufa  ad 
fdbeundum  arduum  aditum  inftabilemq^ue  ingreffttta 
praebebat.  Ita,  conlilio  uabito,  cum  omnis  conatus 
krdibtio  effet , '  ablaftere  oppugnaticme  ^  atque  o  blldendo 
tantiai93  ^arcere  tiG^rf^a  XDaric^tte^  coxxi^eadbus  ho&emr 
piacim.  .     •    ■.     ^  "    ,  ' 

'    XXXV.    Inte#lm  Marcellus,  cucb  tertia  £ere  p«n# 
:e«feitiis  ad  recipiendas  urbes  profectus , '  cpxae  in  xnot» 
veruisaadCarthaginienfesdefeceraxtti  HelorumatqueHer* 
beffuiti,  ^edentibus  ipiis,  recipit.  Megara  vi  capta  dirult 
ao  cbripuit,  ad  reliquoruxn,  ac  inaxime  SyraoufanoninH 
terrorem'.    Per  idem  feretempus  -et  Himilco,  qui  ad  Pa* 
ohyni  promojciitorium.clanemdiutenuerat,  adHeradeam^ 
qixam  rocant  IViinoaiB)  quinque  et  vi^ti  milliapeditum, 
tikia  eqm^um»  duodecimelephantosexpofuit:  nequaqixani 
aiua  quantis  copiis  ante  tenueraj  ad  Padbynum  clafiTexD. 
Sedi  poftquam  ab  Hipj^ocrate  occupatae  Syraoufae  ^pant, 
profectus  Car&aginem,<  adjtttuSque  ibi  et  ab  legatis  Hip- 
peeratisi  Jiterisque  H^innibalisv  qui  venifTe.  tetiipifs  a}e^ 
bctt  Siciliae  per  fuixixxsum  decus  repetendae,  etipfe  haud ' 
v«nus  praefens  moxxitor  fftcil^  peirpulerat,  ut^  qnantae 
maadiaxae  poffant,   pedrHim  eqt^itumque  a>piae  in  Sipi* 
lieiii  trai)icerentur.     Advenlisns  Heracleam,  intra  paucor 
dies  inde  Agrigentujffi  recipiti  *^  aliartn!nque  «ivxtatum, 
€]^«  pasrtis  CarthaginaexiLiium  erant ,  adeo  aeeenlae  fant 
fpes  ad  pellendos  Sicilia  Eomanos',  -ut  poftreilto  etxam^ 
qui  ohixdebantur  Sytadulis,  enimos  fustttlexdait*,  et,  pairte 
oofda^um  Jbiis  defendi  urbem^poffe  tati,  ita  inter  fe  mu-t 
ivera  belti<par|itiimt,  ut  Epicyd^praeeffipt  cuftodiae. 
ui^bh ,  H3ppe<srate&,  Himilbimi  conjunetus ,  Uellufn  ad** : 
vexfus  confulem  Ilomanam  gerer^t.     Cuus  decetn  xnDli- 
b«si  ped^m,.'>quxxigeniisk  eqnitibiK,  nocta  per  in'te^^£far> 
c)]lkediftsrloea  profectuis  ,^  gaftra  ctrea  Acrinas*  urbem  po^ ' 
xi^bat;^  "MuxiaentiiMiSi  fiiperveait  Mavceilitey  abA^gsnto  ^ 
jaAr  oecilpa«o>9  oaitL  fvkStxm  eo  <  praevenive  hoftem  fefti<* 
-iiMtt/tetexidSCbt^  t^dacta^^^  xmzms^flituft^  qnamiiillo  - 

•^:  .  '     ^  r  •     "  tem« 


^ 
0 


I 
f 


gflig      LIBER    XXIV.     Caf.  XXXV.  XXXVt 

■    U-  C.  55H.  a.  C.  N.  ai^. 


"•■ 


tenipore  ac  looo  {lyraeuranuin  libi  exertBitum  t>bTiftni 
fore ;  fed  tamexsi,  nietu  Himilconis  Poenorumqti^  {%)!  qui» 
bus  nequaquam  eis  cppiis,  quas  habebet,  par  efliet) 
quam  poterat  miudme  intentosi  atque  agmine  ad  omioLes 
oafus  compoiito  ibat. ' 

^XXXVI.     Forie  ea  cura,  quae  erat  adrerfus  Poenos 
praeparata,   adverfus  Siculos  ufui  fuit«     CaCtris  ponen- 
dls  incompoGtos  ac  difperfos  nactus  eos  et  pleros^ue  in« 
ermes,    quod  peditum  fiiit,  circumrenit;   eqaes^leYi 
«asirtamine  initO',   com  Hippocrate  i^ras  perfugit.     Ea 
pugna  deficient^s  ab  Romanis  oum  cohibuiffet  Siou]ot| 
Marcellus  Syracufas  rediit:  et  poft  paucos  dieg  HimilcOf 
adjuncto  Hippocrate,  ad  flumen  Anapum,    octo  ferme 
'  inde  millia,    caftira  pofnit.     Sub  idem  fere  tcfmpiis  et 
naves  longa^  quinque  et  quinquaginta  Catrthaginienfium. 
6um  Bomilcare  clafiis  praefecto'ia  magnum  portum  Sy« 
racufas  ex  aho  decurrere;  et  Romana  item  cla0iS|'tri* 
ginta  qninqueremes,  legionem  primam  Panprmi  ezpofue*: 
re;  verfumque  ab  Italia  bellum  (adeo  nterque  populus 
in  SiciUam  intentus)  fuiXfe  videri  poterat»     Legionem 
Romanam,  quae  erpoilta  Panormi  erat,  venientem  Sy- 
racufas ,   praedae  haud  dubie  libi  futuram  Himilco  ra« 
tus,  via  decipitur.  mediterraneo  namque  Poeuus  itinere 
duidt;  legio  maritimis  locis,  claffe  prolequente,'ad  Ap* 
Claudium ,  Pachynum  cum  parte  copiarum  obviam  pro-. 
grellum  pervenit.     Nec  diutius  Poeni  ad  Sjrracufas  mx^ 
rad  funt,  et  Bomilcari  iimul  parum  fidens  nayibus  fuis^ 
duplioi  facilenumero  elaCfem  habentibus  RomaniSi  iimul 
inutili  mora  cernens  nihil  aliud  ab  fuis  quam  inopia  ag«. 
gravari  fomos,  velis  in  altum  datis,  in  Africam  trans* 
milk.     Et  Himilc6,  fecutus  nequidquam  Marcellum  Sy- 
racufas ,  £  qua ,   priu^quam  ma)oribus  copiis  jungereturi 
occafio  pugnandi  effet,    poftquam  ea  nuUa  contigeriat^ 
lutumque  ad  Syracufas  et  munimento  et  viribus  hoftem 
cernebat,    ne  fruftra  afQdeniio  fpectandoque  oblidio* 
nem  fociorum  tempus  tereret,   caftl-a  inde  movit:  ut^ 
quocunque  vocaffet  defecdonis  ab  Romanis  fpes,    ad^ 
moveret  ezercitum^  ac^praefenafuas  vesfoventibua  ad-  - 
deret  auimost    JAuvgaatiam  pii»mn»  prodito  ab  ipfia 

prao- 


LIPEK   XXtV.    CAf.  XXXVLX^XXVH.      ab» 

U.  a  638-^     ^     ^C  N.  214.         '      "^ 


praelidio  Roisasio,  recepic:  libi  frumenti  ipagukyiscoiiio- 
meatusque  omxiis  generls  con^ectif  erant  Romani^. 

•  .  1«.  '    .    "         '  '••  -     ■ 

XXXVIL:»  Ad  banc.clefeetionem  erccti  funt  et  alijr 
rum  ciTitatum  animi:  .  pmeiidiaque  KoinanJBr  aut  p^Ueii 
bantur  arcibus^  aut  prodiu  per  iraudem  opprimebanw. 
tnr;     Henna,    excelfo  l,oco  fic  praerupto  untlique  lita^, 
cum  I0CO .  inexpugnabiJis  erat,   tum  praelidium  in  irce  ^ 
Taliduni,  praefectumque  praeiidii  b«ud  fane  opportunum 
in^fidiantibus  habebat.     L.^  Pinanus  erat  yir  acer  ^  et  qui 
plus  in  eo ,  ne  potTet  decipi ,   quam  in  £de  Siculorum, 
reponeret.   kt  tum  intendefant  eum  ad  cavendi  omnia ' 
curam  tot  euditae  prodit^ones  defectionesque  urbiumi-  * 
et  cladet  praeHdiorum.     Itaque  nocte  dieque  )uxta  pa« 
rat^  inftructaque  omnia  cuftodiis  ac  yigiliis  erant:  nec. ' 
ab  armitaut  loco  fuo  miles  abscedebat.     Qaod  ubi  Hen> 
neniium  printipec ,  }am  pacti  cum  Himilcone  de  prodi- 
tipne  praelidii ,  animadverterunt ,  nulli  occafioni  irau*^ 
dis  •Aomanuin  patere,'   palam   rentiir   agendum.     Urm> 
h$m  MrctmqHt  fuae  fotefiniit ,  ajunt,  debtre  effe  <^  fi  liberi  '. 
infociemtm^nonjerviiuxujhdim^   trmUti  ejfeui  Rom^ 
niu    ituquc  daves  forturum  redds  fibi  aequum  cenfent» 
£011^/  fodis  fidem  fusm  maximum  vdnculum  effe:    et  hui  ) 
fibi  'fofedum    Romanum  fenutumque   gratias   kabiturum^ 
fi  votentetj  ae  non  coacti^  manfijjent  in  amkitia.    Ad  ea  ' 
Komanu^,   Se  in  fraejidio  imfofitnm  effe ^  dicevt ^  abim^ 
feratore  fuo:    clavesfue  fortarum  et  cuftodiam  arcis  ab' 
eo  accefiffc^   quae  nc^c  Jiio  nee  Hennenfium  arbitrio  hahe* 
ret^  fed  ejusy    qui  commififfet.    fraejidio  deced^re  apui, 
Romanos   cofitale  effe:    et  nece  liberorum  etiam  fuorum 
eam  lcgem  forenus  Janxiffi^     Conjulem  MareeUum  haud  ' 
firoaul  affe:    nd  eam  mitterent  legatos,    cujus  juris  ntqUt   "* 
nrbitrii  effet.    Se  vero  negafe  iUi  milTuros :   teftariquei 
ii  verbis  nihil  agerent,  ▼ini^dictam  aliquam  libertatis  mae  . 
^qaaefitmros*    Tum  Pinarius:  atiBi»  fi  ad  tonfulem  grn^ 
vanntur  mittere^    fibi  faltem  darent  fofuli  concilinm^ 
ut  fciretnry    «trum  fatcorkm   ea   denuntiata^    an   uni^. 
terfaa  eipitatis^    tffem,      Confenla  in  pofterTnn  diemr 
eonoio  edkititt'*  <> 

XXXVIIL 


»  I 


tti^      Ll  B  E  R  XXIV.    C  A  f .  XXXVm.  XXXIX. 

U.  C538.  8,C.  N.  fti4. 


•MM*^ 


XXXVIil.     Poftqnam  «b'  eo  eolk^qnio  m  ftroem  DeCt 
recepit,  eonrooads  inilitibiu,  Crerfo  ig$W0Kudijfe^  milu 
ttf,    inqoit»    qmtmdmoium  fri^ftdim  RMwutnH  ah  Siculir 
errcumvtnH  er  ofprejfn  fint  fn  kos  iles.     Edm  yos  frau^ 
im^,  DtAm  ffrim»  benignitate^  4niu  vtjhn  ipfi  virtUte^  dier 
noctesqne  ftrftenio  mt  fervigiUndo  in  nrmis  »  vitaftis^  mti* 
mmH  rtliquum  temfut  uee  fatienio  infaudu^   utc  fueiendo^ 
tr^duci  'poffitf  Haec  oeculta  iu  frauie  emttio  eft^  qitu  afi 
mlkue  Jumus:    cui  quouiam  farnm  Juectdit^    oferte   ue 
frofaiam  claivef  portarum  refofcunt;    quus  fimul  tirssdi» 
derhnuf  y  Carthaginienfium  extemfh  Hitiua-  erit^  femdius» 
fue  kU  trucidabimurt    qttnm  Murgdutiat  fraejidHui'  » 
terfectum   eft*  ^    tioetetu    uuum   uegre   ui    eonfuitmtdMut 
fumfi^  qua  vor  etrtiores  fericuli  inftantis  facerem,     Ortu 
lUce  concionem  kahituri  funt^    ad  erimittandum  nte^    eettm 
etuutdumqut  in  vos  foftdum,     itaque  craftiuo   die^     unt 
veftro^   aut  Henn^nfittm  fauguiue  Henna  iuundahituK   uee 
fraevccdfati  ffem  uUam^     uee   occufoutes  fericuli  qetid- 
q^am  hahehitis.   qui  priar  ftriujeerit  ferrum  ^    ejus  vieto» 
riu  erit*     Intenti  ergo  omnes  amtatique  fignum  exfpeetu» 
Htis*      ego  iu  eoucione  ero:    tt   temfus^    quead  omniu 
iUfirueta    fint^    loquendo    altereaudoque    trakam.       Cnm 
mga  fignum  dedero ,     tum  miki    undique  clamore  fuUatn 
tstrham  iuvtidite^  acfterniteomniaferro:  et  caveto^  quis^ 
ftktm  fuferfit\    a  quihus  aut  vis^    uut  fratts  timeri  pofl 
fit/    Voe^  Ceres  mater  ac  Profetfdna^  freccr,  ceteri  fuferi 
iufitnique  Dii^  qui  kane  urhem  ^  kos  faeiatos  lacus  luevs'» 
que  colitis^    ut  ita  nohis  volentes  propitii  adfitis,   fi  vi* 
tundae^  uon  ferendae^    fraudis  caufu  koe  confilii  cupimusm 
Pluritms  vos^   militess   kortarer^   fi  cum  atmatis  dintie^ 
th  fkturu  effet.      inermes%     incautos  ad  fatietatem  trtt^ 
eielahitis.     Et  confulis  c^ftra  in  propinquo  funt^   ue  quid 
uh  HimUeeiue  et  Cartkaginieufibus  timeri  pojfit^ 


XXXIX.  Ab  hae  adfaonatione  dimiOi  edrpora  e»» 
rlim.  Poftero  die  alii  aliis  loci^,  ad  obiidenda  itinera 
dcitdeiidosqiie  oppidaTiis  esititf,  pars  maxiioa  luper 
ttietttruiti  ciroeqiie,  alfned  «it  ante  fpectacalis  ocnu»o* 
aum ,  coniirtunt.  Productus  ad  populum  u  magi&rati* 
bus  fraefecttts  Homa&uSi  cum  confulis  ea  de  .ra  jut 


l,  I  B  E- R.  XXIV;    Qa  r>  XXXiy.  KL.        «<?» 

' ^-.-'"U;  c,.  •,-3><.,    ;•  - ■    a".  c.iQ-.gr;;    -■  ■ 

8c  poteftatein  elXe  ^  noti  J[uaii]^  ^^pj^^^^iia^.  e<adejm,  quat 
pridie,  dudTfet;  priiQo  r^^iini,^  e^  pTuteS)  r^ddere  cla» 
tes,  dein  jam  ^a  voce^id  odine^  juberent|  Qunctanti- 
que  ac  diiferenti  feVociter  uij^nitarentur,  iiec  viderentur 
ultra  vioi  ultimam  dilatun;  tuin  praeFectu>  toga  fignum, 
ut  conven^rat,  dedit.  militeique  intenti  dudum  ac  pa« 
rati,  alii  fuperne  in  averfam  concionem  ciamore  fiiblato 
decurrunt,  alii  ad  exitos  theatri  conferti  obliftiint.  Cae-* 
duntur  Hefunenfescavea  incltifi,  coacervanturque,  non 
caede  folumf   fed  etiam   fuga,    cum^alii  fuper  aliorum, 

^  capita  ruerent,  atque  integrifauciis,  vivi  mortuis  incir 
dentrs,  cpmularentur.  lude  pafiim  discurritur,  et  or- 
bis^  captae  modo  fugaque  et  caedes  pmnia  tenet:  niliilQ 
remif^ore  miJiLam  ira,  quod  turbam  inermei|i  caede* 
bant,  quam  11  perlculum  par  et  ardor  certaminis  eos  ir» 
ritaret»  itak. Henna,  aut  malo,^  aut  neceffario  fa^inor0 
tftenta./  Marcellus  nec  factum  improbaviti  et  praedami 
Hoimenrium  luiUtibus  ^onceffiU  >*Atu5,  timore  deterritoi 
iemperaturos  proditionibus  pra^iidiorum  Siculos  'Atqiie 
eaeladeSi  ut  urbis  in  miedia^icilia  iitaei  cldraeque  vel 
qb  iniignem^  mimimento  naturali  locum  ^  vel  ,ob  lacrata- 
omuia  veftigiis  raptae  quondam  Proferpinae,  prppe  uno 
die  omnem  Siiciliam  peryalit.  Et  quia  caqde  infanda 
rebantur,  ;non  hominum  tautmn ,  fed  etiam  DebYrum 
fedem  violatam  effci  tum  v?^o.r  qui  etiam  :antie  dubii  , 
fiieranty  defecere.  ad  Poehosi»  Hippocr^tes  inde  Mur* 
gantiam»  Himilco  Agrigenttim .  fejTe  recepit:   cum  acciti 

'  a  proditoribus  nequicquam  ad  Hennam  .^Qxerditum  ad« 
moviXTent»  Marceljlufs  retro.  in  Leontinos  redit:  fru« 
mentoque  iet  comtueatibu^  aliis  in  caftra  Gonvectis,  prae* 
£dio  modico  ibi  relictoi  ad,  Syracufas  obfidendas  v0* 
nit|  jttde  Ap«-^Claudio  Homam  »d  confulatum  peten* 
dum:ixiiCfO|  T«Qi«iinctium  ;Crifpinum,  in  ejuf  locum  clofli 
caftrisque  praefecit  veteribus.  ipfe  bibernacula  quin- 
que  inillia  .paQuum  UetApylo' (Leonta  vooant  locum) 
eommuniit,  «edificavitque. .  Haeo  in  Sicilia  nsque  ad 
principittsnjbiemis  gefta*'  / 

XL.    Ed^fem  aeftate  et  cttm  PkiUppo  regei  quod 
km  iinte  fufpectum  ftterm^  §9^wai  beUum  nb*    Legati 


4JO,         '  1  1  B  R  R  XXIV.     Cap.  XL. 

U.  C.  53«.  a.  C.  N.214. 


MMHtrAi 


ab  Oricp  ad  ML  Valerittm^raetoVem  vencrunt,  praefitden- 
tem  clal&  'Brundilio  Calabriaeqtie  ciroa  litoribas »  nun' 
tiantes,  Philippum  primum  Apolloniam  tentafCc,  lefii- 
bis  biremibus  ccntum  -vjginti  flumine  ad?erfo  fubvc-" 
^tnm:  deinde,  ut  ea  restairdior  fpe  fuerit,  ad  Oricom 
dam  nocte  exercitum  admoviffel:  eamque  urbemi  litaBi 
in  plaiio,  iieque  moenibus,  neque  vlri^  atque  armis  va- 
lidam )  «primo  impem*  oppr^Itam  effc.  Haec  nuntiantea 
orabant«  ut epem  f erret ^  boftemque bauddubium  Ro- 
inanis,  terra  aiit  maritimis 'viribus  arcerdt;"  qui  ob  nnl- 
lam  aliafxi  caufam^  aiii  quod  imminerent  ItaKae^-pete* 
retitmr.  M.  Valerius,  praefidio  ]opi  ejus  Yelicto  P.  Vale- 
tio  legatO)  xum  claffe  inftructa^parataque^-et,  quod  lon- 
gae  nav^s  militum  capere  non  poieranfc,  in  onerarias  im- 
poGtis,  altero  die  Oricum  pervenit:  ttrbemque  eam,  leri 
tenente  praefidio,  quod  tecedens  inde  reiiquerat  Fliilip* 

Sus^  ^aud  magno  certamine  'recepit.  Legati  eo  ab 
^pQ^fonta  venerunt,  nuntiameSfWoblidione  fefe^  qund 
deficereab  Homanis  nollexft,  ^He:  neqiieiustinerenltra 
vim  Macedonum  poffe,  niii  pradlxdium  mittatar  Reoma- 
.numi.  Facmrumfe,  quae  vellent,  pblUcitns^  duo^mUlia 
.  d^ectorum  militum  navibus  longis  mlttit  ad  oftiuixi  fln- 
minfs,  ^com  praefecto  focidmi  Q.  Naevio  Crifta,  viro 
ixnpigro  et  "perito  militiae.  is,  expc^tis  in  terram  mUi- 
tibus,  nayibusqtre  Oricumretro,  ^nde.^^e^eraf,  ad*cete- 
ram  dallem  remifQs ,  mUites  procul  a' fiumin^pet  viam 
mmime  ab  regiis  obfeUam  duxit,  et  nocte,  'ita  iit  nemo 
hofbum  fetitifet,  nrbetn  eft  itigrefTus.  Die  infeqttenti 
quievei*^*  *  dnm  praelechis  juventutem  'ApQlloniatiumf 
armaqueret^rbis  ^ires  infpiceret.  ubi  ea  viia.  ixifpecta« 
que  -fatis  animorom  fecere,  iimttlqUe  ab  exploratoribua 
Goxhperit,  quanta  fbcordia'  ac  negligentia  apad  boftes 
e0et ;  ^filentio  noctis  ab  urbe  fine  uIIq  ttmaaliu  egreffus» 
caftra  boftitim  adeo  neglecta  atque  aperta  hitravit^  uft 
.  latis  conftaret,  prius  inille  >hominam  valbim  intralfe, 
'  quam  quisquam  -fentiret:  «Ci  £>caede  abstinuiffent,  per- 
venire  ad  tabemaculum  regiuixi  potui/Te.  Caedas  prdzi« 
morUm  portae  excitavit  boftes,  inde  tantus  terror  pa« 
vorque  omnes  oecupavit,  ut  non  modo  alius  quisquatn 
armacaperet)  aittcafitria  pdkrelioftem  coxiaretiir;  fe^ 

' \}  -.    .   .  \  \  •  iitilun 


LIBERXXtV.    CAP.XL;XLt  211 


U;  C.,^38.  a.  C,  N;  214. 


^txatti  ipfbYeZ)  ikmt  fomiip  eatcitus  kr^t^-  prope  feitiina- 
^us  fugiens,  tetlitt  quoque,  nedum  regi,  ynz  dkcoro 
habitu,  ftd  flimen  naresqnie  perfdgerir.  eoflem  ^t  alia 
tnrba  effula  eft.  Paulo  minus  tria  millia  mtlitum  in 
caftris  aut  eapta,  aut  occila.  plus  tamen  hominum  ali- 
t|uanto 'captum,  quam  eaefum  eft.  Caftris  ^direptis» 
Apollpnititae  catapultas,  balliftas,  tormentaque  alia,  quae 
oppngnandae  urbi  comparata  efant,  ad'  tuenda  moenia^ 
fi  quando  limiiis  Ibrtuna  Teniffet,  Apolloniamdeyexferet 
«^etera  omxiis  piraed^  ^  caftrorom  Romanis  coneetfa  efJU. 
Haec  cum  Oricum  effent  nuntiata^,  M.  Valerius  claffem 
extemplo  ad  oftium  Suo^inis  doxil^  ne  navibus  capet» 
fere  fugam  rex  potfet.  Itaque  Philippus,  neque  ter- 
reftri,  .neque  nayali  certamine  fatis  fore  parem  fe  fident^ 
fnbductis  .aut  inceiiiis  navibus,  cerra  Macedioniam  jpetiit; 
magna  ex  parte  inermi*  exercitu  fpoliatoque;  Rontkaxift 
cla£xs  cum  M.  Valerio  Orid  hibemavit.  - 

XLI^  Eodem  anno  in  Hispania  f arie  res  geftat^ 
nam^  prios^nam  Romani  amnem  Iberum  transirent,  iiV' 
gentes  CQpiac  HispanorCMn^ '-Mago^  et  Hasdriibal  6ide- 
runt.  defecilletque  ab  Romanis  ulterior  Hispaaia,  ni 
P«  Cornelius ,  raptim  tradueto  exercitu  Iberum-, :  dubiis 
Dociortun  animi^  in  tempoi(e  adveniffet;  primo  ad  pa^ 
ftrutn  Altum  Qocus  eft>  -  iniignis  eaede  magni  Hamil- 
caris).  caftra  Romani '  habuere*  Arx  era^  muntta ,  ec 
C0xiiv«xar^nt  ante  fromentiim.  tamen,'  quia  omnia  drdk 
hoftium  pletiajerattt)  agmenqae  Romanttm  impuneixi* 
Gurfiatum  ab  equitibus  hoftiumfui^rae,  et  ad  duo  mil- 
}ia,  aut  moratorum  s^ut  palan^m  per  agros,  interfecta^ 
ceffere  inde  Romani^propittS  pacata  loca,  et  ad  montemt 
Victoriae  caftr»  commniTereii  £0  Cn.  Scipio  cum  omni« 
btts  copiis,  <ec  Hasdrubal  Oisgonas  filius,  tertihs  Cnr* 
thaginienfium  dux,  cum  exercittt  jufto  adTenit :  contra« 
que  caftra  Romana  trans  fiuyium  omnes  confedere.  P. 
Sjcipio^.eum  eocpeditis  clam  pr ofectus  ad  loca  circa  vifienA. 
da ,  ha;ttd.fafeilit  hoftet :  oppreffiirentque  eum  ih  paten*' 
tibn»  Gamins^  ni  tumulum  in  propinquo  cepilfet.  ibi 
fluoque  eiroumfeilus  adventQ  fratris  obfidioHe  ekimitur. 
Caftulo  inrbt  Hii^fmfiimM  'Mttda  ac  nebtlii^,  es  adca»  oon- 
^u  i\;::,i'  .'"•'  O0     "•'''  ^}unctt 


2ia         ITBER  XXIV.    Ca».  Xll;  XUI. 


— — iiP^*«B^    I  I     ■      ■  n  ■       M    t.i  [|    i_         III  1.  — i— — — — ^^^«— — — ^ 

U.  C.  538*  a.  C,  N.  214. 


juiicta  fooietate,  PqenUt^  ^  "^^'^  injde .  HMnibali  effefti 
ad  l\omaiio$  defecit*  Carthaginienfes.  lHltittgin  oppii- 
AiAare  ador^  ^  quia  praefidium  ibi  Homafiiiin  erat :  Tide« 
.benturque  inopia  eum  Io^ubi  xnaxime  oppugnatmi.  Cn« 
Scipio,  ut  focii$  praeQdioqucferret  opem,  oum  ]egion« 
ezpediUi  profectus ,  inteif  bina  caftra  cum  magna  €%ecla 
kofuum  urliem  eft.  ingretCus^  et  poftero  die  eruptione 
.aeque  feliei  pugoaTit.  Suptt  duoinBcim  millia  hoininum 
joaela  ckioiiui^  proeHis;  plos  miile  capti,  cum  fex  et  tri* 
Ipnia  tnilitaribus  Ggnis.  itaab  |]]iturgi  re^Cfum  eft,  Bi* 
gt^ri^a  inde  urbs  .(foqia  et  haec  Bomanoriim  ei^t)  a  Caiv 
•tbaginieniibiis  eppuguari  coepta  efr«  .  Eam'  oblidionem 
£ae  ce^mine  adveniens  Cn»  Scipio  icWif* 

[  Ji^LlL  Ad  Mundam  exinde  caftra  JPunica  mota:  et 
lloiiMUU  eo  confeftim  feoutx  fant.  Ibi  iignis  coUads 
pugnatum  per  quatuor  f^nne  horas :  egregieqiie  vincen*- 
tibus  Romanis  fignam  receptui  eft  datum  ^  quod  Cn« 
Scipionis^feiiiur  tragula  conjixum  esat :  pator^e  circa 
#ttm  oep^rat  militeS)  ;ne  mortifernm  efCet  Wlnua.  .  Ca» 
terum  haud  dubium  fuit,  quinf  nili.ea  tnora  interTenif* 
Cet,.  caErra  eA  cUe  Punica  capi  potderint.  jam  non  milites 
folumi  Jed  el^phanti^etiam  usque  ad  vallum  acii  erant^ 
fuperque  ipfe  novem  et  triginta  elephanti  pilis  confiati* 
,Hoc  quoq^e  proeho  i^  ^uodecim  minia  hominum  di« 
.eiintttr  caeia,  prope  «tria  capta ,  cum  iigiaLis  miiitaribus 
{eplem  et  qninquagima*  .  jSLd  Annngen  inde  nrbetati 
Coeni  recefiere;  et,  utteinrids  iA&arei,  &eutus  Romanos* 
Ibi  iterum  Scipip  keticula  in  aelem  iUstila  eonfii«it: 
^e|cdabi^  viotoria  fuit:  .minus  tameuL  dimidio  hoftiunif 
quam  atitea)  quia  pattoiorea  fuperfuerant,  qui  pugna^ 
rentiif  occifum.  Sed  gens  nata.inftauratidis  reparandis- 
que  be]]i^,  M^iorie  ad  conqnilitionem  miJitam  fratte 
miffo,  hrevi  replevit.exeroitum^  animosque  ad  tentan* 
dum  de  integro^  certamen.  £ecit*  Alii  plerique  milites, 
liciM;  pro  parte  toties  intra  paueos  dies  viote^  iisdem  nni* 
mis,  quibuspriusi  eodemqneeventupiignevere.  pliisoct<^ 
millia  hominum  caefa:  .haud  multo  minus  qnam  minei 
captum^  at  iigna  miiitarifll  fatnquaginta  octo;  et  fpolia 
plurima  GaUica  foattv    Awreir  tialtti/tf$^  .  maaii}\mifi»4 

'*>:  J  magnug 


LIBER  XXIV.     CAp.XMI.XLnT.XIIV.    *t3 

U  C,'538.  a.  C  N:  21  i  : 

magnus  niutiertM.  dqo  etiftm  jiniig^es  reguli  GaHoruny 
(Moeme^o  ct  C^Tiscnara  nomma»  erWm)  eo  proelio  cew 
ciderpnt;  octo  elephanti  capti^.tres  pocifi.  Ciunjani 
res  prorperae'  in  Hisfi^nia  etlenc^  vprecvndia  Romanot 
tanden^  .cepik.,i:.$eguntum  oppiiami  quod /caufa.  betit 
efCet,  octaTUit^.jam  an^um  ruljJjppftium  poteWe'  ette. 
Itaqiie  id  opprdum,  ri  pnKo  praeTidio  Punico«  recepew^ 
Ant^^.cnltoribu^que  adti(|uisl<,  ^oa  tis  reliqiterat  bellii 
reftitueruiU:  el  Xuc^eliino»^  qai  «doiicrteeran»  eiS' cum 
Cirtliaginieiiiibcid  Q^DjLtm^.  xA  j^teftatem  redaetos,  faln 
coronn  Tetijdiderufv.t ,  :urbem4i)aL.eoifatn.  deleTersi< 

.  .  kLtlT.  Hacc  in  Hispania,  ^Q*.  ^A^JP»  M*  Ckudio 
coufulibus^  f^^Sxa,  Romae  cum  tribuni  plebis  novi  ma- 
girtrakum  inilfent^  extemplo  cetiforibUSi  P.  Furio  et 
M.  Aitilio,  a  L.  M^tellatribuno  plebis^dies  dicta  ad  ^pj^] 
]um  eljt«.  quaeftor^m.  eum  prbjtioio  an&Qi«.  ade|zi|:o  e^aO|^ 
triba  moyeranty  atqtke  aerariumfecerai&li,.  pnjQpter  <i;ai^^ 
lurationem  deferendae .  l^aliae  ad.  Caxtnas  fa^ti^u^».  (e(L 
noveoi  tribunoi^um.  auxilib^  ireiiUv.caufam  in^.  magiy[tr^(a. 
dicere,  dimif&^u^'  l^uerant...  Ne  ^luftrum  pijriioeri^pLly^ 
mor$'prohibttit  P.  .Furu«.  M«  Atjii)^  x^agiftrAtu  .fe  a}idi« 
cavir.  Confalari|a  comitia  bal^ita.^a^  Q;.  F^lo«  M^i^iti^ 
confiile.'  creati^cbnfules  ambb  abfejnitc;Sv  Q,*. Fal^u#.M^^ 
inu»confu1is  RliuS)^  et  iT^  Semproai^s  G^acclw^i^fpiD)» 
Fraetore&.fluAt  M,.  Atilius  ,^  et^  qixt  taxn^  aediles.  oimil^ 
eraiit,  F..  Sempronius.Tuditanus «.  <^t |Cn..  Fa^vi^s.CeiUiiK 
malus,  et  IkL  Aen^illus  Lepidus^  Li^QS.fGemcos:p«|;(P»qMi 
tiiduum  ed  anna  primum  ^ctbs «bcttKulibus  a^edjjibipi;!, 
inemotiae  pf-odjtur.  Aedi}l$  Tuditana&hiaefat;^,qaia4 
Cannas^v  pavpre^ajli^  in  tahtau  clade  torpexi^ibiis^  per 
'  media|s.hoUes  evaCtv  Conutiis  perfectis^  auctproQ.  Fa*- 
bio  cbnfule,  defignati  confules  Romam  arceff^l..  magi* 
ftratum  in\erimt;  f^atumoue  decbello  ac  provinciia  fcQf 
prafetorumque  ,^  et  do  exercuibi^^  i{uiba&  ^nin^i^e  praOi» 
effent,  oonfulueruntc 

X]||V«.  ^ltaqoeprdvinciae  atquoexerdtiosdivifi.  BeL 
lum  cum  Haonibaleconfulibaft  mandatum^  eteKercituum 
unus ,  quem  ipfe  Semproaiu&  habuerat  j  alter,'  quem 
Fabius  oo«£oi«  #a«.tmiaf.  eraat  lA^oaes*    M.  Aemilius 

03  .  prae. 


U.  c.  sSq.  «kCN.  2i5. 


ttlm 


{iraetor,  cujus  peregriiia  fors  €rat ,  ]uri9dtcdopie  M*  Ati- 
io.  collegaje  praetori  uvbano  manclata,  Luceriam  pro* 
Tinciam  haheret,  legionesqae  clnas,  quibur  Q.  Fahius, 
qui  tum  conful  eraf^  praetor  praefuerat.  P,  Sempronio 
yflrovincia  Ariminumi^Cn.;  FulvioSueirul^)  cum  binis 
item  legionibus,  even|d|Binr:  ut  Fulvitts  urhanas  iegiones 
duceret,  Tnditariu«  a  Manjp  Pomponio  acciperet,  Proro*. 
gata  imperia  provineiaoquey  M*  Claudio  Sicilia 'iinitinA: 
•is , .  quibus  regnmn  Hien)T^s  fuillet ;  'JLfentulo  propiM-i 
•ori  provihcia  vetos'^  Tk  Qtacilio  clafii^.  exereitus  nullt 
«dditi  novi.     M.  ValeriaQvaecia  MacedoTiiaqne  com  le<' 

Sione  et  claffey  quain  haberet:  Q.  Mucio  cum  vptera 
xercitu'  (duae  aiitem  1e'giones  erant)  Sardinia  :  C.  Te- 
rehtio  Iqgio  uha^'  cui!  jam  praeerat,  et  Picenum,  Scribi 
})raeterea  duae  legiohes  urbanae  jtiffae,  et.yiginti  mil-* 
lia  fociorum.  Hls  ducMius , '  his  copiis ,  a^verfus  multa 
■  fimnl',  aiit  inotd  aut  furpecta  bella ,  municrunt  Roma. 
,  ijLUjp  impcViaul.^'  Conrules,  duabus  urbanSs  legibnihus 
fcrlptis,  fiipplementoqiie  iri  alias  lecto,  priusqiiam  ah 
ui^be  moverent,  protlima' procuraruhf ,  quae  nuntiata 
^i-aiit  ^  Miirus  ac  portae  Jactae ,  et  Ariciae  etiam  Jovis 
aedes  d'e  coelo  tadta  Fuci-a|.  ;  Et  alia  ludibrJa  oct^loruui 
durj um que  c^edita  pro  \vens.  navium 'Tohgariim  fpecies 
jn  flumineTarracinaeV*quae  nullae  erant,  vilae;  et  in 
•JdyisVifcilini  templ6;^qiiod  ih  Compfano  agro  efr,  arma 
&rtt^^^uiff«:  et"^flu'men'  Amitcrni  cruentum  Buxiffe. 
Mi^  proctirftis  ex  'decreto  poritiRcum ,  pfofecti,  conXu- 
Wsy  SetDpronius  in  Lucari6s,-in  Apuliam  Fabius.  '  Pater 
Bl6  legatus  ad  SaeCTiilam  iri  caftra  veriit,  cum  ohviam 
fiHuS  pr6gr6deretur i  lictore^ue  verecundia  maj^ftati« 
ijjus  taciti  -ariteirent;  praeter  undefcim  fafces  eqiio  prael 
Tcctus  fenex,  ut  confuT  Wimadvertere  proximum  licto^ 
r«lri')uffit,  et  is,  ut  defcenderet  ex.equo,  incTamavit; 
tuA  d^muin  deGiiens ,  Exjleriri^  inquit,  yolui^  fii%  [a* 
ntii' ffiitts i  ifmfuimu  ejft. 

.  XLV.  In  ^a,  caftra  Dafios  Altinias  'Arpinas  dam 
lioote  cum  tribiis  fervis«  venit,  promittens*|  li  fibi  prae. 
inio  foret,  fe  Arpos  prodtturum  effe.  Cum  eam  rein 
ad  tn>DiUittBi.  rmliffat  Fabias^    aUis.fr«  tnmsfuga  ver^ 


I 


L  I  B  E  R .  XXIV.    Ca».  XLV*  atS 


U.  C.  539.  .  a.  G  N.  213. 


»■<»■> 


hcrand^s    ^pfianimque  ^i^eri  ^    ancifitis  fUiimi  cgmmunis 

hoftis ,   '  qui  f>oJt  Cannenfm  cladem ,     tanqwm  cum  fprm 

tuna  fidem  ^ftare   oforteret^    ad   Haanibalem   iistejfiffee^ 

tTAxiffesque  oeL  defutvDuem  Arfosx     cumque^  r$s   ^y 

Cfkntra  fpem  wftaque  ejus  veiut   refurgeret^     furpJW  vi' 

deatur  novam  referre.   froditionenk  froditis    olim;^    qui 

aliunde  ftet  femper  ^   aliund^  fentiaf  ^    infidus  focitu  ^   va* 

mus  hfiJHt;  .  ad.  FaUriorum  Fyirrl^va  froditorem  tertiun$ 

tTAtisfups  docwmentum  ejfet.     Contrsi  ea.  oonllilis  pater 

Fabius,   temi^oruM  oblitos  kommes  ^^  in.medio  ardorebelli^ 

tamqMom  in  jiiace  y   libera  de  quoq^e  arbitria  agercy    aje* 

bat:     qu^^^    cum  illud  fotius  agendum    atque   eis    cogi» 

tandum  fity.  Ji  qko.  modo  fieri  pojfity,    ue  qui  focii  a  f>o* 

fuh  Romanp  dffcifcanty    iA  mon.  CQg^ettt:    documentum 

autem  dic^np  Jii^tuL  afiai^.UKe  ^^  fi  quis  r^pifcat^    et  anti* 

auam  focieiatemi  refjticiat»      Sb^pd  fi   abire  ab  Romanis 

Ufieati    redirc  ad.  eos  non  tieaat;    eui  dubium  effe%    quim 

brevi  defitii-  ab  fociis  Roman^  res»    foederibus  funicis 

amni^  iu  halia-  juncta  vif^ra,,fisl    Se  tm§n    npn  «M 

tfley    qui  Ahini9  fidei  quic^nm  cenfea%  habendftmt .  fi^ 

ptedfom  c^ficuturm  ^o^filiiuVim»  nequf  em  f(rQ  hp^e^ 

meque,pro,fpcio  iufraefentia.h^bi,tum^  li/fer^  cufiodifi  naudt 

j^rocuL  a  caftris    vtacira  im  ali^ua.  fidf^,  civitu^  SfT^^^^^ 

fer  be$i  te^j^utf^   fifirfetfatp  beilOf    tum  coufpltanisknh 

mtrum  (^fiicttQ  prior  flus  mtrit^Jit  foenae»  em  ki^  redi' 

tus  veniae.'   Eabip  aXtenlum  eft.  catexiitqae-ligatu$9.  txe^ 

ditur  et  igfe  et;  comites ;  et  auri  (atis  magnHin  ppndus, 

^od  fpcuoi  inm  attulerat,,  ei  ferT.ari  ]u£(!um..    Qdibui. 

euininter^a.lolQt^uin  c^rtcuic^  f^quebjuitui; :  i^oqte  (daa- 

f um  af fer Yabdnt»    Arpi$  domi  primam  deliderad.  quae«' 

rique  eft  ipoeptus :  deia  fama,   per  totam  urbem  Tulgatai 

tumultum^  ut  principe  amilTo,   fecit:    metuque  rarum 

notarum.extempIo^nuntiiadHsamibalem  mjyOi.   Quibus 

nequaquam  offenfus  Poenus,  quia  et  ijpfauit  ut  «mbiguae 

fideivirum»  Jjofpectum  jamprideo^  babebat,  «t  caafam 

ns^ctus  erat  taa^  ciitis  homini^  bona  pQfliden.di  rendendi- 

que;  ceterum  utirae  magis,  quam  avaritia.e,  datum  cnre-^ 

«eirent  bomia,e$i   crudeliuti  quoq^ue  gravitatem  addidit: 

Cfmja^emque.  ejas  ac  iibe]:o&  in,  gaftri  accitoi ,  quaeftio- 

M  Tpnu  babitai  yrunttm  im  faga  Altiw#  ^l^  gaan- 

04  tto» 


jfci6..L  I  B  E  R  XXTV.  lCxt/XLV  ^.Vt^  XLVII. 


:;rT* 


U.  C  539.    '  a,  C.   >i.  2.3 


tuifi  auri  argemique  domi  tellctum  elfet,  fiitis  i^nitis 
omnibiisj^  vivos  combu£fit« 

^LVL  Fabias,  ab' SuerTalA  profeetus^  Arpos  pri* 
xnuni  infthit  oppngnare.  ubi  cum  a  quingentis  fere 
pafiibus  caftra  pofuiffet,  '  conteaiplatuS  ex  propirtqiio 
lituni  urbis  oaoeniaqufe,  quae  pars  tutif(inia'inoembuS 
erat,  qua  rhaxime  neglectam  tsuftocUam  vidiit^*  ea  potifli- 
mum  aggredi  ftatuit.  Comparatis  omnibus,  qviae  ad 
urbes^opjpugnanfla^s  ufui  funt,  centunonum  ix>bora  cx 
(oto  eicercitu  delegit,  tribunosque  ^^rOs*  forte?  eis  prae- 
fecit,  et^mitit^S  fexcentos,  quantum 'fatfS  irifuiflf  eft^  at- 
tribuit:  eosqiie,  u.bt  qnartae'  'vigilide  fi^rittm  ceciniffer, 
ad  eum  locupa  fcalas  juffit  ferre.  Porta  ilii 'imnrtilis  ct 
angufta,  erar,  Via  infrequenti  per  defertam  partem  lirbis : 
^am  portam  rcalis  prius  ttvftnsgr^ffos  ad  thu ruui  |!>ergere, 
et  ex.interiot^e  parte  vi  clauftVa  refringete  ittbet,  et  tfe-. 
|fienteS  partem  urbis'  cormi  Gghum  dare,'  ut  ceterae^  00- 
piae  adrDovereni  ur :  parata'  omnia  atque  inftructa  fcfe 
nabitiii^Urh,  Ea  impigre  lacta:  ct,.  quod  jmpadime«- 
tum  ageriitibus  fore  tidebahir^  id  maxioie  ad.  fallendum 
adjuvlt.  ftnber»  ab  nocte  media  coortus,  cuftodes  vigi- 
lesque,/dll^bfos  e  ftiitioriibus'^  fuffuger^  in  tect^  co€git: 
ronituque  primo  largiorls  prorellae  ftre^itutri  .  molien.- 
tium  portam  exaudiri  ^rdhibiiit;  lentioi!  (|^ind6  aequa- 
liorque  accidens  aoribns  ihtgnam  partem  hominiim  fopi^ 
yit*  P^tquahi  portam  t^nuerurit,  cornibines  ib  via  pari- 
bus  intervallis  disppiito$  canere  jubent,  m  q^nrulein  ex* 
cirenL.  Td  ubi  factum  ex  compoGto  eft, .  lignla  efferri 
conful  jubet,  ac  paulo  antelucem  per  eipfract^m  portam 
*  nrbem  jhgr^ditur. 

•    •  .'     .  •   <■  ■■,'■• 

XLVIL  iTum  demnni  hoftes  excitati  fant,  )am  et 
irabre  c6nquiefcerite,  et  propinqua  luce,  Praelidium  in 
urbe  erat  Hannibalis,  quinque  miljia  ferrhe  armatorum : 
ct  ipii  Arpini  tria  milHa*  hominum  anhabant,  eos  pri- 
mos  Poeni,  rie  quidab  lergo  fraudis  eff^t,  hofti  oppo. 
fberunt.*  Pugnatum  prlmo  in  tenebris  anguftisque  viis 
I eft :  cutn  Romani  nori  vias  tantnin,  fed  tecra  etiatn 
proxima  pbrtae,    occupaiEfeat^    ne  ped   iupeme  ac 


i  I  B  E  H  XXlV.     tAr.Ttt^ni:  ai? 

u.  c:.  539.  9.  c,  N.  213 

vultueriiri  pofTenL  Cogniti  inter  fe  qaidam  Arpi^iiquo^ 
ee  Abitoani:  atque  inde  oolloqula  coe|n%^fieH'^  pereoni 
tantibois  Rbmanis  I  quid  fibi  tellent  Arpini?*  quatn  ob 
noxam'  Romanorom ,  quod  aut  meritum  Ptf^noirami  pro 
alienigehis  ac  bdrbaris,  Italiot  adverrus  -fetent^  (oeioi 
Romanos^beilum  gererent,  et  Fectiga1<;ln  ^ac  rtipendia* 
riam-Itariam  Africae  fa(^rent?  Arpinls  ^put^antibasi 
ignaros'  ontnitim'  fe  Venum  «  principibus  datos  PpenO| 
captos  oppreffosque  ii  j^aoeis  effe.  ^nitio  oirto,.  plui*el 
cuni  pluribus  coHoqui.  pobremo  prieror  Avpinusltlj 
rutsafd  CohfuIem'dedi)Ctut ; 'fideque  data  inter  /igna  acieft- 
que»  ArpinlrepeAte  pro'Romanisad\'crfosCarthaginien!t 
fem  arma*  yerteirnht  Hispani  quoque,  paulo  minus 
miile  'bbmihes,  nihil  praetet^ea  eum  confule  pacti,  quani 
m  fine  frtiUde  Panicum  emitteretitr  praeljdium',  ad  con^ 
fuleih  trafnstulerunt  figna.  Carthagihienfibus'portae  pl^* 
tefactae,  'eniiffiqne  ciitn  Bde^incolnmes  ad  HannibalcM 
Salaplam  venerunt.  Arpi  fine  clade  uilius,  pfaeterqnAiA 
tiniu?  veteris  prodTtoris,  hovi  perfu^ae ,  reftiluti  ad  Rd^ 
manos.  Il^^p^nis  dupHcia  cihaina  dari  )Uffa:  opCraqu^ 
eorum  for^  ac*  iideW  perfaep^l  respublica  ufa  eft.  Cum; 
confal  alter  iti  Apnlia/ aher  in  Luoanis  effot;  equitei 
centutii^  dnodecim  nobi^' Campani,  pei*Tpcciem  prae» 
*dahd\  ex  hblHum  agro,  p^rmillu  magiftratdum  ab  Capua 
prdfecti,  ad  caftrA  lR.omana,>i)iitie  fnper  Sueffuiam  ^ranf, 
Yenerunt.  ftiationi  militnhi,  qbi  effem,  dixerunt^  Collo- 
qui  leffe  cum  praetore  vdli.  -  Cn.  FulTiui  eaftris  prae- 
erat':  cui  ubi  nuhtiatum  eft,  decem  ex  eb  nuhierb  jutBj^ 
inarmi]^u$^deduci  ad  fe,  ubi,  qiiae  pbftufarent ,  audW 
Tif,  (nihil  autem  aliud  tenebant,  quam  ut^  Capua  rl»- 
cepta,  bona  fibi  reftituerentur)  in  fidem  Chines  acceptt» 
Et  ab  altero  praetbre  Sehtprbnio  Tdditano  oppidom 
Atemum;  expugnatum.  arapiius  feptem  miiiia  hominum 
captav  et  a^ris  argentique  fighan  aliquantum.  Romae 
fqedum  incehdium  per  daa«  hoctes  ao  dlem  unom  tenui^: 
folo  aequata  oinnia  *  inter  "Salinas  ac  portKm  Carraenta- 
lem'^  cum  Aequimelio  Jugarioque  vico.'  in  tempHs  For- 
tunae  itc  matris  Matutae  et  Spei  extra  jpovtam,  late  Ta- 
gatus  jgnis  lacra  pro&na^ue  muiu  abfumfit.  * 

05  ^vin. 


ai»  hV RE. R~ XXIV.  Xat.  XLVlIt 


m^mm-^mm^mmm 


,  u.  C539.      a:q,N.2i3.     "    * 

«  ,  '   XLV^L  f  l^odem  anno  p.  et  Cii.  Cornelii,  cuai  ia 
Hispauia  /es  prdTperae  elXfntji  ^ltosque.  et  T^te^e.^  re- 
isip^reiit  rooioSi  j6t  n^i^os  adiioeirent,  in  4fnP^f>P><iVI(Kiuo 
fpem  ei^tracl^.rjunty  .  Sypha](  erat  rex  4^an3id^rum,  labi^ 
)to,Cc|rtl)agtnieu(ibas  hofusfaptus:,  ad  euui,.centuripnes 
tres  ]egato5  mifcrunt,    qui   cuui  ep^  amiciti^,  rocieta- 
temquiQ  fft<:^rl;rtt;   e.t  polUcerent^rj^^fi  p^rfeyeraret  nr- 
gere  MIo  Cs^rtl^ginieDies,   grauip  eaiu^em  £ore  Xena- 
j^ui  populo^ucv  lioinano)  ejt  annilitfiros,  ut.in  tempore^  et 
b?ne  cumuiati^ingi^tiam  r^feraht. '  Grats^ ealegaup  ji^ar- 
liaro  fuit ;   conpcutusque  cufu  le^atis  de  ratio^ie  b^Ui  ge« 
^wdi»  xit  veteruin.wlitum  TCrba.,au4mt^  iquam  .malta- 
jf.um  reruUi  ipfe  ignar.us  effct^,  exjcomparatione  tam  ordina- 
tae  disciplina^  a^nimuin  ad7.ertit.,,TuBQ,  priaium  utpro  bo- 
xiis  «A  Adelibus  fociis  jiiicerenty  .,9t;a.vity  ut  duo  Ugatianem 
rsferreni^^  imp^rascr^s  fuos;  un^r  apuji  fefe  magiji^r  rei 
^iwis^rpnaneret.    rudem   acL  pedeftria  beUa  iiumd$' 
^wu\gentip  effe.y^eqiiis  tofitwitkabilem.      Ita^iam  iude 
0  frittcipiir  g^utis   majorer  fms  bella  ge^ffe^     ita  fe  a 
^Heris^   infuetos.  ,     ^e(\    ^abere  hojiem    fedefiri  'fidentem 
Marte :    cai  Ji  A^quari  r^bor^  virium  Velit^  ^rfibi  pedi' 
jes  comparandos,  effej,    n  ,ai  .ict;  multitpdittt^.  hominnm 
regnum  abUfUdar^e,:  fed,arm(mdi^.ortian,daqttejt^ififlrHe9' 
di    eos    ^rtem  ignorarje.     p^nia^    yelut  fo^$p^cmgfigat0 
pttba^    vajta  ac  umeraria  effe.,  '  Facturos  k  in  praclen- 
tia ,  MqiKkd  vellet ,  legati  refpo^^^erj^at;,  iTider,acpepta,  ut 
Mmittere^.exte^plo  eum»   A  liinperatores  l^ui.nq^  pom* 
l^robaffeii^  f^tum,     Ql  Statqrio  nomen  fuit  ^  ^  qui  ad ,  re- 
jgem  remaxifa;..     Cum  duobus  Komanis  reliquis  Numida 
J^g^to^  in  Hi^paniam  milit  ad  accipiendam  ^iem  ab  im« 
..peratoribus  Komanis..     iisdem.  nrMidavit,   ut  .pratinus 
.  il[umidas ,   gui  intra  praeCdia  Carthagiaienlium  auxilia- 
r%6  effent^  ad  t^ransitix^em  .p^rliccrent,    Eti^tatariu*.  ex 
xBulta  juveutute  regi  |J«dites  poxjcripfit:  .ordipatasquo 
proxime  morcipv  Romanum^,  jinftruendo  et,  de^urrendo 
figna  lequijtCt. fervare  ordines^ocu^t*    e*  op^ri  aliisqoo 
juftis  militaribjas  ita  aftuefecit,  ut  brevi.  rez  non  equiti 
jnagis  iideret^    quam  pediti;    oc^atisque   aequb  caizipa 
Cgnis ,   jufto  proelio  Carthaginienfem  hoftem  fuperaret.  * 
HomaxUs  ^uoc^ue  iu  Uispaxua  legatorum  regi^  adTentus 


L  I  fi  E  H  tKtV. '  CAt.  TiL^.  XLIX.      4f • 
U.  C.  63(j.  a.  C.  N..213.   ^ 


MMM 


xnagtio  emohiinento  fuit.  natnque  ad  famam  eoirum 
transitiones  crebrae  ab  Nuxnidis  coeptae  liers.  Ita  cum 
S^pbace  Romftnis^jui^cta^.aQiidt^  e(u. ,  Q*:^  ^^^  ^^* 
tkaginienfes  accepertint ,  extempload^  Crinakn ,  in  part^ 
thef;a  Iilai|nidiae  (i;i(UiIyH*  et^  |Qiis  Tocauir)  regnsnten^ 
UgatQS  vP^iittunt.  .  \     ,  .-        , 

XLIX.  FHium  Gala  Mafiniflam  liabebar^  ^^^^^9^  ^ 
dep^m.ennoi  natum.»  ceterum  Juven^^  ea.indole)  wt 
)am  tum  lippareiret,  latius  regnum  opuIentiiifqueY  V^?^ 
accepilTi^t  I  facturum. .  Legfiti,  qttoniam  Sypfuixfc  Hoflva^. 
n^  jupxiffny  ,nt  fountipr  fQcifUue  eorfm  4idturfiu .rjsget 
fwpulosque  /^frifae  Jjfl^^V  ioccnt;  mlim  /^rei  Gulae  qui^ 

fue ,   fiarthapni^pbuf  .jnngi .  quam  .primwn^    antequ$m 
'tffhax   in   Hisfoniom^.   aut  RQman\  in  Africam  tr^nxr 
eant ;  ,  fffftimi  Stffha^em  f     nihildtm  fraeter  moinen  a*^ 
foedere  Romano  kahentem$foffe,    FacUe  ip(e;^rua(um  Gal^ei^ 
iiliQ  depoToente  id,  bellurp ,   ut .  exerciutm  ^ mitteretr  q\ii^ 
Cartl(i^ginie][ilium  legionibus  cbnjunctis^.^agaa  proe)j() 
Sypbacem  deTicit.     Trigi^ta  miUia^  eo  proelio  boininuni 
caefa.  dlcuiitur.     Syphs^x  cum  piiuci&  equitiiitt$J^  MaUr 
roiios  ex  ,  acie  Numldas  (extremi  ptope  pceanum  ^dcf 
Terfus  Gades  colunt)  refuglt:  a^entibusque  ad  (am^m 
ejus;  undiqiie  barharis^    ingentes  brevi  cppias  armavit. 
cum  quibus  axiteqwi^m^ini  Hifysiniam  angufto  diremtai](| 
freto.trapceret^    Mai3,niffa   cum  victore  exercitu  nite^ 
nit:^  isque  ibi  ctim.  Syp^ace.ingenti.glqria  jger  fe  |.  ftn^ 
uliis  Carthaginieniium  opibus,  gefut  .bellum.     In  HiSw 
pania  nihil  memorabile  geftum ,  praetecquam  quod  CeU 
tiberui^  ^uventutemy  eaoi^m  mercede  v    <iua  pacta  .cun^ 
Carthaginieniibus  erat,  imperatores  Rpmani  ad  fe  perw 
dux|^ht:   .et  nobiUfiimos.  Hi&panoi.fupra,  .  trecen^q^ 
ihKtaliani  ad  ^Uicitatidos  popuJare^^i   quvinter  .anxilia 
Haimibalis  erant,  miferunt     Id  modo  ejus  anni  in  Hi^'> 
pania  admemoxiam  inligne  eft,  quod  mercenarium  mu 
'  litem  in  caXtris  nemiaem^ante^'  qnam  tum  Celtiberof, 
Romani  babuerunt.  '       "" 


H^tmmmmitm 


tHTC^ 


^^       -    ..-   *vt  1  B  E)R  ••X}tV. 


«    • .     -.x 


»-  •     •« 


^  »i..  ? 


,E1>I,T0ME  LIBBIXXV.    , 

/^«  C^tmMus  Scipia^  phfei  Africanuft  ant9  nnwar  deeU- 
lis  factus  tft,     Hannibal  urhem  Tarentum  •  fraeUI^  af-cemi 
iu  quam  j>raejid^um  Ronianoruifi  fugerat ^  per  larelftinot 
fSviWeSg  ^yje  noiFtu  venatum  ire  fimulaverane^  eefitS  'tAdi 
Ajjollifiares  ex  Mareii  cdrminiBus  ,   quihus  Cannenjis  ciades 
jffraedicta  ftieratl  inftituii  funt.    A.  i^.  Fulvio  et  A-p.  Clau^ 
^6  confuiihus  pdverjiis  HiUnonem  Poenorum  ducem  fvnfjterl 
fugfiatumtft."  JTu  Semjsroniuf  Grdifchus   procdufui^    aib 
Ko^ite  fnh  LuiayH  in  ifrfidtas  deiuciuf  \  a  Magona  inter- 
fitti$s  eft,     X^ithteniuf  Penula  y  *]jui^  centurio  militavtrat^ 
tUihfetiJfet  afcHat^^    ut  fiM  exercitus  daretur  ^   foOici» 
ifihque  efftt  ^  \ff' khc  '  impetrajfet  ^    de  Hannihale  vfctoriam^ 
$'ttoniiRiBitt '*a^cefiis  ^   militum  dux  factus^   confiixit  acie 
tiim  Hdnnihah  ^   et  cum  exercitu  caefus  eft.     Cn,  ptilviut 

Jiraetpr  maU  odve^ftit  HanniBalem  fugnavit.  in  quo  vroe' 
li)'  homitiutfi  fe^decim  mittia-ceciHeruttt :  iffecum  equttihur 
ii^kiitis  ejfugh,  Cdfuaohfeffa  eft  a  Q.  Fulvio  et  Afi  Cffl«- 
(Ca  tonfdlihus,  *  Claudiut  MarctUus  Syracufas  expugnavit 
inUd  tertro\'  et  ingenrem' fe' "^irum  gejfit:  in  eo  tumuhu 
urhis  ekptae  Atthiwedes  y  inteutusformis  ,  quas  in  jjulvere 
defcfifjerat  ^  inihffictiis  efl.  P,  et  Cn.  Scrpiones  in  His* 
fnitii  tbt  tdntaiumque  rerum  fetititer  gfftarum  trifteni  exi- 
ftipi  tulhrunt:  prope  cum  totis  exereitihus  caefi  anno  acta^ 
V6  /  quam  in  PRfpaniam  iverant^  amijjaque  ejus  frovinciae 

Soffejfio  foret ^  nifi'L.  Mareii  equifis  Romani  virtute  et  itr* 
nftria^  coniractistxercitnkm  reU^uiiSy  ejurdem  horiatu^ 
Una  caflra  ht^ium  expugnata  ejfent,"'  Ad  triginta  feptem 
ykiBia  caefa^  eHmiK'o€tin^nfos  triginta  cofti^  fraeda  m* 
gfus  farta^     DUx  Marciut  Ofptttatus  eft^ 


ip» »» 


■•«IW-ff-^ 


V»       •*      J. 


LIBER 


LIBXR  XXV.      C»A».t.^  aax 


nii  -iit  r  .  II 


•  L  I  B  E  R    XXV.  O 

qnrhatc  itt  Afiriba  i^qiie  in  Hispanta  geimncar »  Hnn^ 
nibalin  agro  Tarenfetno  «tftatem  conTuinfit^    fpe  per 
prbditionfein  urbis  i?arentiTioram  potiundae.  iprorum  in» 
terim  Sallendn^rutii  ignobnes  urbes  ad»  eum  defeceruntv 
Eodem  tempore  tn  Bruttitt  «x  ^duodkcim  popuUt,   qtti 
anno  priore  ad  Poenos  defciverant,  Conrentini  et  Tbu^ 
rmi  in  fidtm  popuii.Romani  redierunt.  Et  pluresrediif- 
fent^    ni  rT.  Pomponiuss  Vejentanus  praei^tcttis  fooiitoi 
profperis  aliquot  populationibus  in  agro  Bi^ttio  jufti  dt^ 
*cis  fptoitih  naoius,  ,  tumultwCrio  ex^voitu  eoaoto^   cum 
Hannoiie  conflixifret*     Magna  ibi  yi^  hominum^  ftd  in» 
conditae  turbae  agreftitmi  fervorumque ,  caefa  aut  capta 
eft:  minimumque  )acturae  fuit,  qufld  praefectus  inter  ci^ 
teros  eft  captus,  et  tum  temerairiae  pugnae  auct|>r,  et  antt 
pul^UcatLUS,  omnibus  maHs  anibus  et  reipu^blicae '  et  fbt 
cietatibut  in£du9  daihnofusque.    Sempronius  confol  in 
Lucams''iptt}to  protivi  parra)  haod  ullnni  dtgnum  mt^ 
morattt^   iPecit:   et  ignobilia  >6ppida  ]Lu^anorttm  aliq^ol 
expognavit.     Quo  ditttias'  trahei^tur  beThmi ,    et  raria* 
bant  &ett.ndae  ad terfaieqtte  rernOn  fortunam  ^gis^  qaam 
animosi  homintim ;  tanta  reiigio ,'  tt  ea  magna»ex  partt ' 
exttma)  cxTitatem  inceflit,  «i;  ant  hbmines^  aut  Dit,  re* 
pente  alii  viderentur  facti.    nec  ]ani  in  fecreto  niodo 
atque  intra  jparietes  itboiebamtur  Homahi  ritus;  fed  in 
publieo    etiam  ac  fovo   Capitolioqiit    m^ulieram  '  turbA 
trat,  ntc  facriEcantium  ^   nec  pl^ecantium  Dtos  patrio 
more.-   SacriHculi  ac  vates  ceperant  hominum  mentes: 
quorttm  numerum  auxtt  rufdioa  pltebs,    ex  incultis  dii»* 
lina^bello  infel^isqtie  ^igt^  egeAatt   tt^.-inetu  in  urbem 
eomptJOa;  etqaaeituis  ex  aKenb  errortfaeilisy^qutm  rt^ 
Uxt  tx  ooncellae  artis  nfu  exercebant.     PHaio  fel:r4ftas 
bonorum  indignationcfs  exandicfbamury  Atiiide  ad  Pt« 
ues  etiam  et  ad  publicaiti  qnerimoniaim  txetOit  rM   l^ 
eufati  graviter  ab  ftnatn  tediles  triumTiriqtto  'eap<tiilt0y 
quod  iion:  prohiber^t^    ouiti  emovere  eam>  nmltiladi» 
ncm  e  foro,    ae  dispctlwapparatos   faoroMm  ioonatl 
nthm^  haud  pmul  aliMi»  4|piiii^«AolaiMiMt*  -'tf  b)  pottn- 


taa    '   '     L  t  B  E  Tl  XXV. . ;  Cah  1.  II. 

.,— M^1>— ^>—     11      II  ■         ' ■  '       ■■'■  ■■■      I    I  *         ■■II 


U.  C.  639.  a.  C.  N,  2i5- 


tius  jam  effe  id  qialum  apparait ,  quam  ut  imnores  per 
u)agiftratt)is  fedaretur,  M.  jflLtilio  ^r^etdri  urbis  negptium 
ah  fenatu  datum  eft,  ut  his  religionibus  populum  libe- 
'  raret.  Is  et  ia  coi&cione  f«natU£confaltctm  reoitavit ,  et 
cdixit:  Uty  quicMnque.lihror  V0$ickiW  frecationenfi  ^  aut 
4trtem  facrificaMtti  confiriptam  hahisret^  eos  lil^ros  owmer 
littratque  adfeante  Kalendas  Afrile^ . itsf^rit r  neu  *quis^ 
im  fuUico  facrot^  locoy  novo  aut  exHrno  ritu  facrtficitwet* 

II.  Et  alit^uot  publiei  lA<»r4otes  mortoi  eo  aimo 
Jjint:  L.  CorneJius  Leatulus  pgtvtifex  maxiaiifs«  £t  C 
Papirius  C  F.  Mafo  pbntifex,  et  P.  Furius  Philus  au- 
gur^  et  C  Papiritts  L.  F^  Malb  decemirir  facrorum.  In' 
Lentuli  locum  M.  CDrnelius  Cethegus,  in  Papirii  Cn« 
Servilius  CftBpio,  pontific^  fuffeoti  funtl  augurt^reatus-.  L« 
Quinctias  f  iamintnus^  decemvir  facrorum  L»  Coni«1iut 
Lentulus.  ^  Comitiorum  conlqlarium  jam  appefeebat  tem^ 
pus :  fedy  quia  confules  a  bello  intentos  avocare  tvem  pW 
cebat ,  Ti.  Sempronius  conful  comitiortim  caufa  dictato. 
rem  dixit  C.  Claudiuui  Centhonem.  ab  eo  magifteir  equi^ 
lum  eCt  dictus  Q.FulTius^Flaceus*  Dictator  primo  comi^ 
tlali  die  creayit  confules  Q. '  Fol? ium  Flaccum  ,*  liiagi^ 
Itrum  equitum  9  et  Ap.  Qaudium  Pulchruro ,  cuiSicilia 
provincia  in  praetura  fuerat^^  ^  Tum  praetores  creati  Cn, 
Fulvius^  Flaocus^  C*  Claadiias  N^,  M.  Junius  Siktnnsi 
P.  Comelius  Sullai  Comitiis  perfectis,  dictatbr  magi^» 
ftratu  4biir.  Aedilis  curaliS'  fiiit  eo  anno  cum  jl^«  Ceme^ 
lio  Ceth^o  P.  Cornelius  Scipio ,  cui  poflt  Ai^icano  fuir 
eognomen.  huic  petenti  aediUtatem  cum  ofofiftereni 
tribuni  plebis,  negantes  ratipnem  ejus  habendam  eHe, 
quod  noiidum  «d  petendum  legitima  actas  effet:  Si  me^ 
inquit,  amnes  Quirites  aiediUnifacer^e  volunt  y  fatis  anno^ 
mm  kateo.  ..Tanto  inde  favore  ad  fuffiragium  ferendum 
^  in  iribus  cliscUrfuTXi  eft ,  ut  tribuni  repente  incepta  de^ 
ftiteriRt.  -.Ae4ili^ia  I^^rgitip  hatc  fuit.  Ludi  Homani  pra 
ledipQtis  illius  oopUs  magnifice  £tcti,  ei  diem  unum  in- 
i^ta^ati)  et  cpngiirolei  in  viooa  Itngttlos'  dati^  >  L^  Viiliua 
Tappuliia.et  JM.  FuudeucuusFumiakiSi  aedilea  ^ebeji^ 
iliquoit  ^  naatronas  ap^  popsilttm  probri  Qcoufarttnt  t 
qa^sdaai  wx.  ^  ,^wmm$m  {•vUiaiii  «geriniir  i ,  Ludi 
-    t  *  pleb€}i 


^^r 


L  1  8  E  R  XXV.    Caf,  IT.  tll.  asfS 

U.  C.  540.  a,  C.  N.  212. 

plebe^  perbidttttm  inftaarati;   et  JotIs  epoluou  fuil  lit^ 
dorum  cattfa. 

Uh  Q.  Ftilvius  Fldectis  tertiuni,  Ap.  Cfaudiu^  coiu 
fnlatHm  ineunt.  Et  praetores  provincias  fbrtiti  funt;  P^ 
Cornelitts  Sulla  lirb^nani  et  peregrinam  ^  qnae  duorum 
ante  fors^fnerat^^^Cn^  Ftilvius' Flacaus  Apuliaua^  C.  ClaiiT 
dtns  ^Kero  Soeffulam,  M.  Junins  Silanus  Tn£eos. »  Conn 
fulibus  l^ellum  cum  Hannibale  etbinae  legionesdecretae^ 
al^  a.  Q.  Fabio  fuperioris  atttti  confule,  alter  a  FuPvio 
Centuinalo  acciperet.  Pr^totutD,  Ful vii  FJacKn,  quae  I^uce« 
riae  fub  Aemilio  praetor^;  Neronis  Claudii,  quaeinPice* 
710  fob  C.  Terentio  fuiCfent,  legiones  effent.  fupplem^n» 
tuifi  in  eas  quisque  fcriberei  iibi.  M.  Junio  in  Tufooa» 
legiones  urbanaeprioris  anni  datae.  Ti.  Sempronio  Grac- 
clio  et  P.  Sempronio  Tuditano  impcrium  provinciaeqa» 
Lucani  et  Galliae  cum  fuis  exercitibus  prorogatde:  item 
P.  Lentulo,  qua  vetns  proTincia  in  Sicilia  effet ;  M.  Mar* 
celk>  Syr^cufae,  et  qua  Hienmis  t^egnum  fiiifTet:  T.  Ota-r 
ciJio  clafiis:  Graecia  M.  Va^eriot  Sardiiiia  Q.  Mvoio  Scaer. 
volae :  Hispaniae  P.  et  Cn.  Corneliis«  Ad  veteres  exerci- 
tus  dtta^'urbaiiae  legiones  a  donfuliWs  fcriptae,  fumma- 
que  triutn  et  viginti  legioncim  eo  anno  effecta«ft.  Delectuaft 
confulnm  M.  Poftnmii  Pyrgenfis  tam  magno  prope  motia 
rerutn.factum  impediit.  Puyicanus^erat  Pefittimius,  qul 
multis  annis  parem  fraude  av^ritiaque  neminem  in  ciyi- 
tate  babuerat,  praeter  T.  Pomponium  Ve)entanutDy  queto^. 
"  populailtcm  tentere  agros  in  Lucanis ,  duQjto^^annonia 
prlore  a^no  cepera  ht  Cartiiaginienfes.  ^  Hi , .  quia  publi* 
cfum  periculum  erat  a  vi  tempeftati$  in  iis  ^  quae  porta-* 
rentur  ad  exercitixs,  et  ementiti  erant  falfa  naafragiflh  tt 
ea  ipfa,  quae  vera  rennntiaterant,  fraude  «|>forum  facta». 
elra»Lt;  non  cafu.  in  vetferes-quafTatasqae  naves  paueis  eti> 
parvi  pretii  rebus  impbiitis  ,*  cum  meriifTeiU:  eas  ia  ako^ 
excepti^  intpraeparatas  fcaphas  nautis,  mottipiices  f uiffti . 
merdes  etoentiebanttir:  £a  fraus  indicata  M>  Atiiia 
praetori  priore  amno  fuerat,  ac  per  eum.ad  fenatum  da« 
laU',  nectamen  ullo  fenatiiscenfulto  nOMtar.  i^a  Fai- 
tfes  ordineiiis  pub3icanorufaa^in'<  tali  tenipore  ofinenfuza 
xiolel9iant..  ^ gi^pttoa feWrioriiktdeli' fttMidis  fm^  ^ita*. 
.    *     ,  tiquj» 


fc/l  L  I  B  E  R  •  XXV:  /  C«  »,  IIT  IV. 

AJ.  Ks  5^0,  a.  CN.  212. 


.»»K»i..i»i»»»««»«™."»i.i*«**.^""»'<"«"'"»  1      illi  i.-^—p 


1' 

4. 


t*tiqae  tandem  duo  tribuni  pl«bis  Sp«  et  L«  CarTilin 
cum  reu).  invifani  infamemqiie  cerncrentg  dacentuai 
milliutn  aeris  multain  M.  Poftuinio  dixerunt.  cui  certaa< 
dae  cum  die^  i^dyeniffet)  concUiuroque  tam  fr|squem 
"plebis  adeCTet,  ut  multitudtnem  area  CapitoHi  iriz  <»pc* 
ret;  perorata  cauCa^  fpes  una  videbatur  efle^  &  C  Ser- 
ViUus  Cafca  tribunus  plebls,  qui  proptnquus  cognatui- 
que  Poftumio^rat,  priuS|  quam  ad  fuffragiuui  tribui 
tocareiitur^  inlercefUffet.  Teftibus  datis^  tnbuai  popu* 
kim  fummbverunt;  iitelltique  allata  eft,  ut  fortirenter, 
fibi  Latini.  fuifragium  ferrent.  Interim  publicani  Cafcae 
inftar^,  ut.concillo  diem  eximeret.  popu^us  reclamare: 
et  forte  in  comu  primtis  fedebat  Cafcai  cui  limul  metDi 

JludbrquQ  animum  verrabat.  Cum  in  eo  parum  pra^ 
idii  effeti  turbandae  rei  caufa  publicani  per 'vacuiim  ia 
lubmoto  locum  oiineo  irruperunt,  jurgantes  liinul  coa 
populo  tribuntsque.  Nec  proeul  dimicatiane  re^  er£) 
cuin  Fulvius  .conful  tribunis,  N4>9ne  videtis^  inqaitf 
tf^/  in  drdiuem  c^oactoi  ejfe^  et  rem  ad  ftdinonem /pictMTt^ 
ni  propen  dimittttii  fUHs  concilittm? 

IV.    Plebe  dtmiffa)   fenatus  Tocaturi*  et  coofultf 

yeferunt  de  concilio  plebis  tur^atq  ri  atque  audacia  po- 

blicanorum.     M,  Furium  CamiUum%  cujus  exfilium  ruu 

sM  urbis  .ftcuta   fuerit  ^ .  damnari  ft    ab    pratis  eivibut 

ftffum  effa*      Decemviros  anti  cum^    quorum  legihus  ai 

cAm    diem    viverent^     multos   foftea  frincifcs    civitatii^ 

judicium   dc  fe    fopuli    foffos-       PofiuwMtm    Ptfrgenfen 

fuffragium    fofulo .  Rmnano    cxtotfiffe^    concUium,  plehis 

fustuUffe»    tribuKos  in  orcUnem  coegiffe^   contra  fopultm 

Aomanum  aciem  in/lruxiffe%   locnm,  occufaffe^   ut  tribunos 

a  flebe  interclucUrtt  ^ ,  tribus  in  fuffragium  vocari  fro^ 

hiberct*     Nikil^  nlind  a  eaedi   ac  dinticotione  ^continuiff^ 

kofiUnef$     nifi   fotientiam  magifiratuum  ^  ^  quod  cefferint 

in  fraefentia  fnrori   atqne  audaeiac  faucorum $    .viftcique 

ft  ae  fofulum  Romanum  fojfi  fint :  acomiti^^  qttae  reus 

vi  atqna  armis  frohibiturus   erat^    ue   eaufa  quaerenti* 

bnst  dimieationem  darCfur^    voluntate    iffius  fustulerint. 

HntQ  eum   ab   oprimo  quoque   pro  atrocitate  rei  acta 

eCBeat »  ^iBi^e  eaio  cojuva  r^mpubUoaitt  nt^  pernicioCo 


.  L  1  B  E  R  XX\?,  .  Chr.  tV.  V. \         aa^ 

U.  C.  54o*         a.  C.N.  212. 


exexnplo  ftctcini ,  feilatus  decr^i^t ;  CQnfeftini  CarTilii 
tribtini  jllebii,  omifXn'  mtilot^e' derUHone  |''  r^jbapitalii 
liieiidPormiiiio  dikerunt»  ae,  xii  Vades  daret,  '^r^endil 
li  viatore,^ atqtre incarcerem  duci  juITertmt*  Fdftumiu^ 
Ttdrbbliilatijr,  non  aFfuit.  '  Tribtini  pTebem  rogaveruni^ 
plebesqtte  itk  rci^it :  ^  Si  M\  -  P&fiumiut  tmtt  ^Kdettdat 
Maj^non  froiiff9$y  *cit€$usqut  eo  die  noWr^ondifet^ 
ueque  txcMfatus  effet\  vidtri  eum  inexfitio  eff$:ko^uo< 

J^ms  venirt^  iffi  gquM  er  ifgiip&cere  intiriici.  Singulia 
eiitde  eorata,  ^ui  tu^bae  ac  tiiBiuItus  cancitatbres  fiae- 
rant)  ret  oipitaKs  tiiem  dicere,  ac  vades  pofcere  coepe- 
ruzk.  Primb  non  dante»,  deinde  etiam  eos,  quidara 
poGfent,  in  earcerem  oonjtdebailt ;.  cnjus  rei  ][>erici<lnj8i 
vitantes  pleriqiie  in  escfilitim  abierunjL 

•     V.     Hunc  fraus  pUblfcanorum ,    deinde  rrauflem 
andacia  ^rdt^enS',  cbdtuni  Iralihit.     Coinitla  inde  pon« 
tiB6i  maxinio  ereando  fnnt  habita«     £a  comitia  tioru^' 
pondfei:  ^;  Cornelius  Cetbegus^habuit.   ^  Tres  ingenti 
cenamine  t>etierunt:     Q.FuMos  Tlapcus  eonful,    qui 
at  ante  bis  cbrif^l  e|  cenlbrTuerat :   et  T.  MailHus  Tor*  . 
quatus,  eripte  doobus' conAili&tihus  et  cenfnra.infigniat 
fX  P.  Licinius  CrdfTus , '  ^ui  et  ^edil^atem  curulem  peti? 
tBims^ir^t.   Mc  fen^s  faonora^sque  juTcnis  ixi  eo  cferta- . 
mitfe  vic^it.  ,  Ante  hun6,  intra  centum  ani;ios  et^mti^ 
netno*  ptaetek*  Pi  CorneUuni  Calnffam,  pontifex  maximua 
creatufi  iuevat/  qni  fella  c^rjiH  non  ledifiet,    Confulea  . 
cuoi  aegr»  "dllectam  conlibfrent,  '  quod  inopia  junio- 
rum  non  ftlcSie  in  utrumqu^ ,  iit  et  novae.urbainae'  legio» , 
neci  et  fupplementum  TetHribus  fcriberetur,  .  ruFHcie-. 
bat;  SftnatvLsubfifie^teosihetpt^ -teim^^  tt  triumvirot  Ur 
mor  crturi  )ufiftt:  uittros^    qui  t^r^%  oherds^   qui  ultru 

!\uinquagtfkuum  l^dem  iu  fogi^^  forif^ut^  e$  couciHoim^.. 
is  onmt^  cof^  iugenuorum  iujfictr-tnti  tt^  fi  qui  ro^. 
horit  fmif  $i  ftroudu  'otmhabtrt  tncUrtutur  ^  ttimufi 
uoudMm  *mibtari  uttlott  tfftvt^  tuilites  ficertnt^  ,  Tribuni 
fltbit »  fi  iis  viditrtnir t  ddfopulutnJin^intfUt^  quimh 
uoros  ftftfm  ttdtetm  miuit  focramtnto  dix^tnt^  iisftrm 
indtftiftudiuiftMdtrenti'  40  fi  fofttmtt  dtc^  anno^ 
tum^^uMt.mrionmy  n»Q^^i0M^  tffm.m  6«  Jb^  fcnatus» 
X.  Uvti.  tm.  II  P  cou- 


aa6  L  1  P  E  R  XXV.  >  Qa r.  V.  Vh 

■  ■  •  u.  c.  54o. :  -a.-c.  n:212:    ■ 


^^ 


y. 


>9oiifuItp  ^ead  trimnyiri'  buad  conqttiiitionem  itigenno* 
ipjkm  |>er  .9groSr  ^abu^UAl*-  JElodoin  tearpore  ex  Sipiliii 
fil^e  Itf,  IVbroeUi  de  ppftolatis  milituipf»  .^ui  ouhb  P. 
tf^ulb  ibiUts^heiu,  in  fenatttiecMetae.&iu*  '  CuftXMpiCs 
t^ji(|uii^  cladls  bic  exerpitus  erat|  relegatus^ii, Siciliam, 
l^tttnate  ^ictpn)  eiQ^ji  .ne  axi^  Funici  bcUi  £mii^  iu.  Ita^ 
K«|i?^i?i««a«^Ptur. 

Vlf    Hi  f^Ecpiiru  LentuK  prlmores  eff^tiuii^centu» 

r|o:iLM;xiques'.et:  robora  ex  legionibus  pec]ituin«  ,l«gatos  ia 

kiberaa  sid  M*  MarceUum  milerttnt,  e  quibiis  mu>s».po« 

tipfta^e  djcendl  facta,    Confukm»  inquit^r^fe,   Af.  Mar* 

tfUfy    inltAym  aiijfmut^y  ium  /primum  de  nobii^    ttfi 

iim  iniquum^    cerie   triftt  Jin$$mscpufylH^m  ,fa^^m  ^i 

nifi  hoc  fptrafffmus  ^  in  frwintiam  nos  morta ngumsur» 

ifitim  $4  ff^vt /kellum  adverjis  Siculos  fimui  foenasqut 

mini:    etjjinguiue  nofiro  vulnerihnq^e,  nos  finaem  fatis» 

facfuros  ege:  ficut  fasrnm  memoria^  am  capti  a  fyrrko 

ai  Heracleam  erant^  ^aiverfus  Pyrrhumiffum  f^gua§^ 

us  fatisffctrpm'    f^uanquam  quad  ob  ^merisum   ni^rum 

fuccenji^is^:  Patres  confcrifti^   nobis^    aut  Jucceifetis  f 

4mk9  ml^i  eonfulfts  et  nniverfnm  fenatum  imueri  pideor^ 

cftm  te^  At  marc$Ue^  iniueor:  ,quemfi  ad  Canuds  con-^ 

fulem  habjuiffemtu^  melior  e$  reifuUicaf  et  nofirafornai 

effet*     Sme  ^  quaefo ,  friusqum  de  fondition^  9cfita  quo^ 

r^r^    noxam^   cujus .  arguimur ,   nos  .furgare.      Si  non 

peim  ira^  ^  nec  fato^   cujt^  lege,  immobilif  rerum  hnma* 

nftrud  ordo  ferisur^  ^fed  culfa  feriimus  ad  Paunas,  cn* 

jtis  tattdem  $a  culfa  fuit?    miUtum^t  4U  imfi^rntorefm  f 

Equidem  nkihs  Jtiku   unquam  dicam  de  imferatfire  mao^ 

ani  fraefertim  gratias  fciam  ^  fenatu  actasw    qetad  nom 

itfferaxtcrit^  da  repuHicai  cui  fofi  fygam  fit  Catmis  for 

mnues  anuo\  .frorogiitkm  imferiitm*    .Ceter^s  iteult  ese  rt- 

Uqstiis  ckdistjus^    quos-  trihmos  tni^iinm  kabuinmsw    ko- 

nores  fttere  et  gtnrt ,  tt  frttvindas  .^obtkttrjt  stnt&vimut. 

An  voUs  vefirisque  lihetis  ignofiitisftciUf^JPnires  ro»- 

fcrif^f  iu  haec  vilia  cofitajkevif  fp  confnU  frmoribnu 

que  aliis  cmtatisfugere »   cum  ff%s  aUa^  nuVa  effet\  tnr- 

fe  non  fuiti   tniUtei-ntifm  m^itnrot.in  aciam,  nrifift^isP 

dd  AUiam^  froft  fsmms  tsgtroimt  fuffi:  mt.  IfunctJnt^  Can* 

■     ■:        ..     ^    '        dinar^ 


L  I  B  E  R  XXV,    Cs  r.  VI.  aa^ 

U.  C54<>.  a.  C  N.  2i^i 

_ ^^ ^l         "    ""    '  '>    '  .    ■■■1111'igilll     I.      !■      I    H,    IM»**^^— 1    '    I  .11. ■■■■    ■    lil»^ 

sUm0f%    ^  09f€%ttt$  quUtfn,ctrtam$n^    mrma  tradidit  4f^ 

JH^  y»  M^s  fud^nitu  clfider  cxjrwMum  tMCfMmrtmem 
uifKtum  aifuit  ah  mo^  ut  uUa.  ig^omiM  iis  *€xtrciti}*ttf 
fUagrtrHur^  ut  et  wJff  Ramu  ftr$um  €X9rti$ums  qui 
ab  AUia  Vfjas  tramfugtrat^ .  reciiftrw^r ;  et  Caudanaa 
l^pauajt^  qn^  S^fi  armit  rtii^roMa  Ramam^  arumof.rt^ 
miffat  iu  Saumiumt  tund^m  jUum  i^fitm  /ub  iugum  jutfi'' 
riutt    qui  k^c  fua  ignominia  Uttatuf  futrat^     Canuenfem 

*  vaua  quitquum  kxtrcisum  fugat  uut  pavarii  iufiaiuiara 
ftattfii  ubi  flui  quiaquupnta  tniUia  htmiunm  caciderumj 
tmdt.ctuful  cum  tquitiku^  ftfttta^Ma  fngit  f  uuda  «em. 
fuftrefi^  itifi  qutm  hoftii  catdiud9  ftffut  reiiq^f  Qum 
iuftiuii  rtdmti^  utgMhtury  nor  vulgo  hamiuat  iandu* 
huu$i  quod  rtifnU^tnot  rtfiruafftmus;  quodad  tonfit* 
Itm  VanuHam  rtdifftmut^  tt  fytcitm  jt^i  tsstraitm  fecifft^ 
fUUi*  ^Nunc  ^detjtriort  couditiont  fumns^    qum  afUd  fu^ 

.  tres  u^ros  /cfr^t  cnftivK  quifft  iUis  arma  tantum 
uaqua  ordo  miUttmdi^  Ucusqut^  iu  quo  ttudtreut  iu  c#* 
jSrir,    tft  mutattifi  qttat  tamtn^  fiml  navata  rtifublicaa 

'  e^tra%  n  unaftUj^i  frotlio^^  rtcuftr^uut.  Ntmo  torum 
rtltgatuf  in  fxfiUum  tfi;  utpiui  ffof  tmtrtudi  ftiftudiu 
mdtmta:  hafiir  dtniqut  tft  datus^  cum  quo  dimicantts^ 
mut  urtrn  fimtl  f  a^r  ignominiim  Jimreut.  Nos  ^  quibut 
Cniji  quod  conmifimus  ^  ut  qnisquam  t^  Cauneufi  acit  mi» 
Its  Ramanus  fuftrtffetj  uikit  objici  foteft^,  nou  folum  n 
fHttria  frofnl  Itabaqut^  Jtd  ab  It^t  atiam%  r$Ugati  fit» 
tuus:  uH  fintfcamus  in  txfilio,  pt  qua  fftr^  nt  quaoccoy 
fio  ahlcudat  igutfminiat^  nt  qita  fiuyAndaa  civinm  ir$a^ 
rft  qtm  dtniqnt  btnt  morittidi  fif,  Nequt  iguominiat 
fintm^  ntc^virtutis  ftaminm  fttmut;  modo  tuftririaui' 
mum^  at  virtuttm  txtrctrt  lictat.  labortm  tPftriculum 
fetimus^  ut  virorum^  urMilitnm  offiriofungamurp*  JM^ 
lum  iu  SicHia  jam  alftrUfU  aunum  ingfuti  d^cmiant  |f« 
ritur;  urbat  aliM  J^otnus^  ali^s  R^am^ns  t^fufftfit:  fo* 
clitum  m  t^um  ofifs  cmcurm^nt;  ad  Syra^ufat  ttrra 
mariqnt  rts  g^ritur:  clamoram  fujpututium  crtfitumqua 
urmarum  exantUams  refidtt  iffi  ac  figntSy  tmqtmm  w 
mauus^t  :utc  iarma  Itabtaifius.  ,  Stry^.9:m  Itgiamtus  Ti^ 
Stmfromni  cc^tA  ttftitf  jam  cm  Aq/le  fig$ii  coMti* 
futnaniff^    Qffm  ftr^nm  Me«r*   «*^i«f*ir^iw«^#- 


2i8  L  I  B-E  It   XXV:     Cap.  VI.  vil.. 

U.C.  540.      ■     a.  C.  N.  ;ii2, 

a^M^»— — *M—    *  III    ■ r     I  ,  t    ■!       I       ■     ■ 


«-1I1  i-i>rii 


qu€.  Pro  fervi^:  faltem  Md  k$€  hUum  tmiit^i^U  Jimut, 
^gt€di  cum  hofte  Uetaty  et  ftugiiundo  quatrere  libertO' 
•tem.  'Vistu  mori,  w/  terra^vis  uciey  vit  urHbmr  «f. 
fugnandis  kixferiri-utrtutem?  afperriiia  quaeHue  ad  &• 
borem  ferkulumque'  depofeimus^t  ut,  qt^od  od  C^antias 
fitdiumdum  fuit^  qumufrimumfiuts  qutmia^,  quidqmid 
poft^  uitcimus  ^  id  onmo  deftinatum  ignominiae  eft* 

\lh  Subbaecdicta  adgenua  Marcelli  prooabue- 
ifttnt;  Marcellm  id  nec  )Ufi9,  ncc  poteftatis  fuae  elTe  di- 
idt.  *fen«iui  fcripturutn  tty  oxnniacpie  de  fententia  Pa* 
nrutn.iacHiruna  eXfe.  Hae  Ht«rae  ad  ndros  confules  alia- 
tae^  a6  per  eos*  in  fenatti  recitatae  ftiiir:  confuhu^que  da 
bk  ]iieria  ita  d^ei^t  fenatus:  Militibus^  qui  ai  Cau* 
ms  emmilitonis  fuos  fugnmtres  defermffent,  feuatum  ni* 
iM^kUre^  cur  resfuhlica  committenda  fit,-  Si  iiL  Ctaw 
dH  pt^cmfuli  atitir  videretur\  faeertt^  quod  e^rofubli* 
ca  fiieque  fua  ducertti  dum  ut  quis  eort^m  mfunere  vucoi^ 
tet^  ueu  diifuo  milituri  virtutis  ergo  donaretur  ^  neu  iu 
bdiam  ref^rtaretur^  douMt  koftis  in  terra  ItaUa  effet. 
Comttiadeinde  a^praetore  'urb4n6  de  fenatus  feiitentia 
pl^isq^  foiou  Jiintbabita:  quibus  crieati  fdnt  quinque- 
iriri  Kkiris  turribu^que  reficiendis :  i^t  triumTiri  bini^  uni 
facris  conquketedi«,  doniSqu«'perfignMdisf  alteri  refU 
dbiidi&  aedibu^  Fortunaeefrxnatris  Mafcutae  intra  portam 
Ci^rmeiitalem,  fed  et  Spel  extra  pottam,  qbae  ]^rior«  an« 
norlnoendio  confumtae  fueraht.'  Tetnpeiiatesihiedaefue- 
tt^','  In  Aibano  inohte  bidiium ' <^ntineiiter  lapidibus 
pluit*- ^^  tacta  de  eoelo  nmitat  duae  inXapitolto  aedes: 
vallum  in  caftris  multis  4ocii  fnpra^ueffulam ,  et  duo  vi- 
gtles  e&animati.v  murur  turresqu^  qtraedam  Cumis  rion 
icta^modo  f ulminibu j/ fed  etiam  dctuC(2lev'Reatefaxum 
ittgens  vifum  voHtare:'  M  rubere  foiitd  ^iagi$^  £angut- 
neoque  limilif/  Horum  prodigioruiD  caiifa  diem  unum 
fapplicatiovfuit,  et  per  aliqitdt  dies  cottfiilc^s  rebus  divi- 
nis  operam- dederuTit ;  bt  per  eosdemdies  faorum  no» 
"  Temdiale  JFatt.  r  'Coiu.  TareAtiriOrum  defeeiid  jatn  diu 
et-  in  fpe  Uffnnibalii  et  in  fufpieione  Romsinis  effet, 
cauCa  forte  extrinfeous  maturandae  e)asiaterv^nit.  Pbi- 
leAa  Tarentitinft,  diti  )am  per  fpedeni  legaliMiis 'Romae 
<        •  -    •  '>         •  cinn 


L  1  jB  E  K  XXy;   't  **  V IR  yi»,        r4M 

U.  C.  54o*        a;  C>  N.  ai2* 

;  €iuii»e£tetL»:  ifirinquieU.mimi^  .^et  mmiaie  lothia»^  quo 
tt  tiim  dluiaiio  J!|i&e(Gere  TMe^turt  r|^ti^9tii  ^ "  •Sium^  abi 
E  «4  obfides  T^reiKiiiQS  iny.f iui.  ,  Quftodiebesfctur  in  etrib 
i;  XiberiatisVin^riec^au^v  qnia  j^iplis^  ^meerointetifee^ 
2  viua  &Ueve  RomfnQe  eaqpw  HoS|  orebris/ coUfH 

i  quUe  £il)ioitatoe ,  otunr^ptis  a#ditttiBt'4tto]wiSt  cumptl- 
«ais  tfuelms..^oiifi<ldiia  i)duxil(etv.  i^p&con^  oocidti  iti- 
Hi^is.  f actus  ^p^ohffi^  Jmcp  prtoi»^  ▼idgata .  per  urbem 
i  fiagfteEt:  i||il^Uf  tj^tu^ie^P^c^^i^»  ^^"^^ 
i  i^rehenfos  oi:^nes  retraxerunt.  deducti  in  cQmitiQt  '^** 
:  Kisque ,  approbante  populo  i  caefi  de  taxo  dejichmtur.  ^^ 

VIIL    HujusWqc^t^poeniM.duatum^nobilif&^^ 
[  vuiu  in  ImlUlcGraeeayum  siviutum  aainux  irritatiti  cuna 

n'  ^icey  tm^  etiam  fingulos-  prii^atimv  ui  quisque  tam    . 
e  iiiterem^>s  au|;  piropinquitatet  aut  amicitia  omtinp 
;  «gebaL    £x  iis  tredecnm  iero  nobiles  ^uTenes.  Tiireniam 
}   eon^airerun»,   quQrum  prinoipes  Nieo  et  niilemeAue 
,  .eriMS^     Hi  priuSt  qum.Mi^idkniorereilt^  .^Uoqueiip» 
,   4ttm  9ttm.  Hittinib«|lQ,Kati 5.  noc^e^  per  Ipeeiem'  veoani^ 
'■   aurbem  eglreJD&^  ad.  Quua  iM^o^iuIcim         et,.  ousa  baujt 
:  {iroeulcwris  ^bi^renti  ceteri  filira.prQpe  viam  IfXe^oO' 
cttluermu:.  Nieo^etPbilememis^.  pragreffi  ad  ftationee 
co^KeV^nfiquQt,  idtro  i4«p^t^iHes^  s3.  Haniub^^ 
,    dgcti  Xnnt»     .Qui<cum  et^ai^Isis  «HmfiUi  fiiir^    e£  qui4 
pirar^nt^  ^Xf^iu^entvc^Ui^^  proniil^ 

iiS)  jubeiatar  ^.  ut  Ei^n\  popiilaiabiis  facerent^  praedandi 
.caofa  fe  url^  egre^Xbs  r  |ieQQra  Qirtbaginiei^Euim  ^  quM 
paflum  prop^iUi^^e^ent}'  ad  ui^wi  itf|ere.  iuto^ao  finf 
lOertainine  id  laciurQs  y  ^promii&im  w.     Con%e0ta  ei| 
«prsfeda  )urenum  %ft:r  nunfsqiMK^  itQrtim^ac  faepius  id,  eos 
audere »  miracuio.  f uiu    Conginp jy&  i  oum'  Hsnnib^le  rur»  V  ^ 
io.$y  fides  lanxer^xM;,  lib«ros  TArentinos  leges  fuaque    ^^ 
Qmnia  jtabiturps,  n,eque  uUum  ▼eotigal  Poeno  penfiivQ%    «  %\ 
|uraefidiumTe.  i»  viwr^P^pturos :.  prodita  praefidiat  Caethap       ^ 
ginienfium  fore*    Ha^c  i|ln  covLi^neiiunt,  tuncTei^o  Pbi- 
lemeni^  oonfae^dinisip.,  noete.j^rediundi  redetmdiq^^ 
in  nrbem  f i;eq^4entf  orem  facQr^)  Co^  erat  venandV  ftudio 
mfi^is)  oanQ(|j^,|l| flliiis.appar#jtH«.fequeba!tur ;  captuoi» 
qp^  iferioe  aji^d  I  t#ut .  aW  J^f  fn  ^ex  pr^j^parata  ablatum 
-.  ^  . .  P  3  "S?^** 


*So         l  I  1  E  R^  XXV.     Ca».  Vltl.'  IX, 


mmimmt^i^mmmmmmtiu 


U.  C.  <4oi  a.  C.  N.  212. 

MpQmndo,  donabat*atii  |irae(eete,  iut  cflftodibus' frair» 

'talraiti.    nooteaYainliBC  ^bmml^ri^  jirb^et^  imettttn  iid. 

miinj/  (rettebam.     i^i}an  eb  cdnfaetiKKnis  fifddncta 

tw  ehi   »t,  qubciliii^ne  ncietiarteafvpei^  fibilo  de#S^ 

figniim,  porta  anerir^nr;  «ecepuA  agehdie  t^i- H4t%til* 

-Mi  vlfiiD^  efb.    Trtd(ui  iriaiii  abei^c^:    obi,   qu»  ^ii^atts 

^rum  dTety  «tm6  ikxfeteque  ioeo  M^tlvaeMi  ttfiii4ili 

liabevev   ne^mb  TiMtfiSat.    Ilbmair}^  (|6otiiie,   qtii  ln 

•praeikKb  Tal-enti  ere^f ^  fbfp^cta^IE^iam^^  fegiiis  iilc»«^ 

^jii&tde£er«t.  ■  •  ^  '  .-. 

IX«  Ceterinn  poftquam  Tareni^  ireeonltituit,  de- 
'minihns  nediiute  ^i^tqae  eqiiittnn ,  qobs  in  ^cpedi- 
"tione  ire]ocita£e  corp(»vm  ao  letitate  arinorttiEy  a^ffl« 
ifios  eCfe  ratus  eft^^^eiedtt»,  quatta  i^igHia  noeiis  %ti^ 
ttorit*  pratimiOisque  octoginta  Hre  Numldi^  eqiii*ibil6 
yt^aeeepiti^  Mt  disdUn^tot  tirda  Ties,  pMuftrarentqtito 
^mnni  ocoiiSi  n^  quis.dgrdltittm  ptt]iur%^  n^l- 

«&fa}leret>  pra^reffos  retr&berelfit,  obribs  occider^m, 
«it  pMti9donum  magis,  qiiam  eifcerfitus,  accoKs  fp^i«is 
e0ei«  tpfe,  raptim  ^mineacto,  quitidedm  ferilie  ndt« 
iiCitn^^atto  caftra  ab  Tarento  pofdtt':  et ,-  ne  ibi  quideift 
snuitiatO)  quo  nergereitit)  timtttm  conrbcatos  t^iKtes 
tnonttit^  via  omnes  ir^tit^  nee  diri^  qaemqnaito,  Mt 
cxoedeire  ordinem  agnfinis  paterMt«r'i  -^tin  primis  In- 
teiHt^ad  Ittiperia  aecipie^da  efleiat;  ^vt  qsSdnifi  duomlk 
wflii  faceirent:  fe  in  tt^dapore  editurnm,  qiise  Tell^  egi. 
Eadem  ierme  boraTjft^enttim  £toi^perTetUhrit|  Namidit 
equit^^paucos  pbpuleti  agroS)  terrdr^uque  Iat#  agrefil* 
tais  tnj^ifb»  Ad  ^ueiil  nQEnciuin.  fnbil  ultra  ioioias 
praefectus  Homanus  ^  quAm  nt  pk^teln  eqnitum  poftero 
tfielitce  prima  Jttberet  eidre  ed  airdeiidum  populatiofii* 
bus  lioftMi.  in  ceteira  ikleo  tiibil  ob'  id'  intenta  ctrrar  ^^ 
nt  coAtra  pro  argttmeiiio  fberit  i]la'^odit^tiq  Noxnidttb 
ritm,  Mannibdem  ettfcreittitnque  «lifttii  non  nioviffe. 
Hanfiibal  oonottbit  noote  morit  dux  Pbilemenus  erat| 
#ttm  Xollto  csptae  Tetittiotiis  one^.*  eei^  pt-odilor^  ea, 
quae  compolita  erant^  etfp^ctabint;  Convenerat  eutem^ 
nt  PiulemSnus,  portultt  ftfCueta  vtaattionem  inferetit, 
ermaaos  kidteertt :  ptrfi  dia  portinB  Temetiidt  adaret 
'  Hanni» 


1  I  B  E  ft.  X^V/  CAg.  dL  &•   -      -aSt 
U.  C.  54o>  ^*  C  N.  212. 


Huxiibti.  Ea  medkcrraiiea  regione  orientem  fpecta» 
^bat  aliqittsmim  ixura  moeiua  includimltttr*  '  Cum  por* 
tHe  appt^ixiqiuiree,  editixs  tx  csoihpD&o  igiiis  Ab  Haxi^ 
Sxibaleefti  refalfitqae»  idem  redditixmabNlcoiie  fignum^ 
exftinttae  deinde  ,utrinqae  flamm&e  %xxit.  Hanxlibal 
^entio  cbxd^bat  ad  porttm.    NiCo  eximproVilb  >dortti9 


fopitot  irigilei  xn  cabifibixt  fais  obtrixncat,  j6or|amqtM 
aperit;  Hi^iiibfll  eum  pecKtiXm  agmine  ingreditur,  eqnS- 
tes&bfiftere  yxfyilti  ut,  quo  tn  pofculet,  cc6urrere  H- 
bero  eampo  ^poShftifu  Et  Philemenus  |>ortu?40  parte  alia» 
qua  eodimearealFtterat^  appro|>itiquabat.  notaT<^e]tti 
et  familiare  jam  fignum  cunti  exchaffet  Tigilezxi,  dicenti^ 
yiic  fustinere  grandis  befdae  bntts-;  portuUi  aperitur.  in- 
Cerentes  aprum  duos  juTeneiir  fbcutus  ipfe  cum  ezpeditb 
irenatoiv,'  Yigilemi  incautxtis  mirsicoio  inagmtu(i(in}f  xA 
eos»  qul  ferebanty  irerfum'/ Veixabulo  trajicit.  iiagreffi 
deinde  triginta  fere  atmati»  clsterds  Tigiles  bbtiHxxicsn^ 
refrii|ffixntqiie' -pcmm  pmfrirtfcamtt  etagmeii  tvA^  lignii 
confemm  ivrupit.,  inde  cum,  iilentio  in  fvurum  4acdt 
Haniiiball  fefe  conjtiiixeri^hr.\ '  Cttm  duolitis  ihillibitt 
OaHorum  PoehuSi  in  tres  di.Ttfis^pafttes,'  pW  iirbem  d& 
mittit  TfilrenBtiori  * et  iiiiieiraqtifllin  ma:dme  fri^quentu^ 
occnpairf  pxbcft;:  tumuM  brto,  ^omanos  i>afiiih  c%rjd^ 
oppidlams  parci.  fed,  ut SdAii poffet)  p^^^cipiA'juTi^ 
tiibus  Tarentihis,  ut^  *ubi  qtiem  fuOrum  pr6ciU.  yidiuex^% 
quiefeere  et £!ere»  ac  bono idtliiioeire  iieLWrenu 

X.  Jam  'tuintdtus  erdt  dlariiovque^  qualis  eGTe  ixk 
eapta  trrb#  folet :  led,  i^uid  rd  efTet,  hemo  la^is  pro  fexv 
to  fdrie.  TarentiniRbmanos  Std  diripiendaua  urfeem  crs^ 
dere  cooMs:  iRdmiinis  redltid  ifliqak  iiam  Iriittde  vidcri 
tb  oppidahis  mdtk.  Praefectus  ptimo  eicjtatja^  tumultpa^ 
in  portum  eflFu^tt  inde,  acdeptuk  JTcaph^  ih^ere^  drp 
cumTeUtur.  Tertroi^em  iH  teba  audita.  ex  t^^e^tip  tacie^ 
bat.  nun  et  Kbmana  er&t,*  a  proditoVibus  fd  tkO^  xpta^ 
i>raeparkta;  er  ihfHchtcr  a  d)t^o  inflata,  quii»  ait  qui, 
bus  Jignate  tJttriftV  fxiefeVtiim 'efffcirtat.  Ubiaiuxit,  et 
Romahis  Panica  ct  Callica:  alina  cognita,  tiim  dubitatio. 
hem  ekemeront :  et  Graedi^  Romanos  pafiim^o^fde  ftra« 
fos  cemextlesy  «b  Httax|ibal6  ^a]ptam  urbem  renferuxit* 
'  P4  fok^ 


aSa  L  1  feE  R    XXy.     Cap.  X.  XI. 

^    ^^•'Ct54o.  ...-<€.  N, 2X2.       • 


iAMMMMa 


B6rtqttai§  Jua^;  cisrtior .  er^at^;  «t  ^oiM^m/  ;qm  .c^ediba$ 
luperfu^ant,  in'-erceiji  fopfugerant,  C9n4sf$:ebat^ 
j>aMlatip  tmDul^tus »  t*^  .  I|anmbal  Tari?^f^o$:  iine  a^- 
mis  convQcare  iwbet     (?Qav^nere  oiiin^s,^  pri^^quai;^ 

3ui,  cedentes  in  arcejm , .  Romanos  ad  oqinf^v.adeuii- 
am  n^ul  fyrtunam  profecuti  f^erant.  Ibi,^^^niUal, 
penigne  allocutus  TTar.entiiiios,  tcftai»usq?i^^  quae  prae- 
Ititjllet  cjvibus  ebrum., /guos  ad  TraliBienujii  aut  ad 
C^pas  cegilTet,  fiinul  ^  4ornina,tio^em  fupprbam  ]p.^ 
jbanprum  invectus^  y^ec^j^^^  &  »i  domo&Jw^s-^uemqMi 
juffit^  ^  foribus'  lipm^j  fuum .  infpnV^^e  ;^f»  .^ 
«as-,  qnae  inforipta^  n6n  elXent,  figno  extemplo  4ato^ 
diripi  jumirum.^  Si  auw  K>4>itio;dvis'RomaiH  (rar 
cuas  auteiri  tenebant  dqmos)  nomen  irilcripfiXfft,  euia 
.  ^^J^  ^^^^^^  .habiturom,  iJponcione  dimiffa,'  /cum  u* 
tuHs  notatac  fores  4isci;imch  pac^^^  fe- 

ciffent,  ibn»  dato,  addxripienda  hdfpitia.  Romana  paf- 

Cm  dwci»r^m;  e& ,  tjt  f igt  jj^^ 

A**  .^roitero  .di§  ad,  op|jug^:Mtndam  «rc^m.  dncit: 
^uam  cum.et  majfi^    qi^  Jn  pcninfulai  modum  part 
inajor  «rpamlmtur ,  ^ipra^ii^  rhmbof ,  ^  aij..ipfa  urb© 
'  *^"*^^ r^f.  f^fl^^  iiigenti  reptam  Tiderct^    eoque  ^neo  vi, 
tiecj.bperi^^  exp^^  ne  Autfe.ipfupL.qura. 

tuendi  Tarentinos  a  majoribus  rebus  morare^^r ,  aut  ia 
•clictos  fin#  valido  prae4dio;Tarentinos,iiw<^       ^  ar- 
ce,    <?ufiQ^ veljent  j    Romani  facerentV  valki  urbem  ati 
•'^^.^f  ^^^^r^pi''®  fiatuiti  ^on  Hn^  illa.etiaim  fpe,  cum 
jproliiBentibus  opus^  Roma^  ma^rum  poflfe  cajkpfi*^,  fit^ 
i^°H^^  i«"Ocucuriffent , ,'  mag^a  caede  ita.  attenaari 
giraefidu  virys ,  ut  iaciie  per  fe  ip£  Tarentini  j^rtem  >b 
its  tueri  polTent»     Obj  cJeptW  ppus  eft,,  patefacu  Ve- 
*^^'lw!J^4^  ^^  munientes  impetum  feperun^  Romgmi : 
*«Iig«fe  feTtatio  |>affa  ^fr;.  qua^  pro  qpcre   erat',"'  ut. 
lucceuu  <:refceVet  audaqja ,  pluresque  *et  Ipngius  pulfo^ 
perfequifleeAtur;;  Ju^  iS^^  dato  coortl;  undiaue  Poeni 
Xunt,  .^ups  irtftr6ct6s;^^  Tip.c,f|^nibal  tefi^e^at;   neo 
Xusnncre  impetum  RonpianL^  an- 

gnftiac  eos ,  impeditaquc  ffia  dpere  jam  coepto ,  aUa  ap- 
parafu.dp^ris^  morabaniur;  plurimi  in/oIfaiD  pr^ccipi- 


V   •* 


UTere, 


^ L  I  B  E  R  XXV.    Cai»:  XL  a53  | 

U.  C.540.   .  a.  C.N.  2Ta.    v      •  '  | 

Xnde  0t  opus  nullo  pifrbnibeiite  fidn  coepiwpir    FqQ#  in^  .        / 
gensjdqqta^  et  Tolium  intira  eam  erigUur:/|D.oilicoqa#. 

,   port.in|;!erTa]lo  xnurum  puam  e/i4em  ref^iorie  addere  pa» 
icatg    ut.vel  fiiie  praeiidio  tueri  £e  adYerfus 'B.omanof 
poilept^  .  |Ve\l(^uit  tamen  modicum  praeiidiuqa ,  utjimi^     ^ 
in  Caciendo>9Hiiro  adjuTaret.;  ipfe,  proCeoti»»  cfim  cetOF, 
ris  copi$,   ad  Galaefum  flutnen  (fuinque  millia  ab  ur-  • 
be  abieft)  p^uitcaltra*    Ex  i]S>'(uiiTis  regreiTtts  «d  ixv 
ipic]€n4um .  opus  (quod  aliqttanUnp  opinipno,  ^us  ce* 
lerina  icrevqitat)  fpepa  «epit^    e4f,mjaiccfip,.^^^ugnfn 
poffe.  ,  E^dtnon  altitudine,  .ut^oeterair  tuta,,  fed  loco 
plano  poiita,^  «t  ah  ^rbe.  mx^  untum  ao  lbl£a  divifa* 

•  Cu|]i;i  jam  ipaGhinationum  omni  genei^  ef  op^ribuf 
oppQgnaretar,  mifCnm  i^  Meti^poAto  praelldium  Boinafu^ 
fecit  animum,  ut  nocte  ex  improTifo  bpera  boftium  in- 
Tadct:ent.  AJia  diitjBceigunt,  afia,  igni  ctnropejfunt»  is*' 
que  finis Hanx^ibali f^it  ea  parte.ar^^m oppugxutndi/  R%f 
liqua  erat  in  obiidione  fpefs^^.n^c  ea  &tis  ef&eaxi  «lui§ 
ATcem  t;enente$^  .quaq  in.peninfula  poilu  innbmetjauf 
cibuf  portus^  marc  lil^^if^ni  jiabebant:  urbs  cpntra  exr 
eluf^  mariti^is  cqmmeaiib\i9y,prQpiusqu(s  ixK>piam<  erant 
obiidentes,  quam  obfafQ.  Hannibal, ,  conyocatis  princi^ 
pibus  Tare^tinorum  »>  oinnef  praeffmtes  dif fu^ultatf»^  9|tf 
pofuit:  s^iqut  arcis  sm^mkmw  f^fyjmwtUe  ifimcn-'' 
9€re^  $uqut  m  obfidiemt  fMiifUtm^  Mtf  Jpfi^  donefi 
^tri  potuiutur  hoftes.  ..Qj^wifi  90^4, fi^f»  ^qH^k^^P^ 
ptutus^.iuvehi  frdiikiimti:  tjff^ftfb  4^u$  ^hsctjjurost  W 
.dedisuros  ft  kofiof.  . Alf^ti^bentur  TarevktixMi ;  <:eterttii| 
ei,  qui  conlilium  afferret^  P|Mim  qiiioq^e-.in  eam  rem 
efferend^m  eHe  y  cenfeb^i|t.  Fuuia^  tni^f  ufivtt  jtu  Sir 
xilia  nccitas  id,  pofft  factrti  'fuat^  qunt  finU^*4Mignn  iUf 
fns  ipelufnt  tjftnt^  cum  ,cUufi^  furtui  kqftis  fUabtrtt^ 
€cquefu\a4  modum  iudt  itt^<  oftrtunt  nuirt^  tvafiirast 
^vadent^  .inqnit  HannUie).  MMtd^  quoi.  imfe,dita  uth 
turafun$^  ^cotifiUo,£4cyt4iuuiur.  Vrbm  iu^ofupQ  fitfuu 
habitiSf.   planaa,  t»  fati^.  \atat   viat  putent  ip  omues  par* 

V  tes.     Viay  qus^t  in  portuu^  ptr  mficUam  urktm  ad  mari 

•  pransmiffa  eft^    plattftris  trausvtham   uavts    haud   magna 
mole.    ^c  mmf  noftrum  trity  quo  uuuahoft^  fwnntur: 

2$  *i 


7-' 


g34     -.  J-  i  B  E  tl   XXV.     Cap.  XL  XIL 
""^U.  G.  540.  a.  C  N.  212.     . 

Tf  f/tfHCHrtUf^,  Axin;  r#rr4  ^ircimfidebimus  atcem.  pmtM  hre- 
vit  ^Hf  ritictm  IfA  kofi'tbut\  i9ut  cnm  ipfii  koftibus  tgpie» 
mn$f.  Ha^^c  oratio  non  fpe^  moAo  effectus,  fed  itigen- 
tem^eHr.Birdiicis.adciiirakicniem  fecit»  Contract%  estem- 
pla  yhclkioe  pl^uftrtt,  jtinctaque  iiU^r  fe  t  '  ei  niachi- 
tuea^  Imldtacenclas  naves  ad»idtae,  ihuWdnique  iter, 
-quo  faeiHora  plauf^ra  inihorcjue  moles  iii  tnihsitu  eUet. 
Juc^ienifa  inde  et  homine^  contteicti)  et  bpas  iinpigre 
leoeptum:  pauoosqae  poft  dies-  clafits  inihfacta  ^c  parata 
circumVi^hltj^r  arcem ,  let  ahte  ds  ipfum  portus  abdhoraa 
^ardt.  ^  HaiSSTtaiBm  reiniiB '  Haiittihal  TarentV  reliquit, 
tegreffus  i|>fe  in  hiberha.  Ceterum)  defeaib  Tarehti- 
tiornmutrumpriore  ann6^  «h  hdc,  facta^fitf^m  diver- 
iW  aadtoi%s  tridiunt.  plures  ji^k^d^ioi^esquie  aetate  mt^o- 
Viae  reriim  iiodanuo  traduiii  facttjim.' 

XIFi  KamaeoM&d^  pr^tores^ue  usqu^  antediem 
i|U]ntum  Caiendaa  AUjas  Latthfae  tetiu^^  eo  did  per- 
-petrato  facro  in  monte,  in  fci^fi  ijuisque  prhTincias  pro* 
^cifo)xntm*»v  Religio  ddnde  ndVa  objeota  eft  ex  carmi- 
nibtts  Marqimts.  Vat^  Uic  Mflrcius  UJuftris  fuerat,  et 
^am  donqnifoio  priQ^e  «mto  ex  (enatuseonft^ho  tiilium 
iibrorCm»  fieret^  in  M.  Atiiii  praetoris  urbaini,  qui  eam 
irein  agebat^  manus  ven^rant.  is*  prbtinus  novo  praetoti 
Si^Ilae  tradiilerat.  Kx  hujtiS*  Marcii  duobiis  ckrminibus^ 
alteriufr  poft  fem'  a<>iam  Miti  cum  rato  ancthVitas  evea« 
tU)  alteri  quoque ,  eai^s  nondum  tempus  veherat ,  affe- 
rebat  ikkm.  rri6te  oarihinfi  Cahiieniis  praedidta  dadesi. 
in  baec  ferme  veirba  erat;  ^Hem  TrejUgen»  Cunnvlf 
Hmanefttge:  nr  te  oUn^ens^  cogant  in  canrpo  Dtomedit 
nonfirere  minm*  Sednefue  t¥edes  tu  mihi:  donec  comple» 
tit  fingnme  urniftm;  pinkafue  miVia  occ^  iua  iefisret 
nmnit  $n  fnnnumjnafinum  om  tirra  frugifkrn;  ftfcibut 
auqne  tn&ibus  firisque  i  fuae  incoltmt  terras{  iis  jUat  efcn 
tafo  tnn,  n4m  mihi  ^tn  Jufnter  fitns  efi*  -  Et  £)^omi^> 
dis  ArgiTl  eampoa  et  Cannam  dumen ,;  qui  'militaveifaat 
in  iis  locis,  )u3Cta  atqiie  ip&m  cJadem  agnofcebant» 
Tum  aUerrttmc^brmen  r^itatum,  non  eo  tantiim  obfcu» 
trtus  I  qnia  im>ert)l»ra  fatut^a  ^raeteritis  fuht ,  fed  per» 
plesdus  «tiam  Ccri^ittnie  ^nerei  Hoftem^  RokmHt  fi  tse* 
•■''•/».  ,  -      .  '  feUtra 


V     L  I  B  E  RXXf.    CAP.mxm.  aSS 

>  U.  C  540.  a.  C  N;  ««2. 

JfyBiini  vovenios  UAfeo  Mdx/  fsli  qumtmM^^  €Om$t$t 
ApisUini  fiaut^:  CH^  -fo^phif  dederiV  ix^  fMko  fkr^ 
$em  \  '^ffiv^H  nti  cpnfcranf  pro  fi  fitii^n^i  lis  Iniif  fy 
€iindif*r  pttae^tft  ^^aaor  vs  ^  ifui  juf  pofnh^ptebeifnt4n^ 
kit  figmmum.  thenninri'  Gtntto  fitk  kbfikf  fmr^' ^ 
tiai^.  Hntc  A  Pim  fi;Htif^  ptttMitH' fetitftr  f^fitt^ttk 
Ttt^tfit^  mtlivr:  1M19  4t'  Dltfui  .txfifn^tVftrAstUitf 
Ufftp^t^  fui  viftrof  ^tinijtor  fofitmt.  flitcidt,  Ai<iA^om^ 
liien  earpUtiandund  4icm  anum  flimferiiiil,  pe^em  Ait 
fenauiscoiiCulrum^factfm  e&,'iit  dedHiii^yM  {nHnrosv  ^ 
liidU  A.pplfmi 'requa  dhiiia' ^dui&dtt^,  iftt)^rent;'  Bt 
tititi  Tnfpeicta  relirtdKf ue  ad.  fenatnifi  ;^fMi»  i  ^iM[u^fittti% 
Iftkttts^  AfvUipi  IttdOs  ptvtnint  fiMititofflit:  th^  ^nuii^ 
do  tttdi  facti  tjg^t\  duoiteim  mMth  atw  frttttorif  «d 
nttit  tUvinam  tt  duat'4iefi9nt  9niiifoif^^4otfdtb.>.  A}t§rviiet 
fen^tAsconfaUcim  faetum  eft ^*  Iftlievmvif^ficra  QtntCU 
ritu  foctfitnt^Htqut  ^ftiii::  AfM^  hotrt  aunti^  H 
tafrlt  dtttimf  Mk^^r4Hf ,  Ltttonttt^Hvtfiintna  nufoit/t 
Ltt^«  {»^a%C()r  tf\  clixsAr  mairimd  t^fktt  iPacfiWas  ^flTee^ 
edfacH  j  tit  ]pap«(ki^»er  tm  iudds  ftipem  %^oilUni ,  ^u&h'- 
tanir  eomfnodum  #f&tv  ^donferrct;  iHte'd«d9r  dri|b  liidoi 
r4t«'n ; Af  o]^SnaricBn^  ^ic^ri^e  ^  noti^vkl^tti^filiifri  ^r^%  ^k 
plieri^ne  rentnr ^  ^^iti^nm  filctoraiti^u^.  *'jpib{iuia9'  c^S^ 
n^s  ifietitavit :  mtftt^nae  fiipi^KeaT^rMt '  Tulgo  apertti 
jAdmik  in  profiatuli^  ep(u?ati  funt  ^  celebertjue  dies  onmi 
cteiismoniarum  genere  fiiit^  * 


-»i:,' 


^^JHlIi  Cum  HatKilMl  circa  Tari^tttm,  oMfiiM 
attibiy  Itt  Stoinio  ieffent;  fed  circtiitif^fluH  Caittiam  iride^ 
r^ntitr;  qU(»l  maluitl  diutumae  obfidionis  ^fHb  fole^  }MI 
Iftoi^mCampeni  fentiebant;  qui^  femeittetii  laceire  ^ro^ 
kibuerraiie  eos  Romahi  i^xercitus.  ltat|u£  legatea  a4 
Hannibalem  miferulit)^rante$j  utpHu^,  quabiedhliA^ 
le$  in  agros  fuos  educerent  legioheS)  tiaeque  iamne^  bo^ 
ftitltn  praeiidiis  infiderentur,  frumenmm  eiii  propihquif 
locis  ctmiFtbi  lubefef;:  CApuam.  Hannib^l ,  Hanii^bhtkMl 
ex  BrtiM^is  eum  exef^eita  in  Campanitai  ti-aitsiref^i^dlilri 
operam,  ut  frumenti  copia  Beret  Omipani^t  ]iif£it.-  Han* 
noy    eSE  Brutuis  profectus  cum.  ^xercitiij^    Tiubundiis 

eaftra- 


»8«> 


LiiJlSRXXVi    CAf.XtlL 


a..C.  N.  212. 


MIMIVMaMMIMPi 


paftr^  h^fuiimooo&iletqui^,  qui  in  SaXDnio.  er<^nt,  cam 
BeM^,iito)Amia4>pVQipinqufti!'ett  tria  paGfuoiz]  mtiiia  ab 
ip£%  urbe  looa  eclito-  'eaftrapolttit,  lade  ex  fociie-  oircA 
|>optiUsi  quo  aeXtete  cotpportatum  ^afc|  deYelii  frumen«> 
laAii^in.  caftrao^vX&tl  priiejkiiis  da^is,  quaec(iiDineat.ttsee8 
{j^feqa^renibr^  jCapuam  in4e  n^ntium  niiiil4t*;qwti  cii# 
in  ^oaftris  a4.  vicici^^iiiclttm..  frumemtH»  praefto  eCEent^ 
trttaA  un^ue  genisre  v^hjc^Ioraia  )ini!iefttariimque  ex 
«gxistooQbtractg^,^  Id  fkq  oe^er^  focordia  negXjgeptiaqne 
•:Ca!mptM:is.eptWK».  paulo.  p)us  qiiadmgimar  Tehioala 
fttifGav^  pMfoe  prat^erea  ^meiua.  obad  ceftigatis  ab 
Hanapne^  quo^  n<»,|^mes  qu^deha^.qtiae  muus  acc6n« 
ileHt  ))!f Itias^  i))mii|i  ^prum  fti|BuIare^.poUet^  alia  prodita 
di«f;\  i|d .  froiuentj^D  >vi4^)ore'  '^ppara^u  petendum^^^  £« 
b«[ii9ievrfieui.<^ta.<|tj|ig[t^  cuu^*  )»nuntjata  Betievenlanie 
ii^fGm(t'X^^g^^(i4^Q9v^3tteqpk]^o^^a^  Cdroa  ]Bo* 

•fi<Miku>n/cMitra  KpmAliOi^m  eisant^  miferiint«  Qui  oumf  - 
sipditi^»  quae  ad  €^||9^ib  ag^refitjvr,  inter  fe  com^rallQiit) 
jKl.^Uer  inC^amprMltiain  teerdiiH^idlic^  Fuli«u$,.«tti 
9i^'^oyin£iB..phy^j^firB.tt  prqfectt^  siiOQte  Benevftpt^ xtioe* 
nifieft  ingref(iis.;t.£xpi^opi^uo  oogtiofeit^  Hajinoiiesi 
o^Qi  ex»r^qf  .pfir|e<profectiim  frumen^i^tuiQ:  perqaae- 
ppr^m  ^CaimpaAiis.dj^iun  frumentum;  (dcto  nulUa-plau* 
'Sir^vLmi  in<eondiuf|t  in|9tine4iM|M9:aUaip  turfaAm^  lu^^e* 
Hifie :  per  i^iibultum  ec  .trepida,4^ox^«n  omnia  agi^Ncafuo^ 
|iii|uiu,e  fqrmani  et  ;ihilitarem  c^irdinemt  immixtisagiQ^- 
bus  iis  ex  tei^ris  fublatum.  HJs  fatir  comp^rti^^.  .oovl- 
ful  militibus  edioit ,  figna  tantum  armaque  in  proximam  . 
fictoleii^  es^giedirai^t:^  caihra  Bwei^p,  toppugnajfidlL"'  ofTe, 
Quaru.Tigilia  profeQti,  farcinis  qmniUus  impedii^^iiiiis* 
f|Lie  BeneTonti-relictis,  pa^lo  ante  lucem  cum,ad«ca^ 
fira  pervenifllent^  'tantum  paroris  in}ecerunt|.  ut,  &  ia 
f\m0  caftrs^  polita.effent,  bau4iidubie  primo  impeifucapi 
p^uerint.*  altitudo  laci  et  munimen>kadefenderu];it|;quaa 
nulia  ex  p^rte  ^dlri^  nifl:  arduo  ac  difHcili  a^ts^oftt» 
pQteram^  l^uq^  (£^;ima.,proeIium<  ipgens  accenfviin..-efi^; 
leieo  ^allum^niodo  tutantur  Poeni  9.  fad,  ijit  qi^bua  looiia 

Mquior  effei)  4^t^bftnt  aaitoxi^es.p^r^ardtta  h^fw*   >  -  > 


1^4      *  •#*  >      # ' 


i         r\  *   ^#     * 


>    IW.ti 


[    ^.;..;/iV^*'"^  •  ** 


*    i 


»: 


•      • 


.3         »•  I 


XIV. 


tiBER  XXV.   CAF.xry'. 

U.  C.  54ov  a.  C.  N.  212.  •  ^ 

.  vXlV.  Vidt  tain<n  omTidapfemnftxTirctifv  ^Mdic^^ 
&mnl  p&njbuft  «d  iralluin  ac  foffa9^perT«!nitA£i  l^^^ 
ctim  miritis  «tulnetibus  ac  -militum  peihnicle.     ItMt^il^ 
ooQYOcdtistribunismititum  cbnful,   ^fffijttninmtimif^ 
rw'  incefifo  i  a^it :  *  kimf^ 'M^  vicUri  ^   reHi^  ''Hf-H^  kxM 
titum  Benivintitmr    iein  fofiero  tafirif  fe  hofiinm'  jnn^t 
neexire  jmde  Cmnfnniy    nevt  fkfmo>^gredi'  fojfet.*'   M 
ptoficiliuf    obtinemtr  i '  toUigtm  quoque  et  exercitnm. 
ejutjh  o^itnrnm^    totum^e  ep  verfnrof  hUnm,    ImeG^ 
conU)(«  jdtfcifiy  ctttt  jaiQ  r^epttti  caivertti  dain^r  tfDiM^ 
tnm  arpemantium«tam  fegne  impenum  disjecit.    Proxi^ 
ma  fkortae  hoftium  erat  CQhors  Peligna:  'cujus  jiraefe- 
ctus  'VibiQfl  Apoaaest  arreptum  vexilluiii  trans  vklttmf 
hoftiiim  trajeeit»    Exfeaiatus  ipde  feqoe^et  (k)hortemy^  li* 
ejus  Tiexilil  hoftes  potlti  eCfent,  pr)nce|is^]pfe  per  fof-* 
fara  lral]iimt[ue  in.  caftra-  irrui|i{H.t.  -  Jamque  intra  iral*.. 
lum  ^eligni  pugnabant « ^^  cum  altera  parte,     V^erich 
Flacco^^  tribunti    militum  .tertiae  Jegioilis  exprobrtotO' ^ 
Rottiani^  igsianam ,   qui  fooils  captorom  oaftn^um  eofk» 
cederent  decus^  T.  Pedanius^jpriiieeps  primus  oenttiridif  . 
eum  iignifero  £gTium  adeimlTet,    Jgm  hoe  Jtganmt    ^ 
hio  centnrio^    mqiut,    intra  n^UitmMftfnm  trit,     ^e^ 
qunntnr ^  ^ ^ni  ^  cdfi-  fignpm   ab ,  hofle    frokibitnri  'fant^ 
Alanipular^s  fui  primum  transfoen^enteni  'foffam  ,   d^iii* 
legio  tota  fecuta  ^ft*     Jam  et  cojifu}^*  «<!  oonfpectuB^ 
transgredientium  raiium  miitato  eoniilio  ^  ab  Tevocan^ 
do  ad  incitandos  honan^osfue.ierfus  miUtet ,*   of^CM:-^ 
dere ,    in  quanto  .diScrimine  ac  perioulo  ibrtiQima'  c^* 
hors   focioriim.  et  ciriuin    legio^  effet*     Itaqaepro  'f#; 
quisque   4»mnes  per  ae^qua   atqusi   iniqua   loea^    cuni^- 
undique  tela  conjie#i^mur|    armaqud  eteorpora  ho^- 
ftes  objieerent,  pervadunt^  irrumpunrque.  .m«lti  Tii1-r 
neraii,  .  etiam  quos  rires  Cainguirque  defereret^  iit  iti» 
tra  Tall  um  *  hoftium  caderent.,    nitebantur*  ^  Capta  *  ita*^ 
que  momento  lemporis,   Teltttin  plano  lita,'  ijLec  per— 
munit4  cafcra.     Caedesinde^  non  jampngna/erat,  omni-^ 
bus!  intra  Tallum  permixtis.    fupra  fe^cmillia  bottiiHii*' 
occifa,   fup^a  feptem  millia  capitum  ^ .  cum  irumentiito*' 
rjbus  Campank  oimiique.  pia»d!lixoruak  et*  jumemoram^ 
a^^^ratu^  j$ap|a.  et  aUi^  ii^gatts  fraedi^il,  i]iiaa^  Ha^- 

;- \^     •  no, 


aag         L  I  B:E.R  XXV.    Ca?.  X:IV,  XV. 
U.  C  54<>*  ^»  C.  N.  ai2. 

M9  popul«bi^idu«  paftun  cain^  iCbt»   ^k  .  focionim  po^ 

Imlli  Ko^nani  «g^is  Mx«r^«  Il^de,  .d^ctis  Jhoftium  ca- 
bcif ,  rBenareiUuyn  reditum  eft^  prAechiiiiqueiU  aaabo 
ooiiJiile$  (nai^  et  ApvCli|ucttus  eo  poft  psuMX)$  dies  ve- 
li^t}  r«i|didpKi^i  diYi&ruatqM.  et^onddf  quoraiB  ope* 
xdi i^Xxdi\i^^tvixm  cepti^erant:  ente  dies  Accae<Bti$  Pe^ 
lignu$,  et  T,  PefUiniiis  princeps  tertiae  legioni^.  Hanno 
«b  Connnio  Cerito^.q^o  iauntieta  ca&rorum  clades  eft, 
cum.  pauc^  itumjiinutoribuSy  quoi  forte  fecum  babtuerat, 
f«^af  mGagia,  qiwn  itineri&y  modo  in-Briutios  rediit. 

'  XV. .  Et  Qunpaai,  audltfl»  fsia  'parit^  foci<Mrumque 
^ade»  le^tOB  ad  Uannibalem  ^iiferunt;,  qui  nunHtrentf 
iin^t  confuUf  ed  Bewmenium  fff^j^  .  di*i  iter  0  Gtpva; 
smu$m  nem  ^dport^  ^t  mnrot  hUUm  tjfe^  f»  propen 
fidmniaft'  ttUrius  Cofmajmg  ^um  Arpor^  in  ftot^u* 
tm  kofiimn  vepturm^  hfe  Tsrfntum  qnULtm  t  noU  me- 
do  ttrcm%  tanii  debero  ejfe^  t$  C0fum\  9^»  Car'» 
shngini^  neqnnre  fit.  folitut  y  defertm  indefenfmiUe  populo 
^iiunnno  tradat,  Hannibal ,.  curae  fibi  fore  rem  €^mpa« 
«am.  pollicittiSi  in  .,praefentia  d|io  millia  eqiiitum  cum 
lef^tis  mittit,  quo^praeiidio  agros  populationibus  poffenl 
prbbibere*  Romanis  interim,  licut  aliarum  rerumi  arois 
Tarehtinae,  praeiidiiquei  quod  ibiob&deretur,  cura  effe* 
C»  Serrilius  legatns,  ex  auctoritate  Patrum  a  P.  Cornelio 
praetore  in  EtruriMn  ad  frumentum  cogmendum  miffus^ 
ciUD*  aliquot  naTibns  onuftis  in  portum  Tarentinum  in« 
ter  hoiliutn  <?uliodias  perveYiit,  Cajus  adTentUt  qui 
nntei  in  escigiia  fpe»  Tocati  faepe  ad  transittonem  ^b 
lioitibus  per  col)<^uia  erant,  ultro  ad.  transeundum  )io- 
Ites  yopabant  follicitabantque,  et  erat  fatis  Talidum 
praeiadiam^  traductis  ad  arcem  Tarenti  tuendam)  qui 
iVletaponti  erant ,  militibus;  .  Iteque  JMetanontini  ex- 
ten^plo,  tnetU)  quo  tenebantur,  liberati,  ad  Uanniba* 
lem  defecere*  Hoc  ideni  eadem  ora  maris  et  lUiurini 
focerunt»  mpvit  eos  non  Tarentinorum  magis  defeotio 
Metapontinoromque,  quibusi  indidcm  ex  Acha)art>riun- 
dif  etiam  cognatione  ]uncti,  erant,  quam  ira  in  Komanos 
propter  oblidesjiuper  interfectds.  £orui9Ei  amici  cogiiar 
tifoe  lijtfqii  ^wwjiiiiilioi^ad  Haanooem  U^o/ieaiquei 


1. 1  B  E  E  XXV,    Cht.  XV.-   •        a39 

U.  C.  540/       a/C  N.  8la,  —        .  - 


q^i  in  piioplnqao  in  Bruttii^  eram,  nxircruntf.;^  f^^f^. 
tum  ad  moimi^  tdmtviffint  ^  fi  tM  f9tcfitank  tprufi^  tirkm 
traditiurtn  ^ffa.  M*Adnim  Thi^ii^  cuui  iiii>4i^o  f>r]^e0^ 
dio  p^aectrat*  qvtpm  jfacile  olici  ^d  oert^inen  temere  in- 
eundonii  r^bantur  poCG^ ;  t^Qn  ^iji^um , .  qi:v9>i  |^t*paucoe 
lubel>at|  £d^cia,  quam  )uventotis  Thurinaeu  eam  et, 
induXtria  cemdrii^T?rat  9rizia,Teratque  ad  tales  c^fiis.  Dl* 
Yili^  copiis  inter  fC)  duce^  Poeni  cum  agrum  *rhim« 
niim  ingreC^  ^^ent|  Ha^no  cum  peditum  agmine  infeftia 
£gms  ire  ad  nr^ui  pei^^.  Mago  cum  ecjuitatu^  tectusa 
eoUibus ,  ad  tegend,as  infidias  oppofitf&^  fubjQItit.  Ati** 
nius,  ptdiitum  lantum  agmine  per  expiorateres  eompero 
to,  laihQieai  eopias e4*Mii^  etiraudis  inteftinae\>  et  ho* 
ftiiim  iioifidiarum  ignarus*  Pedeftre  proelium  fuit  per« 
fegiaet .  pauQis  in  prima  acie  pugnantibus.  Romanis; 
Thuriaiis  e¥%^<^ntib|is  .  uiiagis,  quam  ad]uvantibus» 
«^iremuiDix^.et  Caithaginienfium  adef  de  induftria  pedena 
referebajt».  ;iit  ad  terga  epllis  ab  equite  fuo  itxfefii  hof^em^ 
inca.utiyn  pelitrahem»  Quo  ubi  Tentum  eft^  coorti  .cum' 
cianipr^-equitea,  propere  inconditaitn  ThurinQr^an  tur- 
bam »  n^  f«Hs  lid^  aniino,  unde  pugnabat»  jTtanteni^ 
exteoipW  in  fugam  laTertf^ruxit,^  Aomani «  quanquam 
oircnmTentos  buac  ped^s»  hinc  eques  urgebat,  tamen^ 
aliquaiiHlia  pugnaijtii  ^axere.  poltreino  et  ipii  terga  -Ter- 
tum^  atque  ad  urbem  fu^unt,  Ibi  proditores  conglp- 
bati)  cum  popularium  .agm^n  patentibq^  portis  acce-^ 
piffent,  ubi  Aoa^anos  fufos  ad  nrbem  F^rri  Tideruntn 
coneiiBimant^  i^fiart  fotntm%ftrmxtosqut  tt  koftes  ur* 
btm  psvafuros ,  ni  proftre  fortas  tlaudam.  Ita  ezcltilaa 
Aomanos  praebuere  hofti  ad  caedem.  Atinjus  tameA 
cum  pauc^  reoeptus.  Seditio  inde  paulisper  tenuit; 
com  3h'i  urbem  tuendam^  inde  alii  cedendum  fortunae^' 
et  tradendanrurbem  Ticliof^bus  ceiilerent^  ceterum ,  ui 
plerusnque,  fortuna  et  confilia  mala  vicerunt:  Atinio 
cyim  fui&  ad  mare  ac  naTes  deducto,  nisi^i^  quia  ipli,  ob 
imperinm.  in  £e  mite  ac  }u(t|im|  confuituin  Tolebanti 
quam>  ^retpeotit  KomanonMn  1  Cartfaaginienfes  i|i  urbem 
a^i|iium.  ,  CcHifttles  a  Benevento  in  C^mpantinf)  agruni 
Ii^pfiea  dacimt^.  non  adinimemamodd,  quae  }am  ia 
hibemiiF  e«)S4ik%vQM;iWDqp^^  Oj^jpugnaf^  - 

'■'•.■•    ."  daxB^ 


*>^ 


K  xxv:    ( A  p.  X vj  xvr. 


4W*  nobliefai  le  confulatuin  tam.  opuleatae  urbis  ex- 
cidip'  rati  factftros,  fitpnl  et  irigens  ftagirium  Wiierio 
demturos,  quod  urbl  taiir  proipinqmf^  tcrtium  kriAura  im- 
uunita  defectib  «fftt.  Cet^rum, \ne  Beneventum  fine 
wacfidio  cftctV'  ct  ut  ad  ftobiia  beHi,  frHannibal  Cqaod 
faQturuni  bau^.  dubitabant)  ad  opem  «fiBrwdam  fociis 
Capuam  ▼cniffc^*  equitcfs  rim  f ustinere  poffem ;  .  Ti^ 
Gracchum  ex  J.ttcanis  cum  c^uitatu  ad  lcri  armatura  Bc- 
nevctxtum  venire  jubent:  icgioriibu»  ittatwsqtfie  ad  obll- 
nendas  rcs  in  Lucanis  aHqucm  Ipraicficet^ 

XVI/  Graccho, ''prlu$qu«iri  «x  Lucanie  inowre*^  fa- 
orificantitrifte  pVodigittm:  factum  eft.  ad  «ta,  faenficio 
pcrrictrato  ,*  arigues  duo  ex  occulto  allapfi ,  edere  jcour^ 
^onlpecriqu*  repente  ^x  ocfflis  alnerunt.  id-  cum  faato^ 
jrpicum  monitu  facrificium  infeauraretur,  atqiie  inUmius 
cxta  rcferaU  fervarentur:  itcrum  ac  tettitmi  tiferiiffc  tra-. 

.  dunt ,  Hbatoquc  Jecinore  imactos  angues  abiiffe.     Com 
harttfmccSi  adimperatoifemidpfertiriereprqdJgitom,  prae- 

^  manuiffent,    ct  ab  occultis  cavendum  hoiriinibas  con.* 
Hxltisque;  null^umenproviderida  fa^m  immineni  «no- 
vcripotuit.     Flavius  Lucarius  frii^    cajput  partif  «jus* 
tucarioi^m  J  cum  par>  ad  H^^nibalem  dcfeciffet,  quae 
cum  Romanis  fiabat :  Ct  jam  tono  iri.mf^ato  erat,  ab 
eis4em  illis  crcatus  praetor.  '  fe,  mutat^  repente  volun- 
tate,  locurrf  gratiae  apudPocnum  qu^reiw*  lieque  trana-. 
ire  ipfe,  neque  trah^re  ad  defectionem  Lucanas  fatk  ha^ 
Vuit  nifi  imperatoris  et  itjusdem  hofpitis  proditi:  capit«  ae . 
Wuine  fbedus  cumbortibus&nxiffet.  adMagonem^  qui 
iivBruttiis  praecrat,  cjam-in  coUoquium.;venit:£dequeab 
^o  accqpta,  fi  Komanum  fibi  impej-atorcm  tradidiCEBt,  li- 

beros  cairii  fuw  ^«g^^«5  ^^^*'^^^*  ^*^  *"^^*^^'**°*  ^^^^^  ^^* 
ducit  Poenumin  locum,  qoo  eHt  cum  paucis  Graccbum 
adducturus.  Magoncm  ibi  peditcs  equitesque  armarc^ 
et  capcre  cas  latebras,  ubi  ingentemnumerumocculeret^ 
iubetf  Loco  fatis  infpectp  atc^ue  undique  explorato,  di«a 
compofita  gerendae  rei  feft.  Piavius  ad  Romanum  impe. . 
ratorem  venit:  Remfei  aii,  mgnam ifickogjlk ,  ad  qum 
verfickndam    iffius    GraetM   9fer^   ofUs   effe.    omnium 


t  i  B.E  R    XXV^  .  Cak  X.VI;  g^t 

U.  C.  51«..  a.  C.  N.  218. 


■ 

1 


JuAiatmotu  defcifftnt^  f^rju^^ff^i  •#  rtdirtn  .im.mid^ 
tim  Rawumorum :  qugndo  rts  quoqut  Konnmn^  jfuaa^ro* 
fe  txitium  eladt  Cunui^fi  yeuiffet^  $u  dies  mtkor  a$fU€ 
auctior  fierot ;  HannibMt  vis  ftne/ceret  ^  ac  -ftOfut  ad 
nihitum,  veniffet.  Vetefi  delicto  Itaud  intpkcaUJa*  fpto 
Romanot:      uuUam    uuquam    gentem    magis    exorabUem  ! 

fromtioremque.  veui^i   dandae^  f^^lh*     quoties '  nttfgUioui,  J 

etiam  mojorifm  fuorum  ignotum  ?  Hape  abfe^  air,  dimt 
eetsrum  ah  iffp    Qr^ccno  eadem  haee  audire  malh  $at\ 
fraefeutisque  coutingere  dextram:  ,id  piguus  fidei  /ecum 
ferre»      Locum  fe  confeiis  dixiffe   a,  conffoctu  .matem^ 
kaud  frocul  a  ctfiris  Romauis,      Ibi  foucis  verhis  traur* 
igi  rem  foffe^    ut  omne  uomeu  Lueanum  iu  fide  4e  focia»» 
sate  Romana  fit*    (jrr^cchus,  (raud^m  et  fermon}  et  rri 
abeCfe  ratus »  ac  Iimilitudii^e  Teri  captus «  canff  licipvihttt 
ac  turma  equitum  e  caliri$  profectus,   duce  hoijpate  ia 
inlidiaspraedpiutur.     Hoftes  fubit;o.exorti;  et,   r4K  dtt* 
bia  proditio  euiet,   Flayius  his  fe^djungit.   tela  undiqu* 
4n  G-racchum  atque  equites  conjiciuntur,  <   Graockfu  ex 
equo  deiilit.     idem  ceteros  facere  )ubet,'   hortatiurqn^ 
Ut^    quod  uuum  reliquum  fortuua  fecerit^    id  iwme*^   , 
fient  virtute.      Reliquum  autem  quid  effe  famcisi   a  mul^^ 
titudine  ik  vaUe  filva  ae   montihus  fefta   ciremaenti^ 
fraeter  mortm?    id  referre^    mtrum  fraeheutes  eofrforu 
fecorum  modo  inulti  trucideutur^   au$    toto  attimo  a  pu^ 
tiendo    exfpectandoqujt    eveutu     in    impetum    atque   iram 
verfOf  ageutes^audentesque  y   ferfufi  kofiimm  eruore.y    im» 
ter  exfpirantium   iuimicorunr  cumuhta  armaque  et  cm^- 
pora  cadant.     Lucauum  proditorem  ac  trausfagam  tmmes 
feterem.     qui  em  victimam  frae  fe.td  imferos  mififfet^ 
eum  decut  eximium  egregiumque  fiiatium  fuae  morti  iah> 
Venturum*   Inter  haec  dicta,  paludament6  cireum  laevum 
brachium  intorto,   (nam  ne  fcuta  quidem  fecuta  esctule- 
ram)  in  hoftes  impetum  fecit.     J|dajpr,   quam  pro  nn- 
xnero  hominumi   editut  pugna,    jaculis  manme  apena 
corpora   Kom&noiHim^     et  cum  undique  exotltioribas 
loeis  in  cavam  vallem  conjectus  effet,    trans£guntur. 
Oracchum,  jam  n^datum  praefidio,  ^vivum  oapere  Boeni 
Xiituntur.   ceterum  iUe,  confpiMtus  L^ji^num.holpitem 
.:  iuter  hoftes , '  addo4tifeftttS  QoAfertos  inMpiUit ,  m  piri^  ei 

T.JUvii  Tom*  it  Q  fine. 


a4«     L  I  B  :E  R  XXV.    C  a  p.  XVr,  ixVlt  XVIII. 

>.  •  U»  C.  54^»    '        *».C.  W-  212.       .   . 

•fineiJ^iMiiltottito  pemicie  non  poflet,  Exatiimem  eum 
'  ' Mago '«Ktemplo  a3  ^Harinibalem  mifit,  ponique  cum  ca- 
ptjis^filiMil  fefcibud Hntetribuhal  imperatoris  juQlt.  Haec 
.Veirtttfxilia  eft.^  Gracehus  in  Lucani^  adcampos,  «.qui 
^VetcriivOcdntur  j  periit. 

XVII.  Sunt,  qui  itl.agroBcneTentarioy  propeCalo- 
tVarfluTium,  ofteildlant,  a  caftris  cuni  lictbtSbus  tfc  tri* 
JMit  ierfis  lavatifli  caufa  progreHum,  cum  forte  rhter 
4Uicta  inn^ata  ripis laterent  hoftes,'  nudumatque  iner- 
jmekn^  &ixisqi»e9  quae  Tolvit  amriis,  pVq^gnantem,  inter* 
-^aottrm.  'Sunt,  qni  harufpicum  m()nita  quihgentos  paffus 

^  <a  eaftiis  progrenhm,  uti  loco  puro  iea,  quae  ante  dictti 
.prodigia  funt,  procuraret,  ab  infidentibus  forte  locum 
id«mbus  turmist  -Ntlrnidarum  chrcumVentum  fcribant. 
JBd^acieclocus,  neai-atiomo^tis  in  viro'  tafm  claro  etin« 
^gnl  conftat.'  Fnlaerisf  quoque  Gracchi  yaria  eft  fama. 
:Alii  in  caftris  R^oman"^  fepultum  ab  fujs,  alii  ab  Han- 
mibale  (et  ea  Talgatior  'fema  eft)   traduntin  veftibulo 

',Bimicotum  caftrorum'rogtim  ex&ructum' effeT  armatum 
«xer^um  decucurriffe  cum  tripudiis  Hispilnbrum ,  mo- 
-tibiiisque^  arenoruni  et  corporum  fua6  ciSlque  genti  affue- 
jlsvfpfo.  Hailnibale  omni  rerum  Terborunique  horiore 
«esrf^cpiiaps  celebrante.  Haec  traHunt,  qui  in  Lucanis 
ir^  gefi^e -euctdres  funt.  '  Si  Jllis,  qui  ad  Calorem  flu« 
«vium  ititerfectum  memorant,  credere  veli^ , '  cajpitis  tan- 

^•^m^rGVa&chi  ht)ftes  potiii  funt.  eo  delato  ad  Hanniba- 
-iem,  miffuS  ab^^ea  confeftim  Carthalo,  qui  in  caftra  Ro- 

/  >xnan^  i(d  Cn.  Cornelium  quaeftorem  diefetret.  is  funus 
limpetiitoris  incaftris,  celebrantibiis  cum  exercitii  Bene- 
■rantanis,  fecit»        *    . 

XVIII.  Confulesj  agrum  Gampanum  ingrefG,  cum 
M  popi " 
iim  e^ 
paffii*!  ,  _.^ .     , 

fupira  ^i])^  et  quingefitos  milites  amiferiint.     Iride  in- 

gens  f^roGHi  fuperbae  fbopte  Ingenio  genti  crevit,   mul- 

dsque  proeJiis  laceffebant  Romanos:   fed  intentiores  ad 

.eavendina^  oonf^les  una  pugna  fecerat,    ixlcauta   atque 


T^ 


■«^ 


L  l  BE^    XXV.    Cap.  XVm:  a43     Xj 

U.  C.  64o. .  a.   C.  N.  a»2. 


••Mi*iV«MI^ 


ineonfuke  mita.     Kefti^uit  tacDen  his  animos,   et  illis 

mianit  audaciani ,  parva  una  res.  ^Ted  iti  «bello  nihil  tam 

]eye  eft^    quod  non  maginae  ititerdum  rei  momentum 

faciat.     T.  Quinctio  CriTpino  Badius  Oaunpanus  hofpes 

eratl,j  perficiniliari  faofpitio  iunctu$.  creverat.confuetudo^ 

quod  aeg«r  Homae  apud  Crifpinum  Badius  ante  defectio- 

iiem  Campanam  liberaliter  .comiterque  curatus .  f uerat* 

Tum  fiadius,   progreffus  ante  ftationes,   quae  pro  port« 

ftabantf  vocari  Crifpinum  jufdt.   quod  ubi  eft  .Crifpino 

nantiattiin,  ratus  collQquium  amiddm  ac  fimiliare  q^ae? 

ri,  manente  memoria,  etiam  in  difcidioNpuUicorum  foef 

-derum,  privati  juris,  paulum  a  ceteris  proceffit.     Poft* 

quamin  oonfpecttUn  Tenere,    Provato  t^^  inquit,  ad 

pugmmt  Criffime^  Badins:  conjctndamus  tquos  ^  fummp» 

tisque  ktiisy    uttr  IhUo  tnelior  fit,    iicernomus.      Ad  ea 

Crifpinus,  necfibiy  neciUi^  ait,   koftesdeeffe^  in  quihus 

virtutem  ofiendant:    /e,     etlamfi   in  acie  occurrat^    de» 

clinmturum»  m  hoffitali  eaedi  dextratn  vfolet.    converfus- 

que  abibat.     Enimvero  ferocius  tum  Campanus  incre*' 

pare  moliitienSi  ignavinmque ,   et  fe  digna  probra  in  in« 

fontem  jacere,  hofpitakm  koftem  a|»el1ans,  fimsilantem' 

que  farcere^    cui  fciat  farem  fe  non  effe,^    fi  ,farum  fU' 

hiicif  foederibus  ruftis  cUremta  fimul  et  frivata  jnra  efft 

futety   Badaum  Camfanum  T.  Quinctio  Crifpino  Romana 

folam^     duohus  exercitibus   audientibus  ^     renuntiare  ko* 

ffitium-      NihH  fibi  cum  eo  ^onfoieiatum ,    nihil  foedera* 

tum  hf^fti  cum  hofte^    cujus  fatriam  ac  fenates   fuhlicos 

frivatosque  offugnatnm   veniffet,      Si  vireffet^    congrcm 

deretur.  Diu  eunctantem  Crifpinum  perpulere  turmales» 

ne  impune  inftrltare  Campanumpateretur.    itaque  tan- 

tum  moratuS)  dum  imperatores  confuleret^  permitterent* 

ne  fibi  extra  ordinem4n  provocantem  hqftem  pugnare^ 

permiffa  eorum  arma  cepit/  equumque  .confcendit^   et 

Badium,     nomine  compellans,     ad  pugnam   evocavit* 

Nu)la  mora  a  Campano  facta  eCt.     infeftis  eqtds  con- 

currerunt.     Crifpinus  fupra  Xciitum  liniftrum  humerum 

Badio  hafta  transHxit,  lup^rque  delapfum  cum  vul|[iere 

ex  equo  defiluit,  ut  pedes  jacentem  conficeret.     BadiuS| 

priusqoam  opprimeretur ,  parma  atque  equo  icelicto  y  aa 

Caos  ftufiigit.^    Cn%>iuU6,    equum^    armaque  capta,    et 

•       Q  2  cruen- 


^A 

n 


344        L  i  B  E  R  XXV.     Caf.  XVIII.  XIX. 

U.  .C,  54®*  a«  C.  N.  2 1 2. 


<     I  I  lllil 


cruentam  cuTpid^m  infignis  fpoliis  ostentans ,  cum  ma- 
gna  laude  et  gratulatione  militum »  ad  confules  ^eft  dedtt- 
ctus,  laudatusque  ibi  magniiice «  et  donis  donatus* 

XIX.  Hannibal  ex  agro  Benerentano  cafiraadCa- 
puam  cum  moiviCFef,  tertio  poft  die,  ^am  venit,  eo* 
piaa  in  aciem  eduxit:  haudquaquam  dubius,  quod 
Cainpanis,  abfente  fe,  paucos  antedies  fecunda  fuiffet 
pugna,  quin  multo  miinus  fe  fuumque  toties  victorejn 
exercitum  fustinere  Romani  pofEent.  ^Ceteram,  poi^ 
quam  pugnari  coeptum  eft,  equitum  maxime  incurfuy 
cum  jaculis  obruereturi  laborabat  Komana  afcies;  do* 
nec  iignttm  equitibus  datum  efi ,  ut  in  holj^em  admitte- 
reht  equos.  ita  equeftre  proelium  erat,  cum  procul 
Tifus  Sempronianus  escercitus  ^  cui  Cn.  Comelius  quae* 
ftor^praeerat;  utrique  parti  parem  metum  praebuit,  ne 
holtes  noTi  adventarent.^  Velut  ex  compoHto  ufcrinqtto 
fignum  receptui  datum:  -  rednctique  in  caftra  prope 
aequo  fiSarte  discefCerunt.  plures  tamen  ab  B,omaius 
primo  incurfu  equitum  ceciderunt.  Inde  confulesi  '^^ 
averte^ent  Capua  JHIjiiinibalem,  nocte,  quae,fecuta  eft| 
diver&f  Folvius  in  agrum  Cumannm,  Claudius  in  Luca- 
nos  abi^runt*  Poftero  die,  cum  vaoua  ca&ra  eCTe  Roma- 
norum  nuntiatum  Hannibali  eEfety  et  dubbus  agminibus 
diverfos  abiifle ;  inc^rtus  primo?,  utrum  fequeretun  Ap- 
pium  inftitit  fequi.  Hle,  circumducto  Iiofte,  qu^  yolult^ 
alio  itinere  ad  Capuam  rediit.  Hannibali  alia  in  bis 
lods  behe  gerendae  rei-^fortuna  oblata  eft.  M.  Cente- 
nius  fuit  cognomine  Penula,  inlignis  int^r  primipili 
cfenturiones  et  magnitudine  corporis  et  aniino.  is ,  per- 
fnnctns  militia ,  per  P.  Oorneijium  SuDam  praetorem  in 
fenatum  introductus,  petit  a  Patribus,  uti  iibi  quinque 
millia  militum  darentur.  <!^f,  fMrhtfm  et  hqftis-et  ngiO' 
9umj  bret^  oftrae  frttiumficturumi  et^  quiBut  arti^ut 
ai  id  loixtrum  uoftri  et  duees^  et  exercitut  capti  foreutt 
iis  adverflis^  inpentorem  ufurum.  Id  non  proimffinn  ma-  ' 
gis  ftolide,  quam  ftqli^e  creditum :  tanquam  eaedem  mi- 
litares  et  imf^ratoriae  artes  effent.  datai  proquinqaei 
octo  millia  milimm;  pars  dimicUa  cireS|  pars  ibcii:  et 
ipfe  aliquantum  ToIU^tari^m  itinere  in  agris  oozi^vit^ 

^'^^  *        *  \.         ac^ 


t  I  B  E  11   XXV.    Ca>.  XIX.  XX.  24S 

— *■»— ■■I.  ^iw^yfai—— ■^i— *—  il  I    I  iiii^  'i 


U.  C.  S4^*  a,  C  N.  212. 


aC)  fto-pe  dupli^ato  exercitu,  in  Lucanos  pervei^lt^  ubi 
Hanniba],  nequidquam  feciitus  Claudium,  fubftiterat. 
Haud  dubia  res  eft,  quigpe  inter  Hannibaleni>ducem  et 
centurioneKn »  escercimsque ,  alterum  yinciendo  yetera-' 
num  ,^  alterum  norum  totum ,  magna  ex  parte  etiam  tu- 
multuarium  ac  femiermem*  Ut  cohfpecta.inter  fe  agmi- 
xia  funt)  et  neutra  pars  detrectayit  pugnam ,  eztemplo 
inftruotae  «cies.  pugnatui^  tamen,  ut  in  njiUa  pari  re^ 
duas  amplins  hora!^,  concitata  et,  donec  dux  ftetiflet^ 
Bomana  acie.  ^^oftquam  is,  non  pro  Tetere  fama  (blum, 
fed  etiam  metn  futuri  dedecoris,  fi  f ua  temeritaite  con«. 
tractae  cladi  fuperefTet,  objectans  fe  boftium  telis,  ceci-, 
dit :  fufa  extemplo  eft  Komana  acies.  fed  adeo  ne  fngae 
quidem  i^er  patuit ,  omnibus  yiis  ^b  equite  infefiis,  ut 
ex  tanta  multitudine  Vix  mille  evaferint;  cet^  paCQmi 
alii  alia  pefte ,  abf umti  iint. 

XX«  Capua  n.  confulibus  itermn  fumu^a  ri  obCderi 
coepta  eft:  quaeque  hi'  eam  rem  opus  erant,  compor-*. 
tabalitur  parabanturque«  CalilinujB  frumentum  conTe- 
ctum:  ad.Vulturni  ^ftium,  ubtnunc  urbs  eft»  caftel- 
lum  -t^ommunitum :  (ante  Fabius  Maximus'  munierat) 
(iraelidinm  impofiitum  ^  ut  mare  proximum  et  flumen  iu 
poteftate  etfent.  In  ea  duo  maritima  Caftella  frumentum^ 
quodex  Sardinia  nuper  miffum  erat,  quodque  M.  Ju-  . 
nitts  praetor  ex  Etruria  co^merat ,  ab  Ofda  eonvectum 
eft,  ut  exercitui  perbiemem  oopia  effet.  Ceterum  fuper  . 
eam  clidejn^  qu^e  in  Lucanis  aoceptaerat,  Tc^onumquo* 
qtie  excfratnS)  qni^  tito  Graccbo,  fumma  iide  ]|ipendi& 
^cerat,  Teliit  exauetoratus  morte  ducis,  ab  figi^is  discef- 
fit.  Hannibal  non  Capuam  neglecum,  nequC)  ut  tanto 
discrimiDe,  defertos  Tolebat  focios:  fed,  proXpero  ex 
tetneritate  unius  Romani  ducis  fucceffu,  in  .^eri^s  du« 
<ds  exercitusque  (^primendi  occafionem  imtirinebat.  Cn. 
Ftdruim  praetorem.  Apuli.  Tegati  nuntiabant,  primo, 
dom  urbes  quasdam  Apulorum,  quaead  Hannibalem  de« 
ficdTiffent,  «^ppugioaret ,  intentius  reid  egiffe:  po&ea 
,nimio  fuccefCu  et  ipfum  6t  milites,  praeda  impletos,  in 
tantam  licentiam  iocordiamque  ^ef&ifos )  ut  nuljia  difci« 
plina  militiae  eftet,     Cum  faepe  alias  ^   tum  paucis  die- 

r  '  Q  5       ,  ^"5 


«46  L  I  B  E  R  XXV.     CAf.  XX.  XXt.. 

y.  c.  54^i         a.  c.  iV.  212. 


»-»■■■■      »^— — ^^»— — ^w^— — ^fcnfy». 


bus  ante  expertus,  ^rxalis  fub  infcio  iiuc0  exercitus  ef- 
fet)  in  ApuUam  caftra  movit»  '        .  i 

■■,''#' 
XXI«  Circa  Herdoniam  Ilpmanae  legiones  et  praetor 

Fulvius  erant,  qUo  ubi  allatum  eft,  boltes  adventare, 
]>rope  ef t  f aetum )  ut  injuffu  praetoris  fignis  cotivullis  in 
aciem  ^e^rent.  nep  res  liila  xnagis .  lenuit  4  «juam  fpei 
liaud  dubia,  fuo  id  arbitrio,  abi  Tellent,  acturos.  No- 
cte  infequenti  Hannibd ,  cum/  tumultuatum  in  caftris 
et  plerosque  ferociter,  iignum  nt  dareti  ii}ftiti£fe  duci  ad 
armatocantesfciret)  baud  dubuis  profperae  pugnae  occa- 
fionem.  dari^  tria  millia  expeditorum  militum  in  yillis 
circa ,  -  Yepribusqpue ,  et  £lvis  disponit ;  qui ,  ligno  dato, 
liinul  omnes  e  latebris  exlifterent :  et  Magonem  ac  duo. 
ferme  n^illia  equitum,  qua  fttgam  inclinatoram  crede- 
bat,  omnia  itinera  ii^fidere  jubet.  his  hocte  praeparatis, 
pr|ma  luce  in  aciem  copias  edueit.  Nec  Fuivius  eft 
cunctatas;  non  ta'm  fua  ulla  fpe,  ^udm  militum  impeta 
fortuito  tractus.  itaque  eadem  temeritate,  qua  »proce(- 
fum  in  aciem  eft,  inftruitur  ipfa  acies  ad  ]ibidinem.iiii* 
litum  forte  procurrentium  confiftentduniqae,  quo  loco 
ipforam  tuliffet  animuS)  d^inde  per  iUbidinem  aqt  me-  . 
tum  deferentium  locuin.  ^  prima  legio  et  iiniftra  ala  in 
primo  inftrnctae,  et  in  longitudinem  .porrecta  acies.  cla- 
mantibus  tribunis ,  nihil  introrfus  roboris  ae  virium  ijf^ 
it^  quatunque  imf^tumftcifjtthofiis^  ftrrupiurosj  ni- 
liiT,  quod  falutare  effet,  non  modo  ad  aiiinium^  -  fed  ne* 
ad  itures  quideni  admittebant.  £t  Hannibal,  baudqua^ 
quam  .fii;nilis  dux,  n^que  fimili  exercituv  neque  it^  iu» 
Itrqcto  aderat.  erga  ne  clamorem  quidem  atque  impe- 
tum  pHmum  eorum  Ron^ani  fustinuere.  Dux,  ftultitia 
et  temeritate  Cenienio  par ,  animo  nequa^nam  compa^ 
raiidus,  ubi  rem  inciinatam  ao  ;trepidante$  fups  vidi^ 
equo  arrcpto  cunr  ducentis  ferine  equitibus  effugit! 
cetera  a  fronte  pulfa,.  a  tergo  atque..aiis  'ci|-cumi^jBata 
^cies,  eo  usque  eft  caeta,  ut  ex  duojdcviginti  milHbus 
kominum  ^  duo  millia  haucl  amplxos  ^vaferixvt»  oafttis 
hoftes  potiti  funt. 


.»» 


XXII. 


y 


Xl^BER  XXy.     C  A  ^.  vXXII.    -^     ^  a47 

"  .    tJ'  Q  54o>  a.  C.  N.  «12;. 

XXII.     Hae  clades,  fuper  aliam  alia,  RanMim  cum 
elfent  nuntiatae»  ingens  quidem.  et.liietu^  et  pa^or  civip» 
tatem  cepit.  ied  tamen^   quia  CDnXiiles'^  ^bi  taai>M  ve«  ; 
l^Tim  e(ret»  fid  id  locorum  prprpei^  rem  gererent^  minus 
his  cl^dibus  commovebantur.   .Leg^tosad  x^onfules  mit- 
tunt  C,  L^etorium^  M.  Metilium^  q«:ki  nuntiarent,  ^^ttt  re« 
liquias.  duorum  exercituum  pi|in  cura  colligerent:     da- 
rentque  operam ,  n^e  per  metum  ac  defperationem  hofti 
fe  dederenc,  (id  quoi}  poft  Cannenliem  ax^cidijnEel?  cladem} 
e^  ut   defertores   de   exercitu    irolonum   ponquirereni;^ 
Jdem  negotii  P.  Coriielio  datum,,  cui  et  delectus  manda* 
tus  erat:  isque  per  fora  conoiliabul^que  edixit,   ut  con-  . 
qqilitio  voldnum  fieret,     iique  ad  Hgna  .red.iie^refitur. 
Haee  omnia  intentiflima  cura  acta.     Ap.  Claudius  con« 
ful,  D,  Junio  ad  oftium  Vultumi,   M.  Aurelio  Cptta  Pa^ 
teolis  praepoiito,  qui,   ut  quaeque  nav.esiex  Etruria  ae 
Sardinia  apcefiifrent  9  extemplo  in^caftra  mitterent  fru* 
mentum,  jpfe  ad  Capuam  regreffus,  Q.TuIvium  collegam 
iii.v$nit.CaiiHni,   omnia  inde -portantem  moliei^teinque 
«d  Oppugnandam  Capuam. .   Tum  ambo  circumfederunt 
urbeiav  et.CIaudiumv  Neronem  praetorem  abSueffuIa  ex 
ClaudiantS)  eaftris  exciverunt;     Is  quoque,    mpdioo  ibi 
praelidio  ad.  tenendum  locumi  relictO)  ceteris  omnibus  co • 
piis  adCapuamdefcendit»  itatria  praetoria  circaCapaam. 
erecta-,   tres  et  exercitus  diverEs  partibus  opus  aggrcffli,.. 
foffa  valloqae  circumdare  urbem  parant,  et  eaftella  exoir 
tant  mddicis  intervallis :  multisqUe  iimul  locis  cuni  pro^ 
hibentibus  ;Opera  Campanis   eo    eventu  pugnant,     ut 
poftremo  portis  muroque  fe  cpntineretCampanus. ,  Prius 
tamen^  quam  haec  continuairentur  op^ra,  legjati  ad  Han« 
nibalem  miflii  qui  quererentui!:,  defertam  ab  eo  Capnftnr» 
ac  prope  reddi^am  Romanis:  ol>|^ti|renturque^  «t  tn^c 
faltem  opem  non  circumfefQs  modo,  fed  etiam  circiimi- 
Tallatis»  ferret.  ConfuU^US:,Iiterae'l3i  P,CorneIio  praeiore 
xniflae,    Ut  friusquam  elauder^Hp  C^ipum  oferibus^  (90^« 
efiatem  Camimms  fiicerenty  f$tt   qui  eorum.veBem',    ejii'" 
reut,  ak   Q^pua» .  fi^asq^e  res ^juum .  ^uferrem.r.    Libetos 
fore^    Jkaque  ^nia  hqbituros^    qui  -aute   Idits  Martias 
ejtiffeut.    fofi  §am  4^m  quique,  exiffent^   qniqH^  'itti  mm 
Jijff^fi  -hcfii^m  futuros  numero*  ^^.pronnntiata  Cam- 

Q  4    .       .  V^^^^ 


a48        I.  I  B  E  R  XXV.     Cap.  XXII.  XXm. 

^■X).  54o-  a.  C  N.  2 1 2. 


pams ,  atque  ita  fpveta ,  ut  ultiro  dicer^xit  contunleliafi, 
mmarentttrque.  HdntiibaUb  Herdonia  Tarentmn  duxe. 
rai  l^ones;  fpe,  am  Vi,  aut  doio ,  arcW  Tarentinae 
|OtiUfldae.  Quod  ubi^arum  proceffit,  ad  Brundifiuin 
flejnt  iter,  prodi  id  oi^idum  ratus.  ibi  quoque  eum 
irurtfatereret  tempusj  kgati  Campani  adeum  Tenerunt, 
querentes  fimul ,  orantesque.  quibug  Hannibal  magni. 
hoe  refpondit,  et  antea  folviffe  obfidibnem,  et  nunc  ad- 
^®^T  r^^  confules  non  laturos.  Cum  hac  fpe  <fi. 
«lUi  le^ti,  vix  regredi  Capuam,  jam  d«pUci  foffa  val. 
loque  «motam,  potuerunt. 

m 

XXIIL  Cum  mazime  Capua  circumvallaretnr,  Sy- 
ra«sularam  oppngtwrio  ad  finem  yeni^  praeterquam  vi  ac 
wtuie  diKsis  exercitusque ,  inteffina  etiai»  prodUione 
adjuta.  Namque  Marcellus  inido  tbHs  incertus,,  utrum 
A^ngentnm  ad  Himileonem  et  Hippocratem  Terteret 
•eltum,  an  obCdione  Syracufas  premeret,  quanqi«im 
neo  Ti  eapi  videbat  pdffe  inexpugnabilem  tejrreftTi  a« 
manumo  fitu  urbem,  nec  fame,  quam  prope  liberi  ab 
^rOMgine  coinmeatus  alereni,  tamenj  ne  quid  inearoer- 
«KHta  relmqueret,  trahsfugas  .Syracufanos  (erant  autem 
apud  Homanos  aliqui  nobiliffimi  riri,  inter  defeottonem 
«b  Kotaanis,  quia  ab  noris  fcQnfiliis  abhorrebant,  pnlfi) 
^noqujis  fuae  pards  temare  bominum  animos  iuffit,  et 
fidem  dare,  fi  tradiue  forent  Syracufae,  Kberos  eos  ac 
WW  legibus  victuros  eCfe.  ]Slon  erat  colloquii  copia, 
^uia  muhorum  animi  fnfpeoti  omniutii  curam  ocnlos. 
fue  oonverterant ,  ne  quid  falleret  tale  admiffuin.  Ser- 
ru»  nnus  exfulum,  pro  transfuga  intromiffus  in  urbem, 
Cantentis  paucis,  initinm  colloquendi  de  tali  re  fecit. 
aemdn  m  pifcatoria  qoidam  navi ,  retibns  operti ,  cir- 
^v«ctique  ita  ad  ctftra  Romana,  colloouliqne  cum 
transfugu:  etidem  &epins  eodem  modo  alii  atque  alii; 
pottremo  ad  octogint*  facd.  fit,  oum  jam  compofita 
omnia  ad  proditionem  effent,  indic^  delatoad  KpiCT. 
oen  per  A*arum  ^nendatt),  indignantem-fibiVeni  cradi 

TT'  *?V  * '  "**'***^  **"'"*»  *""  feru^u  fttn4.  AJi* 
iumnde  rpes;  poft^nam  haee  v«niiic>d5gfat,  exicemCi  Pa. 
wippus  qmaua  J.a««da«moiiius,'  nnffaa «b  Syraotflis  ad 

fhiUp. 


L  I  B  E  R  XXV.    Ca».  XXin.  XXIV.        249 

U.  C.  540,  a.  C.  N*  :n2. 

PltYlippum  regen] ,  captus  ab  Romani^  mTibus  erat.  ba-. 

jtis  utique  redimendiet  Epicydaecura  erant  ingens;  nec 

abn^it  Marcellus;  jam  tuiai  Aetolorumji  cujus  gentif  fo- 

cii  Lacedaeilioiiii  erant,  ataicitiam  affectantibus  llpixianis. 

Ad  colloquiiim  de  redemtione  e)us  mifiis,  medius  maxi<» 

me  at^ue  utrisque  'opportuntis  locns ,   ad  portum  Trogi- 

Koram ,  propter  turrim  ,   quam  vocant  Oaleagr^m  ^  efb 

Tifus^     quq  cum  faepius  commearent,  unus  ex  Roma» 

niS)  ex  propinquo  munim  contemplatu$^  numerando  la- 

pid^s,  aeftiulandoque  ipfc  fecum,  quid  in  fronte  patje«^ 

retit  Anguli,  altitudinem  mnri « /  quantnm  pronme  con» 

jectura  poterat,    permenfuSi    bumilioremque  aliquanto 

priftina  opinione  fua  etceterorum  dmnium  ratuf  effei. 

et  yel  mediocribus.fcalis  fuperabilemy  ad  Marcellum  rem 

deferr.      Haud  fpernenda  vifa.   fed,    cum  adiri  loctis^ 

qni  9b  id  ipftim  intentiu)B  cuftodiebatur ,  non  poCCet,  oc- 

caiio  quaerebatur:    quam  ^obtulit  transfuga,    nuntians^ 

diem  feftum  Dianae  per  triduum  agi,  et,  quia  alia  in  6b« 

fidione  deCnt ,  Tino  largius  epulas  oelebrari ,  et  ab  Epi.  \ 

cyde  praebito  uni¥erlae  piebei,  et  per  tribus  ^  principi- 

bus  diyifo.    JIA  nbi  «ocepit  Marcellus,   cum  paucis  trif 

bunbrum  militnm  collonntus ,  ^lectisque  per  eos  ad  remL. 

tantam   agendam  audcndamque  idoneis  centtlrionibas 

militibusqne ,  ,et  fcalis  in  oocuito  comparatis,    ceteris 

'  iigaum  daii  jubet|  ut  matnre  corpora  ourarent^  quieti« 

i^ue  idarent ;  nocte  in  expeditionem  eimdum  effe.     Inde 

tibi  id  temporis  Tifnm,^    quo  de  die  epulatis  jam.  Tini 

fatias  principHl^qae  fomni  effet,  ligni  unins  milites  feir« 

te  fcalas  jufiit;  et  ad  mille  fere  armati  tenui  agmine  per 

filentium  eo  dedncti.     Ubi  iine  ftrepitn  ac  tnmuku  pri« 

ttn  evafemntin  mnmm,  fecuti  ordine  alii,  cum  prioit 

y  mm  audacia  dubiis^  ettiam  animujxi  faceret.  . 

XXIV.  Jam  mi?le  amatorum'  ceperant  partemi 
enm  oeterae  admotae,  plnribusqne  fcaKs  in  murum  eva- 
debanr,  iigno  itb  Hexapylo  dato;  qno  per  ingentemfo- 
litudinem  l»rat^peryentuin)  quia  magna  pars,  la  turribus 
epnlati,.  autfopiti  rinaerant,  aut  femigrares  potabant* 
paucos  tameni  edmiii  oppreilos  in  cui)iUbn&.  interfecef 
vunt;.   Prope  Hekapyion'  eft  portulA  magna  ri  refringi 

Q  S  .  cocpta; 


/ 


N 


«56-  t  1  B-  E  R  XXV.     C  A  p.  XXIV; 


■•*»*- 


U.  C.  540.  a.  C  N.  ai2. 


cof^ta;  et  e  muro  ex  coinpoJito- tuba-^  datum  iig.au  in  erat. 
.  £t  jam  tiTidique,   non  fiirtim,   fedviaperta,    gerebatur 
res.>  quippe  ad  Gpipplas,   freqn^ni^m  coltodiis  l^cuxn, 
p^rvefntum  erat ,  terrendique  ntagis  boftes  erailt^  quam 
fallendi;  licut  tertHti«  funt.     nam  iimul  ac  tuhariim  eft 
auditus  cantu^,  clamorquetenentiumnmros  partemqua 
urbis ;  oninia  teneri  cuftodes  rati^  alii  per  murum  f ugere, 
alii'falire  de  muro,    praecipitarique  tur.ba  paventium, 
Magna  pars  taineri  ignara  tanti  mali  erat,'  et  gravatis 
omnibus  vino  romnoque,  et,  in  vaftaemagnitudinis  urbci 
partiuuil  fenf^i  notxfatis  pertinentein  omnia.    'Sub  lucei 
Hexapylo  effracto,'  Marcellus,  omnibus  copiis  urbem  in- 
greffus^  exciravit  convertitque  omnes  ad  arma  capiendai 
opeziique,  A  quam  poffent,  jam  cap^aeprope.urbi  fercn- 
dam.     Epicydes,   ab  InfuJa,   quam  ipli  Nafon  vocant, 
cit^to  profectirs  agmine ,  'haiid  dtibinSi  quin  paucos,, jper 
'negligentiamcuftodumtransgreffos  n^iirum,   expulfurus 
fovet,  occurrentibuspavidis,  tumultum  augere  eos,  di- 
ctitaiis ,  et  m^jor^  ac  terribiliora  vero  afferrei  poftquafll 
confpe^it  omnia  circa  Epipolas  armis  completai  lacefBto 
ti!iritum  hofte  pauds  mifiilibua,^retro.  in  Achradinam 
aghien  converfit,  uon  tam  vim  iMltitudinemquehoftium 
metuens,  qndmne  qua  inteftina:fraus  per  ciocafiQn^ni 
orirettrr,  claufasque  inter  tumuhnmAehr^dinaeatqueln- 
fulae  inveniret  portas.    JVlaiscelluSi  ut,  moenia  IngreffuSi 
ex  fupcrioribus  locis  urbem ,  omnittm  ferme  illa  tempe*  . 
ftatA  pulcherrimam  V  fubjectam  qculis  vidit,  illacrimalfe 
dicituri  partim  gaudio  tantae  perpttrata^l^ii  pai^tim  ye« 
lufta  gloria  urbis»   Athenienliumclafresdemerfaei  etduo 
ingentes  ex^rcitus  tnm  duobus  clariffimis  ducibus  deletii 
occurrcbant,  «t  tot-  bella  ci;im  CartbaginienHbus  tanto 
cum  discrimin)»  g^f^^;   tot  tam  opulenti  tyrant^i  reges« 
que;  praeter  fceteros  Hiero,  cum  recentiflimae  memariae 
rex,  tutn  ante  omniai  quae  virtus  ei  fortunaque  Tila  de* 
derat,  '  betlteliciis  ih  populum  Romanttm  infigi^is.     ea 
cutri  univet^  oobuvrerent  animoi  fubiretque  cogitatiO| 
jaem  illa  mometito  horae  arlura  omnia,  etad  ciner^s  redi- 
tura  :'^ufi^uam  ligna  Achradinam  adniovereti  pvaemit* 
iSt' Sy tiktvStbtk^  qui  intra  prsefii^a  Romi^a)  vit.aiite  di^ 
■■■   '' •         •   *    .  ^  i-;«j.  .  •*      ctm» 


I-~ 


1.1  B  B  R  XXV.  Cap.  xxrv.xxv.      «5l 


■»  w 


U,  C.  54®.         *        «•  C.  !N.2i2. 


ctam  er(>  fuerant ,  ut  mllocimo  lem  .periioerent  hoftes  ad 

dedeiftdaoi  urbem, 

•  < 

XXV.  Tenebant  Achr^dinae  portas  ixiurosque  mm^ 
me  transfagae,  quibus  tiuUa  erat  per  con^tiones  veniae 
fpes ; .  ii  nec  adire  murQSi  nec  alloqui  quemquam  paCIi« 
itaque  Marce}lus«  po&quam  idinceptum  irritum  fuit| 
ad  Euryalum  figna  referri  )u£Iit«  tumdus  ef^  in  extre** 
ma  pafte  urbis  verfus  a  mari,  Yi&eque  iinminens  ferenti 
in  agros  mediterraneaque  infulae«  percommode  litus  ad 
commeatus  excipiendos.  Praeerat  huif{  arci  PhUodemW 
Argivus,  abEpicyde  impofitus^  ad  quem  miHus  a  Mar< 
cello  SoAs,  unus  ex  ii\terfectolribus  tyranni,..cam\|  lom 
go  Termone  habito,  dilauis  per  fruftrationem  eilet)  retuv 
lit  Marcello,  tempus  eum  ad  deliberandnm .  fumfillei 
Cum  is  diem  de  die  differret,  dum  Hippecrates  atque 
Himilco  admoyerent  caftra  legionesque«.  haud  dubius,  & 
in  arcem  acGepilTet  eos,  deleri  Romannm  exercitum  in« 
elufiim  rauris  poITe:  Marcellua,  ut  Euryalum  neque 
tradi,  neque  capi  yidit  ^oCfe,  inter  Neapolim  et  Ty* 
cham  (nomina  partinm  urbis,  et  inCtar  brbiam  funt) 
pofuit  caftra,  timens,  ne,  fi  ffequentia  intraffet  loca^ 
contineri  ab  discurfii  miles  avidus  praedae  non  poCCe^ 
Legati  eo  ab  Tycha<  et  Neapoli.  cum  infulvs^.  et  .yelamenr 
tis  venerunt,  pvecantes,  nt  a  caedibnS.et  ab  incendiis 
parceretur.  De  quorum  precibus,  quam  poftulatis, .  ma«t 
gis  confilio  habito,.  Mareellus  ex  omniuin  (ententia  edi* 
xit  militibus,  nt  qnis  liher^m  corftu  vioUret.  €$$tr0 
fraedae  fumra.  caftraque.tectis  parietum  pro  muro  fepia* 
portis  regione  platearum  patentibus  ftationes  praefidia- 
que  dispofuit,  ne  quis  in  discorfu  militom  impetus  in 
caftra  fieri  pofCet  Inde,  figno  dato,  milites  oiscurref 
runti  reffactisque  foribuSv  eum  omnia  terrore  ac  tu* 
multn  ftreperent,  acaedibustamentemperatumeft.  rapi* 
nis  nuUus  ante  modna  foit,  quam  omnia  diutuma  feli- 
citase  eumulata  bona  egefCere.  Inter  h^ecet  Pbilode*' 
mus,  cum  fpes  amdHi  nuUa^effet,  fideaoeepu,  utin- 
Tiolatus  ad  Epicyden  ividiret^  deduoto»  praefidio^  M^^s^did^t 
tttmulom  Romani»,  Aretfis.  omnibua  ad  itumukufn.  ex 
parte  captee  urbia,  Boinilear»^.  noctem  eam  naptjis,  q^a 


iSst       L  I  B. E  R  XXV.     Cap,  XXV.  XXVI. 

',    U,C.'.54o.  a..C.  N.  212. 

«Mte-»    ^mmmmmmmmmmmimm»mmm>mmmtm^mmmammmmmm^mmmmmmm»mm^mmmmm>i        t        n    niiiiin.»!»    i— — ^m 

propter  y\m  -tempeftatisf  ftare  adaDchoram  in  falo  Roma- 
ii4  clalli»n6n  pofTet,  cum  triginta^  quinque  i^aTibns  ez 
portu  3yraoufano  profectu) ,  libero  mari  Tela  in  altum 
dedit,  quinque  et  quinqtaaginta  naTibtts  Epicydae  et  Sy- 
racutan^  relictis:  edocttsqueCarthaginienlibus,  in  quan- 
to  res  Syracufana  discrimuie  ef£et,  cUm  centum  naWbus 
poft  pauobs  dies  r^it,  muJtis  (ut  fama  eft)  donis  ex  Hie* 
ronis  gaza  ab  Epicyde  donatus.  n   .  . 

XXVI.  Marcellus,  Euryaloreceptoprae£dioquead- 
cHto,  una  cura  erat  Hber^  ne  qua  ab  tergo  yis  hoftium  in 
arcem  accepta  inclufos  impeditosque  moexiibusr  fiios  tur- 
baret.  Acbradinam  inde ,  trinis  caftris  per  -idonea  dis- 
pofitis  loca,  fpe  ad  inopiam  omnium  rerum  inclafos  red- 
acturum ,  circiimfedit.  Cum  per  aliquot .  dies  quiietae 
fbationes  utrihque  fuiffent  ,>  repente  adrentus.  Hippocra- 
tis  etHimilconis,  ut  ultro  ^undique  oppugnarentur  Ilo- 
mani,  fecit.  nam  ei  Hippocrates,  caEtris  ad  magnum 
portum  commonitis,  lignoque  iis  dato,  qui  Achradinam 
tenebant,  caftra  yetera  Romanomm  adortus  eft,  quibus 
Crifpinus  praeerat;  et  Epicydes  eruptiop.em  in  ftationes 
Marcelli  fecit:  et  ddUis  Punica  ii^>ri,  quod  interr  urb^ 
et  caftra  Romana  «rat«  appulfa  eft ;  ne  quid  praeGdiiCri- 
fpino  fubmiui  a  Marcello  poHet.  Tnmulcum  tameti 
majorem  hoftes  praebuerunt,  quam  certamen,  namet 
Crifpinus  Hippocratem  non  repulit  tantum  mtmimentiSi 
fed  infecutus  etiam  eit  trepide  fugientem:  et  Epicyden 
Marcellus  in  urbem  icompalit.  fiitisque  )am  etiam  in 
pefterOm  Tidebatur  provifam,  ne  quid  ab  repentinis  eo- 
rum  ei:carfion]btts  periculi  foret.  Aocefiit  et  pefiilentia, 
commune  maluni,  quod  facile  utrorumque  animos  aTet" 
teret  a  belli  conliliis.^  nam  tempore  autumni ,  et  locis 
natora  graTibtis,  multo  tamen  magis  extra.urbem,  quam 
in  urbe,  intolerandaTisaeltusper  utraque  caftraomninm 
ferme  corpora  moyit.  £t  primonemporis  ac  loci  Vitio  et 
aegti  erant,  et morielHintur-:  poftea curatioip£Bet omta' 
ctus  aegrorom  ralgabat  morbost  ut.aut  n^glecti  deferti* 
que,  qui  incidiftent,-  morerentur,.  aut  afridentea  curan- 
tesque  eadem  Ti  morbirepletos  fecum  traherent:  quoti» 
diimtfque  fimeim  et  inors.  oh  omIos  effet)    ^\  undiqu^ 

dits 


LIBER  XXV.    CAf.XXVLX^VII.        253 


U-ii  54«>-  «  C.  N.  212. 


dies  noctesque^ioratus  udirentur.  Pu£treino  ita  alTae- 
tudine  mali  efferaverant  animos,  ut  ncfa  ipodo  lacrimis 
joftoque  compluratu  profe^erentur  monuos,  Xed  ne  * 
efferrent  quidem  ,  aut  fepelirent ,  jacerentque  ftrata  e:<« 
ai^ima  forpora  in  confpectu  Iimilem  mortem  ezfpectan^^ 
tiumf  mortuique  aegros,  aegrl  Talidos,  cum  metu,.tum 
tabe  ac  peftifero  odore  corporum)  conficer^nt.  et^  ut  fer« 
ro  potlus  morerentur ,  quidam  invadebant  foli  hoftium 
ftationes.  Multo  tamen  vis  major  peftis  Poenorumcaftra, 
quam  Homanav  (di^  circumCedendo  Syracufas,  cp^lo 
aquisque  alfuerant  magis)  affecerat*  £x  hoftiun^  exer» 
dtu  Sieoli,  ut  primum  ndere  ex  gravUate  loci  Tulgari 
morbos,  in  fuas  quisque  propinquas  urbes  dilapli  funt« 
at  GarthaginienfeSy  quibus  nusquam  receptus  erat^  cum 
ipiis  dueibus  ,Hippocrai;e  atque.  Himilcone ,  ad  inteme- 
cion^m  omnes  perierttnt»  MarceDus»  ut  tanta  vis  in* 
gruebat  mali)  traduxeratin  urbem  fuos:  infirmaque  cor- 
pora  teeta  et  umbrae  recreaverunt.  Muiti  tapien  «x  Ho* 
maao  exercitu  eadem  pefte  abfumti  funt. 
•     ••■»-_  '     • 

XXVIL  Deleto  terreftri  Punieo  exerQitu,  Siculi» 
qui  Hippocratis  mUites  fuerant,  in  haad  magna  oppida, 
ceterum  et  iita  et  muxiimentis  tuta ,  (tria  millia  alterum 
ab  Syracuiis,  altemm.  quiadecim  .abeft)  epet  commeaf 
tus  e  ciyitatibus  fuis  cdmportabant^  et  auxijia  arcefle-  ' 
bant*  Intisrea  Bomilcar,  iterum  cumx^laffe  profectuS 
Carthaginem  I  i€a  expofita  fortulaa  fociorum,  ut  fpem  fa« 
ceret,  non  ipiis  moaor  ialatarem  opem  ferri  poue,  fed 
Romanos  quoque  in  capta  quodammodo  urbe  capi,  per- 
pulit,  ut  onerarias  aaves  quam  plurimas  odini  copia  re- 
vum  onuftas  fecum  mitterent,  claffemquefuam  augerent. 
igitur,  centum  tciginta  navibus  longis  et  feptingentis 
onei#iis  profectus  a  Carthagine ,  fatis  profperos  yentos 
ad  tra)iciendam  in  Siciiiam  liabuit*  fed  iidem  vexiti  fu- 
perare  eum  Pachynumprobgibebant^  Bomilqaris  adven* 
tus,  £amaprimo,  dein  praeter  fpem  mora^  cum|gau* 
dium  et  inetum  iAvicem  Jlomanis  Syraculanisque  prae- 
buiXTet;  Epicydes  metuens^  ne,  ii  pevgerent  iidetri|  (|ui 
tum  tenebant,  ab  ortii  Jblis  Aare  per  dies  plures  venti^- 
cU&s.PunicgA^EacaiD  «isp^t^r^  tradita  AchiFadina  m^- 


254       L  1  B  E  R  XXV.     Cap.  XXVH.  XXVUI. 

mex^cetiaribfum  milituin  dacibtts,    ad '  B^iJcarem  naTi« 
gat.    c1affem<ki'ftfttione  TeiHraiT^  AMcam  ha&entemy  at* 
i^ue  timentetzi  navale  proelfum,   iloti  tam  <]ood  impar 
viribos  aut  numero  navium-  eifet «   (quippe  etiam  phires 
habebat)  qu&m  quod  yenti  aptiores  Romanae,  qu^m  fuae^ 
clafli.flarent^  perpulit  tandem,  utfbrtimatn  naTalls  cer* 
taminis  experiH  vellet.     Et  Marc^Ilus,   cum  et  Siculam 
6xercitum  ex  tota  rnfulia  oonciri  videret,    et   cum  in« 
genti  commeatu'  claHem  'Punicam  adventare,    ne"  fimol 
tefra' matique  inelufu^  urbe  hoftium  urgeretar^    quam* 
Ijuam  impdr  nupiero  naviuni  erat;^prohibeire  aditu^Syra* 
culkrum  Bomileftrem  cbnftiluit;''Duaeclaffes  infeCuiecirca 
promontoritim  Facfaynum  ftabatiti,'  ubi  piima  tranquilli* 
ias  maris  in  liltOim  evexifCet,'  «cMicarf urae.  Itaque,'  oaden* 
te  jam  Euro^  qui  per  dies 'aliquot  faevierat,  prior  Bomil- 
car  movit:  cujus  prima  claf iis  petere  ;altum  vifa  e(t,-  quo 
facilius  Aipera^et  promontorium.     ceterqm,     pdftquam 
tendere  ad  fe  Aomaua^  haves  vidit,  incertum  qua  fabita 
territus  re^  Bomilcar  vela  in  altum  dedit,  miCGsque  iutn« 
liis  Heracleam ,  qul  onerarias  retro  in  Africam  repetere 
juberent,  ipfe,  Siciliam  praetervectus,  Tarentum  petit. 
Epicydes',  a  tftvita  repente  deftitutus  fpe^  ne  inobildio^ 
nem  magna  cx  parte  eaptae  r»rbis  rediret:)    Agrigentum 
xxaVigat,  exfpectatutus  magis  eventum,  quam  mde  quid- 
^uam  moturus. , 

XXVIIL     Quae  ubi  in  caftra  SicuTorum  funt  nun* 
tlata,  Epi^yden  Syracufis  excefMfe^  a  Carthaginienlibus 
irelictam  infulam,   et  prope  iterum  Komanis  tvaditam; 
legatos  deconditionibus  dedendae  urbis,  explorata  prius 
per  colloquia  voluntate  eorum,    qui  obUdebantur,-  ad 
Marcellum   mittunt.       Cum    haud    ferme    dtscreparet^ 
<]uin,  quae  ubique  regum  fuifTent,  Romanorum  eMnt; 
Siculis  cetera  cum  libertate  aC  legibus  fuis  feryarentur; 
cfvocatis  ad  colloquinm  his-,  quibus  ab  Epioyde  creditae 
tes  erant,    mijfos  ft  pmui  ad  M^rcettum^    fimul  ad  eos. 
db  txereUu  Sicnlorum^  ajunt,  ut  una  omnium^   qui  obfim 
dertntur^   quiqne  extrnobfidsonem  ejftnt^   fortunn  effet; 
ntve  alteri   pr&prie  fiH  facifcerentur  quidquam.     Kece- 
pti  deinde  ab  iisj  itt  neeeflarios  ho^itesque  alloqueren^ 

♦  turi 


<>  '     ;    LFBER  XXV.     CAp/XXVin.XXIX.        7165 
U.  C  540I  a.  C,  N.  2i2v 


i 


tur,  n^politit ,  i|uae  pacta  jam  cum  Marceilo  'b^berenr, 
oUata  fpe  falutiS  perpulere  eos,  ut,fecuu>  pr.aefectos  Epi- 
eydis,  PoIydituiBj   et  Philiftionem^  «tEpicydem,  cui 
Sindoia  cognomeni'' erar , '  aggrederentur»  iaterfectis  iis, 
et  m^ltitndineact-concionem  vocata,  et  inopiam,,<quj| 
ipii  inter  fe- fremere' occulte   foiiti  erant,    .cQne^aefti, 
vUMnqitam  top  mala  urger^m ,    negarunt ,    fortHnam  ^ccif» 
jandm  effe^  ^uod  iu  ipforutn  tffet  fotefi^tet    quamdiu  tu 
paterentur.       Romauis'    eaufam     Qffugmuidi     Stfracufm 
fuiffi  'CtilHt0»m  Syracufau^rum  ^  nou  odium:   uafKt^  ut  pcm 
cufatar   f^es  ab  fatelUUkue'  Hannihalis^*   de^nde  fUerpnyi 
mi^    xMiffOcrate  atqUe  *Eficifde   audierim^ .  tum   hiUum 
Utovifftg    etohfidere  u^beUs  coeftffe^    ut  crudeief  tyr/innoii 
ejust     non  u$  rpfam  utbem^     exfugnarent^       Hpppacraf^ 
uero  inieremto^    Epicyde  interclufo  ab  Syracujis.^   et  prae^ 
fectit  ejus  occifis^'  Cartkaginienfihus  omni  foffeffione  Sici* 
Hde  terra  mdrique  fulfis ,     quam  fwpereffe  caufam  Rpmu^ 
nis^    cur  non,   ferinde  ac  fi  Hiero  iffe  viveret^   unius^ 
Romanae  amicitiae  ct^or^  incolumes  Syracufas  effe  velint  ? 
Itaque  ttee   urbi  sUn^kiminibut'  aliud    f^riculum^    qusm. 
abfemet  ipfis , ^effe  j  fi- occafionem  reeonciliandi  fe  Romauis, 
fraetermififfent.     eamauten^^  ^  qi^alis  iBQ  mmenta   koraa 
fit^    nuUam  deinde  fore^    fimul  liberatos  sob  imfQten^ihup 
tyrannis  off aruiffeti    . 

XXIX.  Omnium  ihgenti  affenfuaudita  eaoratioeft. 
Praetores  tamen  prius  creai-i ,  quam  legatos;  nominari, 
placuit*  ex  ipfbrum  deinde  praetorttm  jiunvero  mifii  ora- 
tores  ad  Marcellum.  quorum  princeps^.  iftque  frimo^ 
inquit^  Syracufani  a  vohis  defecimus  ^  .fed  Hieronifmus^ 
nequdquam  tam  iu  vos  imfius^  quam  iu  Hos:  nec  poftea 
facem^  ty^anni  caede  conrpafitam»  Syraeufanus  quisquam^ 
fed  fateUitet  regii  HiffoCfates  dtque  J^ffcfdes^^  joffrejfis 
nobit  hinc  metu\^  kincfraude^  turbaverunt^  nec  quisquam 
dtcera  fotefl^  aliquando  nobis^  li^er^tii  temfus  fuiffe^ 
^uod  faHs  vobiicum  non  fkerit.  'Nunc  eertie  caeM  ,^9' 
rumy  '  qui  Ofpreffas  tenebant  Syracujas -^ ..  wm  ftimuifk 
noflri  arbitrii''  effe  coefimu^^  ^xtemfh.  veuimus  ad  tra^. 
itnda  arma;  dedendos  nron,  urbem^  mioeniai  nuUam  rem 
tufahdam  forttHtum^  4u$9  imfqfitO'  u  utikis  fJHrit.  Glo» 
'   »     ♦  V  riam 


/^ 


256        L  I  B  E  R  XXV.    Ca  f .  XXIX.  XXX. 

U.  C  5-io.         ^    a.  C.  N.  212- 


*w^ 


,rkun  caftthe   nobilijjiiim  fulcherrma^qut'  urbis  Grofcqrum 
Dei  tibi  cUdermnt  ^  AUreeUe.   qttidquii  unquam  terrs  »ar 
rique  memoranium  gejjimuft   *d  tui  tri^mpki  fitulo  «tcce* 
dit,      FanUient  credi  t>elist     quanfa  urbs  a  te  cagta  fit^ 
quam  fojierir  .quoque-  eam  fpictaculo  effe^    (qt^qqMisque 
terra,    qnisque  mari  venerity    nune  nofira  de  /Ukenienfi» 
bus  Carthaginienfibusque  trofaea^  uunc  tua  de,  noHs  ojttn" 
dat)  incolumesque  Sifracufas  famtUae  i>efirae  fub  Mienula 
ntmiftis    MdreeBorum    tutelaque    habendas  '  trad^?    He 
flus  afud  vos  Hkronymi^   qum  Hieromsi    mempria  mo* 
menti  faciat,     diuUus  itte  multo auticuti /uit ^  quum  kicho* 
JHs:  et  ittius  etiam  benefacta  ferjessfifiis :   k^jus  fmeutia 
ad  femiciem  tanmm  ipjms  valuit.    Omnia  et  impetrabilii 
et  tuta  eram  apud  Romanbs.     inter  ipfos  plusbelli  ac 
periculierat.   Kamqae  transfugae^  tradi  fe  Roimn|s;  rad^ 
tiiercenariorum    quoquje  militum  •  ^uxiKa    jn    eiindem 
oampulere  metnm :  aj^reptisque' armis  praetores  primum 
obtruncant,  inde  ad  caedem  Syracu£anoruni  discurrunt]: 
quosque  fors  obtulit,     irati  interf(^re,     atque  oumiai 
quaeinpromtu  erant^^liripuerttikt*  mm^  ne  line  dupibui 
elTent,  tex  praefectos  crearere  ut  ^rni  AchKadinjie  ac 
Nafo  praeellent,     Sedato  tandem  tumultu ,   exfequenti* 
bus  fcifcitando-mercenariis,  quae  acta  cum  I^omaxiis  et 
fent)  dilucere^  id  quod  erat,  coepit»  aliam  fuam  ac  per* 
fugarum  caufam  effe* 

XXX.  In  tempore  lejgati  m  Marcella  redierunt;  £aUa 
eos  fufpicione  incitatos  roemorantes ,  p.ec  caufam  expe* 
tendae  poeiiae  eorum  uHamRomaniseile*  £ratex  tribus 
AcbradiiiaepraefectisHispanus,  Mericus  npmine.  adeum 
inter  comites  legatornm  de  induftria  unus  ex  Hispano* 
rum  auxiliaribus  eft  miff us  t  qui ,  flne  arbitris  Mericuni 
nactus,^  primam,  quo  in  ftatu  reliquiffet  Hispaniam,  (ec 
nuper  inde  vencrat)  exponit»  Omnia  Romanis  ibi  obti^ 
ueriarmis.  foffe  eum^  fi  operae  f^retium  faciat,  princi* 
vem  'fofularium  effe:  fiu  militare  cum  Romanis^  fi» 
in  fatriam  reverti   Ubealti*      Contra^    fi   matte   obfidtrt 

Eergat^    quam^ffem  effe  terra  murique  claufof    Motu» 
is  Mericus,  «um  legatos  ad  Marcellum  mitti  placttif- 

fet,  fratrem  iiiier  eo$  inittil;}  aui»  jpcr,.«wAd€ni  ^}^^ 
s        '  ^  Hispa- 


/ 


\. 


L  I  B  C  R   XXV.  "  C A  r.  XXX.  XXXI.  257 

■rfkMWlBbitaM^kMM       ^     ■     .     ■  I  ■■  ■  ■         !■  I    I       I    I  I        I    I      n»  ■         1 1     .    I  .  ■»       I  I   ■  I  —^r— .M^ 

U.-G.  54o.  a.  C  N.  Qis. 

Hispa^iuni  l^rettis  abaliis  ad  M&frtHcllutn  ^eductuis,  eum 
ftdeitt  4cc«piffet^s  •  compofiliffefqiie  agendae  •  r^  •  ordi* 
heu»,  Achrjsfditiarti-rcdit.  /Tura  Mericus,  nt  ab^fafpicioi 
tte  proditic^i*  averteret  omiiiuan  animos,  n^gSt^^fihi' pla^ 
bffe,  legatof  fCommeare  ultro  mVoquei^  netjue  retifftencUm 
Ifuenqaam  ^  nt^e  mittendum :  -  et  \  qua  intenihts '  ckfidiiiat 
ferventur^  9ppt>rltuna  hta  dividenda  pTfiefectis  tfih^*  ^t 
fuae' quistfu^  pd^tU  tutdndae  reur  fit^  'Omnes  af^Ii 
ftmt  partibUs  dividundis :  ipfi  regio  eyenlt  ab  Arethufa 
fbnie  usqut!  ad  oftium  no^gni  portus.  iU  nt  fcirjent  Ro* 
mani,  fe^t/  Itaque  Marcellus  nocte  navem  onferfttiiim 
cum  annktis  remuloo  quadriremis  «.trahi  ad  Achradinaft^ 
jufQi,  '  exponicjfue  mi!ites  regione<  portae,  qt^tae  prope 
font^m^/^etkufam  eft.  'Hoc  cum  quarta  vigiHa' factum 
f^fet,  •expofitosqiie  milites  porta^  ut  convenerat,  rece^if- 
fet  MerloUsj  lucH  i^rima  MaijccUus  omnibus  copiis  inoe« 

,nia  Acbradina&aggreditur :  ita  ut  non*  eos  folum,  qui 
Achradinam  tenebant ,  in  fe  convenere):',  fed  ab  Nafo 
fetiam  agmiha  aritiatorum  concurrerentj  relictis  ftatiotti'» 
bu5  fuis,  ad  viifn  et  impetum  Komanoruin  arcendum.  In 
hoc  tumultu  aetuariae  naves,  inftructae  jam  ante^circum* 
%ectaeque,  ad  Nafum  armatos  esrponUnt,  qui,  improvifo 
a4brti  femipl6n^s  ftationes  etadaperta^fores  portae»  qua 
p^ulo  ante  e:^currera)it  armati|   Iiaud  Btagno  dertamine 

,  Nafum  cepere,  d^fertam  trepridatione  et  fuga  cuItbdumZ 
x^qud  Ullis  minus  praelidii  aut  pertinaciae  ad  tnanen« 
dum\  'quam  transfu^s,  Juit:  quia,'  ne  fuis  qnidem  fatis 
cTedentes  £e^  medjo  certarhine  effugerunt.  Marcellus 
ut  captaui  effe  Nafum  didicit ,  et'  Achradiiiae  regionexzl 
.  Unam  teneri,  MericiimqQe  cura  praelidio  fuis  adjunctumj 
r^deptfii  oeclnit:  ne  regiae  opes^  quarum  fama  major^ 
^am  rWs ,  erat ,  diriperentur. 

\"'  XXXt;  Suppreffo  impetu  militum,  etils,  qui  iu 
A5Clnradii|a  eratit,:  transfugis  fpatium  loctisqoe  fugae  da- 
tus*eft;  ecSyractifani)  tandem  libeiri  metu,  portis  Achrdi* 
<fina^«periis,  oratores  ad  Mircelluminittutit^  nihil  pe« 
fignLtes  aiiud^  iquatn  incolumit^tem  (ibi  liberi^qtld  fuis« 
MaFcelluS)  confilio  advocato^  et  adhibitis  etiaUa  Syracii» 
fant»,  q^  pcr  fedition^es  pulft  ab  domo  intra  pra^Cdizt 
Komana  erant,  refpoudit :  Non  plurd  j^er  annih  ^uinqua* 
*  Tf  XfVlV  TVqV*  ,U«  R  ginta 


I 
f 


■y 


a58  LIBERXXV.    Cap.  XXXI. 

U.  C.  54o«        a.  C.  N.  212. 

ffnta  hnefaaa  Hieropis^  quam  faucis  his  aibiis  mal^ficia 
torum^  qui  Syracufas  teuutrint^  erga  papuluin  Roma- 
num  ejfe.    fed  fleraque  eorkm.t   quo  cUlmerint^  recicUffe; 

foeierumque  ruptorum  ipfo/  ab  fe  grwioresi  mult^^  qfiom 
%iypulus  Romanus  volutritf  fpoenas  exegiffe.  ^  Se  quiclm 
terti^m  annum  circumfeiere  Syracpfas:  .hpjvl  ut  populus 
Romanu^  firvam' tivitatem  haberet,  fed  ,ne  trantfug^rum 
duees^  coftam  et  oppreffam  tenerent.  Quai  pomerint  Syra- 
dffypi  facere^  exemplo  vel  tos  Syracufanorum  tfft^  qui 
itltra  praejidia  Romana  fuerint^  vel  Hispamum  d/ucet^ 
fiiericumt  qui  praeficUum  tradiderit^  vel  ipforum  Syrar 
cufanorum  pofiremot  ferum  quidem^  fid  forse  conJiliuMh 
pmniumfibi  laborumpericulorum^e^  circa  moenia  .SyrU' 
fufana  terra  marique  f^m  iiu  exhauflorumM  mquaquam 
tantum  fructum.efft  ^  quam  tapere  Syracufas  potuifft*  In» 
de  quaeftor  cum  praeGdio  ad  ]^afum  ad  aocipiendain 
pbcuniani  r^iam  cuftodiendamque  miffus.  urbs  dirir 
pienda  tniliti  data  eft,  cuftodibus  diviiis.per.domos  eo- 
rum ,  qui  intra  praelidia  Roma;na  fuerant. .  Cum  multa 
irae,  n^uha  ayariti^ie,  foeda  exempla  ederentur;  A|rchi- 
meden,  memoriae  proditum  eft,  intanto  ^umultu,  quan- 
tum  ^apta  urbs  in  discurfu  diripienti^m  ixYilitum  ciere 
poterat,  intentum  fQrmis,  quas  in  puly(ur6  diefcripfeirlU« 
abignaro  milite,  quis  effet,  interfeptum.  aegre  id  Mar« 
cellum  ^uliffe^  fepuituraeque  quram  habitam :  et  propin* 
quis.etiam  inquilitis  honori  praeildioque  nomen  ac  me- 
inoriam  ejus  f uiffe.  Hoc  maxime  inodo  Syracufae  captae ; 
in;  quibus  praed^e  tantum  fuit ,  quaril^um  vix  capta  Car- 
thagine  tum  Riiffpt,  cum  qua  viribus  aequis  certabntun 
Paucis  ante  diebus,  quam  Syracufae  caperenmr,  T.  Ota- 
cilius  cum  quinqueremibus  octoginta  Uticam  ab  Lily« 
baeo  transmifit:  et,  cum  ante  lucem  portum  intraSiiri 
'oiierariasfrumento  onuftas  cepit:  egreffusque  in  terram, 
depopulatus  ^ft  aliquantum  agrixirca  Uticam^ praj^nl' 
que  omnis  generis  retro  ad  naves  egit.  Lilybaeym  tertiQ 
die,  quam  inde  profectus  erat,  cum  .centoim,  triginta.one^ 
rariis  navibu8  (rumento  praedaque  ohuftts  r^diit:  idqnf» 
frumentum  ^xtemplo  Syraqufas  milit.  quod  ni  tam  ix& 
tempore  fub venilTet ,  victoribus  victisque  paricer  perni^ 

.  cioiA  fapaes  inftabat.       .    . 

xxxir. 


L>I.B:ER  XXV.    Cap.  XXXII;  XXXIH. 


'■■.'e     ,jr"*~r— •■"'^«"■-^s"*'* 


U.  C.  >54'^«  a.C  tfT.  212.  X 


XXXIL  '  Eadem  aeftate  in  Hispania,   oum  biennlQ 
ferme.nihil.admoduw  memoirabil^  factum  effat^  conriliis» 
•que  magis,^uam  armis^  bellum  giett-eretur-,  Romam  im* 
•peratores  «*greni  hibernis  copias  conjuTuceru,tit.    ibi  cpjl» 
iirium  a^lyocatam,.    omniumqu^  4n,.unum  co,Ofiruerunt 
ientenliae;   ^uando  ad  la  ioCQrum'  id  modo  aotum  eiiet| 
ut  Hasrimha}^  tendentem  in  itaJiam  retinereat,  ,Xetx^* 
pas  effe  id  jam  agl,  ut  beUum  in  Hispania  iiniretur :  et 
fW  ad  id  virium  .credebant.acceCiiffei    yiginti  milUa 
Celtiberorum  ea  hieme  ad  arma  >^xcitata.    Trcs  exercitua 
■erant*     Hasdrubali  Gisgonis  iiiius)  et  MagO).  conpii^tia 
-CaftriS)  quinque  ferme  dierumviter  ab  ilomanis  aberant»- 
^ropior  erat  Hamilcaris  iilius-Hasdrulial)^  vetus  in  Hispa^ 
nia  imperaton     ad  urbem  nomine  Anitorgin  ^^D^rcitum 
liab^bat»    <£nm  Toiebant  prius  opprimiduces  llpmani: 
.et  fpes  erat  fatis  fuperque  ad  id  virium  eite.    illa  reftabat 
«ura,  nC)  fufo  eo  percullly  alter  Hasdrubal  et  Mago,  iil 
aviosfaltus  montesque  recipientes  fefe^  beHurn  eztrahe* 
rent«     Optimumjgitur  rati,  divilis  bifariam  copiisi  totiua 
Jimul  Hispaniae  amplecti  bellum,  ita  inter  fe  diviferunt| 
ut  P«  Cor^elius  duas  partes  exercitu»  Homanoniin  fociov 
rumque  adverfu^  Magonem  duceret  atque  Hasdrubalem'; 
Cn.  Cornelius  cum  tertia  parte  veteris.  exercitus-^  Ceiti* 
beris  adjunctis ,  cum  Hasdrubale  Barcino  belium  gere- 
ret«     Uua  profecti  ambo  duces  exercitusque,    Celtibe* 
ris  praegredientibus^  ad  urbem  Anitorgin  in  confpecta 
hoftium,  dirimente  amni|  ponunt  caftra*  .  Ibi  Cn»  bci- 
pio,  cum  quibus  ante  dictum  eftMpiis,  fubftitit^   et  P» 
Sclpio  profectus  ^d  deftinatam  belli  partem* 


XXXtlt.  Hosdrubal  poftquam  animadvertit,.  exi* 
guum  llomanum '  cxercitum  in  caftris ,  et  fpem  omnem 
in' Celtiberprum  auxiliiseffe;  peritus  omnis  barbaricae^ 
et  praecipue  omniuih  ^arum  gentium ,  ih  quibus  per  tot 
ann^s  militab^t,  ^erfidiae,  facili  iinguae  commerciO| 
cum  utraque  caftra  plena  Hispanorum  effent^  per  oc« 
ouita  colloquia.pacifcitur  magna  mercede  cuni  Celtib^- 
roruln  pfincipi«bui,  ut  copiaainjde.abducant.  Ned  atrox 
tifum  facinus.  Noi;^.enim,  ut  in  Romanos  vertelrent 
^rma^-agebafcurt  et  merces^  quanta  vcl  pro  bello  fatis 
,:  R  2  ..       effet 


d69        L  I  B  E  R  XXV.     C  A 1?.  XXXV.  XXX VI. 


"''im^ 


«M>M*<a«MWM«* 


U.  C.  640.  a.  C.  N.  Z12; 

etTSItione  ad  fufpioiaiieni  acceptae  cladis  ^  'quatn.ad  ul* 
Imtti  ^u^n^m  fpem,:  pfomt)ir  erat*  Quonam  modo  enim 
Uas4^^balem  ac  Magofum^  nifi,  difunctosfuo  beifo,  fiue 
i$rtaMiine  adducere  4icemtum  foturffe  ?  Quomodo  aurem 
nonphjlmj/e»  aut  ah  urgo  fecuttm  frmrem?  ut^  fi  pro^ 
hihere^  qua  minut  in^  unum  coirent  etduees^^et  txercitut 
hoJHum^  uon  foffet^  i^fe  eerte  cum  fratrfconjnngeret 
jcofiiah  ,  His  anxius  cnris  id  inbdo  eHe  (alaure  iii  prae- 
fens  credebatf  cedere  inde^  quantum  pofTet;  et  in<le 
unanocte,  ignatas  hoftibus,  et  ob  id  quietis,  aliquan- 
tuni  enienj[us  eft  iter.  Luce^  ut  fenferunt  profectos  ho- 
Iltes  i  praemifiis  Nun^idis,  quam  poterant  masdme  citato 
«gmine  fequi  coeperunt:  ante  noctem  affecuti  Numidae^ 
nunc^b  tergo,  nuho  in>  latefa<  incurfantes.  Confiftercr 
coeperunt,  ac  tutariagmen,  quantum  poffent:;  tamen, 
tuto  ut  iimul  pugnarent^  prbcciderentque ,  Scipio  horta* 
Imtnr,  priusquam  pedeftres  bopiae  affequeremur* 

'     ''       '        '  ■  * 

XXXVI.     Ceterum  nunc  agendo,  nunc  fustincndo 

agmen,  :  oum  aliquandiu   haud  multum  procederetor, 

et  miv  ^am  inftaret,   fev^cat  e  proelto  fuos  Scipiot.ee 

collectbs  in  tumulum  quendam,    non  quidera  laris  tu« 

tum,    (praefertim   agmini   perculCo)  editiorem  itamen, 

quanl  cetera  circa  erant,   fuf^dacit.  •  Ibi  primo,   impe* 

dime^ntis  ct  equitatu  in  medium   recepti»,     circarodati 

pedites.haud  difflculter  impetus  incurfantium^Numidiu 

rum  arcebaat:    deiii,   poftquam    totb  agraine  tres  im- 

peratorfescum  tribits  jufds  exercitibui  aderant ,  appar^. 

batque,  parum  irmis  ad  tuendum  locum  fine  munimen« 

to  valituros  effe;   circumfpeetare  atque  agitare  dux  coe- 

pit,    II  quo  modo  poffet  yallum  cirouminjiGere.   fed  erat 

i^deo  nudus  tumulus  et  afpei^i  foli,  ut  nec  Tirgulta  vallo  * 

caedendo,  nec  terra  cefpiti  faciendo,  aut  ducendae  foffae, 

oliiyo  u]U  operi  apta  inveniri  poffet :    nec  natura  quid* 

quapi  JCatJs  arduum  aut  abscifum  erat,  quod  hofti  aditum 

afcenftimve    difficrlem  praeberet;     omnia   faftigio  leHi 

fubvexa.     Ut  tamen  aliquam  imaginem  yalli  objicerent, 

oliteilas  illigatas    oneribus,    velut  ftruentes  ad  altitudi* 

nem  iVilibm,  circumdabant:  cumulo  farcinarum  op3ni8 

generis^objecto,   ubi  ad  InoJieudum.  cUteUae  defuerant 

Punid 


LIBER  ?CXV.     Cap.XXXVLXXXVIL^     aSS 

U.  C.  540-  a.  C.  N.  212.    


Puiiici  exercitu$  pbrtquain  advenere,  in  tumuKini  qu)^. 
detti  ^perfacile  agmen  erex^re:  munitionis  vero  facies 
iftOya  priiDO  eos  rilvtt  miracalo  quodam  tenuit , '  cum 
duces  undique  Tociferirentur ,  Quid  jfUrent  ?  H  noH  lu* 
dibrium  iUudj  vix  ftmiw*  fuerirve  ntorandis  fiais  vali' 
dum\  diftruhtPtkt  diripereutque  ^-Capium  koftpn  teueri 
HteHttm  fojl  fartinas.  Haec  con^emiim  duces'  increpa* 
bant.  jceterutn,  'neque  trans&lire^.  neque  moliri  onera 
objecta^  nec  caedere  ftipatas  cliteNas ,  ipCsque  bbrtitas 
larcinis,  faciti!  evat.  Tardatls*diu  cum  dmolita  bbjectii 
one^ar  arntatis  dediCfent  viam  ^  •  pluribusqu^  idem  parti- 
bus  lieret ,  capta'  jam  undi que  caftra  erant :  pauci  ab 
ttiultis^  percuflique  a  victoribus  paffim  caedebantur. 
Magna  pars-tamen  militum,  cum  in  propinquas  refugif* 
fet  iilvas')  in  caftra  P.  Scipionis,"  quibus  T.  Fontejus  It» 
gfftus  praeerat  ^  perfugerunt.  Cn.  Scipionexn  alii  in  tu- 
mulo  primo  impHa  boftium  caefum  tradunt:  alii  cuiit 
paucis  in'  propinquam  oaftris  turrim  perfugiffe.  hanc 
i^i  circormdatam',  atque  ita  "iexuftts  foribus  ^  quas  nuUa 
molifi  potuertmtVi,  captaiii;  ohineique  intu^  cumipfo 
imperaiore  oc|»fo^.  Anno  octavo ,  poftquam  in  'Hispa* 
niam*  vener^)^  Cii*Scipiby.  undeirigelimo  die  poftira* 
tris  mortem,  eCt'  interfectus.'  X.uctu$  ex  morte  ^orum 
non  Romae  mi|]6r,  quam  per  totam  HispaniamV  ^i^« 
Quij|L  apud-ciV^^  partem  doloris  ^t  exercitus  ainiffi,  et 
Alienata  provinbia^  et  pubTica  trabebat  clad^s;  Hispa* 
ni^eipfb^  lugebant  deliderabantque  duces :  Cnaeum'  ta- 
men  magis ,  qiid  diutius  pVaefuerat  iis  ^  priorque  ti  favo* 
rem  occiipaverat,   etfpecimen  juftitiae  temperantiaequ^ 

Romanae  primus  dederat.  '         ^ 

.   . .        •  ...  .  '    • 

XXX Vri.  Cum  del^u8  exereittis  aroiffadqtte  His- 
^l^knniae.  vider^ntur ,  vir  unuA  fei  perditas  reftituit.  Erat 
id  exercitil'  L.  MarciusSepdmi  fUias,  eques  Rbmanus, 
impiger  juvenis,  animique  et  ingenii  aliquantb^  q\iam 
pto  fortafla,  in  )|ua  erat  natus,  majoris.  ad  fmbmam  in- 
dolem  accefferat  Cn.  Scipionis  difciplina:  fub  qba  per 
tbt  attnos  omnes  militiae  attes  edoctus  fnerat.  Hic  |  et 
^^t.  fiiga  coUectiS;  militibus,  et  q^ibusdam  d^  praelidiis 
a^ductis,  baud  contemnen<t^'^eroitttiii  fecerat,  ]un- 

R4 


«64       V  L  I  B.  E  B:  .XXV.    C  a  ^.  XXXVII. 

.   y.  C;5-^^  a«  C,  N>'  2L2.  • 


I 


>Keratque  cwm  T^  Foixtfii<>  P,  Scipioui^Jega.to..  *  Sed  .tiuir 
tum  pvaeftitit  eques  Bomaiius   auctojritiate  iut^ir  milite^ 
atque  honoref     at,  .«oaftris  xitra  Uifriin:^  eomxnuTiitifli 
pum  ducem  exercituutlt  comitiis  miUtari^Uis  creari  pla- 
cqillet)  .  fubeuDtes   alii   aliis.  in   cuftQdlaoi  valli  fi.atio» 
nesqve,  doneo  por  bmues  fuHragium  keti^  ad;.L.  J^l^t^ 
cium  cuncti  furnmai»iimp&rii   detuleirintr    OmnaB  indQ 
tempus  (exiguum  id  fuit)  muuiendis  cfiftris-eonvehen» 
disque.  commeatibus  ooirfum^um:   et  ctmnia  iixfperi^  mi* 
lite^,  cumimpigre,  xam  .haudquaqu^qrir  abiefito  apiiiio^ 
exfequeba^atur.    Cetcrum  poftquaifi  Hasdrubalem  Gisgo- 
niiSvvenientem  ad  r^elaquias  Uelli  del^nda^  tra^miffc  Ibe* 
rum,  et  appropinquare  allatum  eft,  Cgnumq^e  pugnae 
propollium  ;^b  novo  ^uujo  .militas   vicierwn;»);    r^cprdati^ 
quos  paulo  ante  imperatorcs  habuif fent  i   quilju^que  e| 
ducibus  et  copiis  freti  pfyadire  ad  pagn^m  foliti  effent^ 
IJe^e  ornnes  repente  et  offenfare,  aapit^r:   et  aiii  mnnus 
ad  ^el  Uija  tendere ,  l^eos  incufantes :   «lii »  ftrati  humi, 
j[u^pa  qui$qu9  n.oai1i>$tim  iduoem  implorare>.  »eqUc  fe« 
dar|  ,.]am§nt^tio.   poWtk^,»  .  excitantilvaSM^cBnturionibus 
iggLaJ-^J^TIpW^^e? ,     et  ipfo  .ipiulcente  et  iuciti^ftnte  Marcio, 
qiil^Jj^  rnuUcbret  et  inmikf  fc  frojc^^ifffnt.fifms  pofius, 
queni  ^ct,tu,:^ndos,  femaJfyfQs  et  rmf^iikani  Jacum  acue^ 
rent  ajiimos,     et  fs^  inuhos  iinferatOY-is,  fuvsj^cer^  finer 
reut?    ;Cutn    fubuq  :c;)auncr    tubaruwq»*-.  fo>ius    Qdm 
cuim  prope  vaJJum  h^^-^^Le**  'nani)  exau^turi  inde,.  verfo 
repent&  in  iram  lucm»..4ii.scurrere  ad; .^irma :   9i$ ,   velut 
«cccnii  rabia,  (liijurruut  ad  portaS)  cjt'iiit  hoftem^.jiegli- 
gep|:er  aLr/ujD  iniiomp^^iite  veuiQUtem,  ^iucmrrw^t»     p^x- 
tcmiplo  ijTiprovifa  res  pavorem  iucutit  Poeui^*:  mirabun- 
dique  unde  tot  hoftes  tam   fubito    exorti  prope  deleto 
exerciiw-foi:ent,   und^  tanta  «id&cla^  'tanta  ilducia  fui 
victi^  ac!fiigaLtiS|  q^i^^ittiperator.  duobusScipiehibus  cae- 
Ils  ,^*ftitiffet,  quis  .c^l^^^pr^eeffeti    qnis  Iignum  dedit 
£et  pugnae,  ^d  haec  toj-  tam  neoppinai^.  prioia  omniun^ 
inceru  l^^giQntcsque  rpf^ruut  pedem ;   ^eitl|  lidlida.  im- 
prefUoue  p«ifi,   terg*  ye^Jtunt.     Et  awt  fpgientium  *oae- 
des'foeda  fuilXet,  aut  ^te^ierarins  peticuloCufiique  fequen- 
tium  impetus,     ni  Mai^ius    propere  recepitui  dediCfet 
£gnum|  ^obiiftensque  ad  jHrimfi  Agna,  quofidiun  «t  ipfe 

reti- 


L I EER  XXV;:    G  A  B.  «SCXVn.  rSXXVML       fl»6S 


U.  C.  54€u        a.  C.  N;  2i£i 


mm. 


reunenS)  conoitatamTeprefiiilet  amKti.  .mtlein  paltr% 
smdps  .adhuc  oaedisi|ti!e  *et  Isx^guinis  tred««:fr>.\  >  '(fairtbiigi^ 
nienfes^^  >Crepi(^  ^rimov  aib  jioftiaiii  -iaiki,.acti ,  ^  jfxoffn 
quana.  ncminem  infequi-  viderunt,-  mctu  vfubftitiffe  rati^ 
cofKitemtini  rurfus  et  fedaj\i  gradu  in  o^tra  .abetmb  Fi|v 
liegligentia  in  caftris.cuftoddelskdis  fuic;  aain,  etA  pro« 
pincjotts  hoftis  ^rat  j  ta]z^n..«e]i^»S'^euia  effe  duoruoi(> 
ellercituuin  ante^paucos  diesdeletbram  fuiicunrefoa^  Qik 
];id0.iOliin  omnia  negleeta  oipudiioftes  eHent^  expIor^i6( 
iiav^ .  iMarchis  ad  ccrn&liiim,'  prima  fpede  temerarinm 
magis,  ,c[uam  avdax,  ,aninH2m.«^jedit>,  uk  vltro  «affcsi^ 
bolxium  o^pugn^rett  .^fadlsus  «fTe  ratus  ^  ^unius  HaadvM 
^alis  ^xpugnari  oaftra^  ..cptattn^  11  fe  rtir&is  tres  eterci^ 
tus;ir6  tres  (§uces *)nnmf{ehty  fua  defeAd\:  (jmvd^  auty  S^ 
fuccefiifCet  coeptis ,  recepturuin  fe  afAietas  res:  aiit,  & 
poiijas  effet,  tamennltro  inferendo-armay-^contfcnituii^ 
fitt- dftmturum,     .     :     .     •         .        A .    •.   - .  .o 

'  XXXVIII.  Ne.uimen  fubita  res  et  Jtioctttrmis  hmvti 
etilun  non  Cut3e  fortunae  comiiUufti  {^tQrMaret,  «ilo*. 
quelldo;  adliortandosque  Tibi  milite^  x^tus^  conoioiie  «lU 
vo9j|ta  ita  differuit:  f>/.  itfea  4t^  invperntmfi*  mfirm 
ynostmiartuofque  pim^  '  "vd  ■  ftraefeirr  om^tikf^ ncfiriiih' 
ntUites  ^  fsrsuita  fidem  c€ihit\fBeert  f^tefi*^  miki  hec  impe*. 
rium»  .ut  amyhmjadiefb  vefteH^i  itu  rhiffa  grane^ae  fiOi* 
eknn^  effe,  Qup  enim  tmyf9rei  nifi  metnfmoerorem.  ob^ 
(tm/pefacireti  vix  itU  cmp^l  iuei  effem',  ut}eiLiqfea,felatnu 
invenire  degrtk  animocpoffem^  eogdrveftram  omnium  meem^ 
(quod  difficiUmum  in'  lue^eft)  unut'  'Oiinfiilere,  et  «r 
tumf^^fffidefifi  uH^^  quemm  modo  hei  reliqHie^  dnorum. 
exercifmm  jpatriue  confervare^  fojfim^-  t^^tMfdum  eft^ 
avertere  animum  ah  ~  ^jfftduo  iHoerpre  IHer*^  frkefio  eft> 
enimAoeerba  ptemoria^  «r  ^ipiones  me  nuAo.  dies  noetes*. 
que,  euris.  ixfoimnUsque  aghm^  et  exeiftm  ^fieefe  fenmo; 
^^fiynen.invi(tofper\.0€td  annos  iurkit  ferrit^milites 
fuvs\i  tonimilitones  vefirosy  meu  remfublienm' fatiar  innh 
tamy  et  fkam  difeiftktkm  fltaque  inpiutnfoqui  jubent : 
«5  Ufiwperiis  vivotum  ffeiko  obediemior  ike  unp  fuerit^ 
ita  foft  mortem  fuam^  qu4d\quaque  iif  re  faeturos  ittos 
fuiffe  m09ci0i^  fenfoami  M''^pmum  iueere^:  ^Voxquoque 

R  S  •    velim 


i66         riB^  R  YXV,     C A p.  XXXVHI. 

U.  C  540.        .  a.G  N.  212. 

^dimi     milites^     non  hmntis    lacrimUque  ■.tanquam    ex» 
JlinetOiS  frofBq%h\    i(vivunt  vigdiupu.,  fiona  rerum  gefian 
f4tm)  fed^    qUotiescunque  oecurmKimemttria  iH&rumi    mU 
4t  Ji    adkortanttf  fignumque>  danter. ^videatis    eos ^     itn 
ffoelin  inire^'     Nec   alia.frrofictafffcies^     hefterno  dit 
etulis  '^animisqun  veftris    oUnta^  :  wtmorabile-  iUui  edidit 
ffroelitim^  .  quo^  'dommeHtum  dediftis.  hoftibui^  '•  nou  cum 
Seific/nibus  exftinctum  jtffe  Mismtn  ^  Rrnnmutn :    et,   ^cujMr 
fbj^uti  vis  fitque-  virtits  Jion.inbrutdfit  .Caunenfi  clmid^ 
nionmi  frof^etoKfdevitia  fortimne  esmxrfuram  offe.^  'NtUtCi 
fma  tantum  aufi  .eftis^Jfantrueftray    exferiri  libet^  .quan» 
tnm  andeatis  ditce  veftro  auaore:  .^nau  enim  hefperna  idie^ 
eitm  fignum  receftui  dedi  .fe^ttenrikur  effufe    vobis  'tur^ 
Sktum^  h(^mL\    frmgere  andaeiam  v^twni    fed/differre 
'Sk    majQrm':  gh^niSkt^  atque   offnrsuni%atem^^voluiz     ut 
fvftmiodo    fracjfmrml  incautos^     armaii  .  inermes  ^*   jttque 
'  etiam  fofitos ^  fer  occafionem  aggredi  foffetir,^    Nta^kujur 
occafionis  fpem^  milites^  fd^te  te^nere^  fed  ex  re  iffa  con- 
Ctftuat  kAto<^\  >  A^vobis  quoqile^^frtj^eid^  fi^^uis  quberat^ 
fuomam .  utodd/ fouei  a  nktUtis^  cvieti  a  victoribar  eaftra 
titatifitis;    nphil  ^iud.  refpondeatis ,     quam,  id  ifjum.ti^ 
maniff  vt^» omnia:c.t$  \oparibns,  fiffnata.  habuiffe^  .  ettiffot 
fomitbs  infiructt^qne  /uiffip,  -  Et  ^itafe  res  habeur^dM^ 
qnod\  uJ  tmeattii^\  fprttma-ficit ^>  minime.ttttifHatho- 
mines:  quia^    fis^ot  ne^exerit^    ijttaufum  atqueap^rtum 
hUfeof.     NilUt  omniunt  nunc  minun  metuunt  hftes^^  quam 
ua  obfeffi  modo  ipfi,  atgue  Offttguati  cafirafwt^^nhro  op- 
fugnetmu.      Andeamuss    quofi.  credi  mn.  fotrft.  eufuros 
nos,     eo  ipfby  xfuodjUfficiUinmm  vidAtur  9  fdeiUm^m .  enit* 
Ttrtia  vigiHaitwHf^  filentu  agmi»e.ducam  vos^  Ae«f/or4* 
t;m  hnbeoj    nou  Vfgiliarum  ,pi:di^em\    non  ft^tionet^ftas 
effe,  '  VlaH^or  in\p^rtif\atHiUtHs,'fffrimutimfetus  caftra 
eeferitn  *  tum. inyr .forfidos fimno ^  favetttefquiadteeeo» 
fiuattm  tHmuhtmi  et  inerft^  itt  cubilibns  jiis  otpfoyffast 
iUa  caedet  ed^tnr.i  n  qua  \os,\hefterno  die  revneatos  Aegre 
firekatis^.    SciOi.  'audau  vidfirfstot^lium::    fed  in  rebus 
afperis   et  ,«ie»4fj'  fpe  forti/finm  q^que  confilia  tutiffim 
fftut,    qniuy   fi  ip  o^cafionist>,UHmieut<^  ^   fujt^^fraetetwolat 
opportuuitas\    \cttaaatus  ^,f$ulum    fuetisy     nequidfum 
mox  omiffitm  qnnerns\     Utms  ^$ffiitut  in  frofiuquo  eft: 

'   .       "    r      .  duo 


L  I  fi  ER  XXV.    Cap.  XXXVan.  XXXIX.     ^ 


u.  c  540. 


a.  C.  JS.  2^12. 


irmim^mmmmmmi 


duo  kaud  ^roctd  ahfwHt^ '^tuttc  agffraiiimibnt  fpis  ali^ 
qua  tfi:  4t  jm  wit/tfit^  v^fir^r  a^ue  ittorum  virff.  Si 
diem  frofirmus ,  et»  kf/ieiHMe  'eruptimhf  fam  cuuftmui 
defiBrimteT ;  *  firieuium  ifi\  ue  omues  iteix^  omues  cc^ 
yiae  conxfinMnti  Tres  deinde  duees^  tsiussyytertitus  fus^ 
tbtehiims  "^iiiofiium^  qu9s  Cn.  -  Scifio  i  iucolumr  exercim 
utffg-fusthfUitf  Ui^iiPideuio  copias  feriere  duces  nofiri^ 
itu  fefkntti:  4c  divifi  apfrimi  foffuut  kofien  siia  b§Mi 
gerencLiivianuUa  efi.  ^froinde  kikily  fraeter  uoctis  frnxi** 
usae  ofp^tufSitatem^  txfpettemus,  '  Ite^  Deis  ,hen$  jwmu^ 
tibus^  corfora  curm^  vr  iutegri  vigeutesque  eodem  aui^. 
mo  in  eufira  hofiium  irtiuHfasis^  qun  vefira  ^tutati  ifiisii 
I«aeti  «t  aodiere  ab  noTO  duce  novum  ooxiiiluun)  et,  qiia 
audaoios  em ,  m^gi&  l^lacebat.  reliqumin  dkl  expedien-^ 
d\s  arottis  et  curatxotie  eorporum  conTttHEitttm:  etmajoK 
pars.iuyctis  quieti  dattt  eft;  ^uam  ▼igiltamdYaece* 


»  »j  . 


XXdCIX.     Eram  nhfrsi  prosima  .catbvei^  ^fox  milliuai 

i«i«erya]]a  diftaTitef  aUae  copiae  Poenor«im«>    Vallis  eava; 

tHtererat,  condenfa-at^boribus.  ih  hujut  filvaie  medio  fer^ 

me  fpatio  cohors  AomaHH  arte  Punica  -abdittiif,  et  e^4 

te&.     Itsi  medio  ithtere' intercepto ,  o^lera^-copiaeJilenii 

agmine  ad  proxittios  hoftes  ductae.  et^  cum  £ratio  zmUa- 

l^ro  portis,  nequein  vallo  euftodiaei  eflent ,  Telut  in  fuft 

cafira  nuUo  usquam  o)%fte^nte,  penetrarenei    Indelignai 

catiunt,  et  tollitnr  clamon*    Pars  femitomnoa  hoftes  cae-* 

dunt:  pars  ignes  ca(i«,  ftramento  arido  leotis,  injiciimt;? 

par«^  poitas  ocoupant^  tit'  fugam  imerchidant.     Hofteft: 

limul  ignis,  dlamor,   caedes,  Telot  alienatos  fenllbu^' 

nec  aiidire^  nec 'profidere  quidq«i$m<iiiMinti   incidanlf 

inermes  inter  oatertas  armatorum ;  ^  alii  ttiimt  ad  portaSi 

alii  pbfe^ttis^  itineribu^^fuper  Tdlum  faliilnt :  et ,  ut  quis*- 

que  evaferat,  protinuss  ad  c4ftra  altetft  fugiunt:«!u]ii  ab 

cohorte  et  equitibus  ex  oculto  procurrentibus  circum<' 

vehti,  caeiique  ad  ttnrnn  omnes  futif.  quan<^am,  etiam 

jK  quis  ex  ea  caede  effugifTet,  adeo  raptiijd  oaptis  propio> 

ribas  caftris  in  alter»  trtnscurfum  caftra  ab^Romaniseft»: 

ut  pr^evenire  nundus  oladis  non  poffet,     Ibi  vfeDd,  quo' 

}oiigius  ab  hofte  aberant,  et  quia  fub  luocin  pabulat^iBy 

lignatuin,  et  praedatutti  q^ui^m  dilapfi^ite^nt,  negtectai 

magig 


a 


3^68  r  I B  E  R  XXV.    C  a  p.  XXXIX.  XL>      . 

U.  G.  54o.'  a.  C.  TS.  ;2i;2.. 

magis  ofniiia^anrfdittta  ixi venere;  Arma  tantam  in  rtatio* 
nibuspoiita;  milite&^inerjne^vf  a^i^lHwi  fedentes.  acca- 
bamesqiie,r  .  iiuikttilnaQbttlauttts^^aAt^^  rallum  portasque. 
Cum  bis  taiQ'  ivBUris  lolutisque  ^BooHiki ^  •  calent^s  ^dhuc 
«l>'recenti  pi^izav  f erocesqUe  viotoria,  proelium  ineunt* 
ItEque.nequa^am  -refilli  ia  ]&cMis  pbtuit.  i,ntra  portaSy 
^oncurfa  sx  totis  caftri&^  ad.  pricDiitnt  clamoremvet  luxmil- 
tdBi^  factO)  atit^x  proellain  ioritur :.  d-],uque  teniu,ffet,»  zii 
ementa  rcutaBomanorum  vifa^^  indicium.alteriu&  eladis 
Poenisv  atque  iu^o  pavorem  injeciff^nt.  .  Hic  terror  in 
fagam  avertit  otottesv  eifuliqsiev  qua  iter  eCty  nili  qaos 
•caedes  opprefiit)  i^exoantarcdMis^^.ilta  nocte  ac  diebina 
«Cflftra  boftiuiii  expugaa^  dacttt^  E^.Mairciu  Ad  trlginta 
faptein. millia  lioftiuni  cae£»,:  lauc^Qr^eii:  Claudius^v  qui 
anaiiales  Axolianios ex  GraecQani^atmum. fermonein  ver- 
tit:  captos  ad  miiie.  octlngeo^tPSL ^ginta :  praedamingen- 
tem  partam.  inea  fuiffec}ypeum  argenteum  pondo  cen-  f 
«nm  triginta  ^Qbo-,  cum  imagVixe  J^Ami!!ii  Bi^sdfiibalis. 
Valerius  Amias  una  oaftra  Magoui^icapta  ftradlt,  Tepteoi 
Biillia  caefa -]»ofdusii( '  altero  proelu).,  t^rnptione  pugna* 
tom  cuin  MasAmb«}e<:  djecism  m|l)jarOCcifir,  quatuor  mil* 
£k  treceiXtos.tcigiiila^  captos^  Pi^.^iui^iq(ue  millia  homi- 
gaiun,  .  com.  JMMgo:  .cedent^s  fi^^SD^fittf^  fequerctar^ 
eaefa  ez  infidiis  dCerilik*  Apud  pm  UfOis  '^nago  um  nomen 
J^arcii  ducis  e£t^  ct  verae  gloria6.>jas<5tiam  miracula.ad- 
dunt :  BaiiimamTiei  concionanti.  fuCafn  e  capite,  fine  ipnus 
£enfa,  cuminagno  pevore  circainftahtiuui  uiintum.  mo- 
aaomentumqa^  Ticioriae  ejus  dQ  Po^nis^  usquoad  inoen- 
FJ^ini^Capitoiium,  fuiffe  in  teipp^o^cl^^^peum^  Maricium  ap* 
^pifiUatum,  oxuBr  iai^gine  Hasdrjubalis.,  Quietae  deindo 
^liquamdiui^ii  Hii^pania.  res  fuere,>uti;isque , .  pofi;  tantas 
aec^fptas  invictm  illatasque  clajplcs:^  cancj:antibus  p^ri- 
ciduiaifummiie.reram  faeere..  '• 
'.        •  .    .      .  •  ".  -•     •  ..... 

XL.  Dumbaei^in  Hispania  geruntur,  Marpiellas 
aaptis  SyraeaCs,  cum  ceteriL  in  Sioiliatanta  ftde  atque 
jjEUegritate  cojapoCuiiret ,  ut  non  ipodo  fuam  gloriam, 
Stui  eifiam  m^jeftatmk ,  populi  Romani ,  augeret;  oma- 
j;a0nta  urbis»  figila^  tabulasquet,  quibus  abondab^nt  Sy- 
vacuiae)  .IU)a:ta£ti:deT^xit*    Hoftiom  ^idemilla  Xpolia^ 

et 


•  L  I  B  E  K"  XXV.     Ca».  %n.  .afig 

U.  C^d^o.  ^      a.  €...K.ii2. 


•et  p»rta  belli  )are;  ceteruin  inde  primui^.iniuum  uii<^ 
raii<fi  Graecanjm.avtium  opera,  licenHaeqve  huic  faora 
profanaque  otmiia  vulgo  rpolia.ndi<  factiuir^.^rt:  quaj» 
poftremo  in  Romanos  Debs,  templum  id  ipfum  primiiii3, 
^od  a  Marcellb  eximie  ornatanv  eft^  'vertit.  -  Vifebaiu 
tureniin  ab  extemis*  ad  poriam  Capeaam  dedicata  .a 
Marcello  templa,  proptcr  excellentia  ejus  generis  oma- 
«leikd,  ^uorum  perexigua  parscompatet.  Legationes 
t>fl^ium' feritie  civitatam  Siciiiae  ad.eum  ecmYeniebanif* 
Dispar  ut  canCa  earum ,  ita  conditio  erdt.  qui  ante  .0^9^ 
ptas  Syracafas  aut  non  <defciTerant,  aut  redierant  in  ami- 
citiatB,  pt  focii  fideles  acoepti  eultique;  quos^  metus.poft 
captas  Syracufas  dediderat,  ut  victi  a  victor^  leges  acce- 
pet"utttfc  Erant  tamen  haud  p.irvae  reliquia«  bclli  oirca 
AgrigentUm  Romanis:  .  Epicydes  et  Hanho  duces  reli« 
quiptiorijr^belli,  et  tertius  novus  ab  Ha^inibalo  in  locQm 
Hippocvi^itis  miffus,  Libyphoenicum  generis  Hipponiate^i 
CMutliflHii  populare^  vocabaiit)  vir  impiger,  et  lub  Han* 
nibkle  magiftro  omnes  beJli  artes  edoctus.-  Huic  ab  £pi- 
cyde  et  Hannone  Numidae  dati  auxiliarr.s :  cura  quibus 
ita  per vagatus  eft  hoftium  ag^os ,  ita  focies  ad  retinen,- 
dos  in  fide  animos  eordm  ^  ierendoque  in  tempore  cui* 
que  auxilium,,  adiit,  ut  t^revi  tempore  totam  Siciliam 
iinpleretnominis  fui,  ne  fpes  alia  maior  opud  faventes 
rebus  Carthaginienlium  cffet.  Itaque  incluii  ad  tempas 
inoenibu$.Agiigenti  dux  Pocnus  Syracafanusque ,  noni 
eoniilio  Mutinis,  quam  fiducia  magis  auli*  egredi  extra 
muros,  ad  Himeram  amnem  pofuerunt  caftra.  Qu^d 
ubi  perlatum  ad  MarceTlum  eft,  extemplo  copias  nrK>vit; 
et  ab  hofte  quatuer  ferme  millium  intervallo  confedit, 
quid  agerent  pararentve  exfpectaturus.  Sed  nnllum  .ne» 
que  locum,  neque  tempus^cunctationi.  conIiliove')dedit 
Mutines,  transgreffu^  amnem,  ac  ftationibus  hoftium 
cum  ingenti  terrore  ac  tumulta  invectus»  Poftero  di9 
prope  jufto  proelio  compulJA  hoftem  intra  manimen^* 
inde  revocatus  feditione  Numidarum  in.  caftris  facta, 
eum  trecenti  ferme  eorum  Heracleam  MinipKm:c6ncef« 
liffent,  ad  mitigandos  revocaudosque  eos  ^profectuSi 
magnopere  monuiffe  duces  dicitur  ^  ne  ah&nte.  fe  cum 
hofte  manus.ooAfi^rei^litr  *  td  ambo  aegre  |>afll  duces» 

magis 


fe7o       1 1  B  JE  R  XXV. .  Cap.  yt;  xu. 

iJ.C.  54^.  a  C.  N.  212. 


■hMM 


vw«^Mnw^^p 


tnagis  HannO)>  jam  ante  anxiiss  glc»^  eji^s  :  Mutimtnjibi 
miudum  faetre^  degenerm  ^/f-ttMi  imperat,ori  Carph^gu 
metffit  ikiffo^^A  feMtu  fofuhque,  Is:  perpralk  cumtaa* 
tftm  Epicydeny  ut,  transjgrefis  fiumeit,  in.  aaiem .  exi> 
i;ent.  n^m  fi  Mutinem  opperirentar  y  et  (ecunda  pi|g;(iae 
ibrtnnaeveiafret)    haud  dabie  Mutinis  gloriam.for^.  .  . 

XLL    EAimvero  indignumratus  Harcellus.re,  qul 

Hannibalem  Xubniram  victoria  Cannenii  ab  Noila  repu- 

liHet^    hitt  terra  marique  victi^  ab  fe  hoItibu$  cedere, 

arma  propere  capere  militeS)  et  efferri  iigti^  )i|betf     Ia« 

ibraenti,  exercitum  Me^m  effuiis  equis  adyola^ixt  j^s  ho- 

ftium  acie  Numidae »  nuntiantes,   populares  fuost    pfi* 

inum  ea  foditione  motosy  qua  trecenti  ex  .llMm^ro  fuo 

G(oncefferintt>Heracleam\  dein  quod  praefeptiuii.;fuum  ab 

obtrectantibus  Aicibus  gjoriae  ejus^   fub  ipf^m  cftKtami- 

nis  diem)  allegatum  videant,^  quieturos  in  pugn^*   ^n$ 

fallax  promiffi  Mem  praeftitit.  itaque  etlloma]|k  cretit 

animus,  nuntio  celeri  per  ordin^s  mjffo  ^  defiitmum  ab 

equite  hoftem  cTfe ,  quem  maxime.  timuerant:  et  tetriti 

hoftes,^  praeterquam  quod  maxima  parte  Tirium  fuAfum 

non  )UTabantur,  timore  tt\^,px  incuffO)  ne  ^b  i^o.et  ipii 

eqxdte  oppugnarentur.     Itaque  haud  magni  cettaminis 

fuit.   primus  clamor  atque  impetus  rem ;  decrevit.     Na« 

midae,   cum  in  concurfu  quieti  Itetiffent  in  cornibusi 

ut  terga  dantes  fuos  viderunt,  fugae  tantum  patuiaper 

comites   fajBti'^     poftquam  omnes    Agrigentuoi    trepido 

agmine  petentes  viderunt^  ipilmetu  pbiidionis  paiHm 

\tk  civitatef  proximas  dilapli,     Multa  millia   hdminum 

ca^efa <captaque,  et.octo  elephami.    Haec  uhima  ia  Sicilia 

Marcelli  pugna  fuiti    victor  inde  Syraoufas  rediit,     Jam 

ferme  in^xitu  annus  erat.  itaque  f enatus  Romae  decr evit» 

ut  P.  Cornelius  praetor  literas  Capuam  ad  coufules  tziitte* 

ret;  dum  Haunibal  procul  abeffet,  nec  idla  magni  dis*' 

criminis'  res  ad  Capuam  gereretur  i   alt^r  eorum )  ^  fi  itm 

Tideretur)   ad  xhagiftratus  lubrogandos  Komam  veniret* 

Literis-aooepitis,  ititer  fe  conftdes  compjsirarttnt,  ut  Clau-> 

dius  cotmtia  periiceretv    Fulvius  ad  Capuam- m^nereU 

Confules  Paudius  creavit  Cn.  Fnlvium.  Centom^lum  et 

PtSulpicium  ServiiJfilxtunGalbamf  quiniiUamantftn 

1( 


LIB.  XXV;  -C AP..XLi     EPIT.  LIBRI  XXVI.    ct^ft 
■    "'       ■"  U.  C  540.»  '  .'       a.  C.  K  t>!2.^        '""■^ 

leoa  iDagirtrafum  gefliffet.  Praetores  deiri^e  creati  li. 
Cornelius  Lentulus,  M.  Cornelius  Cethegu^,  C,  Sulpi- 
cias,  C.  Calpurnius  Pifo.  Pifoni  jurisdictio  urbana,  StJ- 
picio  Sicilia,  Cethegp  Apuli^i,.  Lentulo*' Sairdinia  evenit. 
Confulibus  prorogatumin  annum  imj^eriuui  eft*  r  . 


} '' 


f  j'i 


EPITOME  LIBRI  XXVI. 

JtjL$nnibal  ad  tertium  ab  urbt  Roma  lapidem  fuyer  Anie^ 
nem  Q^ft^9  pofrtit,  iffe  vero  cum  duobusmillihus  equitum 
nsqfte  ad  ipfam  Capenam  fortam ,  ut  urbis  Jitum  ej^lora- 
re.ti*  obe^uttavit,  et  cum  fer  triduum  in  aciem  utrinMe 
as^ercitus  omnis  defcendiffet^  certamen  tempejtas  diremit': 
namcumin  cafirarediijfeht^  Jiatim  ferenitas  erat,  Cafuf 
capfd  efti  a  Q;  Fulyioet  Af.  Ciaudio  confulibiis.  P.riiscip 
yiex.  Campanoruni  veneno  fibi  confciyerunt  mortem..  Cum 
fepat^s  Campanorum  deligatus  effet  aU  palos^  ut  fecuri  firi- 
retur;  lit^ras  a  fenatu  mijfas  Q,  Fulvius  conful^  quibuf 
jubebatur  ^parcere^  aHtequam  legeret^  tn  finu  vofuit^  e| 
hgi.^g*  i^If^^y  et  f/4pflicium  feregit.  Cum  tn  comitHf 
afui  fOfulum  quaereretUr  ^  cui  mandaretur  Hispani^ri^ 
inrperium;  nvUo^idyolente  fuscifere ^  P,  Scifip^  P*  filius 
jjui  in  ^Hispania  ceciderat ,  frofeffus  ejl  fe  iturutn  '  et 
%ffy(^&'^  }3<?jj«/^  coii/eli/ttj«€'  omnium  miffus,  Novam  Carl 
ffoginem  uno  die  exfugnavlt^  cumageret  vicefimum  quarium 
anniitfti  yideveturque  divhtaftirfecreatusyquqniam  eiifh 
foftquam  togam  acceferat'^  quotidie  in  Cnfitolio  erat;  ,00. 
i^n  ijuhicuto  matris  ejus  anguis  faefenumero  vtdebatur,  Rct 
f^i\tterea  in  Sieilia  ^ftas  continet^  et  amicitiam  cum  'AeKO^ 
%  junctamg  bellumque  geftum  adverfus ,  Acarnaitas  et  Phil 
TmfUf^  Macedoniae  regefh.  ;    ' 


^ '' '         ,  '< 


c 

f  ■ 


r 


L I B  F  h 


iji    ■'■"  '      JJt  fe  E  R  >XXV1.'    Cap.  T.    • 

U.C.54r.'     .  a.  C:  N.  »ii.:  . 


^Mi^Mta 


,  ♦ 


. ' '  . 


L  I  B  ER     XXVI.  ■         ; 

h«  Fulvlus  Centumalus ,   P.  Sulpicius  Galba  confuleS| 
'  cum  Idibus  Martiis  magiftratum  inilTenty   fenatu  in  Ca- 
pitolium  vocato ,    derepublica,  de  adaiiniftrationebel^ 
H,     de  proylnciis   exercitibusque   Patres  conruluerunt* 
Q.  Fulvio^  A^.,Qau(iiO|  ..prioxisAnm  conXulibus,   pro- 
rogatum  iiifp^rioin  eft ;  atque  ekercitus  y  qu6s  habebant, 
decjreti,  adjectumque,  ne  a  Capua,.  quam  o^Ijidebi^nt^ 
"abseedet^eut  ,•  '  priusquam   ^xpughafrent.     Ea  tuin^  curi 
Sdaxiine  intento$  liabebat  Bomanos  :  noh  ab  ira  tatitttizii 
quae  in   nullam  ,unquam  civitatem  juftior  fuit ,     qu&tn 
qtio^d  urbs  tam  nobilis  ac  potens,  ficut  def ectioile  •  fiia 
traxefat  aliquot  populos,   ita  recepta  inclinatut-a  rurfttf 
aSiiitlos  yidebatur  ad  veteris  imperii  reJTpectum.    Etprae- 
ttinbus  prioris  anni,  M.  Junio  inEtruria,  P.  Sempronio 
xn  Gallia,  eum  Uinis  legioriibus,   quas  iiabuerarit,'  jJro- 
rogatum  eft  iiiiperium.    prbrogatum  et  M.  Marcelld,^'  ut 
toro  confule  iii  Sicilia  reliqua  belli*  perficeret  eo  ext^ci^tu, 
l}uem  haberet,    filupplemento  ppus.effet,   fuppleret  de 
•l^ioriibus,'  quibiis   P.  Cofrielins  propraetor  in  Sicilia 
^f aeeffet :   diim  ne  quem  militem  legeret  ex  co  riiimerb^ 
qiiibtls  feiiatus  miCiionem  redituxnque  in  patriam  negaf- 
iSt  ante  belli  fiaem>     C.  Sulpicio,    cui  Sicilia  evenefafc» 
diiae  legiones,  quas  P.  Cornelius  habuiffet,  decretae:  et 
£i'|)plementum  de  exercitu  Cn.  Fulvii,  qui  priofc  Attno. 
in  Apulia  foede  .caefus  fi^gatusque  erat.    JH[uie  generi  xfli- 
li^ui' Tenatus  eundem,  quem  Caririenfibus,   iinera  fta- 
tuerat  militiae:  additum  etiam  utrorumque  isnominiad 
efy^  ne  in  oppidls  hibernarent,  rieve  hiberna  propj» 
ullam  urbetii  decem  «millibus  paffuum  aediiicarent.     L* 
0>meUo  in  Sardinia  duae  legione»  datae,  qnibus  Q.  M'*- 
cius  praefuerat.   fupplementum ,  11  opus  ejfet,   confules 
fcribere  juffi.    T.  Qtacilio  etM.  Valerio  SiciJiae  Graeciae- 

3ue  ora  cum  legionibus  claffibusque ,   quibus  praeerant^ 
ecretae.  Quinquaginta  Graeci  cumlegioneuna,  centum 
Siculi  cudi  duabus  legioxubos  habebant  nav^s.    Tribut 


t  I  B'  E  R  Xm.     Cap.  t  11.  «75 


U.  C54i.  ».  C.  N.  aii. 


et  viginti  legionibgs  Kdmanis  eo  anno  beltttm  lerra  nia« 

II.  Prfaicipto  e]ii$  anni  .cum  A^  liteHs  L  Afarcn 
r^ferretury  rejr  geftae  magniiicae  renatui  vifae:  tituftis  ho« 
noris  (qaod  itnpeno ,  non  populi  jufTa ,  non  ex  aoctori* 
tate  Patritm  dato,  Prfyprnacr  fiiMtui^  fcripferat^  magnam 
partem  hoininum  ofCendehat.  Rtm  miili  exemffh  ejft^  im^ 
ferMt9rei,Ugi  Ab  exercitihui:  o  fotiemme  aMfpicdeeftnm 
evmitiarum  im  eaftrM  et  provincias^  fraci^  lib  tegihnt 
magiftrmtut^ite  ^  td  militMrm  umeritMtem  transfetri.  et| 
erim  quichiixiir  r^ferencli?ro  ad  fenatum  cenferent )  meli^lii 
▼iramcliffcfrH  eam  confi^Itationem,  donoc  proHctfoefenfuf 
ei^uitea,,  ^ul  all  Marcio  lifceras  attulei^am.  IlefcribS  d^ 
frumento.et  ve&imentis  exercicus  plaouit:  eam  utram^ita 
rem- xnran  fk^re  fenami.  adferibt  autem,  ^ro^rafror»  £. 
iHardi^ «n&npWouit:  neid  ipftm^^quod  Confuhationi 
reliquerant^  pro  praejudlcato  f^rret.  DimiC&fr  e^uStibu^, 
de  nuUa  re  prius  c^nfules  ^etalerunt,  iemiiiumc|ue  ht 
minm  f^nventiae  odngriiebaat,  agendum  ctuli  tribunis 
plebis  effe,  prim#  quoque  temptnre  ad  plebem  ferren^ 
quem  cum  iipperio  mitti  plaoeret  in  Hispaniam^  ad  eum 
exercitum,  cui  Cti.  Scipio  imperator  praefuiffet.  £a  res 
cum  tribnnis  acta  promulgataqne  eft.  Sed-  aliud  eerta- 
men  occtfpaverat  animbs.  C.  Sempronint  JBllaefas  die 
dicta  Cn.  Fulrium,  ob  exercimm  in  Apulia  amiflTad^,  iit 
concionibijis  vexabat:  muh^imferMtoret  teiHvritate  au 
^ue  infeiintia  exercitum  inlocum  fraeeipitem' perduxijfe 
dictitans:  ueminem^  fraeter  tln,  Fuhium^  ante  corrum 
fiffe  omnilmt  vitiitnegionetfttat^  quam  fr^ie^ret.  it^' 
fue  vere  dici'  foffe  ^  friut  eot  feriffe^  (fuam  vHbre^. 
koftemi  nec  tA  Hmtnibakx  fei  kh  imfttatore  fuo  ^  victot 
efftk  Neminemi  cum  fuffragium  ineatj  fati/  eernere{ 
eui  imferium^  cui  exercitnm  ftrmittat,  Quid  inteVfuifft 
inter  Tu  Semfronium  ?  ]  Cum  ei  fervorum  exercitur 
datut  effet^  hrevi  eff^ciffe  discifUna  atque  imferio^  ut 
nento  ^otMn^  generit  ae  fanguinis  fui  memcr  in  acie  effet^ 
fraefidio  fociiiy  hoftibur  terrori  effent\  Cumat^  Bene- 
vintum^  aliasque  u^bet  eot  velftt'  e  fauHbus  Hanntbalit 
ereftas  fofulo  Ronmo  rtfHtntffe.  Cn,  Fulvium  Quiri^ 
T.'  IJvii,  Tom*  IL  .        S  tium 


i^74  L  1  B  E  R  XKVI.     Cap.  H.  UL 

U.  C.  54i.    '         a.  C.  N.  211. 


tium '  Rmanofum  exercitum^,  hsntfte  ^inn^s^  .  Uirerftiiter 
eduwosi  fervilibuf  vitiis  imhuiffe»  ergo  effeHffe\  -ut  ft^ 
roces  et  inquieti  inUr  focios^  ignavi  et  imheUes  inter-ko' 
ft^s  effenty  nec  imfetum  moio  Poenorumi  fe^he  Aamorem 
quidtm  fustinere  foffent.  I^tec  ^  Hercule  y  wirumeffey  ii«- 
lites  i^  atie  non  ftetiffe  ^  cum  frimus  omniunf  imjoerator 
^  yiygerer;  magjis  mirarife^  uli^UDs  ftantts  ucidiffe^  et  non 
omnes  comites  C».  Vulvikfuiffe  fworis  acfugat.  •  G«  Fla* 
fftimum^  l**  PauUum^  L.  Poftumium,  i^n.itc,  P^  Scvpio* 
ms  cadere  m  acie  malttiffe^  qutm  d^exerei'  cirMumPentos 
exjerfiats^  Cn^  Fuhittm  prope  unum .  nuntium  deieti 
f^ercitus  B^omam  rediffe.  .  FaciUfis  indignunp  effe^,  Can* 
nenfem  exercitum ,  quod  ex  acie  fugerit^.in  SicUiam  de* 
pnrtattim.^  Wfriu^indA  dimittatttri  ^ua$khoftis.vt  I$a» 
lia  decefferity  et  hoc  idem  in  Cn.  FulvH t^ionibus  nuper 
decretum:  C».  FutvUii  fugm  M^  ff^eU^ ^ .  iffini  temeri* 
tate  .commiffo^imfunitam  effe;  eteumM  gfinea  iufitisjji^e^ 
nkiju^tmam  pgent^  fenectutem  aicturum*:.  militei^^  $k4  tti^ 
hH  uliud  feficiaveriut^  quam  quodimferatorisjimiks  /^e* 
riftt^  relegatos  frofe  intxjijium^  iguominiofm  fati  mili' 
tiam.  udeo  imfarem  Ubertatm  Romofi  diti  acvfauferi^ 
honoratontque  inhonorato,  effe.  «  ^      . 

IIL  Heus  ab  Xe  ciilpaio»  in  wUites  tv«^sfe^^bAt:  Eot 
ferodter.  fugn4m  fofcentes  froducios.  it^cA^iimy,  non  eoy 
quo ^mluerint  ^  (quia  fertm  diei  fuerif},  fed.foft^erQ  die^ 
et  tew^Otfi  ff  hco  a^qtf^Jnftructos^  f^u Jkmam.y Jitu  vim.^ 

,  hoftium  non,  fustinuiffe,  k  Cum  effufe  omms  fugirent ,  fe. 
qmquf  turba  ablaftum ;  ut  Var^pnem  Cauneufi  fugna^ 
uu  mifltos  alips,  imferatotes.  Qui0aute^  foium  fe  re» 
ftattttf^ /pf}4idiffe  feipublic4^€  ^  nifi  fitnors  fua  remedio  fu^ 
klicis^  cladibus  futura  *ffety  fCftttiffef  .  Npn  fe  imofia, 
commeatus^  non  in  toca  iniqua  incautedeductui^y  non 
agmine  itiexflorato  e^nt^m'  infidiis  circumvctitum*  vi 
afert$i  armis^  acie  victum:  vec  fuorum  animos^\nec.hO' 
ftium,  in  fpteftate  httbuiffe;  fuum  cuique  ingenium  audn^ 
ciam  aut  fovorem  facerei  Bislelt:  accuXatuS)  pecuniaque 
anquiiitum.  tertiQ,  tertibus  dajtis,  cum,  praeterquaoi 
quod  omnibus  prQbris^oncrabatur,  jt^rati  permulti  dice- 

'  rent,  fyga»^  fOfvorisque  initium  a  fr^etore  ortum ;  ab  eo 


L  I  B  S  R  XXVI.    Ca»;  IlL  I^.  «rS       -  ^ 

«U.C541-  a.X.  N*^il.  '   . 

jmmmmfmimmmmmmmmt    m    1  11      -■■»!  ■■!  lyw    1  ^mmmmmmmmKmm^mmmmmmmmm^^.mmammMb,AMmmmtmm 

iUfirm  mlitefy    cfim  Imud  nmmm  timot4m*'dtiHf  lefi- 

derent^  terga.dediffe^  tanta  ii^>ac6eiifa  eCt,  ut  capkean* 

qufrendum  conino  £acclsmai«et.  ''.Deeo  quoque  nbvuin 

cenanien  ortuoi.    nam,  leum  tribiinis  bh  peeunraant» 

'  quiii(ret^  t^vuo  tapitk  fe  anquirere  diceret;  'tf^ibuni^ple- 

,bi$  a|>pel]ati,<  colUgaey  negaruht,  feim  mor^  effe-^  jho-mi* 

»*f,  ^od  eim^if^e  mfijorum^ermiffum  effett  fouU^HfUr^     * 

ffu  moriUus  ,m^Uet  ^    anquireret^     qubnd  vel  eapinf^   vd  \ 

•fecunioi  judio^ft.frivato^     Tam 'Semproniiis, *  prdud- 

liopif  fe  JHdicane  Cn.  FulviOi    diiit,     diemqUe  cbMitifs 

ab  C  C^iipurnio  pi^aetore  uiiitsvpetit.  •  Inde  aH&T^b^b 

reo  tentata  eft: ,  fi  adeHe  in  judibidrQ.  Fulritts  Irater 

.poffet^  flqr^9S.l!?im  et  fama.  r>hnim'.gef»i?um ,  -et  pVopin'- 

qiia  fpc  Capuae  potiundae.     Id  cum  per  ^t^ras  milera'^ 

biliter  pro  fratris  capite  fcriptas  petiffet  Fulvius.    ne- 

HAffentquo  Patr^^^e   repiubUeat  elfec^ '  alisc^dPa  ^pua; 

poftquaii^  dies  . comitj^rum  aderat,  Cn>  FuWius' exfuia- 

tum  Tar quinj^os  abiit^ .   id  ei  ^mm  e^&tiuul  ^lfe  \  fciVtt 

plebs.     j.    ,_'.    »  :-      .1  :  *c....  '  .  r..;.  .    ..    * 

.     I        t  .»  i-.J-.l-..  I  •»|j.»J.«  -•  ..!».»*        •.. 

.  V  IV.  Interl?aecviS:otoni^baU.^rfafnCaptiaiiiArat. 
.oblidebatur  tamen  Acrius,,  quanr  joppu^abatur :  nec  at^t 
famem  tolerare  fervitia  ac  plefas  poterant ,  aut  n^ittere 
^^untios  std  ttawja&alem  per  cuftodias  tam  at^aau  Inveh- 
tus  ^ft  Nutoida,  qm,  acoeptiis.  Jiteris,  ^evafurum  fe  pVb- 
feffus,  ut  ^roix^iffiw  praeftawet,sp«r  media  Roiiana  caftra  ' 
.p^cte  egveTfus^  fp^m  accenditCampanig,  dum  aliquid 
ririum  fup.ereffet,  ab  omni  parte  eruptiotiem  tfentandi^ 
Ceteriim  iii  m^ltis  certaminibus  equeftria  prdeliii  hrmk 
prolpera  faci^ant:.  pedites  fuperabantur.  fed  neqtia- 
quam  tam  laetum  yincere ,  quam  trifte  vinci  ulla  parfe  ' 

«rat  ali^obfeffo  etprope  expugnato  hofte,    Infta  tandem 
.ratioeft,  ut,  quodviribus  deerat,  aite  aeqnartetur.:  e* 
.qmmbus  legionibus  electi  fum  juvenes,   maxime  vigore 
.ac  levitate  corppru?»  veloces :  eis  parmae  hreviores,  qnam 
equeftres , ,  et.  fcHt^na^ jacula  qu&tomolj  longa  p^des  data, 
^praefixo  f ^rro,  .quakiiafus  veli<aribus  itiefi.  ^os  fingulos  iu 
equos  fups  ,accipientes  equites  affuefeccrunt,  et  ^efci  poft 
fefe,  et  deliiire,perniciter,  ubi  fignum  datumefret.    Poft- 
quam  affuetudinjji  quo^dia^  iatEs  tiatrpj^ide  tifum  eft 

.  *-^  fieri, 


ayJS  t  t  B  E  R ,  XXVL     C a».  IV;  V.  _____ 

^  U.  C.  541..«         a.  C.' N,'-2n. 

j^li,  in  ^nKpmm,  qui.ABidiusinter^&rainut^ilmqueerslt, 
jtA^tef^ivA.  infiructot  •Cmnpanorom  eq^lMs  j^robeCTertlnt, 
.jtXsi  ubi  ad  oonieotvin  teli'T«nnim  eft,^  fi^nd  datp  relites 
defiUtint.  pedeftHs  inde  iiciefi  exeqtlita«u'  repeftte  in  ho- 
ftiuin  eqiikes  incui^riti'  ^aculaqae  cum' impetu  alia.  fuper 
flia  eviitnint*  Qqiiius  plurimif  in  eqpos  virosque  paflim 
5oi[»|ectis  permuUof  Tulnaraveruntt^pavxsris  tamen  pliis 
49X  re  Apva  atque inopina«a  injectum  eftr  erinperculfum 
hoTtc^Nft.  equites  imrecti  \  fugam  ftragemqite  eorum  usqu^ 
«d  portas  fecerunt  ilnde  equitatu  qitoque*  fuperior  Ho- 
^aena,  rftg  fuit.  :  Inftitu^um^  ut  TeYil^sl  in  legionibus  ef- 
ienu  .Auetorempeditum  eqaiti  imiHlfeendorum  centu. 
(rionem  Q*  Nay vwk  {eruni:  ^  honorique  id  «i  apud  impe» 

,  ratar^T^iCftf»    >.   .  .         j 

« 

.  .  V%  Cum  in  boeftaiu ad €a|(u*ia  res  effent ,  Han- 
mbalem  diYerfum  Tarentinae  ercts  pdtiUndae  Capuaeque 
retinendae trahebant earae.  vieit tamenrefpeetusCapuae, 
in  quam  omnium  fociornm  hoftiumque  converfos  vide- 
bat  animos;  documento  futurae^  qualemcunque  even- 
tum  de^tio  ab  Aomlinis  habilSffet;  Igitiir,  magna  parte 
impedimenlprttm  reKcte  in  Bruttiis,  et  omni  graviore  ar- 
inatu ,  cum  delectis  peditum  equitumqu^ ,  qtiam  poterat 
aptillxmis  ad  maturandttiii  iter,  in  Cam^hiatn  conten- 
dit»  fecuti  tamen  tam  raptim  euntem  tres  et  h^iginta  ele- 
phi^nti«  In  Talleoccfdtnpoft  Tifat&mont^m  imminen* 
tem  Capi^Q  confedit.  Adveniens  cttm  caftellum  Gela» 
tiai^5 .  pracfidio  vi  pulfo,  cepiffet^  in  eircdfiifederites  Csi* 
puam  Xci  verti^.  praeminis  ante  nutitiis  Capuam,  quo 
lempore  caftra  Aomana  aggretfurus  elTer,  ut  eodemetilU^ 
.ad  eruptionem  parati,  portis  omnibus  fefe  effunderent, 
,ingentem  praebuit  terrorem.  nam  alia  |>arte  ipfe  adorMS 
eft;  alia  Campani  omnes,  pedites  eqoitesque,  et  cum  iis 
Funicum  pif^aefidium,  cuiBoftai<  et  Hanno  praeerant,  erjit- 
it«  .  Romani^  u«  in  re  trepida,  ne  ad  unam  concdrren- 
o  partem  .aliquid  indefenii  relinquereiit,  ita  inter  fo. 
Gopias  partiti  funt,  Ap.  Claudius  Camp^nis,  FuTviUs 
Hannibali  eft  oppofitus.  C.  Nero  propraetor  ^um  equi- 
ti^us  fextae  legionisvia,  quae  Sueffulamfert^,  C.»Ful- 
Tiug  FlaccttS  legfttns  Gam  fooiili  equitatu  cbnf^t,  e  re- 

*  gione 


s 


LIBER   XXVI:     CAr.^'.  Vf.  «77 

,  U.  C.  54u         i.  C  N,  2i\. 


U.  ( 


gione  VoUurni  amnis.     ^roelium  non  fpHto  niodo  cla* 
more  ac  tttnattltu  eft  coeptum,  fecl,  &d  alium  virQrttm^ 
eqaorumi  ariviol*amque  foaum)  dispoiita  in  muris  Qun-  \ 
panorum.  imbelli^  mukitudo  tantum  oum  aeri^  crepitu,  ' 
qualis  in  defeetu  luWefiJenti  nocte  cieri  folefi  ediditd«« 
morem,  nt  -averteret  etiam  pugnantium  animos.     Cam«  . 
panos  fac]]e  a  rallo  Appitts  arcebat.     Major  vis  ab  oltera 
parte  Fulviumi  Hannibal  et  Poeni|  utgebant*     legio  ibi^ 
fext«  lopo  «efik:  -qua  jpiilfa,    cehprs  Hispanoraio.cum 
tribus  elephanus  usque  ad  raUam  pervafit:  rnpet^tqina 
mediam  aciem  liomanorum,   et  in  ancipiti  fpie  ac  pmf» 
culo  erat^  utruin  in  caftra  perrufbperet »  an  interdiiii** 
retur  ^  fuis.»     Quem   pavorem   legionls    peribulttviqM 
cartroriim  Fulvius  ubi  vidit»     Q«  Navium  primoresqua 
alios   centurionum   hortatur,     m   cokartm   hpftium  fkb 
^hiUq  fugnmtem  iuv^ifiur. '  iu  fummo  discrimiue  tem  ver» 
ti:  .  mt  viam  dandam  iis  effe^    et  minwe  coumk^    fuem 
coudeufam  aciem  irrufiffeut^   iu  cefiru  itrufturts;    uut 
c4)uficieud^S' fuh   pallo   effe.     Nec   magm   tertamifUs  r$m 
fdre:  f^eucOi^  effe^    et  ab  fuis  iutehlufos ;  ,  et  quue »    dMm 
fm>eat  Romauus»    interrupta  uciei  uideatiur^    eamt  fi  fif 
utriuque  i»  hcfiem  vertat^  aHciftti  fUgm  medios  circmu*   < 
venturam.     Navius  ubi  haeo  imperatoris  dieta  accepH^ 
fecnndi  haftati  fignum  ademtum  fignifero  in  boftes  ix|* 
fert;  ja^turum  in  medios  eos  minitans,   ni  £e  propera 
fequantur  milites ,  et  partem  capeffant  pugnae.     Ingena 
oorpus  erat,     ^t  arma  honeltabant;    et  fublatoiii  altm 
ligTruaEi  converterat  ad  f pectaoulum  cives  hoftesque.   oe«  n 
teruiri ,    portquam  )am  ad  iigna  pjj^rvehevat  ^iSpanonxm^ 
tum  undique  in  euin  tragulae  conjectae,  et  prfilpe  tota  iti.\ 
uaum  acies  verlk:  fed  neque  hoftium  multitudo^  neqne 
telorum  vis  arpere  impetum  e}US  viiri  potuertti]£ 

VI.  Et  S/L  AtLlius  legatus ,  primi  principis  ex  eA« 
dem  iei^one  iignum  inferK;i  in  cofaorteai  Hispanorum 
coegit.  £t|  qui  caftris  praeerant,  L.  Poircias  l2cinus  et 
T.  Popilius  legatipro  yallo  aoriter  propugnantj  ele** 
phantosque  transgredientes  in  ipfo  vallo  conficiunt* 
quorutn  oorpoiribus  qam  Oppleta  «iflct  fofEa,  .velttt  jq[«  . 
g^re    aut    poSkie    inj^cto^    transiltiim    bolUbas    ded&t.' 

S3  Ibi 


3(7«  t  J  B  K  R  X^'VL    C  A  P.  VI. 

U   C,  5^1/  a.  <.  N.  211. 


■^Mkl 


Ibi  |)er  ftragem  jaoentium  c)epUan<«rum'  atrox  editacae- 
tjfefi.  Akcrain  parte  cartrarum  jam  impulfi  erantrCam- 
'pttni  Punicupique  praeiidium ,  et  fab  ipfa  porta  Capiiae, 
quae  Vtthurnum  fert^'pugnahatur:    neqne  tam  aruna- 

j^  ti  Irrunipentibus  Ron^anis  refiftel^ant ,  ([\ihm  quod  poT. 
ta,;  ballifti^  foorpkmibusquc  inftructa,  roiffilibus  pro- 
eul  boftes  arceban  ei  fuppreffit  impetum  Romanorum 
Vulniif  irnptfra;toriS' Ap.  Claudii:  cui^  fuos  ante  prima 
figaa  adhortanti,  fub  la^evo  humeroftiramuiTi  pectusgaefo 
ietum  'cft;  Magna  tamen  vis  hoftiurn  ante  ^ortam  ^eft 
eaiefa:  ceteri  treptdi  inuirbem  «compuHi.  Et  Haiinibal, 
-poftqisam  cohorti^  Hispahorum  ftragebfi  vidir,  fuirritiaque 
yi;' coftra  iioft}uin  defe^di,  omiflzt  oppugnatione,  red- 
perc  fignai  et  convertere' agmdn  peditHm,  ^bjecto  a  ter« 

.  go  equitatUv  ne  hofkis  inftarct,  Coepit.  •  Legionum  ardor 
kigens  ad  hoftem  infequendum  f tik :  fed  Flaccus  recc- 
ptui4:ai^i  juffit;  fatisad.  utrumque  profectum' ratus,"  ut  et 
€ampant,  qdamhaudrtnrultainin  HannibalepraefidiielTet, 

#  et  ipfe  Hannibol  fentiret.  Caef^,  eo  die,  qui  hujus  pu- 
gnae  auctores  Cunt  v  octo  millia  hominum  de  Hannibalis 
«icercita,  tria  ex  Campanis  tr^dunt:  fignaque  Carthagi- 
nlenfibtis  quindiecim,  a^femta,  r  duodeviginti  Campanis» 
i^pad  alios  nequaquam  tantam  molcm  pugnae  inveni, 
plosqaef  paVoris,  quam.  certamjnis ,  fuiffe^  cum  inopi- 
nato  in>  caftra  Romana  Numidae  Hispanique  cum  ele- 
phantis  irrupiffent;  elephanti,  pcr  medja  caftra  vaden- 
tss,  ftri^gem  tabernaculorXim  in|;enti  fonitu  ae  fugaoi 
ahrumpentium  vineula  jumentorum  faccrent;  frs^udem 
qttoque  fuper  tumultui  i  adjectam,  imroifiis  ab  Hanniba- 
le,  qni  (fiabuit  aJiquot)  gnari  Latinae  linguae  ]uberent 
cbnfttbiai  verbis,  quoniamamiffa  caftra  effent^  ptx>  fo 
quemque  militumin  proxitnos  montes  fugere^  fed  eam< 
celeriter  cognitam  fraudem,  oppreffamque  magna  caede 
hoftittm:  elephantos- Tgni  e  caftris  exactos.  Hoc>iaht. 
mnm  (utcnnque  initumfinitumque  eft)  ante  deditio-- 
ntm  Capuae  proelium  fuit.  Medixtutieus ,,  qui  fummus 
magiftratus  apud  Campanos  eft,  eo  anno  Seppius  Lefius 
'icrat,  loco  ohfcuro  tentiiqut  fortuna  ortus.  Matrem  ejas 
quonddm',  pro  piipin*  eo  jprocuirantem  famiiiare  osten- 
tam,.>cQm  refponiUQet  hatufpexi  fummMoif  q^od  effet 

?    .  .  im- 


EIB:ER  XXVi;    Cap.VLVII,;^        gy^ 

U.  C.  54i.         a.  C  N.  211.         ^* 


itnperium  Capiiae;  perventurum  ad  eum  ptierum,'iuhil 
ad  eairt.rpem  agpdfcentem,  dixilTe' ferunt ,  Nae  iu  fef^ 
ditas  ret  Cam})anorum  narrar»  uH  fummus  konos  ad 
filiufu  meum  ^erveuiei ! .  £a  ludiiieatio  reri,  et  ipb  iit 
▼erun)  Tertit.  nam  6am*fam'e  ferroque  ui^erentur ,  nec 
fpes  idla  fopere0]et,  iis,  qui  nati  in  fpem  honorum  erant, 
honores  detreotantiSt^s ;  Lelius,  querendo  defertaintac 
proditain  a'*primoribas  Capuam ,  fummum  magiftratum. 
ultimus  omnium  Campanorum  cepit. 

VII.  Cetemm  Hannibal ,  ut  nec  hoftes  elici  am- 
plius  ad  pugnam  tidit,  nec  percaftra  eorum  perrumpi 
ad  Capuampoffe,  nefuos  quoque  Commeatus  interclu- 
derent  novi-  confules,  abscedere  irrlto  incepto,  et  move-^ 
re  a  Capua  *£tatuit  caftra.  Multa  fccum ,  quonam  inde 
ire  pergeret,  volventi  fubiit  animum  impetus,  captit 
ipfum  belli  Komam  petcndi :  cuivs'  rei  femper  cupitae 
praetermiffam  occafibuem  poft.  Cannenfem^  pugnam  et 
al/ii  vviigo  fremebant,  ei  ipfe  non  diffimulabats.  ireeop»« 
'ftaco  jjovore  ac  mmuUu^  non  effe  defperandum^  aliquam 
fortm  urbis  occufari  ^offe:  et^  fi  Rtma  hI  diserimiua 
effet$  Capuajm  extemfloomiffuros  aut  amho  impetateref 
Rvmauos  y  aut .  alteruKi  ese  iis:  et^  fi  divififfent  cofias; 
utrumqUi  infirmiorem  factum  aut  fibi^  aut  Campauis^ 
hcne^  gerendae  rei  forh$uam  daturos  effe^  Una  ea  cura 
angebar,  ne,  ubi  absceC&ffet,  extemplo  ded«rentur  Ckim-' 
);ain}.  Numidam  promtum  ad  omnia  audenda  donis 
perlicit,  ut,  literis  acceptis,  fpecie  transfugae  caftra  Ra- 
mana  ingreffus,  altera  parte  Capufim  dam  pervadat,  Li» 
terae  ^utem  erant  adhortatioiie  plenae.  Profectionem 
ftiam^  quae  falutaris  ittis  foret^  tAstracturam  ad  defeU" 
fdendhm  Romam  ab  ofpugnauda  Capua  duc^es  atque  ex* 
ercims>  Romanos.  Nc  defponderent  animos:  tolerando 
pmicM  dies^  totam  feluturos  obfidiouem.  In'de  naves  iti 
flumine  Vukumo  comprehenfas  fubigi  ad  id,  quod  Jam 
ahte  praelidii  oaafa  fecerat,  caftellum  iuffit.  Quarura 
ubi  tantam  oopiam  6f£e ,  ut  una  noct^  trajici  poffet  exfer- 
citus,  «allatum  ak^  cibariis  deceto  dierum  praeparat|S, 
(jeductas  nocte   ad  fiuvi^m  legiones  ante  lucem  tra* 

*  s  4  VIII. 


^8d  L  I  B  E  R    XXyi.    Ca^.  VIK.  IX. 


<"-.*^!P»ww.p«w»*»««W^— ■«•-•■«■i*"" 


U.  C,  54i.     .      a.  C  N.  211. 


Vill.  Id  priusquaiD  Ik^re^  ita  futurum  couypertum 
ex  transfugis,  Fulvm^/ {flaceias  Tenatui  Komain  oum 
CpripGrfet,  varie  hominum  atiimi  pro  cujnscfue  ingenlo 
aifecai  ruqt.  Ut  in  re  taai  tr^pida,  fenatu  exteinplo  vo- 
<;ato,  P.  CornaUusi  cai  AUuae  cognonnen  .eifat^  omnef 
dupes  eicsrcitiis^ue  ex  tota  Italia.,  neque  Capuae^  neque 
nljius  alterins  rei  meuior^  ad  urbis  praeiidiuin  revocabat. 
Fabius  jVlaxiinuS) )  ab^cedi  a  Capua»  terrerlqae  et  circum* 
agi  dd  nutus  couiunnationesque  HanniUaliSt  -  Bagitio- 
fuln  duccbat.  Qui  ad  Qaitnas  victor  ire^  iamen  ud  urbem 
§i(fuf  *6u  effett  cumy  a  Ca^ptia  rtfulfum^  fpm  potiunUae 
urlns  ^sfiffe  ?  •  Non  ad  Romam  obfidendam ,  fed  ad  Ca* 
f»aeliberptd(2m  obfidtonem^  ire»  Romam  cum  eo  exer^ 
citUt  qi^i  ad  ftrbem  effet^^  Jovem^  foederum  ruftorum 
ab  HanpihaU  ttftem ,  Deosque  alios  ^defenfurot  effe^  *  Hft« 
diverjas  fenten.tias  inedia  fententia  t.  Falerii  Flacci  vi- 
^:  Qui,  utriusque  rei  aiemorv,  iniperataribns,  qui  ad 
Capuam  effenr,  fcrihendum  cenfuit,  Quid  ad  urhem  pr«. 
fidii.^ff^f.%.  qttantas  aiitem  Hann^ol  copias  iucereti  aut 
qunnto  exjercitu  ad  Capuam  cbfidendum  opui  fff^f^  V[^h* 
fcire,  -  Si  et  Romam  e  ducibus  a\ter  y  et  exerchus  fart 
mitti  foffet^  ut  ab  r.eliquo  et^  duce  et  exercitu  Cafua  re^ 
^H  obfidefetur ;  inter  fe  compararemt  Claudius  Fulvius-^ 
que^  utri  ohfidenia.  Cafua^  utri^  ad  'prokibendam  obfi^ 
4ionef^triam^  ,Rfmam  jveniundum  effet.  Hoc  fenatus- 
confial^p  Capuam  perlato,  Q.  Fulvius  procon(ul,  cui, 
«^oHega  «x:  vulnere  aegro,  eundum  Komam  erat,  e  tri- 
bus^  ^x^rr^tibus  milite  elccto,  ad  quindocim  millia  pe- 
ditum^  mii]e  equites,  VuUurnum  traducitf  inde  cuni 
Hannibalem  Latina  via  iturum  fatis  comperifCet,  ipfeper 
Appiae  municipia,  quaeque  propt^r  eam  viam  funt,  Se- 
tiam ,  Coraai ,  i.anuvium  praemiiit,  ut  commeatiis  para- 
tps  et  in  urbibus  babereilt,  et  ex  agris  deviis  in  viam 
proferrent,  prae&diaque  in  urbea  cOntraberent,  ut  bia 
cuique  respublica  in  manu  effet, 

IX.  Hannibal,  quo  die  Vulturaum  eft  tramgrefTus» 
haqd  procul  a  AumitiQ  caftra  pofuit,  PoCterodie  praeier 
Cales  in  agrum.  Sidioinvnii  pervenit»  ibi  diem  nnum 
populando  mgraius  per  SuelluJam  AUifanumqae  et  Cm- 

fina- 


L  I  B  P  R  XXVI.    Cap.  TX.'  2ff< 


mmammmm-^mif^ 


U.  Cl  541.         a.  C.  N.  21 1. 


iinatem  agruip  VU  Latina  d^cit.   fub  Calinum  biddo  fta- 
tita  kabita  et  parilin  popuJationes  faetae.     l^de^  praeter 
Interamnain  Aquinumque ,  jn  >Fregel]anuin  agrum^  ad 
Lirim  flavium  ventum.     ubi  intercifum  pontem  a  FtHs^ 
^lknis   moraudi    itineris  c^ufa.  inyenit.     FjlFuWiiinQi 
Vulturnus  teBuerat  amnis,  n^vibus  ab  Haiinibale  incen» 
fifi^  rktes  ad  trajiciendnm  exerpitum,,  in  magna  inbpili 
materiae,  aegre  00 m  parantem .    Tra jecto  rati bus  efxei*ci tu, 
reliqnam  Fu]vto:eitp.editum  iter,  non  per  urbes  mtDdo, 
£ed  ciroa  viam,  ezpofitis  benign^.commeatibus,    erat: 
al^orssque  miHtes  ftlius  alium,   ut  adderet  gradum,  mie< 
nor  ^ddefendendam  irepatriam,  bortabant ur^    Romaiu. 
FregieJlanus  nuntius.  diem  nootem.queitinere  contiiliDa^ 
to  t  Hi^^Mtem  artu)it  terrorem.     tumultuofiafr,  quam  aL 
latUBl-  «rat,  ciirfus  hominumv  affingentium  rana  auditls, 
totaitfurbem  conclverat*  plomtos  mnlierum  non'  ex  pri« 
Tatis  £olom  domibos  exaudiebatur ;  fed  undique  matro» 
na,e,  inpublicum  effufae,   ctrca  Deum  delubra  discur* 
ru^t,  crintbus  paDis  aras  verrentes,  niKae  genibus^  fupi* 
i^as  tnaritis  adt:oe}am  ac  Deos  tendentes,  brantesqUe,  ut 
urbeo;!  ploman^m  %  mfl^iiius  bofcium  enperent :  matre^ 
que  Komanas  et  liberos  parvos  inviol^atois  fervarent» '  Se^ 
natus  magiftratibus  inXoro  praeft^  eft,  fi.qi^id  confol^re 
verin-t.  .  Alii  accipiunt  imperia,   discedant^ue  nd  fiias 
qui^que  ioffioiorum  partes :    aliL^fferunt  fe,   li  quo  ufoa 
operae  fit.  praeiidia  in  arof ,  mCapitoHd,  in  muris,  circa 
uirbem  in  monte  etiam  Albano  atque  arce^Aefulana  po« 
nuntfur.     Inter  hunc  tumultum-,   Q.  Fulvium  pvooonfu»* 
lem  pr.afectum  cum  exercitu  a  Capiia  £|ff ertur ; '  cui  ne 
minaeretur^imperium,  firniirbem  veniffet,  cjiecernit  fe* 
itatas ,    ut  Q.  Fulvio  par  cmn  confulibus  imperium  eilet« 
Ha.nniba1,  infeftius  perpopulato  agro  FregelJano  propter 
Jntercifos  pontes,  per  Frufinatem  Ferentinatemque  e^ 
Anagninum  agrum  in  Lavicaniim  renit.    inde  Algido 
Tufculum  petiit :  nec  receptos  moenibus ,  infra  TttCiax- 
lum  dextrorCus  Gabios  delbendft.     inde  in    Pupiitiam 
eKercita,  demiffo ,  ocm  miUiar.paffuum  ab  Roma  pofuit 
caftra..     Qup  propius  hoftis  aeci/edebat,  ea  mii^or  caedes 
fiebat*fugientium,  praecedentibus  Numidis:   pjoresque 
•maium  generam  atque  aetatum  capie^antur. 

S  5  X. 


«82  '  L  r  B  E  R  .XXVI.  1  Cap.  X. 

■         l  '  —  ■      .     . 


i»— ^-»- 


X.     In  hoc  tumultu  Fulvius  Flaccus^,  ^fiorta  Capena 
cum  exercitu  Komawi  ingrerfiTS,.  ui^eclia  urbe-pLer  Carinas 
EsquiUas  conteudit.    .ilic{Q  egreUus,    inter  •EsjquiUnam 
Collinauiquti-  portam  poTuit  tartra.    Aediles  plebis  com- 
i&eatum  ep  ^omppriarunt*   ConTtiJes  fena^usque  in  caftrs 
yenerunt.  ibi  de  funama.  repabiiaacoHiCultatmii,    Placuit^ 
confules  circa  portas  Collin-am*  Esquilinamque   ponere 
caftra:,  C.  Calpurnium  praetovem   urlianum .  GapitDUo 
atque  «rclpraQeffe:'  et  f^natuni  fiNBquentem  in  fbrooon.- 
tiueri),fi  qiiid  in  tam  fubiitis  rebus  cQnfulto  opus  efTet. 
Inter.haiBcHanntbal  ad  Anienem  Huviutn,  tria  mUlia-^f* 
V  fuuin  ab  m-be,  caft^a  admo.yiJ:.  •  ibi  ftativis  po&H^»^'  ipb 
Cum  duobus  «iniHibus  equitum  a  porta  CoUVna  usqua  ad 
Herculis  temphim  eft  progreffus^f  aEqns,    unde^woKiEne 
potera^  moenia  iltumqua  urbis^obequitans  'Coini.templaba* 
tur.    Id  eum  tam  licenter  atque  otiofe  facere,*  Flacoo^in- 
diignum  vifum  eft.  itaque  iminiiit  equitcs,  fubmDveriquo 
atqae  in  caftra  redigi   hoftium  equitatum  .jufijt.     Cum 
eommiffum  jproelium  effet,  confules  transftiigas  Nnmida- 
iram)   qui  tum  in  Avemino  ad  miJle  et  ducentos/evant, 
loedia  urbe  transire  fisquilias.pCTenint:  nuUi^s  aptioreSi 
inter .  convalles  tectaque  hortorum  et  fepalcra  ant  cavas 
ttndique.  vias ,  ad  pugnandum  futuros  rati..  'quos'eum 
ex  arce  Capitolioque  divo  puhlico  in  equis  decurrentes 
quidam  vidiffeiit  ^  capttmi  Aventinnm  conclamaverunt. 
£a  res  tantum  tumultum  ac  fugam  praehuit^  ur^  nili  ca- 
ftra  Punica  extra  urbem  fuiffent,  effufura  fe  omnis  pavi- 
danrnltitudo.  fuerit.^  tunc  in  domos  atque  in  tectar  refn- 
giebant,,  vagosque  in  viis  fuos  pro   hoftibus  lapidibus 
teHsque  in^effehant»     Nec  ccmiprimi   tumultus  ^penri* 
que*  error  poteri^t,    refertis   itineribus  agreftium  turlm 
pecorui|^qi;ie ,  qtiae  repentinuspavor  in  urbem  compole- 
rat.     EqiAeftre  proelium  fectindam  fuit,  fummotique  fao- 
ftes  funt:?et,  qnia,muIt|S  locis  comprimendi  tumultus 
eraMf  qni  teiipere  oriehantur^  placuit^  omnesv  qui  dicta^ 
iija'es>  ;Confu]es )  cy^foresve  AiiCfent,  cum  ioiperio  effe, 
donec  receffiit^t  a  mmris  hoftis.'    £t  diei  quod  reUquuoa 
Irult,  et  nocte  infequenti ,  multi  temere  excitati  tiMtiul*« 
ttts  fnsit,  cQniprefiiq^ie. .  '  ' 

•-_...     "^-    ■         XI. 


'Li  R'E"R  xxvr.  CaVxh  •       «g» 

U,  C.  54*»  a.  C.  N,  211. 

■' '  -^  .iS^ .  Paftero  ^di^  traitsgreJQxis  Anienem  Hunnibid  iti  , 
aciem  omnes  copias  eau.itit:  meo-iFld^oiis  confuIesqQd 
certamen  detrectaTere.  .  Inftr^ctis  utrinque  exercitibus 
in  eJTf^^^pagnacr.caXitmi  in  qua  urbs  *&oma  tictdri  prae* 
miiimerfer,  imber  ingensigrandine  mixfeus.ita  utramqnil 
aciem  turliavit,  ut  vix-  armis  retentis  in^caftra  fefe  reciv 
p^int;^  nuHius  fei  minore ,  qaam  hoXtium^  metu.  ^% 
poftero  dieeodem  looa  acies  inftrtiotaseadem  tempefta^ 
diremit;.  ulu  recepiCGedt  b  iti  caftra|  mira  feeenitas  cutti 
tratiquilUtatc  oriebatnr.  In  religionem  ea  res  apud  Poe^ 
nos  verfa  eft:  auditaque  yoxHannibalis  fertur,  Potiun* 
dae  Jibi  urbis  Rotnaa  mddo  wentem  nou  dari ,  moio  fortu- 
nam^  ^JSliiiuere  etiam  fpcni  ejus  et  aliae,  parva  magna^* 
queyTes:  magna  illa,  quod,  cum  ipfe  ad  mtiienia  ur» 
bis  Romae  armatus  federist^ .  milites  fub  vexiHis  in  fup* 
plementum  HiBpanise  profectos'  audivit:  parva  autem, 
quod  per  eos  die$  eum  fone  agrum,  in  quo  ipfe  caftra 
habcret, '  vcnif fe,  nihil  ob  iddeniihuto  pretjo,  cognitum 
ex  q^iaodam  eaptivo  aft.  Id  vero  adeo  .faperbum  atquier 
indigliiim  vifum,  ejus  foli,  qnc^d  ipfe  bello  captum  pofix* 
derCEt  liaberetque)  inventum  K^maeemtorfam,  ut^  extem^' 
p)a  vDoato  praecoiife,  tabcirna^  argentarias*  quae  ci|rca,fer^ 
ram«RoQKinum  tu^o  eCGsnt,'  jufferit  venu^.  His  inotu^ 
ad  TatiamDuvium.caftrai  retulit,  fex.miUia  paffuum  ab  ^ 
urbe.  indead  lucum  Fer<i>niae  pergif;  ire,  teiipplum  ea 
teospeftatc  iuclitum  divitiis.  C^apenates^  aJiqui  accolae 
ejufr  erant;  primitias  frugum  eo  donaque  alia  pro  copi.a  ' 
portantes  multo  aui^o  argentoque  id*  cxolTiatum  habcr 
bant..  His  omnibus  donis  /tum  fpoJ^iatum  templum; 
afiris  acervi,  cum  rudera  milite^  religione  inducti  jace*' 
rent,  pbftprofectioBem  Hannibalisroagniintenti.  Huju^ 
populati^  templi  haud  dubiainterfcrijfM:oreS'.eft.  Coelius, 
Romam.  wntem  ab  E^reto  divertif fe  eo  Hknnibalcmi  tra» 

«  i^bt  itbVqijf^ejus  ab  Reate,  Cutiliisque^  et  ab  Aniiteriia 
ot*drtur«  ei^  Campania,4|t  Sami|ium,.  itide  in  Fc]igT?.os 
perveodKiBtt  pm(ste^que  oppi<Jum  Suluionem.  in  iVXarruc^ 
xla^trtosiffi^;  tinde  Al|>enfiagra  in  l^arfesi  hiuc  Ami« 

-  terauxii  ^^-Forulo&qAiV.  ▼io«n%it.^nj{fe#,.  JIeqji«  iLi  error 
efi^  qopdatapjtfc  eaieifcittjs  jeffigfe  li^trA^t^  bv6yjis  iicvi 
Btemonam  pdtuerint  confandi.     iHe  enim  ea  conftat. 

lan- 


i84  LrBER  XXVI.    t:x?p.XI.  XII.  ' 


T^ntum  id  intereft,  .venerune ea ilinere  ad  orbifitti,  «i& 
aii  urbe  in  Campaniaoi  redi^rit. 


t . 


XI!.  Ceteru^  non  quantmn  peniRadae  uifv^msn^ 
dapfi  obCdkine  Capuam  Honianis  f\nt^  tantum  ad  defen? 
dendain  Haunilialk  nataque  ex  Liutjanis  ift  Bruttium 
agruaiyf'  arl  jfretum  T£ro  aa  Ubegmm  eo  curfii  eD^tBnfliti 
nt.  prope  repentmo  ail^entu  incaueos  oppreHemt.  .  Capua 
etii-^nihilo  fegnirus  obfeffa  per  eo$  dics  f uetrat»  tarocn-ad- 
ventum  FlaccL  feniit:  et  admiratio  orta  efti  noii  finnil 
regreffum  Hannibalem.  Inde  per  colloquia  inteUexe* 
rtint,  reHctOA.  fe  defertosque,  et  fpem  Capuae  retinetidao 
deploratam  apud  Poenos  c^ffe,  Acccflit  edicttnn  procon-' 
fulis  ex  fenatusconfalto  propoCtum',  valgatumqne  apad 
hoftes:  «r,  'nfmi  civis  Campanus  antt  eertam  ditm  .^aai* 
iffet^  fi»e  fraude  effe^  Nec  ul)a  far:"a  eft  transitio»  metu 
magiseos,  q^nam  fide,  continente;  tpiia  majora  in  defe- 
Gtiqne-deiiquerant)  quam  quibus  ighofci  poffet.  Gefte* 
rum  quemadmodom  neiiio  -privato  confilio  adibeJ^em 
transibat;  ita  nibil  faluttre  in  mcdium  confulejbatun 
Kobilitas  rempublicam  deferuerat,  neque  in  fenatum 
Cogi ipoterantv  .in  mugiftratu.  aut^m crat,  .quinoa  iibl 
lionorem'.ad}eci£f6t^  fed  indignitate  fua  Vim  ao  justna* 
l^iftratui^  quem  gerebat, 'demfiffet.;  Jara  ne  in  foro  qui-» 
dem,  aut  publico  lopo,  principum  quisquam  app^rebat; 
domibus  ineilaii  .patriae  6ccafimi  cnm  fuo  eocitio  in  dies*' 
exfpectabant;  fumma  curae  omnis  in  Boftarem  Haiuio- 
neinque  praefeetos  praefidii>  Purifci  verfa  erat,  fuo',  non' 
fociorum,  perioulo  foIUoitos.  Hi,  oonfcriptis  ad«Han- 
xiibalem  literis,  non  )il|ere  ihodpi  fed  etiam  afpere,  qui» 
bus,  n^n  Capuam  Jvlam  traditam  in  manum  krfiibuf^ 
fed  fe  quoque  tf  ^araefidiufft  in  omnes  erueiarus  frjadins^ 
incufabant:  abiiffeenm  in  Brumos^  velnt  avertemum 
fefe^  ne  Cafua  in  oeulis  ejus  eaperetur.  ea;*  Mercuiaf  . 
Rumanos  ne  eftfugnatione  quidm  urbis  Kmanae  ahs* 
trahi  ah  Capua  obfidenda  ftotniffw.  tanto  canjlannorem 
'iaimieum  Remanum'^  quam  amicum  Poemnm  effe^  Sirad» 
etit  Capuami  iettnnnfua  ^mm  ea  nertm^  etfe^tCamfU» 
kits  parntos '9rufti^i  ftre*    Nmi  cum  Rhigink%   uequa 


L  I  B  E  R  iXXVf.   'Caj,  «n.tXITI.  «RS 

\        U.  C.  5  fi.  a.  C.  N.  21I4 


■i*«*|p— «^t" 


XirriiitisiV  ^fi/«Mi  g^itr^i  transifft  AljJn*  ^^ubi  Ruwwntt 
Ugumts  Jm^i  it<^'  ^  Caftkapnit^Ji%m-ixercitus  dfihera 
iffi.  ^tQ.ai  Camtar^  Jk  ad  Traf\mtnum  rfm  btne.  jfrn 
fism-^  €^tMio%  cmfitrenio  cum  hifif.cpfira^  fortunam 
OantandQ,  In  banc  retit$ntiam1iter«Q  coioreriptai?  Nximi* 
dis,  proppfita  .viero^de^  }»m  proi^ffis  operain,';dantur«\'Hi  , 
fp9cie  transCugamiii  cam  ad  Flapcuai  in.  caEtra  venifr 
J«nt)  atinde  tieixippre ei^pto  ^bsrent;  &me9qiit,  quae.tain 
diir  Gepuae  erat,  .uuiii  .KHpii  prob«Mlem  cauXam  transM 
tioaais  faceret,  ntuHer  jrepeace  Camp^aa  inL.  caftra  venk^ 
icortam  traASJFiigamiit-uttttis-,  indicajtque  imperatori  IUh 
IDaxM)  .l*fumidas  feaude  .c(MBGtpof|it&  traxuifCe.,  literasqM 
ad  Hekinibaleni  ferrct.  id  unum  ex  iis  ^  qui  fibt  rem  ape^ 
roiffet,  arguere  feCe  paratam  eEfe.  Productus  primo  Catit 
Gon&anter  ignorare  fe  mulierem  Amularbat :  paulatim. 
«fcein  oonriotus  Teris,  oom  turmemiei  jfyofci  et  parari  rin 
deret,.ialXus  id  ita  eCfe :  literaeque  prolatae;  et  additutn 
Ctiatn  indmio^  quod  oeiabatur ,  et  alios  fpecle  transfu* 
garum  Numicias  vagari  in  jcaftris  Aomanis,  hi  Iupi;a  £»? 
ptuaginta  comprefaenii «.  :.tt  oum  transfugis  novis  mul^ 
oati  ¥irgls,  manibusq.ae  praecifisi  Capuam  rediguntur» 
Confpectiuxi  tam .  tribe  ftfpplieium .  fregi%  animos  €am* 
panorumt. 


« > 


:  XIII.  C^nci^rra»  lid  curiam  populi  factus  co^gpl 
Leiiam  jfenatum  vocare:  et  priinoatibns^  qui  jam  din 
pnbKcis  confiliis  aberant,  propalam  mindbaiitar^  ni& 
^pceniinenfer  in  lenatum ,  ciroa  doinos  eorum  ituros  fe ,  et 
in  pMibliaom  omnes  vi.  extracturos  e(fe.  Is  timor  fra^ 
qttentem  Cenatum  magiftratui  praeboit.  Ibi  cum  ceteri 
de  iegatts  mittendis  .ad  imperatores  Romanos  ageienr^ 
Vibitts  Virritts,  qui  defectionis  ab  Romapis  auctor  fue* 
rat,  inteiar^atus  fententiam,  negat,  eosy  qni  cU  Ugatkt 
gt  de  fie^  Af  deditiom  hquamur^  miminiffe^  Ivcc  quid 
fiitturi  fkarint^  fi  Romanai  in  voteftate  hahuiffent;  ntc 
qtdd  iffii  patiendum  fit,  Quid  vot^  inouit,  eatf$  de» 
disinttn  fore  cenfitit ,  qua  quondam ,  ut  aaverfns  Samni» 
t^s  MttxUimm  imjfetraramuty  ttos  nofiraque  ampia  R<^ma\ 
nis  deeUddmutf  Jnm>  e  memtHtia  excejfit^  quo  temfori^ 
sr  $t$  4fUn  fartunn  g  p^f^ul»  Ronfaun  defcerimus?    jamt 


^i^mtmmm^^^^^^mmmm^  «MBiWMdkMMMMiifa»  ^^..AMpa^Ma-oMMM.  '■      ■■     i.       ■  i.  i  '»   MtaMMM^nMtotaMM 

■    U.  i:.  54«.  a.  C.  Tn.  2i'i. 

qucmadmodam    in    defetMne  f>raefidiuw^  •>  ^»0(j*'  foterat 
tmittt^    ftr    truciatnm  ^etjad    eontumeliam^^w^carimusf 
(fuo ties  itt  ebfiHinrts  ^     quam'  inlmiie  erti^e rimmt ; '    caftra 
^ffiugnarimus?    Hmtpibalem   vocaverimus    ad    ofjirimtn^^, 
dos  €0s?    hoG  qmd  recentiffimum  efi»     ad  op^pugnandmu 
Homam  hiut .  ettnr  miferimus ?     Age  tontra^    qttae  iUi  in» 
fefte  in  nos  fc€erint',Jfep4:titi;  •  at  ex  eo  ^    qHnd  fftratisy 
kaheati».     ilHm  hvftis  alienigena  in  Italia  '^jjn^  \  et  Ham^ 
mbal  hoftis^     et  cuncut  htUo  a^dircnty    omiffis  omnibus^ 
^iffo  iffo  HannibaUy    andfa  c^nfuies  tr  duo  aonfnlnrei 
exercitus  'ad   Capuam'  oppugnundan^  mftfunt:^^^  Aiurmm 
annum    circuimvaUatos    imi^^osque  "nos  fame    mocoenrmtg 
et  iffi  nobitcum  tdtima   periculaac   graviffim&sr.iabores 
farfejjli ,   cirau  x>M«m  ac  foffar  faepe  tirucidutiy^  4t.  profe 
4sd  txtf^emum  caftris  exutu'     Sed  omirto  haec*    i>iuu  «r- 
que  ufitata  ros  eft^  ^  in  ifppngnanda  hoftinm  urbe  laborts 
ac  ftricula  pati^-    iUud    irae  atque  odii-exfecrahilis  dndi» 
cium  eft.      Hi^nnibal  ingentibtts'  coppis  '  pedituni  ^qttitttnh 
que  caftra  oppugnavit^     et  ^x  ^farte,  cefit:    tatuo^.ftri' 
culo   nikil  moti  funt « ab  x^bfidione^  -   Proftctus  trans  f^a/« 
rurnum^    ferttffit^  Calenum  agrum:    nihil  tanta  fociorum 
dade  a^ocati  J^zt,  •  Ad  ipfam,  ttrbtm  Romam  iwfefta  figna 
ferri  juffit,     eam  quoque   temfeftatem    imminenstm  fpre* 
verunt.      Transgreffus  Anienem^    tria  miUia  faffuum  ah 
Urbt  caftra  pofuirt".  pcftremo  hi  ntoenia  ipfa  et  H  por* 
sns  acceffiuy    Romam  ftudemsurnm  eis^    nifi  omisstrens 
Capuamy    ostendit^     non  'OtnlfeKunt.     Te^as  beftias^  catco 
impetu  ac  ralHt   concitatas^    fi  ad  aubilia*  tt  icMulos  toi^ 
nttm  irt  perias^  ad»  opem  ftiis  fcrendam  ofuersas^     SLoma-' 
nos  Roma   ctrcumfeffa  j    conjuges^     Uberi^    quorumflo» 
ratus  kinc  prjofe  exaudiebantttr  i  arae^  foci%    Delum  delu* 
bra^    fefulcrw  mojdrum  temeratdyac  violata^     a   Capttn 
noit  averterunt.     tania  aviditat^.Jupplicii  txpttatdi^    sun* 
ta  fattgninis  nuftri  hauriendi  eft  fitis.     Nec  injnria  for* 
fitan.     mot  quoqut  idtm  ftciffemust    fi  data  fortuna  tfftSi 
Isaqtit  quandq  aliter   Dlis   immortalibus  vifutft  e/?,    '^ttm 
mortem  ne  rjecufdre  quidtm  debefm;    crutiatus  cotttwmt^ 
liasqtu^    qnas  fpsrat  hoftis»    dttm  Uber^    dum  mti  pottnr 
fr^i     ^fff^g^re  -mcrtSy    praeterquam.  honefta»    ttiam  leni^ 
T9J!^*      Non  yidtbo   Ap,  CiamcUum   a$    Q.   Fulvium^ 

victorim 


LjBERxxvi.  CAP.:knr.xiy.   .    287 

U.  C  541.  4.CN.  211. 


vktar^  infoUnti  fubnifas^  ueque  vinctuf  'pcr  urbem  Ro»- 
man§m  trmmfilii  fpiCi0€uUim  $rifhar  ^  ut  Atinde  m  cak^ 
cere  autr>ad  pabm  4fili^uSj  lacerato  virgit  tergo  ^  cer* 
vicem.ficMri  RoManae  Jukjiciam*  'nec  dirui  incendique. 
fotriam  vtdeh^:  nec  ir^i:iui,Jiupnmt  mdtres  Cam^por 
nof^  virj^uesquc^  ^t  ingenups  ^pueror.  Albam^  unde^  ifji 
oriundi  ,erant «  a  fundamemis  fuhruerunt ,  ne  ^fiirpisy 
ne  memoria  originum  fuarum  €xjiaret:'nedum  eos  Capuat 
farfurps  credami  cui  infefiioresy  quam  Garfkagini»  fungi^ 
haqfie  quibttfi  veftrim  anfe  fato  cederty  quam  Jiatc  tot 
tam  acerbaMdeant^  itli  ,^nmP^'tft;  ,iis  .ofkd  ma  h^fdia 
afulat  inftfuctae  farataeque  funt^  Satims  vi90  cibpque 
foculum  idem^  quad  vnlii  datum  fUerit  ^  circumferetur : 
aa  fivtio  co^rfiu^  abcruciatu^  animum  a  tontamchis^  ocU" 
lo/,  .aures^  a-videndis^audiendisque  omnibui  acdtbis  ist^ 
dignisque^..qufie  manent  victosy  vindicabif,  /paisatl^r^dnty 
qui  magno  rogo  in . 'profatulo:.  aedium  acc^nfor  cQrpori^ 
exanima.  injiciant,  Ha^cy  ,UMa .  via -et  konrfta  §^  Ubera 
ad  morte^*  et  ipfi  virtufcm  mrabuntur  kofiasi  .et  Hmtnibd 
fortei  fpciQS  fciet  ab,  fo.  defirfo^  ac  froditxif  fjfe^*   ^ 

XIV.  Hanc  orationem  Virrll  plure&^ri<Jierunt  pinn 
alXeipiiil,  quam  forti  anlmo  id,  ^  q^uod  probabAnt,  exrequi 
potuerant.  IVdajor  pars  fcnatus,  rauliis  Saepe  ^bellis  eif- 
pertam  popuH.lloinahi.cleinentiain  liaud  dlflidentes  iibi 
quoque  placabilem  fore,,  legalo^  ad  dedendain  )\omanis^ 
Capuam  decreverunt,  milecuntque,  VibiiiJ?!' Vi^tiuju 
leptem  et.viginti  ferme  fen^iores  domuin  fecuti  fum^ 
epula^que  ^um  eo ;.  et,  quantum  racer«  .potwe|4nt,  aliifi 
iiat^s  mentibus.  vino  ab  im^inantiik  fenfu  ina}i,  venenuui 
omfles  fumferunt:  inde  miffo  conviviQ,  |jextr-i§  intcr  fa 
datis,  ultiraoque  comple^cu,  collacrimantes  f tttUn  patriaer 
.que  cafum,  alii,  ut^odem  rogo  crcjnaren^u»;»  luanfpr 
runt;  alii-domos  digreffi  liint.  Impliclae  cibis  vinoquo 
venae  n^iniis  efficacem  in.maturanda  morte,  vini  veneni 
fecerunt.  itaque  noctem  totani  plerique  c^oru^pi ,  et  diei 
infequentis  partcm  cum  animam  egiHent*,  omn^^s  ta- 
men,  .priu^quam  aperirentur  hoftibus  pqriae, ,  exfpira<> 
runt.  Poftero  die  porta  Jorvis,  quae  adverfus  cal^ra  l\o- 
mtg^SL  ^X^^\  )ulKu  procqnfulis  aperta  ^ft*  ,^ea  intromina 

■     j  "lepjy 


288         L  1  B  F  R  XXVI.     Cat.  XW,  tV. 


U.  C /J4i.       a.  C  iN.  2»  .'.' 


legio  una  et  duae  a1«e,  cutn  G  Fulvio  legato.'  U\  ctim 
omnium  priurium  arma  telaque,  quae  CapuaeeVaYit^  adfe 
confereni^a  eiu-afrer,  cuftodiiiS  ad  omnesporta^disfiofitis, 
lie  qitis  exire  aut  emitti  poffctV  praeficlium  PuTti<?^Tn^<nn. 
prehendit)  fenatum  Campanutn  ire  in  caftraad  Impera. 
tores.l\omano«  jiifut.  qno  (Hm»  veniffent,  exre;nplo  bi% 
4>mniHiY«  catcnae  in^MUae;  luffique^ad  quaeftores  defe^t^, 
-quod  auri  argentiquiM)ab»rent.  •aiiri  pohdo  f<dpto;li|ltinta 
luit^  at^genti  tria  millia  pondo  et  ducenta«  fenaf^f^ 
^uirique  et.  viginti  Cales  in  cufradiamy  dnodetrififittMl 
^eanum  mifii;  quoriim  de  feaientia  ^maxfmij  defcictal 
ftb  Rom«fcii]»  btmftabat.  1  • 

XV.  Da  &ipplioio  Carapatii  fenatus  Itaudqtis^uana 
ifitet'  FolviMm  Claudiumque  cottveniebaf.  Facilis  im- 
/petran^iae  veniae  Claudius,  Fulvio  duHor  fentenflit  erat. 
Iraque-AppiYis  Romam  ftd  fen^tum  atbitrium  ejus  rei 
totum  rejiciebat!  percontandi  etiam' aequum' effe  potc* 
ftatem  fieri  Patribas.  num  communicaffent  cOflfilia-cum 
aliquibus  focioritm  Latmi  nominis  municipiorUtr):  -et 
num'  ope  eoruim  in  bello  forent  et  municipioriiin  adjutik 
Td  ifetdikivimi  iommittindum  tjfe^  Ful vitis  dic^re ,  tu 
fnUdUfeniur  eriminibus  dmhiis  fociorum  fidcUum  Mnimi: 
ei  fnbjicereHtnr  indicibufi^  qAeis  ^  neque  quid  facrrent^ 
ueqve  qnid  dicerent^  quidquam  unqttam  fienji  fiiiffe% 
itique  fe  eam  quaeftionem  opjsreffurum  exflincturumque, 
Ab  boe  fermone  cumdigrefQ  effent,^et  Appius/qtiam. 
•vis  ferodtet:  loqoentem,  collegam,  non  dubitaret,  tameit 
literas  fuper  tatita  veab  Roma  exfpectatuiiim ;  Fnlviur^ 
heidipfumimpedJmentumincepto  forcf,  dimittepS  prae^ 
torium,  tribuitis  militum  ac  praefectis  foclum  imperavit, 
itti  duobu^  millibus  equitum  deieetis  denuntiarent,  nt 
ad  tertiam  buccinam  praefto  elTent.  Cum  hoc  equitam 
nocte  Teaniim  profectus,  prima  luce  portaiii  imravit, 
atque  iil  forilim  petrexit:  concurfuque  ad  primum  equi* 
tam  ingretfum  facto,  magiftratuin  Sidicinum  cltari  juflit^ 
imperaritqne ,  ut  prpduceret  Campanos,  quo^  in  cufto« 
dia  haberet.  Producti  omnes/  virgisque  eaefi;  ^t  fecuri 
percufit.  Inde  cirato'^  equo  Cales  percurrit :  ubi  cuni 
\a  tribunali  coniediffet^  productique  Campani  defligaren* 

tur 


1'*«  E  llXXVLii  G*».4V.  XVI. 


r'"*-'-^  *'    "■*■■■■■■"      *>>-  X.M-K,     >.     ...■■.j  .T         -,>^^>.^.> »-.iN,^ 


£r.  intt^m6F'irbtriBt|intt)i  t6tm^ikHt^Si9Aoi  fitUiS^fiJ^l 
ferri  reb/{ntegraM  all  Ftttres  d^'  GiktpiSifiH.     tl^WWitig/^ 
iA  ita^effef  ratu»^  ^bDeptaa  ^ek^f^  a(^«  lref6lurft^3»diMte 
hi  gi^^tisio  Wp^ofifl^,  i^raeedftt^^^iThv  tiiE' lictef eifl^ 
fc^  age^e  fubeti^S^^  de  JK=ffu«q[p,^C|^ei()Au«^ffk«^ 
fiitntnm  ru^licrtfiA.    Tizib  lill^ii^li^ctMffeMksqM*^ 
ftkitoin,  ferunltftd  itobediAimtl^reya^j^       ^iftte^AAil-' 
ik)^  6peii^rc^«rata  dfii,-^1dfpm¥tf6atk^'HlM^ 
gifntf^i±i-]iiii'  9t(lTiiim  Tathr^ttf '{fWbeH^y  ^MctK^mift  ^^ 
me^im^M^itthein  turbft1ihl4isifr;**i«btidfte'ibfinfl^^ 
c^,   oiliii ,  t^ibBuiiflii»  quf Aiaih'>feCe  VfAfe^, '  refifaiafP 

ftf^  muNoptHbrm^  qkMii/tfiifi  ^rOmiBf/^^ifivAifm 
tft.  "Cuili^nacciis  nepr^t^^^frofiM-fktifmffi^mUA' 
tU  iprmt^ii^  ftiflAMi  iinWp;  JtidviHiVr  fimmh>' 
£lmfiho  i  tlicerer:  ifttiif  Jubeniis,  Qudnih^fUm  ^  ^itf^liiv 
cup^  jknHi,  ftopOi^ifMtif^ufitm^,  iumyfffimm 
my^toujujitm  m^otqtk  iuiirftiirmi  ,  W  fMt  Ml^ 
fitt\trtmurtiuMllf^'MoVtit  ^WU^m^  Ciffikt  iM(M  ifi^  -^g^' 
Uir  cMBth  miti  'ffiiaittr  af  iOH^  iuvipt^'  hmjif  vitH' 
vindictu.^  atgue  ita  glidib  ^  qiiMWekitJjsxtrikt ,  -  j>er  tMJL^ 
Verrum  pectus  trktufixua,  aritfe  ^^(^er ^ lift^perittfiHi  lfe>rit^ 
bundus  procubuir,  ^        "  '       ^  "^^  f  *  •^»"-  '  '*  *'    - 

XVr;    Quia ,  «t  qucd  di  fiipplicitHit  illfeHliff^^^att^ 

etant ;  moltiium  Atp.  Chiudium  rirb  SeXtti&Aim  Caf^^^^ 
qmdaiif  tf^dunt.   hunc  ^uoqu^  i^pfiim  TAbt^m  i^eqti^ 
fua  ifK^ie  teniffe  C^les ».  nemie  fpnkmanmi^i^feeAiiiilti 
fetf ,  dfum  intet  tt/tmts  aJ^JHittitntraisli^r,*  ^6S»  pat^^ 
intef  ftieiipkusr  tJxaTidiii  f  Afictlti;H^uae  .TotSfef 
filentiuii*  lifei)  »a&um  jirfifftfe :' ttiVtf  Tafureatti^^lti  .qu«' 
ante  memorata  funt,    dixilTe,    inrum  fi  /tH^iiffimitMMti 
nequuquum  fsri  ud  virtutim  '  oeciih,     Sub,^  baec  ^icta» 
Jiimi  pt^cohfulis'  pra^dnem  iw*pt-otiaiWrfffe?^-iiirr(]f>  * 
viro  /oiH^  idde  virgaf,    et  :Ui]ium  frnkim  hgi   k^^ 
l.ecttim'  qtoque   fenaiuscdnfulniim,    prieMiikitf  Akniti<' 
feriret,  ^ttidkm  au<^drar  mm.  &d^  qiStL  uSkOptm  iB^* 
tiUuH  Tom.m      ,        '  •    T  fena^ 


^        L  l  B  E  !>■  «XVL. T  C  AT,  jKVI.  ^mij 


tmim^Jbmmmti        ■  ■—  «^ 


aj^<CMW4s  reakim  «ft^  Atellftiii?  i^t  ftaatia.ifi.,4^tioi 
imBb«pceptae.,ibi  qi»P|tM>  jift  ep^.  qui  c^pita  rfiPmfi^^^aat^ 
9ff3p»^eir0xfymi  » '**  f4ffFft*»gWta  w^Jjp^es  /eii4tu«;  ii),- 
tjpfeq^l  t«rftPfmi,,feTOe,||<^ilei^  Caa»BW^  m  farcer^ui, 
tgi^tfat :  #iy^d'Fer  .X^c^ppwtt  JUwu.jK^ineV  urbcs  in» 
cufic^n^rr^ati)  TfiH^  f G^  intei^rui^:'  mu^ 
elU  <^idiim.pai9]fa^lf»^  ^flie  u^be  ^groquo. 

ti^ju^iCOtJUU#ua^{ui^j'^qu^  deleniiai](i..bf^enti-. 

1m|  ;Arbeng;;yr«^FaU4am^,jp^pinquaWti-f^  n^^^^i 

ii^iprfelens  utUit^ijic^t,  ,^^m,  prji^^r,a^|Kum^.^uem. 

SF^|fii|:t|]itaty^te;jfirfe  i5acifix>n(ta^ti>ig^^^uf9,mltali^elle,. 
s,ftHn«R|ka^.fift4^4jteiret  aliqua  aratpr^fecj^  .trrbi  fre* 
qiWVilldill*»«?^^<^fttSpJapm  liber|iii»orwq/je,et  uu; 
fiiWl»*  Qpifeum^u»  reteiua;  .agfsr  9Riftis  ^^^jepta  pii^^li- 

qa^  ^xk^mit  C^pij^ »  frequeniiaw^e.  placi^^corpus 
i||»P?Wft>JwiSati«,  ^n^c  Xpiiatus^  ,nec..'3f)>eBis'coifcajiJ^,. 

»S§>?°?8if'^^  «%:.%&SP»fiJ^  puV!*cQ,^4nc.  impeno; 


qiipj^figifji^ffurgs. ,  Ita^^^  r^  jcpmpouue,  con- 

Clio  ab  omnl  parte  lauaabili.  feVereL  et  cejeriter  in.ma^i- 
merncpdos  anunadTerfum:  multitudo  clvium  ditfipata  in 
ti^iif^jfWlfiiKU^^^*  nou^ifievitum  ipcendiis  riiisiisqufi 
ip  tectaii^aciti^.mufqsqi;ie.i  et  cum  emoIumentoquaeUta» 
etjjm.api^  jlpcips.l^A^^ti^  fpecies,   incojui^i^tate  urbis, 
3|f2)}^^i^^  ppnlentj£Glnf a^gue,  cujus  ruiius  omxus  Cam* , 
B^?!»  Wfl^s,  qui  painp^iam  ciroa^acpolunt,  ^puli 
ingem^fljsaf  :^    conf0<^f;^^,}xQtti^  .quania  Vis  in. 
PLpmaiu^^aQ^^p^npas. pofo,^  ^b  infi^Ujius  ibciis ,  et 
V^^  T4l#'W-;ft»»iij^  iad  X^^fS^,  in:fi4cin 


■1  -•        -    *  •   i*A      I   fx  * 


,i.*^ri>    •.•.«»    f  » 


Xyit  .-RpmMi^at^es,  perfimcti,  *quoc(  ad  Capuaa 
attis^ebat^\  cura^  C  NfrQni.exiis  du.abns  legionibusi 
qp4S  ad  Ipappiii;^  h^bueraj:,  !fpx  m'illia  peditum ^^  et  tre- 
•l^iupjl  e^t^ft  quos  Ipfe  l^iilJ^t^  etfocdum  lA^ni  no« 

niaia- 


#•    . », 


t 


. — \ 


«*Ml«ii4MMMMMM»iai 


XI^ERXXVI.     Ca>,  XVft; asi 


TT       ' ■ ■'         — 

Itftm  namerum  pktemj   et  octingentos  equitc» 
;     ^eoer^nr.   eam-  excFcitum  Puteolis  ih  ^  nayes  xmpofitum' 
Nmto  i»  Hospaniatt   transpoi»bvit.     Cum  Tarraconem 
tSMyjlm  ▼enilfet,  expofitisque  ibi  copiis,  et  nanfaas  fiib- 
ductis,     Tocios  c^oque  navales   multitndinis  augendae 
«auTa  armaffet;  pvofectus  ad  Ibenim  flumen^  exercitW 
ab  Ti  Foa4^a^  L^^mo  acks^pit.     inde  pergit  atf  ho- 
ftes  ire.     Hasdrubal  Hamilcilris  ad  Lapides  atros  caftra! 
Mbebat  in  Aufetanis.     is  loous  eft  inter  oppida  Ulitur- 
:  gin.  et  MemiiXam,  ;  Hajus  faltils  fauces  Nero  occupayit. 
HasdrubaJ^  M  in  arcto  ires  effet;  caducedtorem  miftt,  qui^ 
pfrom^tterisr,'&  inde  teiffus  foret,  fe  omnem  exeratum 
e»  Hispania-dejonaturcifri. ,  Quam  i-em  cum  laeto  ani- 
moKomanus  aia^pifrel^  diem  pofterum  Hasdrubal  cbl- 
loquio  petiTit^  ut  Aomani  leges  confcriberent  de  tradcii. 
dis  99Koibus  urbium ,  dieque  Xtatuenda ,  ad  quam  praefiJ 
dia  dedyaceremiir,  fuaqueomnia  fme  fraudePoeni  dep<^. 
tarcnt.    QiiAd  ubi  impetraTit^  e:?ftemplo  primis  tenebi»is/ 
aftque  inde  tota  nocte.,  qjiodv  graviflimum  exercitus  erat» 
Hasdmbalj  qaacunque  poiret,  evadere  e  faliu  jaXfit,  data. 
Xedulo  opera  eft,  ne.multi  ea  noote  exiretit,  ttt>ip(a  p«u« 
cicas,    onm  vad  boltem  filentio  fallendum  aptior,    tm 
ad  eiradendum  per arctajs  femitas  ac  difficiles  eflet.    V*cu 
tum  infequenti  die  ad  colloquium^  eftt    fed  loquendo 
plura  fcribendoque,  dedita  opera,.qiiae  in.  rem  elleiit 
difs  confttqato,   ia  porterum.  dilatum  eft.     Addita  ibf^' 
qi%Bns.nox  fpatium  dedit  et  alios  emittfcndi :  nec»ofter»o^ 
die  re$  finem  inrenjt;    iia  aliquot  dics  disceptando  pa^  ■ 
]am  de .  legibus,  npctesqtie  emittendis  clam  e  cafMs  Ci^< 
tbaginienfibus,    abfumtae:    et,    poftquam  major  para  ^ 
en^ifla  exercitus  erat,    jam  ne  ii^  quideto,  quae  ukr^ 
dicta  erant,  ftabatur;  minusque  ac  minus  (cum  timow 
fimul  fidc  decrefcenf^e)  conveniebat.    Jatn  ferme  pede^^ 
ftres  onines  copiae  ^vaferant  e  falm :    cum  prima  luce 
denCa  nebula  f^ltum  omnem  camposque  circa  intexit  • 
quod  nUi  fenfit  Hasdrubal,  mittit  ad  Neronem , .  qui  im/ 
pofterum  diem  colloquium  differr^t.  illum  dicm  religio^ 
fum  Carthaginienfibus  ad  agendum^uidquam  rei  fenae 
efle.     Ne   tijm  quidem  fuTpecta  fraus.    cum  data  effet 
Tenia  <pju«  diei,  extemplo  Hasdrubal,  cma  equiiata  eie- 


/  ^ 


t»flt        L  fc  B  E  R  XXVT.    C  A  y,  XVH.  XYIIL 


.  B 


]^lianti$que,caftxis  egreffuStriind  ullo  tuinuktt  in  tiitniii 
eYailt.  Hora  fern^e  quaru  dispuUa  Xple  loiebula  apenufe 
d^em,  Tacuaque  hoftiam  caftra  confpCTermi^  Komimi> 
*rum  deipum  Cl^^dius,  Punicam  fraadepi  agnofcans,  un 
fedcdo  c^ptcw  feniit,  profidbexaem  infdtit  fequi,  pa* 
ratusconHigere  acie:  JCed  bolmdetreotabatpngnam,  le« 
,Tia  tamen  proelia  inter^xtrefnum  Punicwnagman  prae*> 
cairforesque  Romanorum  liebanfc» 
••"    '"  '  *  •  •  .       ■.     •      '  '  ?  •  .. 

XVII^.  Inter  haec  H^paniae  popnli ,  nec  qu|  poft 
ela^em  acceptaa^  defeceramtt  redibtnljid  BLomanbs,  neo 
ulli  noYi  deficiebant.  Et  Komae  fisnataiti .  popubqoe^ 
pft  r^eptam  Capuaai,  non  Italiae  jaui^  major,  qu»aa* 
i&paniae,  cura  erat*  etexercitmn  afigeri,  et  inipem> 
tprein  znitti  placebat.  nectamen,  quem  mitterent  j  latis 
c^nftabat,  quan^  illud ,  ubi  duo  fan^mi  imperatoras  in- 
tra  dies  triginta  c^pidiffent^  ^^^^f^  Idqum  duorum  fiso» 
/^ederet,  extraordiuariai>*  cura  deligehdoav  efle.  Coin* 
al^,8iilium  nQminarent^  poftreinum.  eo  deeurfum  efc ,  nr 
populus  ^roconfuli  oreando.in  Hispaniam  comitia  babe« 
ret;^.  dien^que  oooiikiis  coninles  edixerunt.  PrimfO  ex* 
fp^fayerant,  ut,  qui  fe  tanto  imperio  d^nos  crederent, 
nc^gpinia.profiterentu^*.  quae  ut  deftituta  CTQpectatio  eft| 
. r^>ntegratus  luetus  aooeptae  cladis,  deCderinmque  im« 
p^r<aA:^tiun  amiffornm. .  Moefu  itaque^vitas ,  prope  in* 
q|^s.^con(Uii,<x>miuorumdietamen  incampumdelbendit: 
a^i)f  in.magiftraMiSTerii  cSxcumfpectant  ora  principniD^ 
aj^um  aliosintuentium,  frentantque,  adeo  perd^taa 
.  r^  ^efperatumque  de  republica  ^ffe,  ut  nemo  audeat  in 
Ij[^^mam  imperium  acqipere,  Cuni  fubito  P.  Corne* 
l\^  Publii,  qui  in  Hiiqpania  ceciderar,  filius,  quatuor  et 
Y^nti  f erme  annos  natus ,  profeffus  fe  petere ,  in  ftipe- 
jripret  unde  oonlpici  pollet ,  *loco  ijonfritit.  Ih  quem 
p^ftquam  omnJ.Ui|i  ora  conrerla  funt,  damore  ac  fayore 
ominati  extengplo  funt  feKx  fauftumque  imper}um.  juni  * 
d^inde  inire  fuffragitim,  ad  unum  omnes  non  cenmriae 
njodo,  fed  etiam  homines,  P.  Scipioni  imperium  effa 
in  Hispania  jufferunt.*  Ceterum  poft  fem  actam,*  ut 
jam  refede^rat  impetus  animorum  ardorque,  iilentium 
lubito  Qrtum  et  taeita  cogiutiot    quidilam   'q^eht, 


num 


1  •  r      .  . 

W 


U.  C.  541.  aTcT  N.  21 1.     , ' 


ntm»  faror  plus  TaloiCbt,  ^nam  ratia;'.aetatb  maidmd 
poeiiutebat:  quidam  fbrtaham  edam  domti$  horre&aht 
SLQoienque  ex  f uneftis  duaMs  fax^ndliis ,  in  eas  prbtin- 
etasv  «^bt  inter  fepuljcra  ]^atri^  pktriuqiie  re$  g«rexida# 
efiTent  ^  proBctfcentls*  - 

'    XXX\    QuAvi  ubi  ab  re  tantp  iinp^tu  acta  follicitu* 
dinem  curami(}Ue  homtnum  animadvertit,  adroc^ita  con- 
tsim/^s  'i^  d«  aetate  fua  imperioqule  mindalo,   et  belloi 
^tiod  gerundum  effet^  magno  elatoqiie  animo  disferuit^ /, 
«jt  ardorem  euni,  qui  refedeirat»  estcitaret  rurfus^noVa- .  , 
retqua:  %i  impieret  homines  certioris  Ijpei,  "^^^.  ^fif 
tam  fides  promifii  hunlani,   aut  ratio  extiaucia  revxun 
luhjicere  Colet.    Fuit  isnim  Scipio  non  Yeris  uhtuu;i  vit'* 
fuJtLbusmir^bilts,   fed  aite  qubque  quadamab  juvehta  * 
in  ^teatationem    earu^  compolitus :     pleraque '  apu3 
xnul^tudintm,  aut  per  tiddkumas  yifa  fpecies ,  aut  yt^uX    1 
diTinitttS  mente  monita,  agens:  fire  etipfe  ciapti  quadam 
^fuperfSdtion^  animi,  £i?e  ut  imperia  cdaiiliaqne,   telut 
forte  oraculi  miffa,  line  ounctatione  ezfequ^itehtiiir.    hA 
fa06  jam  inde  ab  initio  praeparans  animos,  ex  quo  togam 
Viiilem  jtum£t,    nHllo  die  pVius  ullam  publieam  priva« 
tatnque  i-em  ^t,  quam  in  Ckpitolium  iret,  ingreffus*  . 
,  que  aedem  confideret^    et  ^leruitoque'  folus  ih  fecreta 
ibi  tempus  terer^t.'  -Hic  mos,    qui  p^r  omhem  titam 
fervabatur,  fou  ebnfulto^  feu  twnere,  vulgatae  opihioni 
fidem  apud  quosdaih  fieeit,    fdrpil  eum  2&Tiiiae  yirum 
effe ;  retttlitque  famami  in  Alexandro  magno  prius  yul«   ^ 
-gatam»    et  Tanitate  etvfabula  parem,   anguis  immanil 
concubittt  concepti^n,  ^t  in  cubiculo  matris  ejus  per* 
Caepe  vKam  prodigii  ejus  fpeciem)  interTeniuque  homi«>'  ^- 
nuni  eyolutam  repente^   atque  ex  oculis  elapfam.     Hi^ 
miraoulis,  nunquam  ab  ij^fo  elufa  fidea  eft:  quin  pcRiui 
aucta  arte  quadam,  ne6  abnuendi  tale  quidquam^  hito 
palam  affiirinandi«  Multa  alia  ejnsdem  genieriSf  alia  Ver^ 
aliaaJEBmulaUs  admiriBttipnis  hunianae  ih  e6')uveneez« 
ceHerantihodum:  quibus  freta  tuhc  ciiritas,  aetatihaud- 
quaquam  maturae  taiitam  molemrerum,  tantumque  im*  ' 
perium  pennifit.    ikd  eas  oopias^  quas  ex  vetere  exer» 
ciitt  Hiapania  faabebat,  .quaeque  a  Putedi^.cdih  CNe* 

T  3  rpna 


•94         t  I  B  E  R  XXVI.    Ca*,  Xnr.  XX. 

U.  C.541.       V      a.  C.  N.211. 

rone  trajectae  erant^  decemiri)llia  xDilituin  et  mille  equi» 
les  edduntur*  et  M.  Junius.Silanuj'  fifropraetor  a^djutor 
ad.  re»  gerendas  datus  eft.  U4cuai  triginta  naviom  olalfe 
(onjnes  auteon  x|uin(|.uereni^$  er^nt)  oftiis  Tiberinis  .pro- 
fectus  praeter  oram  Tutci  maris ,  Alpes  atque  Gallicum 
linum,  et  deinde  Pyretici  circumyectuspromontonum, 
EmpoiiTs  ,uri)e  Graeca  (oriundi  et;'  iplx  sl  Phocaea  funt) 
copias  exporuit:  inde  .fequl  navibus  juflis^  Tarraco- 
nem  pedibus^profectuSi  'conTentum  omnium  Xoc^orum 
(etenim  legationes  ad  famam  adyentus  eifvts  exr'oi|iai  fq 
provincia  effuderant)  habuit«  naves  ibi  fubd«Kn  'jufTit, 
r^miCGs  quatiior  trirehiibus  Mafiill^nlium ,  .  quae.  Qfficii 
cltida  iih  d0tr]%  profiecutae  fucf ant<  KetponXa  in4e  lega^ 
^onibu&Iuspenlis  varietate  tot  .cafuu;ba  oare  coopit,)  itft 
elato  ab  ingenti/Tirtutnm  fuarum  £duma  animo^  ^^ 
aullum' ferosp'  Terbum  excideret;  ingensqu^  omnibus 
quae  diceret,  cum  majeljtas  in^Het,  tumJides» 

XX*  JProfectus  abTarracone,  et  ciTitat^m  lociorum 
et  biberna -«xercituS  adiit:  colJaudaTitque  mJTites,  .quod, 
duabus  tahtis  dddibus  deincep;;  ic(i,  .proTinciam  obti- 
nuifTent :  nec  fructuih  feciindatiim  rerutn  fentil^e  }ioftes 
jpafU ,  omni  cis  Iberum  agro  eos  arcuiifCtot',  fociosqu^ 
cum  Me  tutati  eitent.  Mar<^um  fecum  babebat  cum 
fanto  bqnore,  ut  ^cile  apparorel,  nibil  miiiusi  quam 
Tcrerr,  ne  quis  qbftaret  gloriiie  ^«e.  .Succenit  indo  Ne- 
roni  Silanus^  et.in  biberna  noTi  milites  deduisti.  Scipio, 
pmnibus,  quae  adeutnda  agendaciu<$  erant,  maturc^  aditis 
peractisque,  Tarfaconem  concefllt  •  Kihilo  mi^or  fams 
«pud  hoftes  Scipionis  erat,  quam  apud  ciTes  foclosque» 
et  diTinatio  quaedam^futuri;  dua  minus  ra^tio  tiunori^ 
'  reddi  poterat  pborti  temere,  miyorem  inferen$  metum. 
In  hibema  diTerliconceffet^^nt;  HasdrubalXSisgonisu^- 
que  ad  pceanum  et  Oades:  Mago  in- mediterrirne^) 
maicime  fupra  Caftulonenfem  faltum :  Hasdrubal  Ha* 
milcaris  iilius  proxlmns  Ibero  circa  Sagumum  bibern&' 
Tit.  Aeftatis  ejus  extremO|  quo  capta  eft  Capuai^ 
Scipio  in  Hispaniflim  Tcnit,  Punica  daflis,  ex  Sicili* 
Tarentuin  accita  ad  arcendoscommeatuspraefidiiRonoa- 

ni,  quod  in  aroe  Tarentina  erat,  di^uferat  quidpm  om»^ 

•  -aa 


ad  dfc^ijti  a  inaie^9MKus;  Xadl  aHidendo  didtitii-arctioi^eM 
«TthoTiaai  fboils, '  qKSjfn  KoTti,  faciebat*  nbn  ^iitr  ttattil^ 
fubveM-  bpi^raEimi&^^r  pfe^  Ht6^';a|)i»^^      JP^^* 
jn-adldid  x£a\^dm  !P.Uni'dartJin  poterat^  (^tmnifcim  frumenti 
blkUis  ipla  torba  n^yatH  mr)ifta^^x'6mrii|gehcTvK^ 
ablbtiiebat :  ut  ait^prkeCdiUii^ ' ^^iia  .mid.  hiTeeto  (ami 
pati6i  ei^aT^t)  ix axH^  Araebarfttolli^hmi  pdttMe^TareH' 
tinis  6lWI!)]\ie  he%^e6ttibi^qti?d^m  IbMcereb   ^TiiNd^^ 
.majore  gradd  '  qd^  "fcnerat,  danis  dimiflk  elt:  %tiAohaE 
haud  multififa^^Miat^Ti^^t:   quia,  remoti^ntaritSmd-praei 
fidib,  f ubr^bS  ftrtti&entum  noh  poteraW' ^'   ^  '  '».  ^ 

.  XXL  &|uldem  neftatis  exitu  ^  M;iifnxx3krf' f^iJ^^ 
lia  proTindia  cum  ad  urbein  Tetiilfet^   &'<}.  Calpurmo 
^raiftOre  fenatus'  ei' ad  aedem  Bellonae  datu^  elt./*m: 
fctim  de  rebus  a  le  geftJs  dilfefmfiCtet»  /  qieftiis  lcnW^ 
tion  fu^  «Mgit»  quam  ntilitum^  Ti<settiV  ^^ibd  pr^mhci'^. 
^nfecta  exercitum  deportare.  noH 'Sdifinret,*'pofitu]avi^ 
ttt  trltifaipHahti  nrbem  inire  lictftl^i  id  non  imf^elraTid 
Cumr  multis  Terbis.Aottkm  «^ITe^,^  tmtiki  miiius-foMTtfi 
nirelf^    cujus  iiomine  abfehtis;    db^Vels  proiper^  ducti^ 
€^ige6as ,   fnppKbatio  decretar  fbr^lfc  /  «t  ^is  ihiinorfta^r 
libus  hHbi^us  honbs;  >i  praefenti  ^egaire''ti^ittmpliiufl'f 
an ,  quem  tradere  teeratum  fticceffoHf  jcdUnEf fft,  Cqtic«d;' 
niii  manente  itl  proriheia  bello^^^&h  dircemeiiemr)  ennar 
^afi  deb^Ilato  ttinmpliarev  <^txiit  exercitus^  teltis  mA^ 
riti  atqtse  immeriti  triunipMv  Abcifret^  ixieiiitfm -^oid^ 
ut  oTans  nrbem  inlLret.     Tribuni  plebis  ex  auctoritate 
fedJ0Ki5^  ad  populcoft; Wc^h^     ut  Mi  ii^rcAlo^  qu6  die 
ttrbeih*  oTans  iniret, 'imperium'  effet^     Pridie,    qiiam^. 
urbem    inirfet,   in  htonte  Albano 'trionipbaiitv  in^^\ 
OTatis  multam  pra6  fe*^ra^daih^  hrbehxitt^olit^  '^M 
fimukcro  captartnn  Sy^ftcufitrttVh ,    catapullae' bcitliftjie*^ 
qtiet  etalxttomniain&romentabdiiMta,  etpacisdiutiintiui. ' 
regkeque^opulenda^  orhiaMentkii  s^tgenti  aeris^ae  ftbre^ 
f^cti  TW\  alia  ftipcllex,  prbtiofii^u^  Tel^,  ecmoHa  tiO" 
bilia  figna^  qoibasthtdr  primaiGtrlteci^orbesSyraeufaA 
oraaueT  (oeirant;    Ponlcae  q^uoqoe  victorilie  figAtlmV  octo 
docti  elepbaxiti^   *  Et  non  mlntmtith  fnSt  ^ectaffiiiltttti 
com^  oorohis  aords^praecddehtes  SoGs  ^yracalaiaoii ,  "^ 
^i^W^  Hispanos  f  quomm  altero  dode  Hocturxio  Sytra- 

T  4  \         eules 


•  r 


-^ 


/ 


—  --   m  -r. 


^^mW^^W^S^  Hjs  Wi?il5Pbu6  oifi^j  ^ala,  ,^  ^uingei 

aiu. h(^tiuq) jji^ggl}  £^«aaf]^i  fiiiff^ft  ^  iaed^- Syracul 
?^i¥^  T5Ue»,iiartf^i^^  1?«^K  i?W'ft  axumadwrft 

W^f r  r .  JJJeripq, , jfi^paa^saHej .   qui  <jum .  eo  ^tramuen 
9?rWjfgei^  ir^  ^^a  M,iis  ^.  ^ui jj  Ij^lo.  Homano 
f^wfr?»^»  jtjffad^ri..    Id  ftf..CQrA#>.;ajandatwm, 
«M>?i  /^4?rSW!hu  vrbem  a^riuuaw?  w  ^flignaret. 
fS^^aKftfift^Jjgeni^  per  «l«W  %«otu|^l|4^jm4?i«xK 
Meribus  erat,   quadfitigenta  )iigera  fgrie  decretpi*     Po| 
ftEflJte^^WfW  Puui^,;claliris.oc^  mili 

^iupeoitii|iij(^r^Numidi(^u|^  eq[uiti^  .A^^ 

^i^gaia|i^^e  ^craT^ruiM:  XfsttM.  feecftaede|ectiQx^^caf| 
i9J^.Hy]^la  f^, JVIac^jl^  luiu^  et  iguqbiliarea  ,quae4ai4 
%^,%,,]plt  £%fj|)i44e.|,;prae£ecto  Mutix^  ^ ,  irajf^  yer  totaiv 
^  &piJiaii|^.JDo^^^  FojjhU  Roinaui  ae^.  nr^Jbfluit,  iSupec 
jftfW»W»citus  ]p.f|^a|Mi*,>atu«j,.  partiii»  ^d  oMm  im. 
jp^F?^ftr4npn' d^^^tj^  ^i(.prpTinaa  #et^  partiiil^  ^ttod 
¥^  PBPtf^^  biJj^n^r^  ,'^^titi  erant,.  I^fu  {^ngfifaaiituir  mi* 

^iftWrfWf?  t^iF*Btr-fe!^j^Jf%»J^**«?  ]J(I.  Corfvelii^  pra^tor  et 
militum,^i)3q$,^3i^^.cQ^^  nunc  caft]gsu»do,  fe- 

wriytb  ^t  civitai^-oi^lips  „  quaa  d^fie^^^l:,.  i^  diticinem 
iq^^egit :.  9ta^9k4x.bis.XtfKu]:gantian^  HjUp^nja^  qiabijts  i»rbs 

i^ijeiit,  ttii^usque,)^i^terrorjLs;a  Bciamftet  HamoaWi^ 

«fiflii  foi^  >M$^  AsM^i^m  M9^^ 

Si(^|ci9  JHp9C^Wia./t^pit^'|^  FuU 

^f^  :ii<9nqrm.qaw^o^W9,(;«^  Q191I1  coi^itm 

«Q^libusircpanduii^evalii  praer^S^l^^Ve^ia.jnxiio* 

i:9tn4ecteram  TvMf^^Uuin.Tf^^l^HLi^      TvQtaoilhuo. 

2ttfialloi#»  qi>^  p|fiefeii&  «irat(,  ^j^atvbteidi.cai:!^  cun^^torba 

I  aoirar^  n w  dojp^us  effipit  confenfufr  pppuli»^  'lo^na  ciromo» 

{         fuf u^  tur^i  ad,  tri))unal  coiifuU^  i^^H  pjMjtiq^e)  ia  pauca 

!        '  ^fv»rl>a«udiiw9^  ^oentoriaipque»  qiiaetuii£Cet;.fuFfraj^wm, 

^         «i^Tpi^i  iillk^avet;  V  Esreptis  otnnft  quid- 

jiain  pQftulaiairm:*al(ett  ooulo^iW'  ? oiyHidiUietn  ft>^^ 


L 


A 


'  y 


II  L  I  9%Ji  jraVf.' .  Ca  ».  Xm  XKHl;        t§f 

U*  C  641.    .        a.  Ci.  N.  211.  ■ 

—    ,_  .!i^..     'JLf»»  »,' '  '  '•' '    ^'y    iiwiii  ■"*■  ".■'   '  ■  ■     ■HSsg»*— » '     m' '■■*».^i»''^.^*^w<i 

; ; j  cnfl  «iiiorir  oc»6x  /ei  m»iim   «|:n»bi  jSi» «    pffi^u  fikt 
Lfi  $lUrf^m  cMfita  mc  farfumu  xmmittu    profwitt*  JS  vMcr«i  - 
^ei  Wi%f%  *^  rtiire  ift  fuffr^ium  Vfturim  juniwmft  juieret^ 
iK  yikff^P^ff^f^  i^  fOftfuHku  creuudif  hUi^    fuoi  iu  hiii^ 
^%'    H^ff^^Ufnqut  reifubUcue.      Vixdum  rfquiefft  uUrett 
f  fi^^.K^u  et  tumuhu  kofiiUp    quo  f0Ue6e  uuto   tuittfoi 
ufft^Miur  fr^e  iiifiriuf  Komuu*    t^k  hBuc  cum  amoitt 
^isL^  f r^uens  fuQGlamanet ,    uihil  fe  ututure  ffumttm% 
0UffUm4tu  £oi0iles  dicturps  tffe;    t|im'T^rqiuitiiS|t    N§^, 
t^i  igQ  Vifiros»  ixKiuit,  utores  coufulftrrt  foterUf  ttequu 
vps^  iuffieritm  metm.     Redite  iu  fuffraptm^    tt  «M|JriHi< 
helhm  pHuicum  »  I^tOi     «^  kofiium  ducem  Hmumit^H 
eJ3^-r.  ITum  cmturia^  et  fiiictoritate<  mota  viri,  et  «Acnli 
KKTiiioio  ciirca  fremita,   patit  a  confule,.  itt  Vet«n«M 
feniorum  oitaret:     FeUe  fe  tum  uugorihts  itom  cpUoqui% 
it  fst  j^ctorrtate  tor$m  coufuhs  dicere.    :Qtati»'Veiilria# 
^ni<lribu«  y  damm  fecretp  ia  0\riU  cnm  liiis  colIoqiiMdi 
^edapee.      $e|iiores  de.  tribiM  eon0ileliduia   dixeiru^K 
fl&^    dttobus  jam  pleni^  honarunif    Q.  Fabio  ec  M» 
MarcQUe^.  et«   il  utique  npvum  aliquem  adrttrfud  Po<<« 
v^ot  confujem  creati  f^llent,    M.  Valetiuni  LaeTcaum  . 
egri^e  adverfua  Pbilippum  regcp  mrra^  mex^iqeie  te^ 
^QiCfe.     liita  de  tribus  confukatione  data,  femoribut  iJK 
miflis,  )nn]^res  fuffragium  ineunt.     M«  Qaudium  Mar« 
oeUum «  fttlgcmteisEi  tvm  SiciUa  domitil^  erM;  Vd«rium 
|bf(U|W  Gonfules  dlxerunt.   aueteritatem  pr«Brog^tita# 
ompmo,,  oenturiae  {ecuMie  Xunt»    Eludaii^  nuno  ai&tiqtt4> 
miraajtes,    non  equidem,  fi  qua  fit  Iapienki«m  elvitaai 
fuiim  docti £ngum  magia;  quam  noruslt,;  mit  prine^MM 
gravipm  temp^antioresque  a  eimidisie  impetis^    ans 
muttitadinem  melitis  moratam  eenleasni  ^esi  pofle.  Cmms^ 
^tiOfXk  -niro  yemtpcym  feniqsea^cedQijjileve  ▼elni 
Ims  impermm  fuffragio  mandaretf  vix  «fr  venfimile  fit| 
pasKemuiDt  cpioque  lioe  ieook»^  i^ia  ievisyM^  ap«d  iibiTOS. 
«BOiyiitas  jeol.  /  ^ 

XXIIL    Praeuina  inde  eomte  babitaw    P.  Manfini^ 

VuUo,  .et:l..tM»nKua  Af^idittiis,  ei  C  Lietoriu*)  et  L« 

Atimenttii  .«eat'^  funt.~   Fofrte  ii»  inci^t,   nfe 

T  4    <  •      .  eomi^ 


» i>  * 


tM      H  B  E  R  JbEVi.    Ca  k'Xxni;^IV.  • 

\  U.  C.  54l.  a.  C.  N.  4ii. 

d6aiitu$  perfoetis  nuntiaretut- ,  T.  Otaolium , -quexn  T* 
I\fanKb|  t4G  i^terpellatus  ordo  cofxittioruiii  elTet-,  661« 
legam  abreiitem  dataruA  f uifTe  videbAtur  populus,  mcir* 
Etlum  in  SitiiHa  eflb.  Ludi  Apollinftres  jen:  pri6re' awiritai 
Fuerant^  et,  edannout  fieirenr,  ref(^nteC4]purnio|jt^« 
rore,  fenatus  detrevit,  ut  in  perpetnum  Yoverentur» 
Eodem  anito  prodigia  allquot  vifa  nuntiataqu<tf  fur^t.  'int 
lede  Colicordiae  Victori^  ^ua^  lAeulmine  erat,  fulnifnar 
LCia  d^lotoiCCaqije»/'  ad.Vibtoria^,  quae  iil  antefixiserniit^' 
ba^fitt  neque  inde' procidit;  Et  Anagnia  et  Fregiflli» 
ni!indattiHn  efti^^urum  porta^ue  de  coelo  ^etas.r  et 
tii  forp  %idereano  fanguinis  rivos  per  diem  tottAh  fiiisdf- 
[b,  ^  Eireti  h^ldibus  pluifre,  et  Reate  mulam 'pep^v^^:' 
Ei  jp#od]g|il  boftils  majorlbu^  funt  procurata,'  el:  obfe^ 
7i^atio  in  unum'  dietn  populo  indicta ,.  et^  novemdiale  fii-' 
3rum«  Satferdot^^  ptiblicf  aliquot  eo  annd  demortui  funt, 
Aovfq^e fuffecti:  in  locutn  Manii  Aemitii  Numidad  de^ 
semyiri  Cttcrorum  JAl  Aemilius  Lepidns :-  i'nlocum  Man9 
pomponii  Mathonis  pontificis  C  Livia^:  in  locum.  Sp. 
3arvilit  Maximi  auguris  M.  ServiUug/  "t,  OtaciUus' 
ZtsSHus  pontifex,  quia  exacto  anno  mortuiis  erat,  ideo 
[lominAtid  in  tocum  ejus  non  eft  fadta.  C.  Claudius 
iameh  DiUisy  quod^ibxu  perperam  dederftty  flaimniio 
ibiit/  "'V  •  .V    . 

■  ■  ^ 

XXIV.  P^r  ideprf  tempus  M.  Valerius  Laevinuff,  ten< 
Atis  ptiusper  fecr^ta  colldquia  prinbipi^m  animis^  ad 
ndictum  ente  ad  id  ipfum  conciiium  Aetolorum^clafle 
ix|^edltli  v^nit.\  Ubi  cuni  Syt^cufas  Capuamqne  ca- 
>tdal,  in\fidem  in  Sicilia  Italiaque  rerum  fecundarum, 
>stehi:affet,  adjeciffetque,  jam  inde  a  tnajorikif  traiir 
um  ma^m  Romanis^oUMi  focios^  ex  quib^s  Mot  im 
ivimm  Aifqtie  aequum  fiam  jufatcefiffent^  dios  in  \ii 
^ortuna  haberent^  ut  ficii  effe^  quam  eives^  tuattetn* 
ietoias  'ed  itt  ^jore  fUtnros  honore*^  4Uod  gentkm 
rantmatitiatm  in'imicitim  ftimivenifiitit^  FiuUp^ 
mm  eit  et  Macedonus  graves  accolas  effe;  quortm  fi 
fim  ac  Jpiritus.  t$  jmk  fregiff^^  et  eo  redacturtm  effe^ 
ti  iton  i^  tnodo  urbitus^  quas  per  vim  admiffetn 
ietoUti    ^iedOi^  fii'ifjpim  'Macidouim  infefiam  ke^ 

^  .  "      beana» 


L  i.B  E  R  XXVI.    C A  Ju  XXIV.  XKV. 


^ 


U.  C.  54»-        '        a.  C.  N.  2ii. 

Aewtt.  £/  Atmruanast  fuos  Mgrf  ferr%n$.  AtMoli  i  tof^. 
fore  fuo!  (Urimtoit  rtfiitutnnm  fe  in  ^tiquBVt^  fot^n* 
hm  jnrifqne  ac  iitionis  earumt  .Haec,/dictd«pfoinUIai» 
que  ab  Romano  in^peratore  ^  Scopa^,  qui  tam  praetoy 
'  gexitis  erat,  et  Dorymi^cbus  ^  princeps.  A^tolaraaif  a& 
£fbiaTerunt  auctoritate  fua ,  minore  cnm  «Terecuiiclia  ^ 
naajore  (^m  ficle  yim  majeftatemque  papnli  Rpn^ani.  e;&*  ^ 
tollentes.  maxime  umen  Xpns  ,p«itiunda«>  mpfeii^  Aoar»^ 
nania^.  Igitur  jcpnfcriptae  conditiones,  quib^s  j^ik  Mmifir' 
tiam  focietatemque  populi.Romani  Te^ireht:  addituB^.^ 
que',  nt»  fi,  flaceret  veBentqm,,  itOfUm  jure  mnkisink, 
Eleit  luicedaemoniique^  etAtulus^  et  PUurntns^it  Sc^rr 
dilaedus  tffent^  (Aliae  Attalufft  bi  Tbracumet  lllynQrum 
reges.)  Belbtm  ut  sxtemplo  Aatoli^  cum  Pkilifpo^  terr^. 
gererent*  Navibus  ne  minus  vigititi  qniftqueremi^us ^aet*^ 
juyaret   Romanus.      Vrhium  'Corcyrae    tenus  ^  ak   Aet0lia 

'    incifiemi  folum  tectaqpe^  etjnnri  ctmsgris^  .Aetolorum  ;^, 
alia  omnu  fra$4a  fofuH   Rom^ni  tffe^    Darqu^ne  qfc^^ 
.  ram  Romasts$   ns  A€ar9uni§mi  Aetoli  hoberent. ,  Si  Aetoiji 
pacm  tum   Philifpo  factrent;  foeoljeri  aifcfriberent^    iut 
ratam  eorvsst  pacem,    fi  Pl^liffus  arma  ab  Rotnamisifa» 
ciiiquei  quique  eorum  pti^is  effeni^  sAttinuifffU    Jftem  ' 
fi  ,fOfnlus  Romauus  foed^rejungfrttiur.regiy  m^cavieret^ 
ne^jus   ei  belli  infereniU  Attolis  fociisqke    eortm    effetj,^ 
H^^  conyenerunc,  confcriptaqu^ .biennio  poftbjympiae 
abAetoiis,  in  Capitolio  ab  Rom^niS|^.nt  teftau  1'acratis 
monumenns  efCent,  funt  polita^    Morae  caufa,  fuer^i^i^. 
retenti  Komab   dlutius,  legad  Aetolorum.     Nec  tamen  . 
impedimento  id  rebus  jgereiidis  fuitp    et  Aeto^i  «teml. 
pI6  moTeront  ad?erfus  PbjlippuiTi.  belluin,  et  LjjteVin^jl 
ZacytLthunl  (parVa  infula  elt  propinqua  Aetoliae;  .u^-jbeii^ 
nnain  eodem,  quo  ipfa  eft,  liomixie  babet ;  eaxx^  praet^i^ 
arcem   ▼!  cepit).cit  Oeniadas. jNafumque  Acar^a^um 

,  clpti^s  Aetolis  coTttribuit.     PhJJij^pum   quoque  {^(i^s  WiX 
.  plicatum  bello  fijnitimo  rattu^  ne  Italiam  Pbea^qsqu^^|if/ 
pactacum  HannibiUe  pollet  refpicere^  <[^orcj[raai  'if^, 
lerecepit.  \    '/      _  ^,"    .'    ;;       \::]  ^  ,,. 

' ,  XXV.   Philippo  Aetolomm^def (C^^o  F^llf e  Ubepi^nti  [ 

.  ■  in 


—  / 


#»  lilWF.  K  XX VR     Cap.TCXV; 


■*■■> 


U.  C.  54i-  a.  C,  R  21  u 


"•«»* 


jnOvaeekm  erst,  Illyrios  fmidmas^ae  eis  urbes 
teeta^«det«s  utlViftcedoiM  baberirt,  expeditibnecqL  fub* 
Sfeam  iti  Orlcitionmi  atqtte  ApQnomatium  lines  fecit: 
Hgieflosqte  ApoHoniatas ,  cmn  magno  terrore  atque  pa- 
^re,  «Ompulit  it&tra  mnra^.  Vaftatis  prpadmis  Ulyxici, 
fai  M^oniam  mtsAcm  creleritate  vertit  iter :  inde  Darda- 
Aorum  iii4itm ,  fitam  iyi  Macedonia  ^  transitum  Darda* 
t»$  faommnt , '  oepiit.   ^  Hi$  Aptim  actis ,  memor  Aetplici 

5*aneti^e  eum  *eo  Romani  befli,  per  Pelagoniam,,  et 
syncnmy  etBottiaeam,  in  TbefCaliam  defcendit.  Ad  beU 
kim  feoom  ady6rrus  Aetojos  capeffendum  incitari  poCTe 
iMlkniQOs  ered^bac  t  et ,  relicto  ad  fances  TliefCaliae  Per. 
fbo  cnm  qaattmr  milUbus  atnfiatorum  ad  areendos  adita 
Aetdot^  ipfe,  prittsqUAm^  inajoribus  occup^elur  rebns, 
iiv  MacMoi^itnte  ^  at^tte  ind^  in  Tbt?aciam  exercitom  ao 
Haedos  diixh;  Ine£iHr6t&  ea  gens  in  Macedoniam  fdiu 
>«rat;  idbi  regeiQ  dccapatiim'extertio1>6lk>^  ac  Ciie  prae* 
fidiaelTe  regnnm  fenQObt.  Ad  PhragMidss  igkar  va* 
fiareagros,'  €t  urbem  Jam^koriMn^ t  '<^pv»  arcemque 
Maedieae,  oppugttarc  coepit.  Scopafs,  tibi  profeotnm  in 
Thraeiatn  regem  \  occupatamque^  ibi  bello  aoditit  |  ar» 
tMeti  omtu  juYetitute  Aetolorom ;  bellum  inferre  Acar* 
fiaidiae  pirar.  Adrtolos  qttod^  Ac&imaitam  getis  et  ▼iri- 
tniB  im^hrt  jet  jam  Oeniaidtfs  Nafamqae  amiila  cemensi 
Komanaque  infujper  armaingruer^,  ira  magis  inftruit^ 
vl|uam  oonfilio^  bellum.  Cbnjtigibns  liberisque  et  fenio« 
Yibtis  fapi^  fexagihta  amios  iii  propinquam  Kpirum  miC' 
fir,  ab  quindecim  ad  fezagtnta  annos  conjurant,  nifi  vi* 
^tore^,  Te  non  redituros*  Qui  victus  acie  exceOiffet, 
^um  ne  quisarbe,  te<^,  menfa,  late  reciperet,  diram 
^^ecrafionem  in  poptilares ,  dbteftationem  quam  fan* 
CtifElmam  potuerunt  ad^erfus  hdfpites^  compoCuerant. 
pretsatique  fimiil  Epirotas  futit,  ut,  qtti  ftiorum  in  acda 
ceoicTirrent,  ios  ntio  timiulo  oontegerent,  adhiberent* 
que  bumatis  titulum:  bic  sirx  sunt  acaxkaneS| 
^ytt, '  anmiCsvi   v-lm    atq;^^'   shjuriam    aeto- 

LORVM    PKO    fATRtA    9VGNAKTSS,      MORrTBM    OC« 

a V  B  0 X avN  lu  ^Pc^r  b^^  incitatis  animis ,  caftra  in  ez« 
tremis  finibus  Giiis  obvia  hofti  poruerunt.  niintiis  ad  Phi- 
ilppam  milfis^  quttttor  rek  In  oiscriitEiixie  effeti  -  omitiera 

Pbilip- 


-    >    •  ,         -  •    v 

L  1 B  E  R  XXVI.     eXK  3BW.  XSSft  '     gmr 

U.  G.  541-  a.  C  T!f.  21  j.  "" 


■•■MNM«aaMPi>«iP 


Blsilip^iiin,  id  quod  in  ipftnifass  erat|  co^evuht  b^siM^ 
Jiftmwiorina  perdeditionem  iiecepta^  et  |iro^ptKO»  elJpe^ 
fuaeeflu  rerum*  Aetolbrum  impctnm  terdaveral  jMiim^ 
^njaratiioms  fama  Aoamanioae:  deinde  aoditua  Phib-p^ 

f&  ad^emtts,  regredi  etiam  in  intimoa  oo^t  finet*  K«ta 
SbiHf^n^j  quanquam,  ne  ppprimereai^ur  Anaritjtiiha» 
itinerradlis  magnis  ierat^  ohra-Dium  eft  progralXtta.  inde^- 
cfuiHaudifret.reditmaAetolinrum  ^x  Acar^iaxii^^  ttip|p. 
Pellam  rediit.  •  #   ..i.aw        .   ,    - 

fectus  i^aTibUS)  fuperato  Leucata  jprromontorio^  eom  im^ 
r&Sk^  Naupaotom,    Antkiyram  inde  fe.<pecitfin9«ii.edUU 
xit,  ut  praefto  ibi  Scopas  Aeteliqtie.ellcptk^  SitaAndU 
cjFra  eft  ^ti  Looride  laeva.paxte  finum  Corinthiaeatft  ia^ 
trantibus.    breve  terra  iter  eo ,  brevis  naTigatiOk  ab  Na«-  * 
pacto  eft.      Tertio  ferme  poCt  die  utrinque  op|wigwri^ 
c6epta  eft.   GraTior  a^  mari  bppugnatiotrat ;  ^uia  et  jtol> 
nlexita  machinaeque  dmnis  generis  in  naTibus  ieratltii  j^* 
Romahi  inde  oppegnabant..  Itaque  intra^pauoof  diea  nnp 
ccpta  urbs  per-  deduioiiem  Aetoiis  traditiiry   praed%|i|r 
paeto.Romanis  ceflit,    Litera^  I^ttevino  redditae,  oovifoi ' 
lem  eum  abfentein  dechratum,   e^  fueeeCTorem  TOnUrf 
P.  Sulpicium*    c6terumv  dmturnovijbi  morbb  ia^)ioiS|i^ 
f^rius^  fpe  omnium  Romam  yenit*    M*  Marciriltia,  Qnea 
Idxbns  Martiis  confulatum  iniffet,  fenatum  eodie»  vaic^-t 
ris  modo  caufa',  liabuit^  ptofeSvLS^.  nikil  fi^  sAfenii  49lf 
lega^   neqne  de  refuHka^  neqnt  de  franintm^  aetnrma^  "^ 
Scirafes  frequenus  Sicnhs  jirefenrbem  in  vi9i$  ohrecfOi' 
ioritm  fuornm  ejje,    qUibus^  taummaheffe^   u$  per  fe'Mfa^> 
liceat  jialam  Ikomae  crimina  ediea  fitfa^e- ab  inimicisvilf  - 

{rart^  ut  i' ui  fimnUrent.^  aliquem  fibitmorpn,,  aSfente  eolm  . 
iga ,  J&cendi  de  tonfnle  ejfe ,  iffe^  eis  ^empla  40^r»t  Je» 
natumfuertt.     Vbi  quidem  coUega  ntmjfet^.  emn,.fS{lf§ii^ 
qnidqnam  friut  agi^    qu$m  nt  SicnU  4i^  fenatui§  nnir^*  \ 
ducantur^,    DeUetnm  prope   a    Mi  Cow^dia  -  per  t^tj^ 
Siciliam  habitnm^    nt  quamplnrimi  qneftitm^djtyt,^^^ 
venirtwt.     tundam  literir-falfis  nrlimi  imflejff^  ^^f^ 
in'  SieHuTtfftf  ut  fnamUuiem  mMmao*^:  ^s^diml.t^;^ 
mi^glaliasa  M  >db*  ad^ptU'  oonliiKf   £mM«.  ^ 


"  f' 


U.C.  543.       '    •.  C  N.  aio.' 

#0  prope  juftitiuin  omnittiii .  Teiriim  futurufn  yidebftt^r^ 
«lonee  ftlteir  eonlal  ad  urliem.  TenilTet«  Otium,  ut-jolett 
«Bciu^  pMns  riimores : .  belli  4i^€urnimt%  9t  Mtj/lm^ 
t^gr^y  citjok  urhem^  fua  infefto  Mgmiue  ijfet  J^amviUy 
^.  txluuiftm  dileetUmsItiUm^.  tt  froft  ^qmmmtfif  tx^ 
OfiCimi  catjhs  qvierebantur;  tt  ^onfules  htUicqfos  4fmho», 
tdroswrts.nimis  tt  ftrocts  ^ .  ^crtatos  ^  qui  vtl  infiofit. 
mamqmUa,  JbtMum  cKcitdrt  fofftxtJ^  ntium  i»  htUo  rpfpirufjt 
aivivattmfortut  faJTuri. 

•V'5  XXyil;    Interropit  h^re«ifnonesnQCt^>  qtiaepridie 
Qiittu{aatrvi&  fuit,  pluribus  ijinlil  locis  eiroa  forjlm  in^ 
■  otodittm  oilrtttm»  eibdem  tempore  feptepi  tabernae ,  quae 
>  fq[teti  qoinquei  et.argentairii^Y  quae  nunc  nova^  4ppel- 
latttiir,  arfere*     Compr^enfapoftea  prival;;:)  jiedi^ia ; . 
nequ^  enim  tum'  balilicae  erant :  compirebenCae  lautumiae^ 
foramqae  pllbatorium,  et  atrium  regium* .  Aedes.  Y^t^^ 
Tix  defehfa  eft  tredecim  maxImQ  toryoirum  opera,  qui 
iirppUicum  redemti  ac  manuQaifd  funt.     noctc;  .^c  die 
ceiiaLtinvatam  inceudium  fait.   Nec  ulli  dubium  ^r^t,  hii- 
isma  id  fraude  factum  effe,'  quod  pIjE^ribtt^  Hmnl  locas^ 
ei^rm  diTerlisv    ignes.  coorti  effent.  :  luqjx^  conful  ex 
«netorilate  fenkttu  :pro  cohcione  edi^citV  qui,   quofiun 
opera  id  Gonfiatum  incendium,  proHteretur^  praemium 
fore ,  libetp  pecnniam ,  fervo  libertatem.     £o  praemio 
inductus  Campanorum  Calaviorum  fervus  (Mannus  ei 
ilomen  erat)  indic^vit,  etominos  tt  quinqut  praeterea  ju* 
'  vtmat  nohitts  Camfonos^    quorum^  parentts  a  Q,  Fuhio 
ftoteri  ftfcufH  trant^  id  incenfUum  facijfe;    vulgoqft  /a" 
cprdx  aliUj    tii  'comprthendantur,    Comprehenli  ipfi  fa- 
miKaeque  eM:um%  ^t  pnmo  elevabatur  index  indicium- 
qae:    pridie   tttm  vtrbtribus  taftigatum  ab  dominis  dis* 
atjjijft^    ptr  iram  ac   Itvitattm  tx   rt  fortuita    crimtu 
€09nmt9tum.  «  ceterum  ut  coram  coarguebantur ,  et  quae- 
Itid  ez  niiniferis  facinoris  foro  medio  liaberi  coepta  eft, 
fafli  omnes,  atqtte  in  dominos  Xervosque  confcios  aiu« 
imdverlttm  eft.     indici  libertas  data,    etviginti  millia 
aeris.    Confttli  Laevino  Capttam  praetereunti  circunjfula 
joultitttdo  Campanorum  eft,  ^bfeorantidm  cum  lacrimis^ 
•t  libi  Romam  ad  fesutam  ire  lioerety  bratiim,  ii  que 


fcfg  c  fi  XRVi^  c A  '•  xxyn.  xyvin.     sra 

•     U.  C.  54a'' '  ,,«u  C  I^.  aio. 


MMMM 


mii^piicfQrtia  tamdem  iflftcd  poffe^t,'  ne  JBe  nd  ulumum 
perditiioi.ireOt»   aomeilgui  Canipaiiorum  h  Q»  Flacc» 
deleri.Qofi^BDfe     Flaocps ^  .^l^i  privaiaflp \^iiiiii>miw  cirw 
C!20iyi(i^» -«egare,.  ^f^ftni.  «^#2.  fuhlimis  iuimkiiw ^t 
kffiihP  ,^j[€  i^  et  futufMy  quoM  «o  411^1919  ^ff^  jfrpi  popfM 
taff  Jlo^amif» /cjrii.  '«sdaii  tnim  iuttrrii*  ^mm  iff^ 
iutBupnHifi^iorwm''  fofutmii.nomini  Rnum0.  r    liep  fu 
mQ99^ui  influfot  tmtert  ios :   quiu »  fi  yjui  imfiffint  ojiKf 
qua^  '  ,vilHtjesf4s  M^iiU  per  >ugrof  if^gori^    et  Imnaro^ 
it  trticii$ri.^u.^o4cunqui  nkoium  ditur^     Aliot  nd* Hmf( 
uiMlim  tzMifHgiffe^  '  4ib'd/  Afll;  Romi^nt  imnniUuim  fmm^ 
ff^tp^»     imfinturum   in  femiufto  foro  ionfulem  v^^iffm 
fcflif^  Cmfnnorunh  .Vj^wt  atdem  !fiutnm^.€$^niurmn^^ 
iJLni4.%  '  «^.  innditu^,  in  ftmtrali  fatali  fignus.  tmpirik 
Koufa^L  ^S$  minime.-tefiferi  tutmn   ^ff^^    .CantpOstis  jtot* 
efiati0  inmmdi  Romana  moenia  fieri^     Laefrinus  Qnsa» 
panos»  ]ore)urando  a  Flacco  adactos,  ^into  die,;  quain^ 
ab  Xenfttu  refponfum  aocepiffent,  Capuan  rediturqs,  fe^ 
qui  ife  Ii,ona4in  jujQit.,    Hao  cirbuinfurtta  mokitudixie» 
£iDttl  Syi^uUs  obTiapf  e^efiis.AetoUsqueRbmaai  praei?it^ 
olariJPii^rciai  urbiuim  excidio  celeber|cimi8  niriA  Tiotqe. 
bellQ  aociJkGitpret  in  iirbem  adduoena.  •  De  JrepubliiHt* 
t^m^iiL  prii^m  ao^de  proTinciis  ambo  lionfulei  edief;^;, 
»#t)}m:mulifre^  .  ,,      .  / 

XXVIIL    Ibi  Laeyinus,    quo  ftatu  Macedonia  et 
Graeclai  Aetoli,  Acamanes  Locrique  effent,  quasqu^  ibi 
res  ipfe  ^flet  terra  marique,    exporuit.     FkHifpnm^ 
infenmint  beUum  Aetolis^    in  Macedouiam  ret$:o  ab  fi% 
iompulfumf    ad  intima  penipis  regni  abiffi^    Ugionimquif 
inde  didu<;i  foffe.  .  claffem  jatis  effe  ad  arcmdnm  Itafin^ 
regemp      Haec  de  fe  deque  provincia,    cui  prae(uerat«  «^ 
Confulu^i  de  proyinciis  communis  relatio  fuit.  decreTe- 
re  Patres»   Ut  alteri  eonfulum  Itatia  beHumqui  cum  Han»  i 
nibali  frovincia    effet:    alter  cla(fem%\  m   7*  OfaciUns  . 
fraefuiffet^    Siciliamque  frovinciam  cum  L.  Cincio  prae^: 
ton  obtimret*    Ezerciius  eis.  duo  decreti,  qui  in  Etm*  . 
ria  Galliaque  efCent*  •  eae  quatuor  eraht  legioneS.  urbanae 
duae  fuperioris  anni  in  Etruriam:  duae,  quibtks  Sulpi* 
eiua  comul  praefniHeti  in  GtUiiun  mittereai|tf •    GaUiae 

•.^  ■  ■  *         '        /  et 


8o4    L I B  E.R  xxw." '  c  A »;  xKvm.  xxwa .  • 

U.C.  543«.  a.  C.  N.  2I0.' 

•t  legioaillus  praeeilBt,  qBktp^h  c&tylvlf  eu\mlMlkf  pro^ 
viBciaf  effee,  -praefeciQier;  Iw  Emiriaixi  ^:»  CatpiirnitfSi 
paft  preeturam  prorogato  liv  aja^aem-impeidai^-uiufiUV  et 
Q»  Fulirio  Capim  prorincia  deerieta,.  firorc^atvrdUNjiic  iil 

'  tx&num  iinperku0«  Ezemtus  citiitm  fpcioisu^iie^  ioi< 
IMii  JttCfoe^^.  ttt  ex  .dnabus  i^gionibus  «na^lc^^y^qufai^ 
milUa  pediutm  et.  treeemiv  eipehtiik  enent;  AiB^Bk^  ^ 
jplm^inka  Ittpend|A.)iab|pre^t:  eh  Ibdomiiar  fepteitt iuilMe 
feditam  et  trecemr  equites  r^inffuerenniVf  ^ailMi  ra^ 
xse  ftipendiorum  kabita  in  lieteribtts  iuillftibfil^i^ii^tiem 
im.  Cik-Fttlvi»  oonfttli  fopettoris  anni»  iMd  dt-jlloi 
'«iiadli  Ap«dia  I  neo  de  e«:6r<atu ,  ^eim  babcittrat)  ^id*. 
«uun  aaufeatuo»»  tantnn  in  annuiii  prorogafum  ittip6> 
mm  eft...'<F.  Sulpicnus  coHega;£)as,^omneiii  efaieroitakiii 
2pirKeteriboios.na^ale^-f^lEbnB  dimittere  ^ft."  Item  ei^Sici* 
Ko  eicercitua^  cui  2Vt.  Coraelius  praeefTeti'  aftjt  ebirfb)  io: 
^pvoTinciaaii  TeniSfet»  dimftti%jufftis.     L.  Cinoio  practerif 

.  adobtinendam^ioiHamCaaheififem  milites.dati^  dumuif 
initei^  legionum.  Totidem  legioxies  in  Siirdtniaab'?. 
]lan]|o  Vulfbm  praetorL^deoretae,.  quibus  L*:  GM^Iiua 
itL' MuleBi  provineia  priore  ^nxia  jpraefaorec;  ^^Wlktiaf 
legibnes  it»  icribere  confules  )u£u,  ne  qtHiiitf  ttiilitea» 
iooeiiesiW  qbi  in  «evcitu  M,  daudii,MML  y^lerii,  Q. 
Fulrfi»  fuUIent;  nere  eo  anno  plures^  •'q^axtit&iil  et 
vigixltii  Romanae  legiones  elTent 

XXIX*  .  His  fexmtusconfuhis  perfectis,   fbrtiti  pro- 

K  ^iiMAas  eonfules.    SiciKa  et  claf&s  Marcelloi   Italia  cum' 

liello  adwr&2S»  Hannibalexp  Laevino  evenit^     Quflfe  fors» 

Tolut  iteruki  captis  SyracuGs,.  ita  exanimaTit  Sidulos^ 

«sfpectatume  fortis  in  cdnfulum  confpectu  ftanted,  ut 

oomploraido»  ^rum  fiebilesque  yoces  et  extemplo  o^los 

hominom  coxiTerterenr,  et  poftmodo  fermoh^1^£ebue-' 

rint.     Circumibant  enim  fenatum  cum  refter  fordidOf 

ofiirouixites^  fe  nou  mod0  fuim  quitque  fotrimt  ftit  to» 

stmSiciUam^f    relkturof^    fi  eo,^  MarceUuf  itetum   cam 

imperio   rediffeu    tJuUo  fuo   meeito  eum  ame    imflacm» 

hilem  itt  fi  fuiffe:  fuid  itatmm^ .  quod  Rbmm  de  fe  i/ete* 

fium  veuiffe  Sieuliff  fdati  ficturumf  Ohrui  Aetnlte  igni^ 

kme^  ^teta  umgifrjaa^fmMi  iUi  ietftfke  effe^  fum^  weteet 

"-'"--.>•      ^  rfrrff 


E'IBrE«C  XXVI.     C.tii.  XXlt.  ttKL      .  ^<4 


\ 


.i^,,;*^  U.  C.  542.  a,  C.  N.  210. 

■— *■  w ■■■II  ,ia«gB^aMifcM«^MiJi^<Mi— fc— iai^— <ahaL 


dedi  no^Jsfe  MpicB*     Hte  'Sicttlomdir'  quereltfe,    dcmioil 
pnmuin  noUlkuii  eircuniTatiej  cfeIebratAeqilift*ftt1Hi<milMi(^i 
quos   parlim^']ilifenc6rdia   Sictfloruin ,     partim'  iiitilliif 
Marccfm  exoitabat ,  in  ienatuin  etiam  pervenenint.  ^^  Po^ 
ftulatumaiQonrtrUbus  eft)  ut  de  pernmtfttidlsr^byindii»  ' 
A^natiim  confulerent.  -  iyiarcellu^,  fijam  hikiiH  ^^fentM^ 
Sicull' tff^m\  '  duim ,  fBrfitan  '  futurm  fkij/i  /MenHam 
fuaf^\  dieete.  ««n^y  ^nt  quit  timrt^frennri  eot  Mcerepijfy 
feit"qU9  '»iMr  de  eb  Ubete^  fUermHur i  in  H^nrfieijht^  ' . 
mox  fuiurifiut;\Ji  cpUegae  nikil  intei^fity  'nmtateJk.fto^ 
viutifain    furutum  effe.'  defnecati  feitatus   fraejiieUeHtm* 
um^.  cum  extrAfortem  aoUieffie  Uftiomm  (ttiri  frof^iu^., 
€iue  iuiatt4tm''AtMp\    quanto.   mujorm  injuriam^  '  hmu^ 
abntumetihm  effe^^  fortem'  fitatu  M yum  trautferrif  vitk 
fenatus,  caxn , Mquid*  placerev-,  Hiagtd  often^Q^t^^^^m^ 
decrefreti    diinittitar.     i^t^  ipfof  tx>n(u1(ft&<pC9^uUtk^ 

KovilaLG&aruih)  i:apiente  fatq  Mi^roelUuii  ad  HanaaibaletD^ 
:^u  eft !" m ;>  etc  (j[uo  primiia' adirerfM  pugnaogloriftm* 
ceper^tt,  tn  ejiW  laudem  pofcrettiu^  Rom^ndrutniinpKeilt^ 
forumf,  profperls  itfen  maxime  bellioie  rebus^  «adei^t^  -'^ 


*» 


1« " 


♦*.•' 

A 


>  •  - 


•:  *•  ^-..v  vi:  r-      ••  ,v,»   •  -  .  v^..- 


->      XXX.  *?6rft)umte  provindis,  Sisuii^  ttf-feneftuin. 
ilttrodttcti,  multa^de.Hieroni^Tegia  Bdd  perUidl^W^erga 
poptilum  Komanom  verba  f^Ottruttt;  iltgraniKt^pvibli^ 
cam  avertenteS)    Hieronymum  at  ftfiea  Hipfotraum  em 
Efict/ien  tyranaitt    cuu$  ob  ali^^  tum  frdftet^de/ictio* 
u¥m  itb  Romanit  ad^ HanuibaUmi'  imdfot  fufffk  fibit  ^ib 
im^    eaufim   et    Mkroutfmum  -  u  ^fmiicifibuti  ju<defnHftir 
fropt  'fublico  confllio  interfectum^^ '  ^t  iu  Efktjd^r  Ipp'^*' 
fotraii^que   taedem   feftuapnta  mUlijfimtrum  \ju4Hinl^^ . 
conjnrmonem  factattt;    quoi»    Mm[;eOi  moru  '4i/^l$uuo^}' 
^Uia  ad  fraedktum  teuvpnt  eftercHnmuA  StfrM^at^iiom- 
admtvifftt  i\.  Indm^faciot    omnerab^tyrannit  intprfirefoti^ 
Eam   quoqtft'  Hiffocrutit    atqut  -^Sfictfdit    tprmniUem"^ 
Marcelium     ti»iitafftg      Leoutimt^    chtdtUttr^^^di^tfi^v^ 
Nitnquam    dehtdt   frinciftt    Syr^oufitm^um  'defijfi  >  ait\ 
MaretUum  tiransire^  foUiceriqm^  fe^^rhm%    c^  tieftjt;-» 
tf  traditurot.    fed  tum  frimo  M  eaftre  nidluifi^^^itlAn;'^ 
cumjd  nequt  terrai  neque  mari^cmnmi^^  tup€iftii^\^*^^oVf'^ 
Uiffit^  .  attctoret,  ^raJitarum  Syrmufifmm^f^ 

HLivii  T9UI.IJ.        '  U,  rium 


V 


.  ' .  ».• ' 


» 


^    * 


Soi        1 1 B  E  R  XXVI;     Ca>.  XXX.  XXXt 

U.  C  542.  a.CN.ai«ji  - 


*  ^.* 


^ftw^fimrm  Ukirt^i,  mint  id  n^quii^pum^tr^  offt^ 

rmfx,  fr^^ftaffe:  qu^  Jiilicet  ittfiior»  ie  tauf»  vttu* 
fiifiims  ffims  fofuli  Kouumi  trucidartt^  ae  dmftret.  Si 
ffljli  Hiirowgmut  ad  H^uuibdm  deficiffett  fed  fopulut 
$iirueufimnt  n  feuutus  ;  fi  fortas  Marcetto  Syracnfimi  pih 
Ifict^  f$  uou^y  PfproffisSyracufauiSj  tjftamui  aortm  Hif? 
foerutis  ti  Eficydes^  claufiffeut;  fi  Carthagiui^ufium  aui- 
Uf^  beUtmau^t  fofuh  Romauo  gefiiffeut;  quid  ultra^  qum 
mmdfecfriti  uifi  ut  delerer  Stfracufdiy  facere  hofiiUter 
TJlfarcfUmt  fotuiffe  ?  Certe  fraeter.  m&^nia  a  tecta,  esthauf 
fiu  urH^^  ep  refiaaa  acjfoliuta^  Deum  dduhra^  Diis  iffis 
atmmtufisjqtu  eorum  ulflmis ,  uihil  relictum  Stfracufis  effe. 
BouM  qppque  msdtii  admta ,  ita  ut  ue  «mb.  quidem  folo$ 
TjtUftHis  tUrtftae  fortuuae^  sdere  fefe  m  fu9S  .f^Pf^^'  Ori. 
t^e  Je  Bures  coufcriftos,  tttJ^  fi  uej/ue4ui  [okuia^  fdtem^ 


i . 


i 


V.. 


MUMyemtpttt^tyCpgUtifcique  foffiut^  refiitui  domiuis  JU' 
iamtt*  Talia  coi(|i9Qefto&»  oum  excedere  ex  templp  t  nt 
4p  po&v]«ti«  eoeiun  Patres  conruli  poICent)  LaeviQPS  .jof < 
M)^,  AU^mtt  imuw%  inquit  MacQ«UiA9,  ut  cpram^hi^ 
rejfoudem^  qupudo.eacouditioue  frovobis^  Patres  coii- 
f^riftit  telfa  gerisms^  Ut  victos  atmh:  u^fatores  hahea' 
-mtts^  XffW  eoftae  hoc  uuu^  urbes  Cofua  j^ulvium  retmt^ 
MareeUm.  Sf/racmfae:habmi. 


I ,  *t  t 


,  ..  XXJCI»    Redudis  }A.  curiaw  leg^tis,    tu^  conful^ 

Kpu  adeo  mjeftutis  ^-^.  ing^vit»    f of uii'  Romaui  imferiique 

ku^s-oblitusfum^  Fan(es<ouJcrivti^  tttf  fi.de  mp  ct^imime 

^'9lHg^n,9tt^t\  coufuldic^rus  caujam^  scptffVtibus  Graecis^ 

fm^iVh  fid  uou ,   quid  tgo  ficirim»  iu,  disquijitiouem  v«> 

*f^9  .  f*^  qtiid^  ifii.fmi  debueriut»    qui  fi  ppu^fuerunt 

npftes$  uihil  isstereft^  ttuuc^  au  viuo  Hieroue,   Syr^cufas 

^  v^v4em*'    Sin  uuteuk^  dtfeioeruut ,   legjetpf  >  uoftr^os  ferro 

m^ue  arsms  fetierutmf\  urimac  meuia  clauferMUt^  exercu 

tttqtta  Carthapuitnfiuf»  aioerfus  uos  tutatifuut;  quis  fuf 

Joi  effe  l^ppm^    tesft  ficiriut  ^    imdiguakurl    tradeutes 

nrbfffi '  f^cipeMr  Skftrptufimiorum   uverfatus  fitut:     Sofim 

tt^  Mj^iCim  Hispmm^  .  jquibus  tautm  credertm  $  r  fosio^ 

^U  ^fabftk    ii(m  pftis  Mtremo  Syracufynorm  i  qnifpe  qui 

•Ij^  •h¥m3ik$gm..mkfimmif. .  fluis  tft  ffftr^m.    qui   fa 

^^'^  i  .  L' .  . ,    .      •    .,  •  .^i.  ..-..4    .'    .     tttihi 


» *  •.•  »^  *..••.  ^  • 


L  I  B  E  R  XXVI.     C  aj:  XXXt.  XXXIL        307 


ites  nuM  tn  ur-       ,^'  ■  t 


v.A*' 


miki  fortks  aperturum^    qui  am^tot  miUi         __^^  „. 

bem  aceeptAritm  promiferit.^   *OdiJtts*"et  exfecraikiui  ao^"^^]     ' 

ani  feeerunt^    "ytt  na  kic  quiiem'  conttimeliis  in  ecs  dicen' 

tfi/  parcitis:     tantu0  abeft^     ut  et  ipfi-  tale  quiaUft^am  pu 

(fturi  fueritii,     Ipf4  kUmilitas' eafthn^    f^tre$\c\)nJcriptL    • 

quam  ifii  okjictunt^  maximo^ai^gfimnio  efl^  meneminenip 

qui  naifatam  operafn  reipublicai  noflrae   velit^    averjfattim 

effe,      Etj    antequam  phfiitremSyracnfaSy    nun^tegattf 

mittendis,     nunc  nd  coUoquium   euiiio^  -  tentavi  f^ofiem: 

er,  poftquam  neque  legatos  ifiolandt  verecundia  erdi^nei 

•ifii^  ipfi  convrejfo,  ad  portas  cum  principibus  f^^ponfttm 

dabatury    mmtis  ierrit  marique  exhauftis  Uboriiuiy    ^aj^ 

iem  vi  atqut  armis   Syracufas  cepi»  '  Quae  cajotit  acci* 

ierint^     apui  Hannibalem    et    Carihaginienfes    victos^ua 

juftiust  quam  apud  victoris  popull  fendtum^   queterentur^ 

EgOyFatrer  confcriptiy    Syracufas  fpoliaias  fi  negatttrus^ 

eftemf     ttttnfuam  fvoliis  earum  urbem  Romam  'ejcdrndre^m^ 

Quae  autem  \fingulit  victor  aut  ademi^    aut    deiiji^  ]cMm 

belti  jutey    kum  «r  cnjusque  meritoy  fatis  fcio  nie  /eeijfi.    - 

£a  vot  rata  kaktatisy   Patres  €onfcriptiy\  nae  magis  rei»   * 

publicat  inttrefty    quam  mea.     meaquippe  fiiesexfolutu  . 

eft:    ad  rempuMicam  pei^tinet\'  ne  aota  mea  refcindendo^ 

dlipp  f#  pafteruni  fegniifres  ducet  faciatis.     Et  ^q^upnian^ 

eoram  er  Sienlorum  et  mea  ifeVba,  audiftis^     Patres^  coit' 

fcripti^  fimul  iemplo  eptcedem^sV  uty     nte  aiferte^    /ii«u 

rius  confuli  fenatus  poffit.     Ita  dimifiis  Sicuirsy:  et  ipfe 

in  Capitolitim  tA  cblectum  cli^c^fiit^'^ 


»  '-. 


f.     .n 


XXXII.  Gohful  alter  d^  poftuktiS  Siculovnm  ad  fi^ 
tfes  retulit.  Ibi  ct^m  diu  de  fementiis  certatum 'efBeiy 
et  magna  pars  fenatus,  principe  ejxis  fententitie  T.  Man- 
Ho  Toicquato,  ,  cttm  tyrannir  heltum  ,  gerendum  fuiffe^ 
oenferent,  hoftihus  tt  Syracufanorum  et  pdpuli  Romani:^ 
et  urbem' recipi  ^  non  capi:  et  reteptam  legiBus  antiq^is 
ft  libeirtate  ftabtlirit  non  fejfam  mijeranid  fervitut4  bello 
^ffligi*  Inter  tyrannorum  et  dUctp  Roma^i\ceHamina^ 
fraemium  inetoris  t»  medio  pofitam  urbem  pulcherrimam, 
(n  nobUiffimmn  feriiffty  horteum  atque' aerarium:  quoii^ 
flam  populi  Rbmani:  cujus  munificentia  itc  ddnls\'  muUis 
tempefintilms\   %oa  denique  ipfo  Punlc^  lfiio^'^adjtiid  or- 

"U  9i  ^  nata^ 


.V 


3q8      LIBgR;XXVI.    CAyVXXXlT.  XXXni. 

"^'  ■-■ U.  C  542,  -  — -      a,  C.  N.  mo.      '■      ^"^ 

'nMfaq}feyfesfublkafJJet.;Siab'inJ^^^  exifiat  rex  Hiu 
rq\  fidijjimus  imferii  Rofkiui  cukor\  quif  ore  aut  Syra* 
-ihfaSi^^aut  Romam  eiofiendi  foffe?  cum^  uhi  femiru^ 
umacffoliatam  fatriamfefpixi^et^iugrediens  Romm^ 
invifiwulo  urbis^  f^^t^  ^"  T^^^%  ffolia .  foiri^e  fuao 
ififurus  fit?  Hae<$  taliaque  <^in  uA  JnTidiam  cbnfulia 
^iferatiohemque  Siculoruin  <licare.n,tur^  n^itius  tamen 
decreyerunt  Fatres.caufa  Marcelli;,  On^Ae  is  gerens  heU 
\um  victorquieglffety  raia'  bahenia  e^'*;in  reliquum  cU" 
faefefiafuifore  fem  Syracufanam^  mtfndatufosque  confuli 
i*aex/inq\^  quod  fine  jacturq  feifublit^e  fi^ri  fij^etB  fartw 
nis  e^its-ytvitatis  confuleret^.  MifAs!  duobus,  fenatoribus 
in^lCaAl^huih  .a4  conrulem,  uti  rediret  iii  cpriam,  et 
iiitroaucirs  Siculis ,  fenatu^coTxfultttm  r^citatum  eft;  le- 
gatiqueV.  benighe  appeilati  ac  dimifll,..ad  gQxuia  fe  Mar« 
ceTEcohfulis  projecerum^  Qbf^^r^ntes',  ui  ^  quae  deflo» 
fan^e  ac  levandae  calamitatij  taujk  dtxiffenty  vcnutm  eis 
iareiy  et  in  fidem  clientilamfuefe  uriemqueStfracufas 
acfiftfeti  pofc  liaec  coniul  jQlementer  appf^Uatos.  dimilit» 

^  Vi  XXXIIL    Campanif  dein.de  tenatus  datus.efty  quo- 
ruia.oratio  miferabiiior ^  caufa  durior  era{..  neque  enim^  i 
meritas  poenas  xiegare  pQterant ,  nec  tyraniii  erant ,  ii^  | 
qucfs  culpam  cohf erretit :.  f^d  fatis  peh:(!um  poenarum,  tot 
vehf nb  abfumtis ,  tot  iecuri  percufiis.  le.natoribus,  cre- 
cLebanfc.      taucos  nbhtliufn,fuferfiites.  effe^   quos  uec  fuA 
cbnfcientH^     ut  quldqum  d^  fe  gravim  toufuUreut^    im^ 
fukrit^    uec  victoris  ira  cafiris  damnaverit;    eos  liber» 
tat^Jibi  J"?^S««.«j  €t    bouoruni;    aiiqum    fj^teui    ora* 
rf-^-^^cives  Rcmanos  %.a^finitatihus  flerosfjue  et  frofinquis 
jam  cognationibus   e^   conpuhif  yetufto  junctos.     Sul>rootis 
dejndee  templo,  pauJispevdubiutum^   an  .arcellendus 
a  Gajpua  (^.  FuWius  .effet,   (jnortwxs  enim  poft  captam 
Claudius  conful  erat)'ut  co^am  iinperatore,  q<ii  res  get 
fitfe^ ,  Bcut  inter  Marceiliim  Slcu)osque  disccptatum  fue- 
ratV  discept^Lretur :  dein,  cum  M.  AtiJIujn;   Q.  Fulvium 
frairemlpla^^     .legato^  ejus,  ac  Q.  Alinucium  et  L.  Ve^ 
tuni^ji^PlipQnero,?  item  CJaudii  legatos,    qui  dmxiibus 
gereridisiYbusaffueraut,   in  fenatu  vid^-cnt,  nec  Ful« 
viuui  ayb^arl  a.t^puja,  nei»  diff^rri  Campanoa  TcHem; 
.*  .  K  mtcr 


r  rr 


.     LIBER   XXVI.     eAP,.XXXin.  XXXIV.       Sba 

interrogatus  fentehtiam  M.  Atiliu^  Rejgulus»   ^W^  ^! 
iis,  'qui  ad  Capuain  fu^rant,  maxidaa  auctorites  erat%   h^^ 
confilio^     ih^it,     Mtbitror  me  fuiffe    confulibus\   Ca^ftM 
faptat     cutn    quaereretury     ecquis  Camfauorum,  de    ren 
fuhlica  nojlra  bene  meritui    ejfet:     duas   mulieres    com^ 
fertum  eft^     Vejiiam    Offiam    Atettanam    Cof ua^^habif 
tantem^    et  Fauculam    Cluviam^     quae  quondam  qftaefium 
corfojre  feciffet:     iBam  quotiiie  facrificajfe,  frojalute  tt 
victoria  fofuli  Romani;*'  hane  caftivis  egentibus  4/imiK 
ta    clam,  fuffeditajfe.     Ceterorupt  omnium   Camfikorum. 
enndein  er^a  nqs  anitnumM   quem  CartbAginienfium^  f^^S\ 
fe:  .  fecurique  fercuffos  a  Q.  Fuhioeife  magis  ^  fuorunk 
dignitfis  inter  nlios^  ^uam  fuorum  cuffa  eminebat.     Per 
fenatukt  agi  de   Camfanis^    qui.  cives  Romani  funt^  .  ii|« 
jujfu   fOfuU  non  video  foffe* ,  iique  et  afud  nugor^s^nom^ 
firos  in   Satricanis  factum  f/l,.  ' cum  iefecijfent^    ut  Mm, 
Antiftius  tribunus  flebis  frius  rogationem  ferret ,  fciret^, 
que  fUbs^    uti  fenatui  de  Satricanisjihtentiae  dicendac. 
juf   effet.      Itaque  cenfeo^    tu)n  tflSunis  flebis  agendum 
effe^     ut  eorum  fnus  fluresve  togattonem  ferdnt  ad  fle%^ 
hem^    qua  nobis  Jlatufndi  (U  Camfanis  jus  fiat.     1^1  AXv^ 
lius  tribunus   plebis  ex  auctoritate  fenatus  plebem  \n\ 
haec  verba  rogatit:     Omnes   Camfani ^    AteUani\    Cala-r^ 
tinij     Sabatim,    qui  fe  difdideruni  in.arbitrium  ditia^, 
ncmque  fOfuH  Romani   Fulvio  frocohfuU^    quaeque  ,uw  . 
fecum  elediderunty   agrum  urbemque^   dt^iMa^  kumam^e^^ 
utenjiliaqtie  t    Jive  qUid  atiud  dediderunt;     de  iis  rebus 
quid  fieri  velitit^  vos  rogo^  Quirites*    Pleb^s  Jic  jufQt: 
Qttod  fenatus  juratus^  maxima  fnrs ,   acnfeoi  i  ^  qui  affi»  \ 
detis^  id  volumus  jubemusque. 

XXXIV.    Ex   hoc   plebtiiCciui   fenatus    e<>idBukav    - 
Opfiaa  Cluviaeque  frimum  bonadclibtrtatem  rfftittUt,    Jk  ^ 
quu  alia  fraemia  fetere  ab  fenatu  vettent  ^  »«i»irf  .i^f  jfto-  . 
mam*     Campanis  in  iamilias  Cngulas  decreta  fact^;  quae  . 
non-bp^rae  predum  ef/omnia  enumeriaire*     Aliori^m ,%Ctf^ , 
9ta  putlicanda:    iffos  liberosque  eorum  et  conjuges  ven^ '^ 
dettdas^  c^trafilias^  qude  enufjijjent  vriits  ^  quam  injfo» 
puli  Rom«ini  foteftatem  venirtni,     AUos  in  vioculajcon*  ^     « 
dtiii^s^  at  de  kjs  fcfleriui  confuleniium*    Aliorum'Cam« 

»  3  .  fian^.. 


jw       LIBER  XXYI.    Caf.  XXXIV.  XXXV. 

U.  C.  542.  a.  C.  N.  gto. 


jiauoiimi'fmiiniam  istiaai  cenfus  dirtinxeirunt ,  publicaa- 
da  itecne  bona  elTent ;  ftcua  caftivd^  fraeter  equ9s^  h 
imntij^a'^  fraeter  fuheres  virilis  fexus  ^  et  omnia^  quoi 
fbU  nan  ccntinerentur  ^refiituenda  ^  cenfuernnt^  dominit. 
Cahtpikof  omnesy  AteUanoi^  Cilatinos^  Sakatinos^  extra 
i|fam,  f«i  eorum^  aut  iffi  aut  farentes  eorum^  apui 
tofies  effent ,  '*  liberos  effe ,  jalTerunt ,  ita  .  ut  nemo  eo* 
rnmeivis  Romanusy  aut  Latini  nominis  effet:  neve  quis 
eorum.  qii  Capuae  fuiffent  ^  dum  fortae  claufae  effent,  ia 
ufhe'  i^rove^  Camfano^  intra  certam  diein  maneret,  Lo- 
Cnf  f  nhtiiabitarent  ^  trans  Tiherim,  qui  non  contimge» 
ret  Tiherim^  dareturi  qut  nec  Cafuae^  nec  in  urhe  Cam- 
fin/0^  quue  4  fofuto  Romanodefeciffet^^  fer  hettum  futf 
fent\  eos  cis  L,irim  dnrntm  Romamverfus;  quivd  ^Roma" 
nos  trttnsiffent  frius ,  quam  Hannibal  Cafumn  veniret^ 
eif  Vutturnum  jmoVendos\  cenfuerunt.  ne  quis  eorum 
frofius  mare  quindectm  mittihus  faffuum  agrum  a4difi^ 
eiiimve  kaheret,  Qui  eorini  trans  Tiherim  emoti  effent^ 
neipfi  fofterive  eorum  usfiam  pararent  kaherentve  ^  nifi 
in  ^Vejente,  aut  SdirinOy  Nefefinove  agro:  dum  ne  cui 
m^for^  quam  quinfuaginta  jugerum^  agri  mstdus  effet. 
Sinatorkm/omnium^  quique  magiftratus  Cafuae^'  AteUae^ 
Chlatiae 'geffiffent ^' bona  venire  Cafuae^  jufferunt;  lihera 
ebrforai  quste  venundari  flacuerat,  Rdmam  mitti^  ae 
Romae  venife,  Signa ^  Jlatuas  qeneas\  quae  cafta  de  hofii^ 
hkf  ditHentir  ^ '  qU4e  eorum  facra  ac  frofana  efftnt^  aeL 
fvHtificuiff  coltegium  rfejecerunt.  Ob  liafec  decreta  moeL 
ftior^s  aiiquantOi  quaui  Romain  ven^rant^  .Camjpanos 
«^ioiiferum.  nec  jaiif  Q.  Fulvii  faevitiam  \n  fefe,  fed  ini- 
qMt^tem  Dedtn  lakqtiit  exfecrabilem'  fortuiiam  fuam  ia- 
eufabant. 

"^  '  XXXV»  iMmiJtfis' Siculis  Campanisque,  d^Ieotul»  ha^ 
bJhi^L'  fiiriptci  d^iii^e  exercitu,  ^e  remigum  lupplemento 
agi"  6o^{>ti]Jd.  in  t[ua(n  irem  cum  neque  hominun^  fatia» 
•n^c^^  ek  qna  fiararentur,  ftipendiiiinuUe  accif^er^nt, 
pediiiliae  qliidqaacii  ea  tempeftate  in  publigo  efCet,  edi* 
x^ufit'c6nfu!esv  Ut  privati  ex  cenfu  ordinlbu^que ,  Acut 
arit^,"lrjeiiiigfesvdaVfenrcUiD  ftipendio  cibaritsq^is,  dieruuA 
trigitLi;^,     Ai  M  ediic^um  tantiis  fr«mUuk  .lioininim« 


!.»»• 


LtBER  XXVI.    Chr.  XXXV.  XXSm.       gH 

'  U/C-  542.    *  a  C.  N.  210. 

tanta  indignatio  fuit,.  nt  magis.duXf  quam  niateria>,  fo« 
ditioni  deelfet.  Secundum  SicuLos  CampMu6sfjn£  flfteui 
Romanmu  'perdeudam  laaruudmuque  fibi  cpnJMes  Jumim 
fiffe.  ftr  tot  aunos  trihuto  exkeufiqs  uil  reliqui^  frue» 
ur  terrmu  nudam  ee  vafiMUy  habere,  Teeta  kefiei  iu* 
ceudiffe^^  fervos  agrt  eultores  remfuhlUim  MlMxiffe ^  uuua 
ad  miUtiam  parvo  aere  emieudo»  uune  remigei  i^eraudo^ 
Si  quid  cui  argenti  aerisve  fuerity'  fiifeudio  tremiguuo 
et  trHnttis-aunuis,  ahlatum.  Se»  ut  deut^  quod  uou  ka* 
beautj  uuBu  vi,  nuUo  impario  eogi^poffe^  Bdwafua  veum 
dereut:  iu  corpors^.  quae  reliqm  0Jfcut%  faevireut*  Na 
uude  redimautur  quidemi  fuidquam  fuferaffe.  :  ,Haeo 
n^n  in  occnltO)  led  propalam  in  f oro  atqne  ocillis  ipf»» 
rum  confulam*  ingens  turbSi  circurofufi  fremebant:  ntct 
eos  fedare  confides,  nuno  caftigando,  nuaiBcoiifolando^ 
poterani:;:.  Spatium  >  deinde 'Mk  tridui  fe  dare.a4<^i^ 
tandum  dixerunt:  quo  ipii  ad  rem .  infpiciendam  .ei^eif 
diendatnque  iiii  fxmt.  Senatum  poftero  die  .halbuerutit 
de  rem^um  fuppleixiento :  ubi  cum  mnlta  .di£Fenn£* 
feticV  ^»ir  aeqm  plebis  recofatid  eflet,  Ttrterunt.onttio» 
nem  eo^  ufc  dicearent^  Frivetisid^  feu  aequiUu^  .fat^md^ 
quum^  auus  i^Juugeeidum  iffh,  .Ntmuude^  te^m  fittumM 
iu  aerario  ititm  effet^  farateirot  ma^Ut  foeiosl .  Qftmodu, 
ontem  fine  clajjihus  aut  Sicilulm  oheiueri^  uu$  Italiu  fhiiif» 
fumarcerifoffe^  aut  tutu  ltilia^,Utoru  efitf 


•  XXXVt  Gum  in  hec  diffipidtate  renpn; 
baererei;  f-  ae  prop#  torpor  quidm  QCCupaQet 
mentes ,  tum  liaevinus  .cmJul ,.  M^gifiTM^  ftwt^i  t  ^t 
feuotum  fopulot  ficltt  hnojre  fraefiputf  ita  Jtd  omuiu^ 
quae  dura  atque  afpera.  effeut,^  fuheuud^  4^cet  dehera 
tffe*  :Si  nuH  iujunger$  iu/eriori  velis  ,r>  id  prm  <*  ^* 
00  tU^s  fi  ifft  jurit  fiututrisg  facilitit  omue^^  f^edieut^t 
ha/ft^.  mee  imptufo  grmt  efi^  .  cum  em  ti^rplHs  iuam 
fro  iftrat  jparte  fihi  quemqnt  ^ftre  priucipi^m^  vidept^ 
Ipaqut  claffet  ksHere  utque  oruare  vohtmus  fOfutuni  Ro* 
mauum?  '  frtvatoi  Jtue  recnfatfoue  remigts  deret  uMtm 
met  iffis  frimum  iutpettemut*  4pr»m^  mrgeftum^  uea 
fignasum  omuo  fiuutorer  cr^iuo^  dile  iu  fUplicum  fou/e-^ 
ramus;  .if0t^m  §9wl^  Jil4  q^iiSfife.^  jf  c^t^gu  !»?  7^*'" 

u  4  »'»' 


tmmmm^ 


Iti    trBETC  rxim.  -CA?.xxxvi.xxxyii 

U.  C.  542.  a.  C.  N.  aiQ. . 

rijr,  0P  ^lh  huOami  ^et^  ^juihus  uxor  filiawe  funt  y  JiugU' 
hf  UKciat  fomdo  auri^  relinqutmt,;  ar^enutj  qut  curuU 
feUaJtihunt^  eqki  'otnamenta  et^  libras  pondo^  ut  fali- 
num  ,  fatettantqne  Dearum  caufa  habere  foffint.  ceteri 
fenattres  libram  ar^mti  tant^am  ^  aeris  figHatl  quihi 
miUra  in  fingulos  patres  familiae  relinquamus.  Ceterum 
omne  attrum^-  argentnm^  a$s  fignaium^  ad  triumvirot  . 
menfatioe  ,4^xtemfio'  deferamusy  mlio  ante  fenatuscon^ 
fuho  facto:^  ut  voluntaria  collatio  ;  et  certamen  kdjunan^ 
eke  rtifukiieae  excitet\  ad  aemtdanditm  animas  frimttm 
aquefirirardiuis^  dein  reliquae  flebisr  kanc  unam  viam^ 
multa  intfftes&s^  coHocuti^  tonfules  invepimus,:  IngrieU* 
mini\  -Diis  bene  juvantAits»  Respubiica  iuoolutnis  et 
privafar  pas  fieile  filvas  fraeftdt*  fMica  froiettdo  j  ttia 
ttoftUdfuam  '  ftnves.  In  haec  tanto  aaimo-  confeTifuin 
eft,  tit  gratiae  ttl^ro  conftdibus  agerentnrl  .  fenatu  inde 
nffo:;,  pro  fe  quisque  aurum,  argelitum  .etaes  iii  pti* 
Micum  confwunt,  tanto  eertamine  injeDtD,  ur.^riosa 
jmerprimos  nbmina  fua  Vellent.in  publicls  tabulis  effe; 
vtiiectriumTiri  accipiundoi  hec  fcribae  referundo  f uf- 
fcitreat.  .  tHu^  confenfom  feiiatus  equeftet^  ordo  elti 
feeatns'^  «queftrisordinis,  pl^bes»  Itii  fine  edicto ,  ^ne 
iMlrmtiqiie  magiftratus;  nec  retnige  i^:  fupplementum» 
ntcftipendio  respubKctt  «^it :  paratisque  omiiibiis  ad 
bellum,  conTiiles.  ia  pifovlaidas  profectt  funt. . 

■    ^XKSnii   'Neque'iiliud  mkgls   tempus  belli  fuit, 
qu6  Cfttt&a^niehfes  Roolanique  paricer  Taviisr  eafibos 
i*mmii]dis-t;magis  in  anoiptti  fpeae  inetu  ^uerint.     Nam 
Romainis  et  in  pronnciiSvhine  in  Hispania  adverfijie  res^ 
Ixincprofj^eraein  Sicilia^  luctum  e^laeiitiam  mifcuerant : 
etrinltif&i)  cum  Tarentum  amifTam  damnoest  dolori^' 
tum  arit  6um  ]^raefidlo  retenta  praeter  fff^m^^udia  foit : 
^t  terrore^  fubimm  paroreml|tfe  urbi$  f^omae  obfeffae 
et  oppu^atae  €!apua  poft  di^>  ^AUcoS  capta  ^  laetitiaas  • 
▼ei-tit» '  Ti^ansmarinae  quoque  resquadim  Tibepenfatae* 
PbiTippui  iioftis  tempore  haud  iatis  opportuno  (actus*^  * 
Aetoli  noVi^dfciti  focli,  Attalusqiite  Afiae  tejc^  jam  Telut 
deC^otid^n^  fdrtuna  Romanis^iuiperiHm  .oHentis»     Car- 
rhegiMeniCiswquoqu^  Capuam  ^miSam^ek  'Plftmum  ^a- 
^  %-    '^  pfuxn 


tlBER'  XXVI.    t*f.  XXXVII.  XXXVIII.    Si? 


**''•» 


wifpiw»^  I      w  I   I  mi     II       wii 


U.  C.  543.  .  a.  C.  N.  210* 

ptVLpn  ae^uabant :  et,  ni;  aji  moenia  urbis  Koinanae  nulio. 
probibentt  fe  ^erveniffe  in  gloria  ponebant,  ita  pigebat 
irriti.iucepti:  pudebatqtle  adeo  fe  fpretos^  ut^  fedenti* 
bu« ipiis.ad  Romana  moenia,  alia  porta  exeroitus  Koma* 
nus^iaHispaniam^ducex^etur.    Ipfae  quoque  Hispaniae, 
quQ  propitis  fpem  venerant,  tantis  daqbus.ducibus  czeiw- 
oitibusque  caefis,  ^ebellatum  ibi,  ac  puUbs  ind^  Roma»' 
nos  elTe;  eo  plus,  ab  L.  MaKoio  tumultuarip  duce  ad  ya- 
niini  at  irritum  Tictoriam  rtfdactam^e,  indigxiationis« 
praebebant4  Ita  aequante.  fortuna,  fuspenJk  0(dxuautrin«- 
que«i;anty  imegraffpes  iniegrb.metu»  Telut  iUo  tempo»< 
re  priiBom  bellum  inoipereAt.  . 


»'•  I 


i     jKXXVIIt.    ^annibalem  anta  omnia  angebat,  quoil! 
Capiui,  pertinacius  oppognata  abiRomanis,  ^utm  de«*( 
fenfia>*ab  £e,  multorum  Itaiiae  populorum  animosoTerte- ' 
rat:  quos  neque  omnes  tehere  p«aeiidiis,   niliT^lletm 
nuiltas  parTasque  partes  earperW  exercitum,  quodminiv 
me  tum  erpediebat, .  poterat:  nec,   deductis  prac^diisi 
fpei  liberam  Tel  obnoxiam  timori  fbciorum  relinqiiero 
lidefn^  ^  Praeceps  in  aTaritiam  et  crudelitatem  animus  ad 
fpolianda,'  quae  tueri  nequibat,  ut  Taftata.  hofti  relin*? 
«^uerentur,  indinaTit.     Id  foedum  coniiliuhi,  cum  in-. 
oe}  to ,  tum  etiam  exitu  f uit.    neqiie  enim  indigna  pa«  * 
tiipiitium  modo  abalienabantur  animis*  fed  ceterorum 
etiam.  quippe  ad  plures  «qcemplum,  quam  ealamitas,  per*  - 
tineban     Nec  conful  Horoanus  tentandis  urbibus,    £c^i 
undje  fpes  aliqua  fe  oftendilTet ,  deerat.     Salapia^  prin#  - 
cipes  erant  Dalxus  et  Blattius:  Daiius  Hannibali  amicus:; 
Blattins,  quantum  ex  tuto  poterat,  rem  Romanam  fove* 
bat,    et  peroocultos  nuntios  fpem^proditionis  feotirat 
Morcello,  fed  line  adjutore  Dalio  res  tran^gi  pnon^pof- 
erat.    Muitnm  ac  diu  cunotatus,   et  tun^  .qudque^^spLagia  -i 
inopia  eonlilii  potioris ,  quam  l|>e  effectus ,  Daliiwapr. 
peDabat.  at  xile,  cum  ajb  re  aTcrfjiis,  tum.Q^nuilo  pot^ikno 
tatus  inimieus,  rem  Hanmbali  aperit.  ArcelHto  ^c4i:t«i>  ^ 
Hannibalvcum  pro  tribunali  quaed^m  ageret,  mpnA^ 
Hlattio  cogniturus, .  ftarentque  fubmoto.pogv^a^jicciifar  ^l 
tor  ^t  rens;:?  Blattiua»de*pvoditidne  Da(ium  i^oUfib^*  • 
Euimv^ffc:^  ille,  ^rthit  in  zhanifefu  rfv  udauMtL-Jili  .«i;!!* 

;■     ¥5  1U 


3t4      LIBER  XXVI.    GAf.  XXXVlil.  XXXIX. 

U,  G.  ,542*  a.  C.  IM.  210. 

If/  Hunmbalis  fitum  \di  jyrgdiiron^'  agi. '  Haiinib«l]  atqm 
eis,  quiaderant,  quo  aadacioi*  res  erat,  mimis'  ^iniiUs 
yeri  'vifa  eft.  aimuUHonem  proftad  atque  odiwneffe  ;  et 
ii  crimen  afferriy  qu^d^  quia  ttfiem  habere  non  poffet^ 
liherius  fugenti  fit,  Ita  Inde  diaiifii  funt.  nec  Blattius 
•nte  abfdtit  tamen  tam  audaci  incepto ,  quam  idecn  0]»» 
tttxidtodo,  docendoque,  quam  ea  res  ipfia  patriaequft 
JUutaris  eCfet ,  p^rvioit,  <ut  praefidium  Punicum  (quin* 
genti  aut^mltfumidaeerant)  Salapiaque  traderetur  Mar* 
odlo*  Necr  fine  caede  nmita  tradi  potuit  longe  fortiC» 
fimi  equittim  tttto  Punict>'ehedrcit»  erant.  Itaque^  qaan- 
quam  improvifa  res  fuit,  nec  xdvkS  -eqciorum  in  orlvrerat; 
tamen,-  armisinter  tumultum  captis,  et  et-uptionem  ten* 
tlyenmt^'  et,  cum  eriidere  nequir4nr,  pugn^m&  ad 
tdtimiun  pcpubdeKimt.  'neo  plus  quinqua^nta  ex  Ins-m 
poteftatem  Ii0lthim  ynvi  T^nerunt.  plusque.  aliqnaftto 
damni  Iiaec  ala  equitum  tiiniffa  HannibaJi ,  quam  Sala^ 
^  iHa^  fuit:  nec  deinde  unqua:kn  Pdenus  (quO  Ibnge  pluri« 

mttm  yalnerat)  equitatu  fuperior  fuit. 

^       '     -    .  ■ .        .  •  •     • 

XXXIX;.  Per  idem  ttfm»pus,  cum  in  ar^  Ti^reirtina 
Tix  inopia  tolerabilis.  effet ,  fpem  omoiem  ^rae^Edium^ 
qucKlibi  erat,  Romanum  praefectifsque  praelidii  atqne 
ercis  M.  Liyius  in  cammeatihus  ab  Siciliamiffis  iiabejbant. 
qui  uttu^o  praeterveherentur  oram  Italiae,  claf(is  riginti 
ferme  nav^om  Ilhegii  ftab»fr.  Praeerat  ckOi  commeati* 
buBque  D;  Quinctius,  ^bfouro  genere  ortus,  ceteruiBL 
SBCiltia  4^ortibus'  faotis  gloria  militari  illuftris.  Primo 
qainque  nayes,  quarum  mar^imae  dtiae  triremei  a  Mar* 
cel]o  et  tradiiae  erant,  habtiltr  poftea  rem  impigre  liepe 
gerentitres  additae  qoinqueremes :  poftrema  ipfe  afociiSy 
"Rfaeginkque,  eta  Velia,  et  «f  Paefto,  debitas  ex  Coedere 
exjgevido,  elafCem  viginti  nadum,  ficut  ante  clictum '  eft^  . 
effecit»  Huio  ab  Khegi^  prcrfecue  clafii  Democrates^ 
eam  parr  dafiCe  navium  l^afentinarum  numerp,  quinde- 
cim  millia  fermeab  urbe  ieidM  Saiertportum  obvius  fuit» 
VeTis  «mn  foirte,  Ymproyidua  fotori  certaininifl^  Rotnaxvus 
veniebat.  fed  pifrca  CrdtdmiMki  SybariiDqta^  fuppleymt! 
remigi^  tiarves,  'iiiftrttetaoitol[}U0  01  armatamE  egregie.  pr»  - 
migifiii»^^iiie.ttayxttm  claCbo^  habetiat:  et  ttim  ibrte  fiib" 
^'■''  v  V-'  idem 


L  I  B  E  R  XXVI.    «Af.  XXXIX  3t5 

'■■■■■    >  '% 


U.  C  542.  a.  C.  N,  2x0.: 

■ 1  '■ !■    I  -  l  ■'■       » 


idem  fere  tempas  et  Temi  vis  bmnis  c^oidit,  et  hoftesia 
cpnfpec^i.  fiaere,  ut  ad  coraponenda  armika^nta^   expe* 
diendum^ue  remig^^c  mUitem  ad  immin^ns  certamen 
latis  temporis  efCet*     Raro  alias  tantia  animi^.juftae  con- 
currerunt  daCres :  quippe  cum  in  majoris  di$crim!en  rei^ 
quam  ipfae  eram»  pUgnarent.     Tarentini»  ut,   reciip»* 
rata  orbe  ab  l^pmanis  poft  centeliiinitn  prope  amiimf 
aroem  etiam  liberarent;  fpe  commeatus  ^uoque  hoftibus^ 
Anavali  proelio  poflelQbnem  maris  adeqiiXfent,  intiBrclu*  . 
furos:  Romani,  ut,  retenta  poffefiiQnjb  areis,  oftende- 
reiit^  non  Ti  aut  Tirtute^   led  pt^oditipite  ac  furto>  Ta^ 
re33ttum.amiffum.    .It^que  ez  utraque.  pa^ti»  iigno  dato 
cum  rpftris  concuriiffent,  neque  retro  navem  inhibe« 
rent)  nec  dirimi  ab  fe  faoftem  paterentuv,  quaoi  quit 
indeptus  navem  erat,  ferrea  injecta  manu;  ita  confere^ 
bant  ex  propinquo  pugnam,  ut  non  naiffilibus  tantum, 
fed  gladiis  etiam  prope  collato  pede  gereretur  res.    Pue»- 
raeinter  fe  junctae  haerebant|  puppesalienoremigiocDK» 
cumagebantnr.  ita  in  arcto  ftipatae 'erdnt  naves »  ut  tix, 
ullum  te)um  in  mari  ▼anuQi  intercideret.  frontibus  Telufc 
pedeftris  acies  urgeb^nt:  perviaequae  naves  pugnantibut' 
erant.    Jniignis  t^m^n  inter  ceteras  pugna  fuit  duanun^ 
qufte  primae  agminis  CG«B£urrerant  inter  fe.   In  Romant 
naire  ipfe  QuinJfeK  erat^  in  Tarentina  Nico ,   cui  Per« 
coni  fuit  cognoment   xuffi  publicQ  modo,    AkI  privato. 
etiam  odio  in vifufi,  atqi^  infeftus-  Romanis:    quod  e)at'' 
fact4oms  erat,  qnaeTartntum  UannibaU  prodiderat#  Hie . 
^uinctium,   £jdu1  pugnanteipt  hairtantemque  fuos,  in^ 
cautum  hafta.trans£git:  il]e  atqiae  pnHieepf  eum  armit 

Srocidit*  ante  proraoi*  rictor  Tareniinut,  in  turbatam 
uceNamifTo  iiavem  imjiigre  transgreffust  cum  tumiaao^ 
viCTetyhoftes,  et  pora  Ja^i  Tarentixiorum  efCet »  pufkpim 
n^ale  conglobati  tuerentur  Romani;  repente  «t  «lia  a 
ppppi  trif  emis  hoftium  iqpparuit.  -  Ita*  in  medio  cirelinb- 
velita.Romiha  ntvis  Qapitur«  hinc  oeteHrs terror  xnjectuf^ 
ut^  ]^etoriamnilitem0apt^  videre :  fagidnte«qfee|^^]iim». 
in  altc  merlaey  aUaein  terram  reilQat  abref^ae,  molB 
te  fuejre  Thurinit^  Metapomtitiuiqiie.  >ex  onei^ariki 
qi^ap^  cum  commeatu  feqoebtnKir,  perpnoae  ixi  p6«e&t^ 
t^  hoftium  T0net*:tl^^^  td^  incirtQt.^mtot  hitto  at» 


^" 


t 


SiC        L  I  B  E  R  JtXVI."    Cap.  XJOax.  XL. 

<     '11      iiiiiiyii^ii   liiii 


u.  c  542- 


a.  C.  N.  210. 


epie  lllinc  obUqua  transferente» '  Tela ,   in  ;^1  tum  etetttfe 
Itin£«     Nequa<}iiaiii  pari  fortuna  per  efos  dle^  Tat^nti  res 
giefta.  .  nan;L  ad,  quaruor  ipillia  hominum  frumehtatum- 
egrelTa^  Gum*  in  agri^  paflim  vagarentur;    Livius,    qui 
arci  praeildioque  Romano  praeerat,  inteiitus  in  omnes 
oebaiiones  gerendae  rei ,  C  Perfium,  impigrum  Yirum, 
Qom  duobus  ^iHibus  armatorum  ex  arce  emilit.'    qui,' 
ixage  effuTos  per  agros   palatosque  adortus,     cutn    diilfc 
paQim  cecidifret ,  paucos  ex  multis',  trepida  fuga  itlci-   ^ 
dentes  femiapertis  portarum  foribus ,  ^  in  iirbem  lcompii- 
]it,  ne  urbs  eodem^impetu  caperetur.     Ita  aequatae  res 
ad  Tarentum;  ;|l(»t1ianis  yictoribu^  terra,     T^r^ntihis 
mari.    f rumet^i  Cpes ,   quae  in  octiHs  'fuerEit|   utrdstjtie' 
fruftrata  paritw.  • 

<  ■:  XL«  Per  idem  tempus  Laevinus  (ionfui,  )am  nragha 
parte  anni  cireuitiiactdi,  in  Sictliam ,  '^etferibus  novisqne 
rdclis  exfpel^tiitus^v  cum  veniffet,'  prinium  ac  potiffitnum 
ooinium  ratos,  •  Syracufis  notct  pace  inconditas  compo- 
3i0re  Tes.  Agrigentum  inde  (quod  belli  reliqiium  eral:, 
tetieb^tarque  a  Carthaginienlium  VaHdb  praelidio)  duxit 
legioner^v  etadfuit  fortuna  inceptOi  Hahno  erat  impe* 
Mlfotr  CarthAginienfium^  fed  omGfleip  in- Mutihe  NumK 
disque  fpem  repo(itam"hc^bebantr^-fe4^otam|;SiGiliam 
vagu^  prafe<^s  agebfttex  fociis  Rditiandrum :  heqiie  inter* 
etudi  ab  Agrigeniio' vi  atit  arte  ulla^  nec,  quin  erumpe* 
^ret,'  ubi  vellerj'  prohiberi  poterat'-  Haec  ejus  gloria^ 
qtlla  jam  impBratoris  qiQoqoe  fama^  officiebat/  poftremo 
i A^  invidiam  vertit ;  ^  ut  ne  bene  geftae  quidem  res  jam  . 
Hannom  propurr  auctorem  fatis  laetab  effent.  propter  quae 
poftremo  praefeeturam  ejus  itlio  fuo  dedit;  ratus^  'cum 
impeno  auetoHtateui  quoque  ei  inter  Numidas  eireptu- 
rftm.  quod  lotlgettliter  eveait  Nam^veterem  favpi*em 
ejm  fna  infuper  ihiridia  auxit.  neque  ille  inj^ignitatbtn 
injuriao  tulit,^4!iQnfeftintique  ad  Laevinum  occultos  nun- 
tios  miiit  de  tradendo  Agrigedto»  Pet*  qiios  ut  eft  facta 
£des:,  coi|ipoiitusqne  rei  gerendae  modus,  portam  ad 
mftt-e  ferentem  JSitmidiaie  cum  dccupalf(^ht ,  pujiisinde^ 
eUftodibus,'  a«&'eB!^fir;  Komahos  ad  id  ipfum  milTosin 
ni^oi  acoepcfuniw  ;^ JBl  i^atxh  aglniAe-  fsttt  in  mediai  iir-  ' 

bis 


V 1 1  B  E  a  XXVI.  ca*.  xt.-'       3d 

*  V.  C.  542.     ;    c.  8.  C.  N.  :2iO. 


•pMB^ 


bis  ac  fckruxp  ^«lagno  tumultu  ir^r,  ratafrHanno  non 
Aliucl,  qua^i  tuinuUifixi  ac  recetfioneoi  (id.cpiodet  an«it 
inQfA^pv^t)  Numidarum  «Eb,  ad  oomprimeiid«n,  fedidoi- 
A^o^  pro^peflit*,'  atque  ille,    eum   ei   multitudo  major^ 
quafQ.  ^Nuioidarum^    ptoen}  Tifa,    et.  olamor  Homanus 
^ud<|uattua|xi  ignotus  ad  «ures  accidiffet,  ^rius,   q^uana 
«Ldictum  teli  Teniret»  oapdKit  f ugam^  per.  averfam  jpoi^ 
Vi|n  etf^iCrus,  allumto  .^»^if e  ^picydef  cum  panei$  ad 
aoare  perTenit :   naGtique  p]pqportune  panrutei  naTigium^ 
arelicta  kQitibus  Sicplai.  ^  qua  per  totonnoa  cerututla 
era.t  1  in  Afrioam  trajc^cejruur.  .  alia  multitudo  Poenoruni 
SicdprqRciquey     ne    taxito.  qtiidem  -  e«ri^in«,     cnoai 
ca^pi.  in,  f ugam  ruereqii; , .  olaulique.  exitua  eCEent ,   cirM 
portaa  caei^.    Oppido.  recepto  Laeviaaua,  qai  capita  re* 
rum  Agraganti  ei;anri  virgisoaefos  fecurijpercuflit:  cet)e^^ 
ros  pf aedatnque  yendidit*  omnem  ^pecuniam  Rbmam  mi« 
£tv'^   Fama  agrigentixiorum  cla^iB  Sidliam  cum'perTa4 
Sit£e%i  omniarepeate  adl^oaunoainolinaTeratit.  Prodicst 
brevi  fm^^iiiti  oppji^a :  .f<^  Ti  captat  Tolomtaria  dedi« 
t»9ne^i^vii4em  V9jiei>unt,ad  qHAdraginta*  quattxm  dyita^ 
^oin.  I^rinpipibius  cumr  pro  cujusqtto  merito  confnl  proi»^ 
tia' poenasqne  exfolTiffet^   co€gi£Cat(]^ue  .Sioolos,  •pofititf' 
ttx^aeni  af;mis,  ad  agrum  Oolcndttm  animot  eOATertef^ 
ut  eCCet.non  incolar^m  tnpdo  alipaeniis  fru|pfe¥a'  infirfaiY 
fed  ut;l)i$  R^mae  atque  ItaUae  0d  quod  multis  ftiepe  VtaPt 
pffftatibu^  feperat)  annonam  leTaret;  ab^Aga^yima  iiu^ 
conditan^  mu^titudinemfecum  inltaliam^tnniSTexit.  qtt»«v 
tuqr  .miilia  hominum,  erant,  mizti  ex  omtii  'eoUuri^^ 
exfulea,  obaerati-,  eapitalia  auli  pleriquo}  ec  cum  ijo,  eM 
vitatibus  fuis  ac  fub  iegibus  Tixerant^  et  poftquam^oi* 
ex  Tarii^  «a^Iis  fortun^  .iimilis  conglQbarerat '  Agathyr- 
nanx,  per  Utrociniaac  rapinam  tolerantes  Titam,  bosne*^ 
que  reiinquere  Laerinus  in  infula,   tum  primum  noTa^ 
pace  coajefcente,    Telut  materiam  noTandis  rebus ,  fatie* 
tutum  ratus  eft :    et  Kheginis  ufui  futuri  eraiit  ad  popu«* 
landum  Bruttium  agrum,  aUuetam  latrociniis  qoearenti«* 
bus  manum»     Et,  q^uod^  ad  Sioiliain  «ttiiiet ,  •  eo  anno 
debeilatum  ^ft. 


XLL 


St8        L  I  B  E  R  XXVr.    GaK  xl.  xll 

U.  C.  542.  a.  C.  N,  gto. 


■  mmmmmmmmmmmmmm 


XLI.     In  Hispania  principio  ¥6rit  P^  Sdpio,  nan- 
Ims  dedfciatia,  evocatisque  edicto  Tarraconen)  focibnim 
«uxiliil,  daCbm  Dnerarias^eeftium  inde  Iberi  flumi» 
nis  prtere  r  jubet»     Eodem  legiones  ez  hiberafis  conye^ 
iiire  eaiB*}ti£G£ret:.  ipfe  cum  quinque  millibus  focioruiit, 
abt  Tarraoone   profectus   ad   exercKum  eA:.     Q%id  cdm 
veniCtet,   allo^uendos  maxinie  teteres  ipifites^   qui  tan* 
tis  fuperfoenint  cladibus^  ratut,  >conoibne  adTOcatik,  ita 
^sferuit:     NemQ  dnu  int  nav0s  imptruior  militiius  Jiiir 
frimtt  qumn  op^r4  ^oimpf  ujkr  efftp'^  ^)^ramr  agert  jur^ 
m  mtrito  witmih    Mivdhis  priusy.quam  frpviueuuu  aut 
m^ra  vidermty  ubUffSvit  fortuuar  'primufU,  quod  ia  psc* 
ftasa  0rg0  pa^rem ypatrttumqut  meum  vivos  mortitosque  fitU 
**  jMl.*     dnuia^*  quod  aifaffam  tauta  dadi  pr&oineiat  fofi 
^fiffionem^    intagram  u  foftdo  Romauo  tt  fatceffoti  mwi^ 
'  utreuH  vjfifr,a  wtiuuifiis,     Sed'  cum  jam  beuigniiafe  DeSmi 
'  id  paremus  atqete  agkmus^  uou  ut  ipfi  maneamUfiu  Vii^ 
'  f^ma»-  Jad-no^.  Poeni  mauoauf^    nec  us  pro  ripa,Iteri 
ftmt^H  surcamms  trausitu  lu^Sy»  ftd  utultro^  ti^iaasimUs^ 
ts^ausfirddusqm  iellumi    vm^eor^    ne  cui  ^vefi^S^t  mofur 
'  iA  audaemsque  coufilitKn^    quem  aut  pro  membria  etadSum 
misper  accapsarsm^^   mu  pro^ae^aae-meay    videotuK    v4it*' 
%ei)fat  pupmi  iu  Hispauia: unUius  iu  auimoy  -quM^mea:^ 
fifsSms  oUitera^i  poffunr.    Quippe  oui  patcr  et  patfaui^ 
Mim  trigiuta  dierum  JpmtHm^    ut  afiud  fuperaliud  cu^ 
umlai^osuir  fimiUao  nofiraa  fikuus^   interfictiJUnt.  '  Std  ua 
fiauiUaris  paena  orhitas  ac  foUtudo  fiangit  animum;   iut 
fHklica  cum  foe:teina^tum  virtus  dcjperare  de  fumma  rew 
mm  ptaleihet*r  £i  fato  quodam  jiata-Mhis  fors  efi\  ma 
usfi^nis  omuA^s  bcMis  victi   vicerimusM'    'Vetera    omitto^ 
Por/euam^  .  Qdlos^    Samnites:    a  Punieis  bellis  incipiami 
Qnas  eiafftei    quot  dueesy     quop   exercitus  priore  beUo 
amiffi  fuut.i    Jam  quid  koc  bella  memorem?  ^Omnibus  aua 
iffe  adfui  clodibus:    aut^    quibus  abfuiy    maxime  unua 
amuium  eas  fenfi/    Trebia^    .Trofimenus^^  Caunae^    quid 
aliui  fum'y*  quam  monumeuta^  occiforum  exercitUum  coum 
f^lumqu^  Romauorum  ? .  Adde' defectionem  ItaUae^  Sieiliaa 
majorit  partis^     Sardiuiae%      Adde  uUmum^  terronm  ac 
pavorem^  c^fira  Punica  inter  Anienem  et  moenia  Romaum 
fofita  I  etvifum  prope  iu  portis  victorem  Hannibalem.     Isa 

.    ■  •»  -  JkMC 


«    ^ 


•kl  B  6.R   XXVI..  CAT.H-t   f         3ij 


i|^— T"*"^— ^  ■*  I        ■■»■■1  ■  »■-—— »imw»i».^Mww(w» 


&*c  rmmjtfrHm  fteiif^Hm'  integfta' iitqufi:  H^obiUs  vir^uf 

ht.   .  Vos.x9mdum  frimiT^  miUfef ,  foft  :C^»nepfin^  ^ltdm 
vadtntK  JH§sdruMi  nti   Alfes   lealim^uit    ^Uhfi.fe  aHif^ 
firatre  xmjnuxiffet^  uuUum  fuilfnmm^^tTOf^  iloiui-' 
ui^jliHcmMufpi^io^.f^ps  mi  obftinifiiu  iP.  Mefecumhi 
i^es  iiliu.ddyeHhs  fnstinuitunt^     Vlim  y.hefiffiilme-  tkim^ 
omnia  fecuniffi^    profptru^    i»  ^(ijrx  iiKtifir^  m  melipra.  im 
JtaKa  Siciliaque  geruntur.     In   Sicilia  Syracufae^    Agri" 
^genium  toftum^  fulji  ttita  infuh  hoftss%  re<ep*4fi|e  pro- 
vinciai»  iitione,  fofult  RAmam  eft.     In^  Ijfalia  Arfi  fe^ 
aeftif^    Cafua.  cafta»      l^erpmitt  itb  Hrbe  R«9»#  treftdM  * 
fuga  menfus  Hanmbal^  in,  esttremum,  anguim  agri.Br%^ 
tiicmf^fiisy    nikiljm  )mins  frecatur M.m t^um^ :Uf    . 
i9€oluwii,€^dere  atque  n^irp.  i^  koftitm  t^rraM^eat,     Quid 
iptur  minus  convei^u^t^}  miliiest    qum^    f^nmi^aUae  fu^  '[ 
feralias  cladesi  cumularentur  ^    act  Dii.  f^^fjeifficim 
Hnnnibale  ftarent  y  V9s  hic  cum  farentib^s  mtis  (aequam^ 
tur  enim,  etiam  hgnore^.nominis)  .fuitinuiff^.  MHmtem  fpr* 
amuam  fofuii  Romani;  nunc  eofdemt  qnm  iUia  ,mnia  fe^  ^ 
tumi§  laetaqne  funt^  animis  deficefef  l^fer  quoqui  qime 
scdiemfit^J  lutm^m   tm^  fina  meo  luem^    quam  veftro^ 
trmtsijjenti ' .  Nuno  l)itHlnmprt4les  mferii  ^nlmti  pr^f^ 
jiifeji  %   qui.  ^enturiiss  .osninikujs ,   ut  mhi  tmfersMm,  juber$st^ 
dari^  fneri  auctore^ , iidem  augfiriis  aufftcUsqua.^  et  fer 
mofturm^^^tiam  viffis^  om^ia  laeta  ac  frofptr^  fortendt^nu    ' 
Auiifms  quoqujt ' messs  ^ .  mxjmus  mihi  ad,  fiQC  temfus  va^^ 
W%fraefag^\  noj^ram  Hisfaniam  effe :  brevi  extgrre  htnc  - 
mune  Puni^um  nomeuy   Uaria  terrdsque  fofda  /uga  im» 
fUtu^um»      Qnod  mens  fua  ffonte  diyinat ,  .idem  fnbjicit 
rn$i9^  hfutd  ^nxy*    ^^^^H  ^  iis  focii  nqftrm,  fidenf  fer, 
Ugqtas  ianflprQnt*  tres  iuces  discrefantes  i  vrofe  ut  defe» 
€iri§t  atiiiuk  aliifi-rtrifariani  exercitum.  iu  iiverfiffipas  r^» 
gkines  distraxere.?  ^dem  in  iUos  ingfr0t^fortuna\   qua&\ 
usnf^r  ttos  affti^it.    nam  et  deferuntur  ab  fo.ciis^  ut  frius 
eib  Celtibatis  npi :     ct  diduxerunt  ejfercitus ;    §une  fatri 
fUttruogue  meo.caufa  exitii  fuit,     Nec  discordia  inteftina 
aaire.eus  in  unumjinet,^   neque  finguli  nobis  refiftere  fot-^ 
arttut.       Vos  moio%    ntilitesy    favete  nomitti'"Scifionnm» 
fnhli  imfiratorum  veftrorum:^    ^elut   ascifis   recrefcepti 


Sa&        L  f  B  E  R  XXVr.     Cip.  XLI.  3ft-II. 

U.  O  542.  a.  C.  N.  2to. 


yifrpite/.  Afjtte^  mliw  Vitirtf,'  n^vum  mtrchum-m^F 
'Pumqu&  dMtm  traiucitt  Ikerum  ^  *  tr§ducit$  im  terrat  tum 
mtdtii  fwtihut  futis  faept -u  vobis  peragrMtat»  ^Br4vi 
.  fkciam,  Hti  quemadmoium  nuuc  nofciiatit  iu  me  fatris 
fatruijue  finiitltudinefn  .orit  vfiltnsque ^  etAimamenta 
torforis ;  ita  iu^niiy  jiiai,  virfutis^ue  exentplum  ex* 
fr^ffin»  ad  effipim,  vbbis  reidam»  ut  revixifff-^  ant  wenuk, 
tum  0i  quit^ne  Scifionem  imperatorem  dkat. 
-^    '  «:        *    ■      "  '   .       •'*-'.  ■  \ 

X£II.  'H^o^^atione^accen&siiiilitumttniitik,  rtlieto 
ttd  praefiditnn  regionis  ejas  M.  Silano  ^  cum  tribus  wSXm 
Kbtts  pedStiiin  et  trecentis  ecjUitibus,  ceteras  ooines  co» 
pias  (erant  autem  viginti  qi]iin|i][UAmillia  pedltum^  4uo, 
iniHiA  'et  quing%iitjt  equites)  Ibermn  trajecit*    t)n  qvibos^ 
\inta  fuadeiitibASff  ilt,  qubiliatKrin  tres  tam  ^iverfas  re' 
l^ones'  diWee^fiifftfnt  f  unici  ex^rcittis,  proximum  aggv(K 
deretur,   periculum  e(fe  ratus,  ne  eo  factb  in  untun* 
<i6inescontraberet,  liec  par  effet  tinus  tot  exerdtibus, 
€}artbaginent  Nor^m  iilterlm  oppugnare  ftatuit  1«  urbem 
cum  ipfam  i^teJentam  fuis  opibuS,   tum  boGtipm  Mmi 
Mlico^  apparatu  plenam;   (ibi  arma,  ibi  p^ctmiti,  iM» 
totius  Hispaniaei  ob^des  erant)/iifc(m  praeterea  ofta  op« 

Esrtune  ad  trajiciendum  in  Africam^  tiim  fupbl:' pott«tti\ 
tis  amplum  qpantaeyjis  claffi^  et  ii4^£c»oaniini]iti  inHiii^^ 
pani&eora,  qua  noftfd  adjltcfet  4iiari/    Nemo  omniam, 
quo  ifetur,  fciebat,  jraeter  C.  LftfJiW;    I^^  cWffeciri; 
oi^miffiis,  itamb^erari  curfiim  navium  ju;frni'erat,  «it- 
eodem  tempore  exercitus  oftenderetur,  et  claffis^ortum^  * 
intraret.    Septiino  die  ab  Ibero  Carthaginem  rentumeft^ 
fimuji  terra  marique.  ^  caftra  ab  r^gione  urbis  ^  qua  hi 
feptentrionem  rerfa  eft,  pofita:  his  ab 'tei*go  (nam  f rcms  • 
xiatura  ;tuta  erat)  vallum  objectum.    Ceterum  fitaCartha** 
^o  Ho  eft:    Sinus  eft  mans.media  fere  Hispaniae *6ra^ * 
maxime  Africo  f  entd  bppofitus,   et  quixiigentb^   palTu^. 
introrfus.  retractus,  pauli^lo  plus  paffuum  ^n  latitudiheini  * 
patens*  htijus  in  oftio  finiis  parira'  ihfula  objectaab  alto- 
portum  ab  omnibus  rentiSy  praeterquam.  Anrko,  tutuitt^ 
fecit*  ab  intimo  finu  peninfula  excurrit,  tumulus  it  ipTe^  * 
in  quocondita  urbs  efr,  ab  ortu  foliset  a  meridie  cihcta 
mari;  ab  occiila  fta^um  dauUiti  pstulum  et  ad  .Tepteih- 

tri^ 


L  I  B  «  R  XXVL '   Ca  n  XLfL  KUHL        Sit 

.  U.  C.  542.         a;  C.  N/2ip> 


.«rMMk^ 


aut  deiitiitv'  i^are*  Cptititi«nti  ^rbem :  }Ogliiiii'«£uelento$ 
fere  «t  quinquaginta  paffuiS  patens  conjungit.  qnde 
Gutn  tam>  parvir  operis'  muiiitio  eHet;  tiSn  ot>|em  ¥al- 
inm  impf ra<tDr  Romanus : '  feu  Hduciam  'Irofti  iiapefb^ 
ostentav&i  S»(t  ut  fubcanti.  £a;epe  adanogeniattrbisiir^ar- 
-fus  patereti;  -.'  '^-  '      ■\''- 

4        •.         .  1,  ".  ■     j     '  »  •  •  »  : .    I    . 

.  XUIIv    Ceiera,  quaeanunimda  erant^ '  &^  {leir- 

&rifl!et^'  xukyes'  etiamxin.pQitiif  velw  nlkviii^ain^qiio[« 
que.ostentaots/oblidionpm,;  in6r.ttxit:  ciroaihv^tusque 
clalXein,t  oum  moattiliet  praefectos  navium^^'  ut  Txg}}!^ 
xiOGiumas'ihten.d  fervarent,  oixmia  ubiqu^  priiAo6b£eU 
fotnvhoftem'  coninri:  regreilus  in  caftra,  ut  CottGlii  foi 
fatieneui ,  quod^  ab  urbe  potilihmmi  oppugnanda  bellunz 
ortus  effbtf^mftlitibos  ostenderet,  et  fpem  potiuiidae  co* 
hortando.faca^et,  cpncione  adv6d«ta  ita  differuitt  ^^(2 
mrbtm  umam  off^u^namium  fi  quit  ifasadduiflforcreelit^  U 
ma^ir  optris  ^eftri^  quam  mtlumtnU  rgtii^nem  exatt/m^ 
miUies.f  kabu.'  Offmgnalnm'enim vere  moenia  ufitut  «r«, 
Ufj  fei  in  MUa  urbe  uniwrfamceperitisJUispantam.'  Hic 
funt  obfiiu  omnium  nobilium  regum  fopulommque:  qui^ 
fimul  in  foteftate  veftra  ertmty  e^temjah  oninia^  qttae 
nmnc  fub  Carthagmitnfibus  funt^  in  ditionem  traient^ 
Hic  fecunia  (mnit  hoftinm^  fine  qna  neqne  iBi  gerere 
heUum  fojfunt^  quifffe  qui  mercenariot  ex^rcitU4  '  idani ; 
et.quae  nohis  maximo  ufui  ad  coUeiliandos  animot  barha* 
ror^  erit.  Hic^ormenta^  mrma^  atmamenta^  et  omnis 
apf^ratus  beUi  tft^  qmi  fimuh  et  vos  inftruet^'  et  hoftet 
ttudebit,  .  Potiismur  fraeterea  cum  putcherrsma  vfulen' 
tiffisnaque  urhe^  tnm  offortuniffima  fortu  egregio^  unde 
ttrra  mariqu*%  quae  hetti  ufus  fofcunt^  fuffeditemur. 
quae  Cum  magna  iffi,  habtbimus^  tum  demferimus  hofti* 
hus  multo  majora,  Haec  iSis  arx^  hoc  horreumg  aera* 
rium ,  -  armismentariiim ,  hoc  omsiium  rerum  receftacnlum 
eft.  HiU  rectus  iu  Africam  curfus  eft:  haec  una  inter' 
Fyrenaeum  et  Gader  ftatio:  hinc  omui  Hisfaniae  imminet 
Africa.  iSfrf,  quoniam  ms  inftructos  et  ordindtos  co» 
wofco^  ad  Carthaginem  Noifam  Offugnandamtoristfiri* 
iuf  et  bono  animo  tr^nseamus*  Cumque  omnes  una 
.\T.  Idvii.  Tom»  IL  X       .  Toce, 


5aa       .  ;  li  l  a.E  R  XXVX  .  CAh  XLIV.1  i 


^VPMMMMbM^^ 


a.  C. 


U,  C.  542.      a.  C.  -i?^."  2ip. 


Toce ,    hac^faaiimlum «    lucclamarent ,  eos.  Cairtliaginem 
duxit*.  tum.  terra  marique  eatn  oppugnari  jubet. 

.  XLIV.  Contra  Mago  Poei^orum  dux,  onm  terra 
mariqtte  infitui  oppugriatidnem  Tideret  ^  et  ipfe  .copias 
ita  di^poTlit.; .  Oppid^norum  duo  milli&ab  ea  parte,  qua 
caftra  Komana  erant,--  opponit:  quingentis  myitibu^  ar* 
cem  infedit:  quingentos  tumulo  urbis  in  prientem  verfo 
iirqponiM  ^^^^U^<^^  aliam,  quo^.4:kimiDr ,.  :qad  lubifea 
TocalXet  res,  intentam  ad omniaoccarrere^yn&et.  Pate- 
facta  d^inde  porta,  eo ^ ,  quos  in  via  ferente  ad  caftra 
toftittm  inftruxera]t ,  mittit.  Romani,  duoe  ^pfo  praed* 
piente,  paru^peii*  ceffere,^  ut  propioresfub£diiS'in  certa- 
xnine  ipfo  fubmittendis  effent.,  £t  primo  haud  impari 
ftetere  acie:  fublidia  deinde,  identidem  fubmiffa  e  ca« 
ftris,  non  ayerterunt  folum. ij;i  fugam  boftes^.Xed  adeo 
effufis  inftiterunt,  ut ,  niii  receptui  ceciniUet,  permizti 
fugientibus.  irrupturi.iuif<fe  in  .urbem  ▼iderentor.  Tre» 
pidatio  veironon.  in  proelio  major',  quam  tota  urbe  fuit. 
multae  ftationes  pavore  atque.fuga  defertae  Xunt,  relieti* 

Jiue  muri;  Gum,,  qua  cuique:  erat  proximnim ,  defiluif-^ 
ent.  Quod .  A^bi .  egreffus  Scipio  initumidum,.  quem 
Mercurii  vo<:ant,  aiiimadYertit,  multis  partib^s*  nudata 
defenfpribus  moenia  effe;  omnese  c%ftcis  excitos  ire  ad 
oppugnandam  urbem ,.  et  ferre  fcalas  jfuhet,  ipfe ,  trium 
prae  fe  juvenum  v^lidorum  fcutis  oppoJ^tis»  (ingens  enimfc 
jam  vis  p^miiis  generis  tejorum  e  muris:vo]abat)  ad  ur« 
bem  fviccedit,  hortatur,.'  imperat,  quae  in  rem  funts 
quodque  plurimum  ad  accendenaos  militum  anitiaos  ia»* 
^eijerat ,  teftis  fpectatorque  virtutis  atque  ignaviae  cujus* 
qiie  adeft.  Itaque  in  :vuln6ra  ac  tela  ruunt;  neque  illos 
muri,  neque  fuperftantes  armati  arcere  qnennt,  quixr 
ceriatim  afcendant*  Et  jab  navibus  'eodem  lempore  ea^- 
quae  mari  alluitur,  pars.  wbis.  oppugnan  coepta  eft*  Ce* 
terum  tun^ujtus  inde  major,  quam  vis,' adbiberi  pot-& 
erat.  dum  applicant,  dumpartim.exponuntfcala^milites» 
que,  dum,  qua  cuiqiie  proximum  ^ft,  in  terram  evadc* 
re  prope.rant,  ipfa  feftinatioxrp  et  certamihe '  aHi  alios 
impediiuit.  .     , .-  ^ 

,  •«♦  •     ♦  •*•  •  * 

XtV. 


^   •        '         >« 


LIBEH  XXVL     Ca^.  XLV:XLyR       .3aS 
ILC.  S4g>  a.»  C»  N*  210. 


;^  ;    XLV*    lttterhaecr«p1ev«|-abja«iPoQi^as4inQ8tis.ii3»- 

-rot  V  et  vi$  naagna^  ex  ingenti  copia;  co^u^iia/^L  ti)k>riui» 

:i«ppfditabf t.     Sed  neqde  viri^,  nea  tek^  ned^qilidfmwa 

>al)ud  aequ^  quam  aiioenia  ipla  fefe,  ^defentietoill»  .nHqm 

^enim  Icalae  altitudini  aequari  poteraut :  «t,  qu»  qoaeqii^ 

-altioreS)-  eo  infirmipres  eraDU:>Itaqtte,    cum  Sanmu$ 

tqttisque^eradere  non  poffet , 'Xobirent  tauien.alii^  otMre< 

iplo  frangebantttr/    quidam,  iftatitibu&ibalis.,  ciim  altv 

11:^0  caliginem  oculis  t>ffiidiflet«  ^ad  tercam  ^delfilif  faait 

:Et  «^mn  pafjfim  faofninec  fcalaeque^raerentf  et^piOTXub* 

Oeffu  andacin  atqiie  alacritas.lioltittm  orefceret,  iignam 

recfptatdatain.eli;  quodJpemnon  praefentis  mode;  a^ 

.^nto  Meevtamine  ac  Jabore  quietis  obfefQs ,  fed»  otiam  uf. 

|K»ftenim  dedit ,  fcalis  et  corona  capi  urbem  non  poiXa. 

-opera  'et.  diEHcilia .  eCCe ,  et  tempixs  datura  ad .  ferflndaaa 

opem:,   imperatoribus  fuis.     Vix.  prior  tunmltua  ootui» 

cQerat)    cum.  Scipio  ab  defef&s  jam  vulneratiaqiie  rc^ 

•centes  integrosque.aHos  acdpere.fcalafi  jubet|   ti  vi  mib» 

:}t>re  aggredi  urbem.  .  I^pfe^  ut  ei  nuntiafum  efty .  aeCuiaa 

«decedere,  quod  per  pifcatores  TarraconenfeSi  nuno  leH* 

Anis  cymbis,  nunp^  ubi  eae  fiderent,   radis  penragatop 

Jitagnum,  compertnm  faabebat^  faQilem  pedib«s,ad  xpiih 

vi^a  transitttm  dari»;  eo  fecum  armatos  duxit»     Medium 

iforme  diei: erat :.  et  ad  id^.  quod  fua  fponte  cedente..ii& 

roare  aefm  trafaebatur  aqudt  ^^^  etiam  .Sepfcemtrio  ortM 

dndinatum  ftagnum  eodemi  quo  a^eftus,  ferebat^  ^.adtac^ 

xiudaverat  Ydda  ,  nt  alibi  umbtlicSo.  tenus  aqua  eXGet|  alibi 

.genua  vix  f upevarat.     Hoc ,  cura  ac  ratidne  compertttnii 

in  prodigium  ac  Deos  vertens  Scipio,  qui  ad  trafnsitum^ 

Bomanis  mare  irerterent,  et  ftagno  auferrent^  msqiie 

anie.  nunquam  initaafaumano  TeiJtigto  aperirenl^  Hlepiu. 

num  jubebat  ducem  itineris  Xequi^  ac  medio  ftagno  eTa* 

'deve  ad  moenia;    •  .  . " 

'  XLVL  .  Abterraingens  lahorfuocedentibus  erat: 
uec  fficitiidine  tantmn  moenium  impediebantur,  fedquod 

'«lintes  «4  aiioipiifesi  utritiqiie  i^^usXubjectos*  faab^ai^t 
Romanos;  ut  iateraciu&ftioara  lubeuntibQS ,  quam  M- 
irerXa  eorporit,  <£lentf..>  At^arte  in  aliaf  quingenti^  et  p^ 

-£uqniutt.||diir>ir«a«^     et  inifluirttsn  afef^iXua  ,in4o 

.;  '  Xfl^  fuit. 


3£t      I^  ^'^  E  ^  XXVL     CAy.  XLVI.  XLVIL 

U.  (X  542*'     «.  C  N.  2*1  A. 


ihJ^airilMkiirfMMkM 


^H.'  liam  ne^e.operie  emimitus  ersrt^  «ktubi  ipfiUs  loci 
mc  ttagni  prae&lio  Ikitis  ereditum  foret;  nec  iillft>  ajriDa- 
MMmi  Ttatio  aut  cuftodia  of:»pofita ,  intentis  omnibus  ad 

.  '4tjpmi  4or  ferendam,  unde  perioulum*  ostendebatnr..     Ubi 
iirbem  fine  certamine  intravere,  petf;ttnt  inde,  ^uanto 

'  ttftttimb  ourlu  poterant,  ad  eam  portam,  circa  quam 
otiMie  colitfiiotum  certamen  erat.  in*  quod  adeo  inrenti 
niimnim  non  animi  folum  fuere ,  fed  etiam  oculi  aur^s- 
•^tie  jtilgnfintium  fpectanutmique  et  adhortandiim  pu- 
^antes,  ut  ne»i0  unteab  tergo  feaferit  captam^  «rbem, 
qiMtm  tela  in  averfos  in6iderunt^  et  utrinqfue  ancipitem 
^oftem  habebant.  tunc,  rturbaijs  defenforibas  Bietu,  et 
Itiocinia  oapta,  et^porta  ixitus  forrsqife^pariter^vefringi 
^oept»':  et  mcfX  caedendaoconfcaetis',.  ne  iteir  impedinf- 
«ur^  foribu^,  amnati  impetum  fecekum/  Ms^najnulti- 
-Ml^^et^  muros  translcendebat.;  fedrbipatfiixp  ad  paedem 
-<^pl|iinOfittm  Y0rfi.  illa,.'^uae  portam  ingreOa  erat,  }vit», 
itetes^  tomducibus^  cuxECordinibus,  mediaurbein.fo» 
%t»d' ptoceflit;  .  l&de  cam  duobus  ituieribus  fugiemeB 
^d^t  boftes,  alios!  ad  ttm^ulamin  onentem  veriiut}, 
iqul  t^Kttebatur  quingembrum  militom  praelidio)  alios  in 
^^deito,  lYi  quam  et  ipCe  .Mago  cum:Omnibu&fere  armd- 
ifii,  qui  muris  pulii  faerant;  refugerat;  partim.jcopia- 
Tum  <ad  tumulcfm  efxpugnaaidum  zmflcit,  partim  ipfe  ad 
trHem  duck.  .  et  tumulus  .pi^imo' rcnj^etu;  eft  captus,  et 
'IWago'^  arcem  conatusdefendere, -^cum  omnia  hoftium 
'jpl€^a*T>ideret,  nequecfpasi  ullam  effe,  fe  afcemque  et 
«l^tlaefidiuvn *  dedidiv.  * •'Qtioad,  dedita  a?x  eft,  caedes  tota 
Ut^bepaflim  factae^^n,ecul]i  poberum,  qui  obnus  fuit, 
'pftroebatuir.  tum,  lignoidata,  <»edibus -iinis  factu». .,  ad 
-prae^am  vict^r^s  rerli  ^  qoae  ingens  omisis  generis  f uit. 

.  XLVIL  Liberorum  capitun;i  yiriledGeoas  ad  decem 
millia~tjapta.   inde ,  qui  cives  Novae  Carthaginis  erant, 

'  dSmiijt:  u^beroque  erfiia  oiBnia^  qtaverefiqua  e1s  bellum 
fecerat',    trefEituit.      .Opilices   ad-  dn&o  miliia   'hominvm 

'  eraite  V'  'eo^  pu bUcds  fote  populi  tRx>mani  •  ediocit,  cian :Ipe 
jpropinqua  libertatisv  'fi  Ad  ininifteri»  belli  eixife  operam 

•navadent.     Cetemm  iholtitudirlem  .incolarum  juTenani, 

'ao  TttlidtfriMa  Stsmimm^  -in ^ciaS&mAii&Mf^pltmsa^fiiio. 


T» 


L I  Borte  iKxmi  .  Ca  ^:  xtmmvni.    3as 

■  UitC542-'  a,  GilN.  21.0. 

Eirtra  hahe  ifitultikaaiQ^   Hifpanoiiuin    obftdea  teriint: 
«juorum  pcifinde)  .ac  G.  foeiomm  libenielTentv.  ctit3i'Jiar 
bira.    Capti»  et^apparatDS  ingens  belll-;  catapidtee  wad^ 
moe  fK»rmae.6eiltuia;vi^in(a,  nBonotie»  '«laoenta^4»e|0gittt«. 
et  nna^t  balJiillae  majores  rigihti  tres,.>iniao]refi  iqUiii^faii-' 
gfntk  daaei'  f^orpiMtakiiniajoram  minorunique^^et.,4jfW 
n^orum '  'telenunquey'  rf»geTLS<  nuimerus :    iigna  »nHli||URill . 
fepteaginta ^.qiiatuo^*^. \  £t  aari  ^ii^enfrique  relata*  t  ad  ii^  * 
peretbrenKvne^aVis^  |Niterae  aureae  •  f uextiat  diieiKiBM 
feptuaginia  fer,ili]lrafi*fermeeiBnas  ponda:  argtenti>£loti{ 
ligWstti^e  dec^n»^  oetn  milJia  et^trecenta  pondo't  .Tafo-', 
rwm  argenteoaim-niagnus  nuniexiBS*;  Haec  omfdfb  C  Fl$m ' 
minio  quaefteiS  afipenfa  annutilLera^qjae  funt*  ^«BitieLfiMip><; 
dk^aginta  .milHahiaitiiams    hbrdei  dnee^ta,  lapt|i4gin|a«^ 
Nates  onermaeifaicaginta  tres  iii  .partu.  expngnadie  -  <|a<«  > 
pta^ae:  quaedam^omn  f ui$  'ener^bu%  frHo^enMK  asfnmi^ 
a^repraeterea9^fimiDque«^!PtMnteis^'erf[5iUctO)  et\na^pi^aUa^ 
it^teria  ad^iJfBffem  aedificandatti.:  at-mmimum  omniiHi]^  » 
iflter  tantas  ope»  belli  capus ,  €erthago'  ipla  fiiriKit.^ 

XLVni.    Ep  die  S(Spi4^  C  ^^Laeljo  aum  Goeiia  a»ra» . 

Itbiis  urbem  cuft^re  jttffo^  ;ipfe  in^^cafiva  Iflgipnes  M9^' r 
ddxitr   fefr(psq^ue,nuUtes.oinftib^:iinn.die  be)ili.Q^  ^ 

(quippe  qui  et  acie  dimioafFenit.) .  Wb  bapi^nda  ^urbe  •tftA'*  ^ 
tuin  laboris  perieulique  adiCTent^  etcapta,  omn  iis,  qvir. 
iii  arcem  confiigerant ,  >  iniquo:.ctaD]fi  Jooo  pugnaft^n^j 
curare  corpora  ^isQit;.    Pbftero  die,;  militibaB  lU^il^iN^  « 
qtfe  fociis  conTodatis,    pirimbiB  JQdiflimmor^aiibMd^^l^.': 
desque  et  grates  egit,  qui  fa*nos  urbis  fobzmnfNilea*!*^ 
tifflmae  omniumin  Hispaniaatio.dte  compotem  £e£sl¥ea^  .t 
fc^  an«9'eo  oon^fiiirent  o^nnis  paeii!eMridaeai:qi^ 
niae  op^st^  nt  neqi^tt  hoftibofi  .^uidi^pam.t!elimq»effj^«/ 
et  fibi  ac  fuis  omnia  fupereffent.     JVlifitum  deinde  Tirtu- 
tetn' collaudaTit,    qnod -eosrnou:  eruptio  hdftiuoi.^  >^Hon 
altitudo  moeniumf  nori  inexpjorata  fu^ni  Tada,  moU.  ^^^ 
ftelhtiii  in  alto*tuiau1o  iiitum ,  nnn  manitifiiaia..arx  de-;  . 
terruiffet ,  qtio minUs  ti^ansfcendenen.t i^mnii^perrumper; / 
v^tqtie.     itac^ue,  qttanqaam  oaiiiibtts  omnia  debere^t.- 
fi^aeciptttan  mttri^eoroeiy  deciitb  e}tt8«Cf^A^i,priiac»8^ 
•^■^v'  .       X3      '  ma^ 


32«  L  1  B  E  IL  XXVt.     Ca*.  XLIXi 


U>  C.  542.         «.  C.  N.  21  o.' 


♦MMMMi*»«MIBMMi^MWk  «MMMdhMMMiWiM 


> 


.  mttnfiD  afoendiffet  ;^proftceretur^  qui  fe  d^[naizieo  ducerek 
dono.-I>aoprofefii  fant;  Q.  .Trebellias  centuvio  legionis 
qmarBm,:)  et^Se^.  Digitius  focms  navaiis.  neo  ipfi  ttm  in* 
ter  ie  acrUer  contehdebant , '  quam  ftudia  excita?erant 
utli^que^  fui^^  dorporis  bominuui.  Sec^s  C:  Laelius  prae- 
fe^tae-  elaffxs ;  ^egionariis  M.  Sempronius  Toditanus  ad- 
eratt  Ea  oontentio  cum-prppe  feditiehem  Temret)  Sd^j 
plo  tves-  recuperatores  cum  fe  daturum  pronuntiallet, 
qtti  cognita  cauf^  teftibusque  auditisy*  )udisarent|  uter 
prtor  in  oppidum  transfoendiffet^  C/'LaeHo«^ek  M.  Sem* 
profiid  edrocatis  partis  •utriusque  P.  -^G^rneliam  Caiuli- 
ft^m  de^'Dffedio<  adjeoit;;  eosque  tres»  jrecoperatorefi  eon- 
iidere^  eecaafam  cognoCcere  jufQi,  Gam^xsts  eo  majore 
«ge¥#ttiV'>e^rtaminej  •qvod  amoti  tanrtnf ^  dtgtltkatis ' non 
taiii- a^^^&caci,  qnaitt^  nioddratoreS' Ikadioruin  furerant; 
O.^^Laelinsi/r^Hetooon&lio,  ad  tribMnalf  ad  Scipioneoi 
ae^dir,  ^i:iinqne  dofoetv  ^m  fifu  -matU  Mt  modifik  4{i: 
a^^^bf^^ijjfcs  •  '^  ^ikmus^  tMttr  /r  <o»/#r<ii|»  r  Cetnumf 
^ii4m)l  ttit  ahjity  mihihmimts  ditefiahUi  tx^iaifAortm^ij 
^Hipp9'*iM  frttud^  .#£1  •  fttiijarto  diCfU  jtettt^  virtimh. 
Stare  hine  Ugionarios  milites  ^  hine  cUfficos^  per  opnts 
D49fi  fpmiMi  jurttr€\^  migU  qmoeiueiina,i'^uant'^uiefiitntf 
veta  tff9>\»rai  ab/ttingere  perpirio  nonffe-folum  fuumque 
coj^nt^'  fod^firgna  Miittmriajf  .  ts 'Oquilat s^*facramaHtiqut  re- 
li0toaem^.  Huke.fe.ofi  utm.da  fintentia  P.  CarHelii  et  M^> 
Semtfr0nii€kferre,'.Sdipis>^  collaudato  Laelio,  ad  con* 
cionem  ddv0caTit',  |mtsuntiaritque9  St  fatis  comfertum 
hahre\'  H,  Xrebelthtmtr  Sejt*  Digitiukt  parifer  in  mu- 
rtm^^ejbttiiifftit  fequtjoois  asnboty  virtutis  caufa,  cotonit 
mtiremfts  \donare.  Tum^rriiquos,  prout  cuique  meri* 
tum  nrtnsque-  erat^  sdbnarit.  ante  omnes  C.  Lselium 
)>raefiBbtani  daffis  et.eami  genere  laudis  .cQbitpet' ipfe  so- 
qaeyit^eti^^ebraiuitmreaactrigincii  bubsur  donafit. 

XLIX.  Tum  obfides.  civitatnm  H/jpaniee  yocan 
]ufRt4  ^orbm  quantus  numerus  fueri^rf  piget  fcriliere» 
quij^pe  eum'  alibi  trecentos  ,  ferme ,  «libi.  feptingentos 
▼igfnti' nqafnq>ue  fuiOe  inreniam.  Aeqae  ek  diia  ini*"^ 
auctores  discrepant^  Pcaelidittm  Panicum  aUus  decem% 
alius.iffptqm^    alittS'  baud  «yhis  qujun^jlattio  »ill>j^i|'^ 


If'fifiR  XXVI.    Ca».  XLIX.  3*f 


U.  C.  542-  a.  C.  N.  210, 

fdlffe rfetOiit.    Capta  alibi  cliaoem  millia  capitunif   alibl 
'  fupra  qoinqae  et  viginti  inYanias*     Scorpiones  itiajqirtB 
jiiinoresque  ad  fexagtnta  capto^  fcripferini ,  Si  auctorem 
Gn^cetin 'feqtiair^lehum :  u  Valerium  Andatein,  majo- 
mm  \((bib^{m>nuib  fex  miUia,  minorum  tredecim:  adeo. 
ilullii^  mentielidi  n>odus  eft.     Nfe   de  dncibus  qvidem 
conyenit.     pl eriqiie  Laelium  praefi!dffe  claffi ;  fent , .  qui 
M.  Jnmum^knum  dicant.    Arinem  praef nipie  «Fimico 
praefidio  deditumque  Jflonmiiis,  Antiaa  Valerius;  Magop- 
nenii  alii  fcriptores  tradunt.     Non  de  numero  naTiutt 
captarum,  non  de  pondere  ami  atque  argend^ '  et  red« 
actae  peouniae',  '^conTenir«    Si  aliqtiibus  aECentiri  nepeHo 
efi,  media  fixnHliinaTeris  funt^*    Ceteruoi  Scipib ,  Toca. 
tis  obfidibus,  prlmum  uxliTerfos  botium  animum  babera 
juHit.     yenijfe  eoJ  Hn  fQpf^i^  R^mnwi  fotift^my  quibe-' 
meficioy    qum  MttUt    Mig^kro^  k^ines  iHalit;    exteruupi^ 
gentes  fide  ac  fociitate  '^unctas,  habere^     quam  trifti  fub» 
jectds  ferpftio*     Deinde,   acc^ptis  nominibus  c^vitatum» 
jrecen^t'^aptiyo5'5  quot  cujusqtt^  popufi.effeitxt:  et  nun- 
tios '  doiamm  znifit  9    ut  a6  fuos  quisque  recipieudos  Te* 
niret.     Si   querum    forte  oivitatum'  l^ati  adelrant^    eis 
praefeKdbus  faos  reftituit:    cet^orum  curam  benigna 
iuendorum  €.  Ffaminio  quaeftori  attribuit.     Xnter  haea 
e  media  ^urba  ob£dum  malier  magno  tiatu ,    Mkifdonii 
nicor,  qui  frater  indibUis  Dergetum  reguli  erat,  fiena  ad 
jpedes  imperatoris  procubuit,  obteftarique  coepit,  ut  eu» 
ranx*  cnltumque  feminarum  impehllus  cuftodibus  pom- 
mendaret.  ^cOm  Scipio,    nihil  profecto  defuturtmx  di« 
ceret:  tum  rurfus  muUer^    Huuimogni  iftoficimusy  in-  ^ 

q^uit.    qnid  onim   hnie  fortunut  non  fatis  tft?    Alin  me  .-^ 

cttra^    netatem    hurnm  intnentem^    (mm  iffa  jam  fxtrn  '} 

perieuhm  infntkt  mnliehris  fAm)  ftimulat,    Aetat«  ei  fbr<^-   '.    ^ 
ma  florentes  eirca  erant  Indibilis  &liafe)  aliaeque  nobilitate  | 

pari,  quae  omn^s  eam  pro  parente  colebant.     Tum  Sci*  j 

pio,    Meue  fopuUqne  Romeni  Hfdflinae  eaufa  facerem^  \ 

inquit,  ne  qnii^  quodfanetnm  nsqtiam  effet^  ofud  ner 
irUhretur.  wmte^^  ut  id  etttrtm  imfenfius  ^  viftru  qno» 
qnt  virtuf  iigrieutque  facie:  quae  ne  im  ntdis  qui* 
deett  oblim  deeoHt  matronaUs  ^ir.  Spactanie  dei!ado 
ixitegritatai  tii0  tradidit  ^aa,    tmii^  fatttd  focni  t«- 

X  4    .  wecan- 


) 


L  i  B  E  R  j(XVf .:  fXh  r.im%.  ,t. 


U.  C.  5  is>   -.     a.  C/  N.  2IO. ; 


ta99e-v*^«««p 


,.o  >.lv'  Q«f(Uvai  4eiiule^f  tnilitibus  addMcUQi^ui^.  ^n 
^aU^.viirgo:! .  adeo«xuni^  f<^rma|  ut,  .(|ua<;imqMeJn<WT 
d^l^litli^  CQTKt^t*.ter6r.ommam.>oculps.  ,  ^cipiOj,  p^rcont4? 
tiu&.pfMtrVakn  ^aremesqUef-  i%ter  Qetera  acGepit^idefpon- 

<*  CGtinf09i]%ii;^i^cipi  Ci|)tiberoruin*  adol(e^i;ttl:.  :AJltMcu> 
n»iDe9  ^K9f*:  Rx^einjjp  igiii^r  parentibu^  %%i^9aer.ab 
dQflElo .afQi<!i«ir..cvtnJi^|^i:^in  ^ji\r^t^  <cl§f]terire  eura  fpon- 

.    laej . aiQpr,6 ^r/  ubi  priiAut^.  y«i[^itt/-  accUratiore  eum.Xer*! 
monej^ .  i^m^  .^^rs<XKV^.Mi  rtlormimr.:     Jminif ,  ,  inquiti 
juvenjsjri  .fippjS^ji  rf§us(  tmimitr  fi^  i^ri^r  m-Aujus.firptonil 
iHrmndJ4iii,xuJ^(^%  ..cm^fp^J^fA  ,tua,,€4fta  .9,  pilitibu^ 
.u9firitM.m9.4ym  i^UA  ^Mirmqfiey,^  eamvti^i  cordi 
.fffti  fip  formafaceret  fitm  ^.quiai^pf^^/Sfm  Uceret  i«. 
d^ :  aewtp.t   {praefertim  tjctfi  ft  legitm^ . ,  Aypr^J,  et,  «o^ 
repMkff^iM/imum   noftrum  accttpajfet,^    iiehiafit^mi^i  fiar^ 
fpQnfinhimvepAtisMai^i/veUm:     tuo^     eiijus^  foffum^ 
amprifa^eo.     Fuit  fifko^fn  tun_  afiti,  me  eaiem^  .^uaapui 
fo.Qero/:,tuiff,^  farentesque^fltps^\    verecundiai    fefpata   tibi 
^n, \ut  inviolatum   e^Mgnum  me  teque  dari  tit^,rdonum 
faffe^.i    Hanc  mercpdem  unam   frti  eq   mun^rff^rpacifcor: 
V  amie^populo  Rt^manO'  ^x.   er^  ji  eke  virum-MHunt  credis 
tffci   iuaUi  fatrefn  fatruumqueifteum  jfmi,  aett^  hae  gentes 
narant%,  fcias,  multos  noflH  fimiUs  in  civitate^  RonMua  effe; 
ne^  ^Uffm  in  terris  fOfulum  li^odie  dicifojffr.  guem  mi- 
nus  tiki  kofiem  tuisque  effe  veiis^   aut  amicum.malis.  ,.Ad<>* 
lefoeQSi    .iiinul  |)udore^  et;  gaudio  perfiifu^,  >  dextraox 
Sotpiojciis  teiienS)   D^s  ownes.  inv9^arij..%d  grai^m  illi 
pro  fereferend^^^quoniam  libi  neq^aquapi/fotis  ffl^l- 
tatil^  .prp  fuo  animo  vatque  illius  erga  .J^^iVP^tritiO^  effet* 
Paremes  iude  cognatiquevirgini^,  appqliaH^ri-qviij   qwo- 
2xiam  gratis  .Ilbi  redtder^lur  yirgo»  ad  q^^p^^  r#dimen4^in 
faiis  magiJLWl»:  atg^lUffii^t  a^iripat^duS;,  ;0»%j(!e  S^ion^, 
ut  id  abjfe  ^prpuiyi  apfiipef«U4PC(eperu^^t.  b^»iAi»^Vrxorem 
e>^s  rei.apud  fe  gfcati^t^i  (u^uraoi  effe,  ^£6r*antfas,  quao» 
r.eddita^ifiv\platj^l3  ^ret^  vivgii^is.     Seipio^  quando  ^an|Q 
epeife  p%te«e©fc,'^ccQ^ttoVuui.fe.  ppllicii|«4a»!.^0»i  arite  pe^ 

^  iMtUt:*  ¥Ma|fti|^qitail  fe:.iUlt;UulP».ijSi4)lt  i^tmi^  in- 


L  I  B  E  R  XXVL     Cak  L.  LL 


"»««■ 


U.  C  542.  a.  C^N.  216.    -^ 

— ,— ^l^-— M-— ^— ^— ^^  I  II     I  )  I  !■ I         I    I  H 

qijiit,  ^M  $f:ufturus  a  focero  est  haec  tiht  a  mt  dotalui 
ioua  ad^ient:  aurumqu^  toUere,  ac  fibi  habere  ^allit* 
His  laetns  donis  )ionoribusque  dimiiXus  dou^um)  imple- 
Vit  populares  laqdib^s  .nieritis  Scipionis :  Veniffe  tXiis 
JimiUimum  juvfnem  9  vincentem  tmnia^  cum  armis^^  tum 
bfnignitofe  uc  beneficiiu  Itaque,  ,  deli^tu  clientium  ba- 
bitOt  «^mnlelectis  mille.et.q\iadrii]|gentis  equitibus  intra 
pautcos  dies;:a,d  ScipiQnem  revertit, 

.     ■  •  "•  .»,'.. 

LL     Scipio  retenturn  lecum  Laelium,  dum  icapti?o$ 
obijde.sque  et  praedam  ex  coniiiio.ejus  disponeret,  fatis^ 
omiiibus  compoiitis,  data  quinquereinef^captivisquef  Ma- 
gone  et  quindecim  fere  lenatoribus ,    qui  limul  bum  eo 
capti  erant ,  in  navem  impolitis ,  nuntium  yictoriae  Ro* 
main.  xnittil;.  .  ipfe  qpAUCos.  difis.,    quibus^morari.  Cartlxa-    , 
gine  ftatuerat,  exercendis  navalibus  pedeftribusque  co*  . 
piis  abfumlit.     Primo  die  legiones  in  armis  quatuor  mil* 
lium  fpatio  decurrerunt:  fecundodie  arma  e^rareetter*  <• 
gere  ante  tentoria  juQlt:   tertio  die  rudious^inter  fe  in 
^odatzl  juftae  pugnaeconcurreru]>,t,  praepilatisque  mifli)^ 
Ubttt  ]ac||IfUv>fant :   quartOv  d^  quies  data:^  q^uinto  ite? 
rum  in,arn$d^4^<nirfum  e{t.   Hunc  oi^dinem  laboris  quie? 
tisque,  quoad  .Qirthagine  n^qrati  funt,  fervalrunt,     Re«  * 
migium  c]al(icique  xqkilites  i :  tranq,uiUa  in^aljaxai  erectH 
agiTUa^m  navium  limul^icris  naValis  pugnii.e  expetieban** 
tur.  ,Haec  ^xtra  urbem  terra  marique  corpora  iimul  dni-' 
mosque  ad  bellum  acuebant.  urbs  ipfa.  ftrepeb^t  apparatu 
belU,  fiabris.oi^nium  generum  in  publica  ofiicina  inclu<* 
£ls.  dcix  cuueta  pari  cura  ohiba^t.  nuncinclaffe  acnavali 
erat:  nunc  cum  legionibus  decurrebat^  nunc  operibud  ' 
adfpiciendis  tempus  dabat,  .quaeque  in  officj.nis,   quae** 
que  in  arm^unentarlo  ao  navalibus  fabrorum  multitudo 
plurima  iA  lingulos  dies  certamine  ingenti  fadiebat.    His  • 
ita  inclu>atis,  refecdsque,  qua^quaHi  erant,  muris,  dis- 
pofitisque  praelidiis  ad  cuftodiam  urbis,  Tarraconem  eft 
proiFectus,  a  multis  legationibus  protinus  in  via  nditus; 
qoas  partim  dato  refponfo  ex  itinere  dimilit,  partimdis- 
toiit  Tairaconea^^  quo  omhibus  novis  veteribusque  fo<- 
ciis  edixi^r^  clonventum.     £t  cuncti  fere,  qui  cis  Ibe- 
rmBaaKj&oliipty  pppwli^  mu^4  etiam  ulterioris  provinciae 

^  X  5  con- 


■i'  *»>*  immmmmmtu^t^ 


$36  L  I  B  E  R  -XXy I.    C  a  p.  LT. 

.    .  .    U,  C.  542. .  .    «.  C.  N.  210. 

conv«Jrierun.t  Carthaginienliaar  dtice^  pritno  ex  indu- 
ftria  farnam  captac  Cartfaaginis  cotopreCCerunt  \  deind^,'ul: 
.  claribr  res  eYat ,  quam  ut  tegiate  disfimulari  poCfct,  elei 
.  yab^nt  verbis.  NeeojiiHato  advtntu  ac  prdp^  /utto  uniut 
diei  urhem  nfiam  Hifpaniae  itttercefum,  cuju/  rei  tam 
farvife  ytdemio  elatum  infoUmem  'fuvenim^  '  immodico 
gaudio  fpeci^  magnae  vict^riele  imfofuijfe,  Aty  ubi  itp* 
prop.inquare  tres  dVces^  tres  vi^orts  kofiium  exireiius 
audiffet;  occurfuram  el  extemflo  domefiicorum  funerum 
memariim:  Haec  in  vulgus  jactabant ,  haudqtiaquam 
spfi  ignari,  quantiim  libi  ad  bmnia  virium,  Ciiirthagitie 
amiUa,  dece0illet. 


4 ' 


.  ^  EPITOME  XIBHI  XXm         \ 

•  Cyir.  Fulvius  froconjid  cUm   exer^eitu   ah    Han^ibak  ud 

Herdoueam  caefus  efi:     Melidre   eventu  a  Ckudh  Mar* 

ceUo  confule  adverfus  eundefn  ad  Numifironem  pupiatum 

efi.    ittde   Hannikal  noctu  'hcefHt,      MarciUus  infecu^us 

ifi^  et  fuhinde  cedensem  prefju^  donee  eonftigeret.  priore 

pugna  Hannibal  fuperior  fuit^    M^ceUus  infeqUentu     P4- 

hius   Maximus  pater  conful    Tarentinosper   proditioHem 

recepit.     In   Hispania  ad  Baeculam .  Scijsio  cum   Ha^drti» 

hale  Hamilcaris  eonflixit,    et  vicit,   inter  ^ia  captum  jiue" 

rum    regalem    eximiae  formae   ad    avunculum  Majiniffam 

cum   donis  dimifit.       Claudius  MarceUus^    T,   Quinctiur 

fOrifpinus  confules ,   fpecuhndi  ca^fa  ptogreffi  e  atfirif^ 

infidiis  ab  Hannibale  circumventi  funt,       MarciUus   occi^ 

fusfuity    Crifpinus  fttgit,     Res  praeterea  a  F."  Sulpicio 

praetdre  adverfus    Bkilippum  et  Ackaeot  gefias  coniinet. 

Lrifirum  a  cenforibus  conditum  efi:    cenfa  fum  civium  ca* 

pita  ccntum  triginta  feptem  miUia  centum  ep  octo^    ex  quo 

mmero  apparuit%     quantum  kominum  tot  proeliorum  tfot* 

verfa^  fortuna   poptdo    Romano*  abstuliffet.  '    Hasdruhal^ 

qui  cum  exereitu'nov6  transfcenderat  Alpes^  ttt  fe  Hatnti^ 

iali  conjungeret ,     cum    miUibut  homimim  fuistfKngimtm 


■taw 


L  I  B-  E  R  XXVII.    Ca  j.  I.  83i 

U,  C.  54^-  '  •  a»  C.  1S.210. 

kx  eatfuf  tfiy  M.  l^tfii  eonfitUt  ductu^  fed  non  mik4fr$ 
OftrM  daudii  Nerouis^  confulis^  ^  quiy^  $um  Haunihali 
0ffp(fitur  9ffer>^  rtlicmeafirif^  itaus  lu^inffMtm^  cum 
4ietumanu  frofeefus r^  Hasdruhalmwcuutviuir* 

L  r  B  E'R  xjtvn: 

ic  fiatiC9  reram  Hi^fianlaitf  erat  bi  IlftHa  confa}  Mitu' 
<ae/I]arft,  Salapia  per  proditioBem -  reb^p«a ,  Maroneaffii'«8 
Meles  de  Saxnnitibus  ri  ^epit.  Ad  ma  millia  milimix» 
ibi  ffannibaHs,  quae  plr&^Iidii  oaufo  i^eHcta  erant,  oppre0A;> 
Pra^da  (et  aH^namtiiti  e)as  fiiit)  miUti  conceffa;  tritioi 
qudque  iduoenta,  quadraginia^iHia  liibditai ,  et  ctnttim 
dMBiaa  millk  horAti  i^Tenta*  Ceterun  ille«|iiaquatt'  inde 
tantuin^gaudittm  (uit,  quai^sl  oikA^  intrapau^os  di^s 
accepta  eft,  haud  procul  ab  Herdonea  urbe.  *  CaCtra  ibi 
Ch..  Fulvitls  proconffttl  habebat,  fpe  f«cipie*idae  Herdo- 
neae,  quae  poft  Cahnenfeni  cladem  ati  R&manis  defece^' 
i^at,.  nec  loco  fatis  tuto  polita,  nec  praei^dMs  firmatfi*. 
Negligentiam  infitam  ingenior  dticis^raugebat  fpes  ea^' 
qnod  kbare  iis^  adverfus  Poenum  Ade)ii/fonferat«  poix;^ 
quam,  Salapia  amiffa,  excefiifle  his  loots  in  Bruttibft 
Hanniba)em  auditurrr  eft.  '  £a  omnia,  «ab  Herdonea  per 
occakosr.mintiors  delata  Hannibali^  fimnl  curam  fociae 
ratinendae  urbis,  et  fpem  fecere  inaautttm  hoftem  aggre-^ 
diendi;  earercim  expedit^,  ifa  ut  famam  prope  praeTeni- 
iiet,  magnis  itlneribui»  ad  Herdoaeam  coatendit,  et,  quo 
plus  terroi*is  hdfii  objiceret,  acie  inftructa  accefQt;^  Pa^ 
audacda  Roiiianus^  conlilio  et  vitibus  impar,  copiis  rak 
ptim  eduotisv  oonfli»t.  quinta  }egio  et  finiftra  ala  acriter 
pugoam  inierjni^t  Ceterum  Hannibal ,  figno  equitihus 
dato,  itt,  enm  pedeftres  aeies  occupaOent  praefenti  cer-^ 
tantine  oetilos  animosque,  circumYCCti,  pars  caftra  ho» 
itium,  pcrsterga  trepidantium  inraderent,  ipfeitiFul- 
yii  fiimiKtu^^em  norainis,'  quod  Cn.  FulTium  praeto» 
rem  biennio  ante  in  iisdem  deTicerat  locis  y  increpans, 
Iimil«m>  eTentpm  pu^ae  fore  af Hrmabat.  Neque  ea  fpes 
v^ana  fuit.  nam,  cum  oominas  acie  et-peditnm  certa- 
mine  muhi  cecidifiEeiit  ILemsinorumj  furent  tamen  erdi- 

ncs 


33»  L  t  * ,JB  R TXJPVJII/''  O k-i.  1.  11. 

.  U.  C.  542*  a.  C,'jS,  2.10/ 

ses^sflguaqae,  equefurrs  a  teVgo  tuinalltu^^  liiliul  a  cafm9 
elamor  hofriUs  audifet^s  ^^  fextani'  ante<4egioKi^in ,  qnat^  tn 
fectanda  acie  pa&^  ytrinv  abNumniis  turbata  efticpiiil* 
tam  deind.e^atque  eos,t.qui  adr  pribn^  iigna  era9tv.ii.TeKUt. 
Pars  in  fugam  effufl ,  pars  in  medio  caeii  :■  uhi_  et  ipfo 
Cn.  Fulvius  cum  undecim  tribunis  militum  cecidit.,  Ro- 
manorum  fociorivpque  quot  ^^a;  in  proelio  milHa  lint, 
^uis  pro  certo  aftvrmet?  cumi  tredecim  millia  alibi.,  alij^ 
liti^jt  j>lQj»v.^i»ll«p;^ff^teai,  :inveM^^(: .  Caltris  praedaqu» 
-viotQr  pQjdtu;ir>  .  H^^dX^e^m  ^  quia  et  defectutain  fitBXa 
ad  Komanos  cpiiitpt^riA  9 .  ne.c  mai\f)irju^ ;  in  Hde ,  .  ii  -  lYidi 
absicefiiffet ,  multii(ifdiA0  ouQni.  i^^]ba|jrt>T)ftuDi  ac  iTburios 
faraducta^  inccyadi;b,;.\9cqidit  pjriac^^,^:  qm  .cutti  FuWio 
aolloii|i|«a  fu^^ujie  b^y^fe  c«i|i,p^rtd  fi«u^  t  Rominiy.qai 
«ab  it^rHfi .  cla^fiViif^itaxM;  ^  ^xe^rjls ;  ifi^eribu^  tem^fKmti 
ad:Mair$elWn}i^Q(H^fMt^jp;i  ii^iS^finniuufi  |)ei^ugeEui^t<.:  ^. 

•  o  IL  Maffcelimk  nibi^i  ^aidinQflu^  tama  olad^  tem- 
tms,  literas.  Bomatn  &d^  fen^tmn.'4^.dut3e  et  exereit^^d 
Uerdoneaou  a:miffo  ienbip,,  ceperumi  mniem.fe^  qni  f^fl 
^^nenfem  ^ugne^m:  feroc^.viciorH  HanniMem  C9iirtf- 
iiffety  ire  a^ArJkf-eum^  hreUemiUivlmi$iam^  p^a  eX' 
fdtets  facturfim*)  El  Homae  qui^etn  cum  luctuf  ixigens 
ex  praeterito,  tum. liinQr  in  futuifum  erat,  Caaftil.^i.-ex 
Samnio  in  Lueano$  transgreffus ,  ^<1^  ISfumiftronem  ia 
'  confpectu  Hanpibalis  loco  plano,  cum  Poenui$:raottem 
teneret,  pofuit  caftra.  Addidit  etaliam  Jidentis^i^pecieni, 
«juod  prior  in  aciem  eduxit.  neo  deirectavit  Haximbal, 
m  iigna  portis  efferrx  vidit.  ,I|a  tamen  aciem  inftruxe* 
rnnt,  ut  Po^nus-d^xtrum  CQrnu  in  Qol]em  epgeret,  ilo- 
.  mani  .fitiiftrum  ad  op^ndum  appUcaretnt.  Ab  bora  tertia 
catn  ad  noctem  pUgnam  extendiffent,  feCfaeque  ptfgaan« 
do  primae  aciesjefCent,  ab  JVooianis  prima  legio.  et  dex* 
tera  ala,  '  ab  Hanhibale  Hispani  .milites  et  funditor  Ba- 
Itaris,  elephanti  quoque,  cQeamiffo' jam  ceriaroine  in 
proelium  acti.  ,  Diu  pugna  neutr^-  inclinata  Xtetit.  Pn- 
,  uifte^  legioni  .tertia ,  .diiexterae  ,alaje  liniftra  fubiit,  .et  apud 
horeesintegr».^  fefQs.pugnam  accef^ere.  Novum  atqae 
atrox  proelijuni  ex  tam  fegni  repei^e  exariit,  recentibus 
animis  corporihu^i^ue ;  i%i^  noac  JUifiirta  vicstoi^>  diremit 

pugnan. 


5^A-?i^^l20_    a.  C.  N.  21.qi,_,^_  . ;  .  ^^ 

die«ilbt*«*-'i' ih 'aei««  «bi  nfemo  hp^^^  nrq^fl*  . 

rptollft  peir''oti0m  t^erey-^cf  cbtigrftos^lritintiiir  Ibtiiriil 
tir^v^zri'krt  fuo^.  Nbcw^irreqtienti  Han-nibal  iilentio  niol 
Vitcaftra,  'et  in  ApnHfrrti- «b?it:  TVrarcefkns,Mcrbritni''fUi 
g^hi'lioft!iuni  apetvtk,  rattciis^  cum  'praefixB*6'ni6c!ico  'Nu- 
iiiiXtlrdn^-  r^lictis ,  praepbfitoque  his '  L:*l^irib  Prrrpurepi 
he  tribuno  militum ,  veftigiis  inftiiit  fequi.  Ad  Veiiti* 
iiam  adeptus  eum  eft.  Ibi  per  dies  aliquot  cum  ab  fta« 
tiolfibul  j^rbcurtar^fliV.^ '  tdixca  equitfciri'"^etKtumque  tu- 
ttiokiMi{a  tnagiSjSt^oelia^^quam  TOagna,''6t  ferme  btymhi 
RoniAtiis  'recu/ida'  fueruAti  indc  per  Apuliam  ducti  exei'- 
^ttfts  fine  ullo  meuibi^ando-certaminfe;  cnm.  Hannibal 
AtKiCeligna  riiorereti-locum^infidJTS  qnaererVs;  «Mircellus, 
xtiiidarta  luce.  etexrplorato  ante,  noit  ItJq&eretur.  '     "" 

.-.  r  |j|C.     Capiiae  interim  'Flaificus  d um  bonis  prSncipum 

VWdjptidi^ ,   agro ,  q  ui  pu W ica  tif s  f u  erat ,'  •  loca n  do  0  oca- 

v^a^tem  omnem/frumentp)  tempus  terit;    ne  deflTeifc 

ii&at:€*rid'in  Campanos  faeviendi,  novum  in  occultoi'' gRi 

fcens  per  indicicmi  protraetum  eft  £a*cinus. '  Milites  aedi<«  ^ 

fioife'  emotbs,  fiaiu},  irt  cum  agro  tecta  urbis  fruenda  lo» 

eiiaY^ntur,  fimul  n^etuens,  Ae  fnum  qubque  exercitum, 

fibutr  Hatitiibalis;  nimia  urbis  amoehitas  emollifet,'  i& 

})0^s  mtrrisque  fibimet  ipfos  tecta  inilitariter  co^geifat 

aedificare.l  erant  autem  plferaque  ex  cratibus  aiit  tabuliil 

fkicta,  alia  afuftdine  textaj  ftramento  intecta  omnia,  "Vel- 

tit  de  induftria ,  alimentis  igni^.    J^aec  noctis:  una  bora 

lit  oinnia  incenderent,  '  centum  leptuaginta  Campahi^ 

pt^incrpibus   fratribus   Blofiis^     cohjuraveriiht.     indfcib 

efjua'l*ei  ex  fainilia  Blofibrum  facto,  pbrtis  repent^  jufftt 

procdnfulis   daufis,     cum   ad  atma   fighb  dato  miliie^ 

ooncfurrriffent ;  comprehenfi  omnes,  qui  ih  hoxa  erant, 

et ,  «juaeftione  acriter  habita ,  damnati'  n^catique  i  'in8i- 

eibus  libertas,  eta^ris  d'eha  mrllia  data.     Nucerinos'  et 

AceVranos  querentes,  ubi  habitarent ,  hoh  effe,  Acerris 

e^  jyatrte  iHbehfiSi   •NuceHa  deleta,  Komaih  Fulvius  adf 

Cenatton  mifitf;     Acerranis- peritiiffam  ^  ut  'aedificareiii)r,' 

cjijtiae  4hcenfii  *t^ht ;  NuccHni  Atrilam ,' qtria  id  maluef 

«raul%  <AHdbmiaCfflatSatt  tttigrare  jcKffis)  tl^ucti.    XtM^ 
.'..    .  ^  ^  mul- 


§jU  L>1  B;E.R    XXVII,'  C;a«TII.-IV. 

U.C.5-V2.  a..C.N.2io. 

ina]ta$  znagnasque  res»  quae  x^uxie  Ip^ndae,  nugbQaof^ 
I^e,  oQcup^bant  cogitati(yne&  hpmi^tun,  ne  TMreiifi^n^ja 
*  quidem  arc^$  exjcidit  mempria» .  M,  Ogulnips:  ^%'  F; 
AquUIius  in  Etruriam^  Jegati .  a^  >frameutuni>  ^i^^ieu- 
dum,  q^upd  Tareutum  porurfttur,  prqfecti:^  et.  ujill^ 
miUtes  de  exercitu  urbano,  par  ni^nerus  Romanioruia 
rociorumque,  eodem  in  praeiidiam  cum  fruoxenfto  miOi 
funn  ..      w 

N  ,  < 

IV*    Jam  aeftas  in  exim  erat^  coimtiorumque  coiifa« 

larium  inftalmt  teinpus,   fied  literae  MarcelU,  negaiaiis  e 

repubUca  effe,  .veftigium  abscedi  a^  Hantilbale,'  ouic^ 

d^nti  certamenque.abnuenti  gravijsipfe  inftarei,  curam 

injecerant,  .ne  aut  confulem,  tum  tnaxime  res  agen^tem^ 

a  bello  avocarent^     aut  in  annum   conf ules  i^^^U 

Optimum  vifum  eft,   quanquam  extra  Italiam  elfet^  Va- 

}erium  potius.  <:pnfu1em  ex  Sicilia  reyocari.     Ad;  eum 

literae  jufra.^enatus  ab  L.  Manlio  praetpre  urbi^  mifbe^ 

^ifjfL  literis  confulis   M.  MarcelU:     ut  ex   iis  nojTceret^ 

qxi$e  caufa  P^tribus  eum  potius ,  •  quam  coliegam  revoT 

^apdi  ex  provinpia  eifet,,  £o  fere  tempore  legati  abregil 

.Syp}i9ce  llomam,  venerunt,  quae  is^  profpera  prp^Uaoi^m 

Qi,rtbaginienAbu$.^eciffet,  raemorames.     Regem  nec  Mii^ 

miciorm  ulli  pofiulo^    quam  Cartk^ginienfi  ^     pe£  ^mici^* 

rim\  ^uam  Romano^  afHrmabant,,  r]^«.    mifij}e  eufn  ^ttn 

\egi^tQs  iu  His/paniam  ni  Cn.-.etP*,  Qojrnelios  Jmjierfiparei 

,  Roff$anos.     nunc  al/  ijofa  velut  /onte  fgtere  Romim^amU 

4;itiM  voJuiffe,     Senatus  non  l^atis  modo  benigne.re^ 

fpo^idit;  fed.et  ipfe  legatps  cum  donis  ad  regem  miU^ 

'  J-,  Genucium,  P,  ppetelium,  P.  PopUUum.     D^na  tulf»- 

l^ei.togam,  et  tunicam  purpureami,  ^fellam  eburneam, 

pateram,  ex  quinque    ppndo  auri  faGtam»     Protinus  et 

a^lps  Africae  regulos  iufii  adire,  iis  quoque  qu^e-^aren-; 

tur,  portata,  tpgaepraeteiKta^j^t  terna  pqndo  paterae  au« 

reae.  £t  Alexandriam  ad  PLoleinaeumQeopatramqQe  ^eges 

^I,  AtiUus  et  M^.AciJIus  }egati,;ad  ccunoiemQraii^aixii  re^ 

novandamque  (^miqitiam mifri,  donvtuler^,  v^ ^^g^miet 

tui^cam  purpureamciim  feUa  ebj»r4iea:  reginc^et  paUAm 

piqtam  cum  amicuJo  purpuiieo»..  Mul|a -e^  aeftaiie., ;  q>aa 

|aec^facta[  fontij  ex,  jp^ropijitqui^  W^W^}^  «gW<ivtj^  9.)ix^ii)l» 

fc.  .  funt 


L  I  6  gS.  JRa  XXm     Ga»;  IVi y.  33C 

U.  C.  54i-   .       «.  C,  N*  210. 

— ^W>— ^WWl^*^— <■    11  I         '     ■■       i    11*1  ■     ■       ■  L        f    '  '      '  L-   ,  '        '  ' 

laat  pr^jdigla;   Turcu^li  .agnum .  Cttixi  .ub^jre  JL^^mi  n% 

tum:  Jofisa^di»  cu]ai«n»fa]xDixie  ictum,  ac-.prQpe  omnl 

tecto^ud^tttBi:  >iisdem.terme  diebuSi  Anagnjae  tcrrau^ 

•ate  portftm  ictajp).  d,ieii\  a9..noctein  ilne,)ill(i  igxiisali* 

nMttxtQLjai^lilfe:  «t  aT^%  a4f^^pitumA\ia^)Aufn,  in^lucc^ 

Diftiiaef4d0siBafbei«ij>i9i:rejilqu&ffe:  Tai^rocuvae  iri  mari 

Iiaud  proettl  porlv.  an^uefi  wagijitudinjs  njiraey.  lafciviexi- 

tium  pifcium  modo  ei^fuUafif^.:  T^^rquiniis  pqrcum  cuoi 

ore  humano  genitum  :^  ei;  irjL.  agro  Capen^itQ.,   ad  lucuo^ 

Ferotiiae,.qttatm)i^.  figna  fangiiiue  muho  diem^p^^ofiteni 

rudaffew    'Haec  p^dig^at  hofciis  majoribus  prpcurata  de.^ 

^eto  poxitificum :   et  ^upplicatio  diem  uxuum.  Romae  a^ 

omnia  ^ulvixmria)  akeiuKB  ,in  Capenate  egro^ad  Fero* 

ziiM  hicoin  I .  indicta/ 

V.-  'JW.  Valerius  confuUiteris  excitus,  pr^vincia.  eiC* 
eroitaque  mandato  Cinscio  praetori ,  M*  Val^riq  Meffalla.^ 

Sraefecto  dafQs  cum  parte  naviuminAiricainpraedatum 
xnul  rpeculatumque,  quae  populus  Carthagi^ie4fi$.age« 
ret  pAratiBtque»  miffo,  ipfe  decem  narvibuft  JE^Ivnam  pro- 
fect^  cmB^rofperepervenifletfXenatum  extemplphabui{:«l 
ibi  4e  fuia  xthn»  geflis  cQmmemQravit.     Qum  gnuos  frope, 
ftjtapmu  im  SicUiu  ttrra  m^ifuifaejH  magnis  cUdibu^  hd* 
ktum  tfftty.  fs.im  proviucim  couftcifft.    nemtum  Car^ 
thagini9»fm  iu  SHcilia  effe:    neminm  Sieulufn,   qui-metu 
inde  fkgafi.nhfuerint^non  effe:  omnes  in  «r^e/,  in  agros. 
ftM'red^os\.arare^.ferere.:i^fertam  recoli.puidem  ter-^ 
rm  y.frftgifirm  ijtfis  cifltoribus  ^  fofuhqug  Komano  p<* 
ca  me.  tftOo  fiiiffimum  annanae.fukfidium.    Eifin  Mutine» 
et  fl  qu<M^i)m  aliorum  ^erit#  erga.popijilifm  Romanum 
erant,  iiX^^na^um  iixtrpdHctfisi  honores  omnit^u^^,  ad  ex- 
loireDdam,  fidem  a  cqxifulCi  .Jiabiti.     Mutines  etiam  ci- 
w  B:oizxai»u$  iactus.,.  vog^tion^  ab  tribuno  plebis-^i    enf:^ 
avctoritajte  Patrtim ,  ad  plebeix^  lata.     Dum  haec  Jlomae 
geraaatuis V  ;V«  .y.a]erius,  M/sffalla ,  quinq|iaginta  nayibus 
cum  ante  lucem  adrAfricain  acc^fliffet,    improviTo  ixx 
agrum  Uticenfem  exfcenfionem  fecit :  eumque  late  de«* 
po^iiletixs,:  .meltia  mortalibus  cum  alia  omnis  ^Heris 
p«aed^capds$^afl>nave8  redi^  atque  m  Sieiliaua  transmi- 
iit:tdQrtiod^mo^e)  ^umn  pfofectni  inde  erat,  tily^' 

baeum 


536         L\I  B  E  R  x)cvit:    CUi.  V.  vi; 


U.  C  5/f2. a^C  N.  2io. 


'---. 


baeutn  ttvcctn^    'F.x  daplivis ,  quMfnone'  i^aidfa ,  liaee 
comperiia  ,''*cbn  Culique  Laevino  <Hiintia  ordinie  «perfcifipta^ 
txt  fclreti  ••qiio  in  ftatu  res  Afrjisae  eCfent.  '  Qtiih'^ai  imt 
tia   'Nnmiiartm  * tum    Mafiuifjay     Gaki  Jilid,'   Betrrim 
jttvent^    Cartkitgine  effe;    et  eiiof  ptr  totam  Africenf  mi* 
tites  mereede- conduci  ^  qui  in  Hirfaniam  nd  HaidmhaUm 
iryicerentut :    nt  it^    qnmmmsfim^  tx^ciiuprimo  f«o- 
que  temforein  Italiam  tramgreffus^   eonjnngeret  fe  HaU' 
nihlL    id  eo  y>ofitani  viaartm  credere  Carthagini^nfeu 
Claff^  frMerea  ingentem  kpparari  ad  Sit^iam- refeten* 
dam^    eamqki  fe  credere  brevi  trajecturafn,      Haec  rcci- 
nita  a  confule  ita  movere  fenatqm ,  ut  non  exfpe<^andft 
coinitia  confali  cenferent,    fed  dictatorem  comUiofum* 
liabendorum  caiifa  dici,  et  extemplp  in  provinciaai  rtA> 
eunjdum.     Illa  disceptatio  temebat,  quod  confui  in  Sici- 
Ha  fe  M.  Valeriurn-  Mefallam ,    qui  tum  clafG  praeeffet^ 
dictatorem   dicturum  effe  ajebat:    Patres  extra  Roma- 
2\um  agrutn/(eum  autem  in  lcalia  terminari)"negahflaif 
dictktor^m  dici  poITe.'   M.  Ludretius  tribuntls  plebis  cum 
de  ea  re,  6ohfuleret,    iti   decrevit  fenatus,/  Ut  e»nfid 
friust  quamab  urhe  discederet,  fofnlum  Vog}^¥et!^  quem^ 
JUctdtotCfn  dici  flaceret;  eum^ue^  quem  p0fidui:'^jnjjlffet^ 
dicerH  dictatorem,     Si  confnl  noluiffef  ^' fraettft  ffsftUum 
rogarei:    fi   ne  is  quidem-velltt^     tunti^^tihuni  ad  p/e- 
hem  fertem.      Cum    conful    fe    popHlum    rbgatnmaL 
n^gaOTet,     quod  fuae    pofeftatisr*  effet,     prtidtorddiqa^ 
▼etuiftet  rogare;    tribunV  plebis  rogarunt,    pUfoasqaa 
fcivit ,   ut.Q.  Fuivius,    qui  tum  ad  Capuamier^^^^dvcxa^ 
tor  diccretuit.   fed,    quo  die  id  plebis  cotteilium^fiitii^ 
mm  ^rat,  confulGlam  notpte  in  Siciliam  abiit<  deftituti- 
que  ^atres  Ineras  ad  M.  Claiidium  tibittendas  cehfuenmt^ 
ut  defertae  ab  coDega  reipublicae  fubvenir^l,    dioeret- 
ue,  quera  populus  juffiffet,'  dictatorem.     ItHa  M;(Qao^ 
10  cbnfule  Q.  Fulvius  dictator  dictits,  et  «x  eodcm  ple«> 
bifcit;0  et  ab  Q.  Fulvio  dictatore  P.  Licinius  Craf&is  pon-  . 
tifex  maxii3&tis  magifter  equit»ui  dictus. 


I 


VI.    Dictfitor  poftquani  Rdmsun  venit^  Ciu  Semiito- 
nium  Blaelum  legatun!!,  queffl  ad  CaptianhbiikbaeraAH,  in 


1  i    •»'■       '       ,  *j    \. 


•    'w'        wi  1 


'  L  I  B  E  R  XXVIL    Caa  VL    '         337 


i.:^ 


■•^wirti 


U.  €.  542.  a.  €.  N.  210. 


Etmmm  proyiuciaxn  ad  exercitum  mifit,   in  locum  C» 

Calpurnii  praeioris ;  €|uein,'Ut  Capuae  exereituique  fuo 

praeeffet ,  literis  exciyit.     Ipfe  comitia ,   in  quem.  diem, 

prin^ittm  potuit  ^  edixit :  qua.e ,  certaniine  int^r  tribunos 

di^tatoremque .injecto , .  per Hci  non  potuerunt.    .  Galeria 

^umorum,  quae  forte  praerogativj&erat,^  Q.  Pulirium  et 

Q«  Fabium  confujes  dixerat,  eodemque  jure  vociitaein* 

cliaalTenti  ni  tribuni  plebi«  €•  et  L.  Arennii  fe  int^rpo- 

ruiHent :    qui ,    neqnt  magifiratum  igntinuari  fatis  .uiUi 

^Jf^i  a)ebant ;  tt  mnlto  fotdioris^  exempli ,  eum  iffum  cm^ 

rij    qui  €omitia  kaber^t.     Itasfue,^  fifuum,  nomen  dietator 

Mcciperet^  fe.  comitiis  interceffuros :  fi  aliorHm»   fraeter* 

quam  ipfius^   ratio  kaherettir^   comitiis  fe  moram  non  fa» 

cere*     Dictator ;  caufam  oomitiorum    auctoritate    fen^- 

tus,    plebifcijto,     exemplis   tuiabatur.       Kamque^'  Or, 

Servilio,    confulet      tum     C.    Flatfunius    alser,   conful    ad 

Trt^fimenum  cicidiffet ,    ex  auctoritate   Patrum  ad  flebeno 

latum^     flebcmque  fciviffty     uty    quoad  beUum  in  ItaHn 

effn^  ex  iis^  qui  confules  fuiffent^  quos  et  quoties  veilet^ 

reficienii  confulef  fofuiojus  effet.     exemflumque  eam  iu 

.  rem  fe  habere  vetut   L.  roftumii  Megelliy  ,  qui  interre» 

iif  comitiis^    qnaa  iffe  hfdfuiffet^    confid  cum   C.  Junio 

Bubulco   creatus  tffet;    recens   Q.  Fabiiy    qui  fibi  conti^ 

ttuari  confulatttm%    nifi   id  bone  fublico  fieret^    frofccto 

uuuquam  fiviffetm       His  orationibus   oum   diu ,  certatam 

efCet,   pdftrcvno  ita  inter  dictatorein  ac  tribunos  conve- 

nit»  ut  eo^  quod  cenf uiffet  fetiatus ,    ftaretur.     Patribus 

id  tempus  reipublicae  vifum  eft|   ut  par  yeteres,  et  ez« 

pertos,  bellique  peritos  imperatores  respublica  gereretur* 

itaque  moram  fieri  comitiis  non  placere.   Concedexitibus 

tribunis ,  comitia  habita.  .  Deckrati  confules  Q,  Fabias 

iMaximtis  quintum,  Q.  F|ilvius  Flaccus  quartum.     Prae- 

teres  inde  creati»  L.^Veturins  Philo,  T.  Quinctius  Crifpi* 

nus,  C.  Hoftilius  Tubulus,  C.  Aurunoulejus.'    IVJagiftrati- 

bus  in  annum  creatls,  Q.  Fulvius  dictatura  fe  abdicavit* 

Extremo  aeftatis  hujus  daffis  Punica  nayium  quadragin* 

tm^  cum  praefecto  Hamilcare  in  Sat* diniam  tr&jecta ,  Ol- 

luenfem  primOfdein,   poftquam  ibi  P.  iVIanUus  Vulfo 

praetor  cum  exercitu  apparuit^  circuipacta  inde  ad  alte-. 

rttminXnlaelatus,  CamUtanum  «grum  vaft^Titi  et  cuin 

T.  fdvii  TonkU.  Y  grae- 


/ 
\ 


33g         L  I  B  E  R  XXm     Cap,  VL  VIL 

U.  C.  542.  a.  C.  N.  ^  i  b. 


praeda  omnis  generis  in  Africam  rediit.  Sacerdotes  Ro* 
mem  eo  anno  mortoi  aliquot  luffectique.  C.  Se^yiliut 
Poafifex  factus  in  locum  T.  Otacilii  Cralli.  T]«  Sem- 
pronius  Ti*  F.  Longas  augur  factas  in  loouni  T«  Qtaci- 
lii  CrtCB.    DecemTir  item  Xacris^faciundis  in  locnim  TL 

'  Sempronii   C«  P.  Longi ,  IFi,  Sempronis  Ti,  F.  Longus 
fuffectus*      Mp  Marcius  rex  lacrorum  mortaus  elt^    et 

«M*  Aemilios  Papus  maximus  curio.  neque  in  eomm 
lo^m  facerdotes  eo  anno  fuffectL  £t  cenfores  hit  an- 
nui^  hftbuit  L.  Vetiiiium  Pbilonem  et  P.  Licinium  CraL 
fum ,  maximum ,  pontiiicem.  CralTus  Licsnius  nec  con« 
ful,  nec  praetor  ante  f uerat,  quam' cenfor  eft  factus.  ex 
Aedilitate  gradum  ad  cez^uram  fecit.  ,Sed  hi  cenfores 
neque  fifcnatnm  legerunt,  ned  quidquam  publieaerei  egel 
rant:  mors  diremit  L.  Veturii.  ^inde^et  Licinius  cenfura* 
fe  abdicayit.  Aediles  curules  L-  Veiurius  er  P.  Licinius 
Varus  ludbs  Romanos  diem  unum  ihltaurarunt.  Aedi* 
les  plebis  Q.  Catius  et  L.  Porcius 'Licinus  ex  multaticio 
argento  \Ggna  aenea  ad  Cereris  dedere:  et  ludos,  pro; 
temporis  ejus  copia^  magniJici  apparatus  feqernnt. 

VIL     Exitu  anni  hujus ,    die  quarto  et  tricofimo^ 

quam  ab  Tarracone  profectu^  erat,    C.  Laelios  legatus 

Scipionis  Romam  venit :  isque,  cum  agmine  eaptiTorum 

ingre£fus  urbem,    magnum  concurfum  bominum  fecit.. 

Pdftero  die  in  fenatum  introdoctus ,    captAm  Cartbagi- 

nem,  caput  Hispaniae,  uno  die,  receptasque  aJiquot  or- 

bes ,  quae  defeciffent^,   novasque  in  focietatem  adfcitas, 

csxpofuit.     E±  captivis  comperto  bis  fere  congruentiat 

quae  in  literis  fuerant  M.  Valerii  MeCfallae.  Maxime  mo- 

yit  Patres  Hasdrubalis  transitus  in  Italiaim  ^  tix  Hanni- 

bali  atque  ejus  armis  fubliftentem.     Prodactus  et  in  con- 

cionem  Lae|ius  eadem  edifferuit.    Senatus  ob  res  felicii- 

ter  a  P.  Scipione  geftas  fapplicationem  in  unum  diem 

decrevit«  '  C.  Laelium  primo  quoque  tempore/  cum  qui- 

bus  Venerat  navibus,  redire  in  Hispaniam  jufilt.     Car-> 

thaginis  expugnationem  in  hunc  annum  contuii ,  multis 

auctoribus;  baud  nefcius,  quosdam  effe^,  qui  annoinfe- 

quenti  oaptam  triididerint :'  quod  mihi  miniss  limile  Teri 

Tifum  eft|  aniium  integrum  Scipionem  nifaii  .geroxMlo  . 


I  1  B  E  R  XXVIL    tAt.Vn.  53^ 


U.  C  545-  a,€.  N,  209, 


in  Hispania  conCiimfille.     Q.  Fabio  Maxima  qvQntum, 

Q.  FoItiq  FJacco  quartteixconfiililius^    Idibus  Maniis^ 

quo  dlemagiftratuni  inieront,  Italia  ambobiis  iprofti&oia 

deoreta  ;  r^gionibua  tam^n  partitum  imperiiim :   Fabius 

ad  TalrenfCim «  Falnus  in  Lucani^  ac  Brut^  rem^^geve- 

ret»  M*  Qaudio  pyorogatum  iii  annum  imperium.   Praie^ 

tores  fortiti  proTinciaa:  C*  Hbftilins  Tubuhis  ttrbanam, 

L/ Veturius  Philo  peregrinam  cum  Oallia,  T.  Quincttns 

Crifpiaus  Capiuiim,  €.'  Auruiiculejus  SardSniara.   Eitelroi- 

•tus  ita  per   protincias   diTili»     Falirid  duae  legionte^ 

quas  in  Si^silia  M.  Valeriiis  Laevinus  habei;et ;  Q*  Pabio, 

quibtts  in  Etrnria  C  Ca]puk*niu5  praefuifTet,   decretiei 

JExercitus  u^banus  ut  in  Etntriam  fuccbderet;   C.  Gdl- 

purnius  eidiem   praeeUie^  prorincia^  ezercituiqu^;    Ca« 

puam   exercitumque ,    quem  Q,  Fulvdus  habuiffet  ^    T. 

Quinotitts  obtineret«     C»  Hoftilius  ab  C.  Laetoriopro- 

praetore  provinciam  exercitumque,  qui  tum  jam  Arimini 

erat^  ac<iiperet.    M.  Marcello,  qtiilnis  oonful  bene  rem 

gefCerat  1  legiones  decretae.    M*  Valerio  cnm  L.  Cincio 

(his  quoque  eft  enim  prorbgatum  in  Sicilia  imperium} 

CaiJinenAs  exercitus  datus :  eumque  fupplere  ex  nliliti- 

bus^    qui  ex  h^onibus  Cn.  Fulvii  fupereffetlt  ^   jufii. 

Conquifitos  eos  confules  in  Sioiliam  mif^tunt :    additf • 

que  eadem  miKtiae  ignominia»  fub  qua  Cannenf^s  miK<» 

tabant^  qviique  ex  praetoris  Cn.  Fal-ni  exercitu,  ob  HmU 

lis  iram  fugae^  mifli  eo  ab  fenatu  fnerant»  .  C.  Aumncii» 

lejo  eaedeni  in   Sardinia  legiones,    quibus  P.  Mailfius 

Vulfo  eatn  provinciam  obtinuerat,  decretae*    P*  Sulpicio^ 

eadem  legione  eademque  clalTe  Macedoniam  obtinere 

juffoy  prorogatuoi  in  annum  imp^rium,     triginta  quin<i 

queremes  ex  Sicilia ,  Tarentum  ad  Q.  Fabium  confulem 

mitti  )uffae :  cetera  claffe  praedatom  in  Af ricam  aut  ipf um 

M.  Valerium  Laevinum  trajicere ;•  ^^t  mitterei   feu  L. 

Cincium:i  Cpu  M*  Valetium  Meffallain.     N^c  de  Hispa- 

nia  quidquam  mifutttm,  ni£  quo^  n^n  in  annum  Sci^ 

l^oni  Silanoque,   fed  dbnec  revocati  ab  fenatu  fbrent, 

prorogatum  imperiutt  eft.    Ita  provin^e  exercitaiim» 

i|u4i  itk  eum  aniittm  ^partiti  imperif  • 


Y  ^  Yltt 


34<^  L  I  B  E,R  XXVIt.     Caf.  vni, 

U.  C  64S*  a.  C.  N.  209. 


I  VIIL  Inter  majorum  rerom  caras  comitia  maidmi 
ODtionis,  cum  in  looum  M.  Aemilii  facerdbs  crearetuTi 
Teti^  exdtayerutit  eertamen;  patriciis  negantibus  C 
IMtamilii  Vituli,  qui  unus  ez  plebe  petebat,  habendam 
rationem  elTe,  quia  nemo  ante  eum,  niG  ex  Patribus,  id 
lacerdbtium  habuiffet.  Tribuni  appellati  ad  fenatuin  re- 
jeoerunt.  Senatus  populi  potefiatem  fecit.  Ita  primtts 
ex  plebe  creatus  maximus  curio  C  Mamilius  Vitulus. 
Et  flaminem^Dialem  invitum  inaugurari  co^git  •  P*  Lici* 

,  xiitiS'  pdntifex  manmus  C  Valerium  Flaocum^  Decem* 
Tir  facris  faciundis  creattis  in  locum  Q.  Mucii  ScaeTolae 
demortui  C.  Laetorios.  Caufam  ifiaugurari  coacti  fla- 
ninis  libens  reticuiffem,  ni  ex  mala  fama  in  bonam  Ver- 
tiffet.  Ob  adolefcentiam  negligentem  -  luxoriofamqae 
C  Flaccui  flamen  captus  a  P..Licinio  poiritiiice  maxi* 
«no  erat)   L.  Flacoo  fratri  germano  cognatisque  aliis  ob 

=  eadem.  Titia  inrifus.  Is ,  ut  anitnum  ejus*  cura  facrorum 
et  caerimomarum  cepit,  ita  fepente  exuit  antiquos  mo- 
rei|  nt  nemo  tota  juyentute  haberetur  prior,  nec  proba- 
tior  primcribus  Patrum)  fuis  pariter  alienisquC)  eilet. 

•  Hu)ns  famae  confenfuelatus-ad  juftam  liduciam fui,  rem 

.intermiflam  per  multos  annos  ob  indignitatem  flaminum 
priorum  repetint,  ut  in  fenatum  introiret.  IngrelTam 
cum  curiam  cum  L.  Licinias  praetor  inde  eduxiffet^ 
Hribunos  plebis  appellarit  flamen.  Vetuftum  }us  lacer- 
dotii  repetebatx  datum  id  cum  toga  praetexta,  et  fella 
earuli,  et^minio  e£fe.  Praetor,  non  exoletis  Tetuftate 
annalium  exemplis  ftare  }us,  fed  reoentifiimae  cujusque 
confuetudinis  ufu,  rolebat:  neo  patrum,  nec  aToram 
memoria  Dialeoi  quenquam  id  jus>  ufurpafCe.  .Tribu- 
ni,  r^m  inertia  flaminum  obliteratam  ipCs^   non  facer- 

;dotio,  danmo  fuiffe,  cuin  aeqoum  cenfuiffent,  ne  ipfo 
quidem  contra  tendente  praetore^  magno  aif fenf u  Patrom 
plebisque^  flaminem  in  fenatum  inei-oduxerunt ;  omni- 
bus  xta  exiftimanlibus^  magis  fanotitate  viiao»  quam  Sar 
oerdotii  jure  >  rem  eam  flaminem  obtinuiffe.  Confules 
prius,  quam  .in  proTincias  irent ,  duas  lirbanas  I^^ones» 
in  fupp]emehtum )  ^uantum  0]^us.  erat  ceteris  exerciti* 
^us  milimm,  fcripferunt.  Urbanum  veterem  exercitum 
FttlTius  conful  C  Fulvio  Flacco  legato  (frater  hic  con- 

^   '  falis 


L  1  B  E  It'  XXVIT.    Ca*.  yin.  IX.         Ui 
U.  C.  545.        a.  C.  N.  209. 

>~      ,  T  I.  |-      I       -  -  «■-■■■        . »g 


lalis  erat)  in  Etruiriam  d«<lst  duoendum)    et  legiowi»' 
duaein '£truria'«eiiant:)  Romam  deducendas.     £t  PnbittS, 
<56nful   reliqulds   nercitus  Fnl^ani  conquiihas  (fuero 
autetii  ad  tria  miliift  trecenti  trig^nta  &z}  Q.  Maxitntiia. 
ffliUm  diicere.  in  SiciKam  ad  M.  Yal^nttm  proc^ilfuleA  ^ 
juQit)  atque  ab  eo  duas  legiones  et  trigiata  quinquei%« 
nies  accipere.     Nihil  hae  edoctae  eic  infula  legiones»  ttii*  * 
Uuerunti  nec  viribus,  nec  fpecre,  ejus  proTinciae  praefi* 
diUm*    nam  cumv  jwaeter  egregie  fuppletas  dua^  veta-' 
t%s  legTones,   tran^fugarniil  etiam  Numidarum '  equitna 
oeditumque  magnam>¥im  haberet,    Siculos  quoqoe ,  qui/ 
in  exercitu  EpicycKs  aut  Poenorutn.fuerant,  belli  peritbt^ 
viros,  miJites.  fcriplit.     Ea  esct^na  auxilia  cnm  Cngtt* 
Ifs  Romanis:  leeionibus  adjnnxiflet,  ^  duoi^m    fpeciem 
eieercituum  fervavit;.,  ah«ro  L.  Cineium  partetn  inAiIaet 
qua  rcgnum  Hieroms.  faerat,  tueri  jufflt;  altero  ipfe  ce-  r 
teram  infulam  tuebatut^,  diviCam  qiuondam  Romani  Pii»  >. 
nicique"  imperii  finibns;    claffe  quoque  navium  leptua.  - 
ointa  paYtita,  ut  tmni  antbi^u  Ittonim  pvaelklia  orae  ma»  . 
Titimae\effent.     Ipfe  cum  Mutinis  equitatu  protitioiam  - 
peragrabat ,  ut  liferet  ftgros,  cultaque  ab  incoltis^notaf^  . 
ret ,  et  perinde  dominos  laudaret  caftigaretque.  Ita  ta» 
tum  ea  cura  frumenti  prorenit,  ut  et  ;Romam  ^mitter^ 
et  Catanam  conveheret,  un.de  exerdtui,  qui  ad  Tarenr^^ 
tum  aeftiva  Actutus  effet,  poffet  pvaeheri, 

IX«  Ceterum  transportati  nalkes  in  Siciliam  (et 
erantmajor  pars  Latim  nDminis  fociorumque) .  prope 
magnt  motus  caufa  fuere:  adeo  tx  parvis  faepe  magna- 
rum  momenta  rerum  pendent.  Freniitns^enim  inter. 
Latinos  fociosque  in  conciliis  orttie:  DeCjmum  ^nnum  » 
d^lettibus^'  fiiftniiis  exkaufios  iffe.^  quotMUiit  fermt 
clade  magna  fUguare.  Alios  iu  acie^  occUi^  ^^hs^moT'-  . 
ho  abfumi:  magis  perire  fihi  civemf  qut  ak  Romuu4 
n»nes  Vecms  fit^  -^umu  qui  a  Poeuo  C0ftus.  .qutffe  ab 
hofte  graHs  remiHi*iu  fatriams  ab  Rmonis  extru  ha» 
Uamitt  ^xJUiumyerius-f  quam  iu  militiam,  ablegari.  OctA^ 
vumjam  ibi  anuup^  fenefcere  Cauueufim  militem^  morp^ 
turum  unie,  qumn  luiia  hofiis  (p^iffe  nunc  eum  maxu 
me  fiorent  viribiuj  exetdat.    Si  wer^s  milites  nou  rei^ 

.     Y  ^  ;  omtt 


354a  L  I  B  E  R  XXVil.    Ca>.  IX.  X. 

U.  C.  .^43>  a.  C.  N.  209. 

€f$u  in  'patriam ,  iioiii  Ugmnwr ,  ircvi  »Mi>m  fuftr* 
fi^tnm*  h»qw  f  4^od '  froftHm  rtf  ipfa  *  n^ga$ur0 
fu%\  priutp^Am  ai  ultmam  falituiinm  atque  egefianm 
f»rv0miam%  negandum  popuh  Rjmano ,  effe,  Si  comfin» 
nanns  im  hoe  focios  videant  Romani^  profecto  de  foco 
cum  Cartkaginienfihur  jungenda  oogitaturoi.  aliter  pun* 
qufm%  vipo  HonniMeifine  beUo  halimfare.  Haee 
acta  in  bonjciliis.  Trigjma  tum  coloniae  populi  Roma^ 
ni  eiranti.  bx  iis  duodecini,  cum  omnium  lc^galiones  Rq- 
mae  effent,  n^averunt.conrulibus^elley  unde  militee 
pfcaniamquedarent^  EaefiiereAirdea,  Mepete,  Suftritti|i« 
Alba,  Car£eo]],  Cora,  SueHa,  Circeji,  Setia,  Calc^s^  Nar" 
nia;,  Intettimna,  Nova  re  conful^s  icti,  cum  abster<- 
rereeos  a  tam  deteftabili  confiliq  YeUent,  caftig^ndo 
ix\ei}epand6que  filus,  quam  leniter  agendo,  {MrofecMivos 
rati^ 'i()i  aif/bx  effe  confulibut  dictre^  a^ebant,  fpiod  coiii* 
fuks^-.infenatu  ut  prqnnntiarenty  in  animum  inductro 
nom  .poffenti.  .  non  enim  detreetationem  eam  mutfierum  mili* 
tiaa^^ci  apertam  de/ectionem  fl  poptdo  Rfin^^o  effe. 
^ttUreni  itaque  propere  in  coldniast  et^  tanqum  inte* 
gna,res^  toeutimagis^  quam  aufi^  tantum  ntfas^  eum  fuis , 
con^lerint.  atpnouerent  ^  tim  Campanos^  nefUe  fi^rentipos 
eo/f':efft^'  /ed ,  Rainanos ;  inde.  priuHdos^  inde  in  colonias 
atq»e  in  agrnm  heUo,  captum  fiirpis  augmdn^  caufa  mif 
fos:  quae  liheri  p0r^ntihus  dehrentt  M  iUos  Roptanis 
deherty  fi  uUa  pietas^  fi  memoria  antiquae  patriae  cffer* 
^CottfuUrenPigitur 'de'integro*  m»n,  tum  quidem»  quae 
tmere  agitaffenir  ea  prodendi  imperii  Roimani^  trad^th 
dae  HatmihaH  victoriat:  efftK  Cum  alternia  kaec  coxifu* 
lea  diu  jactaffent,  nihil  moti  legaii,  neque  fe^  quod  do^ 
mum  renumiarent ,  kabere^  dizerunt,  neque  ftn^nm  fuum^ 
qnid  nqvi  c^nfuleret^  ubi  nec  miles^  qui  legeretur^  ne^ 
petuniai  quae  daretur  in  fiipendium^  effe$.  Cum  ob- 
ftinatoseos  Tiderent  confuies,  jremjad  fenatum  detule- 
irunt;  ufoi  tantus  pavor  animis  omni^qi  eft  injectus^ 
ut  magna  pars,  actum  de  imperioy  tit^cret.  idem  aUm 
ephnias  fntturas ;  idm  focios  confenfiffe  ohnes^  ad  prn^ 
dendm  Hannibali  etrbm  komanam^         •* 

X*    Confules  hortari  et  confokiri  fenatum,  et  dicOi» 
re^  Aliafcolonias  in  fide  atque  officio  priftina.  ^ore^  em 

qU9* 


^  • 


L  1  B  E  R  XXVn.     Ca;?.  3C 


mtmm 


u.  c.  54Sv 


^  a.  C.  N*  200. 


quoqme  iffas^  ^uat  offieio  dneffifftnty  fi  legatieirca  eat 
€olonias  "mittantHr  ^  >  qui  ctfiigent^  non  qui  precentkr^ 
vereeundiam  imperii  lubituras  effe:  Perniiiram  ab  fena- 
tu  iis  euin  efiTst,  agerent,  fvcerentque^  lit  e  ;*epttb1iei^ 
-duG^rent^f  pertentaus  prius  aHarum  cdoniarumr  atiiiiits, 
«itaTerunt  legatos^  quaefiyeruntque  ab  iis ,  ecqUid-  ikilites 
^x  formula  fo^atos  haherenr?  Pro  duodevigmti  <o1bmk 
M..  Sextilius  Fregellanu^  refpondit:  et  milites^oxfor» 
mulafaratos  effe:  ei^  fi  pluribusopMS  effet»  flures  di* 
turos:  et^  quidquid  eii^d  imperaret  vetletjue  fofulut 
Romanusi  \euift  faeturos.  ad-  id^fiU  uofue  opfs>  dekffi^. 
auimumtiiasu  ^pereffe.  Cotifules,  fibt  parum  i^er}, 
praeJFati«  pro^jiierito  eoriim,  fua  ^foc^  eoUaudati  eo^, 
niJl  univerfi  Pai^ires' iis  in  euria  gratias  egifTent,  lequilii 
fenatum  jufCQnuit,  Senatus,  i|uanl  poterat  konoratlflli» 
mo  decreto  allocutus  eps ,  jEnandat  confulibus ,  ut  a^  pdi-^ 
.pulum  quocpe  eo$  producerent,  et  inter  multa  alia  pftaa^ 
.clara,  quae  ipfis  majoribusque  fuis  pri^eftiti£rent,^i*e6eni 
etiam;  meritum  eommin  rein  pubHoam  commetnolterentl 
Ne  nunc  quidem  poft  ^ot  feculfei  Alleahtur,  frau^^tttr- 
ye  laude- fua.  Sigtiini  fiier^,  ec  Norbani,  Satibalailf- 
que,  etfirundifini^  et  Fregellani,  et  Lucerini,  et  Ventf- 
Jini,  et  Hadrtani^  et  Firmani,  et  AriminenCes  t  et  ab  al- 
tero  miiri,  Bomiani,  etPaeftani,  et.Cofani:  etinediter- 
jranei,  Beneventani,  et  AeferniniV  et  Spdetiniv^etPlk* 
centinii  et  Cremcm^enles.  Harum  coloniammlfSbfidio 
.tum  imperium  populi  Ilomani  ftetlt:  iisque  gratiee  ^Ht 
Xenatu,  et  jad  populum  actae»  Duodecim  aliarum  ceftoh- 
niarum,  quae  detreetarerunt  imperium,  mentionetn  Heit 
Fatres  y^toerunt,  neqUe  iUois  ^imitti,  neque  retiileri,  'n^ 
qUe  appellari  a  confulibiis*  ea  titcita  caftiga^o  maxime 
ex  digniute  populi  Romani  Tifa  eft.  Cetera  expedien- 
tibus,  qu^e  ad  belkim  opas  eraht,  confulibus,  aurum  vi^ 
cefimarium,  quod  in  Canctiorei  aerario  ad  UUimos  oafus 
fervabktur,  picomi  placuit.  Fromta  ad  quatuor  mlHia 
pondo  auri.  inde  quingena  pondo  data  confalibus,  d; 
M.  Alar<?eUo,.  et  P.  Sulpicip  ptbconfidibus,  et  L.  Vetuw 
rio  praetdri,  qui  Gallialn  proTinciam  fdrtitus  erat;  addi* 
:tumque  FaUo^  confuli  centum  pondo  auri  praecipuum» 
.^odin  arceml^renttnam  portaretur,  ceterottll  font  ad. 

'        .    Y  4'  '  ▼«^ti- 


U  L  1  B  E  R  XXm.   Cav.  X.  XI. 

i— »— ■^^wwiafc-   I -      ■■■  »■  n  ■  !■■■  ■  I  I  j      I  I  ■       I      ■»■^—■—»—1^^ 

U.  C.  543.  a.  C.  N.  309.  • 

eltimeau  ^raeiemi  pecunia  locanda  eKercitui,  ^tti  ia 
lis|»ama  bellum  lafDanda  £ua  faisa  duois^ue  gerebat.r 

'XI.     Brodigia  quoque,   priosquam  aB  ui^be  confules 
rofjciTcerentur,   procurar^  placuit»     In  Albano-monte 
icta^de  coelo  erant  Iignum  Jovis,  arborque  templo  pro» 
InqHg,  et  Oltiae  JacuSf  -etCapuae  murufy  Fortunaeque 
edeSy^et  SinueUae  murus  portaque.    Haeo  de  coelptacta. 
iTueutam  ^tiam  Aui^ilfe  aquam  Albanam^    quidem  au- 
tores.  erant.    Kt  Romae  intuS|Cellam  aedis  Fortis  Forto- 
lae  de^capite  £gnuxrv>   qu^  in  coronaerat,  in  manu^ 
ponte  fua .  prolapfu93o    £«  Priverni  £atiS^  conftabat  bo» 
em  iocutum,  yohuriuinque  freqnenti  Sero  in  taberham 
l^yol^jTe,  et  Sinu^fae  ^atum  ambigmvihter  marem  ac 
etp^n^m  (exu  infanteiQ:    quo»' androgynos  vulgus  (ut 
rleraqu^,  facilipr&addupUcaanda  verbaGraeco  fermone) 
.pp^llatf;  ,.et  lacte  pruiffe.,.ek  cum  elepbanti,  capite  pue- 
uii^'«^aatifm*  .  £a  .prodigia  hoftiis  majoribus  procurata 
t -l^u^Jicatio  circa  Qinnia  pulvinaria,    et  obfecratio  in. 
ip4im;^diem  indid:^ :  et.decretum ,   ut  C}.vHo(ti]ii!ls  prae- 
or  l^idf^s  Apollim,   iiciH  bis  annis  voli  factique  erant» 
'0vefef;faceretqne.     Per^eos  dies  et  cehfbribus  oreandis 
^  P^lvrius  oonful  comitia  ha&uit.   Creati  cenfoi-es,  ambo 
^i  ju>fi€\^m  ponfules  fuerant ,  M.  Corneiitts  CeUiegul^» 
K  Seaipr<o^4,us  TuditaUus.     Hi  cenfores,  ut  agrum  Cam- 
»ai^ii^f^ii^)idum  looarenti  ex  auctontate  Patrum  latum 
tt  ^ebem.ert)  plebes^ue  Jcivit.     Sepatus^ectionem  con- 
3a;itiG^  inter  cenfor^  :<l0  principe  }egendo  tenuit     Sem- 
ronij.  lectio  erat:    eeterum  Cornelius  ikorem  tritditim 
patrihis  fequendud^  a]eba%^  u$^  qm  frimuf  eenfor  t» 
/f   quiviverent^  fuiffet^  eum^rintifemlegerent:  isT; 
uinlius  Torquatus  erat.     Semprohius,  \cui  Dii  fartem 

flemU  dtdfjfent^  ei  jus  liherum  tcsdem  dediffe  Deos.  St 
fuo  ariitrio  facturumi  lecturumque  Q*  Fabium  Maxi* 
HMj  quemjum  frihcifem  Romanae  civitatis  effe^  vH 
^annibde  judice^  ificturus  effet.  Cum  diu  icertatum 
jrbis  effet»  conccdeiite  collega^  lectus  a  Sempronio  prin- 
\ps  in  Xenattt  Q.  Fabius  Maiximus  conful:  inde  alius 
etus  fenatus,  octo  praetentis,  inter  quos  L.  Caeciliiis 
^telltts  eirat,  infamis  attctor  deferendaeitaliae  poftCaa- 

nexi* 


I. 

t 


j;.  ■ «J 


U.  C543-'  a.  C  N.I209. 


m^fmm 


nenrem  cl^em*  In  ^qaefuiibus  qtioque  noiis  eaftem 
ferv^ta  fiauh,  ied  'erau^'  pevpauci,  qups*'  oa  iufaaiia 
•tftiBgem.  IlHs  enmibus  (etnkalti  erant)  adeioti  equj^ 
qiii  Casmettiiuin  legionam  eqpites;  in  Si«l|a  erant*  a^ 
diderunt  acetbitati  etkm  tevp»,  ne  pratseisrta  ftipeiw 
dia  prdcedercnt  iis,  quae  equo  lpublico''eiiuHraerMtg' 
fed  dena 'Aipendia  equis  piivatia  .^oerent^.':  Magnum 
praetqrea  nameraa^eorumiConqoiAverant^  qttiequo  liie-» 
rere  xleberent:  atque  ex'  iitv  V^^  prinQifiiq?e)Ufi.  bel-r 
li  feptemdecxm  annos-aativfaerant,-  neqae.  militaTeraiii^ 
omnesaerarios  feceruat*  .X.o0^Tenmfe;inde' reficiendai^ 
quae  eirca  forum  ^ncendio- «epn&UDta  eEant , .  s  £epteai, te« 
benias,'xi]AedIum,  eiriiaii  vegium.     .  

*  Xil.  l^mtisact]anm«i^«', >^naeRtwue  agenAierant^ 
confnles  ad  bellum  profecti.  Priot  FuitrittS'.ptae^£fa« 
C^piiam.  Pofi  paucos  dies  confecuttts  Fabiua;  qai  et 
(Dollegam  coram  obteftatus,  et  per  Hteras  Maroelium^  ut 
qoam  acerHmo  beHo  detineret  Hannibaiemxi  dum  ipfe 
Tarentum  oppugnafet :  ea  urbe  ademi^  hofd  jam:  imdi* 
que  pulfo)  nec  ubi  conCfteret,*  nec,  quiditdum  refpice» 
ret  habenti)  ne  remorandi  qoidem  caulam  in  ItaJia  fore^ 
Rhegiuflbk  etiam  nuntium  mitdt  ad  praefectumprae&diiv 
qaod  ab  Laenno  conbile  «dhrerfus  Brutiios' ibi^  looatiHn 
erar^  oeto  mi^lia  hominam,  pars  maxima  ali  Agathywna 
(iicut  amea  dictum^^elt)  ex  Sicilia  tradaeta^  Tra^to  yirere  ^ 
hominum  afTuetorum*  addtti  et^ant  Bruttiorum  indidon 
perfugae,  et  audacia  et  audendi  omnia  neceflitatilms  pa- 
res.  Hanc  manom  ad  Bruttium  primiim  agrum  depo- 
pukindum  duci  juCftt,  inde  ad  Cauloniam  urbem  oppu* 
gnandarii.     Imperata  non  impigre-folum,'fed  etiam  a^  .  i 

de,  exfecuti,  direptis  fugatisque  cnltoribus  agH,  fuoa. 
ma  Ti  urbem  oppugnabent.     Marcellu^i  et  confulis  lite^  I 

ris  excitus ,  et  quia  ita  in^aniidam  induxerat^  neminemv  \ 

ducem  Romanum  taip  parem  Hannibali,  quam  fc ,  effe^  J 

ubi  primum  in  agris  p&buK  copia  fuit,   €;;c  hibernispro-  ^ 

fectus,  ad  Cannulium  Hannibali  occurrit.  Sollicitabat  ad  '! 

defectionem  CanuGnds  Poenus.  ceierum ,  ut  dppr6pin-r 
quare  Marcellnm  aiidiTit,  caftra  ind^  movit.  Aperta 
eratregio,  £ne  ullis  ad  hxfidias  latebris ;  iuqne  in  loca  \ 

/ '   ■         Y  5  faltuo-  1 


IJB  C.T^BIE  R '  XXVn-  •'  <^A  >.  TBLL  XJIC 

U.  C.  543-  a.  C.  N.  209. 


m^am 


fliltuda  cedere  inde  coefliit. biyiairceilus  iwftigiisiji£tftbat, 
ea£tra^e<^oaftris  confereljat;^  et^  opere  perfecto,  extsm- 
1^0  in  aciem  legiones  eduee^hat*   'tiannibal,  .taniaatiiii 
per  ^uites*pedituaiqtte  jaeulatores  leVia  oertamina  £a« 
rlfns:y  caCdm'  imiTOrCae  {ng^enofi:  necefranum  .daoebat. 
trtfetustfiitameu  adid^^ixod  vitabat,  cdrtmnCn.     Noeto 
IjfraegrefTum  laffeqaitur  locis  planis  ac  patezitibiit  Mar- 
eeilutv    eaftn^^mdie  ponentem^    pugnando  undtque  iii 
munitoresf  .apf^eisibttsjprobi&et»     Ita  %na  coUa^,,   pu« 
gttatvmqda.  totia' copiisi..  et, ':^m  jam  nox  inftaret, 
JMaYte  aeqttor.'disceiIum>e&'..Jbafttx^  exiguo  :diftantia  ^fpa* 
tfp,  YaptuBr  ante  noeteita.qpoeviihunta«     Poftero  dj^  luce 
prima  Marcellus  in  aciem  xiopiaa  >»duadl;..  i^ecJiamiibal 
detrectavit  certamen,    raultis  verbis  adhortatus-militeSi 
Ik i 'imiKnrtf,  Tu^eui  CaamrMmqtti  1    €9ntuniir0Ht  /e- 
tociam.iufiifij.^.gird  ottfue  inftare.em*    .M09  iur  ^mu 
ias  fyceren  ..m^rcafifui  ponere  foH^    non  reffirare-  ain$ 
eircftmfpi&exa^ ,  quandae  fimut  driektejn  fclem   tt.  Romom 
fi^fp  aeiek  («'  camfiis  videncbm.  effe.    Si  mo  fv^t^U^  haud 
Acrujentu^,  .iikpat'\:  .quietiut    tinnde    tranquilliusque    enm 
t^Uasurnm.    :Hi$  initati  adbort«itioiubus,   Hmulque  tae- 
dio  f erocitet JiQftium  quotidte,initdntium  lacef fentiumquei 
yciiter  proelium  ineunt,     Pugnatum  amplittS  dt|aho&  bo- 
ria^eft.  cedere  inde  ab  Rofijiani^fd«9ttra  aU<et  exlraordi- 
jiarii  coef^ere.     (jjuod-  ubi  JHA^cellus  vidit,  duodavioefi* 
mam  legrpnefB  iA  primamaclem   inducit*     Dum  alii 
trepidi  oedunt,  alii  fegniter  fubeu,nt,  turbata  tota  aoies 
«ft,  d^in  prorfus  fufa;  et,  vincente  pudorem  metu,  ter* 
ga  dabftnt.     Cecidere  in.  pugna  fugaq.ue  ad  duo  millia 
et  feptingenti  civium  fociorumque :  ia  hls  quatuor  J.\o- 
mani  centuriones,  duo  tribilni  miiitum,   M.  Licinius  et 
Mt.Helviu^.     Signa  miliuria  qu^tuor  de  ala,  prima  quae 
fiigit;  duo  delegione,  quae.oedentibus  fooiis  fuoGeffe«> 
rat,  amiffa., 

:  Xlll.  Marcellus,  poftquam  in  caftra  reditum  efl^ 
concionem  adeo  faevam  atqu^  acerbam  apud  milites  ba- 
buitj^  ut  proelio,  per  diem  totuui  infeliciter  toleratb^ 
trifuor  iis  irati  ducis  oratio  effet;  ,  Diis  immortdihus^  mt 
in  tali  re^  laudet  gratasque^  inquit,  ago^^  quod  victar 
hoflis^    cum  tanto  favare  incidentilmt  nobis    iu   vattum 

por- 


L  1  B  E II  xxm  ca».  xni.        sir 

'  U.  C.  513.  a.  C.  N.  209. 

fOfW^ii^   mm  ifjk.ujtrtkiiftyiggrtffusn'   defiruiffttjff  frQ^ 

ftm  mUm  tfrrort  c^ra ,  quio  omififiit  pngn$m,     Qui  ^ 

9ur  ik^  fui  urror^  fuat  rtfffute^  fuL^.  tt\citm  ^uibui 

fugumitist    MiPio  tmknos  c^fitP    uompe  iicUm  fuut  ki 

ioflis^  quos  vttt^eucU  it  vk0os  fcqucttio  ^riorom  aeftotitf^ 

obfilmjliftis;     quibus    dies   uo^tisque  fugitt^ihus  f$r    hgs. 

dtos  kiftitiftit;    quos  livHms  froiliis  fotigt^isi    quos  hi^ 

fteruo  dii  uec^iter  facer^^    uoc  coftr^  pouere  fuffi  eftif* 

Omi^to  io^  fquibuf  gloftoti  foteftis:    euflts  4$  iffius-ffii 

dere.uc-fotuiten  vos  ofortet^  refergm*  muifei  .$equis  m§t^ 

uibttii  kefterno  die  diremiftis  fuguom»  »  Qutd  haec  npx^ 

quid  hic  diis  otiulit  ?    veftroe  w  cofioe  immiuutae  fuutf^ 

am  iBarum  o»e$kif    ^on  tquidm  mihi  cupt  exercitu  mefi 

lofui' vidooifi   ttic  cum  Romuitis  milisUtus»    cor/poru  tau^ 

ttnu  utque.armuemim  funt*    Au^  ft  eotdem  aniu^  hof^ 

bniffesisy    ttrga  viftrm  vidiffe$  hcftis?    figua  alicui  m4^ 

fulo  attit  cohorti  obstuliffet?*  jidhuc  ^efis  Romanis  hgioy 

nibus  gloriabatnr,    ifosiUi ,  bfidieruo,  diS  ffiiff^  f^g^\ 

etmrcitus  iediftis  decus*  .:Cl4im>r  in^^j^rtuSf   ut  yeni^o^ 

ejns  diei  ctaret;   ubi  t^llrt^  4^dct.e)Ef»f]firetur  tnilitai^ 

luoraiSi  aniinos*     Ego  vero n^riay^  inqui{N,  milites ,  et. 

vos  cf/^iuo  die  in  aciem  educ4^\    tt$  ^victaret  potius^ 

quam  victi^    veniam  imfetretist    quam  fetitis.:  Coiiori]j< 

bus,  qoae  fignji  amiJCeranti  hordeuai  dari  jufCt:.  ce|t- 

tunonesque  manipulorani,  quoram  figna  amiira  fuerantt; 

deftrictig  gladiis  discinctos  deftituit;  et,  ut.  poftero  die 

omnes^' equites,  pedites,  armati  adeffent^^ ,  edixit.    Ita 

cdtiGio  dimiffa  fatentlum,  jure  ac  merito  ^ii^  increpitps ; 

neque  illo  die  virum  quetiquam  in  acie  Romana  fuiffei 

praeter  unum  ducem ;  cui  aut  morior  fatisfaciendum,  aut. 

egregia  Tictoria «  effet,     Poftero  die  ornati  armatique  ad 

eaictwn  aderant.     Imperator  eos  coDaudat,  pronuntiat- 

que,  a  quibus  orta^  fridi^  fitga  effet^  coh^rtesque^   qttae, 

figna  $mififfent^  fe  in  frimam  acitm  iuducturum.     edicert 

jam^fefe^    omuibus  fuguaudum  nc  viucendum  effe:    et  an- 

nitendum  fiugulis  uuiverfisque$    ue  fri^s  hefterndt  fugae^ 

quam  hodiertute  victotpae^  famu  Ramam  ferveniat,     Inde 

cibo  corpora  iirmare  juffit  ut,  fi  longior  pugna  effet,  Tlri- 

bus  fufiicerent.     Ubi  omnia  dict^  factaque  funt,  quibus 

excitarentuir  aniuai  i^itum  %  in  acii^  procedunt. 

^  xiv; 


S4«  LlB^R  XXVli:    tAP.TClV.' 


U.  C.  543.  a.  C.  N,  20^. 


XIV.     Qobd  i>bi  Mannibali  nuntmtttm  et%;'  Cum  t9 
§Hmiru0t^  iti^ni^v  hofte  res  eft,^  -  qui  nee  honmi^i   nec  hm- 
lam  ferre  f6rmn<w^   foteft.     Seu  t>icit  ^  ferotinr  inftat 
inctis :   feu  victui-  dft ,    iftflmrat  €um , viaoribut  eertumeu. 
Signa  ind^-lyailere  jaffit,  copias^dnoiU    Pll^ataih  utrizi* 
^u^  aliquantOy  quaijp  pridie,  actitrs  eft:  Poenis  ad  obti« 
Sienduni  heftemUa^.  deea^  annitentibus,  Romanis  ad  de- 
'aaendaEii  ignemit^iaiai.     Sitiifira  ala  ab.Romanis  et^co- 
Ubrtes,  quae  amirerant  lign^,  in  pritna  acie  pugnabant, 
^  legib  yicefiima'  ab  dext|-o  corau 'inf tructa.     L.  Corne-> 
Kus  Lerttultis^ei  C,  Claudius  Nero  legati  cornibns  prae- 
•^ant,'Mar6ellus  mediam  aciem,  hortdtor  tefti^que  prae* 
feiis ,  firtnabat. '   Ab  'Hdnnibaie  Hi»pani  prtmam  obdne* 
liattt  frontctti,  et  W  roboris  in  oiiini  exercitu  erat.   'Cqta 
ejxicep^  dVn  pugtia-etfet,  HannibaVwephantos  in  primam 
Acibm  induci.]UG(lt:  fi  q»em  in^cere  ea  res  tumuhum  ac 
ipaTorem  pofTet.^  '  'Et  prinfo  tnrbarant  figha  ordiifcesqaei 
et  partim  occdlclttis,  pattim  disfipntis  terro^e,  qui  circa 
^ant,  nudav^ant  una  parre  aoiem.   latiusque  fuga  ma» 
tiaffet,  rti  C  •Decimhis  Mavus  tribunuS  militum,^'  figno 
lif-repto  primi  haftati,    mahipulum    ejus   figni  fe  feqid 
juffiTfe^.     duTtit,  hhi  maxiine  tumaltum  oongk>batae  bel- 
luae  faclebant,    pi9aque  in  eas  qbnjioi  juffit,     Haefere 
otxmia  tela  haud  dtfficili  ex  propinquo  in  tanta  oorpora 
ictu,  et  tam  cohfeVtisi  turba.'  fedut.non  omnes  rulnerati 
funt;  ita,  ih'  qiiorum  tergis  ihiista  ftetere  pila^  (lit  eft 
genus  anceps)  in'fugam  verfi-etiam  integi^os  avartere* 
Tum  jam  non  tinus  manipulus,   fed  pro  i'e  quisque  mi-  . 
les ,    qui  modo'  affequi  agnlen  fugientium  elephantoruaEi 
j)oteratj  pila  conjicere.   eo  magis*  ruere  in  fuos  O^Uuae; 
tantoque  majotem  ftragem  edere,  quam  inter  hoftes  edi^ 
clerant,  quanto  acriiispavor  confternatam  agit,  quam  ixi<* 
fidentis  magiftri  imperio  regitur.     In  perturbatam.trans. 
curfu  belluarum  aciem  figna  inferimt  Romani  pedi^es : 
€t  haud  magno  certamine  diffipatos  trepidantesque  aver« 
tuht     Tum  in  fugientes  equit4ittim  imuiittit  JVlarcellus^ 
Tiec  ante  finis  fequendi  eft  factus,  quam  in  oaltra  paven« 
tes  compulfi  funt.     Nam  fuper  alia,  quae  terrorem  trepi- 
dationemque  facerent,    elephanti   qubque  duo  in  ipfk^ 
porta  corrui^ranti  coactique  erant  milites  per  foflam  val- 

,         '  lam.^ 


■^ 


L I B  E  R  XXVH.'   Ca*.  XIV. W.  S4<J 

U.  C  643.  a.  C.  N.'2oq. 

Ittmqueruere  iii  caltra.  ibi  maxi ma  hofti urp  ca edes^  fapta*: 
caela  ad  octo  millia^bominutny  quinqise  elepbanti.  Ned 
•  Homanis  incruenta  ;victoria  finit.  x  miUe  ferme  et  feptin* 
genti  de  duabiis  l^iembus ,  et  fociorum'  fupra  mille  et 
trecentos  oceiH:  vulnerati  permulti  ciTiuui' fooiprumqucA 
Hanhibal  nocte  proini^tacaftra  movit.  '  Cupientem  infe^ 
qui  Marcellum  prohibuit  multitudo  lauciorum.     \    ^ 

XV.   Specuiatores,quiprofequerenturagmen,  mifli^ 
poftero  die  retuJerunt,  Bruttios  Hannibalem  petere.    lis- 
deixi^  fere  diebus  et  .^d  Q.  Pulviom  confulem  Hitpini^' 
et  Lucani)  et  Volcentes,    traditis  praefidiis^  HannibaUs^ 
quae  in  urbibus  habebant ,  .dediderufit  ^efe ;  clementetv 
que  a  confute,  cum  yerborQm  tantum  caftigatione  ob  eri 
'    torem  praeteritum  ,  acc^plk     £t  Bruttiis  iimilis  fpes  ve-» 
iiiae  faeta^eft:<  cum  ab  ids  Vibius  et  Pactjius  fratfes,  lon-* 
ge  nobiiiCiimi  gent*f$  c|us,  eandem,  ([uae  data  Lucanis 
erat,  conditionem  deditibuis  petentes  veniffent.    Q.  Fa« 
Vias  conful  op.pidum  in  Salleiitinit  Mandtlriaii:i  vi  cepit. 
ibi  ad  quatuor  millia  bominum  capta,  et  c€t4»tfae  praedae 
aliquantum,     Inde  Taremuui  profectus ,   ia  iplis  fauisi-' 
bus  portus  poljiit  oaftra.     naves<,    quas  Livius  tutandis* 
commeatibuss  babuerat,  partim  machinationibus  onerat 
epparatuquemoeniumoppugnandorumf  partixn  tornientis 
et  f«3ci^  bmnique  mif&litim  telorum  genere  inftruit ;  olie-^ 
xarias  quoque,   non  eaf  folum,   quae  reinis  agerentur; 
nt  a^lii^nacWnas  fealasque  ad  liiuros  ferrent,   alii  procul 
ex  navibus  vulner^rent  moeniom  propugnatores.     Eae 
uaveS)     «b  aperto  mari^ut  arbcin  ag^ederetitnr ,   4n- 
l^motae  parataeque  funt.    Et  erat  liberum  ^iiar^  \  otaffe 
VnnicsLi    cum    Philippus    oppngnare   Aetolos    palraY*et» 
Gorcyram  transmifta.     In  Bruttiis  interim  Caulonis  dp- 
pagilAtores ,  fub  adventum  Hannibalis,  ne  opprimeren<« 
tur  9  in  tumulum , .  a  praefen^i  impetu  tutum ,    f^  'rece« 
pere.     Fabium,  Tarenrum  obfidentem  ,  leve  dictu  niO'* 
menpgm.t^ .  rem  ingentem  potiundam  adjuvit,     Pra^Ii<* 
diam  Bruttiorum  datum  ab  Hannibale  Tarentini  faMe4 
bant.  ejuspraeiidiipraef^ctus  deperibat  amore  muliercix« 
ln^  cujus  fraier  in  eafieroibi  Fabii  conf ulis  erat.     Is^'  cer- 
tiQr  literif  fofO^.JFeaKil  de  non  coaiotetti^me  aAtetlafe^ 
....  loeur 


'85*        L  1  B  E  H   XKVn:    Caf.  XV.  XVL 


"^         U.  (J.  543. a.  tj.  W.  209. 


N 


locupletis^.  «tque  inter  popularesi  tam  honorati,,  fpem 
.  ikactus  ]^er  fororem  quoUbet  iilipelli  ajnantem  pofte,  qaid 
fperaret;,  ad  confulem  detiilit.  quae  eum  htud  vana  co* 
gitatio  yiCa  effet,»  pro  perfoga  juCfu»  Tarentuin  transire, 
ac.per  J^rorein-praefecto^conciliatus,  primo  oeeulte  ani- 
iQUin  ejas  tentando»  dein,  fati^  explon^  leTitite,  blaa* 
ditii^  muliebrtbus  perpulit  eum^  ad'  prodltionem  Culb- 
diae  loci,  cui  praepofitus  erat.  Ubi  etratio  agendaerei, 
^tempus  convenit^  miles,  iiocte  per  intervalla  Itatio* 
num  clam  eie  urbe  emiffus<,  jea,  quae  acta  erant|  quae* 

?ue  ut  agerent;ur,  convenerat^  ad  cG^folem  refert.    Fa« 
ius  vigilhL  prima,  dato  iigno  iis,  qui  in  arce  erant,  qui* 
quijacuftodiam.  portus  habebant,   ipfe  circuito  portu  ab 

,  regione  urbis  iu  orientem  yerfa  oocultus  confedit.  Ca- 
nere  inde  tubae  iimul  ab  arce^  limul  a  portu  et  ab  nafi<» 
bus,  quae  ab  aperto  mari  appuifae  eraht;  claoiovque 
vndique  cum  ingenti  tumultu ,  unde  minimum  pericQli 
erat ,  de  induftria  ortiiisv  Conful  interim  iilentio  cond* 
nebat  fuos»  Igitur  Oemocrates,  qui  praefectus  intea 
clafGs  fueraty  forte  illo  Ibco  praepoGtus,  pbftquam  qaieta 
omnia  clrca  fe  vidit,  alias  partes  eto^  tinnultu  perfonare, 
ut  loaptae  urbisinterdu^m  excitaretur  damor,  veritusne 
tnter  cunctationem  Tuam.  confjul.  aliquam  vim  faceret) 
fgnaque  inferret,  praeiidium'  ad  arcem ,  unde  maxime 
terribilis  accidebat  fonus,  traducit.  -  Fabiiis,  cum  et 
extamporis  fpatio  et  ex  filentio  ipfo  (quqd,  ubi  paujo 
ante  ftrepebant  excitantes  vocantesqUe  ad,  arma,  in(^ 

.  nulla  accidebat  vox)  deductas  cuftodias  fen&ffet;'  ferri 

fcalas^  ad  eada  partem  muri,  qua  Bruttiorum  cohortem 

praaiidium   agitare  proditionis  cqnciliator  huntiaterat^ 

jubet.     Ea  primum  eft  captns  marus^  adjuvantibiis  reci- 

pientibusqueBruttiis:  et  transfcenfum  in  urbem  ef^  i^' 

de  et  proxiina.refracta  porta,  ut  frequenti  agmineligi^ 

inferrentur.     Tum,  clamore  fublate,  fub  ortum  ferm* 

lucis,  nullo  obvio  aritoato,  in  forum  perveniunt:  oinnes- 

que,undique^  qui  ad  arcem  portumque  pugnabant,  sA 

&  a^iiverterunt 

. ,    »  '  '• 

XVI.     Proelium  in  adStu  fdrt  majore  impetu,  quaia 

f«rfe:v^aziiia »;  commjCftvn  efu  nmk  aniiiici  1  hon  armis, 

noa 


t    • 


L  I  B  T:  R.  XXVIt     Ca  p.  XVr.  T         5SI 

U.  C.  543.  a.  C.  N.  409. 

non  »rte  belli,'  non  ytgote  an^  viribus  eorporis,  .pir  i\de 
tnano  Tat-entinu»  erat.  Igitur,  piiis  tantum  con)ectiyii 
pria&pene,  quam  confererent  manus,  'tet^  dederunt) 
dilap£qae  per  nota  uilLiis  itinersi  in.  Tuas  aniicorumque 
domos.  Duo  ex  duclbus  Nico  et  Democrates  fortaitet 
pugnaiites  cecidere.  Phi}emenns  ^  qni  proditionia  ad 
Hannibalem  aoetor  fueirarv  cum  citato  eqoo  ex  proe^iQ 
arectus  ^ffetj  vagus  paulo  peft  equus  errans  per  uibejBi 
eognieas;  eolrpusni^squamiiaventum  eft.  orediium  tu)g^ 
eft^  in  pateum  apeniim  esc:eqtio  praecipitaffe.  Ceirth^t 
)onem.autensr,')praefectf}m  praefidii  Funioj,  cum  confim^f 
moratione  paterni  hofpitii  polltis  armis  Tenientem  a<i 
confulem,  miles  obvius  obtruncat.  Alii  alios  paffiin 
line  discrimine  armatos,-inermes,  caedunt,  Carthagi- 
nienfes  Tarentinosque  pariter.  Bruttil  quoque  miiTti 
intet^feoti,  feu  per  errorem,  feu  vetere  in  eos  iniito  odio^ 
feu  ad  proditionis  famam  (ut  vi  potius  atque  armis  ca>? 
ptum  Tarentum  yideretur)  exftinguendam.  '  Tum  al^ 
caede  ad  diripie^am  urbem  discurfum.  millia  triginta 
ferviliom  capituii;!  dicuntur  capti:  argenti  vls  ingens  facti 
fignatique:  auri  ootoginta  tria  ntillia  pondo :  iigna  ta^^A' 
)aeque,rprope  ut  Syracufarum  ornamenta  aequaveri^Kft 
Sed  mi^jore  animo  generis  ejus  praeda  abstinuit  FabiuSy 
quam  Maroellus;  qui  interroganti.  fcribae,  quid>  lieri 
fignis  vellet^  ingentis  tnagnirudinis  I>ii  funty  fuo  qms- 
que  hal>itu  in  modum  pugnantium  formati)  iyecs  irtUM 
larenttHif  relinqui  juflit.  Murus  inde,  qui  urbem  aU 
arce  dirimebat,  dirutus  eft  ac  dis)ectus.  Dum  haec  Tai 
renti  aguntur^  Hannibal  iis,  qui  Cauloniam  obiidebant,^ 
in  de^itionem  acceptis,'  audijta  oppugnatione  Tarenti, 
diesndctesque  euriim  agmine  acto,  cum,  feftinana  {Ld 
opem  ferendam,  captam  urbem  audiffet;  Et  Ronwni^ 
inquit,  Junm  H(mnib(dm  hnhent.  tadm^  qun  ceptra*- 
mus^  arte  Tarentum  amifimur,  Ke  tamen  fugienti« 
modo  conireniffe  agmen  videretur,  quo  ^ohftituerat  lo-*. 
Go ,  qUinque  niiUia  ferme  ab  urbe  pofuit  coftra.  ibi.  pau- 
cos  mbratttsdies,  Metapontam''fefe  recepit..'  inde  duoa» 
Metdpontikibs  eum  literis  principum  ejus  civitatis  ad  Fa*^ 
bium  Tanintum  mktit,  fiQem  ah  4»mfule  aecepturos,  im-  - 
punita  iif  ^ova  fore )  -6  MAtepoiiiiim  'ei  cam  |a»eiidio 


$St        L  1  B  E  R  XXyil.    CAf.  XVI.  XVII. 


U.  C..543.  a.  C/N.  2ob, 


^^^«^^"«■■•«■■■W 


Pimico  prodidiilent.  Fabias,  Tert^i  quae  affe^r«m>  .elb 
ratUs,  diem,  qna  acdellurtts  e(ret..Metapoxitu<n,  :  c^nlti* 
tuit:  iiterasqtie  *ad  principes  dedil-i  qt<ue  a4  Hannibftlem 
delatae  funt.  Eniravero  laetus  fuceeCfu  fraudis,  ii  ne-taY 
btus  quidem  doio  inTictus  f uiilet ,  ha^d  procal  Metapon- 
.  to  inudias  ponit./  Faluo  aufpicanti  prias ,  quain  egrede- 
retur  ab  Tarento^,  ares  Cemel  atqne  iterum  npn^addize* 
runh  hoftia  quoque  caefa  ^nfulettti  Deos  harufpezi  ca^ 
i^endnmafraadehoftilietabiqfidiiSy  praedixit..  Aftctapon«i 
tin],  poftquam  ad  conftituuim  non  yenerat  dien^  pem^iGf 
itt  canctantem  hortarentur,  repente  cDmpreheaaii»  ineta 
gravioris  quaeftioms,  detegunt  ihlidias.  ^  . 

^  XVII»   (Aeftatis  ejtis  principtOi^  qua  haec  a^eban|arj 

P.  Scipio  in.Hispania  cum  hiemem  totam  reconoilian- 

dis  barbarqram  animis,  partim  dpnis,  ^rtiB^  reioiXtione 

obiidam  captivorumque ,  «abfuniliGCot ;  .Edefco  ad .  eum^ 

danisinter  dobes  Hispanos,  Tenit»     Erantconjuxiibe- 

riqae  ejus  apudRomanos.  fed  praetei^  Q^m  caujranjietiam 

Telut  lortuita  inclinatio  animordtti,    quae  Hispaniam 

^ipixnem  ayerterat  ad  Rom^nilm  a  Punico  imperip,  tx^axit 

etim.     Eadem  caofa  Indibili  .Mandonioque  fuit,  *iiaud 

dubie  omnis  Hispaniae  principibus,   cum  omui^  popula- 

rium  manu,.relicto  Hasdrubale,  fepedepdi  in  :im<Diaen«      1 

tes  4:aftris  ejus  tomulos ,  unde  per  continentia  )uga  tutus      ' 

receptus  ad  Romanos  eilet^     Hasdrubal)  oum,  hoitium 

res  tantis  augefcere  incrementis  cerneret,  Aias  ijoaqdinui, 

ac  fore,  at,   nifiaudendo  aliqaidmoreret,  qua  coepit 

fetit,   fluerent,   dimicare  quam  primum  ftatuic    ^Scipio 

aridior  etiani  certaminis  erat^  cum  afpe,  quau;i-Aiccef- 

fus  rerum  atigebat,  tum  quod  prius,   quana  juogerexuur 

hofdym  exercitus,  cum  uno  dimicare  duce  .exercittrque^ 

2uam  iimu]  cum  unireriis,  malebat.  Cetorum^,  .etiam, 
cum  pluribus  pariter  dimicanduin  foret,  hr^  qnltdam 
oppias  auxerat.  >  nam  cum  yid^ret,  nullum  ^i[p  Dkayiunpi. 
ofum,  quia  yacaa  omnir  Hispaniae  ora  claCQbusPunicig 
erat;  fubddctis  nayibusTarraconei  miyalesji^c^^  t^rre- 
Itribus  oopiis  addidit.  et  armorum  affatam  erai<iO||{pi$oriua  < 
Carthagine,  etquae  poljt  captam  eam  fecerati  :^tp  opi-  ' 
^eom  iiumero  iiiflliife»    Ciiuto.w  ggjpits  $6}fiy>^i;  ^veris 

prin- 


\ 


ttvmBc  xxvn.  -  ck'iu:x*ii.  xv^ir.    358 

fkvincipio  ^b  TfiOtaobnie  ^^eUa^  ()(teii  4nim  et  La^iii^sTedr 
terat  ab  Rohis^  fii&e  qm  nihil  xita]CQritf:rei'fti^tamsYd[^ 
biit)  duoe^e  ad  hcili^m  pergit*  Pto:.  oinnia  paddfa  eim^ 
iit«njiisque  pobiklifiiies  to-ansiret,  pHefequemlbiis  exek 
pxentiblisKJub  ^biis,  Indibilis  et  Ma^do^ius  ^m  ;ftii| 
eopiis  occanremxife;  IndibUis  pi^o  <ulroqiie  loeutus,  haufl* 
«n4(piam«tribiffrbKais.ftblidemeaatQqve^  fed' potius  cuii% 

-vseffeouiida-gtd^Tiiatev  B^P^^^V''^^^^  transttioneni 

niL^tteeef(arunn«:'quazh  gloriahti  eatd:Vdlut.pr»iiam  occai^ 
fivhenrnpCBnK  ^sir)e  inim  fe  4  imAtfupu^nm^  tx/icra^ 
bdt^vheraus.foc»f,^\\n»9iit  fnfjpiCtMm  tffe.  '  Meqnt^^nmvf^ 
wfrtfhendtre  moreiir  hmimtfk^  fi .  tmen  nnceff  tfdim 
CttAy»,  vimttu«ih»sisvx  ^bmr.  ...-Meritainde  fua^-in  dtK^B 
Cart^aginiattCBt  commemQravitv  arari^iam  cbutrae&rttmi 
£iperb»ami{i^v  et'(tannis,gen26ris:in)uriasin  £e  atque  po^ 
pdares«  ..  ii^  earfns  dumtaxat  fnum  ad  ii  umpt^p 
Mpui  tos  fitiffet  unimnm  iam  fridemibi  effe\^.nkiJHS44 
fiu  erederemtt  eaHL^  indBeos  q»t}^r  xonfifger^JuffUcesi 
qui  ntqutm^-^omigum  vim  at^titninjuri4s  pati:.  :Se  $4 
Scmdnem.Qr0te^  Ut  tronimp  fibtnec  fraudi  (tpud  4um^' 
ne/kJi>noriJ^t^:.ptgleM  ex  hic.  ^«'r  exferiundo  cagnorit^ 
perinde.  ofiirtf  forkf^prefium  fic^ret,  Itapiferlusr  w 
^xiiiAt  ftciurumJRomatmsi  ntea  pro  trarisfugishalntiiii 
wm  %  qui^rtiSP:  dmterittt  focietatem  ratam ,  ubi  nec  4ivi- 
nL,quidquamii'w:ii«P  bumam  filnctum  effet.  Productae' 
d^nde  injOQodEpfsctum  iis  CQTlpxges  liberique  lacrimanti.* 
bMgeudio^rff^untur;  atque  eodieihhofpitium  abductrj 
Efltero  di«  ff edera^  accepta  fides ;  diibifrique  ad  copi^^ 
^^Lducenda^.  iisdein  deinde  caftna  tend^banv^  doioMe^ 
4uoibus  iia'Ad  hoftem  pferfentum  eft.  j.  .1 

J  XVIIL^  ^  Proximus  Carthi^kQEum  es^ereitus  Hbs^ 
df ub«iUI  prflp^'  urbem^aecnlaiii  erat.  pro  ctiftdsequitUin'; 
ftation^  hahebat.  faL  eas  velit^  ahtefighanique^  et  qui^ 
primi  aeminii.earaflit  4  ad^nientes;  ex  itinere, '  priusquan» 
c^ftrls  foeuiK^.capiSKSenti  jideo  cdntemtim  impetum  fece^' 
Y\ktit%  us  faciie.apparereti  quidi>utriqttie  parti^ animoruili 
effet^ .  l«r I  cftfiira  tt«iuda  f ugi  compulfi  equites  funt  i ' 
fignaqM  Romami  pbrus  prdps  ipfis  illata»  Atqae  il)o' 
wld^m  diei  vHtat^  taxtnimrad^certamen  animk^  'eaftra  * 


JS^     .:it- 1  B  It^R., XXVn.    /CArfJXVflt 


m^itmmmn^'!^*^ 


^t^^i^Ni*— — ^— I     ■  ^- — : ^ 


JR^mani  {)O&i^ant..5£{oct0>HasdrabaLi]|  (tuknliluito  copiap 
^ecipitf.iplano^  oaibjK)  dn.|iiiniiH>  pat^nfonc/Afiwrius  ali 
'  ^trg»;  •amecircaqueval^tripapraofsqpkor^ejttsmiiiam 
4iagebat*  Suberai>  et,  altera  infenbr  JfiibqiznA  «faCtigio 
plafnides.  eam'  quoique  altera^ct^picki' idud;  fiaeUiordn 
^[QtJi£\xm  adibibat.'  in  Imnc  inIerioi)nn*:':oaiKrpum:jBo« 
£(ero  die  Hasdrubal,  poftquf^m  ftaniBQSLfwknjeaftris  iio% 
ftium  aciem  iidit ,  nqukefrNv^daSi  JttTinmquie  attno^ 
rum.  BaJiaacea,  et  Airos  dimifit.'.  Scijno,  .qinzutEtTeotiw 
ordii»esr£ghaqu«r j  ofeendebat,  kafi^eni^  fmmlmmau.fye 

nonvirmth  armorumquf,  fiurr  sn  .couffnvfn. .  Jki  altuifim 
mdfJ^in  sHttbuiife )  Garkhkginm ,  ;  qifae  fmfsfmi^t  Mles^ 
^onmnut.      Net  tumulitr  ^i  :nef'  jnr^n^r^  ntlmdre  quidena 
armir  ei^fitifftJnit.-aekHtL ^rr^4itisttdin»^,rfmti^epiffen^ 
hpfies  V  Ut  fer  fraedfpitmtt  pravtu^ta  Jdieiwiis  fugerenM^ 
wn.quQqueJe  iUis  fiigam^laufufiunK^JCohij^t^  dna^ 
^teraia  ^ttere  faiK^estvaHiasr,  per  qcto  d^&ferMturamnis^ 
jttbet;  alieram, .  viamdnlidcre,  qua».ab  Qrb#^^t  ^tumi^i 
ybliqufeiu agros  ferret;  ipfe expeditpe,  qwipridie  fta^ 
^i^ajioftiumpepulcrantf  ad  Ievei»'.ai«atui«iH ,  iniiiiia 
Xtantettic&iperoilio,    doc^it..     Ber  aj%ma  ^ptim©^.  iihi^ 
aJiud  c(ua'm  via  impqditiv  ieife»    deinAp^-itttafiib  ictuml 
Yenemnt,  k^iorumiprimoiomiii&giaiiwpwirfisiiiigew 
#ft  in  eos:  iprx  contraj  fixa,  quae  l^ycus  JTceata  paflinii- 
cn^nia  feraie  miffiHa,  pwbct^  ingerer^ittwrmilites  loi' 
l^m,  fed  etiam  tiirba  calonum  immiatt^irtiiaii?.     C^oJ 
ifum  y  ^jteriquami  a£eenfii8'  difiioijis^  erat /,  »et^i^ope  obroeJ^ 
TimKxu^  ffli*  f^sqtte^^,..arBaen2din^*Jlia«rifen/rttccet^^ 
muros,   et  pertinai?!»  animi,    fubie^imt'  jpti^i.     QsL 
limul  cepere  aliquid  acqui  loci ,  ubi  firmo  confifierent 
gradUi  l^Tem  et  concvifetorem^hoitem,:^que4i*^ 
tH|:um»:Pi|m  procvil.iDiffiHiius^ugna^jtthKttltir^    i)&fmbi- 
Ifjm  eun4em  ad  cominus  confereiidas.mtftus'^  expul^- 
runt  loqp,  et  cum  caede^ag^a  in  aciea^iMavriiiperftan- 
t^  tumi^o  impegere.    rfade  iSeipio,  jtd6r>«#»«rllis  me* 
4iam  e)?Mere  aciein  victafcibus,  cetera^^^pUscumLa^lid^ 
di.vi4it;  atque  eum  parte  d^xtra  tumsl^  oiminiFe,  donea  ^ 
nfiQ^lieri,^  afcenfus  vi^  i»reni|*et ,  ,  ^abntk-  iipSnn^  laettu  ^ 
Qrcttim  juiid  mfl|[no».Ja.tia^  hokn$  meurritA 


L  t.B  E  R.  XXVII.    GaK  XVni.  XJx;        355 

tffcn    tjiifi.        I     I    W  It  ^ 

U.  C.  543-     '  a.  C..N/20Q. 


nde  piiqi^^mrbata  acie&  w,  dum  ad  circumlonanteui 

undiqae  daiitorera  fleptere  cqrnua  et  obvertj^re  ordineft 

yolunt.  ^Hoa  tumnltu  et  Laelius  Inbiit;  et«  aum  pedem 

referttnr,.,na  ab  tergo  vulnerarentur,  l^x^it^.prima  acies^ 

Ijocusque.  ad  eyadendum  et  inediis'  datus  eft ;     qui  ^er. 

tam  iniquum.locuiii,  ft^nt^bq^  integris  ordini&us'^  ele» 

phantisqu^  apte  %na  locatls,  nuaquam .  e valiffent.    Cum 

ab  omnLpar^  caedes  fieret,  Scipio ,  qui  iaevo  cornu  ia 

dextrum  incurrcrat,  '  maxime  iu  nuda  hof^ium  JaiteraL 

pugnabat*-  ..Et  jamne  fugae  quidem  patebat  locus»  haoi. 

et  itationes  utrinque  Romanae  dextra  laevaque  infederant 

vias :  et  portain  caftrprum  duci^  principumque  fuga  clau-' 

ferat ;   addita  trepidatioiie  j^lepitianton|m ,    quos  territos, 

aeque  atque  lioftes  timebant.     Caefa  igiturad  octo  xxiillia 

I|ominuxn.  ^^  . 

XIX.     Hasdrub^l  Jam  ai^t.Bji  qvani  dimiparei,  pecu. 
nia  rapta  elephantisque  pra«mifQs ,  quam  plurimos  j^ot- 
erat^,  de  fugs^^^iViOipien^}  pjrae^er  Tagum  fianjen  ad;Py- 
renaeum  tendit,.  •  Scipio ,   (^{tris  hoftium  potitus,  oum  - 
praeter  libera  capitaomnempraedam^^alitibu^  i:bnceflif- 
fet|  in  recenfendts  captivis  decem  injIJia  p^ditum^.  duo 
miljia;  equii^Bai  invenit;  eJtiis.HifpanosIine  pretioomnes. 
domum  dimifit :  Af ros  ven4ere  •  qua^f torera  j  ufiit.  .  ,Gir«  - 
camfufa  inde  .multitudo  Hifpanorum,  et  ante  de4itoruu%., 
et  pridie  eaptorum,  r^em  ^Sun^ingenti  confex\fu  appeU 
lavit*     Tufli.  Scipioi  lilentio  per>praecohem  factp,  fibi 
maximumnmtm  imp^ratoris,  ejfe^    dixit,    quo  fe  piilitei. 
fui  affeUaffpm^  ,t.igium  nomen  alibi  magnum\  Rmae  in" 
tolerabiU  effe^    R^galen^  anynum  in  ft  effe  ^  fiid  inkomi- 
nis  ingenio.^fliffimum  duceren^;^    tacite  judicarcnt;  vo» 
cis.  ufnrfatfow  ahjtinerent,      Sehfere  etiam  barbari  nda^ 
gyutudinem  ,asau}l;  cujus  uii^culp  nomihis  alii  mprta- 
les  ftuperenti  )d  extam  ^lto  £M*tjgio  afpernantisv    Dona 
inde  regulis  prjnpipibusqu^  Hifpanorum  divifay  et  ex 
magn^  oopia-qaptorutn  equorum  trepentos^  quos  vellet^ 
eligere  IndiWilem  iirffit.     Oinj  Afrps  venderet  juffu  im- 
peraipris  quaeftor ,  puerum  adultum  int^r  eois  ^rma  in* 
ligni,    cum  audiJQTet  rcSgii  generif  |p^ei    ad  Scipioneixft 
miAt.    ^uemwm  lper(K»i3kUrki»r  Scimo,  fuU^  9$  €tgasy 

4  a  4 


/ 


a^6     i,  I  B  E  R  xxyii.   CAf.feitjd  ■ 

r"-  g.  c.  54S.  .    a.  c.  N.  80Q,. :.....  ■ 

n  cur  id  aetatis  in  caftris  fuiffn?  Nnmidasii  rffi^  ait, 
Majfivm  ^ofularer  vccart.  orbum'  1$  faitf  'rtUctum^ 
ofud  maternum  avum  Galam  ^  re^em  Nttwidarttm^  tdu* 
ttutUy  cum  avunculcf  Mt^niffa\  qui  nujjtr'  eum  e^uitatu 
fabjidib  Carthaginienfibus  venifftt^  in  Hifpamani  trajeciffe^ 
Frokibitum  fropter  aetatet^  a  Mafiniffu^  wunquam  antt 
froelium.  iniiffe.  Eo  die^  ^ko  fUffiatum  cum  Romanit: 
effet^  Ufcio  axfuncula»  elam  armir  equoque  fumo,  in- 
aciem  exiffe:  ibiy  prolapfi  equo  effnfum  in  fraeeeps^  ea^ 
ffum  ab  Romanis  effe^  Scipio ,  cam  dfTeryari  Ntnnidam 
jnfiliret,  quae  pro  tribunali  agenda  erant,  peragit;  inde, 
curti  Jfein  praetoriuni  recepillei^ ,'  Yocatum  eum  interro-' 
gSLt^  ^vtUetne  ad  Mafiniffdm  reverti?  Cum,  effufls*  gau- 
dio  iacrimfis,  cttp^rr  i^er<7/ diceret;  tum  ptierd-^nnuTum 
aure.utn,  tunicam  lato  clayp,  cum  Hilpano  Tagul6  et' 
aurea  fibula,  equumque  ornatum  donat,    juffisque  pro- 

fequi /.  quoad  veilet ,  equitibus.  dimifit. 

'   •'  .  •■.^ .' .    •  ...... 

XXr  ,  Dc  bello  ihcle  coTiCUnni  habitum/,  et,  auctorU 
bus  quibusdam,   ut  cpnf^ftim  Hasdnibal^mconfequere*' 
tur ,  anceps  id  ratus ,  ne  Mago  atque  fijsisdrabal  cum^  ed- 
jungerent  copias,  praelidib  tantum;  ad  infidendum.  t*yre« 
naeum  mirTo,  ipfe  reliquumaeftdtisrepipieAdig  in  Edem' 
Hilpaniae  populis  ribfuoilit.   Wucis  poft  prdefium  factum 
ad  BaeculatQ  diebus^  cum  Scipio,   rediens  jam  Tarm»- 
^concm,  faltu  Cafmloufihfi  eatefeffiflet;-  Hfesdi-tibal  Gisgo^ 
nis  liKus  etJVlago  iinperatareB  ex  iilterioW  Hifpknia  ard' 
Haj^drtibalem  venere,  ferum  poft  male^geftam  rem"  atixi»  ^ 
littm ;  coitfifio  in  cetcra  exfequehda^beHi  bdti^  parilm  ot>.;_ 
.    portuni.    Ibi  conferentibas,  qtfid  incilfjusque-^prOviTliCiia^* 
;  *  regione  animorum  Hifpanis  effet,  umis  HaMlmbal  Gis*-'' 
'■'    gonis,   ultimam  HifpaniaVoi*am,    quafeAd  Ckieftnlmi  et 
Gacles,  vergit ,  igrtaram  ^dHuc  Romarioiftaii  >e£fe,  eoqiitt 
Cartiraginicnfibus  fatis  Hdam/^enf^bat;   •lEnte^  Hasdru- 
balcm  altermn  et  Magoti^m'Confrabat,  l^^e/Tcyif/  «Sc/^^mn 
ms  occufatos   omnium  ariimbis  fublice    frivatimque/  effez 
nee  transitioHihuf  finim  ant¥  fore^-  qitim  omnes   Hisfunh 
,    militfs  aut  in  uhima   Hiffamat  amotiy    aup  traducti   im^ 
GaBiamfbrent,       Itkffie,    eiian^  fenatus  Cartkagiuien^ 
;fim  nom  xinfmffer^    ewndim'  Hmm  HfadrtMi>^ffijpe  i». 

.  ^  Itst^ 


H  ^  E  R  XXVn.    Cat.  XX.  XXL         3^7 

U  C.  543. a.  C.  N.  209, 


itaXi^^ ,  «ii  i^ei^i  fflji;t»t  nrumqug  fumma  eptf  fimul^    i^ 
Jiifftanos,  /W»ff  f/  fXot^l  ab  nomime  Scipitmis   ex,  Hlfpnnm 
AbiiHcycfk*r,^^cr(:mm  e^uu  cum  trtmdmnihus  ^  tum  m- 
verfo  proetio  imminutum^  Hip^anis  repleri  militibui.     ^t 
Miig(mtm,:  Hudrubali$    Gisgonis  filioy  trndito  exertitu^ 
iffum  cum  grifdi  jtecunio  4^i.conducenia  mtrcede  mixHij^ 
in  Baliares  trnjicere.     Hasirubdem  Gisganis^  c»m  exercitjt 
^emtus   in  Lujitaniam  fbire^    mecemn  Rom$nis  mania 
conferere^     tdafiniffae  e}t  omni  equitatu^  rquoi  rohoris 
ejfes^'  tr.ia,mtllia  equitum  expleri;.    eumq^e  vagnm  ftr 
citeriarm:  Hifpauiam  fociis  fpem  ferre ,    Jq/?iX»  Ofjiitt 
atqua  agros  populari.   bis  4ecretis,  ad/cxfequenda,  qu*« 
ftatueranty  duqes  digreffi.     Haec  eo  anno  in  Hi^wii^ 
acta.     Eon^ae  Ifaina  Scipionis  in  dies  crefccri^  :  *^?bM* 
Tarentum  captum  aftu  magis,  jc[uaqa  virtute»,  gloflae  ra- 
xnen  cffe-     Fulyii  fenefcere  fama.    JMarcellus.  etiam.ad* 
.verfo  rumore  e4e*.f^per  quatu  quod  primo  mald  pugna^ 
Terat,  qm%  yaganteper  Italiam  Hannibal^,  niedia.  aeftatd 
, Venufiam  in  tecia  milites  abduxilfet.   ■  Inimicus  ^r^  t  qi 
C.  PubKcius  Bibulus  tribunus  pleblw»     Is  jam  a  pfint^ 
pugna,  quae  adverfafuerat,  aEfiduis  concionibws  mf^ 
mem  inYifumque  plebw  Claudium  fecerat^  et  j^  ^^^°Jr 
perio   ab\rogando.  «jus  agebat:  N^mn  tamen  nedefTiM^ 
Cla^dii  o^tmuerunt,  ut,  relictaVenuIiae.l^ig^^^f  lyiai;- 
cellus  Komam  redirct  ad  purganda  ea,  quae  inimwidfl- 
cernereht :  nec  de  imperio  ejus  abrogandO|  abfente  ij^fo^ 
ageretur.    Fc\rte  fub  idem  tempus  et  MarccllMS  »d  de* 
^recancUm  ijgnomixiiam  ^  et  <J^  Fultius  eonCal  cainitii^<» 
rum  caufa  Il6mam  yenlt* 

XXL  Ac^um  4e  iinperio  Marcelli  in  cireo  PUi^ni^ 
eft,,  ingcnti  concijrfa  plebisque  e^.omnium  ardinum. 
A9CuliVitqu.e  tribunas  piebis,  non  Matrcelliwn  mod<^ 
led  omnem  nobilitatenu  Frauie  eorum  it  eunctati^itf 
^erif  i^  H$nnibal  etecimum  jam  ann^  haliam  froi»m^ 
€iam  JMeat:  diutius  ibi^  quam  Cartke^tue^  mxexit^ 
jifi^re  fructum  iiufg^irU  jn:^fgfiti  Marcelh  pppiffcwp  R^ 
pMStuk:  jbis  caefu^  exercitum  ejUs  aefiiva  (f^m^  fV^ 
tectis  mk^.  ;  H^*'ni|l}uiji  ov^tiQ|ieni  ita  obr^i%  fl^fr 
.   <v'  »       -  2  S  '  cel* 


JB58       L  t  B  E  R  XxVtt:     Cap>  XJft.^Xtjt 

,  U.  Cl  5431-  aTc.  ?N.209. 


isWluig^boinmemcfrationeteruin  fuarum,  Ut  non  rogttio 

' Jxilum  de.imperio  eju^  abrogando  antiquaretulr ,  fed  po- 

.ftero  die  confuTem  euin  ingdnti  conrenfuc^int^iriaeomncs 

«Jrearent.     Additur  collega  t'.,- Quihctius  Grifpin^s,  qui 

•tpnilpt&e?t6V  efat.   FofteVo  die  praetores  creiti  P.Lidnius 

X>affus  DJves,    pontifei  inajrimus»   P.  Xicinius  Varus^ 

"SexV^uKaV  Caefar,  Q;  'Claudius  Flamen.V  Comitiorum 

ipfdrum/"  diebtis  Tollicita  ciVitas  de  Etruriaedefectioiie 

fuit. '  *Priricipium  ejus  t-ei  ab  Arretinis  ficri,  C.Calpur- 

xiiiis  fcriipfeVatj  qni  eam  proviriciam  prb  praetore  obtinC' 

i3at,'''ltac|ii4  confeftim  eo  aiiffus  Marcellusi   conful  it- 

figrfatus^    qiii  rem  infpici^ret,    ac,  fidigna  videretur, 

fexenJittt  accito,  beUuro  ex*  Apulia  in  Etru:riam  transfer' 

T^t;  ":Ea  mmx  comjjreffi  Etrnfci  quiefverunt.    Tarenti- 

liorum:l'egatfs'pacem  pettentibus  cum  libemte  aclegibos 

luis  fefpoTifum  ab  ^cnaitu-eTt^.ut  redirent,  cumFabiQS 

coi^ful  Roriram  verijffet;     ludi  ct  Romani  et  pkbeji^^' 

aiino  in  firi^dbs  dftis  inft^urati.     Aediles  citnifes  fere 

l^  Cornelius  Caud;l|^us  et  Scr.  Sulpicius  Galba;  plebeji 

€.  Ser^ilius^  et'  Q.^«aecilius  Metellizs.     Siervilium  nega- 

laixt  jure  iaut  tribuxi^teri  plebis  fuiffe,  ant  aedilem  cUc; 

r  '<|^u'od  patreof  ejus;  qtiem  trtuirivirutn  agraWum  bcdfwn 

^  Bojis  fcirfta  Mutiriariii^^ffe  opinio  per  decem  annos  fue- 

3r^t^  yirer^' atque  iu'  Bofiiuiii  poteftate  effe,  faiis  con- 

4L$aDat«  .  ■  ~  i.  /.    ••    '•--  ■ 

•^  XXIt  Undecimb  anri*  Pdnici  bcHi  confulatani 
Snieiruiit  M.  Marceljus  quiritum  (ut  numcfcttnrcoiifui*- 
tus,  quem  vitio  creatus  non  gkffit)  -et  T.  QUiHCtius  Cn- 
fpinus.^  Utiisque  confulibus  Italia  decretaproviucia  tiU 
i6t  duo"cbrifiilaft-e^  »priorisanni  eiercitus:  tcrtius  ^f 
«rat  Veiiufiae^  dui  M.  Marcellus  praefuei*at :  ita,  ufcx  ^' 
fcas  eligetetit  dtto ,  qubs  vellent;  tertius  ei  traaeretur, 
thii  Tareittiitii  et  SaUentini  provincia  eveniffet.  Cctera» 
jrovinciatte  ita  «BVifeW  praetdribus.  P.  Lipiriio  Varo  urba^ 
tfia,  P.  LiCiW  CraXfb  poritiilci  maximc)  V^S^^^'': 
quo  feiiatus  cfenfuiffet :  Sex  ifulio  Ca^fari«itaIid^-Q*'C^'^' 
cHo  Fiamini  Tarerituiq.    «Prordgafu^  iropeiitiin  in  a»' 

^  .5  T»  Sif^ 


rfta^ta 


U.  G.j5d4.  a.  C.  N;.'2o». 


•■  'V  y-"'  ■•'•r  ■  •    "  — —  ■  „....,. 


V.  ^ulricjtii-prabtoris  fucrat,  tnta  una  Jegione  bbtineret, 

^roTogafltrtrretXi^Hoftilio  Tubillo  eft',  yt  piro  praetore  in' 

.Etfr^riam  ^«dtfcrei^legiotie&fuceed^xlet-C.  Calpumio:  pro^ 

rqgltum  et  fct-Vefiurib  Pbilorii^eft^  iit  pro  praetjoflre  GalV 

EM\sAnihtn'pY6nti^iJn  'cum^^sctem  ^uabiis  le^bnibu» 

obtiri^€ft,'^ulbas''  prAetor  obtirinifTei*     Qiiod  in  LiWt* 

iuriO)  idem  in  C.  Atiriinculfefd  decretwm  ab  fenatu,  la^^ 

tUmquede  prc^6gaAdoimperioad  pbpulum  eft^'  quipfae^ 

tpr  S^rcSnii^'pr6vindiam  cum  doabus  legionibusobtiltue* 

tAK^  additaeei  acl 'praefidimn  proTiricia^ qninquaginta  na- 

.   ^i  q«»«.P^*  96ipio  ex  riispania  mifirtct*  Et  P.  Sdpibni^  «i 

la.*  SIIa^Loi  lerafe^  I^iispaitke,  fuique  exercitbs  in  annuiii  dl$» 

tt€(u    Sciplbfex  oiibigintfi  nayibusi  qua^  aut  lecuriie^ 

Itali^  ad^ucta$^au^'captas  Carthagine  !habebat,  qUthqiift-^ 

^ntW  i^  Sa^diriiaM  trArismittere  jtiffus^t  quia  fama  eraiv 

2iJa;^utri'nrdvtrf<^iri  ^pparatum  eo  aiino  Cartha^ne  effoj 

dncentis  n&vib'iis-omri<^m  bram  Italiaei   SicUiaeque^  'Bxi 

Sardiniae  ijpifMhroi^Et  in  SiciliaitadiTifareslfift:-  Sei^ 

CaeTai^  fexetcitfasXaritferifis  eft :datig.i  -  M.  VAleritiS  LU^ 

TriTiui'VC'^1  "^^^li^e  ^lm  prorogatdriPltnperktm '  eft) '  olaSf 

feniV  qnaeTifl  fficiKarii  erat,  naviutri' f eptuaginta 'obtlae^ 

«st.^.TVaael-ft^eb  trigmta  nares,  qiiae  ad  Tit-cntofli  pi^rf 

«rrihb  fufergCnflti'  cum'  ea  ceritum  nktiuiri  clafTff,  ft  ^rtderfe* 

tfir^el,  ]f)^^turii|  wAfcicam  tt^jitteret.    Et  P:  SW|^«We 

ut  eadem  clalTe  MaceSoniam  Graedamqu^  provitiCTm 

liaberet^  piro^ogatum  in  annum  jbnperium  eft.     De^  dus- 

Bus  i  ^^ucfe^ift^^irTiemKoriiam  fuferant/  legionftui  nihil 

anutaturii»     Suppleriaeriturii,  qub  opus  efCet»  knfihMiM 

confiile^,    jperriiifffimV'     Uria  e^  legicyrnbus  eej 

anxlo  dcPerifnni  unpeHitm  RbmaJium  elh    Et  P.  Lidnio^ ' 

Varp  pVaetori;  ui^is^  rifegotiirtn  dat^      mt  mavef 'longaf 

iriginta^eterejrrefictrtt^^^  Ofttat  tr^nt ^  tt  vigintifi^^ 

^as  nfiVts  foHis^  nrjaiVhis  imjpltrtt:  -ih  -  quinquaginta'  »l-^ 

vium  cldjjft  orain  inarisviciiiim  urli''%vmanae  tutri  f^ff^* 

C.  CalJ^urnins  Vetihis  «b   Arretio  •mpvere*  exprcitum^ 

jiilx  cum  fuccelTpr  veniffet.     Idem^  et  Tubulp  imp«a^ 

tum ,  ' nt  inde  pratfdbue  caveret^  xle-  ^tta  rioire  xonlUhi'' 

«sapereaflitur*         '*»•.-'«■    .»:'■..-:-•    .':.:-■.  .     .  •     ^ 


.%    T       ' 


*   ~    :^    i    i     .        ..^.  «'.,..    (.     ^  i,»**»  a>.wa.    *.w^     "i.    i<4  «li  •        't, 

%4  iXXl^ 


N 


iT   •  f        I    ■ 


V.O,  544.  '  a..  C.  N.  208. 


/. 


JMlarcdluin  Itliae  atque  aliafe  6bjedtae  aninio'rtiigidAi6s  te* 
tieVatit.  in  <}*uibui,'  quod',  *6uih  Be1?b  Gallico'  ifd  Clafti. 
•dliihi'afedetti  Hortori  et  ViAdttW^^ffct,  'deaidatib  cjusl 
jibntificibusimpedieliaturt  \jtrt^d  hegalbattt,  unffm^ceUam 
ilnobus  recte  dedieari :   qut^i  'fi-^cfe  cdelotafcltf,  &tot  ptofr 
gii  aliquid  in  en^fiictura  eff^';  •difficili^  I><!^Ctrta&  forrtt 
q^uod,  utriD^bres  divinti  fTefet,  fciH^ilOln^poffeu  neq\ii  1 
enitn  duobus,  nifiicertis,   Dehf  yite  una  &ortia'B^.  it«  | 
adfdita  Virtutis  ae(!es  ajipropfertttd^bfrfere'":   iieqtie  tamt^i  1 
a*b  ipfo  aedes^eac  dedicatae  funt.    Ttftifdemum-ad  cSlcm-  I 
tuiif ,  queni  priore*  aniio  Vehufiae  feKqifeVaf,'^cafc  f«p 
nletnento  proficircitur.'    IxmA^os  ihBrmtiis  CrifpHjfiui  op 
pugnar^  conatus^  quia  riiagrfaiib  famaiii  attAlHtc 'Fatio 
'  Tarentum  reliJattir,  omne^eeiuis  tdtwetitdruiri  te&oUna- 
ruiriqufe  ex  Sicilia  arceffi^rat :  ^  et  nites  ittdidettiicfcitae 
era^t ,   qua^e  vergentem  id*mate*paVtc*Bt  hrl)ik  'oj^g^** 
rerit.     Ea  omiCT^  oppu^atio  eft ;  qtiia  Ltt^hililfl  ninn^ 
Tial  admoverat*eopias :  et  colitegntti  'cduxifffe  Jiim  ft  Vc- 
nulia  exercitura  fama  erat,  Cui  conjungi  Tbfcbsft?  'Itaqfl^ 
in  Apuliam  cx'Bruttiis  reditum,  et  inter  Vcnufiam  Ban* 
tiamque,  minus  triura  milliclt^  piffuutn  i)ctterva}]o,  con* 
iuUs  binis  caftris  confederint. '    Ih  0andeih  'rftjfbnetn  et 
"Hinnibal   fediit,     averfo   ab    Lbcris*  bftlli^.    ■  Ibi  ambo 
eonfuleft,     ingeiiio  feroces,    'prop<5;^iic(tiaie^  in  aciam 
exli'e;  haud  dubist  fpe,  fi  duobus  ttxercitibus  cohrulari» 
hni  junctis  coihmififfet  ttft  hoftis,  debellari  hbtf^      ^ 

^  XX VL  Hannibal  quia  cnm  MarceHd/bfc  pJT^J^f 
anno  congtcffus  vicerat  victusque  eriit,  ut,  cuifi  i^bdeia 
fi  dimie^ttdurtt  foret,  nec  fpem,  ncc  meftutn  erik  Tano 
haberetj;  ita  duobus  confulibushaud^Uaqufam^ftfeparefli 
futurum  credebat;  itaque,  totus  in  foas  arteH  tferflls,  'v^ 
"fidiis  locum  quaerebat.  'Leviatathett:  proelia  iht^bW 
caftravario  eventu  ficbaht'!  quibu*  citm  cxtVttM  adhitciA 
j^offe  confules  credereht,*  nihilomintis  bppugnari  locW 
yofre  rati,  ^L.  Cihcio,  tit  ^x^Sicilia  Locrds  t»im  cfFafA 
tra]ioer6t,';Jfcribunt.  'Et,  tlt  kb  ten*k  ^uoqaes  dppugnrf 
inoenirf  pof fent , '  ab  Tarcttto  'partem  exercitns  y  qur  i* 
praefidio  erat,'du<a  eo  {Uffciruht.'.  Ea  ita  futura  pcf  qtabf- 
^dkm  Thurivtot  eon^trttu^  ^HiinnifiaU^Cttm '  eifet  j  xnittifi 


:  ■""^■,!LJ.c,,-544../      a.  CK.  208.    ■■  -  ■ 

.\^)pa|rmtiu',  a^ie.noct^^  x^l^m  ]$i>er]s  eva^ryitit.  Poltero 
4ie  }aoe  piitoa,  ,mwi  (eij^ilus  ,iA  fori^m  Qitari  jboejttu^  '^ 
IsCCeh  4^4^tj)  tjp^fWR^ijet  .eorum  yi^nii^ruji.t.  >c^jBri/8  - 
Jp^atorlbt^  .c^i^tpngi  viifimi.Db&deSf.ULif^rL  ipforum,  a.Q- 
i^^i^^)  :..^M)%m?[  ;^*  TeKeutio  RomemMcle^MceQcij.  Jf 
pHi]gk|a  faf|»<^p4pr^:i  ¥?^^  ^^'^  faerant, .  411  fenatu  ffcit. 
Jt(^q.i^^  :;^nqugai:in9p3inf  ate  E^ufco  tumultu ,  lcgioiiexn 
^l^eraupi  e:3(  urb^y^M  Aj^.^^^i^  du^re  ju0us  ipfe  C  T<^jceA- 
.^p^  ^ai;xique:£ial>er^.ii^.pr^^ctiour)>i,s.  C.BoriiUu^oca^ 
l^ljet^  ;ejWr^itu  placf t  »^9^:^19  prpviriciam  perfigrarc ,  ^^t 
•^l^T^to^^  qua  ocipallo  npvare  cupientibus  ^cs  d^^re^i^r; 
jGr)  TCe«Tntit^s  »  ut.  Arr^^ti^mi,  cum  legione  ven it ,  claves 
f^Q^YWBtx j^um  .^i^fgiftrattts  popofcirret,  neg4ntibHS..iis 
jQOinpar^f ,  ff-aude  apotas  Boagis.r^tus,  quam  n.eg]igei^* 

^lji^eiiCja^fflf  ^  ipfe  ^iasclayes  oinnibas  ponls  impf^- 
Jlj^^,jQ4v4tq|ie  j9^m  xairar  ujt  omnia  in  pou.&ate  faa  eilea.t. 
J^oX^Utimji;i^i^,nt^uf  .nqonuu  non  luotu-, 

X9f  ^49^^^  ^trufco$r.fc^er^t|   ii,  j^e.quid^  ixioiNsri 

-  •'  '•  !  Jv        ■     t     .•  •     ,       .1       '^^'       ,     . 

..  ,  5pcy,  ,..Pe  Ta|ren4nis  incie  magna  contendonc  ii^ 
Xen,a^ii>^R^JgVX7,ct}|ram  F^bio,  defendente  ipro,  quos  iepn- 
^fit ^rjp^liy  j^ii;i,(ii^f^nlis9,  et  p]erj$(jue  aequantibvis  e(xs 
Can^panprDp\  no^e  P9ena<$qne.  Senatuscptifultmn  iji 
J[e^t^itia;n  Itt'.^^cilii  f^ctum,  eft,  ut  oppidum  praeiHlip 
cuftodiretuir:  Tai^^iifinique  oxpnes  intramoen^a  contine' 
rentur:  res  integra  poftca  rcferretiur»  cum  ti*anguillior 
ft^9,  I^iaft  effet«  £^4^  M.  ^vio,  praefecto  arcis  Ta- 
lC^OIiix^s^^f  haud  minore  certamine  actum  eft|  ^lils  ff^nai* 
;|;v^. cojkfultp  nptantit^us  praefecturij ,  q^od..Qas  /ocprdiia 
^i^r^^t^uaci^  pf^fditum  ];iofti  effet ;  alil.s  pi^aemia  decernei\ti* 
J!^^/flVp4  PfF  fiuinquennium  arcem  tutatus  effet^  V^^^X- 
|t;i^q^u/e^  i^nius  ejus  ppera  receptnm  Tarentuxn  ioret:  me** 
f^i^$44i?€;;i[V^es,o(ioji^drfens^^^^^  notionem  de  ep  per- 
^im;^^^  |^pq;itibtis. .  cujus  fenientifi^  et  Fabius  fuit.  adjec^t 
,|B«^n,,  fyifrifi^^  qpera^LiynfarfijttumriUpt^^^  qmd 
pu^,fjusv,u\goi^fe9atujacfa£^  tfeqffe  cnim  reciyifin- 
Mf^fni^i.y  "ttiji,  amiJjMwfftrft. ,  'CpnCulum  alter  T.  Qvu,n. 
jcl^%#i»\^^d;^?rc'itu^  Fulyins  Fiaccu.s 

Agi^ucm^^c^Jgjjl^jfjltoJn  L}fMfkfii  .^  prof^iJtus. 

Z  5  Mar. 


»    V 


5€4      tlBCB    XXVII.-    Car.  XXVII.  XXVlfK 

-  U;  G.  544.  a.  C.  N.  208. 

Jignuizi  cl»t|^.  utpauriter  ab  luis  q.uisque  latebris  exoriren- 
l;ar*  NoA  .ante  apparaere,^  quibus  obviis  ab  jugo  ipfo 
confurgen^ttni.  erat,  quam  circumiere^  qui  a  tergo  in- 
duderenjt  Tiam.  .  Tu^  undique  omi^es  exorti,  ^  d^* 
«nore  fublaf o  iinpei;uni  fecere.  .Cumin  e.,a  valle  confu- 
lea  dffent^  ut  pjeqne,eyaclerep0rfent  in  jugiun  occupatum 
«b  bofte,.  n^  receptum  ab^  t^rgp  drcuniventi  hab^rent^ 
extra)ii  tauien.diutius  c^r^meh  .potuilXet,  ni  gbeptii^^V 
JEtriifcis  fuga  paYorem  C0teri$  in^eciffet.  !^Non  taine^ 
odaifere  pugnam  deferti  ab  Etrufcis  f regell^^^f  •dontep 
integri  donfules  hortando^  .ipiique  epn  pai^9  P"g?^*'^^^ 
rem  in^inebant*  Sed ,  poiiquam  vulneratos  ambo  con^ 
fules,  Marcellum  etiam  trans£bnxm  iancea  pro1abenteu3 
>  ex  equo  mpribundum  videre,  mm  et  ipE  (perpauci  au* 
^  tem  fup^imint)  cum  Crilpino  cojafule  duobus  jaculif  icto^ 
et  Mai^cellp  ajdolefcente^  Xajucio  et  ipfo,  effugerunt.  In^-^ 
terfecti^s  k,  MaxUius  tribunus  inilitum,  et  ^x  duplius 
praefecn^  focium  M'«  Au]|t|$  occifus,  L.  Arenniu^  captus. 
.et  lictoresconfulum  quinque  vivi  in  hoftiiim  poteftatem 
^eneruntc.ceteri.^ut  interjEepti»  ^iit  cum  confule- effuge- 
ruTiu  equites  tres  et  quad^aginta,  aut  in  prpelioy  aut  iu 
/"g«^  /jeciderruni;,  duodevjgipti  Vivi.  captu  Tumultua- 
tun?  et  ,in  caftris  fuerat,  ut  coxifalibus  irent  fub/fdiQ; 
cuiii  canfukm  et  lillum  alu^rius  qonfulis  ia^ucios,  ex^* 
\guasquf  infelicis  expcditioni^,  VcUquias ,  ad  caftra  Te- 
mentes  cernpnt.  Mors  i^i^riP^M^^w^^^i^^^^  miferabi- 
]i$  fiuty  tam.quod  nec  pto  aetate"*,  (major  )fU9  ^nim 
fex9ginta  annif  er^)  n§9\if  pro  yet^ris  prudentia  «jluciSy 
tam  improvide  fe,  Pollegamque,  et  prope  tptarn  repjpvi- 
blicam,  in  praeceps  dederat*.  Multois  circa  unam  rem  anu 
J)itu$  feceriin,  £,  quae  de  MarQelU  mpr|e  variaijtt •«ucto- 
reS|  pmnia  exfequi  v^lim^.  Ut.pmitt«^m  ali^W  L.  Cpelii;^ 
triplicem  rei  geftae  ordin6fn  ^dit:  unam  tn^ditaip  /ama; 
alfieraai  fqjriptam  laudatione  £1U,  qui  rei  geftae  interfue- 
rit;  tertiaua,  qua^s  ipfe  pro  inquilita  fic  fibi  couijperta  al^ 
fert.  ()eteru||i  ita  fama  yariat ,  ^t  lame^  plerique  lod 
Xpeculandi  ^s^  caftris  jfgrjJt^m;  ^t^^  U^fipii?  PWT 
camventuih  tradant.    .  '  .     ,         . 

XXV^L    Hannibal»    niaygnum^  t^rroreoi  JbspC^bn^^ 
m^rte  cpi^iulif  ijmaf^   ruj^vo  Wli^ujy  .^nj^iiu?  effs 

ratus^ 


k  f 


,U.  C  5':^     '"    a.  C  N.  20H. 


ratasi.,  ~ne  cui  deeffet  occafiohi  ^  caftra  iii  tumulum  ^,  in 
quO^piignatum  erat,  citteidiplo' trarisferV/ ilii  Ittteiitum" 
MarcfeUi  dovpus  fepeliV.:  Cnfpliiui,  et 'ftibi^  collegae,' 
et  Tuo  viXlnete  territiis,  filiejitib  itileauenti^)  ftocftis  pro-'' 
f ectui  i  qikSff  pro^rimos  nactus  eft  aATOter, '  hx  fts  .1666* 
allo  et  tuto  undiquc'  caftra  ^of&i^  Ibi  cluo'  diictSsr  faga-' 
ciiei:  <ii6ti  funt,  alter  ad  niferchdam,  alter  sid  cavendam^ 
fraudeib:  i  Annulo  Marcelli  Iliiiul  icUm  cbi^cffc  HanliibaP 
potitu^  eriiV  ejus  Iigrii  err^re  ne  cui  dolui  ftebief^ftif '«' 
Pben<>^  memens  Crifpirius,  circa  ciyititei*^roiiimai  tlil^] 
ferat  nuntios:  occifum  collegemi  eUe,^^nTfuT6que'eJut* 
hoftein  potitum:  ne  quibuis  iiteri^  cridprent  noriiini' 
Mar<5e11i  compoiitis.  Paulo*  ante  hic'riiniJtiq<**c6riftilii* 
Salipiam  venerat,  cumliterac  abHannlXaT^  aljfaVi^e  funt; 
Mkrbelli  nomiri,e  Compolitae  r*  7i  n^cte^  qiiaej^ieM  ttitni  fe''^ 
cutura  iffett     SaUpiam  venturum.     parairiiiitt^^r  etfttfti' 


irfefcp  fbppHcii  peti,  reiiiiffb.  retro  ritmtioj^  TpterlFiiga^ 
tcm''I?.cftnanus  crat)  ut  fine  arVitrio  mfljfes,  dua«  veflMt,'' 
ageretiV,  Jbppiidanby  p^  irfu^os  urbisqii(S''i^f  bVtuna  16ci'^ 
in  ftatibriiliiit  disj>olltfrit  i    cuftddias  vigiliksaWin  eW 
nb6t&}n  irii:eti'tiu$inftttitiift."'d^^^  veVitii;*' 

rum.  Hbttetri  rfebantui».  quodVoboris  ^ri^^^fietidio  ^rdV, 
ojbyd^Mnt,   .  H^hnibal-  quarta  viplia  feVme  act'  «Kn^dm^ac-'; 
ceffil.  *  Primi  agminii  erant  perfugae  R^omanoriirif,    et" 
aririk'  Kbmaiia  habebknt;   i5  ,'ttiji  ad  ribrfam  .^  yenhijri, ' 
Latinelomn^  loquerites\excitarit'vigiIes,  a|)erir]ciue  por-  * 
taiii,  jijbeflt';  confulem  adeffeJ    Viglles^Velut  ad  vocern- 
eortnyir  €f>ccit4ti,    tumultuari,  tfepidare,  'iJjbliri.'aoriam. 
catat%ct^'de)ccta  claufa  e^at.  eam  pai^t^,  veqt^Vijps  icvaht ; 
p*Wil«;funibUs  fubducdrit  in  tantum  a)|ituc1iiiis,*ut  fub- 
ii^e  rfetjtl  pbfTenY.  '  Vixduln  fatls  patebatuer,   qom  per- 
fiigad^tr^atim  rUuht^^eY^pbrtaip  :  et  ciim  fexcehriT^rme 
iittralterit,  remilTo  fuiie,  quo  fuspenfa  erat,   catkracti 
ml&gir^  feittitii  eecidir,      Salapirani,   alii  pdifugas  riegli- 
'genter  cx^itine^e  fusjiBnfa  hum^ris,  '.ut  iiiter  pacaios,* 
g^r^rltes  afma,  invadbhti  alii  e  turH  ejuS"p6rtd^  muris. 
(iti^haiis^  fudibusi  pilts.,  absierrerit  hoftem.     Ita  inde 

.      Han- 


S6fi.    l'  t  b  e  r  xxvji.  t  c  V/  xxvni.  xx^x. 

'"*■'  U.  C.  S^',.  ■  -"»;  €.  fJ.  208. 

^       f   •  r  r        >,  .i»!    .  .  .     .  .  i 


JliKJiib^ua^^t  ipfe  fra^^^Je  capt^^^  abut:  pi;ofectu8que, 
i^  l^ocroi^um-foXx^  quam  Cinc^us  fum- 

nSvii  op^rljiUS,  tormcatpjrttMaqiie  <?inni  geneire  ea^  SicdlU 
aJYecto,  o^pugnaUat;  Ajafepni,  jam  haud  ferme.Bdenti 
reientururarcfefen^^^  prima  fpes,  inorlo 

nuxiiiata,,lHarqel]i  aff ulllt  ,\  Secy^tus.  iyide  nuntius ,  Hani 
nibafem,' Nvm*^il^'r^  bquitatu  praeixiiffo,  ipfum,^  quan- 
t5m.-acq4eW^  P»^»^  P^r^^^^Vim  agmine,j^qux,    Jta- 

^  wjii  Wmuin  Numidas  edit.o  e  fpeculis  iignp'  adyen* 
^fi  fenlit,  et^iVfe,  patefacti  refjentji  porta,  feroix  in  iQ. 
f|c/8  crumpit,  ^*  ^t  primo,  roagis  qvia  improvifo  id  lec&. 
rat^  quamquodpar Tiribus  effet,  anceps  certamen  erat 
^iii^e,Vut£upervenereNumidae^  pavqr  Rpmanis 

eU;!'iii)e(^US,  ut  pafJGLm  ad  mare  ac  naves  fug^rent;  rc«. 
iiais.cpen^lius  i^acHiiiisqupV.quibus  muros  quatiebant*. 
Ita  aivcniu  Hannibalis  foliita  focrorvim  oblldio  veft,    . 

\    .)6(iXr     <;rifpini}Sv4?^ftSP^'»  ^^  Brutiios  prpfectuni 
_ipnibalem*renfit,>xcrc  coliega  piraefMerat, 

IsLjftiarc^um  irJ5  Venufiam  ,aj>ducere 

jjlfcfit. .  iplS ^ .cum  iegionibus,' V^* ,  Capuam  prpfectus  »  vbc 
JeQtlc^e  agnsii^iop^^fiai  prae  gray|tate  vulnerum  patie<is^,Ro* 
i^pi^^ter^$,  4e^;p3orte  colleigae  fcripl^t»  quantO(j|ue  }p(l^}^ 

wnireiquUmciiaelahormm  ,{t  de 

Tarento  joMtctius  eJfet.  ne^e^  Bxuttits  Hanmlfal  .lep/cgn^ 
virteret  .avmen:  Legatos  opus 'fij^et  ad ,  fe  mtttty^  v,trQf 
frudentes:,  cumqmbus^  quaeyeljet^  d^  repul^ffjca  lonut^ 
re/»r;,;Hae!fe'rajb  r  et  jlttctiii?^  ipfiOi^^r^- 

tetips  cpnf^uiis^  eVmetum  ,de/^lj:fj^^^ 
Q..Fabium  fiUum  "ad  ei^ereitm^ fyenufiam  miijerunt;  et 
ad  confulem  tres  fegati  mifC)  ^ext*  Julius  CaejCar^  t«.  Li« 
cinius  Poliio.  L.  Cincius  Alhnentus,  cum  paucis.ante  . 
diebus  ex  Sicilia  r^diffet.  Hi  nunti,ai:e  tonfu^i  juffi»  ut^ 
11  ad  jdomitia  ipfe  Rom^m  venire  non.poffet»  diqtatorenift 
iniagro  Romano  .diceret  comitiorum  caufsu  ;  Si  cox^CoI 
Tarentum  profectus  effet,  Q.  ClaucBum  praetorem  pUcere 
iri  eam  regionem  inde  abducere .  legjipnes ;  iji.  <jua  {^l^ii- 
mas  lociorum  urbes  tueri  poffet,  ,£adem  aeUate  Miu  Va^, 
lcrius  oum  Plft£r«  <S9ntttm  navium.  ex  SiQilia  in  AJF^io^nt 


E^t  'XXVU.  /Caf.  XXIX^  »Xy.  r      367 

U,  C.644«   3       a.  C.  N.  208.  y 


1%.    .'  * 


tgimsnilfe:  ^«(;,  jadf  Oiape^m,  nrbem  .exfceuiione-faqi^ 
agrtikiJiat^.ikiillo&iweiObra^.armatchLYafub^  inde  a^; 
laajrfftvqptim  pniedfEitores  rj^epti,  qaia  Fepfente  fama  ^c« 
aidttpoUirem  Puniosifi  iidwuare.  octpginta^erantet  tr^i^ 

'  ittvesi;  'ijktax  iis  hand.piboul  Clupea  jfH^ofpere  pugn^t^i^ . 
ttatsasu-iAtBBOBL  «t  ooto  nevtbus  captjii ,  f Ugat^  «alii^ ,  cuin . 
magil»i49rreftri  navajlaqdie  praeda|.f  J^il^yji^^ann  redilt#j 
Eftdeos  afeftate  iet  PJriHppus  iJuiplorax^tlbuj^Aehaeis  auj^i^P 
Jium  (Liiit^iquos  et  Miiehanidas  tyraidi;iV>i3  t4pedaeinoxu%^ 

'nisa!iiKitiino  bellourebat;  ^et  Aetoli,  n^yi^  per  fretu^^, 
^^Mk:2Iattpactmn\ot'Patims  in^er£uitv.'(4l^qi>in^af)  iH^/. 
c^oit^Meircitu  trajectOy  depopul^  01tai^t^  .  .^al^im  quo^ 
qoeregieBiLAliae,  quiaiAj^dU  fummvi^.gll^H^  fu^e  i|;|af<| 
^ltrilibum  >  ad  «um  .proximo  coMiUo ;  ^^a^uH^^fu^t^^ :  f ^noaQ 
evaft  ixiiJ^ui^cpafn  trajecturum*  ■ ',  «icr  p    ^-.         .^t 

f, ■  '••.••■  ' ■         .  r ^  .  '  '  •  '•  ( 

.  XXX.  ObkaecPkilipp^  iilGira^caamd9f<2ea4enti^f 
Lainiastt  tirbem'  AotoU^  4i&6e  FyrrUia^  qui.pr^orin  eqm.: 
anniimiiii*n4ibfente  Ait^o,  creatusneirf^jy-O^^urreriint^r 
Hab«lran&«tab'Aitak»ianxi]ia  fecumiMet^^illttfenne  ex/^ 
B^nMoaa^Olaffe.,   auJPx^ulpfido  millos*^  Advie^ilus  bupacv 
3xM^  T^tqtie  has^  ^pias '  Kkiiippas  bi$<^\f)^j[pei;o  ^ventiiti) 
pugnavit^  mDle  adinBrdupitliofiium  utacaqneAiHijgAa.oot^^ 
ditii  *  fndo  .cum  •AcnoHu  vdbm  .ACoitiiK^lfii/L^miA^.  ur.bisv^ 
mbttiiiias  tenerent  A£e,.  PhiUppus  ad,Pba)ara  exercit|m^i 
ridfls^t.  iw  Maliaoo  finar.  is  Ibcus  eft ,  quQi^daui  freqv^tln-t 
ter  hab^tus  propter  ej^^ium  ]^ormm ,   tuta^que  circii. , 
ftatiiHDLes^  tBt^aUamopportunitatem  mavitimam^t^refurem* 
qlNi:-  •  EfO^legati  ab  rege  Aegypti  PtoIeM:i90^<Ebodiisqoey, 
el'AlrIi^nii^qfibus^^'et  Chiis.  venerunt,  ad  diritn&nduiri 
iaCttjr/fiPiitiippum  atque  ^Aetplos.  beUum.,.  ^^^hibitus  ab 
AetolWoiex  iinitiiii^s*paci£ealtor  Amyn^n^et-t  rex  Atha»<, 
manum.     Oinnium  autem  non  tanta  pro  AetoUs  cura 
ettu;^'  faroctoribus  quam  pro  ingeniis  (^s^^coruuoi  gemis: 
qaam  tfLter  Philippus  regnttmqtle>e}us,,{;vave  Ubertati.  fu>' . 
turai^rebasGra(M^aeinmifceretur,  D^pacp<IUatacon- 
fultiltiO'^  in  concUiui^  Achaeorum  •  •QonQiUoque  ei  et 
\dCM  et  ^ies  ceita  indtoia,  interim  triginta  <lie't  um  inja*. 
cia^  %c*pHratae.  Profectus  inde  rexper  Theffaliam  Bae^r 
tiaiD^ae-|^:£halci4ein'£uboeae:v«nit|  ut  Attalumt  quem 


3b»     L  t  s  e  R  xxvnr.  xrxi:xxx:xxxi. 


I  «     ii  I  mm^timAtmmm  ii*i  i  ■    ..  »  .  ■■  mimAm 


U.  C  644.  a-  C-.  N.208. 


dtatfe^Euboedih  j^etitarimi  audteirat/  ]^ortubtts  df Jhorws 

a!|!>pi:t]fu  arderet.     Indey  pra^ifitti^^-wUbto  sdfcv^vfa^  ^Atta^ 

bim,  fi  ^fort^  int^rtm  tra}ecilC0t,t^dfoetasip£erQB«a^pt& 

^s  equkunt  ieyisqiie  armatuya«\,''Aif[os  vehiCijlbbciff» 

trtmb'  Hera^cfrUm  Nemeoruiiique  faffra|^is  popiiii^d.e«n: 

delfita,'  quia  fe  Macedonum  veges  ex  ^  ^ivxtacttotinaiulof. 

i^feruiir.     Hera^is  peractis,  ^ab  ipfo  ludiom^ckteflifio 

Hbiutn  profe^tus  eft,  ad  indi(!tQip  tpulto  ante  f oabrtuD 

ct^ndrHum.    Ibf  de  Aetolioo  finiendoi  bello  actudiv  -ne 

csufa  aut*Bi>m'aviis ,-  aut  AttKlointrandl^Graeciam^tfet. 

Sed  ^a  orimfia , '  vixdum  indiiciarttin^leinpore  circaifiijlrtoi 

Aretolt  tur|3aVere,*'|$oftt[tiam  etfittalvm  Aeginatm  veiliiiie, 

et^Komanam  daffem  ftare  ad  Naupactum  audivere.  Vo- 

cM  enim  in  tmveiliuni  Achjieorttmy  in  quo  e^^^emlega* 

tiones  erant,  qnae  ad  Phalars^egerant  de  pac^v  primum 

quefti  funt  quaedam  parva  contra  iidem  conrentlonli 

t^tnpore  ihduciaruifn  f%ctat '  poftreor^  negatiinY  diHmi 

bc^lliim  poITe,  tii&  B1e(feniis-Adliaei' Py]iiin<.ltidd[er«jit| 

Brooianis  reftttueretur  Atintania)  < Scerdili^do  Ak<Pltiir>to 

Ard yaei.    Enitn vero  indignum'  t^tuis  Pkiiippus^ ' .  Victos 

VTbt6ri  &bi  ultro  conditiones  ferr^uUicc  antta^  fuiim  ji 

aift  Ae  fa€i'ttjkdige^  4iut  induiakt  fifigiffi^'  Afitiff^ 

u^M'  hlthentmti:  ^fuieturot  >A6tolofi;rffd,ttt  omHtei  /ociof  n* 

fth  kibeM ,  fe^  vkiiiyilhf  4e*r  cirfmi^.  quatfijf^^    ita  itt- 

f^^  psTce  ccmeiHtitti^diEnifitV  qxiatUflr  milltbctt^fttlBQft^ 

rohi  relictis  dfd  pt^Mtldimn  Af^aeororD,  et  q^uixique.lQii^< 

nkvibu^  acceptis.     quas  ix  adjectfCet  nxiffae  nupei^.adb 

chtflt  Cartb^^inien^iftn ,   et  ex  Bithynia  ab  i^i^ePniCa 

vehieudbtts  navibtirs,   ftatuerat  navalt  pvoelip.  Tac^fferd 

Rbmanos,  jam  diu  in  ea.  regione* potentea  maria^  ipf^s^ 

e&  concilio  Argos-  regreff us :  jkm  enim:  NeoMorUM.  iapf^ 

tebat  tempus,  quae  celebrari  voMmt  praerexiti^  ia^ 

XliCXIj  Oectipato  rege  apparatu  ludoruttk.,  ^  f^ 
dies  feftos  licentius,  quain  inter  belli  tempolra y^  reinit* 
teiite  animttm  ^  ^.  Sulpicius ,  ab  ^^aupaoto  vpriofeoluS) 
claffem  appulit  inter  SicyonemettGbrihthum,  agtumque 
ndbiliflifnae  fertilitatls  effufe  vaftavitJ  Fama  ejii^  rei 
Philippum  ab  ]udis  excivit:  rapdmque  cum  e^tij|Bat;u^ro* 
m^kus,  jatiis  fubfcqtiii  peditibus^  palatos  pcUQim  jpeiagr^ 
-  ^  '     .  ^    gta-' 


ii«* 


•JlmMHl* 


U.  C.  544.  a.  C  N.  ao8. 


grav«;js^ue'  pr^e^k  (ut  qainihil  tal^  metuerent)  adomi 
Kon^ilitDS")  CQtti)pttUt  itt  M^^l.  Ciariis^  Kbmstlia,  hdud* 
quaqiiam  1a«ta  jyf^a^cia)  Naupaotutn  f eiliih  Philippo  qu0w 
que  ludomni^  qiii  rieliquiefknt^  'celthfitktem  quantae«t 
cunqu^,  tde  Jlomahis  tatnto)  yiotof iae^p&rtai^  faitia  aujfce^ 
rat;  laetttiaque  ingenti  bal^brkti  fefti  dt^s:  ed  magift 
etiani^  qnod^  populariti^  dMifto  cfipttis  inOgni >  puf pn* 
faquey  atque  alio  rtgio.haMtUi  aequairefat  deteris  f^  iil 
Ipiecietnt  quonibil  gratiiis^^eCt biVitati&us  lib^fjs.  Prkeo 
baiKetqu«  hatid  dubiatn  eo  faetb  fpetn  llbeftatis^  nifi 
Ointiia.  intoli^And^  libidiAii  fbeda  ac  defof  miii  eff^iffet» 
vagabatuf  etiim  cum  uno  aut  akero  comile'  per  mdri* 
ta«  domps<  dies  noctesqt^et  et^  fubmittendo  in  pti* 
vatum  >f aftigium  I  quo  n^niis  coiilTpectus  ^  eb  fplutiov 
erat^  et  .libeftarem  cum  alii»  vanam  oftendiffet^  to» 
tam  itir  fuam  Hcentiam  t^^^^*  Neque  enim  omni* 
emebat  ^ut  eblandiebatttr^  fed  vim  etisknt  BagitiSs  ad- 
hibebat:  periculofumque  et  vifis  et  pat^tibus  erat^ 
tooram  incommpda  fevef itate  llbidiiii  regrAe  feciffe;  uni 
etiam  pliacipi  Achaeorum  Arato  ademta  tixor  nohtine 
Polycratia^  ac  fpe  f egiafum  nuptiafum  iA  Maciedoniam 
ftspof tata  i^a^ratk  Pef  haec  Hagitil  follemni  N^meo- 
rum  pefsi^tO)  paacisque  additis  «diebus  ^  Dymas  teft  pro« 
fectus  I  ad  prae ji^ium  Aetolorum  ^  qUod  Ab  El^is  acci* 
tum  acceptiimqae  in  urhem  erat^  epcicndumw  CycJia* 
das^  (peneS  eum  fumma^imperii  erat)  Achaeiquead 
Oymas  rcgi  occiif fere^  et  Eleorum  acceniiodio|  quod 
a  jceieiris  Aehaeis  diffentif ent :  et  infenU  Aetolis^  quos 
Uomanumt  qupque  advefFus  fe  movifTe  bellum  crede* 
bant»  •  rProfecti  ab  Dymis^  conjunctt)  eicercitu  tfanst' 
eunt  Larifum  ,^mn«m)  q^ui-JBleum  agrUm  ab  Dymaeti 
difimitk 

,    5CXXUv    trlmom  ^Jtiem  i  que  fijtesHoftiumitigfefil 

funt)  popula^do  abrumferunh  Poftero  die  abie  itiftruct* 
ad  ufbeiA  acaefferunt,  praehrHfCs  equitibu^i  qiiii  obequi- 
tando  poftiS)  pfotf^tum  adexCilrlion^s  genus  laceffef ent 
Astolofuittv  Igtfof ahant^  Sulph^ium  cum  quindecitn*  tia- 
vibu^sab  Naupat5to  CylleneA-ti^jccifrev  ^t^  CJtpoGUs  iti 
ierrkm  jQoa^of  tpilHbtii  acmAtoftxm )  izlentid  iio<2tis  ^  tie 


mm 


37<v      LIBER   XXVn.     Ca».  XXXII.  XXXIIt. 

—"'"■^         U.  G.  544.'  a.  C.  N.  208. 

III  l|>l        I     I    I  I"  I  I       ; I."    .'  .    '  '         -  im  IH   III  i^— p^^i      111    ■       ■       » 

confpici  agmen  podet,  intraHe  Elim.     Itaque  improyiia 
re$  ingentem  injecit  terrorem »   poCtquam  inter  Aetolos 
Eleosque  Romana  Ilgna  atque  arma  cognov^re.    £t  pri- 
xuo  recipere  fuos  voluerat  rex;  dein^  contracto  jam  iu-  \ 
ter  Aetolos  et  Trallos  (lilyriorum  id  eft  genus)  certamu 
ne ,   cum .  u rgeri '  videret  f uos ,    et  ipfe  rex  cum  equitata 
an  cohortem  Homanam  incurrit«     Ibi  equu^.  pilo  traje- 
ctus  cum  prolapfum  per  caput  regem  effudiffet,   ^trdz 
pugha  utrinque  accenfa  eft,    et  i^b  Rqmanis  impetu  in 
regem  facto,  et  protegontibus  regiis,     InBgnis  et  iplius 
pugna  j^ut^  cum  pedes  inter  equites  co.actus  elTet  proe* 
liiim  inire.   dein  ^  cum  jam  impar  certamen  «iXet,  cade* 
re;itque  circa  eum  m^ulti,  et  vulnerarentur ,  raptus  ab 
fuis,   atque  alteri  equo#  i^jectus ,   fugit.     £q  die  caftra 
quihque  millia  pafTaum  ab  \^rbe  Eleorum  pofftit.  -  pofte- 
1*0  die  ad  caftellum  (Pyrguin  vocant)  copiac  omaesedu- 
xit:    quo  agreftiun^  tnultitudinem  cuin.pecoribus  ineta 
populationum    compulfam  4iudierat«     eam    incondjtam 
inermem^ue  multitudinem   primo  ftatim  terrore  adye* 
niens  cejpit:   comp^nfaveratque  ea  praeda,   quod  igno<^ 
xniniae  ad  Elim  acceptum  fuerat.     Dividenti  praeddmi 
captivosque  (fueii^ant  autem  qi;atuormiIlialioiri?niim,  pe- 
coris  omnis  generis  ad  millia  viginti)  nuntius  ^Mace- 
donia  venit,  Eropum  quencUm,  corrupto  areis  ptaefidii* 
que.praefecto,  Lychnidum  c^pi^ie:  tenere  et  DafEare-. 
tioruin  quosdam  vicos,  etDardanos  etiamqoncire.  Omif^ 
fo  igitu^  Achaico  bello,    relictis  tamen  duobus  millibus 
et  quingentis  omnis.  generis  armjitoruin  cum  Menippo  et 
Pblyphanu  duoibus  ad  ^rj^eiidium  fuciorum,   profectas 
ab  Djmis,  per  Achajain  Bqeoiiamque  et  Euboeam,  deci* 
nns  caftris  Demetriadem  in^Theffaliam^pc^venit; 

XXXIII.  Ibi  alii,  majorem  afferentes  tuinultucn, 
nuntii  ocqurrunt:.  Dardanos,  in  Macedoniam  effofos^ 
Qreftidem  jam  tenere,  ac  defcendiCfe  in  Argeftaeum  cam- 
pum:  famamque  inter  barl)aros  oelebrem  elfe,  Philip- 
pum  occifum.  Expeditione  ea,  qua  cum  popuiatoiibus 
agri  ad  Sicyonem  pugnavit,  in  arborem.  illatus  impetu 
equi,  ad  eininentem  ramum  oomu  alterum  galeae  prae- 
fregit.  id  inv^ntum  ab  Aetolo  q!iM>fUin^  perkttimiqtte  :m 

.  Aeto- 


L  1  B  E  R   XXVIT.     C  A  i^.  XXXIII,  XXXIV.     ^71 

-  —      .    U.  C.  544.        ^       a.  C.  N.  208/     . 

Aetoliam  ad  Scerdil^e^Uin,  cjai  notHni  erat.infigTiegai* 
lea^»  fainai]:^  Interfeoti  regis  TuIgaviiV  .  Poft  profectio-  , 
nem  ex  Acbaja  i^egis ,  Sulpicias ,  Aegjnam.claiXe  prpfei 
ctus » '  cum  Attalo  lefe  eonjunxit,  AchfLei  cum  AetoUt 
Eleisque  haud  procul  Meffenaprofpjeram  pugi^iam.fece* 
runu  Attalns.  rex  et ,  P.  Suipicius  Aeg^nae  hibeniamnt« 
£xitu  hu)us  anni  T»  Quii0ictii;s  Crifpvnus  conful  ^  dictan 
tpre  comitiorum  ludprumque  faciendorum  caula  dictG^  - 
T.  Manlio  Torquafo,  ex  vulne^e  moritur.  alii  Tarexiti^ 
alii  iii  Campania  mortuum  tradui;it.  Id  quod  nuUo  ante 
bello  aociderat,  duo  confules,  line  mbmorando  proelia' 
interfecti,  velut  orbam  rempublicam  reliquerant.  Dicta- 
tor  M^nlius  magiftrum  equitum.Ct  Serrilium  (tum  acdi- 
]\s  curulis  erat)  dixit.^  Senatus,  qud,  die  primum  eft 
habitus,  ludos  magnos  facere  dictatorem  juOlt,  quoa 
]V}*  Aemilius  praetor  urbis,  C.  Flaminio,  Ch.  Servilio 
confulibus,  fecerat,  et  in  quinquennium  voverat.  Tuol 
dictator  tt  ludos  fecit,  et  in  infequens  luftrum  voviti. 
Ceterum,.  cum  duo  (:onXu1ares  exercitus  tam  propa 
hoftem  iine  ducibus  eflent,  omnibus  aliis  Qmiflis,  uha 
praecipua  cura  Patres  populumque  incef&t,.  confules  pri-  * 
mo  quoque  tempore  creandi ;  et  iit  eos  pottfCmum  crea- 
rent,  qiiorum  virtus  fatis  tuta  a  fraude  Punica  effet;  ' 
€um  toto  eo  btJIo  damnQfa  fraeprop/ira  ac  /ervida  ingemia 
imferatorum  fuiffent^  tum  eo  ijofo^anno  confules^  nimia  cufi^ 
ditate  conferencU  cum  hojie  manumt  in  necopinatfim  frau^ 
dem  laffos  effe,  ceterum  Deos  immortales » ^miferitos  nomi* 
nis  Romani^  'peferciffe  innoxiis  exercitUit^ :  temerisaeem 
confulum  ifforum  cofitibus^  dgmnaffe. 

XXXIV.  Cum  circumfpieerent  Patres^^  qupsnaxn 
cdnlules  facerent,  longe  ante  alios  eminebat  C.  Clau- 
diusNeifo.  Ei  eollega  ^uaerebatur.  et  Virum  quidem 
eum  ^gregium  duc^bant,  fed  prointioifem  acrioremquei 
qu4m  tempora  belli  poftularenti  aut  hoftis  Uannibal: 
temperandum  acre  e)us  ingenium  n^oderato  et  prudenli 
viro  adjuncto.  collega  cenfebant.  .  M.JiiiTius  erat,  multis 
ante.annis  ex  confulatu,populi  judicio  damnatus.  quam 
i^pnuniam  adeo  ei^etulerat,  ut.et  rus  migiffiret,  et 
.per  n^iiltos  ainnos  et  urbe  et  omni  colbtu  careret  }iomi* 

^"  Aa  2  niim. 


372       LIBER  XXVII.     Cap.  XXXIV- XXXV.  , 


•<■■*<— »i*ii<«—fc»   I    I  I  '  «Blto 


imiii«  ootaTO  ferme  poft  damnationein  anno  M»  Cktidiiit 
jMareellus  et  M.  Valerius  Laeianus  confu)es  reduteraiK 
eum  m  iirbem :  fed  erat  vefte  obfoleta  ^  capilloque  et 
barba  promiCEa ,  praeFerens  in  vuhu  habituque  itilignein 
ftiemoriam  ignominiae  acceptae.  L»  V^turius  et  F*  Lici^ 
nius  cenfores  eum  tonderi^  et  fqualore^  depoT}ere,  ec 
in  fenatum  Veni^/  fungique  aliis  publicis  mitneribus 
co^erunt.  fed  tum  quoque  aut  verbQ  affentiteb?itur)  aut 
pedibui  in  fententiam  ibat^  donec  cpgnati  hQininir  eam 
eaufa  M.  Livii  Macati^  '  cum  fama  ejus  ageretnr^  ftan^ 
tem  c<9^t  in  fenatu  fententiam  dicere» '  Tum,  ex  tanto 
hiterva}]o  auditus  conyertit  ora  bominum  in  fC)  cautam* 
que  fnrmonibus  praebuit ,  indignp  injuriam  a  fofuh  fi* 
ctamf  magttoqut  id  damno  fuifft^  quod  tani  grm  hth 
Mee  opera^^nec  ccnfitio  talis  viri  ufaresfuhlica  ejfet  C. 
Neroni  keque  Q.  Fabium ,  neque  Af«  Valerium  Lamnun^ 
dari  cottegas  foffcy  quia  duos  fatricios  ereari  non  licmu 
edndem  cattfam  in  T.  Manlia  ejfet  fraeterquam  quoi  rt' 
cnfaffet  delatum  c^fulatum^  recufatuirusque  effet.  tpt' 
^iumjiar  confulmt  fore  ^  fi  M.  Livium  C  Claudio  toUtit» 
adfj^xiffent.  ^ec  populus  mentionem  ejus  rei  ortani 
a  Patribus  ^ft  afpernatus.  Unus  cajn  rem  in  civitate,  isj 
cui  deferebatur  HonoSi  abnuebat|  ievitatent  ciyiiatisac- 
Gulans.  Sordidati  rei  non  miferitos^  xdndidam  togam  in^ 
Hito  offerre:  eodem  konores  yoenasqKe  tongeri,  '  Sito" 
num  yirum  d»$erent^  ^uid  iia  fro  mnlo  ae  noxio  imuf' 
fent  ?  fi  noxium  comjreriffent  ^  quiiita  *  male  credita 
firio re  confulatu ,  aturum  crederent  ?  Hiec  taliaque.  ar- 
guentem  ei  qiu^entem  caftigaban,t  Patres^  et  M^  ft- 
.rium ,  memorantes ,  revocatutn  de  exfiUo  /  fatritm  jatlf^ 
fedefua  rejlituiffe.  Ut  farentum  faevitiam^  fic  pffriat^  p- 
tiekdo  acftrendo  hniendam  ejjil  inxii!!  omnes  <^  cum  G 
Ciaudio  M.  Lirium  confulem  fecernnU 

XXXV.  Pbtt  drcftj  tertium  ejus  dlet  praetoruin  w* 
mitia  fiabita.  Praetores  creati  Lt  Porciiis  LicinuS ,  C* 
ManiiHus,  A.  etC.  Hcfftilii  tato|ies.  ■Comitiis  perfectis, 
Iiidisqiie  factis»  dimtor  e;t  magifter  equitum*  magiftratu 
abiteruht.  Ci  Terentius  Vatrrotn-  EtruiiSa^  projf)rytor 
iia^\is\    uteai:  ea  provincia  C*  Hoflfflfus  Tirentuifi  ad 


S- 


1 1 B  E  ii  itxvif.  v/Ar.  XXXV.  xxxvfc   373 

U  C.  544.  "».€.  N.  208. 

111.^    ■!      iV  II  i|i  ».  »<i  ^i      t  m  .  if^— <»t 

»''1.  _  -.^  t 


"»»^^ 


euiii.  eicercituiri  iret,  quem  T.  Quinctius  <3onru1:Iiabue<- 
rat;  et  L$  Manlius  trans  mare*  le^gatus  iret.,  yir^retquf 
quae  res  ibi  gereri^ntur;  fimul^  quodp]ympiae  ludiccpia 
ea  aeftate  futurum  ^rat^)  quod.maximo  co^tu  Graecia^ 
celebraretur ,  vt,  ii  tuto  per  ho&em  poffet,  adir€ft'id 
conpilium;  ut;,  a^i  $icuU  belld  ibi  profugi ,  a.ut  Tarenr 
^ini  ciyes  relegau  ab.Hanmhale  effent,  dqmos  redirenti 
rcirentque»  fua  opinia,  qua^  ant^  bellum  habuiffent, 
Veddere,  populum  Romanum.  Quia  periculoiifJip:ius  an^ 
nus  joimmere  videb^turi  neque  confiiles  in  repuJiiUca 
erant,  iii  confules  defignatos  omnes  verC,  quam  primum 
eo$ .  fortiri  proTitioias ,  et  praefcifcere ,  quam  qttisq)4^ 
eorum  provinciam,  quem  hoftem  heiberet,  yolebatitt 
pe  reconciliatione  etiam  gratiae  eorom  in  fenatu  aQtuai 
eft,  principiQ  facto  a  Q.  Fabio  Maximo.  Inimicitiaje  aur 
tem  nobiles  inter  eps  erant,  et  acerbiores  eas,.indigniot 
resque  i.iyio  fua  calamitas  fecerat,  f^uod.fpreti^m  &  in 
ea  fbrtvna  credc.bat,  itaque  is  majgis  implacabili^  ^rat; 
^ty  nikit  ppuK^  ejfe  teconciliatione',  ajelat.  acriuset  intemr 
iiuf  qninia  gffinrof^  t^mnt^f  jfie.  crefienii  esf/je  inimie^ 
coijegae  jootejtas'  j^{r(t^  Vicit  ramen,  ftuctorita^  feiifituii 
ut,  pofi.;is  nmultatibus,  communi  animo  canniioqtie  wi* 
mimftrarent  rempublicam,  Proyinciae  iis  non  pennix^ 
tae  regionibus,  Ucut  fnperioribus  ani\is,  fed  4ivf^KiAe 
extreinis  Italiae  Hnibus,  alteri  adverfus  Hannibalem  &rut- 
tii,  Lucani;  a]teri  Gallia  adverlus  Hasdrubaleiii  (qu^ 
]am  ^lpibus  apprQpmquare  famf^  erat)  decreta*  Kt^t* 
pltum  ex  dudliu^  qui  inGallia,  guiqi^in  Etruria  ^ffettt» 
a^dito*  urbano,  eJigereti  qqei^  mal>et,>  gui  GalliaAi  e{Iet 
tortituSt  Cui  Bruttii  provinoia  eye^nUfeti  noyis  jlegioni* 
hus  urb^fnis  l|Gripti$|  iitrius  mallet  c^nfuliim  pricrjs  an* 
iil  ^ .  eifcrcitum  fvuperetit,  Relictum  a^  c^nfule  e^cercitum 
Qj,  Fulyius  proobnful  acciperet;  eiqu^.  in  anmun  impe* 
riuni  effet,  et  C  Hoftilio ,  .  cui  pro  £tr.uria  Tarentiim^ 
mutaverant  proyinciam  |  pro  Tarento  ,X3apuam  mutaye«> 
rurit,  legio  una  data,  cui  Fulyius  proximo  anno  prae- 
fuerat,  . 

T^XXVI.  De  HasdrQT]iali&  ad vf ntu  in  Italiam  cura  in 
dies  crefcebat.  Mafiilienliam  primum  legati  nviiuiaTe* 
rant^.  eutn  aJn  i&alliam  transgrmum:'  ereotosqu^  adventa 

A.a.  J  .        ejus 


\,- 


S74      L  I  B  E  R   XXVII.     C  A  F.  XXXVl.  XXXVIL 


U.  C.  544*         .  a.  C.  N.  208. 

ejug^  quia^inagmim  pondus  aun  attulille  dicftretur  ad 
mercede  auxilia  conducenda,.  GaTloruiii  animds*  mim  de« 
in^^*cuni  iis  legati  ab  Roma  Sfex»  Antiftius  et  M.,  Rae- 
cius  ad  rem  inrpiciei^dam  retulerant,  mi(iIXefe  cum^lVlaC- 
fiU^nGbus  ducibus,  <^ui  per  hqfpites  eorum)  priritc^ipes 
Gallorum,  omnia  explorata  referrent*  Pro  comperto  lia- 
bercj  Hasdrubaleui  ingenti  jam  coactp  exercitu  p.^oxi- 
movere  Alpes  trajecturum:  nec  tum  eum  quid(|uain 
aliud-  morari,  nifi  q\^d  claufae  faieme  Aljpes  etfent*^  In 
Ibeum  M.  M^i*celli  P.  Aelius  Paetus  augur  creatus  ^nau- 
guratusque : ,  et  Cn.  Comelius  DolaBella  rex' facrorum 
inaiiguratus  eft  in  locum  M.  Marcii',  qui  biannio  ante 
n/ortuus  erat.  '  Hdc  eodcm  afnno  et  luftrum  condltum 
eft  a  cenforibus  P.  Sempronio  TUditario  et  M.  CorrieJio 
Cetbego.     Cenfa  civium  eapita  centum  triginta  feptem 

/S&TlHa'^  centuiii  et  octo.  minoi^  aHquaritdnumerus,  qaau^ 
>qui  ^tite  bellum  fuerat.  Eo  atino  primum,  ex  quo  Han- 
nibial  in  Italiam  reniffet,  comitium  tectum  effe,  memoriae 
ptoditumert,  et'  ludos  Romanos  femd  inftauratoS  ab 
aedilibas  curulibus  Q.  Mefello  et  C.  Servilio.  *ct  pTebejis 
Itidis^  biduum  ini^auratum  ab'Q«  Mailiilio  et  M.  Caecilio 
MeteUo  ae^ilibus  plebis.   et  tria  Ggna  ad  Cereris  iidem 

•  dederunt:  et  Jovis  epulum  fuitTludorum  caufia.  Con- 
fulatum  ittde  ineurit  €.  Claudius  Nero  et  M^  Livius'  ite- 
rttm»  ^ui,  quia  jam  defignati  pro vincias '  fortid  6rant, 
pra'efcores  llbrtiri  jufferunt,  C.  Hoftilio  ttrbana 'evexiit: 
jidditia  ^tpcregrina,  ut  tres  in  protincias  exi^e  poffAtt. 

^A.  Hbftilio  Sardinia;  C.  Mamilio  Sicaia,  L.  Porcib  6al- 
2ia  iev^nif.  Sumnfe  legiorium  triuin  ct  viginti  itd^per 
j^rovitici^s  divifii;  uf^bitiae  confolum  effentt  quattiotHis* 
pasiiafaaberet;  tres  praefores  binas,  1)1  Sipilia,  m  Sar« 
diriia)  et  Gallia»  <teas  C;  Terentifis  iri  Etmria;  duas  i^. 
Fulvitisln  BruttiiS/;  ddas  Q.  Claud!u5f  circa  Tareritum.  et 
Sailcntinos;  unaurC.  'Holitllftis  Ttrj^uTus  Capnae:  "duaa 
ndfianae  ut  fcriberentiin  jfn-imis  quatuor  legionibus'  po- 
ptdHfs  tribonos  creaviti  ixl  ceterai  corifules  miferunt* 


k  ■.' . 


'  XXXVII«'  Priusquam  cenfales  pro£cifcerenturj  710« 
vendiale  faieriim  {uityq^ik  Vejis  ile  coelo  ^apidaverait. 
Sub  Qnitts  prodigti  (ae  fit)  «nentionem  alia  quoque  nun- 

tiata; 


L  I  B  E  R  XKVtl.    Cap.  XXXVn. \     '  jjS 
"      U.  C  545.  a.  C.  jM.  207. .  ,       . . 


tkta;  Minturnis  ae(iem  Joris  et  lucum  Mslricae;  item 
AtelUe  itiurain  etportam  de  coelb  tacta^'  IMi^turnefires^ 
terribilius  quod  effet,  adjibiebant ,  fanguinis  rivum  ia 
porta  fluxifTe.  et  Capuae  lupus  /  nocte  p6rtain  ingreffus, 
vjgilem  laniaverat.  Haec  procurata  hoftiis  majoribus  pro- 
digia ,'  et  fupplicatio'  djem  unum  fuit  ex  decreto  ponti« 
ficum.  ihd«  iterum .  tiovehdiale  inftauratum ,  'quod  in, 
Armiluftro  lapidibus  vifum  pkier«.  Liberatas  religiohe 
men^es  < turbavit  rui'fus  huntiatimi  y  Frulinone  infantem. 
Tiatnm  elTe  quadrimo  parem?  n<*c  magnitudine  tam'mi- 
randum  ^  quam  quod  is  "quoque ,  ut  Sinueffae  biennio 
ante,  incertus,  uias  an  fenbinas  cfj^tv  i^atus  erat.  Id 
vero  harufpices,  ex  Etrit^ia  acciti,  foeduih  ac  tiirpe  pro- 
^  digium  dicere.  extorrem  «rgro  Romano^  procul  terrao 
contactu,  alio  mergendum.  Vivum  in  arcam  condidere, 
pro vectumqne  in  m  are  pro j  ecerun t.  Decre ver e  i tem  pbn- 
tifices,  u«  virgines  ter  novehac ,  per  urbemcuntes,  car- 
uien  canerent.^  Id  ctim  in  Jovis  Statoris  kede'difcerenf, 
^ondttittm  ab  Livio  pocfa  carmeu,  tacta  dd  coelo  aedes^ 
in.Avemino  Junonis  Reginae.  prddigiumque  icj  ad  ma- 
tronas  pertinere,  harufpicescumrefpondilfent,  donoque  ' 
Divam  pla^idam  effe ;  aedilium,  curulium  edicto  in  Ca- 
pitoUum  convocatae,  quibusin  urbe  Romana,  intraque 
decimumlapid&maburbe,.domiciliaeffent;  ipfae  inter  fe 
«[uinqtie  ^t  viginti^delegeriint,  aA  quas  ex  dotibns  fdpem 
conferrent.  Inde  donum  pelvis  aurea  facta ,  lataque  in 
' Aventinum,  pureque  etcafte  a  matronis  facriHcatum.  Con-  , 
-£eftim  ad  aliiJd  facrificiinn  eidem  Divae  ab  debemviris  edi- 
ctadies,  cujus  ordo  talis  fuit:  ab  aede  Apoilmis  boyes 
feminlie-albae  duae  porta  CatmentaH  in  urbem  ductae» 
poft  eas  duo  iigna  cupreflea  Jundnis  Reginaeportabantur. 
ttnn  Xeptesa  et  vigixiti  virgines ,  longam  indutae  veftem, 
capnen.  in  Jnnonem  Reginam  canentes  ibant ;  illa  tempe- 
ftftte  forfitan  laadabile  rddibus  ihgepiis,  nunc  abhorrens 
netinccmditum,  iireferatun  Virginum  brdinem  fequeban* 
tur-deoeoiviri  eoronati  laDtrto)  praetextatique*  ApprtaJu- 
garioy^vico  in  forum  venere*  ih  foro  pompaconftitir;.  et, 
per  maaui  refte  d#tft^  virgihes  fonum  vocis  pulfu  pedum 
tnodulantes  ince£ferunt«  ihde  vico  Tulbo  Velabroque, 
per  Boariumlbruis,  ixiiclivttm  Publiciiun  atqhe  aedem 

Aa  4      ^  .  .  Juno- 


376     LlB,K|l  XXVn.  ;CATf.  XXXVH.  XXXVni. 


.  U-  C.  545.  '  a,:  C-"N.  207. 


mmimimmmmt 


i  iipi    U    I  n 


Junonis  Reginap  perrectani^    ibi  duae  hbrdfie  ab  decein*! 
firis;  wm(»l4ta<{j|  et  AmulficrA  oupri^fCe^  iA^d^m  iUatsu 

'  XXXyin^c    Diis  rite  .p}acati$/  xlelectuRi  oonCules 
hal^ehant  acri^s  intcimiusq^ue  ^     quam  .pnipHbus   annh 
^isqu^UA  meminerat  habkumA   nam  et  belli  terror  dtt« 
p]]catu$  i;ioyi  hoiUs  in  Italiain  adTentu:  etminus  piTen* 
tutis  erat,  nnde  rcribei^^nt  milites.    Itaque  colonds  etiavi 
xnaritinios,  qui  f^croXanGtam  y^cationem  dicebaTir^iir  lia« 
bere,  dar^  zniJites  cogebant^    quibus  recufantibus,  edi- 
,  xere  in  diexn  certa,m ,  u.t-,  quQ  ^uisque  fure  TacaiioneBi 
haberett  M  fenai^um  deferret,     E^^die  hi  popuU  ad  fe- 
xiatuai  yenerunt:  Oftienids,  AJIIienlis,  Antias,   Anxu- 
ras,  Minttirnenfis ,  Sinu,effanu$,  ^t  ah  f uper^  mari  Se- 
zien£s,     Cum  vacationes  fuas  quisque-  papulus  reoiUr 
ret;  nulUus^cum  ii;!  Italia  hoftis  effet,  praeter  Axitiatem 
Oftienfem.q^ue,  yacatiQ  obferyata  eft;'  ei  eainim  coloni^* 
rum  juniipres  jurejurando  adacti,  fupra  £ves  tnginta  non 
,peri>octamros  fe  effe  extra  moenia^  coloniae  fuae,  donec 
iioftis  in.  UaUs^  effet.    Cum  Quines  cenferent,  primo  qno- 
^que  tempqrc»' confuUbus  eun^um  ad  beUum,    (nam  ei 
Hasdrabali  occurrendum  effe.  defcen^enti  fih  Alpibuti 
4rie  Gallos  jpisalpinos,  neire  Etruriamy  erectamin  fpem 
irernm  .nQyarucpi,  fol]icxtaret;.et  Hannibalem  fuopropnQ 
occupandum .  bello ,   pe  emergere  ey  Bruttiis  atque  ob« 
riam  fr^tf  i  ire  poffet)  Livius  cunctabatur,  parum  fidens 
fuaruin.pr^yinciarum  exercitibus:   coUegain  ex  duobus 
confularibus  egregiis  ex^rcitibus,  et  tertio,«  Qui  Q^  Clau» 
fdius  Tarenti  praeeffet,    electicpaem  hal]tere«    intu]erat. 
gue  meutione^n  de  To]bnibt)s  revocandis  ad  %9ii«    Se^ 
i^tus  Uber4m  poteftatem  confulibus  f ecit ,  et  Xup|deiuli 
unde  veneut,  e(  eligendi  de  omnibus  eis^ercitihi;^,  tpfoi 
yelient,  permutajpdique,.  et  e^  proyinciis,    quos  e  re^ 
pubUca  cenferi^nt  effe,  traduQendi.    Ea  omni^  eum  fouu 
rua  concordia    confu^um  ecta,     Volones  in  undevieefi* 
^iam  et  viceUmam  legione^  ijpripti^    Magni  rclM^is  au^^ 
Ija  ex  Hispania  quoque  a  P;  Scipione  l^,  Livio  voiib,  q«i» 
dam  ad  id  bellum  auctor^.  funt;   octQ  milii^  Hispano* 
rum  Galiprut^quei  et  duaa?iJUa4e]e^neiiiiiitum,  equi»' 
tum  miUe,  ^i^Qs  isrumiii^  tji|jpAXiQi^u«b.  AL  idnareuoiB 


«•^■«WB! 


). 


LIBEH  XXVW.    CAK'XXXVnT.  XXXIX.    377 
.     U^C.  545.  a.  C.  N..207, 

bas  «copias  myibos  adduxiffe?  M:  fagittarionim  funditoi» 
ruAiquef^d  cj^uatuor  m^Uia  ^scSicilia  C.  A]ai|]i[lii!im  aiiiiO[(|n 

X^XIX*  Aoj^FuntRonttaetuimihutn  Htcitae  ekOaU 
,  }ia  al)aU0  ab  L.  Porcio  praetere;  ff^HlrUbBlem  ifH>viffe  e« 
kih^rnii^    €t  ym  Alfts  trunnrt:     acto   itnillU  Idgurum 
€vnftri^ta  Mrm0taqM€ ,    eanjuaKtura  fi  tr^nsgrejfp  im  ttan 
Uam  ejfe^   nifi  mitterttur  im  Lignrff-tfui  tos  heta  a^cu^ 
faret.fe  cum  ittvalid^  fxercim%  quoad  tutum  futareti  fro^ 
-grrffuvum*    Haie  Jitera^  oouifules,    raptim  confieoto  di»^ 
lecCQ)  xnatorsiis,  quam  conftitQerant,  exire  m  jproYin* 
ciaa  co^gerunt^t  ea  mente,    m  uterque  boftem  in  l^% 
prQvindaeontineret,  neque  conjutigi,  aut  eonferre  in 
iinam  Tires  pateretur«    piurimum  m  eam  raoa  ad]uYit 
opinio  Hennibalis :  quod  ^  etfi  ea  a<;ftate  transitorum  iu 
.ItaliAm  Jratrem  crediderat,     recordatido   quae  ipCD  in 
tramitu  nrniQ  IVhodani,  nuno  AJipium  ^  oum  hominibo^ 
looiaquie   pagnanda  per  quin^que  Unexifes  exhaufillet^ 
Jiaadqiiaquam  tam  facileih maturumque  transitUiu  exfpe» 
ctah4t.  ea  tardius  moyendi  ex  hiberni$  caufa  fuit.  '  Ct^ 
terufQ  Hasdrubali  et  fua  et  alioruui  fpe  omma  ^elerio* 
ra  at^ue  e^Kpeditiora  fuere,  non  eniin  receperunt  mo-» 
clo  ArTemi  eum,  deincepsqae  aliae  Gallicae  atque  AJp^-' 
nao  gentes;  fed  etiam  fecutaefunt  ad  bellnm.    et  cum 
per  o^uutta  pleraque  transitu  fratris «   quae  antea  inYia 
juerant^  ducebat^  tuo:i  etyam^  duodeciail  annorum  asfu^t 
tudine  perviis  Alpibus  factist  inter  mitiora  jam  hotfii- 
nnui  transibat  ingenia.    {nyiiitati  namque  antea  alie^ 
nigenis,  nec.Tidere  ipfi  advenam  in  fua  terra  affueri, 
omui  gen^ri  humano  inCociabiles  erant.  et  primo  ignari, 
xiuQ  Poenus  pergeret,  f aas  rupes  fuaque  caftella^  et  peco- 
rtMa  hominamquepraedam.petiorediderant;  famadein-! 
de  Pttnici  belli,  quo  duedecimum  annnm  balia  urebatur^ 
iiatis  edwuerat ,  viam  tantum  Alpes  ^tit ;  duas  praevali^r 
das  urbes,  magno  inter  fe  mlaris  terrarumqi^e  ^^tio  di$« 
<!l«tas,  deimperio  et  opibus  certare,  haecaufae  aperuef 
arant  Ajpe«  HasdrubaH.    Geterum  quod  celeritate  Itine-. 
xis  profecmm  erat^  id  mora  ad  Placeniiam,  duui  fruftra 
ohiidet  txiagiS)    quaoi  oppiignat,  corrupit,  .  Crediderati 
oampeiiria  o^ptpiiU  fe^m  MpugBationem  ^lfe;  et  nobt^. 

Aa5  Uw» 


378     '  L  I  B  F.  n  XXVIY.    Cap.  XKXDC.  Xt. 

"^     ".    U;  C  545^  a.  C  N.  207. 

.lita^.QQlpniaQ.indu^cerat  eam,  iriagnam  £s  excidio  ejiii 
nrbi^  teKiorem  ceteris  rfttum* in jecturum.  IMon,  ipfum 
fblum  ea  oppugnatio  impediit :  fed  Hannibalem  po&  fa- 
mam  transitus  6jus ,  tanto  fpe  fua  celeriorem ,  )am  mo- 
.yentem  ex  hiberniji ,  continuerat :  quippe  reputantem^ 
non  folum  quam  lenta  urbium  oppugnatio  eUet,  £ed 
etiam  quam  ipfe  frultra  eandem  illamcolpniam,  ab 
'Trebia  victor  regreffiis ,  tentafCet. 

XL.  Cpnfules»  diTeriis  itineribus  profectt  ab  «rbe^ 
'  velut  in  duo  pariter  bella  jlistenderant  curas  bominum» 
fimul  recordantium,  5  quas  primns  adventus .  Hannibalis 
intuliCfet  Italiae  clades;  finiul,  cum  illa  ang^ret  qura, 
quos'tam  fropitios  urhi  atque  imferio  fore  Deof^  u$  oodem 
tempore  usrobique  resfuhlica  frofpere  gereretur?  adkue 
eulverfa  fecuudi^  fenfando  rem  ad  id  temput  extractam^jfe* 
€Um  tu  Jtalia  ad  Trafimenum  et  Cannas  fraecifitaffet  Ao- 
'  mana  res ,  froffera  beUa  in  Hisfonia  froloffam  eam  erexif- 

,  ftm  foflea^  quastt  in^Hisfania  aiia  fuper  aliaei^clades^  dva- 
ius  egregiis  Aucibus  amiflis^  duos  ex<rcitus  ax  forte  dAefftt 
multa )  fecunda  in  Itelia  Siciliaque  gefla  quaffatam  remfuUi' 
€am  excefiffe:  et  iffum.  intervalium  loti^  quod  iu  ultimif 
terrarutnoris  altertim  bellum^gerereeur ^  fpatium^dediffe ai 
rcfpirandum.  Nunc  duo  belia  iu  haliam  aceefta,  duo  cele» 
herrimi  nopiuis  duces  circufHfiaire  urbem  Romauuuh' et  uuuu^ 
in  locum  totam  fericuli  mlem^  omne  onut  incubuiffe» 
qui  <:orum  frior  viciffety  intra  foucos  dies  afira  vYna 
altero  juncturum.  Terrebat  et  proidmus  .annus  lugu- 
bris  duorum  confulum  funeribus.  His  anxii  ciuris  homi-. 
nes  digtedientes  in  provincias  confules  profecuti  funt. 
Memoriae  proditum  elt,.  plenum  afdhuc  irae  in  dves  M« 
Livium,  ad  bellum .proficifcente^n,  monend  Q.  Fabio» 
ete^  friusquam  genus  hofiium  cognoffet,,  temere  mamuua 
confererety  refpondiffe:  Ubi  fri^um  hoftium^  agmtu  COU" 
fpexiffer^  fugnaturum.  Cum  quaereretur , .  quae  caofa 
/eftinandi  effet?  Atft  ex  hofijtegregiam  gloriam^  inqoit^ 
^aut  ex  civibus  viciif  gaudiumy  nuritupk,  certe ^  etfi  00« 
idneftumy  caftamV  .J^riosquam  Claudijis  coivful  in-pro- 

^  -viuciam  perveniret^^,pjrjex!tremUm  Jinem  agrl  LarinaUs 
4iHcentem  ia  Sallentino^  «xercitum  i[|anxubalem.  cam 


'  >« 


.  U.  C  545.    .      a.  C  ^.'207: . 

■-I  I    Mi   -        I  I  r     1^1  I        I  I    -     rtr^n   M  I  J  I    iijii      -  ■<       ■       ■  ^         , 

expedit»  cojiortibiis  adortut  C  Ijorulhis^Tubttlus,  ui« 
compoGto  agxnmi  terribilepi^.tumultilopt  i3;iituli(f«  ad  qja^- 
tuoir  inillia  hommum  ocddit^  novipm  iigna  militaria .  Cf  * 
pit.  Moverat  ex  hibernis  ad  famapx  iioXtis^Q.  Qau^i^» 
qui  per  urbes  agri  Saiientixu  caft^  .^i/^poQt»  hi(l^l>^{> 
kaque,  ne  cum  duobti^  exQrcijtib,as.  iimu)  coxiEig^i^t^ 
Hanfiibal  nocte  caftra'tx*agrQ  Tarentpiio  moviti  atqufi 
in  Brutdos  concefiit.  '  Claudius  m  Sallentihoj  agmen 
conyertit.  Hoftilius,  jCapuaui  petens  ^  obTius  «4  yenu- 
iiam  Rt  confuli  Claudiq.  Ibi  ex.  utrQgue  ei^ercitu  ele^ta 
peditum  quadraglnta  millia,  duo  n^iliia  et  quifig^nt^ 
equites,  quibus  cpnful  s^dverfus  Hanniba]em  rexx}  g^re^ 
ret:  reliquas  copias  Hortilius  CapHam  4ucere  jufTus^.iifi 
Q.  JFulvio  proconfuU  tradqret.  . ,.  , 

XLI.  Hannibal,  undique  contracto  exercitu,  quenx 
in  hibernis,  aut  m  praeCdiis  agri  Bruttii  habuerat»  ia- 
Lucanos  ad  Gruinenturh  venit,  fpe  .rjecipie^di  oppida^ 
quae  per  metum  ad  Komanos  defeciOjent*  eodem  a  Ve* 
nuila  conful  Romanus  exploratis  itineribus.co|itendit^  et 
inille  fere  et .  quingentos  pafiu^  galtra  ab  hofte  lopat* 
^rumenti  moehitius  projpe  injunctum' Videbatur  Poeno- 
rum  vallum.  quingenti  paffus  interera:ntf  Caftra  Punica 
acllomana  inter  jacebat  campusV  colles,  imminebant  nuv 
di  Cniftro  lateri  CarthaginienHum,  dextro  Komanorum« 
ileutris  fufpecti,  qupd  nihil  lilf ae  neque  ad  inCdias  late* 
brarum  habebaht.  In  medio  campo  al)  ftationibus  gro- 
curfantes  certamina)  haud.fatis  digna  dictu,  Cerebant* 
Id  mpdo  Rohianum  qnaerere  apparebaty  ne  abire  hoftem 
pat^retur.  Hannibal,  inde  evadere  cupiens»  totis  viri- 
bus  in  aciem^deJTcendebat.  Tum  conful,  ingenio  ho&ia, 
ufus,  quo  minus  ih  iam  apertis  coIUbus  timeri  inlidiae 
poterant,  quinque  (iohortes,  additis  quinque  manipuliS) 
nocte  jugum  fuperare ,  et  in  averlis  vallibus  coniidere 

{'ubet.  tempus  exfurgendi  ex  xnUdiis,  et  aggrediendi 
loftem  ^  Ti.  Claudium  Afellum  tribunmn  militum  et  F^ 
Claudium  praefectuih  fociiim  edocet  ^  quos  cum  u$  mit- 
tebat.  Ipfe  luce  prima  copias  omnes  pedimm  eouitum- 
que  in  aciem  ediliit«  Paulo  poft  et  ab  iflannibale  lignum 
pugnae  ptopolitumeft:  damorque  incaftris  ad  armadisf 

cur- 


cftrrentium^ft  fiiliHitus;  irfde  .^Vjacs.  pedesque  certatitd 
porH»  rueve,  nc  patttt"per»<Jampu!ii'  jiroperare  ad  hoftes, 
Quos  ubi'effWos^6itiM'yidet',  tributid  Oii^itum  tcrtiaft 
i«^Ms  C  AtirimcufcJD  iiTJper^it,  ut  equites  legioms^ 
ritiifttb  iiiai^rtid  in^fftetu  pb  ih  WtCm  emittat.     ita 

fieeorum  modo.incdVib^pnrit^stQt^jsafiim  campo  fe  fudit 

fe,  m  fwxiitibtert(jTie,'pVi«squ?ip  ioftmtitur,  poflint; 

'"  ^^tlL  Notidtim  Hiiinihal  e  cairtris  eiieraf,  'cuni 
|)Ugn$Titium  c]{;anrbrt^in  andivit.  itaque^  estcitus  tumultu, 
Hptiii^  ad.hoftemtbptVs  agit,  Ja^n  primos  occupaverat 
equcfter  teh-or;  pedltoTn  etiam.pnma  legio  et  desctra  ala 
l^roeHum  ihibatii.')TiBomporiti  bofces,  utquemque  autpe- 
iliti,  aut  equiti  cafus  obtulit,  ita  cotvferunt  panus,  crefint 
pugna  fubl^diis ,  et  procurrentium  ad  certamen  numero 
augiptur;  pugnkntesquiB'  (quod  nift  ivi  vetere  exe'r<ntu,  et 
Aoci  vetefi  baud  faci^e  eft)  irter  tumultum  ac  terroreia 
hiftrujciffet  Hakihibal,  ni  cohortium  ac  manlpUlorum  de* 
CaifTentium  per  colles  clamor^  ab  tergo  auditu^^  metum^ 
DC  interchidercntur  a  caftris,  injeciiTct.  Inde  pavor  in^ 
cufTus,  et  fiig^  jpaCSiii  fieri  eoepta  eft.  kninprque  caedes 
fhit,  quia  propinquitas  caftrorutli  breyiorem  fugam  per* 
riiKis  fecit,  Equites  enim  tergo  inhaerebanl:  in  trans- 
Verfa  lateta .  invaferant  cohorteSi  fecuridis  collibus  via 
finda  ac  i^cili  decuireiite^.  tamen  fiipra  octo  millia  ho-i 
inihum  Qccifa;  fupr^  feptltigchtos  papti :  Ggna  militaria 
lio^ea^  actcthtd:  ^lepB^rtti  etiam,  qtforum  tiullus  ufua 
in  rcpentitid  ad  iumuhuaria  pugha  fuerat,  quatuor  oo* 
cifi,  duo  ca|Sti.  Cit6a  quingentos  Romanorum  focio- 
f^niiqtteTiCtores  ceciderunt.  poftero  die  Pocnus  quieyit« 
Homanus,  in  aciem  copiis  edtict]^^  poftquam  nemmeni 
Ugna  contra  effcrf-e  vidit,  fpolia  I;^i  caeforuui  hoftium, 
ct  fuorum  cdrpora  isollata  ih  uhum  fepeliri  juflit,  ind^ 
infequentibus  cohtinuis  diebus  liliquot  ita*  inftitit  port]S4 
ut  prope  infefre  ligna  viderttur;  donec  Hannibal  tertii 
vigilia ,  crebris  ignibus  taberhaculisque ,  quae  pars  oa« 
ftrorum  ad  hoftes  vtergebat,  et  Numidis  paucis,  qui  in 
Yano  |ionisque'  fe  ostenderenti  rcUoti^  proFectus  Apu^ 
fiam  petere  intendit..  Ubi  illuxit,  fucceflit  vallo  RQma^ 
M  «cisei  er  Numida^  m  coitipblltQ  pauUspeir  m  potti^ 


L  1  B  E  B. . i«V?I.    CKt^^^tmstf      3Si 

-       U.  €.  545.  ^.  C.  Nr2p7/ 


&' yoitoijue  ostenurere!  frurtratique.aljquamdit^  hol^S^ 
ditatis  equis  agtnoii  fubrDm  arfeqauntnr^ .  Canfaln  abi 
Cleiiijum  in  cafttiSi  et  ne  paucps  quidem^  qui  jn-imii 
luce  oliambulairera^ti.parte  ulla  cernetiat,  duobus  equi« 
fil)Us*fpeculatudi  in  caftra  pt^aemiflis^  poftqxiam  l!ati&  t^ta^ 
omnia  etfe  e^eplotatum  eft^  inferii  figlia  jufGt.  tanjtum*^ 
que  ibi  moratuS)  dum  milites  ^  f^ed^il^  dispurrunt^' 
recepfui  deinde  cecinit)  multoque  ante^  iioctem  Cdpias^ 
tedtixin  Poftero  die  pritna  ]uce  ptofectus«  magnis  iti^ 
neribus  famam  et  veftigia  agminis  requiin&«  haud*  ^^^r- 
cful  Venu(ia'iioftem  afTequitur.  tbi  quoque  tumuU|:|aria. 
pugna  fdit,  fupra  duo  millia  ^oenoruni  caefa.  tndenp*; 
cmrnis  montanisque  itineribus  Pqe^us^  tie  looum  pttt^ 
giiandi  daret,  Metapontum  p^tiit.'  iijannp- i;t^de  (is  tAim, 
praeliJio  ejus  lobi  pr^efuerat)  in  firuttioj  pum  pauQis^adL| 
e*xercitnrn  novum  CQmparanduui  mlfCus*  ,Uanniba)|  co», 
pUs  e)as  ad  fuas  addiiis^  Venufiatn  retrQt,qtiibi;is:ve4prat,' 
itineiibas,  repetit^  aujue  inde  Canuiittm  prQCedit,  Nun-, 
quam  iSero  veftigiis  boftis  abftitera^:  '  et  Q.  Fulviumf' 
cum  Metapontum  ipfe  proBcirceratur^  iiv  I«uipanQS|  xuit 
tegio*  ea  f^x^e  prkelidio  erTe^i  alrceXIiet:^* 

» 

.  XLllt.    Int^r  H^ee  ab  Ha^drub^e>  poftquftm^  Wa* 
C^^tiae  obfidione  abspeflit^  tquatuor  Galli  equites^  d\,ifih 
Nuinidae,  cum  iiteris,ad  Hannibalem  mirQ^  oum  petf 
medios  boEtes  lotam  ferme  longitudinem  ItaJiste  emenft, 
efferit^  dum  Metapontum  cedentem  Hat^nibalem  feqt^pn^ 
Uir^"  incertis  iliTi€*ribus  Tarent^lm  de)ati|.a  vagis  pet. 
agros  pabulatoribus  I\omanis  a^d  Qt  Oaudium.propraeix>* 
i^eii^  deducuntur,     Eum  primo  incertis  impHc^titi^s  re*^ 
fponA^)  ^^  metus  tonpentoruodi  admotus  fateri  vera  cpiS* . 
git|  edocuerunt^  literas^  fi^  ab  Hasdt;ubi|^]ie  ad,  Hf  hniba** 
l^rn  ferre.     Cum  iis  literis^  ficiit  erant^ ,  fignatis)  L.  Vir^ 
ginio  tribuno  militum  dueendl  ad  Claudium  confuletn^ 
tfaduntu^.  duae  liniui  tur^ae.Samnitiuui.praeiidii.  caufa, 
naiffae.  quiubiadconXulempervenerunti  ]iterdeqpelect.a^» 
peir /interpreteui  futit ,  et  ex  ca^ptivis  pfircQntaMtJ^faotaf^ 
lu^n  Claudiui^  non  id  tempus  effe  reipublicae  ra\Uf).  quo. 
coniiliis  ordinarils  proyinoiae  tu^e  quisqiid  fjinibMSrpejr. 

itxi;rcitu$.fuof(Qumi]^Ib  d^ftina^.ab.ff|if^fi.b#Um|»  Wh 
'  .  ^  .        *  ter*i.i 


382     .L!i!tf-EB.  xxvn.    C*'p.  XtJlt.  XtW> 

.       .  ,     U.C.  545.  a.C.N.>ao7^    . 

vtvet:  aiidendum  aliquid  improviruiii^  inopinatmn,  quod 
Aeptam  non,minorem  apud  cives,  quam  hoftes^  terroi 
^bm  faceret,  petpetratum  in  magnam  laetitiam,  ex  mai 
gno  metu'  verteret;  literis  Hasdrubalis  .Komam  ad  {ena* 
fiim  miffis,  fimul  e^ipfe  Patres  confcriptos  ^  .quid  par^ 
ret,  edooet,  ut,  euin  in  Umbria  fe  occurfurum  Hasdni« 
bal  fr^tri  foribat^  legionem  a  Capud  Kbmam  arcepant; 
^electum  Romae  liabeant;  ex^rcitum  urbanum  ad  Nar- 
xiiam  hofti  opponant.  liajBC  fenatui  fcripta.  Praemilli 
itedi  per  agrum  Larinatem,  Marrucinum,  Frentaaam, 
FraeHitianifm ,  qusCexercitum  ducturus  erat,  -iit  bmxies 
ex  agris  urbibusqu^  cotnmeatus  paratos  militi  ad  vefcen- 
dluitiin  vi^m  deferrent,  equos  jumentaque  alia  produ* 
cerent,  vit  veHiculbrum  fefiis  copia  ^Cfet.  Ipfe  de  toto 
lexercitix  civium  focjorumque,  quod  roboriserat,  dele* 
gtt,  fex  millia  peditum ,  mille  equites  :^  protiuntiat,  oo- 
cupaire  fe*in  Lucanis  proximam  urbemPunicumqueinea 
{)raeiidium  velle;'  ut  ad  iter  parati  omnes  effent^  Pro- 
fectus  nocte  flexit  in  Picenum.  Et  conful  quidem,  quan- 
tis  maximi^  itineribus  poterat,  ad  collegam  ducebal^,  re- 
Ucto  Q.  Catio  legato ,  qui  caftris  praeeffet. 

XL.iy.  Rpmaei  haud  minus  terroris  ac  tumultui 
tttt^  quam  fuerat  biennio  ante ,  cum  caftra  JPtmicaob- 
Jicta  Romatlis  moenibus  portisque  fuerant.  neque  fatis 
cbnftabat  animis,  tam  audax  iter  confuli&  laudarentt  vitu- 
perai^entne.  Apparebat  (quo  i^hil  iniquius  eft)  ex  e?en- 
tu  famam  ba^ituruni.  Caftra  yrope  Hannibalem  kofltti^ 
rtllcta  fine  duce  cum  exercitu ,  cui  detractuw  foret  omnef 
^od  tohoris^  quod  ftoris  fuerit;  et  confulem  in  Loicanos 
oftendiffe  iter^^  cum  Ficeuum  et  Gattiam  feteret^  cafirt 
relinquentem  nutta  alia  fe  tutioray  quam  errore  hofiih 
qui  ducem  ind^  atque  exercitus  partem  abeffe  igfiorufft^ 
2«/rf  futurum^  fi  idpolam  ftat?  et  aut  infequi  Neromnii 
cum  fex  mittibitt  armatorum  profectum»  ffiannibal  tot^ 
exercitu  velity  aut  caftra  invadere»  fraedae  reJictai  iwc 
viribut ,  fine  imperio ,  fine  aufpicio  ?  Veteres  ejus  .belli 
.clades^  duo  confules  proximo  aUno  interfecti  terrebant. 
Et  ta  omnia  aceidiffe^    cum  unus  imperator^   unus  ex^r- 

crtus  hofHm  iu  balin  effet:  nunc  duo  beUa  Punica  f^^^ 

'  ^  iuot 


LIB  ER  XXVII.    CAP.XLIV.Xtv/    583 

U.  C.  545.    .       a.  C.  N.  ^07, 


iuos  iMgentes  txeteirus ,    duor  ^rofe  'HannibMtf  fn  htdig 
€jfe.    fiifpe^et  HasiruMen^.  fttire  eodem  Hdmilcare  ge-'' 
nitumy   aeque  imfigrum  diicemi   fer  tot  in  Hi^inia  au*'- 
nof  Romano  eseerdtatulu  heUo^    geniina,  vietbriti  infignem^ 
duobus.  exercitibus  cum  clarijjin^   ducibui  deletiu     Nom 
itinerU  qtiidem  teleritate  6»  Hisfania  et  toncititir'  ad  ar^ 
ma    Gallicis   gentibut    mult^^-megif^     quam    Hannihdam 
4ffum^    g^priari  foffe,     quiffi  in  iis  locis  kunc   cotgiffi 
'axermtmi    qujbus  ille  majorem  fartem  miHtum  fdme  ao 
frigora:^     quae  miferrimamortis  genera  funt  ^    amijiffet* 
Ad jipiebaxit  «tiam  periti  Teruixl  Hispaniae ,     haU^d  cun^  > 
ignoto  dst$e  Ci.  hJerone  congr^ffttrum:    fed  quem  in  faltu 
imfedito  defrekenfus  fofte^    haud  fecus  quam  futrnm^  * 
confcribendis' faUicibus  conditiottibus  fHcir  fruftratus  eln^^ 
fiffet.    .Omniaiixifipra  euain'.v^lfo  praelidia  hortium,  mi« 
nora  fua,  itnatd  intserprete)  ^mper  in  deteriora  itidu 
nato^  diwefaant:.    ./.        . 

XLV«     Nero,   poltqu^m  Jam  tantum  interTalli  ab 
hoftesfeeerat,  iit  d^tegi  canli)ium  fatis  tutum  eUet)  pao* 
"cSs  milites  alloquitur.     Ne^at  ullius  xonfiiium'  imferato^  < 
ris^  in  fftcim  audacius^    r^  iffa   tutius   futffe^    quam  * 
fuum.      Ad  ceriam^aos  fe  vietoriam  ducere.    qttiffe  ad  ' 
quod  beUi$m  coUega  non  ante  ^    ^m  ad  fatietatem  iffiup 
fedit^fn  atquc  eqi^itum  datae  ab  fend!tu  cofia^  fuiffent  maja^ 
res^  inftntctioresquet     qumfi  adverfus  iffum   Hanniba-»^ 
lem  iret^  frofeetus  fit^  eo  iffos\   quantnmcunque  virium  ; 
pomentnm  addiderint^     remomBtm  '  inclinaturos*      Audi*  > 
tum  mwio  inacie  (nam^    ueanteaudiretury    daiurnm  ' 
o^eram^  altetnm  confulem  et^herum  exercitum  adveniffe^ 
haud  dubiam  victoriam  facturuni.     Famam  beUttm-'*eonfi* 
tere%  ev  farvamomenta  in  ffem  mett^qUe  intfeUere  anu  - 
mos.     Gloriae*  quicUm   ex  re  bettc  gefia  fartae  fructttm 
frofe   omneni  iffos  laturos.'    Semftr,    quod  fofiremnm 
adjectumfit^  id  rem^totam  viderr  tra^iffe.    Cernere* iffas^ 
quo  camqurfu ,  qtta  admiration^ ,  quo  favote  kominum  iter 
funm  celebretur.    Et,  Hercdej  per  inftructa  omnia  or^ 
dinibus  Tirorum  mulierumque^  undique  ex  agris  e^-  • 
forum  ,  inter  tota  et  precps^et  laudes  ibant:  illos  praefi-  • 
dia  reipoblicae)  TindicesurhisRoxiKieimperii^toeaiipella-  . 

bant: 


3«i4      !►  1 »  R  H  xxm   C'A  t.  XL-V:  xtvt.  ■ 


i»w^— ——»«—»         «I  »  I    H»i^ia»>iB— »i»i^— — ^**w^^^ 


•   \ 


U.  G.  545v  a.  C  N:^7. 

h^m^:  in  illorum  arinis  dextrisqan  luattrlibeni&oaquefuo- 
tum  ialufciw  ^c  libertateiA  repofitaai  e£tes  D^  ownef 
Dea$4^  jpr^abantur^  ut  ilHi  fauftum  ilei^)  fellxque 
piigna )  matttra  e«  boftibu&  Victoiria  efTet : .  damtianeatur- 
qiieipfi  Yotorum^  quae  pto  iis  rnsc^pilliBntt .  ut^  quem» 
admoat^D^^A^nc  fo]lioiti  proJSeqiutkientur  eos^  ita  paocos 
poftdies  laeti  ovantibus  viotoria  obviam  irent.  Invitaire 
ii^de  pro  f^  quisquey  et  offeirref  et  fatigare  prebtfotsf^  ut^ 
qiie^  ip&s  )Umentisqiie  ufui  effent^  A  fe  potifiimttm  lu* 
)ner6nt  benigne  omnia  oumulata  dare^  Modefu^  cer^ 
taire  mtli^es  ^  ne  quid  uStra  ufum  neoefEatiom  fmnerentt 
nthil  moirari|.  niec  %h,  fignis  ietbfiftere  cibum  loipientes'. 
djem  ac  noctem  Jre:  rix^  qupd  fatis  ftd  natmrale  defide* 
irium  a^ripof  um  eUet,  quieti  dare*  Et  ad  tonegam  prae» 
miffi  eKa^t^  qui  nuntiarent  adTentum  ^  perttOntarentsr- 
'qi%  ^^^  ^^  ]pjl]^ai^  imerdiu  an  noodi^  TMire  IeC&  tcK 
let^  iisdem  an  aliis^  conlidere  caftris^  -  liooc^  tdtoi  in» 
gredi  meiius  vifum  eft» 

.  ,  r  • 

XLVi.  Tetferaj^eroaftraabtWioboiijtuieilataeMi 
Ht  tribunum  tribun^is^.  centurio  centurionem^  reques 
equitem^  pedes  peditem  acoiperet.  neque  enim  diktari 
ciltra  opus  elfe)  ne  hoftis  ^dvemtun  alterius  conlnHs 
fentiret t.  et cooirctaiip  pluriuin  in  angufto  tendentium  fa» 
tiUor  fuitura  esfat)  quod  Claudianus  exerciltts  nihilfer» 
IM)  praeter  arma,  fecimi.  in  escpeditipn^m  tul«rttt  Ce* 
terum  in  ipfo  itinere  aui^stum  voluntariis  agmen  erat^ 
offerentibus  fefe  uitro  et  veteritms  militibus  perfunctis 
J&m  tnilitia^.  et  jut^nibusy  qUos  certat^m  nomina  dantes^ 
fi.quorum  corporis  fpfecies  mburque  viriam  dptutn  mili- 
tiae  videbAtur)  confcHpferat.  Ad  Slenam  oaftra  altedus 
tonfulis  erantt  et  <]^ingemos  indeierme^paCfuf  Hasc^u^ 
bal  aberatv  Itaque  cum  jam  appropini|uaret^  tectus 
ifiontibus fub&tit  Nero^  ne  ante  nodtem  caftraingrede» 
retun  Silentio  ingrelfi|.  a.b  f ui  quisque  ordinis  honmii^ 
btis  in  teiitorfa  abdauti|.  cum  fumma  omntum  l&etiti^  ho^ 
fpitaUter  ejtcipiuntur*  Pbftero  die  coniilium  babttumi 
oul  «t  L.Porcitts  Licintl^  praetor  Affuit»  Caftra  )unctA 
oonlutum  caftris  habebat  t  et  ante  adventtim  «ortim»  per 
)tMit:«)t4  d«uB«ndo  teeic(Ut«mi  oum  «tiodii  ik^ddtvt  an« 
.       ,  *      *       *  guftoi 


i;  I  Bie  n  xxvii.  ■€*■*.  xi,vi.  xLvif.     sas 

U.X^.  $45>      *.  a.  C  iS,  207. 


tmmrmmmtmmmmmi-0^>m*mKmmmmmm»mmmmtm^ 


gtiftos  lateiw,'  u^  trandtmD  clwder^ty  m^do  ^b  latere  ayii 
ab  ttrgo  carjperet  g^gmMji^  Imdificatus  hoftem.pmmbtts.ar» 
tibtu  hem  fiierat.  ia  tum  lA  iioniilio  .aderat.'.  Multorum 
co  inclinasitfeatentiae,  v^t^  dun^  fiefCiiqi  via  ao  vigiliia 
jrerioeret,inilitein  Nero^  fimul  et  ad  Qofcendujn  hqftetta 
l^aucos  iibi  fameret.  dies,.  tex^pus  pugnae^  diiTerretun 
Kero>  non  fuadete  modo ,  fed  fuaima  ope  or^te  >inftitit|, 
li#  eovJUktiH  fuumy  quoi  mtum  €9leriw  ftaff<t%  tm^ri^m 
rimm  mor^do  /ateresn.  Errort  (qui  uon  ^iuiuruus  fw, 
turui  effetj  veiuf  torftutim  .HmuAdtmy  uec  cujirk  fim 
fiue  duce  relicM  uggredit  PH  ad.fequendum  fe  iter  iuteu* 
difft.  uutfiqkim.fi  moveaty  d^lfri  extrcitum  Hafdmbdir 
foffi^  sredireque  iu  Afulim*  Qui  proUtuftfio  ffutimm 
kofti  det^  tum  et  ittu  caftru  frodere  iltuuibali^  et  upa^ 
rire  in  Gatliam  itfr^  ut  jper  otifim  >  *  ^hi  pelita  Hasdru^ 
hali  conjuugutut.  Extemflo  fignun^  .daudnmy  et  exeuih  . 
dum  iu  aciem:  abMteudumqueerrort  kgfti^m  ubfintium 
f>raefentiumqut;  dum  uequf  iUi  fcianc ,  cum  fauctQribtu^ 
nec  ki  cum  fluribui .  et  vaHdiorilus  re/m  effe.  QoXkii}io 
dimiftb,^  iignuni  pugna«  .ji^^^nituri^  confeftii&^ua  in 
aciem  proceduntfr 

*^     •■        ,  •    '   ...   •.:         .. 

XLVtL  .3am  hoJy^e^  itntd  eaftra  inrtri:^  ftabant^ 
teoram  pugaae  at(;uUt|,  ^od.  H[a«dcuJ>al^  .prayectus  ant^  / 
iigna  cum  paucis  equitibus  |  fcuta  veter^  hoftificQ  notat 
vit,  quae  ante  pon  yiderat|  ei  ftHgofiotes  equps  multii^ 
tudoquoque  snajdr  folita  vifa  eft«  Sufpicams  enim*id| 
quod  erat)  recepti/i  propere  ceci(iit)  ap  qiUiit  a^  Aumexti 
tinde  aquaban^ur:  ubi  et  excipi  aliqui  poffeniii  et  npuri 
octtliSf  iiqui  forte  aduftioris^cQloHs,  Ut  ex  recemi  yia^^ 
effent;  ilmM]  ciiacumvehi  proQul  caftra  JM.;>et  fpeculari^ 
que^  num  aucium  aliqua  parte  iit  yaUuin:  ,et  ut  attent 
dantt  femel  bisne  iignum  canat  incartrisK  .£a.cum  or* 
dine  oinnia  rclata  ^ffentf  caftra  nibilau^taetroremfacier 
bam«  Bina  erant^  iicut  ante  adyentuixt  poafulis^  alteriua 
fiierant:  una-M»  Livii^  alt^ra  L.  i?Qrciit  neutrts  quid^ 
quami  quo  lAiiu^  tendefaturi  ad  munimenfea  ^djjectum* 
Illud  veterei^^  duc^m  affueuttnque,  Romano  hofti  xao^ 
yit,  quod.femcl  irt  praetoriis  caftris  iignumi  bis  ii^ 
coxiXdlanh^  xeCerebanj;  c^i^ijprc^  duos^profeQto  confulei 
TMvii  Tom.lh  Bb  tffn 


38g   LigER  xxvn.  CAT.^Lvn. «LViir 

^_ U^  C  S4S'  a.  C  N.  2i>7. 

efTe,  et  qiHmam  modo  skier«ab  Hannibale  ftbscftOiQeti 
tura,  axigebat.  Minime  id,  qood  erat,  Aifpicaii  poterat| 
tantae  rei  fruftratione  Hanni-ba]eni  elufum)  ut,  «ibi  dax, 
nbi  exereittis  eflTeti  cumquo^aftra  collata  habcret,  igno* 
raret.  Profecto  haud  medidcri  dade  absterritum  inlequi 
non  aufam*  magnopere  Tereri,  ne  perditis  rebus  ferum 
ipfe  auxilium  YenifCet:  Romanisque  «adetai  jam  {bxtui& 
fai  Ita)ia,<  quae  tn  Hispahia,  effet.  interdum,  literas  iiuat 
ad  eum  non  peryeniffe,  credere:  interceptasqueiis,  «on< 
Calem  ad  l^fe  opprimendum  acceleraffe.  His  amdus  co^ 
ris,  etftinctis  ignibus,  vigilia  prima  data  figno,  ttttaclti 
tafa  colligerent,  figna  ferri  jufHta  in  trepidatione  et 
tioctumo  tumultu  duces  pafrum  intente  affenrad,  ,alter 
fai  deftlnatis  jam  ante  animo  latebris  fubfedit,  alter  per 
Tada  nota  Aletaurum  fkimen  tr^hi^vit.  ita  defertum  «  du- 
tibus  agmen'primQ  peragros  palatur;  fefQque  aiiquot 
Ibmno  fk6  Tigiliis  fternunt  oorpora  paffim ,  atque  infre* 
quentia  relinquant  figna.  Hasdruba},  dum  luxTiam 
ostenderet,  ripa  fluininis  figna  ferri  )ubet:  etpertoc* 
toofi  «msiisfinusflexusqueerrorem  Tolv^nsfaaudjaAoItttm 
procetfit,  ubi  prima  lux  transitum  opportonum  oben- 
ditfet,  transiiuruSk  fedcum,  quantom  mare  abscedebat) 
tanto  akioribus  oo^entibus  amnem  ripis ,  non  inyeni- 
tet  Tada,  diem  terendo  fpatium  dedit  ad  infeque&diup 
fefehoCti. 

XLVIIL  Nero  primum  cum  omni  equitatu  adteiut< 
Porcius,  deinide  aCfecutns  oum  •leTi  armatura.  Qp^ 
cum  feJEFum  agmen  carperent  ab  omni  parte  incnrfurent- 
qiie,  et  jam,  omiffo  itinere^  quod  fugae.  fimile  erat,  ca- 
ftra  metari  Poenua  in  tiifflulofoperflaminisripamTellet; 
^yenit  LiTius  peditum  bmnibus  oopiis,  pon  innens 
modo,  fed  ad-conferendum  extemplo  proBlium  inlbttctis 
armaia^que.  Sed  ubi  >omne9  copias-  ^conjunxerunt,  di* 
rectaque  acies  eft,  Claudius  dextro  in  coma,  liviui 
ab  finiftro  pugnam  inftruit :  media  acies  praetori  tuenda 
datur.  HaSdrubal-^  omiffa  manitione  loaftrorum,  po^ 
quam  pognandum  Tidit,  in  prima  ade  aHte  fig&a  ele* 
phantos  collocatr  circa  eos  laeTO  ii|  cornu  adTerfasClaa^ 

Gftilos  opponit,  hand  tantiiUa  eis  fidena,  ifsmt» 

-   •        ab 


\ 


LIBER   XXVIL    CAi>;XLVni.XLIX.      38f 

iWr  7t  ■  '      ■  ■'  ■ ■  ■  ■'    ■  ■■  .i.!..  r 


>^<«(-i-Ma»i 


«b  l^ofte  fiineri  eos  cfedebat;  'ipfedeMtEirdooeniiradYeii» 
fu^  M.  LiTiam  iibi  ttcfue  Hispatiif  (etjbi  nMdiii^in>i^4i| 
tere  iniHte  fpem'  ha^ebat)  ftfmfifC.?  rLigures  in  ftneJM 
poff  dephafilos  pofiti*;  fed  ^ongidl^vquain  IntiGrir-v  *«tt«t 
erat.  Gallds  promhiens  collis  tegoban  <  £a  frons^^ctuaal 
fiispeni*teti«bam|^;  cfittiljmiltroRoin^iloniiin  oomu  ^om 

currit.  dextra  omnis^iaeies  extrapvodifuih  emifiem'pt£(ii»  « 
bat;  cOjJis  o^^pofitut^^ateebat,  ncaut^^a  froiite;:ant>;all 
latere  tggred^fentun'  '■-  inter  Liriulti  flasdrubaleinipie^iil» 
|[e»s  ci>ntractUtti  ceriamen  drat,  atrexqvce  caedes  atnql 
^ue  edebatinr.  ibi  duces  ambo ,  ibi  parsr  major  tpei^Ofli 
ee[mtuiBque  Rominorum :  ^  ibi  Hispatli ,-  yetoSrttiiiles  p^ 
titusqae  i^omanae  pugnae ;  ^  Lignresr  durute  i<L  aettdi 
^enus.  eodtmirerii  elephanti,  qui  prixno  impturtUrba^ 
-veratit  antefignanos,  et  )am  iignainoferafntlocdt  :detnidb 
"crefcente  ^ertiimine  et  clamore^-  iinpotentlu»-)aiD'.  re|^ 
et  jMer  dutt  tcies  rerfan,  vetut  iiicerd*quptum  eCittebe 
4ifaud  diOimiliier  navibus  fine  gnbemaoulo  vi^sv  :&tBi^ 
4i)os,  Quid  ergo  fraecifiti  tutfr  tMmlotigum^^iter^mttiifi 
'fumus?  <c]amitans  miHtibus,  cum  in  adverfam^oaUeaa. 
Iruftr^  figna  erigere  conatus  effet ,  pofirquam  ea  regioike 
pefietrari  ad  hoftem  non  videbat  poiTe;  cohorte5*a1iqiftflit 
fubtluctas^  destro  comu,  ubi-  ftationem  magis'£egm0%  , 
quatd  pugnam,  futuraro  cernebat,  poft  acietiEi  circimiiiki-i 
cit.  et,  noivhoftibus  modo^  fedetiam  fuis  ino^inan^ 
bus^  in  ilnifirum  hoftium  lains  incurrit:  tantaque  ceU^ 
TitHs-fuit,  ut,  eum  ^ftendiff€»nt  fe  ab  latere,  mox  itt 
terga  jam  pugliat^ent.  Ita  es:  om^ibus  partibus^  *ao 
iixMntfi,  ablatere,  abtergo,  trucidantur  Hispani  Ligu* 
r&qoe  t  et  ad  «Oaljos.}am  caedes  pervenerat.  Ibi  cnini* 
naum  certamrnis  fiiit.  nam  et'  pars  magna  ab.^nittail^ 
erant,  nocte  dilapC,  ftratique  fomno  paffioi  per  agros: 
M ,  qoi  aderanti  itinere  iao  vigiliis  feffi,  inte>ieranfiffimA 
labons  corpora,  vix  arma  humerit  geftabant,  '  £t;|ain 
diei^inedium  erat^  fitisque  et.calor  hiantes  caedendos 
^ca]piendosque  afEttim  praebebaL 

- '     XLIX.    Elephami  pluret  ab  ipfis  rectoribut,  qttini 
mb  faofte,  interfecti.   fabrile  icalprum  c^m  matteothab^* 
banitt  id^  «U CMlriM faeiliuMt  aeruereia Iiiot:cetiieKaat, 

Bb  2  *  ma- 


t\ 


38»        L  I  B  E  R  XXVII.     C4F.XLIX.L. 


U.  C  j!^4S.  a.  C  N.  2o7>      y 


Stagifier  i^er  •nm  pofiti:|m«.|pIbmarticulb|  i|ud  ^un- 

Cur  cft|nti  otnrix^  qnanto  mudiB^  poterat  icu>  ^  mai^ 
•  <  £a  celerrima  fia  meriis  in  taxihie  molis  belfam  ia« 
^mta  eiratt  ubi  regmdi  %>em  ticiI£M|t..  primusqa^  id 
Hasdrubal  ix%(iitueKat|  dox  oum  (aepe  alifts  9>emorabi}i% 
tom  illa  praecipuo  pugpa.    Ille  pugBantes  bofuiuio»  po» 
wiuanpnt  obeuadopesiieula,  fustinuit:  illo  £e0bs  abnuea- 
wmqpm  taedio  et  labore^  nanc  preeandot  nunc  caftigu^ 
do»  aooendil:  inefugientts  rerocaTit)  oiiiiOamqtte  po^ 
mnm  aliquot  kxtts  «^litmt.    poftremoi  onm  baud  dubi^ 
tartuna^faoftium  efleti  ne  iiipereiXet  tanto  exercitoi  fuum 
Mna«n'£^0tttO|  coticitatb  equb  fe  in  cobortem  Romawaii? 
i^wM^titj    Ibi,   tit  patre  Haqiilcare  etHamiibale  frairo 
^ignmn-ovai)  pi^gnaiu cecidit    Nanquameo  bello.una 
iKio  tantnm  boftium  interfecsum  eftf  reddiiaque.aeqtta 
iCannenfiolilideSt  ▼eVdficiSv  yel  «xercitus  interitu^  yir 
4icbeLtnr..  -  Quinquaginta.  fex  milHa  boftiom  oocifa :  capto 
4|«dtiquemiiUa.et  quadriugenti:  praedfi  alia.  magna  tasp 
ilSBmt8*'genens,    tum  auri  etiam  argentique.       Ciiriw 
miaBff^I^manorum ,  qui  ceqpti  apud  boftes  crAnt,  fti{»ps 
sjnatiior  miUia  qapitum  recepta.  id  folatii  f lut  pro  amiffii 
itoiproelio  o^litibus.     Nam  baudquaquam  inct|;iema  vi* 
^etzHtafuitt  ooto  ferme  milUa.Komanorual  fociorumque 
'Meiia.^    Adeoque  etiam  victores  fanguinis  caedisqueca- 
•pttiA  v^fauetas ,    ut  poftero  dxe ,    cum  eCfet  nuniiat^M* 
4iirio'^nfuIi,    Gallos  CtsaJpinos  Liguresque^'    q|ai  aut 
|Mrodia  non  affuiflent,  autinter  caedem^ffagiffemjlV  uno 
isgmino  abire  line  certo  duce^  iine  iignisy*iine.^^f 
i^)Io,'^ut  impevio;   poffe^  ii  una  equitumL>ala  n)ittf|S|M^B 
Hmines  deleri:    Swpfrfiut^   inquit^  di^i\m9uii  M  hih 
^wi^^dit^  itmoftraiv^rtmist 


*'ir 


^'> 


,r  . '  Eitf  Nero  ea  mcie,  quae  feeuta  .«ft  {»igiui]|i  ^  mti^ 
•tibre,.  quain  inde  irenevas^  agmine,  liie.fi^xtoad.X^aQl^ 
&!r,  ifn^ua  ad  liofiftm  perTcnit. .  .  Iter.  cjus  jBir^qfue^itis 
m\n6te\  quia  nemo  pra^oeiVerat  nun.iivls^  i^dtia  wo 
tatitkv  vix  ut  compotes  mentiumipme  gaudio^effentr^ce* 
iebr^m  tin.:  Nam  Kwtae  neuter  ai^imt  b^itua.lada 
dKel  eMrrarique  potelt ;^  inec^qitOx  ia€ir|^> ^a^pfBctimono 

#r«M)fimHtas:£ae]casr  Mo  qno  i»itorJM£6lp^#^pit* 

4.  ;-  J  riuuj- 


.♦- 


L  1  B  E  H  XXVn.     Ca>.X.  tT. 


m 


U.  C.  545.  a.  C  N..207. 

S^unqntm  per  omnes  diec,  ex  c)iio  ClAttdhim  conruleai^ 
imfectttm  fam«  atfculiti  ab  orto  £ble  adl  occidenteoi,  m^ 
fetnator  qtisqUam  a  curia  atque  ab  jtaagiftratibut  abiceu^ 
£t,^aut  po|kilus  e  forb.  Mati^nae;  q^ia  nibil  in  ipEb 
ei^is  erat,  xnpreees  obteftationeac^e  Terfae,  per  omTriEa 
delubraragae  fupplicms^  TOtisqu^  fatigarei  Deos*  tam  fbU 
licitae  ac  fusj^etifae  ciyitati  fama  inceru  primo  accidit^ 
doos  Namienles  equites,  in  caftra^  quae  in  faucibiis  Vm^ 
briae  oppofite  erant,  veniQEe  ez  pro^io^  nuntiantes  caefo9 
lioftes.  Et  primq  magis  auribns ,  quam  animis ,  id  bx> 
cepium  erat,  ut  majuis  Uetiusque^^  quaid  quod  meata  oa^ 
pere,  aut  £&Us  credere  pofTent :  ek  ipfa  celeritas  fidei0 
§mpediebatt  quoflbiduoantepugnatamdicebatttr,  LiterM 
Jteinde  ab  L.  I\lanlio  Acidino  mafTae  ex  caftris  afCerimtMir 
de7*TarnienIitimequitum  adrentu.  Eaeliterae,  perfbntBi 
ad  tribunal  praetoris  latae,  fenatum  curia  ea;civienmtt 
tantoque  cert^imine  ac  tumuhu  populi  ad  fores  ouviaia 
^ncurfum  eft|  utadirenuntius  nonpoflCet,  traheretnrqn^ 
a  percunctantibus  Tociilerantibusqiie,  ut  in  RoCtris  ptias» 
iquam  in  fenatu,  literae  recitarentun  tandem  fubmoti  «t 
co4irciti  a  magiAratibus :  dispenfajrique  laetitia  inter  im» 
pdMntes  ejus  animos  potvut.  In  fenatu  primum,  deind* 
in  cbn<Sone ,  literae  recitatae  funt :  et,  pro  cujusque  in» 
genio,  aliis  jam  certum  gaudiumj  aliis  nnlla  ante  futura. 
fides  erat,  quam  legatos  confulumye  literas  audilTettt. 

LL  Ipfosdeinde  appropinquarelegatosallatum  eCL 
tum  enimirero  omnia  aetas  currere  obvii,  primns'  quisqu^ 
ooulis  aaribusque^  baurire  tantum  gaudium  ctipieatei. 
ad  MulTium  usque  pontem  'continens  agmen  perTenxt» 
Legati  (erant  L.  Veturius  Philo,  P.  Lidnius  Vatus^ 
Q.  Caecilius  MetelluO  circumfull  omnis  generis  homi^ 
num  Crequentia  in  fbrum  pertrenerimt;  cum  alii  ipfofi 
alii  comites  eorum,  quae^acta  eCbnt,  pfrcentarentnr, 
et  ut  quifque  audierat,  exerdtunt  holtinm  iinperittcnremFi 
queoccifumi  legiones  Romanas  incolumesi  falToteon- 
fules  etfe^  eztetnplo  aliis  porre  imperdebant  gaildiuuii 
fuum.  Cum  aegre  in  curiam  f^rventumi  elXdt,  multo 
,  aegrius  fnbmota  tnrbat  ne  Patrlbus  mifoeretur,  l}iera* 
in  fenattt  recit$iae  JEliUt.  inde  producti  in  concianeia  le- 

BbS  gati. 

)    ■  . 


.  i 


s 


w  I 


3ft^!f  LI3-ER  XXVIi:    Caf.I!. 

U.  C  '545»-  a.  C.  N.  207, 


• 

I    I 


gftti.  r  JL  VetiKiitc,   Irteifis  recitatis,   ipfe  i^amusoouua 
<pi8evu:fca  erant^  expofuitcum  ingenti  tffenfu,  poftFeaiQ 
•li/im'  clamoiB.uniserfae  coneionis^  *  cum  irix  gamlimn 
«nifpis*  caperent.  - .  Disoorfum  inde  ab  ilUis  ciroa  teoipia 
Sle^ ,  >ot  grates  «gerem ;  ab  aiiis  demos,  ut  conjagibttS 
liliertsqoe  ram  laetum   niinthim  impertirent:    Semtus, 
^od  M.  Lirifis  et  G  Claudius  confates,   ineolumi  eitr* 
oitu,  (ducem  hoftiam  legionesque  occidiflent,  fiipplieft* 
tsoneit\  in  triduum  deerevit.  eam  fupplioati<^hem  C-  Ho* 
rtilius  praetor  pro  concioneiedixit,'  celein-ataque  aTirii 
leminiaque  eft.   Omnia  templaper  totnm  tridoumteqtta*  J 
lem  turbam   faabuerer  com  matnVnae  amp^iffiflaa  Velte 
6am.'liberis,  ))!erinde  aofidebeHatom  f oret,  omni  folatae 
p«tu,  Deis  immortalibiia  grates  «gerent.     Statom  qao< 
qne^cifitatis  ea  yiototia  morit:  ut  jain  inde,  iiaud  fecus 
iguam  in  pace,  res^  inter  fe  contrahere,  Vendendo,  etDen» 
do\>  mutuum  dando,  argentum  credituj^  folTehdo,  au* 
deirent.      C.  Ciaudius   conful   ciim  in   caftra  xeHShU 
fnput  Hasdrubalis,  quod  ferTatum^cum  coi^a  attuteia^ 
projici  «nte  hottium  ftationes,  captivosque  Afros  fiacioSi 
uterant^  ostendi,  duos  btiam  exiis  foiutos  nraadHan* 
aiibalem ,  et  expromere ,   qaae  act^  effent,  jnflit.    Uan* 
niba],  tanto  iimul  jpubHco  FamiHarique  ictus  luctb,  a£AO' 
/cerf  feformnam  Cturthaginii^   fertur  dixiffo:  oaftrisque 
inde  motis,   ut  omnia  auxilia,  q^iae  diEEu£^  latias  tueri 
^on  poterat,  in  extfemum  Italiae  angulum  Bruttios  con- 
traheret,  et  Meupontinos,  ciritatem  univerfiam,  eaccitos 
ledibus  fuis ,   et  Lucancmim  qui  fuae  ditiooia  erast ,  ia 
£riittittm.agram  jtradiudt»  .     - 


*  >■ 


\    > 
j  ■ 


\ 
t 


Eprro- 


l  '  L  I  B  E  R  ^XXVIII/       r  39» 

i  O.C/545.  a.  C.  N.  207. 


•*^-«i**"— ^pii»»»^ 


EPITOME  LIBRI  XXVIir. 

'JLitf  in  Hifp^nia  frefpere  'gifin$  0  Sibmo ,  Seifiimif  Ugn^  . 
jo«    <rr  «fr  X«.  Selfianf  frmttt  aivirfus  Poeups^   a  Sulfici^ 
frocomfyie  et  A  Aetalo  rege  Afige  adoerfus  PhUifVum  re*    • 
gem  mufitd0u$mi    fro  Aeteiis^    refkruutur.    .  Cum  M.   . 
iJvio  et   Claudiu   Neroui  eonfulibus  triumfhus  decreius 
effet^  LiuiBs  ^qui '  iu  frwiueia  fua  rem  geffer^  ^  quadri* 
gis^in^tus  4fii     Nero^   qui  ist  eoUegae  froviuciamf    ttt 
vietotimlt  4]u$  4dj^varet  ^  veuarat^  equo  efifeeutns^  it  iu 
*kffc  kaHtu  flus  ^oriat  nvtreutiaique  habuit:  nam  et  flns 
iu  beilo^  ^uameoBegai^fecerai*    Ignis  iu  aede  Vefiae  m»   ^ 
gUgiUtiA  vipgmisy    quae'  uou  eufiodierat^  /fufiinetus  tfi: 
virgfi  eaefa  efi  ft^gr^     P;  Seifio  in  Hisfania  eum  Foenis 
dshelkvit  ^fuarto  eUeimaanno  ejus  helli^  quinto  ftfi  anno^' 
quam  iwrat^^  ateelufisque  f»  totum  fojfejfione  ejus  hoftihus^ 
iHsfamam  reeefit.   n  a  Tarraeone  in  Africam  ad  iStfpJui- 
cenk^re^m  Nftmidarum  duobus  uavigiis  transveaus  ^  foe» 
du^jutsxit;.      tUsdruhat  Gixgoliis  ibi  eum  eo   iu  eodem 
leeta  Meeubturi     Munus   glae^arium  in  honorem  fatris 
fotritiqut'^  Cafthagini  novae.  edidit^  nan  ex  gladiatoribus^ 
fedex  Hs;M^'-qui  aut  iu  hononm  dueis^  uup  ex  frovoeatione 
iu  eertameu  defeendebaut :  in  q^  reguU  fratres  de  reguo 
ferro  eouw^ibrunt.     Cum  Afiafu  urbi  ah  Rmanis  op- 
fugnaretsufii^'^  offidani  liberas  er  eonjuget  rogo  enfirncto 
oteideruupi  .et  fo  infufer  fraecifitauerunt^     Iffe  Scifio^ 
dum  gram  morha  imflickus  efi^    fedkionem^    in  farte 
exercirus    motmn ,    eonfirmofus    discuffit  y    rebeUantesque     -     \ 
HisfasdM^fufulof  eoigit  iu  diditionem  venire ;    et^  mj« 
eitiA  faetsk  cum  Mafiniffarjigf  Humidarum^  qui  illi  atud*         ^ 
lium^    fi  iu  A/ricam  trajcciffet^    foUicebatur  y   cum  Gaii» 
^  fauis*-fUo4uef  fgfi  disceffmlk  indt  Magonis  ^    cui  ax  Car^         *\ 
thagiue  fttiftum  eraty    u^i»  heiiam  trajicertty   Romku        '\ 
revetfus^y  mnft^ua  ertaiUiSk  :Afticam  frovinciamfetentiy         j 
eontradicenita  Hi  Fabio  Maxix^Qt^y  SicUia  data  efi:  fermif         \ 
fumquey\iu'Afiri€amtrajiceriti\fi  ax  refubUcu  efft  cenfe* 
ret»  ^  Mago  y.Hamikaris  filiust    a  minore  Baliari  infuluy 
ukt  hiemssrop.^  iuJsaliam  trajecif* 

3b  4     ^  LIBER 


M 


S^a   .     .'l  X  B  te  R  ^jtVlft.  '<?A^.l.  II. 


«P^W<«^i4riM« 


tfMMH 


c, 


l  I  B  E  R    XXVUI. 

^um  fransitu  Hasdrub^USt  qciantuinin  Italiam  cl<;cb- 

^avevat  hfsMH^  iantunri'le»*ta«  Hi^.paniae-.Tidei-^uwr;  n» 

Kiaram  fbi  rabitopar.priQrt  b«)Iuu)  cft.  .  Hl^l^nil^  dli^  tein- 

-pefiate  fi^ habebautlionjani  Po«nt<|ue.     l-Jasdvi»!)^], Gis- 

.gonis  ISius,  ad  iW^^nuixi  penttus  Gadieaque  em^rTerat, 

'   ^^ltrf  nriaris  ora  omnisque  fermel{jspan}Ai|;.q3iainOrien' 

tem  vcrgit,  Scipionis  ac  Eomanae  diti«nis,ecat.    Moruj 

imperator  Hanno,   in  ktcum  Sarcini  Haftdriii^a]ii„iiovo 

eum  exereitu  ex  Africa  tnmsgrefCusi  MagoJticptei  ii»i»ctus, 

«cuip  in:  Celtiberia,    qiiaa  media   inteiri  duo  snaria  eft^ 

brevi  magnum  hominum  numerum  armafifa^';  Scipio  ad- 

verfus  eum  M.  SiJanum>cum.decem  haufi  pl^.ndUibus 

lDi}itum«   eqnitibus  quingentisi  mifit.  ^  Silanu&f  4^*"' 

tis  maximis  potuit  itTneribus^  >  (imp»ediQbant  %Wm  «f 

afperitatet  viarum^  et  ai^guftiae  fa]tjbu8>oir«bvis,iitpIerA* 

que  Hispaniae  funt,  inciufae);tamen  non  folui»  nimuo$, 

(ed  etiam  famam  advemus  fui  praegneffas,.^uqlbDS  ia^i* 

\      dem  ex  Celtiberia  transfugis^  ad  ho£tent  perireiut.   Ei$- 

*       dem   aoctortbut  eompertum  eft,    cum   deoem:.  circitex 

^     tnillia  ab  bofte  abettent,   bina  caftra  circa/iriaiD^  qua 

^     irent,   effe :  laeva  Cekiberos,  norinn  exemitvat,  fwp»* 

\      t^ovem  miDia  faominum^,.    dextra  Punica  tevere  c?ft»-a« 

r      haec  ftationihus,    vigiUiS|    omni  )ufta  tnilitari^cuftodiA 

•^      tuta  e»  firma  effe:  illa  drltera- foluta  uegWajques^  ot  bar- 

•  baroruiB  et  rironum,^  ei^vHoinus  timentium ,  qvodiitt  fu« 

terra  effeut.     Ea  prius  aggfedienda  ratos^Silanit^  ^ 

quam  maxime  ad  laevam  )ul)iebat  ferri ,'  nnwnit  ^^  f"' 

tionibus  Punicis  oonfpicevettn-,  ipfe ,  priaeiiwffit^^pectth' 

toribus,  ciiato  agmine^d  hoftem  perglt>.«  n  «..'  . 


). 


II.  Tria  millia  fi^rtte  abei9^'|  .cum  iiand  im-V^ 
quara,  hoftiuih  fenferat.  o^nlVego(a  Iqeaet  «biita  virgal* 
tis  tenebant  coDes.  Ibiin  ««Rva  Va)le,  atqve  (A  i^  ^ 
cnita,  confidere  milnem.,  et'^ibum  oapere  .jubeti  iB* 
\^r\m  fpceulaiores^^tramsfdgarum  dtcta  a$t«iante&r  ^^ 
nerant.  TuHi,  .Carpinisjiv  i?j«?dium.ei9n|e<»iSft't«^^^ 
mani  capiunt|   ft^it^gu^  jafutin  jp»g»au^vii(|d»ii^ 


;a  I  B  Er>R  «cviH.  caf.h.  j       s^$ 

I    '  ■'»'■■''«'     "■■"'"'.■  "  ' "■II iiiiiiiitii  I  '"*  i" 

-U  C  545.'         a-  C.  N.  ao7, 

parruuni  flb^rfttit;   imn] -ab  liofte  confpeed  funt,   teepir 
dariqae  i^pt ni^,  cqeptiu».  eft-Mngo  ex  oaftris  eiteto  «qtid 
aA  prisaBnfxi  .o^amoredQ  iet  tivmvltum  advehitmr*.   ErafiK 
autem  in  Ceklbero  eKercito  quatuor  millia  feutarQmtii 
et  duoenti  eqaites*^  Iiano  juftam  legionem  {et  id  ftrmm 
rofabns' evat)  tn.pritna  aeieto^i:  ceteroa^  llftvem  arma<i 
turam ,  in  fiitbfidiis  pofui.t. .  Cnm  ita  xnftraotos  edncerel 
caftris,  TixdnoH  in  egreffos  T^iUaRomani  pila  conjeceruiit| 
SubGdmsit  Hispani  adverfus  einiUa  tda  ab  bofte,  inde  ail 
mittmda  i]^&  conlurgunt;  quae  cttm  Komani  conferd^ 
ut  folent,  denlatis  excepiJIi^X^tfeiitis,  tnmpes  cum  ped^ 
coiraCtts^  ei  gladiis  geri.  res  cmpta  ^u    Cetermn  afperitat 
Ipcovum  et  CelUberis ,  quibus  in  proelio  concurlare  moii 
eft,  vekicitateminntileiSi  fambat;  et  h^ud  iniqua.  eadent 
erat.  Ri^manis*  ftabili  pugnae  affuetis ;  nili  quod  anguliiaa 
et  imevMta  yirguUa  ordines  dirimebant,  et  finguli  biiii^ 
^u»,  Teiut  cum  paribus »  loonferere  pugaam  cogebantuy. 
q^xod  adr  fugam  impedimento  boftibus  erftt,id  adcaedem 
eos,'  Telul^TinetQs,  praebebat.    Etjam,  fcrn^e  omnibiie 
fcistfttis  CeltUMrrorum  imerfectis.  leris  armatura  et  Car- 
Ihagimenfe^^    qui  ex  alterls  cafcris  fubQdio  ^Tenereni^ 
pevouI&  oaedebantur;  dud  haud  ampliusmilliapecUtum  et 
eqfut«tu$,^mnist  tix  inito  proelio»  cum  Magene  effuge* 
rnnt.'     Hanno,  alter  im<peraror,  cumeis,  qui  pbftremi» 
jam  profligato  proeUo ,  adTeneraat,  tiyus  capitut.  *  Ma« 
gonein  fugtentetn  eqvutattis  ferme  omnis,  et  ^uod  Tete* 
rum  pedttom  eratv  fe^uti;  decitrio  die  iti  Gadit&nam  pro« 
TinGiamt<  adi*Hasdruba]exti  fyerTenferunt*    C^ititieri,  noTUS 
mlles»  m'proJctinas  dilap^  fxtTas,  inde  domos  diffixge* 
t%itin»^    Pevopponuna  Tictoriat  nequaquam  tantum  jam 
ctmflMttmbeUiKii^  qu^nta'foti»ri  materia  belli  (fi  licuif* 
feit  eit,  Ceitiberoruim  getvte 'excita «  etalios^ad  aru^afol* 
licitar*  popidos)  oppreffa  erat.    Itaque,  collandato  bt- 
iugfie:SiIalko^  :Sei])io  fpem  deb^Uandi ,  fi  nihil  eom  ipfe 
cuiietimdo  mpratos  eflet^  tiacins^  ad  id,  quod  reliqtnim . 
belli  evat,  'm  ukimam  Blffpanifrm'  adverfus  Hasdrubalem 
pergit^    Foen«iai|  cnm  caftira  tom  foite  ad  IbeioTUiki  aini'' 
mos.  ia  Baeiioa  ooi^Unendosiniidehaberet,  jBgnii  repedto 
•fublmls^  fugaemegisj  i^UAiti  ititierismodoi  pemtus'ft4 
Oooanumvetl  Qades  JtntSitf    Geterimii  ^uoftd  isgiiiikvtiafXtt 


s«4       1 1 B  E  R  xxvm.  CA>.n.  in. 

U.  C545.  a.  C.  N,fio7. 


>*M»*MkMi#b  awi 


«xercitum,.  propolitambello  £e  fore  rataffi  aatequun 
freta  O^des  trajicereti  exereitiMii  omnem  tp^ffim  in  <a< 
vitates  flitifit,  at^  et  muris  fe  ipfi^  eteimisMiros  m- 
tareutur.  » 

III.  ScipiQ  obi^tniRiadirertit^  diflipatam  paffim  bel* 
%mk ,  et^eiroomf^erre  ad  £nguks'  urbes.  arma  diiuiiuma* 
l^s,  quam  magni,  effeoperis,  retroyertiliitar.  s  K^^- 
knen  hoftibus  eam  relinqueret  regiotiem  ^  L.  Scipionem 
iratrem  cum  deciemmillibas  peditum^  et  imJfe  eqoitiuQ» 
md  oppugnandam  .opa]«minimfim  in  iis  loeis  lubeiDt 
Oringinbarbariappellabant;^  mittit.  SitftinMeleCbmfinN 
Ims  eft  Hispanae  gentis.  ager  frugifer.  «rrgmtam  emm 
tncolae  fodiunt*  ea  arx  fuit  Hasdrubali^ad  eicurfio* 
oies  circa  in  mediterraneos  -populor  faotendas.  oci' 
pio,  caftris  prope  urbem  pofitis^  ptriasquam  circ^' 
,Tanaret'ur)jem,  mifit  ad  portas^  qui  ex  propio^tt^ 
«lloquio   animos  tentarent,     fuaderentque,  /utsioic]- 

iti^  potius,     quam   ▼im,     expertrentur  Roman^'^"®* 

Ubinihil  pacati  refpoiidebatur,   foCTa  dupMci«[«e^*^^^ 

^tvcamdata  urbe,  in  tres  partes  exevcitum  ditidit'  ut 

«na  femper  pars,  quietis  interim  duabus,  oppflff**''^ 

•Prima  pars  cum  adorta  oppugnare  eft,.   atrox  faac^ 

jmeejps  proeliuin  fuit:  non^ubire,   non  fcalas  fenre  ad 

-wiuros  prae  incidentibus  telis  factle  erat.    ct  janiv  qoi 

-erexerant  ad  murum  fcabfj,'  alii  furcis  ad  id  ipfam  ftc»* 

detmdebantur ,   in  alios  lupi  fnpeme  ferrei  iiijsfcti»  "^ 

in  periculo  effent,  no  fuspenfi  in  mnirum  extraberenwt 

quod  ubi  animadTertit  Scipio,   nimia  «paticit^te  fooru» 

^exaequatuffi  certamen  leffe,   et  jam  eo  fuperare  hofteo»* 

qaod.  ex  moro  pugnaret;  duabus  fimul  partibus,'  p"";* 

-recepta  urbem  eit  aggreffus.     Quae  rt^  tantum  pt^orjs 

injecit  feflis  jam  ciun  primis  pugnatido,  at  et  opp^^**^^ 

^  ittoenia.repentina  fuga  defeveretit :  ct  PuRicfim  pra^^ 

^HMtu,  ne  prodita  urbs  ef&t,  relictis  ftationibttS  ittun"'" 

fe  coUigeret.     Timpr  inde  oppldanos  inceffit,  ne^  ^^ 

ftis  urbemintraCfet,  fine  discrimine,  Poenusatt  Hisp*^*"* 

•  eflet,  obYii  paffim  caederentun  itaqoe,  patelaGta  repcnta 
:  pona,  fiflequentes  exoppido  fefe  eiecerunt,  fcutapraeie 

teneates^  ne;  teia^preeai  coniicerentur;  dexn»»'<^°'^ 

•  :         •    '     •  C  -:  osten- 


> 


L 1  B  E>R  ;mnnT.  Ciii«.ini,iv.       sgs 

U.  C.  645i  a.  C  N.  207. 

bstentantes,  ut  glacKpf  abjvcide  ^ppar^ret^  id  utrmn  pa-c 
ruvi  ex  intervallo  ru  oonfpectomi  in  dolus  aHqui«  fii- 
Ipectjicis  biemt,  inoompertum  eft.  Inipetus  koftilis  im 
tran$fuga»  factus:  nec  fecu^^  quam  adverCa  acies,  cgas&^ 
Gademque  pdtrta  figna.  infefta  in  urhetn  iHata :  et  aliia. 
pardbus  fecuribu»  dolalnrisque  caedebantttir.  et  refrin^ 
>i>anttxr  portae,  et,'ut  quisque  intr&yerat' eques,  ad  foriiv 
opcopandom  (it^  enim  praeceptum  erat)  cttato  equo  pee- 
ge;bar«  Ajdditum  ei^t  et  triariorum  ^eqoiti  praefidium* 
legtonarii  ceteras  partes  perv^adont:  direptione  et  caed^ 
obviorum,  nili  qui  armis  fe  tuebampr,  abstinuerimt* 
Carthaginlenres- omnes  in  cuftodiam  d^ti  fdnt:  oppi<^ 
iiorum  quoque  trecenti  ^ferme,  qt|i  daoferant  portaS*  ' 
eetet-is  traditmn  bppidtiin,  fuae  reddttaeres.  Ceeidere 
in  urbis  ejus  oppHgitatione  bol^uiii' duo  millia  ferme; 
JRibmanoram  baod  amplios  nonaginta« .  , 

'    IV*  .  Laeta^et  ipfis,  :qui  rem  geflere^  orbis  e)us  op^ 
pvgnatiafuit^  etimpevatort  ceteroqiie  exercitoi;  et  fpe- 
ciofum  adrentum  foumv  ingentem'  torbaiii  c^ptivon^un 
prae  feagentes,  .'fecemn^.     ScipiOi  'conaodato  fratre, 
-eum,  quanto  poterat  Terborum  honore,   Carthagini  ab 
fe  cajMe  captam  ab  eo  Oringin  aeqoalfet,  <)ttia.e^  hiems " 
inftibat,  ot  nec  t^taire  Gades»  nec  disjeotum  paffim  per 
ffrjpvineiam  exercitttm  Hasdrubalis  confectari  poffet ,  in 
citeriol^em  Hispaniam^irrnes  fuas  copias  redoitit:  diotiif- 
Hsqne  in  hibema  legionibos  )>  L.  ^cipione  f ratre  Rooiaia 
iDiCfp,  eit  Hannone  ho&l^m  imperatore,  ceterisque  nobi* 
hbaisi  eaptivis,  ipfe  Tarraconem  cpncefCit..    Eodem  etmo 
claj[£is  Komana,  cnm  Mt.Valerio  Laevino  proconfole  ex 
jSiciUa  in  Africam  tra>isa)^a,  in  Uticenfi  Oirthagij(ue|i&- 
.^eagro  Jate  popiilatjioties  fecit.   «trenlis  {inibua  Car* 
thaginienfiom  circa  ip&i  moenia  Uticae  praedae  actae  fipat. 
BepcieMibu^  Siciliam  elaffis  Punica  (fepttiaginta  erai^t 
longae  naT^s)  oecurrit.    decem  et  feptem  naves  ex  iis 
<  captae  funty  ({uatuorin  alto  merfae.  cetera  fulaac  foga|a 
daffis.    Terra  marique   victor  Komanus  com  magna 
omnis  generis  praeda  Lilyhaeum  repetit.   Totoindemari 
polfis  hoftiom  nayibiis»  magxii  "oommeatas^mmeiii^  Ro- 
mam  fubvectiit  / 

V- 


^,Tf$         1 1  B  E  R  xxvni.    CXt.V.  • 

U.  C  545.         a.  C  N..ao7.  ' 

V.     PrincYpio  aeltatis  ejas,  qua  haec  (ant.geltt,  P* 

Snlpicjiu  pvocoRfol  et  AttaJus  nx  cumAeginae  (ficot 

'^«me  diotum  eft)  htbernariCent,  Lemmiin  inde»  daOe  jua- 

c^a^  Rpmanae  quinqi^  et  viginti  qtttnqueremeSi  regk« 

4|uinque  et  tHgintavtransmiEerum.    Et  Philippos,  at,i» 

-fcrra ,  ieu'  mi^ri  obviam  -oundum  hofti  >.  forct ,  paratt»  H 

mmm$  conatus  effeti  ipfe  Demetriadero  ad  mare  delMdiu 

i4iriffam  diemad  conTeniendum  exercitui  edixit.'  iJndi^ 

qne  ab  fociis  legationerDemetriadem  ad  famam  regiicon- 

▼enerunt.    Sustulerant  enim  animos  Aetolif  cpm  abBo- 

•mana  focieHate^  tum  poit  Attali  adrentum,  Rnitimosqoe 

^lftpopalabantur.  nec  Acamanes  folum  Boeotique,  etqui 

•Euboedm  incolunt,  in  maguo  metuerant:  fedAdittt 

:<)!tKHitie,  qiios  forpMr  Aeiolioum  bellum Machanfdasetiam, 

..Lacedaemoniut  tyranifus«  haud  procul  Argivorona  lin& 

politis  Ciiftris,  ternebat.   hi  onfnes  fuis  quisque  iiirbibas, 

quae  perieula  terra  marique  poitendebantur,  memorai^ 

tes,.  auxilia  regvm  orabant.     Ne  ex  regnb  quidemipfio^ 

tranquillae  numiabantur  re$.    et  Scerdilaednm  Pitnrt* 

tumque  motos  effe,  et  Thracum  maidnie  MaedoVf /<  9^^*^ 

longinquum  bellum  r^em  occupaffet ,  proxime  M^^^ 

siiae  inourfuros.  BoeotiquidemetinterioresGraeoiadpo- 

ptdi,  Thermopylarum  faltum ,  ubi  anguftae  Ciocis  coar* 

ctantiter^  fofCa  Talloque  interclodi  ^  Aetolis«  nUA^<^ 

bant,  ne  transitum  aa  feciorum  arbea  tuendas  PhilipP^ 

darent,     Vel  fegn^m  ducem'tot  excitare  tmfttd^  ^^' 

'  tfUmfufi  p(^erant.     Legationes  dimiuit^,  poUicims,  pton^ 

tempus  ac  res  fe  daret ,  omnibus  iaturnm  (Se  Bnioii^^' 

in  praefentiaj   quae  maxime  ntgebat  reSi   PepaW*"* 

CeCdium  urbi  mittit;  iuide  allatnm  erat»  AtteloVf^'' 
uno  clafife  transmiCb,  omnem  circa  nrbetn  agratf  a^ 
praulatunt.  Polypbantam  oum  modioa  manu  in  Bo^  i 
tiam,  Mcnippum  item  quendam  ez  regiis  ducibof  <||'^ 
.  ttiille  peltaftis  (pelta  cetrae  baud  diflimilis  eft)  Chai' 
eidem  inittir,  additi  qningenti  Agrianum , '  ut  QtDtiti 
infulae  partes  ttjeri  poffent.  ipfe  Scotuffam  eft  P«^^^^' 
■  eodemque  ab  Lariffa  Macedonum  copias  traduci  j«^' 
Eo  ftttntiatdm  eft,  concilinm  Aetolis  Hcracleaiu  i*^*' 
ctum  y  regemque  Attalum  ^   ad  confultandum  de  fui»^* 

belli,  veuturum.    Hunc  conventum  ut  turbere'  bm^ 

.  /  •  so« 


N 


tlBERXXynt    Cap.V.VVO.  SqT 

MIHi    II  ■■  ■■       I       >l]i'       I     I      ■  ■  *  ■III    II  •'^ 

^  ;      U.  C  545.  a.  C.  N.  307. 


•dft tniu^  loagnis  idnaiibos  fieraclewi  duxit»  et  condlio 
#idclciil  dtDaiCro  )9m  venit :  fegetibu«  tametl,  quae  )uro{Mi  ' 
natQritatei]»  erant^  xnaxime  in  finu-Aenianum  TaftA^i^ 
ScotdCtam^  oofttas  redueit*  Ibi  exereita'omni  reliofeo^ 
ettHfc  cohorte  regia;  Demetriadem  fefe  recipit*  Inde  iH 
ad  omnet  faofcium  fcnotus  poffet  occurvere,  in  Pliooi(iBi0« 
atqoe  Euboeami  et'Pe}>arethum  mittit.,  qui  loa»aita  eli* 
gerenlf  unde  edtti  ignes  apparerent.  »ipfe  in  TilaM 
(mona  eft  m  altitudinem  ingentem  caeuminis  edTtt)'ffia« 
enlam  .{lofuit: .  ut  ignibu»  procul  fublatir  figkum ,  nkl 
quid.  i^aolirentur  hoftes,  mbmento  temperis  acoiperet^ 
iiomanua  imperat^r  e«  Atialufi  rex  a  Peparetha  Nicaeam 
trajecerant  inde  okffeofidn  Euboeam  ad  urbeni -Oreuni 
transmiitunt :  quae  db-Demetriaco  linnChalcid^tn  etEq» 
tipnm  peienti  ad  laevam  prima  urbium  Euboeao^  poiitft 
eltk  Ita  inter  Aualom  ac  Sulpieium  coiitenit,  ut  Hei  , 
naiu  a  mari ,  regii  ^  terra  oppugnarf  m^ 
.     ■  ...  '-  1         .  .    '   •  '.  .     . 

VI.  Quatriduo  poft ,  quam  appuUa  tdafCs  e& ,  inw 
bem  aggreffi  funt.  id  tempus  occuhis  cum  Platore^  qui  k 
PhitippopraepoCtusurbi.erat,  ioolloquiifif  abfunrtum  eft* 
Duas  arces  urbs  habet, « unam  imminantem  'mari,  altfar^ 
wrbia^edia  eft.  CttniGuloindevia.admare  dncity  qnam 
a  naiarL  turris  qu^nque.tabulatomjki,  ^preginm  propn» 
gnacnlttm,  claudebat.  •  lbi:pFimo.atmciUimnm  contra» 
ctum.eft  oertameni  et  turre  in&ruota:  bmni  genere  talo^ 
rom,  jBt.€ormentis;machinisqtte  ad  oppugnandam  eam 
ex  na^Kibus  ,eiipo6tis.  Cum  omnium  animos  oculbs* 
que  id  oertameA^vertilEst,  porta  maritimae  arcis  Platoif 
RoaiAtiosaocepitf:  momentoque  arz  oconpau  «ft*  Op« 
ptdMii  pnlii  inde  in  mediam  tirbem^  aslalteram  ten» 
dere  asttm.  %t  ibi  pofiti  erant,  ^qui  fcir^  pottae  ob^if 
«evem*  ita  exclnll  in  nHiedio  caedumur  eapittnturqueb 
UaMdbnnm  praelidium  cbnglobatum  fub  arcis  muro  fte* 
tUy  i^  fnga  effufe  petita)  neo  pertinai^er  proelio  initOb 
£m  Plator,  Tenia  a  Sulpicio  impetrata^  in  naves  impo& 
toa  ad  Demetrium  Phthiotidis  expofuit:  ipfe  ad  Auidunl 
tm.  vecepit.  Sulpicius,  tam  facili  ad  Oreum  fuccefftt 
elaana »  Cbalcidein  inde  protinus  rictrici  claffe  petit.  ubi 
lit|tdU|itaqnaia*  «d  ijfmgK  tjwMi  ^xttgon^f^   JPjl  paten^ 

" ' '        ntriii* 


N 


S98      L  I  B  E  R  x3CVm.   CAf.  vi.  vn. 

.     U.  C.  54^^  a..  C.  N.  207. 

vtHtique  toaotum  in  «ngQftias  inai»e,  «fpedein  intuenti 
jiriitto  gemim  portus  in  ora  d«i6  yerfi  praebnbrir:  bd 
liatid  facile  alia  inSeftior  dafll  Cutio  eft.  nstm  et  itnn 
ab-  utrtusqua  ^errae  praealtis  mon^bus  fubiti  ae  pvoiee^ 
tofi  fe  de^iciout',  «et.  fretum  ipfatn.Eunpi.non  feptict 
fU»,*  licut  fama  £ert,  temporibus  fta^  rtciprocattfed 
tMnerer  in  modam  irenti,  nunc  hiic,  •  nunc  iUac  nrb 
awn,  Teltti  monte  praecipiti  devolutue  torrehs  rapitw. 
iia  nec  ^nocte^  irec  dxe  quies  navibus  daturv  €um  claL 
fam  tam  infe&a  ftatio  accepit,  tum  et*  oppidtikn,  alia 
|iatfte  claufum  mari^  alia  ab  terra*  egregie.  munitum; 
praelidioque  vaHdo  iirmatum,  et-praeoiptie  £depraefect» 
ttnn  princtpumque,  quae  fiuxa  et  vatia  apud  Oceumfae» 
9a,t»^  ftabife  atque  inezpagnabile  fuir.  Id  pr<identer, 
tttin,temeK0fd9cepUre,  Romanus  fecit,  quod,  circnm* 
fyectis  4iffica2)taifcibuS)  ne  fruftra  teropas  tereret,  «eleii 
ter  abftitit  incepto^  claEfemque  inde  a4  Cynum  Locridlis 
(emporiiim  id  eft  urbis^Opuntiorum,  mille  paffaam  a 
olari  liue)  tk-ajeek.  . 
^^  • 

.  ^  'VII*  Pbili|^pum  et  ignes^  ab  Oreo  editi.  momiifirsox^ 
lied<  ferius  Platoris  fraude.  e  fpecula  elati:  et  impan 
^naritimiSvviribus  haud  ffK^Hs  erat.  ininCulam  elafii  sc^ 
ceffus.  ita  res  per  cunotationem  omifCa.  Ad  Clialcidii 
afuadliumv  ubLfignum  aecepit^  impigre  eft  moKQS.  Jk^m 
etipfa  Chalcis,  quanquam  e)usdem  inf^iae  urbs  eft,  ta- 
tnen  adeb  arcto  interlcinditur.freto,  ut  ponte  ccntineiKti 
jungatur,  terraque  .  aditum  faciliorem^  quam^  mari, 
liabeat.  I^tur  Phiiippus,  dejecto  prae&dio,  fuiis* 
q^^e  Aetolistj  qui  £aknm  Thermopylarum*iii£debax^ 
cum  ab  Denietriade  Scotufti^m^  inde  de  tertia  v^i* 
pvofectus,  trepidos  hoftes .  Heracleam  eompuliffet,  ^pfs 
uno  d^  Phoeidis  Elatiam  miHia  amplkia^  fexagintt  con^ 
tendit.  Eodem  f erme  die  ab  Attalo  regie  Opimtiorttm 
iirbscapta  4iFipiebatur.  concelferat  eain  praedam  tt^ 
€ulpicius,  qiiia  Qr^um  paucos  ante  dies  abKomanavii^ 
lite  j  expertibu^  ^cgli^t  direp6im  fueratk  Cu«  R* 
mana  clafHs  eofe  recepiffet,  Attaius,  ignarus  adyei^tu* 
Fhilippi ,  pecuniis  a  principib.us  «exigendis  terebat  teio» 

^s»  adiH^ue  impr^fiC»  res  fuit^  4%  nifi  Qretenfiiva^  <p^ 

'  '  '    damj 


mm0mmm 


1 1 B  E  R  xxwm.  caa  yn.  .t    >  g^^ 

'  V.CS^y  •         a.  C.  N.  207.     , 

4aiB^  rliorte  pabid«t^a»«tb.u|^  longiuf  progrefiii  «giMH 
fcbftaani  p9v^oiiI  ^enCp^xiffemV  opprimi  pottwvit  ^AtUi 
Jut.inertta]$  «cque  Jinc^g^pfiL&liMI  curXu.effufo.ixiAre  ae  luif 
res  petit;  etmoliemibus  ab  terr^  nav^  PhiUppo^  iupenv  - 
▼enit,  tumultuinque  etiain  ex  terra  nauticis  j>raebuit.  in. 
/de  Opqiniiemireciiitv  >Pena  famaftne«que  accprajli,  quod 
tantae  <rel  (oi:tanam  ex  o^Ua  pfope  raptem-^milUre^ 
Opantu-^upque  ab  eadem  jr^  \liei:epitiy  qMdy  enin 
tKfdiejte  oblidioaeiif  in  «drentom.  fwum.petmChlAt,  vife 
Xtafttm  iiet|ii,  prope  in  TolttntAriam  deciitiomiB  «once^ 
/iffenu-  Coimofilis.ciroA  Opuntem  rebua^  Teronem  eft 
pro£ec!m^  l^tAttAlus  primo  Oreum 'fe  recepit  ivid^ 
cunt  CMia  eceidiCfet^  Prufiam.  BitbyniAe  ragem  iu  finet 
regnLfui  traiftigreffum ,  QmifGtfirebn^  ^^fl^  Aiitolico  bel^ 
lof^is.  Aiiam  irajeeit. .  £t  Selpicius  Aegiiiiiim  okCbfti  veoa^ 
pit,  ««xid*  iPitio  reris  profectat^erat.',  Jleud  mi^ore  oejs 
tamine,  qnem  Opantem  Aftalua  ceperat,  .Pbilippoa  TV 
ronem  cepit.  Incolebant  urbem  eam  inrofiigi  lab  Tb^ I4i  . 
l^thio^eis»  'urbe  fua  eapti^  a  Philippo^.ctfto  in  ficleflfc  . 
Aetolorum.perfugiQent,  fedem  eis  AEetolf.^ain  dederant^ 
urbist^aitaitae  ae  deferta^  priore  ejusdem  PliiUppi  bello^ 
Tum  ab  Torone,  licut  paulo  anie  dictam  efr,  recepte 
profebtiis,~Tritonon  et  Drymnis,  Doridis  parva  atque 
fgn«>b»lia<  oppidx»  oepit,  /  inde  Eladuim »  jutiis  ibi  fe 
opperiri  Ptolemaei  JEVbodioinimque  legatis,  TOilit.  Ubi 
cum  de  finiendo  AetoUcOi  bello  ageretur,  (afFueraift 
enim  legati  auper  Heracleae  conciUo  Romanorum  Aeto» 
lommqne)  ;nuntias.  effertur^  Machanidam  Olympioruni.' 
Ibllemne  ludicr^m  parames  £}eos  tggredi  ftatuiffe.  *  Prae* 
Tertendom  id  ratus,  l^atis  cum  benigno  refponfo  di^ 
miffis ,  ft  ntqu^  CAufam  tjus  htUi  fuiffe ,  ntt  moram  (fi ' 
modo  aeqm  u  kontfia  fondinona  Hceat)  faci  factutum^ 
ciim  expedito  agmine  profectvs  per  fioeotiam ,  Megara^ 
etque  iiide  Corintbum  de£cendit«  unde,  commeatibue 
fumtia)  PhUunta.  Pheneumque  petit.  £t  )am ,  cum  Hef^ 
raeam  veni£let,  audito,  Macbanidam^  fama  adventui 
fbi  territum,  refugiCfe  Lacedac^monemi  Aeglumfe  adooaf 
ciUum  AchaeQrum  recepit;  fimul  claffem  Punicam,  uft 
mari  qaoq^  aiiquid  pollet,  accitam,  ibi  ratus  fe  inred»' 
tatiuKu.  PauM  ante  oiebui  invPboceas  treiecetam  Poeni^t  ^ 

mde 


4o^  LIBER  xkviIL     Ca»,IX. 

— I    1         — »iM*« 


U.C.545.        «.  C  N.  207. 


imirt  ttuftt;  [  gt  vtr^  tMg  qm$»  pofiHkrgmt,  ckttrifrf, 
patm,  mrit0  Dtofmm  frimm^  4ii9^  ftcmim  Dtos, 
xmfniu^  I .  r«^onderui>t ;  et  fttpplicftttoni  «mtonim  no. 
iniiitt  ot  trbmpha^  fitriqiie  decreto,  inter  ipfos,  ne, 
mm  bellum  commttm  tnimo  geCGiaent,  trittmpbttm 
Iroarateut,  jta  i^nTeoit:  i^,  iuomm  tt  in  frmidt 
J£  Li9U  rts  gtjta  tfftt^  tt  <e  dit^  qno  'pt$gmm  fira^ 
mmt  ftrtt  mfpicium  fkifftt^  tt  txtrtitmt  UvUmni  ih 
Mmus  RmammMifftt^  Ntrouis  dtduci  uou  fomifftt  it 
froviutiu%  ut  M.  Uvium^  quadrigU  urhm  ineuntat^ 
mlinsftiutrtntur;,  C.  CUmdiut  tquo  fine- militiius  in- 
mthirttur.  hu  oonlbcjatos  .trittaijphus,  \cttat  ntriqa«^ 
tnmmaipsei,  qui,  qnantum  merito^anteibatt  itntum 
Jionore  coHegaecerretmt,  gloriem  auxit:  UlkmtfHiim^ 
ajehant)  ftx  ditrumffatio  trmtcurrifft  lougihtdiom  bt- 
hu:  a  todit  tum  HasdruMr  iu  GoUia  figuis  ttlUm 
^umuffty  quo  tum  coftru  udutrfus  fift  dm  ^sdit  fojitt 
toktro  HuuuiM  crtdidifftt.  Itu  uuum  coufuUm  jw  »w 
qut  foru  holioi  advtrfus  duos  dsiotSi  duos  mfirtto^ 
fts^  kinc  c^nfilium  fuum ,  hitic  corpus  opfofuifft.  N^ 
mu  Ntrouis  fotis  ftiifft  ^i .  coutiutmium  cujlrh  Hmi- 
pulm;    Hasdrukfihm  vtro^   qud  atia  rt,    qum  «d««» 

*'•!•;  j?^')^'**'  ^l^  ^"^fi^^^nt  tffi?  huaut  irtt  $lttr 
^V^f^imit  curru  mkijugis,  fi  vttttt^  tquis.  l/« 
0^^  ftr  ;^hm  vtrum  trmmfktm  vtki^  Nttiomm^pt^ 
,4^mfi  ftdes  iuctdas^  vtl  forta  to  htU^  vtlfpremtt 
Jrtumfho  gloria,  mmorabHtm  fort.  Hi  Xermones  fpe- 
o^antium  Neronem  usque  in  Capitolium  profecuti  font. 
reoaniwi  in  aerarium  tulerunt  lesteniam  tricter,  octo- 
ginta  millia  aeris.  militibus  M.  LtvittS^uinquagenosfenoJ 
^tfes  diyifit.  tantundem  C.  Claudius.  ab&ntibos  miKtibiu 
Jws  eft  polhcitusi  cum  aa  exercitum  rediCret.  Not«tu% 
^  dtc  plura  carmina  militarihus  jocis  in  C.  asoJiiaffl» 
quam  in  opnfulem  fuum,  jactata,  ^  Eq^ites  L*  Vewrium 
^et  Q.  Caccilium  legatos  magnis  tuliffej^todibus,  horw. 
tosque  eire  plehem^  %k  eos  confules  in  proirimuqian/ 
num  crearent.  ad|eci£fe  equitum  praerogativae  auttori^ 
tatem  confules,  poftero  die  in  concione,  quam  forn 
waehque  duorum  praecipue  legatorum  operauficllfcnt, 
tx>mm«m^antes.<  ^ 

X.Cum 


*^      « 


.       k 


f 


I 


l  Ir  3  ^  R  XXVlII.r  G  a  ».  X. .  4<s 

-  U.  .C.  545.        a.  XTTN,  207.-  '  '    ,•'     . 

miMipi;    ■i.*>iii    ■    ■  .",    L  '     .     "    —  ..  "'„'   '  , J       "^ 

X.     Ctim'.oomitiQrQ|B. teikspas,appet«rer,'.ct  par 
dietataretti  <;oinitia  haberi  plj|iptuiuet^  .C  Clauditu  conful 
]l\{.  LiyiuiD  «dllegan?  .diGUtoi?Qn)  dwt:  Lirittt...Q.  Cneoi* 
liuin  Diagiftrum  equitum.  .a  M.  Liyio  dictatore  creati  coq^ 
fules  L,  Veturius,  Q.  Caecilius ;  i9  ipfe,   qui  tum  erat 
«nagifter  eq&immv-Ii^clepraetoriimcomi^Hbabita;  creati 
C.  Serriliusv  M.  Qiecilius  Metellus.,  Ti.  Claudius  Afel- 
JuS)  Q.  MamiUus  Turit^us»  qui  tum.aediUs  plebi^  ^rar* 
Comitiis  per£st^J6^  diotator^  magiftratu  abdicatOi  dimif* 
toq^e  exeriCttu,  Jn  Ftruriam  provinciam  ex  renatuscou- 
fiilto  eft  pnpfectY^  ad  quaefiiones  habendar^^  qui  Etrufco- 
jrom  Umbrorumre  popnli  defectionis  ab  Romani^  ad 
Hasdrubalem  fub  adventum  ejus  conillia  agitaCent)  qu|» 
que  eum  aiudliis,   autcommeatu^   aut  ope  aliqua  juTif- 
feiit»     Haec  eo  anno  domi  n^ilitiaeque  gefta.     Ludi'  Ko* 
mani  ter  toti  inftaurati  ab  aedUiUtijs  curulibus,  Cn.  Ser» 
tilip  Caepione)  Ser.  Cornelib  Lentulo.     Item  ludi  ple* 
beji  femel  toti  inftaurati  ab  a^dtlibus  jplebis,  M.  Pom* 
.|>onio  iVJaihone,   et  Q.  MamiJio  Turino.  -  Tertiodecimo 
anno  Punipi  belji,  L,  Veturio  Philone  et  Q.  Caecilio  Mc- 
tello  confujibusi  Brut;ti]:  kmbobus,    ut  cum  Hantiibale 
bellum  gererent,  provincla  4^.>'<bc<v   Praetores  exindo 
fortiti  funi:  M.  Caecilius  l^.etellus  urbanam,*  Q.  Mami- 
liu^   peregriiiam,    C;  ServiUus  Siciliam,     TL   Claudius 
«Sardiniam,     Ex^ercltus  ita  diviii :  coninlum  alteri^  quegK 
C.  Claudiu^rioris  anni  cbnful ;  alteri ,  quem  Q.  Clau* 
diu^   propraetor  (eae  bisiae  legiones   erant)    babuiffet 
ezercitum':  in  Cliruriaduas  volonum  legiones  a  C.Teren- 
tib  prt^raetore  M.  Livius  proconXul,  cui  prorogatum  in 
.annum- imperlum  erat,.  accipairet.   et  Q.  Mamilio,   ut| 
e<^Iegae  iurisdictibne  tradjta,  Gall|am  cum  exercitu,  cul. 
l^  Porpius  propraetor  pr^ef uerat,  obtineret,  decretum  eft ;  ^ 
juffuaque  populari  agros  Gallorum,  qui  ad  Poenos  fub 
advemum  Hasdrnbalis  defeciffent.  C.  Serv^ilio  cum  Can- 
nenlibus  duabus  legionibus,  ficut  C.  Mamilius  tenuerat^ 
Sicilia  tuenda  data.    £x  Sardinia  vetus  exercitus^  cui 
A.    HoftiUus    praefuerat,     deportatus.      noyam    legio- 
n&mr,     quam  Ti«  Claudius  trajioeret  fecum,     con£d«t' 
/confcripfer^in:.     Q.  Claudio/  utTarentum»   Ci  HoftiUa 
Ttibulo  ^  ttt  Cepttam  provinciam  haberet^  prorogatum,  in 

Co  J»  /^  ailhujua 


1 


4o4 tlBERXXVnt    CAf»X.XL 

^U.  C4"i5.  «,  C  N.  ao7. 


MrMllk 


•nnttinimperiaineft*  M.VkllsHtisproconfttl,  quiuiexKiM 
drca^Siciliam  diaifitimite  orae  praefuerat  ^  trighita  tiafii 
hut  C.  Senrilib  praebidt,  com  ceteraj  omni  elifla  ridiri 
ad  Qrbem.  juCTui^ 

XL,  Ih  dvitate  tanio  ditetimiiie  balH  Ibllidta,  emi 
dmtiiaiii  fecuhdorum  adferforumque  eadhs  in  Oeol 
Tertereht^  midta  prodigia  nimtiabantur:  Tasyacikiae  }o- 
Vis  ai*dem «  Satrici  Matris  Matutae  de  cbele  taetam.  Sa* 
tricanos  ba^  minus  terrebant.  in  aedem  foris  Mi^ 
Iplis  dno  perlapG  angues.  Ab.Antio  nuBtiatam  e&, 
'eruenias  fpicasmetentibasTilaseire.  Caerepomsbicep^ 
#t  agnusmas idemque femina  natus  erat« '  Et  Albse duo 
foles  tifos  referebam:  etnocte  Fregellis  lucem  obortasii 
Et  bos  in  agrO  Romano  locutiis,  et  ara  Neptuiii  mvitp 
fudore  manaffe  in  circo  Flaminio  dicebai;|ir't  €taedes 
CereriSi  Salutis,  Quirini  de  coe>o  tactae.  '  ProdiiiscoD- 
tvikiB  boftiis  majoribus  procurare  )ufli,  ef  fttppUostioneiD 
unutn  diem  bAere.  Ea  ejc  fenatusconfulto  facuu  F|a< 
omnibttS  aut  nmitidtis  pelregre,  autviiis  domi  prodig;l% 
temiit  animos  bominum  ignis  inr  aede  Veftae  eiftinctttii. 
eaefaqu^  flagro  eft  Veftalis,  cujus  cuftodia  noctis  ejas 
fuerat,  juETu  P.  Lidnii  pontfBds*  Id  qaanquandf  nibil 
portendentibus  Deis,  ceterum  negUgentia  bumana  tpct* 
derat,'tiimen  et  hoftiis  majoribus  prociirari,  etlnppHa- 
tionem  ad  Veftae  b^aberi  placuit.  Priusqtiaiii  proficilc& 
i;6ntur  confnles  ad  bellum)  moniti  ab  fenam  lunt,  a^^f 
0gros  reducentUt  flehif  curm  kabtremt,  Uiim  htfdp^' 
tate  fuhmotnm  Uettum  ^b  urbe  Romana  et  'l^th  effe;  ^ 
foffe  fine  metn  in  ap^is  habitari.  Minime  tomftmf^ 
Siciliae^  fuom  haliapy  colemiae  majorem  cnramefft*  Sei 
res  baudquaquam  erat  populo  facijisi  et  iiberis  cflltoti- 
bus  bello  abfumtis,  etinopia  fervitiortim ,  ct  p**^"* 
direpto,  villisque  dir^tis  aut  incenfis.  magna  tamenpan 
«iuctoritate  coiifulum  dompulfa  in  agVps  reinigravit*  Mo- 
verant  aiutem  bu^n^cerei  mentionem  PJacentinoruinet 
Cremonenfium  Jegati  ^  querentes,  agriTm  faum  ab  8000* 
Ks  G9))is  incurfari  ac  yaftari^  magHLStYnque  parteDoi  colo» 
ndrum  fuorum  clilapram  effe,  et-infrequintes  fe  ««'b**» 
v^grum   f  afium  «c  defertum  babere. .  MamiMo  .praewri 


^  * 


L  1  B  E  R  XXyill.    Ca9.  XI.  m  ■       4ajy 

—  .     U.C646.  a.C.  N.  «06.      ^*"  ' 

ttMnclatom,  ,ut;  <vE>)onia&.ab  hofte  taeretur.  GmCule^  ex 
lenatttScoAriiltq  .^ixerunt»  ut^  qui  cives  Creinonenfes 
4tqlie  P]aQentiiu.e£fijii<t,  ante  certam  ^iein  in.colpniM 
Y0i^rterentttr;  .principio  deinde  Teris  et  ip&  «d  belluca 
yrofdcti  (unk  Q.  Ca eciUus  cq^JTuI  exereitum  ab  C»  Ne^ 
fOM^.  L*  yeturitts^ab  Q.  Claudio  propraetote  accepiti 
no^isque  Qiilitibas,  quos  ipfe  confcripferat;,  fupplevit 
In  CoJi^Ctntinttni  agrum  confules  exereitum  dttxerunt^ 
^paCfiiaiqiie^depopuIatii  cum  agmen  jam  graye  praedf 
effott  in  laltu*  angul^o  a  Brufitiis  jaeulatorlbafqtte  .Sf^ 
midis  ti|rbati  fu|it>;  jta  ut  nonpraeda,  fed  armatiqupqu^ 
in  perict)i)0  A^erint.  maior  taiQeti  tuihultus^  quanEipiigMi 
fttit;  et  praemiffa^raeda,  incolumes  etrlcffi^n^  jill  IpofL 
tuta  evalere.  >In40iAl»ucaiiosipr<ofe«l^«  eafipieoenaaMPaV 
tote;gensiA4itimcmp<qpali  Aomani  rediit.    .. 

.4  ■<  , » 

XIL  C^i9  ^ni^ibale  niI4t  .c^.  anw  rei  ifeJStum  eC^ 
jRam  neqiie  ip(e  fk  oi»itt.Ut  in  tam  jE|||0^p(iti tiiJnetse  pobUpo 
.privM»i]^cs  i|f qil^ Jc|ceni«)ru]^  q^iem^  t4auu|P 

ineffe  vimy  ^et^  (^mm  ii^ia  oirc^eiiin.rli^reiitj  iiaimo 
jUo  duoe  o^jf  biipt.'  Ac  wki^^^xx  ^^ir^Ulioir  adierfi^, 
.^am  fecundiS'  r^ii^t  £«Hit,    q^ippe  qui,  cu|p  .et  in 
hoftium^err^fker  an9^  tredecln^  ^n^  pr9^ei|l  ab  iqmg^ 
Tarie  fprtuna  bellum  gereret  exercitu  non  fuo  drili^  fed  . 
miirto^ex  eell|i)riei9#'pi9imttm  gentiiim,  quibus  noo  lex, 
Aon  :moi^»  sioa  UngM  communis;  ^Utt^  babittti^y  eii^i 
Teftii^  idia  arti|%^  alii  rttus,  a1i4  facr^,  aliT  pVi^^Qp 
Xfem;  it«  quodfip  m»  nnculo  popubirerit  eos,  ot  nud^ 
nw  inter  ip(ps,  .n.ec  fk^fifjti^^  dMce^i  fedhio  e;xfiiterit4 
xmm  et  p^tttue  faepe  in  f tipendi^p)  >  et  domuoieatiis  iit 
liotUiun  egro  ^deeffent::   quorttm  ioopil  priore.  PMXiif^p 
bello ,  nHilf»  ix^SmdA  inter  duces  pi^tesque  co.iiirnQ^fr# 
^hevmit'    fok  Hasdnibalis  Tero  einfnrcutiim  cum  4tV9«i  ii# 

SttihM^Xpes.ofnnis.repplitayictoro^iueirat»  de}etiii9«  Rft' 
e»doqt»0  in  «ngidiia»  Ik^ttuffi  aefe^r^  ItitUii  Iisn^qef&l9!^ 
^i  nM  Tidea^iD^  mirabile»   Yttt)la.fn  mpium  in  ^%ficv^ 
leoi^  ?.  iMm  «d  efltemidquoquo^f^tffi^r^  ^  m  iA^» 
qniAcff^  e^eroiinSf  ni&  ex  Bnltii^.e^f  ]Cpes«fffll;i|H>^ 

^       i  '  Ce  3    -  cultu 


"        V,  C.  546.      "      a.  C.  iHi  ao6.> . " 


^H  .11-' 


ut  ante  luqein  -viri  pquique  curad  et  praafi  e£feBt :. 
tiis  ^gi^es;  fcenatos  ixiftrat9i(f  Ue  teiitret'«qiiM.  .  Vucdiim: 
fyti&  certa,\u(^yequi^tfimi.om1i9m  cum  Im  toiiaaaim' 
i|i  ftationes.I^nicas  iininiiit.:   itide  coniebim,ij»fe  CMr. 

{'ravj  aguiine  legionum^prpOddilt  praeter  opifiion^ia.  ^e^ 
tixiaram  fuorucn  hoftiuipt{uet  Romano  BAifite  eorAibm^ 
iirni^tis,   iqciis  in  me<}iiam  aeiem  iMx^QptiSi     HQsdrubaD^l 
c^inore  e^uituu|i  exoitatu^ ,  jjst .  ex  tabernmoalo « profilttit|T 
tnmultumgue  ante  valjum  ot  .tvepidfitionooi.  fmi^tim^   ei 
procul  fig^a  legionuoi   fiilgiantia^     p^enoa^et.  faofiititet 
campos  Tidit,    equitattfm  oH^nem  extEiHfilo  mi<ecpiitet 
einittit^  ipfe  qim  peditum.ilgii»iiie.eaftrisegrecKtQrc  msa- 
ex  ordine  fdlito  quidquui  .ncie  iartrttenda  lautat*  Equi-^'^ 
tum.jam  dlu.  anceps  pugna  er^:  nec  ipfii  per  fe  deoeent 
poteratt     9^^^  pulfis.  .Cquo^  propfe  inTicem  ^ebat)  im^' 
aciem  |5editom  tutus  receptus  erat^  fedubi  ^am  faaudpliie. 
quingentos  palTus  acies  intjarfeCe.aberaiUi  figr^o  reoapttiii 
d,^to,  Sc^piq,  patcfactisque  fMrdinibus,  equitAtaiti  omMot  • 
levexnque  armaturam^  in  medium  acceptaupt  dfvifamqiie 
in  partes  duas,    in  fubfijdiis  poft  cornoe  locat.     lade^ 
ubi  inclpienclae  jam  pugnae  tempns  erat^   Hispanos(ea 
media  aciesfuit).pre£rQgraduinced$re  jiibet/  ipftledejc* 
tro  cori^u  (ibi  namque^praeerat)  nimtium  ad  Silamim' 
et  A|arcium  mittit»  ut^^cornu.ext^enderentinAtnftntpartei 
quemadmodum  fe  tendenteqs  ^e  jdcxira  indiCfe&t: .  et  onm 
ei^^ttis  peditum  equitumquepvius  pngnam  0Q»Gererent 

,  cum  ^ofte,  «^i^am  cQire  mter  fe  mediae  acaffis.  poCfettt.  Ittf . 
didttctis  cprni](iUs  cum  terni^  peditnm.oobprlibiis,-  tei> 
pisque  ciquitiim  turmis^  ad  hoc  ireliiibuit  citate.  gmdv . 
in  lipfiem  duce.bant,  ^  fequenti.biis  in  pUiqfMmi  aliii,. 
Sinus  in^m.edio  erat,  qnia  fegnius  Hispanonim  fi^u^in^  - 

,  cedebanf.^  et  jamiopnflixera^t  cornna^  ciud«   qtiod  xo* 
bpris^  in  apie  bof^ium  :eret  ,^  Poeni  ▼eteraai  Alvique  notk» 
dum  ad  telLconjectuin '  reniffeht,  neque  inr ^comiia^iit « 
fidjuTareni  pugnantes»  disqRrrereaudpreiat^  ne  eperiiseat* 
naediam  acien^  Tenienti  ex.iidFjerfo  >ho£tL    Cpmne  Mci»  ^ 

:  piti  proelia  urgebantur:  efues^  levisque  annatori,  1re»t, 
lites.i  circumductis  Ali«.  in  laferA  inimtribami;  ceher»>  ^ 
tes  a  fronte  urgebenti  ttt.abrtilayeewtt^fcQiT>t>>a  oete»  ^ 
ta  ecie.  ..   ^    .  ^-     .:;/-?:  -;      '    .  ^t 

XV. 


•  •«*■ 


X  IB  E'R  XX Vm/  CAi.^V. 


^ 


I  .'      '' 


XV. «  £t  cunrL  ^b  om«ij   p«rM  hisiactijfttftqttaiii.  oii^ 

^  fK^fUfc  ^ai 9;  tiiio.qKitni.^tinrlM'  Bniiariuin  tivmttufque'  ligiN 
pinqcmii.  Amantf  LatinontMB  ttiiliti  «ii^eiftiixeratf  ,M| 
]taoecleittt  ^etn  cliei  Tires  <eti«lB^eficet)e*iia£<hfid[ia]ni  ex* 
efcitttin  coe^teMino,  bpppefibe^inehifitni-maivli^^scxltfDtdsi 
^pBNiV'*pria*^*^.^^*^  oeepeiia  ficnrertrntf/^ajfMaoa  mUKMin 
«xire.  Ad  id  i(Minlo>4iem<'exhrex^i«itC'Sdifoa^i  nt  fenft 
pttgiuelTet,  naiD  ab  feptima  denium  horapeditum  fi(^a' 
to^nibm  inoerrercn^n  ^A  «iw^dias^ftciec  «liipianko  ferius 
]ietiienk^ptigcia:  ita.ut  prtua  ee&ie^^  meriditao  fdle,  lo^ 
berqnii^ftiindi.Ctib  eriDis^^  etiieiinlcjfafBiefrlitieqve  ebrpori 
•fficereni;,  quiiiD.e(ianifeMbutB  bpCte  confea^event.  ItaquA 
lfaeteAwniibi»is  rQhlCi*  nhkk  {bpi^cetere.  elephanti  etiam^ 
liwMitenofoi  genere  pngnae^equitttm.vc^tmh^ak  et  levii 
oriaelioaEMiroim&ernaU^^'  coifhihiis  in  m^diam  adeoi  feft 
itkdkttvfk  FefiitgibirleorlKKibtta  emmisqne  retidero 
pilJean»  'ordiiiei'tame#ftnfftnto»^  heud  feeoa,  'quam  .|| 
iiMipmoidii^j^  cederet  JafitefQre^aeies» .  Sed  lomn  eo  ipfo 
«oftuay  hbi  im)ifeat«n  ;;(enXeirt»  reaa,  Tiotpret  Ce  uhdiqno 
inmbe^Bnt , :  «lec  f aciie  t  ienpetoe  fuMimi  ipoCfet ;  qiuua^ 

^  <pia^r4»iiiefaet,  obfil^biitqtte  cedc^ttibiie  Headmbal',  §k 
ntgm  iffii,  cbSes  tntwmft^  x^ctpfmm^  fi  .mmdicei  ft  mip^ 

^  mnr^  j^emitant;  tamiiif  Tin^nte  vevecundMm  mretm^ 
(ewt rproxiains  quiiqii^  hmOaHn.  eederet)  ^eirg^  eixiempl^ 
daias  atqae^in  fofljemffefe  omnes  effuderunt,  Ad  |lriino 
oonfifiere.  figna  in  iiidieiboK  c6}Kum,  .'MTetoQore  i*  m 
Ainea  militcm  ^peritnt ;  QUBotanftibn^  in  adTerJtnmi  col» 
lem  erigenB  aciem  Bonianis.  indleutinferriimpigrelignli 
Ti4^nt|'^  integreta  fiiga,  iii  cefica  pftfid)  cofnpelluntui^ 
Meovpihcul  vaUo  RfimAnat  ^e^^t :  o^pijC^qoe  tanto  ivBt 
potu  oe&re^i^niienev.  «eiJeiDetii^  fcle,  qtialie  nMr  grefee 
imbre  imbei  ef f ulget  ^  tante  ^  ^iiee  dejectuet^  nt  TfH 
iAtCtt&ra  fua  receperint.ife  victdres;  qaoldamotiAm  eeli* 

,  giooeperis  >idterius  qmdqaem  eo  die  ^eoHiiidL  Carthii* 
gtniBrnfisBv  quanquam  ie(fQS  laboi-e  «o  Tidiiht&bus  ttoei 
imberqae  adneceibviesi  qoietefn  irocebet^  temen^  qim 
veetw  et  .{iericttl«m  oetEsndi.  non  >dahet  leaipias,.  prinMi 

>  Yncm  opfoignostim  hoirtibus  oefcrti«  fissis  nodiq^  cvroii 
eoB  prafBdqtiie  ^libus  eongf^is .  ougensr  teUum ,  mnni* 
nsenin Jfcfn^ :f>iiidft.yf leisb V<m  faw»^  det 


4»o     Ljg  E  a  XKvm   cakxv.  inri 

Uv  C^  546.    -        a.  C.  ]>J.  io6. 


riWi 


(ftnfuid.  .  fied  trknsitio  rodiorom.^  faga  ut  tutior  joiora 
triidereturt  jfmt«  .  f^rmdpium  defieetionisab.  AtiUne^rtt* 
giilo  .Turdocanoriuo  faciuiB  <rfV.  is  c»n9  ttiiigtia^pi^ttkt» 
rium^manii teanifiigiL  inde duoniunita opfMda emn pfM» 
iidiis  tradiia  ft^rfraef ectis  RaaBkmo^,  £t  ae  letius ,  indi* 
natis&Xemel;ad::^d^ectionem  4»ipii«,  ferperetreirv  fiiM* 
IKO  proaciuiab  n6ctis'HasdiiibaVci^tra  moTet;.  -. 


XVL  SoipiOy.  Tit  pvima-  Ittce,  qui  in  Xtarionibot 
0ittnt,  retiderunt:  ptofttceosliolree,'  praemsffp  «qtutacit 
figna  ferri  jubet;  a»oqu0  titato  «gnine  docti  fdntv  art^ 
li  Tia  reeta  veitigia.Xe^utatear  iflent^  haud  dubi0*alCec«u 
^ori  fuerint  ;dtt<iibus  eCt -ereiiiiuiDi,  brem^  '  alindt  eGb 
iter  ad  Baetiui  AujrianiVrpttvanseQntes  aggi«id«»iUMBr; 
Hasdrubal)  -claufo  transitu  Quminis,  ad  OceamnH^iectit> 
(et  ]am  i^d^  fugientiutn  mode^  effiifiabibant^;  id^ae^rii  }mi 
gionibos  AoinAhiaa1iquamutti.iiliterra}Kfe€iSb  r  £fpMtf  1»« 
visque  anmttiira  \  hunc  ^b  tergoi,  ^  nusic:  aVlaiSirfttaa  m^ 
wrrendo^'  fatigabat  ^mor&^iatluri^*:  fedE  emn  iik  orebvoi 
tamiiltu^^gnfi  conMerentyeCitiunb  le^ueftria,  nimcenm 
vtlitibus  iniidliisquejpediium' prodia cenfiirer«nt|ifiintv« 
^refienim  iegiones.  Ifidein^n  jam  pugna « *  fed^  truc^da^ 
tiD  Telatpecoram  fieri;  dohee  ipfediuc  fuigaer anct^v 'M 
procdmoi  eollet  bum  feir  mitiibitts  ferme  femiermiufn«va« 
dit.  «setericaelicaptique^.cartrattimulluanareptjm  Paeni 
fiinMdd  edtttf&iiio  communiertfnt:  atqueinde^  cmnlibltia 
fiequidqisam  fubire  iniquo  afcenfaTeonatueeffet,  -liaudl 
Afficalter  fefe  tttUpti  funt^  Sed  obiidio  inioce  nado 
atqtie  inopiviar  tti:  paucos^dies^toierebilis  erai.<  itaque 
tt^anshiones  ad  keftem  fi€<bant;  ^  Peltr^mo  dux  ipfoi  :na« 
tribus  iaoei^ptisv  (neo  ptoetfl-iniiV^beratiMre)  hjocte  re« 
lidto  exeVoitu,  Gades  perfugir*' ^  "^Soipi^  ^  fuga  dncis.  ho* 
fiittfta'a(idita)  -dec^m-  ihinia  peditum^  miHe  eqnitm  re» 
Hnquit  Siliftidad  eaftrorumoblidionem.  ipfecnm  ceterie 
eopiis,  fepluAgeAmi^  caftris ,  prbtsnus  c^uiis  regnlmaim 
^ritatuniqud  o<%nofcendis ,  ur  pra^ia  ad  veram  meri» 
torum  aeM^aiionem  tribui  pof£enf\  Tantaooaofem  isediife» 
Pofc  pivlecHon^m  «^jus  Mafin^fa ,'  <^m  ^«Rojd^ip  cmu 
grerfus,  ut  ad/  nora  eonfiUasgentem  qiioqne^fnsinQba* 
diemem  tiab^^i  mim  packfis^<|ii|^uletibiy^  ^a^ihiaiamk 


k 

i 
I 


r  I 

V-.  C._546. ..  , .        «.C.N^i<!fi.   . 


<li»    !!■     ■■  I  ■■■■■■  ■      ,       I    .»       ~.       «■       ■    I  ■■  ■       I  ,  I.  II  «I  ,  .  \ 


trajecit}  non  iani  evldenti  eo  teixipore^fabitaemUtatiorii^ 
(!ai\ifii,  <)uiim  <)ocuipenta*'p6ft  Sd  tefnpos  conftantirfimae 
«d  oltlm^m  feneiitam  fid<*i ,  n"c  litfrrti' ^n?clenl  eum  finc 
Jjrdbabift  caiifa  fecifTe^. '  Mago  iifde,  rethiffis  ab  Has- 
rfrubalc 'navibiis ,  Gaderpeiit.  Ccteri,  deferli' ab  ducl- 
bCis^lialrvS  trainsitione,  pa rs  luga^difiipaf!  *per  prrbximas 
fc1iritat'(fes''fantt;  niil?a*matius  nuinetoaut  titibus  infignisr» 
Hoc  niasrime  moda,  dnotu'  atque  auf\>ici6  P;  Scipibrtis, 
ptilfi  Hispania  Carthlgfnfenfes  funt^  tertiodednio  anno 
-pbft  liell^uiii  inittim;  quihto ,  tjakinT.  Scipio  proriAcfani 
ct  ekerci tmn  acccp^t.  '  Haud  nwl to  poft "  Silahus ,'  debel- 
Ittutn  referens  ^  Tarraconem  ad  Scipionenl  rediitc 


.  «  •'. 


*  ^  XVII.  L.  Seipto  enmmuhts  noblHbiJrsf  captivis  nun. 
liutrtceptae  Hi^pfrniae  Romami^rt^iffus.'  et  eumceteri 
laetitia  gioriaque  in^enfi  eani  rem  vuTgo  fcrrcnt,  unu9( 
c[yIi  gefferat ,  inorpTebili^  vjrnrtis  Veraedue  laudis,  par- 
Ttiiiiitiftar  eorutn|  qhab  Ype  ac  znagnitudjne  animi  cont 
cepiftet,  receptas  HfspanSrts  dubebat:  jam  Africaih  m^^ 
gnamque  Cartliaginem,  et  in  fuiim  decus  nbmenqluj  vei* 
ut  cpnrrimmatam  ejus  be^ii-gloria^n  Jpectabat.  Itaque^ 
praeitobliendaal  'fibi  iahA  ]ttTa  res  coticiiiandosque  reguni 
gentiumq[ue  knim^s,  .  Sypbacem  pr}inunl  ^egem  ftatuit 
tentare*  M^faefyloirarii  is  rex  etitl  Mafaefyli,  gens 
flSnis  Mauns,  \n  i^qfidhenl  Hispahiae,  maxime  qu» 
fita  Nova  Cartbagoett ;  fpectant.  Focdus  ea  tempeftat^ 
re^i  cum  Carthaginicfnfibus  erat,  quod  haud  gi^avius  ei 
fanctiusque^  qtiam  Tulgo  barljarils,  'qiiibus  ex  fortuna 
l^ndet  fides,  ratiis  fore,  oratorem  ad  eum  -  C.  Laielruiii 
cdhi  donis  mittit.  Quibus  t>arbariis  laetus,  et  qtiia  re^ 
^tiftn  proTperae  hfaique  Komanis^  l^oenSs  iti  Italia  adyer* 
fae^  inc  Rispania  huHie  jam  <eraht|  amicitiam  fe  Rioinaho^ 
rum  accipere  anhmt.  firmandae  ejus  fiU^m  nec  dare,  nec 
'^^pere,  nlficiim  ipfocoram  di^ce  tlotnano.  ItaLaelius^ 
iti  id  modo  B^t  itti  rege  accepta ,  tutuin  adventum  fore'^ 
«id  Sdpiohem  r^dllt.  M^gnum  ih  omnia  mometitttni 
Sypbair  dfFectanti  res  Afrlcae  erit,  opuleiityiiaius^  ejus 
t^rrae  rex,  bello  Jam  expBrtus  ipfos  Gartb^nienfes, 
linlbhs  etiam  regni  apte  ad  Hispahiabi;  iqtiodfreto  exi- 
^  diritiliimul'1 « pdfiftis.     Dignam  itd^Ue  rein  Scnpio 


ilL 


~     U.  C  54is.        ~'      a.GN.a66.        

iratM$>  quAe^.  quoniam  noi^  ^ter.  polt^t,  ipagnp  pencuK» 
pet^retur,  L.  Marcio  Tarractfni^ «  M*  S^nno  Carthagin^ 
Ntnra^  quo.pedi^  ab  T^fracone  itinerRms  magnjd  t^r 
ti^t^.  ad  praffidium  Hitpapiaie  reltctisi  apTd-cuiii  Q  .Laiilia^ 
^U4b«s^.  quinqueremibus  ab  C^rtliiagine  prQfectus  .^r^YVr 
<|^}pa)4rip]uirimvaitremi^i  mterctam  et  leni  ii4)UY^Titi» 
Tentpt, .  in  Afrit^Arn  traiecit*  Eorte  itft  ineidit,  ut  eo  ipfo 
temporeJHa^drubalpulfns  Hispani&tr  £sptem  tnremibttf' 
IK^tum  infectus»  fino6ris  polUi^  terree  applic^ret  naTes^J 
pum  cenrpectae  duae  quinqueremes^  haud  cuiqusii^  dii»» 
l|ipt  quin  boftiMm  eUeat,  opprimique  a  phiribuSy  priusp 
quam  portum  ii^ti:arent,  pofTentf  Aihil  aliudy.  qfiWL  tw^ 
sDultum  ac  trepidationem  fimul  mUitum  ac  nautarum» . 
in^iiidqttam  armaque  ee  nere^.ipqpeidie^iink,  fiQcertint» 
p^rcufff  enlin  eir  aHo  vela  paalo  |u;^iori  rento  pri^s^  in 
nortum  intuler^nt  q^inqueremes,'  quam  Poeni  aixGorM 
snolirentur.  nec.ul.trii  tumultuin  ciere  quisquam  4a  r^^' 
portti  aMdebat.  Itaque  prior.  in  .tert;am  Hasdr^Wi  )x^ 
Ssafi^  et  Laeiius  egrefii ,  «d  regem  pergant. 

XVIIL  .  M4gniiicQniquei4.S7pbiKd(neceri^iiliter) 
vifum,    duorum  opuIentiUi^prum.fa  te^apefttte  ducei 

H^ulorum  unp  die  fuam  pac^noi  an]iicitiamque  petentc^l ' 
iremfTe^  Utrumquein  bDrpitiui7|in.vUet;  et,  quoniani 
|ors  eos.fub  uno-tecto  erfC|  atque  ^4  o<3i$<]effi  {^nateS|  - 
tfolniilet;  contra)ieire  ^d6>lIoquiuix^4irimendarnmfimuU^ 
mtum  caufa  eftjponajtu^;  Scipiptie  abnu^^nte»  jaot  pri* 
jfatim  iiUi  uliun|  cuni  Poeno  odiom.  elte,  quod  «pllo» 
q^enilo!  iniir.e^t.  aut  4e  republica  fe  cum  botte^cgiSKi^ 
oujldquam  injUII^i  Xenatus  pofCe^  Illud  magno  flvpfte  ^enr 
4ente  rege,^  ne.  alter  .bofpitum  exclnfus  menfai  tideretor^ 
l^li^in  aniipum  induperef  ^A  easdem  ire;nire  epulais»  baudl 
ebiiuit  Coenatui|^i|4e  iimul  apud  regem.eft:  et  eodem 
etiam  tecto  Scipio  atque  Bnsarubal  (quia  ita  cordi  era^ 
ritgi)  eccub.uet^nt  Tanta  ^utem  inefat  coiditat  Scipii^ 
nit  atqi^e  ad  on^nia  paturalis  ingenii  ^extieriiaSt  ut  noii 
Sy^bacem  ipo4p,,...bai;baruh)  infuettimque  i^KNribi|&  ,11^ 
inanis,/,fed  Ixp^epi^  jetifipu  infejtiffimum,  Fadande  Ulhf 
fjuendo  fibi  .cpncliiaret^,  mr^bAiorm^f  Jiki  j^um  vsrsMe 


I 


LidtR  Mvtit  cAp.xVrti.xtx.     iti 

U.  C.  546.  a.  C.  N.  206.        u    .^. 

gefiis,'  Nh  dmHt^n^  pi/tm  Sigpkax  reg^tmfUe  tjuf  /di 
in  R^p0^9lr$m  tJfiutYottfiiiu^  imartem  iti  tira  yhi  tplti 
dlimiia$  iknlmt  tgr.  haqnt  ««•  ^quti  moHo  riiifmM 
imijU^t  fi$tg  }fUmif9idtim' mgif  'Cartkaghneiifihtf  tjft\ 
^lfMi^,  qfto  mdo  Afiritam  trtimeiMty  togitafHUim*  .Soi 
ftrtgri^hitidttm^  titqm^  cir^M  mQtnat  orat  vagimttti^ 
Umtttm  itum  Rmtmum^'  rtUctk  ^otfi»eia  no^ae  ditiotiir^ 
ftliCfii  ipcirtitiiuft  duahut  tfmhuf  iu  Afirictim  trtgtdffi 
fkft  iu  ktfiilm  ttrram\  rt^^im  in  fii^  iuexffertm^  fei  ^ 
fotittadkt  AfHcae  fpm  ^tiffktmm^  Hot  tm,  jm  pH» 
fUm '  oolutnrt  iw  auim ,  hot'  falm  fremtre ,  '  quod  -ntm^ 
^u^dmdm  HauuHml  1u  Itaiia^  Jie  Scipio  iu  Afritu 
kttkm  gtrertt,  Scipin^  feedtere  icio  cum  Syphac^,  pit>« 
feotas  ex  hhAcUy  ilubiii(|«le  et  plcrumque  feeTts  in  a\tu 
jaetatus  vwtist  die  qiuurto  Movac  Oiitheglnis  portnal 
lenuit« 

XtX;  HispaniAe  Geut  a  bdlo  Punicb  qttierae  erant, 
Su-quasdam  civittfteS)  pfopter  confdentiain  cuifMe^  mcta 
na«gili  «[itam  ffde,  dqntetas  elleappleLrebat:  ^u^rum  maxi« 
mUrinttgMiu  et  magnitudine  et  noM  iDiturgi  et  Caftolo  , 
erant.  Caluilo,  cam  profperis  reba$  tf><«ii  ful(Eeitt|  pdff 
ceefoe .  cum  exercittbus  Scipiones  djefeceran^  ad  rbe* 
Hi^s»  ntiturgitcni  prodendis,  qui  ex  ilHt  clade  ad  eoS 
pearfugerant,  interlicicndisqW,  Ccelus  etiam  defectioni 
cddiderat&t*  In  eos  populos  primo  adreiitn,  cum  dtt^ 
biac  Hispanlae  effent,  meriio  ma^ls,  <|ttam  utiliter,  fsfc*' 
^itumforet;  Tunc,  jam  tranquiHis  rebus,  quiatemf»ae' 
#1cpetendae  poeriae  Tidebasur  vexjifle,,  acoipum  ab*Tar« 
Mcone  L.  Marcium  cam  tertia  parte  copiatiim  cd  Caft;:a* 
lonem  oppugnandam  mittit:  lufe  cum  cetero  exerciltr 
qointis  ierme  ad  llliturgin  caftirispervemr.  ClauOseerant. 
pprtac^  omniaque  inftniota  et  parata  ad  oppugnationem 
Kroendam;  adeoconfcientaa,  quid  fe  meriies  fcirent| 
pro  indicto  eis  bellofacrat»  Hine  ct  hortari  milites  Sefr- 
pio  orfus  eft»  Iffos  alaudmdie  vortif  infHcuffo  HUft^ 
ttasf  ^quid^  90  iimirtut^  uttriti  tffent,  itaqut  mUlto  4u^ 
fefiioribus  animis  tum  iir^  qttm  eum  Carthugiuietifikusi 
imttm  gtreudm  tfft.  Quifpe  etm  ittif  froftftneimda 
ituttris^  ftfiJMumumi;   ok  kk  ftrfidm  tt  ^tmdtUtutie 

ot 


iii. 


L  I  ,ft  E  R  XXVIir.    Ca  f,  XIX-  • 


U.  C  546.  a.  C.  N.  :?o6. 


f$  fcilerit  foofat  etpfnti^tUt  pff^  Venifft  temfut^  qu» 
ft.mefaniam  eommUimntm  necem$  A^-^n  femtt  iffos»  /i 
%odm  fmga  tUUti  forent ,  infirtfipttm^  fironiem  fikifcereoh 
tmr:  et  im  mnme  ttmptts  gtmfi.doaimtmtofancirent^  mo 
gnit  mnqmom  Romnmmm  civem  milittmpo  im  mlin  fottmmft 
Offortmmmm  imjuriae  dmetret^  Ab  bac  oohorunone  da- 
ci^  incitati,  fcalas  e]«etis  per  maoipulos  ¥10*  jiyidunt: 
partitoquo  exercitu,  ita  ut  parti  jilterJL  Laeltot.  prae*  [(«I 
f^atiUi  duobi|$  Ilmu]  Ipcis  ancipiti  terrore^urbem  aggr^ 
diantur«  Noa  4ux  iij(Vu««  aiH  plurea  principet  oppi^ 
danos,  Ted  fuus  ipforum  iex  eonfcientia  culpae  metui 
ad  defendendam  ioipigre  .ttrben^  hortatun  et  meminer 
pmtj,  et  admonebalit  alii  alios,  fufpUcimm  ox  fe^  nom 
jfictoriam  ^  ftti.  VU  quisqmei  mortem  oppeteret ,  id  refer» 
fie,  mtrum  im^jfmgno  etim  ocie^  mbi  Atort  commmnit  et  vi* 
ctm^hfaepe  erigeret^  et  affligcret  victorem;  oti  pofi.ifodo^ 
cremata  et  diruta  urbe  ^  ante ,  ora  captarum  eonjm^um  lihe* 
rorumqut ,  iimter  vtrbera  et  ^vincuU ,  ommia  foedm,  atqut  im^ 
'^gnap^ffi^  exfpirarent.  Igi^ur  non  militans  modo  acf* 
taS)  aut  viri  tantuin,  fed  feminae  pi^ecique  fupra  animt 
oorporisque  vires  adfunt :  prbpugnantibus  tela  miniftrant» 
Ikxa  in  muros  muniemibus  gerunt.  Non  Ubertas  folam 
figebatur,  quae  virorum  fortiuin  tantum  pectora .  acait ; 
|ed  oltima  onmiumfupplicia,  et  foeda  mors  ob  oculot 
^rat.  Accendebanmr  animi  et  certamiue  laboris  ac  p^ 
riculif  atque  ip£b  inter  fe  confpeetu.  /  Itaquetanto  ar- 
dore  ceri;amen  initum  eft,  ut  donoitor  ille  totius  Hispa» 
'  ai^e  e^ercirus ,  ab  tinius  oppidi  javentute.  faepe  repulfat 
a  muris ,  bi^ud  fa^s  decord  proelio  trepidaret*  .  Id  obl 
Tidit  Sclpio^.  Yeritus,  ne  ranis  conatibus  fuorum  et  ho«% 
IJtibus  crefceret.  animus ,  et  fegnior  mileif.iierft|  Hbimefe 
oanandum  ao  partem  periculi  caperfendam  |e£fe  ratus,  in» 
crepita  ignavia  militum,  ferri  foalas  jubet:  fe  ipfum,  & 
eeteri  Qunctentur,  efcenfattim  minatun  Jam  fubierat 
baud  mediocri.  periculo  moenia^  cum  clamor  undiquo 
ab  follicitis  ^icem  iimpera.toris  militibus  fublatits,  fcalac»» 
qu^  multis  iimUl  partious  cfTigi  coeptae.  £t  oc  altera  par« 
te  JLaelius  inftat.  Tum  vlcta  oppidaiK>rum  vis,  dejectisqoe 
propugnatoribus  oQcupantur  muri.  arxetiam  ab  e^tpnte^ 
^ua  iuexpugnabiii^  videl^tiir,  int^r  tttmultttm  oqpta  eCt. 

4       .  .        JLa. 


:liIB  ER  xxviir.    Ca»]BC;^P       4h 

,    ,      U.  C546.'         a.C.  N.  J»o6.-     -       • 

.XX;    Tranlfugi^  Afrit-  qtti  tum  iRifer«inti(lia  R» 
iiiasui.<r«8iti'  €1  o]Spidiiiiia  m  e»  tifaida)  iind&  jp^rjculiinl 
Tidebatar,  rerfis,  «tlloiiianiik  fiibeiintibiis,  qua  adiM* 
pot^affit,  cohffeai^mini^adititiSniam  lurbis  partein,  qma'' 
rnpapraMilta/tegriMtnr,  -neqoe  opevekUiof  mnnitam,  «1 
«b  defenforibnt\aeQam*  ]eviumt)orpormn  liaiTunes^  eir 
imilHi  f airefcitatlon^  pemieinm,    daroa-  f<n»im  ferrepe 
yartantesi  ^aper  maequaliter  eminentia  «apia  ppteravfi 
|!oa»dunt.  -  lieabi  nimis  «rduum  et  lere  favum  ooeurrefi 
bat^   olatet  per  mcKtica  isitervalla  Bgeotes,   cum  teliil 
'gradiks  feoUrent,   pif^miAsqnentes,  eiotrabenies  manti^ 
poffremi  &bleraiites  epSy   t|ui  pnieirent^   in  (uiiunam 
«radont.    inde  decarrunt  cum  clampre  in  nrbem  jam 
vaptm  mb  ilomaiiis.     Tum  rero  apparuit ,  ab  ira  et  ab 
odio  lirbem  oppugnatam  erfe  nemo  capienJdi  rivoSi  ne» 
totO|  patentibus  ad  direptionem  omnibus,  praedae  me* 
ttRir  efr*    Trucidant  inermes Juxta  atque  arinatosi  femk 
tiai  partterac  Tiros :  usque  aa infantium  caedem  ira cnu 
deiis  p«rvenit.  Igriem  deinde  tectis  injiciunt,  acdivuimt^ 
tfSM  iflcendlo  abfumi  neqileu nt :  adeo  reftigia  qaoque 
inrbis^  exftinguere,  ac  delerfe  memoriam^  hoftium  fedis^ 
oordi  eft.      Caftulonem  inde  Scipio  exercitum   ducit: 
qoam  urbem  nOn  Hispani  niodo  convenae  ^   fed  Puni^ 
«tiai|i  ekercitus  ex  diffipata  paCQm  fuga  reliqaiae  tutai» 
iMintar.  fed  adreQtom  Scipionis.praerenerat  fania  cladia 
Illiturgitandrum,  terrorqueindeacdefpelratio  inrafevati| 
•t  m.  direrfis  caulis»  oumHbi  quisquecoiifnltum  fitiealte» 
rius  refpectu  veOeff  primo  tactta  fufpicio,  deindeaperta 
discordia  feceffionem  inter  Cartbnginienfes  atque  Hispa* 
liios  feeitr     His  CerdabeHus  propalam  deditionis  auctor; 
Himiko  Punicis  auxiliaribns  praieerat:   quos  urbemqae^ 
tlani  fide  «ocepta ,  Cerdiibellds  Bomano  prodit.    Miti^r 
M  vietoria  fuit.  nec  tantundem  noxae  aduaiflum  erat,  efl 
•H^fanntum  irae  lenilftrat  Volantaria  deditim  ; 

XXI.  /  Marcius  inde  in  barbaros,'  fi  qoi  nondutoi 
peifddmitl  erant,  fub  )us  ditionemque  red^endos  miffos* 
Scipio  Carthaginem  I  ad  rota  fol)rendat)iiS|  munusqoai 
gladiatOrium ,  qapd  mortis  caula  pattis  patruique*  pare» 
Tera^  edendUBAi  redlit.    Gladiaioriam  fpeotasulum  ixix% 

i|oa 


4t6       LT^Bf^^R  XXVtir.    CAiLXXtXiaL 

V.  C.  546-  a.  C  N.2of;/ 

Aon^exeo^^gtMiie^bcniiimim,  ex  qcio  laniftvi  coiiiprare 
«kpteltf  |fli^forupi,^oW»Tenelem  feiigaiQfiBi^^iiatoit 
Volonuria  omnir  et  gratoite  j^pttMk  piipieottum  fuit 
Mai  elii  miOi  ebirefolit  filnft  edfpeoinvm  iniitm  gefl& 
etrbi^  Qftendcadom:  eiii  ipfi  jnroCtifi)  fe  iwgmifttro^ 
Is  gveitam  diidts  eliof  aemidatio.et  oeifemeoi|'iit  preto* 
fetent,  {nrovocMtque  faaud;  ebnoereiit,'  trmtiL  \  quidaiOi 
l|aat-^itf^ptando  coi^troTerfiet  Jmirrneqeitferm^  tit 
Mkienuit^  pacto  inter  £t,  tit  Tioioirein  rot .  feqoetour, 
Atrro  decreYereiit»  Neque  ofa&mri  geneidm  Wnints^fed 
ftleri  illultretqiiei  Gorbis  et.Orfae.paitruelet'  imtst^^  df 
piffincipataeiyitetit ,  quam  IbemTocahant,  jiiah^tfitei^ 
Inrrofe  cenaturot  profeffi.iaBt,  Corbis'nBe}orIerit  aeue* 
Orfuae  pater.prinqep^  p?mime  fuerat,  efkattemaioti 
|90ft  mortem  ejus  priitcipatu  eoeepto.  '  <jutn  iBtHM^cfiif 
oeptare  Seipio.Teliet,  ac  fedare  iras^  negat«e»id  ^tin^ 
4icere,o(immunibu$  cognatis,  nec  aiiiun  Peeruiii,)i9(ni# 
«tiimTe,  quam  Martem,  fe  judiceto  bebiturot.elbk  i^^ 
bore.majoiC)  minor  fioreeietati^feroxi  mortem  io  osrtt» 
tnine,  quam.ut  alter  alteriut  imperio  fubjicereiur^  prMf 
pptantet^  oum  dirimi  ab  tahta  rabie  nequrrent^  iu&gtt 
Xpectacolum  exercitui  preeboere  documentumqMi^  <tu<B' 
tfmn  oupiditat  imperii  malum  inter  mortaies  eue^*  M«iot 
uJGu  armoriim  et  aftu  fscile  ftc^idas  vires  minorit  fupera* 
mu  '  Huic  gladiatorum  fpect^culo  Itfidi  funiebres  twiM 
peo  t^pie»  et  provinciaU  et  caftrenfi  epparatu. 


U««    "^ 


t  XXlL  Resintenm  nihiloi^ii^us  ablegatisgereban* 
tur.  JVjUurpii^,  fupereto  B^eteaoiniv  quam  lnc!^9t  Cer< 
timr  appellant,  jduat  opulenUff  cititates  '^w  ceruuma^ 
in<ieditionem  accipit. /  Aftapa  urbsefiati  Car^hsgiuit»' 
iimn  Xem^per  pfirtis:  nequeid  tain  dignum  ira^ei^  ^p>>°* 
^itpdi  ^xtra  neceffitates  belli^  pra^cipuum  jn  Koqi^ 
gerebant  odiom.  neo  lurbi^ln  .autrfitu  ^Xit  muuiineu^  to* 
tam  habelsant,  quae  ferociores  iis  animos  faceret:  fci 
ingehia  iiiceilarumletrociniu^laetey  liit  eJrcuvfioni$$:illiiBi' 
limum  agrum  fociormii  popuJi  iloma^i  faiOtrent,  iuipal^ 
eent«  et  ^i^os  milites  ilouianos  liyasque  et  a»)^cc<itorei 
eaDcipereut»  (lo^gnum  etiam  coiieitatum,  ^uia  pafHoi^  pf* 

|mm  tutum^  faeratv  tKantgi^ediente»Ji»es»  ^mia  in6<iii* 

\  ..     .         ':     *        \  '  ♦  •     -      ■       ■     eir. 


i. 


'  L  r  B  E  R  xxvia  CAf.  xxft.    '  ,417 

U.  C,  546.  a.  C.  N.206. 

'  circuBavWitum,  iniqxio  laco  imerfecerunt.  "  Ad  banctir-. 
bem  opptignand^m  cum  adtsibtus  ^xercitils  effet  ^  oppi- 
dani  confcientia  fcelerutn  ^  quia  nec  deditio  tuta  ad  taiQL 
inFcrtoS^idebahir^  nec  fpes  mbeniblis  autaHnis  tuen,- 
daie  falutis  efat^  facinujs  in  fe  ac  fuo^  foedClmai^  ferum 
confcifdiint.  Locum  in'  f oro  def ti nant,  quo  pretlofifllma 
ferum  fuarilim  congererent.  fuper  ei[im'*cumttlum  cbnju- 
ges  ac  liberos  cohlidere  cum  juffiffent,  Ifgna  circa  ei* 

•ftruunt,  fafcesque  virgultorum  cdnjiciunt  Qaitit^^ua-' 
ginta  deihde  armatis  juyenibiis  praecipiant^   nt-^^dontc 

'incertuT  ttftntUs  piignai  tffet^  fraefidium  to  hc^  fortuna» 

'  tu)»  fuartim  corfbrumqut  ^  quae  ckriora  fortunit  effem^ 
fervarent     Si'  tem  inclinatam;  videtehi%    utqu^  iftr  W  jam 

'ejfe^    ut  urhs  caftretur ;    fdrent  omnts  ^   quos  tuhtet  iu 

^jiroelitm  ternerent^  mortem  in  i^pfa  f)Ugfia  obitur6s,  lUot 
ft  per  Deos  fuferos  inferosqu^  orart^  ut  mfsmphes  liber». 
fatls\  quae  illo  Aitaut  worte'  kbnefia  ^  aiii  Jhr^itute,  infa* 
<mi  finienda"  effet^   nikil  reliV^u^^ent^  in 'qtitkffaevif^  !>»- 

'fUs  koftif  ffoffet,  .  Ferrum'  igHemqu^  iu  manibut  efft\ 
Amicae  ac  fidetes  fotius  ea^  qU4e  "peritnira  effent^   ahfU'\ 

'fnerent  mauusy  quam  itifultaf-eht  fufer!fo^t%kif>rio  hoftes^ 
His  adhort^atiohibus  exfecrdtio  dlra  acljec^a|'fi;  qujem  a 
Jplropofitb  fpes  mollitiave  ahimf  flexi ffeh  4nde  concitato 
egmin^  patentibus  portis  ihgehti  tamtilth- ^urapunt, 
Neque  erat  ulla  fatls  firma^ftatio  oppofita^  quia  niiiil 
mihus  i  quam  ut  egredi  'ihoenibus^  audereht  >  ■  tijheri  pot» 

^  ftYOX*  perpaucae  equitum  turmae  ^  levisqu^  krmatiira'  re- 

'  pente  e  caftris  ad  idipfiim  emiffa  occiirtit.  Acrior  idripetu 
atqtteahimis,  quSim  coinpbfitibr  ullo  ordine,  pughafuit. 

'^ltaqtte  pulfus  eques ,  qui  primus  liofti  -fe  bbtulerat  j  ter- 
rprem  intulit  kvi'  aVmatut^ae.  pugrtatumi[|rte«  fub  ipfo 
vallo  forctj  tii  robur  legionum  ^   perexiguo  ad  inftr-uen* 

•dum  datd  teYnporei   aciem.  direxiffet»     Ibi  qhoque  tVepi- 
datum  partimper  circa  figna  eft,   cum»  casci  furore  (n^ 
vulnera  ac  fefrum  vecordi  audacia  ruereht.     dein  vetils 
mUes,  adverfus^  temerarios  impctus  pertinax,  caed^  pri- 
hfibi-Tim  infeqikentes  ruppreffit.    conatiis  paulo  pott  ultro 

inferfe  pedem^   ttt  neminem  cedere,    iaique  obftinatos 

mori'  in   veftigio   qucmque  fud    vidit;    patefacta   a«ie 

(quod  tit  faoere  potfet,  multitudo  armatorum  f^cile'  fhp- 

vT  Liuii*  Tomu  IL  D  d  pedi- 


f  ^ 

iti8    LtBER  XXVIIL    Cii.>.  XXn.  XXIH.  XXtv. 

U.  C.  :)46.  a.  C  N.  266. 

pe^tabat)  cornuabbftium  amplexus,  in  orbem  pugaaii* 
tes  ad  itnum  omnes  occidit» 

XXnL    Atque  haec  tamen  hortium-iratofrum,  ac 
tum  marune  dimicantium,  jurebejli  in  annatos  repu- 
gnantesque  edebantur.    foedior  alia  in  urbe  trucidatio 
erat,    cmn  turbam  femioarum  puerorumque  imbelieni 
ineisn^mque  cives  fui  caederent,  et  in  fuccenfum  rogQia 
feBiiiininia  pTeraque  injicerent  corpora,  rivique  fangui. 
ni6:Bammam  orientem  reftingutrent :  poftremq  ipfi,  cae* 
de  inKerand^.  fuorum  fadgati,  cum  armis  mediofein. 
cendio  injcceruntrJam  caedi  perpetratae  victorcsRoroa. 
ni  ^\^Tt^^xL^r\mx.  ^fi  primo  confpectu  tam  foedae  rei 
mirabundi  parumper  ob&upuerunt.     dein  cum  aurum 
argentumque,  cumulo  rerum  aliarum  in^erfulgens,  avi* 
ditate  ingenii  humani,  rapere  ex  igne^vellent,  correpti 
«lii  fiamma  funt,    alii   ambufti  afflatu  yaporis:   cum 
reoeptus  pnmis,  urgentq:  ingenti  turba,  nonefTet   Ita 
A&apa,  finepraeda  militum,  ferro /ignique  afefuinta  ett. 
Idarcius^  ceteris  ejiis  regionis  metu,  in  deditionem  acce- 
ptis^  victor^  exercitum  Carthaginem  ad  Scipion.em  te* 
duxit.     Per  eos  ipfos  dies  perfugae  a  Gadibus  venerunt, 
pbllicenteS >  urbem  Punicumque  praeCdium,  quod  inea 
.urbe  efCi^t,  et  imperatorem  praeiidii  cum  claffe  prbditu- 
ros  effe.     Mago  ibi  ex  fuga  fubftiterat^  navi))usque  in 
Oceano  collecti^,  aliquantum  auziliorum  et  trans  frietum 
ex  Africa  ora,  et  ex  proximis  Hispaniae  locis  perHanno* 
nem  praefectutnxrotigei^at.     Fide  accepta  dataque  perfu- 
«is,  et  Marcius  eo  cum  expediti^s  cohortibus,   et  Laelius 
cum  feptem  triremibus,  quin^ueremi  una^  eft  miffitf» 
utterra  marique  communi  cpniilio  rem  gererent. 

XXIV.  Scipio  ipfe  gravi  nfioibo  implioitus,  graviore 
tamen  fama,  cum  ad  id  quisque,  quod  audierat,  (in&- 
tk  hominuin  libidine  alendi  de  indqftria  rumpres^  adji* 
cer^t  aliquid ,  previnciam  omnem  ac  maxime^  longinqua 
ejus  turbavit:  apparuitque,  quantam  excitatura  moleoi 
,vera  fuiffet  clades,  cum  vanus  rumor  tantas  procellas 
exciviffet.  noh  focii  iii  fide»  hon  exercitus  in  officio 
manlit.     Alahdonius  et  Indibilis ,  quibus  (quia  regnum 

'  jibi 


•t' 1  B  E  R  XXVm.    CAf.XXlV»  4x6 

U.  C.  5.t6.  a.  C.  N.  2d6. 

-     -        -   ■ t-L^» • L •    .         s ■ -_ . .  ^-  - _-i 2 z , =_ : i- — .■'.'■ ^ 


I  i     I  ftf 


Iibl  Hifpania^,  puliis  inde  Carthagimenlibusy  delitina» 
rant  animis)  nihil  prp  fpe  CQntigeral:,  concitatis  popula'» 
Hbus  ^La^etani  autem  erant)  ei  ]uventut6  Celtiberorum 
eitcita ,  ^grum  SuetTetanum  Sedetanumcjue  rocioruu)  po* 
touli  Romani  hoftilitet  depopulati  funt.  Civilis  ;ahui 
iuror  in  caftris  ad  Sucronem  onusv  Octo  ibi  millia  »!• 
Utujfti  erant;  praeildium  gcntibu^  quae  cis  Iberum  inCo>> 
lunt)  impolitum.  Motae  autem  eorum  knentes  funt  non 
lu'm  prioitim,  cum  de  vita  imperatoris  dubii  rumorev 
eUati  funt;  fed  ]am  ante^  ]icentia  ex  diutino^  ut  Ht,'  otio 
coDecta)  et  notinihil^  quod  in  hoftico  laacius  ^dpto  fue- ' 
tis  vi¥ere  arctiores  in  pace  res  erant.  Ac  primo  fermones 
tantum  occulti  ferebantur,.  Ji  heUkm   in  fro))iMcia  efjet^ 

Jnid  fefe  inter  pacatos  /acere?  fi  deheUatum  jam  et  con^ 
utf^  frovincia  effei^  cnr  in  Iraliamnon  reveki^  t^]agita» 
ttim  (Juoque  ftipendium  iprocacius,  quam^xmore  et  mode. 
f tia  militari  erat ;  et  ab  'Cuftodibus  probra  iifi  circumeuntes 
Yigilias  tril>unos  jacta:  et  noctu  quidam  praedatuin  in, 
agtum  circa  p^catum  let^ani  t  poftremo  intcrdiu  ac  propa* 
iam  Ilne  comi&elitu  Ah  lignis  abibaht.  omnia  libidine  aO 
]icemia  tnilitum,  nihil  inftituto  ac  difciplina  militiae,  aut 
Imperio  eorum^.qui  praecfant,  gerebatur.  formatamen. 
Komanorum  caftrorum  conftabat  una  ea  fpe,  quod  rribu- 
nos  ex  cohtagione  furofis  haud  experres  fcdittonis  defc» 
ctionisqu^  rati  forc ,  et  jura  Veddere  in  princlptis  fine- 
bant)  et  fignum  nb  eis  petebant^  et  in  ftationes  ac  tigiiia^i 
.in  ordinem  ibanti  et,  utvim  impeViiabsiulcrant,  ita  fpc 
iqiem  dicto  parentium,  ulti;o  fibi  imperantes^  fervabant> 
.Erupit  deinde;  fe^itio,  poftquam  reprehendere  AtqUe  itti- 
probare  tribunos  ea^  quae  Kercntj  ct  «iohAvi  o1?^iam  ire^ 
et  propalam  abtiilerc,  furoris  eorum  fe  futuVos  focrosv  'i 
rcnJTerunt.  Fugatis  itaqtie  Cx  prihcipiisi,  ac  poft.paufo  ^  i 
c  caltris  tribunis^  ad  principes  feditionis,  gVegarior  Ytri^ 
iltcs^  C  Albium  Caleuum  et  Cv  Atrmm  Umbntyn^  dela». 
tu'm  omnium  confenfu  imperium  elV.  qui^  tt^qu^cjiiaui  4,' 
tribuhiciis' conteuti  ornamentis^  ihilgnia  eiiainfummt 
imperii^  fafces  fectires<]ue,  «ttrectare  auS;  neque  ventt 
in  mentekh)  *fuis  tcrgis  fuisque  tfervicibUs  vlrgas  iila*  '-j 
fedurcsque  imminere^  quas  ad  inetuim  aliotrum  pi-acfet--  ] 
tenti    ^Ioi^s  Scipionis  Falfd  cfedita  occae^ftliAt  dnir?osr 


1 


i 


u-u: 


,420^        L  I  B  F.  R  XXVIIL    C  a  >.  XX!V.  XXV. 

U.  C.  546.  .  a.  C  N.  *qS.  '. 


«■ -^ ™ ■ ^ -■  '    '  ' "" • ^"^^    • 

(ub  cujus  Tulgatam  mox  famam  non  dubitabant  totam 
Hispaniaui  arfuram  bello.'  i.n  eo  tumultu  et  fociis  pecii- 
nia$  imperari,  et  diripi  pro|)inquas  urbes  poffe.  et,  tur- 
batis.rebus,  cum  omfiia  omnes  auderent^  minus  in- 
£gnia  fore,  quae  ipli  feciffent.    •  '       . 

XXV.  Cum  alios  fubinde  recentes  ntintjos^  Hotl 
mortis  modo,  fed  etiam  funeris,  exfpectaxent,  neque  lii- 
perveniret  quisquam,  evahefceretque  temere  ortus  i-U- 
mor;  tum  primi  auctores  requiri  <;:oepti;  et,  fubtrahente 
fe  quoque,  ut  credTdiffe  potius  temere,  quam  finxiffe, 
rem  taletn  videri  ppffet,  jdeftituti  duces  jam  fua  ipli  iii- 
iignia ,  et  pro  vana  imagfne  imperii,  quod  gererent,  ve- 
ram  juftamque  jtiox  in  fe  verluram  poteftatem  horre- 
hant.  Stupente  ira  feditione,  cumvivere  prima,  mox 
etiam  valere  Scipioneni,  certi  auctores  alferrent,  tribi|* 
ni  militum  feptem  ab  ipfo  Scipione  mifH  funt.  Ad  quo- 
rum  primum  adventum  exafperati  animi ;  mox,  iplis 
placido  fermone  permulcentibus  notos,  cum  quibus  coil- 
grefli  erant,  leniti  funt.  clrcumeuntes  eilim  tentoria 
^primo,  deinde  in  principiis  praetorioqne,  ubifermones 
intcr  fe  ferentium  circulos  vidiiTent,  alloquebantur,  per- 
contantes  magiS|  quae  cauffa'  irae  confternatiohisque 
lubjtae  foret,  quam  factum  accufantes.  Vixlgoftipendium 
non  datum  ad  diem  jactabatur:  eti  cUm  eodem  tempore^t 
quo  fceltu  Iflitkrgitauorum  exfiittffet^  fift  duorum  imjterg^ 
tdrum  duorumque  exercituum  ftragem^  fua  virtute  defenfum 
nomen  Romanum  ac  retenta  frovincia  ejfet:  lilitiir giianOfS 
foenath  noxae  mcritam  habere  ;  fuis  recte  factit  grdtiam  qUi 
exfolvaty,  non  ejfe.  Talia  querentes  aequa  orare»  feque  ea 
xclaturos  ad  dmperatorem ,  refpondebant : .  hetari ,  quod 
nikil triftlus i  necitjfanabilius  effet:  et  jP.  Sdpionem  Deum 
henignitate^  et  remj3ublicam,  effe  gratiae  referendae.  Scipio« 
nem  bellis  affuetum ,  ad  ieditionum  procellas  rudemi 
foilicitum  habebat  res,  ne  aut  exerci^us  peccando,  atit 
ipfe  puniendo,  modum  excederet.  in  praefentia,  ut  coe-  - 
piffet,  leniter  agi  placuit,  et  mifiis  crrca  ftipendarias 
civitates  exactoribus,  ftipendii  fpem  propinquam  facere* 
F.dictui&i  fubinue  propolltum,  ut  ad  ftjpendium  peten- 
dum  convenirent  Carlhaginem,  leu  carptim'  partes,  feti 

uni» 


LIBER    XXVIIL     Ca.>.^V.  XXVI>    .    421 
^'^      ^"V.  C  546.  a.€.  N,  206. 

m        ■         I  I  — ^«— *— —— ^— «^■^^— — ^*^^»     ■  ^  y   I———— 

univcrll  mallent.  TranquiUanj  fed}tionero,  jam^per  fe. 
lang4Jiefcentem  ^  repentina  quie$  rebeHanliurn'Hifpano- ' 
rum  fecit.  redierant  enim  in  iines.,  ogsiffq  incepto, 
Mandonius  et  IndjlblUs,  poftquam  vivere  Scipionem  al- 
latum  eft.  nec  jam  erat  aut.civis,.  ai^tt  externus,  cum  quo 
fjir^rem  fuum  confociarent.  Omnia  circumfpectant^s 
qfX^lilia  nihil  reliqui  habebant,  praeter  non  tutifiimuni 
a  ii^ialis  conliliis.  recep^um,  ut  imperatoris  vel  juftae  irae, 
Ycl  nondefperandae  clementiab  fefe  committer^nt.  etiam 
Jioftibus  eum  ^ignoyiffe»  cum  quijl^us  Ferrp  dimicaffet. 
Soam  feditionem  iine  vulnere,  iine  fanguine  fuiffe :  nec 
ipfam  atrocem,  ,nec  atrooi  rpoena  dignam:  ut  ihgenia 
liuiDana  funt  ad  fuam  cuique  levandam  culpam  nimio 
plus  facunda,  lUa  dubi^tio  erat^  fingulaene  cohortes, 
i^nuniverfi,  ad .  ftlpendium  petendum  irent,  inclinavit , 
{eiajtentia,  quod  tutius  cenfebant^  iiniverfos  ire. 

',.  ,XXVL  Per  eosdem  dies,  quibu$  haec  illi  jconfuttao 
bant,  coniilium  de  iis  Carthagini  erat:  certabaturque 
jfententiis,  utrum  in  ,auctores  tamum  feditionis  (erant  * 
atttem  hi  numero  haud  plus,  quam  quinque  et  triginta)' 
anim^verteretiir)  an  plUrimiun  fuppUcio  vindieanda  tam 
foedi  exempli  deJfectia  magis,  quam  feditib,  eflet.  Vicit; 
lententia  lenior,  ut,  unde  orta  ^ulpa  efTet^  ib)' poena 
coniifteret.  ad  multitudinern  caftigatiouem  fati^  eCfet 
Conillio^dimiffo,  ut.id  actum  videretur,  ezpeditio  ad- 
verfus  Mafidonium  Indibilemque  ^dicitur  e^erci(ui,  atii 
Carth^gine  erat,  et  oibaria  dierum  aliquotparare  )ubeT^ 
tur.  tribunis  fept^in,  qui  et  antea  Sucronem  adlenienf 
damfedition^m  ier^nt»  obviam  exercitui  mifii^,  quina 
liomina  prinoipum  feditiohis  edita  funt;^  ut  eos,  pei; 
idoneos  bou^ines  b^nrgno/vultet  ac  fermone  in  hofpi' 
tijim  invitatos  fopitosque  viho",  vincireht.  Haud  prociil 
jam  Carthagine  aberanti  cum  ex  obviis  auditum,  .po- 
Aercf  die  omnem.  exercitum  cum  M.Silano  in  Lacetanos 
proficifci,  non  ntetu  inodo  omni,  ^qui  ^acitu^  iniidebat 
ar^mis,  liberayit  eoS|  fed  laetitiam  ingentem  fecit :  quod 
magis  habituri  folum  imperatorem',  quam  ipli  futuri  in' 
poteftate  ejus  effent.^  Sub.occafum  folis  urbem  ingreXIi 
lum;  exercUum<lue  alterum  parantem  omnia  a^iter  vi- 

P  d  3  dcrunt.* 


s. 


4a»      L  1  B  E  I^  XXVIII.     CAp.XXVt^  XXVn. 

V.  r.  S46.  a.  C.  N.  206.  - 


> 


derunt.  Excepti  ferpnonibus  de  indurtria  compofitis, 
iaetum  o^pfoHunumqu^  adventum  eorum  imperatoti  effe; 
qucd  fub  ipfam  profecnonem  aherius  ^xercitas^  iHniffm^ 
corpora  curant.  A  tribunis  fitie  ullo  tuonulta  aucrores 
fediuoiiis,  per  icloneos  homines  perdueti  in  borpitia^ 
comprehenG  ac  vincti  Tunt,.  Vigil^a  qilarta  iippedimeiiti 
exercitus,  cujus  Uniuiabatiir  iter/  proHcifci  coepere,  fub 
lucom  llgna  mota^  et  ad  port^m  rctentutid  agtnen,  cu< 
ftodesque  cii^ca  omnes  portas^miffi^  ne  quis  urbe  egVede- 
retur.  Vocati  deinde  ad  concioilem,  ^ui  pridic  vene- 
rant,  ferociter  in  forum  ad  tribujial  imperatoriSi  utul^ 
tro  territuri  fucclamationibus , ,  concurrunt,  Simul  et 
imperator  in  tribunal  efcendit^  et  reducti  armatl  apor* 
tis.  iiiermi  fe  corioioni  ab  tergo  circumf uderunt.  tum 
bmms  ferocia  .concidit^"etj  ut  poftea  fatebantur,  nihil 
aeque  eos  terruit,  quaaii  ptaeter  fpem  robor  et  colorinio 
peratoris,  quem  affectum  vifuros  crcdiderant,  yultusque, 
^ualem  ne  in  acie  quidemajebantmemimflLe.  Sedittaci^ 
'  tu$  paulis*per ,  doned  nuiltiatum  cft»  deductos  in  foruo 
^uctores  feditionis  j  ct  parata  um  omnia  effe« 

I 

XXVlt,  Tum ,  Illentio  per  praeconem  facto,  i» 
coepit ;  Nunquam  mhi  dtfuturim  orationern  ^  qjua  exerd- 
ium  meumaUo^uerer  ^  Crediiu  no»  quo  verba  unqum  fo* 
tius ,  quam  res^  exereuerim  ;  fed  quia  frope  a  puerim  in 
fqftris  habitufy  ajfueram  militaribus  ingeniis*  Ad  vos 
qUenfaimqdMtH  loquar ^  nec  confilium^  nec  or^tio  fuff^ 
ditat :  quos  ne  quo  nomine  quidem  afpellare  debeam ,  fdo» 
'Ciwsf  qui  a  fatria  vefira  defcifiis:  an  'milites?  qui  ith 
feri^maufficiumque  abnuiflist  facramenti  retigionem  ru- 
fifiis^  hpftes?  corpdray  ora^  vejtitum^  habitum  eiiffii^ 
$gnofco:  facta^  'dieca^  tonfilia^  animot  hofiiumtideo, 
Quid  enim  vos^  nifi  quod  Jlergetes^et  Lacetauif  aut  efHf 
pis  aUudy  a»t  fferaftis?  Ei  iUi  tamem  Mandonimn  utque 
Indibilem^  regiae  nobilitatis  virof^  duces  fkrbres  ficafi 
funtt:  vos.  aufficium  et  imferium  ai  Vmbrttin  Atriuf^  ^ 
Calemm  Albium  detuUfiis.  "NeQate^  vos  id  omnes  feciSh 
aut  factum  voluiffe  a  miliies  i  faueorUm  eum  ftirorem  utfue 
amennam   ejfe ,    tihenter  eredam  negantibns.     nec  euim  lU 

fmt  cp^iffa^  qnae  vulgata  in  muem  txermmfint  f^ 


I 
t 


r 


L  I  B  E  R  XXVHI.    Ca*.  XXVII.' 


Mta^< 


423 


u.  c.  546. 


a.  CN^aoG- 


euUs  ingemilfus  expiari  ffojjint^  Imvitu{  e«,  Mquam' 
VuluirOf»  ^tiiuga.  fed  nifi  4atta  tractatofue  fauari  uom 
foffunt\  Equidemy  pulfis  Hispauia  Cartkagiuietifibuf^ 
muUum  Ulcum  tota  proviucia^  uuUos  komiues  tredekam 
tffe%  uH  vifa  iuvifa  effet  mea*  'fic  me.  uon  folum  adverfv 
focios  gefferamy  fed  etiam  adverfus  koftes.  lu  caftris  em 
nuis  (quanium  me  opinio  fefeUit?)  fama  mortis  meae  nom' 
utcifta  feium^  fed  etiam  exfptctkta  tft*-  «Kbs  ^uod  ego 
^garifaeiuus  per  omnet  velim^  (equidem  fi  totium  exers 
atum  meum  mortem  miki  obtaffe  erederem^  kie  ftatim 
aute  oculof  vefiros  morertr;  uec  me^vita  juwtret^  invifm 
aivibus  tt  mnlitihus  meis)  fed  multitudo  «msi/»  fieut  uu* 
sura  marif^  ftr  fe  immobiHs  ^^  venti  et  aurae  cieut;  itm 
mut  trtmquiUum^  aut  proctUat  iu  vobis  funt:  tt  eaufa 
atque  origo  omnis  furoris  peues.^  auctores  eft;  vos  eonta^ 
giout  iufaniftis,  Qui  miki  ut  kodit  quidem  fcire  videmi» 
mii  quo  amentiat  progreffi  fitis ^  quid  facinoris  iu^t^ 
quid  iu  patrium  forentesqut  ac  liberos  veftros^  quid  im 
DeoSf  facramtuti  teftes  ^  quid  adverfuf  aufficia^  fub  qui* 
buf  mihtatiff  '  quid  adverfus  mprtm  militiae  difciflinamt' 
qut  majorum^  q^id  advtrfus  fimmi  imperii  majeftatem 
0ufi  fitis.  Dt  me  iffo  tacto*  ttmere  fotifts^  qutm  avidt^ 
credideritis*  dtnique  tgo  fim ,  eujus  iniferii  taedtre  £xer^ 
citum  miuimt  mirandMm  fit.  fotria  quid  dt  vobis  mtrut^ 
roit^  quam  cum  'Mandouio  ta  Indibili  confociaudo  eonfilim 
ffrodebatif?  Q?tid  fOfUlmt  Romanuf^  cum  imferium^ 
mUatum  ab  tribunif  fuffrapo  fOfuH  creatif^  ad  hominet 
frivatof  dttuliftit?  cum^  to  iffo  uou  conttuti^  fi  fro 
tribunif  iUof  kdberetif%  fiffets  imftratorif  veftri  ad  tof^ 
fuibus  ftrvuf^  cui  imftrartuty'  munquam  fuerat^  Romum 
mUf  exereittu  detulifHf.  lu  fraetorio  tettndtrtint  Albitn 
tt  Atriuf:  dafficum  ofudtot  eetinit:  fignum  ab  iif  fetfm 
ptmeft:^  federunt  in  iribunali  P»  Scifionif:  lictor  affOm 
ruit:  fAmoto  incefferunt : -^  fafctf  cum  fccuribus  fraelati 
fuut^  Lafidtf  fluerp:^  tt  fulmina  jaci  de  coelo^  et  infue'» 
tof  foetuf  animalia  edere^  vof  fortenta  efft  futatit:  kot 
tft  forttntum  i  quod  nuUis  koftiif  9  nuUiffuffUcationibuf^ 
fine  fanguint  torum^  qiti  tautum  facimuf  aufi  funt^  tx* 
fiarif^t. 


Dd4 


XXVIIT- 


i^.  ? 


424         L  1  B- E  .11  XXVIH.     CAF;.XXVm. 

I   ■     I       I  I    I       —i^in— — ■^w »^— — — ^     I  I     II.-       I      ■        I        ■      «I    i  I  '   WWip^WPW—t 

'  UtC.  546.    '.  a,  C.  IM.  2o6. 

XXVIMv  Afquf  ega  (quanquam  nuUu^  fielus  ratio- 
uem  kabetj  ttmen^  ut  .in  re  nefaria^  quojemensy  quoi 
fonfiUum  veftrum  fuerit%  ftire  velim^  •  Rheglum  qupnim 
$n  'praeficLfttmmiffAlegiai^  inter/i^ctis  fer  fielur^rindfu 
ius  civitUtir^  urbem  ^'pulent^.  pe^  decem  anttci' $enuiu. 
frovter  qtehi  f&tinus  ^d«4  Ugi^^  mi^ia  iMminum  ^M- 
ttjor,  in  forx)-  Rpnuu  f0curi  perc^ffifunt.  Sei  itti  primm^ 
non  Atrium  Vmbrum  femilixam^.  nominis  etiam  ahpmk 
uandi  ducm^\  fed  Decium  JubeUium  tribunitm  miUtm 
fecutifunlt;  .  etec  <fum  Pyrrho  y  nec  eumx  Sanmit^s  m. 
Lucanisy  koflihtu  poputi  Romani^  Je  conjun^erunt^  m- 
cum  Mandoni^^^ep  indihiU  cokfilia  canmunicaftit  ^  kt  arm 
^oftfociaturifmftiL.  IBi^  ficut  Campani  Cnpuam^  Tufcit. 
veterihus  cuhoribuj  ademtjmr  Mamertifti  .  4n  •Sfci/M 
Meffanam  ^  fis  Rhegium,  habiturp  ferpetuam.fedem  ermti 
itec  poputunn  Romanumi  neCiJacit^  fopuli  Romttt»  *iff^^ 
latefHturi-  beUrO^  Sutronemne  vas  domiciliuMH  Ulfitm 
eratts?  ubifi  vos  decedens  corfccta  pravinGiu.  imptrator 
r^linqueremt  Deum  hominuikqu^  fidem  implorare  Mhtk^ 
tisy  quffd  non  rediretis  ad  conjuges  liherosque  vtftros, 
Sed  horum^  qmq^e  memoriamy^  ficut  patriae.meiquey  ^(' 
ceritis  ejp  apimis,  veftris^  Viam  confiUi  fieleraiiy  fed  w» 
ad  uhim^m  dementis^  exfequi^voh.  Mepevivo^'  et  cettro 
incolumi  exercitu ,  cum  qun  ego  die  uno  Carthaginem  ckfii 
tum  quQ^  quatuor  imperat6ret% '  quatudr  e^ercitus  Car» 
.thaginienfiunffudi^  fugaiil^  HitpaniaexpuUy  -  vos  ofto 
mtUift  hominum^/t^inot^is'  certe  Qnmet  preni,\quam  Mbtus 
et  Atriusfurtty  quihus.  vosfubjeqiftis.^  Hisfaniam  prmn* 
ciam  popuh  Rom^tffO  ereptttri,  eratis  ?  Amoiior  et  antoveo 
vomen  meum^  nihil  ultra  facih  creditam  martem  mem  ^ 
vobis  violatus  fim.  Quid?  fi  ego  morercK^  >mccum  exfpi" 
ratura  respublica^  mecum  c^afurum  imperiu^  pepuli  Ro' 
maiti  efat?  ne  iftue  Jupiter  optiptut  maximus  firit^ur*^ 
hm^  aufpicato  Diis  aucioribus  in  aeurnum  copdisa^x 
fragili  huic  et  mortali  xorpori  aeqtt^lem  effe^  Flaminioy 
FauUp\  Gracchoy  Prftumie  Albinoy  M^Marcelfo^  T' Quin* 
ctio^  Crifpino ^  Cn,  Fulvio»  Scipionibus  meis$  tdt  tA» 
ptcaeclaris  fmperatoribus  tmo  belfo  abfumtis.^  fitperfies  efi 
fppulus  Romanus^  eritque^  miUe  atiis  nune  ferrOy  «»»^ 
morbo  morientibus :    meo  unius  funete  ^lata  pofuli  R^\ 

0891 


■      LIBER  XXVirr.    CA!'.XXVni.;XKJX.      48.^. 

1f»W^^i^t»0-n       ■ tm"     •     l<         »       I      III     I  II       I         ipii^i.      i.i      ■    I       »11       111,11        w,  I   I      I   I.  I  1 1 M— »fq^i^»yy^^^ 

U.  C  5j\6.  a.  C.  jS.;^o6,  ; 

I      J         ■    II      I     tfr^mtHtm  m' I  *    ■!■»    » ]iii^i——^^—^Mi— «iil»—.»—.—*—^— —<»-■■_,■  .wHi  ajA      '■      '     *. 

manitJlftPcf^espuhUca^  Vi)s  ipfihic  im  HisfKtfriani  p^trft 
ft  patrUa  mfiOi  dHohus  imfje.raf$riijusy  interfectis  »  Seipti''^ 
'mum  M^rfjun^yduceny  v^bi^  adv^rfus  ejffihante^.  recenti, 
uictaria  Poeppi  iehpfiis^  etfic  loquot^  tanquam  fine  duc^ 
IdisfAniae  .fHmnte  fuerint,  . ,  JVf ,  Sihnut ,  -  oadem  ;«rf|* 
endem^  imperid  imecum.  in^ffoviitciam  mijfiiSi^-h.  Sicipio^ 
frAter  meflis  <^  et,  C.  Loefiusi'  Ugati^y  i^indiceimajeftm^', 
imperU  .deeffent ?\  Vtrunh  ejfarCituf  e^ercitui';  ,^nn  ducefr 
ducibuf$\an.„dignitas^  an  cuufa  cmpatiari*  ,foterat^: 
quihus  fi  omnibtis.fuip^riorersttffesiSt  armACumh Pdenis  oonm^ 
trapatfi^mti  .contra^  cives  i^efirot  ferretis  ?  -  Africam,  Ita^^r 
liaey    Cartb^ginemurbi/Rmfuue  imferare  vell^tif?   H^Mt 

XKIX*  i  'Coriolantem  quondam  damnatio  injufta^  wl. 
ftrum  et  ,intiignum,  exfi^ium^  ut  iret  ad  ofppi^nandmn 
patriamy  imppUit:  .revocavit,  Jameit  «  puUico  farricidiQ 
jirivataifiitas.rVos  quidcUry  quae.:ira  inHtayit?  Sti^ 
fiendiumne^  dUUts  fauoii,imfMrat6fe  aegta  firius  numer^'' 
tumfiHs  digneccaufa  fuit^^cur  patriafi.  indiceretis,  belium?, 
Cftr^ad  Ilfitgetes  defrifcer^is  ^a  .popjuio  Romano?  cur  nihil 
^ivinarunt ,  kHfn^iftarumve  jreruni .  inviolatum  v.ohis  effetf 
Infanijhip  frofect.p^  milit^^;  n^c  major/im  c^rf^s,  meum 
vifi  morhii  quam.in,  veftras  men^es^  invafit,  /Horret  ani^ 
'mtfreferre%  quid  cre4id<erint  homines  ^  quid  ffen^verint^ 
quid  of^a^rint^f  Auferat  omnia  irrita  obliviOf  fi  fotefl:, 
Ji,noni  ^mtnq^e  filentium  te^t.  Non  ^negaverim  ^ .  tri^, 
fte:m  ajtrocemque  vohis  vifam  orationem  ,,meam;  quantn 
creditis  facta  veftra  atrociora  effe^  quam  dicta  mea?  et 
me.eay  qutie  fec^is^  fati  aequum  c6nfetis:  vos  ne  dici 
quidem  otnmia^aeqfio  animo  ferr^tis F'  Sed  ne  en  quidem  iffa, 
ultra  exfrohrahuntur.  ut^nam  tam  facile  vos  ohlivifcamini^ 
torum^s  quai^.^go  ohlitrifcar,  lutque^  qu,od  ad  vos  uni* 
verfos  attinfty  fi  eriroHs  foenitet^  fatis  fu-perque  foemt' 
rumJiabeo  Alhius  Calenus.^  et  Atrius  Umb&ry  et  ceteri 
nefariae  f&ditiottis  auctores  yfanguini  lucent»  quod  admife» 
rti^nt.  Vobir  fupflicii  eorum  fpectacuium  non  modo  non 
acefbum^  fed  iaetum  etiam  i  fi  fana  mensrediit,  debet  effe^ 
ie  nt^Uis .  enim  ^  quasn  de  vobis ,  inftftius  aut  inimfcius 
confuluerunt^    Yuc  ^nem  diqendi  fecerftt,  qxxs^.  %x  prae- 

Dd  5  ^ 


^ 


N 


42«       tlBER  XXVin.    Caj.  XXIX.  XXX. 

O.  C.  546-     a.  C.  N.  206.   i 

parato  iknn^  omnium  rerum  terror  oculis  fturibasque  eft 
oflFufus.  Exercitus  ^  qui  coruna  ooncionemxcircumdede- 
rftt,  gUdiis  ad  rcuea  coticrepuit,  praeconis  audita  vor 
eitands  nomina  damnatorum  in  confilio.  Nudiinme. 
ciium  protrahebantur.  et  iimul  oinnis  apparactus  fupplicu 
expromebatur.-  deKgati  ad  pahim,  Tirgisque  cAeG^etf^ 
<h]ri  pereuffi^  ddfeo  torpentihus  metu ,  qui  aderant,  ut 
xion-  modo  ferocior  tox  adterfus  atrocitafcem  poenae,  fed 
ne  gemi(us  q^idem,  ezaudiretur.  Tracti  inde  de  medio 
cmnes,  purgatoque  loco  citati  milites  noniinadai  apud 
tribunos  militum  in  yerba 'P.  Seipionis  jurarunt,  ftipen- 
v^iuinquead  nomen  Cngulls  perfoluturn  efl:.'  HunoHnem 
exitumque  feditio  jnilitum  coepta  apud  Sucr^nfem  habttit. 

'XXX*  Per  idem  tempus  ad  BaetimfluTiumHantto, 
praefectus  Magonis,  mifCus  a  Gadibns,  cum  parva  mana 
Afrorum,  mercede  Hispanos  follicitanclo  ad  quatuor 
ninia  juTenum  iftrmaTit%  oaftri^  deinde  ezatus  ab  LMar- 
cio,  I  maxima  parte  militum^inter  tumultum  captqnua 
^aftrorum,  quibusdam  etiani  in  fuga  amiHiSi  pftUtos 
perfequeni^  equite,  cum  pau^is  ipfe  effugit.  Dum  kaec 
■«d  Baetim  fluvium  geruntur,  fJaelius  intertm,  fretoin 
oce^num  eyectus ,  ad  Cattejam  claffe  accefiit.  ,  Urbs  et 
in  ora  oceani  iita  eft,  ubi  primum  e  faueibus  angultis 
panditur  mare.  Gades ,  line  certamine ,  proditione  re- 
eipiendi,  ultro  qui  eam  rem  pollicerentur,  in  caftra  Ro* 
mana  Tenientibus,  fpes,  ficut  ante  dictum  eft,  faerat. 

Satefacta  immatura  proditio  eft,  comprehenfosque  omnes 
[ago  Adherbali  praetori  Carthaginem  dcTehendos  tradit. 
Adherbal^  conpiratii  in  quinqueremei#impoIitis,  prae- 
sniffaque  ea,  quia  tardior,  quam  trireitiis,  erat,  ip^o 
cum  octo  triremibus  modicp  interTallo  fequitur.  Jam 
frctum  intrabat  quinqueremis ,  cum  Laelius ,  et  ipb  i^ 
quinqueremi  e  porm  Cartejae ,  fequentibus  fept^oi  tri- 
reinibus,  eTectus,  in  Adherbalem  ao  tnremes  invebitur, 
quinqueremem  fatis  credens  deprenfam  r^pido  in  ireto, 
in  adverfum  aeftum  redprocari  non  pbffe.  Poeniisinre 
fubita  parumper  incertus  trepidaTit ,  litrum  quinquere- 
mem  fequef etur,  an  in  hoftes  rof tra  converteret.  Ipfa  can- 

ctatio  factdtateiii  detrect^iidae  pugnae  ademit.  jam  ttdra 
*:'":—.'  >  Ittb 


L  I  B  E  R '  XXVIII.    C  A  p.  XX)f .  XXXI.  ^     Aw 

..  ••■■■>•      ,  ■  •  .y   ■  ■  ■  -^   ^ 

U.  C.  5ri6.     a.  C.  N.  soh* 

««11—         I  I  I  I  I      i^    «^»— ^        I  I        II     «— ■^»^^— «^^— — ^M^W^»»  ■■  ■■         >i       II  11        i^^i— — — M^  . 

fub  ictu  teli  erant,    ct  undiqve  inftabfeTitt  hoftes.     aefttis. 
quoque  arbitriura  inoderandi  -navcs  adenierat.  neqtte  etat*' 
navali  ptigna  iinfiilis:  quippe  uhi  nihil  volumarium,  ni- 
hil  artis  aut  eonfilii  effet.*    Una  natura  fr^ti , '  aeftusqiie' 
totius  certaminis  potenSy  fuis,'   alieni^tiavibu«  nequi^^' 
quam  remi[»io  in  contrarium  tendentes  tnv^hebat,    ut 
RigV^mem  naverii  videt^eS  reti*p  vi)rtece  intortanli  vietori- 
bus  iDi^tain  •  €f  fifquenteai,  15  in  contrarium  tV-actum^  rn-' 
cidiffet  nlaris,  fogientis  ty^odo  fefe  avorteiitem.     Jam  in- 
ipfa  pugna  haec,  cum  iriffefto  roftro  ^^et^ret  holtium  iia-t 
Vem,  oiViiqua  ipfa  ictuwi  alterJus  roftH  aecipiebat;  illa,' 
CUm  triinsverfa   objicer^ur  hofti;     trc^penee  intorta  ^' 
proratn  circumagebatnr.      C«mi  int^r  trircmes  ,  fortmla' 
iregepte,  ance'ps  proeKnm  mifceretur,*quihquererbi8  Ro*V 
mana,  fi^u  ponderc  tenscior,  feu  pluribus  remorum  bie^,' 
dinibus  fcindentihns  yoitices,    cuiii   fatsilius  regeretur^ 
duas  ti^rcmes  fuppreflit,  nnius  praelata  impetu  ]at\ftm 
ahcrius  remos  deterfit.   ceterasque,    quas  indepta  effet, 
iBulcafret,    ni  cum  reliquis  quinqtie  navibus  Adherbal 
Telis  in  Afirioam  transmififfet. 

XXXI.     Laelius ,  victor  Cartejam  revectus  ^  «uditis;  ^ 
quae  atcta  Gadihns  erant,  patefactam  proditionem,  conju-- 
irato^ue  miffos  Carthagiiiem,  fpem  ad  irritum  redactara^ 
qua  vehitfent;  nuntiis  ad  L.  Marciuhi  miflis,  niQ  fi  te- 
rere  fruftra  tempus  fedendo  ad  Gades  vellent,  redethn- 
dum  ad  imperatorem  effe,   airentiente  Marcip,  pauCos 
poft  dies  ambo  Carthaginem  rediere.     Ad  quornm  dis- 
ceffum  non  refpiravit  modo  Mago ,  cupa  terra  marique 
ancipiti  metu  urgeretur;  fed  etiam,   audita  rebelHone 
Ilergetum,  fpem  recuperandae  Hispaniae  nactus,  nuntios 
Carthaginem  ad  fenatum  mittit ;   qui,   £mul  feditioheunf 
civilem  in  caftris  Romanis,  fiipul  defectioncm  fociorum 
inmajus  verbis  extollentes,  hortarentur,  ut  auxiliamit? 
terent,   quibus  traditum  a  |)dtribus  imperium  Hispdniae 
repeti  p^ffet.     Mandonius  et  Indibilis ,  in  fines  jregreffi,  ' 
paulisper,  dum,  quidnam  de  feditlone  ftatueretur ,   fci-- 
rent,  fuspenli  quieverunt ;  li  civium  errori  ignofceretur) 
non  dHffidentes.  fibi   qimque   ignofci  poffe.     poftquam 
Tulgata  eft  atrodilas  fiapplicii,'  luam  quoque  aoxam  pari, 

poetia 


1 


N 


4»a.    L|»ER  xxvm.  CAy^xxxi.  xyxii. 

U.  'C.>54ti.  a.  C.  x\i  206. 

-  -     ■  '    » '■     ■  ■  . '  .,  i  I      t  ,•.'■■■■      ■ 

ppepa.  aefdoaa^Qi^.  mi ,  yocatis.rurCus  ad  artna  populari. 
bq^^  .pofttrapiiSqjie ,  cjuae  ante  habuerant,  auxiljis,  in 
^edetanum  agvum^.  ubi  prinpipio  deFectionis  ft^tiva  ha« 
buerant^  cum  v;iginti  millibus  pedituio,  duobus  millibus 
<^if)it.um  et  <}^nge^ti&.tran$f«end]$rtint» 

,  XXXII. ..  Scipios-.  cum,  fide  Iplyendi  parit^r  oumi- 
h}^  i^i^o^xiis  inpaQxii^^e  ftipendii, .  tum  yttltu  ac  {ermone 
ih  vmnes  placaio,,  ^facile  recoiaoiliaiis  miiitum  animis, 
,priii§q,.uam  paftjr^^al^  .Carthagine,  mayeret,  concione  ad- 
vopata)  multis  .y^bi^.in  pertidiam  rebellantium  rjegulo- 
ijiji^n,  invcptii«,  Mftuaquam  encU^  gnimo  fi  ire  Tprqfeiba 
e![t,.ad  vittcLicani^fn  tfi.fvMus^  quQ  aiifiUw^  errorm  nuffr 
fofi^^rit,  tuf^JiS.^  Jf^HiJecuf  piam  vifcerafgeantem  jfutt 
caifi  gemitu  et,JUtrimi$  triginfa  komimm  cafiitibui  fX" 
wff^.  .octo  mUif^Jefi,  imfruMntiam^  feu  uoxam:  «««• 
t§eto,  et  .erecto,anmo  ad,  caedem  Jltrg^ttm  ire.  N«w« 
eoi^neque  natos  jn  eaiem  territ,^  nei  uUa  fecum  fotmn 
jf^ctos  ejfe^  ea^m,  fuaefola/^etiti  fi4ci  atfueimicmi 
i^pfos  per  fcelus  r^ififfe^  In  exercim  fup  fe  ^  jiraeterquoM 
quoi,  omnes  civeSy  aut  focios  hatinique' nominis  viii9Si 
€tiupt  tM  moverif  quod  fiemo  fere-fit  miles,  quitw  ««< 
H  ^  fatruo  Juo  Cn.  Scipione ,  >  qui  primus  Romani  npmi»ii 
in  eam  frovinoiam  venerit  ^  aut  a  fatre,  confule  %  ^f^^^  * 
fe  fit  ex  Italia.  advectus/  ,  Sciftonum  nontini  aufficiis' 
qu^  omnes'  affuetoiy  quos  Jecum  in  ftatriam  ai  «^''^' 
ytm  trimifkum':  deducpre  Velft: ,  ,quos  confulatum  f^f^^^y 
velut  fi  omhitim  cot^^nunis  agatur  kottoi%  ^  affuturos  Jp'^ 
te;t,Quod^  ad  expedi^ionem  attipeatc 4juae  inftety  immf 
mor^m  effe  r^rt^in  fuarum  geflarum.^  qui  id  bellHm  ^' 
cat;  MagoniSx  Hercule,  fibi^  qui  extra  orbein  ttrri' 
r»m  ai,  circum/ufam  oceano  infulam  cum  paueis  prfUf 
gerit  navihus^y  majoremi  curam ..  effe^  quasn  Ihrgttum* 
quipj^e  illic  et  ducem  CaftkagiMienfim^  .et  quantumcun' 
que  Punicum  fraefidium  ^e:  kic  latro»es»  latronumq(i* 
mces^  quihus  Ut  ad  !popufaniios  finitimqrum  agros^  tictt^ 
que  urenday  et,rapienda  fecora  aliqua^yis  fit^  it^  ^ 
qcie  ae  fignis  coUatis  nuUam  effe*  magis  velocitate  ad  fu^ 
gam ,  quam  armis  fretos ,  fugnaturos  effe^  baqrte  M*\ 
^uod  uUum  inde  fericulum\    au$  fmep  mi^orisbtp  ^^' 


i iBER  xxvm;  CAj.YXXTi xxxni.   41*9 

^  _         .  U*  €.546,;  a.  C.  .N.  206. 

— — — — — >^»*— — .^— ^— »■  I    I  »T       i   'i^*^— A«— .^ii^—    !■  I  I»  »■!  I        1 1  ii<ii      I         •  —idW— JMfcWhJMi^y» 

deat\  ideo  je'%  priiis^tiam '^rovintia  eUcedaty  opi^rimtn* 
dos  lUrgeteslduxiJPf:  :fed yrimumy  n^  rmiiunitii  tamfaelif^tifa 
defecth effet :  deinde'i  nequis  in)pr0%Hncia^^fittiulvirtuUtaUta 
et  f^lkitate  ^ei-doftkiU  ^  yelietus  hcfiit  dkifnffet.'  Frvinie 
Deis  bene  juvantUms  feqneremur ,  non  tam  ad  beUuki 
gerendum^  (neque  enimcum  jtari  kofie  -  certamen  ^ffO 
quam  ad  ex^petendas  ab  honiinihtisfcehftis  foenas, 

XXXIIL  Ab  Jiac  •aratjone  dimiffos  ad  itei:  f^  co;m* 
pafare'  iit  cFiem  pofterum  jubet,  prof^turfque  decin)4s 
caftris  pervenit;  adlberum  flumen,  Inde,  fuperato  amni, 
die  qu^rto  in  confpectu  hoftipcn  pofait  caftra.  Campus 
ante  montibus  circa  feptus  erat.  in  eacn  Tallem  Scipio 
cum  pecora)  rapta  pleraq^ue  ex  hoftium  agris,  propelli 
ad  irrltandkm  feritatem  barbarorum  juffiffet,  v6lites  fub*' 
fidib  niilit.  a^quibus  ubi^pcr.  procurfationem  commiffa 
pugna  effet,  tiaelium  eum  equitatti  impetum  ex  occulfo 
fac(>re  ]ub6t.  Mons  opporlune  promincns  equitum  in- 
fidi^s  texit:  nec  ulla  mora  pugnae  facta  eft.  Hispani 
in  coVifpecta  prot^ul  pecora  j  yelites  in  Hi^panos  praeda 
occupatos  incurrer^»  Pritiio  miffiJibus  ter-ritavere;  deijl- 
de,  emiffis  Jevibas  telis^  q^ae  irritare  magis,  quarn  dfc* 
cernere,  ]p(ugnam  poterant)  gladios  nudant,  et  cdllato 
pede  t^e^  coepta  geri  efti  ancepsque  pedfiftre  certame^ 
erat ,  nifi*  fequites  fujieiveniffent.  neque  ex  adverfo jtaA- 
tum  illati  obvios  obtrjverej  fed  circumvecti  .cti«im  quii 
'dam'pci*  infima  clivi  ab  tergo  fe,  ut  plerosque  interclu». 
derertt)  .objccertint*.  majorque  Gaec|es  fuit,  quam  qti.aiv 
tam  edere  ievia  per  excurfiones  proelia  folent.'  Ira  ma- 
gis  ac6^enfa  adverfo  proelio  barbaris  eft,  quam  imminuti 
^iimi.  •  itaque,  ite  perc«ilfi  viderentur,  'pflma  luce  p6- 
ftero  die  in  aciem  proceffere.  Non  capiebat  omnes  co- 
pias  aiigulia,  ficut  ante  dictum  eftj  vallis:  duae  ferme 
p^ditum  partes,  oujnis  equitatusinaciemdefcendit.  tjuotl 
reliquuin  pediturri  erat,  obliquo  conftitucrunt  colle.  Sci- 
pio,  pro  fe  etfc  locianguftia^ratus,  et  quod  in  arctopugna 
llomano  aptior,  quam  Hispano  militi^  futurk  videbatur^. 
etquodineumlocumdetractahoftium  acieseffet,  qui  non 
omnera"  multitudinem  eordm  caperet,  novo  ctiam  confi- 
Uo  adjecit  animum :  equitem  nec  fe  poffe  circumdare 
cormbu$  in  tam  angufto  fp^tio;'  et  bofti|  quem  oum  pe- 

"  dite 


J 


I 

( 


/ 


^ 


43o     HBEB.  XXVni.    CAr.XXXIH. xxxtv. 

U;  C  546.       ,  a.  C.  N.  206.  - 

^^^^^■^■^— ^-»y   I      ■         I  ',11  I  .      I    I  I    I     I    ■■       I      I  .       ^l   «M  ■       I  ■  ■    ■  I    '  '        ■ 

dite  edttxUXet,  inutilem  hre,  Itaque  imp^rftt  Laelio^  m 
per  o6Ue9  qmm  oocaltiJjQmo  itinere  circumducat  eqai| 
tes^  Xcgregetque^  quantum  poCTit).  equeftrem  a  pedefm 
pogntm.  Ipfe  omnia  Jigna  peditiun  in  hoftes  vertit: 
quatuor  cobortes  in  frontei  ft^tuit  ^  quia  latius  .pandere 
iacieiii  non  poteratJ  Moram  pugnandi  nullaui  fecit,  ut 
ipto  certamine  aFerteret  ab  conlpeota  transeuntium  pet 
colles  equitttm,  tieque  ante  circumductos  fentere)  quaiu 
tumultum  equefiris  pugnae  ab  tergo  acoepere»  Ita  duo 
proelia  erant;  duae  peditum  aciesi  duo  ^qulutus  per 
longitudinem  campi  (quia  mifceri  ex  genere  tottoque 
.  poeltum  anguftiae  non  patiebantur)  pjttgnabsint.  ^  Hispa* 
;  Kiorttm  cum  neque  pedes  equiti  1 ..  nec  eques  pcditi  auxi» 
■lio  effet ,  pedes  fiducia  equitis  temere  committus  cam» 
po  caederetur)  ecuies  circumyentus  nec  ^editcm  a  fron* 
.  te^  <j«m  enim  ftratac  pedeftres  copiae  erant)  nec  ab  rcr. 
go  equitem  lustineret-)  et  ipfi,  cum  dia  in  orbcjn  ieie 
ftantibus  equis  defendiJIentj  ad  unum  ouines  caelilttnt: 
nec  quisquain  peditutii  equitumque  tuperfuit^  qw  i^ 
valle  pugnaverunt.''  Tertia  pars,  qi^e  in  colle  ad  ^)ecta- 
culum  msgis  tutum »  quam  ad  partetii  j^ugnae  capcHen- 
dami  fteterat)  et  locum  et  tempus  ad  fugiendumba- 
buit.  imer  eos  et  regull  ipfi  fugeru^it ;  priusquam  toti 
«ircumreniretur  acieS)  inter  tumultum  «lapfi% 

XXXIV.  Caf^ra  eodem  die  Hispanorum,  pmtfct  V6 
jKqttam:  praedam^  cumtribus  fcrme  millibus  Jbominum 
capiantun  Homani  fociique  ad  aiille  ducenjos  eo  proe. 
fio  ceciderunt;  vulnerata  ^mplius  uia  millia  bijmifltt"' 
minas  cri)enta  Tictoria  f^iffet^  fi  patentiore  caixipo,  ^t 
ad  fugam  capeffendam  faciliy  foret  piignatum.  iniiiH- 
lis»  .flbjectis  belli  confiliis,  nibii  tutius  in  afflictis  rebni 
exgerta  fide  et  ciietnentia  Scipionis .  ratus  v  M^i^i^^^^^ 
JFratrem  ad  eum  mittitt  qui^  iadvolutus  genlbus,  p^' 
Um  TMbiem  iemporis  tjus  accufatj  ctim  v^lut  cenrp^*^ 
qntaiam  ffftfferay  non  lUrgae^s  mo^jt  tactnnh  P 
C4/lr«  quoqut  RomM  in/amerint.  SuAm  qkidm  ^t  /»<** 
trit  tr  reliquorum  popularium  tam  conditiantm  ejfet  ''J 
«M»    fi  itn  t)ideMtur,    r.eddant  fpirktm  B.  ScifioBh  ^'^ 

ndm  iUo  gcceftm:    Mt  Jervm  bis  uni  dtMsm  vtH^ 


4 


L  I  B  E  R  XXVin.    Cai;.  XXXIV.  XXXV.     43t 

^  U.  C.  646.  a.  C  .N.  -^o^. 

III  !■    ■■    I  I  I        ^    III    .111        II    ■  ■■■    1 n     II      ■■    -         I  ..        \  MIIILI    IH         ■  ■     II  II       g(p 

^ro  to  in  ftrfttuwm  iUvovtnnt,  Antta  in  ^aufnfnm  fidUt» 
€iam  fiHfuifft^  nondum  /txftrta  cltmtntin  tjut:  .mnm 
§ontra^  nuUam  in  caufik^  omnem  in  miftricordia.  victorif 
fftm  fofitam  habtrt.  .Mos  Tetultus  erat  Romanis  ^  cum 
quo:  nec  foederei .  neo  aequis  legibusr  |uif geret^ir  amiei- 
tia,  wiL  prius  icqperio  in  eum  tanquam  paaamm  uti^ 
quamomnia  divina  humanaque  dedidifret,  obfides  a^h 
cepti ,  arma  -  ademta  ^  praelidia  urbibus  impo&ta  (orent. 
Scipio,  multis  inYedcus  inpraefentem  Mandomom  ab» 
/entemqae  Indilulem  TerbiS).  iUot  qnidtm  mtrito  ftrifft 
ipfornm  malifi^io ^  ait:  victnrot  fno' atqnt  fOfuli  Romat 
wtntficiom  Ctterum^  ft  ntqut  arma  iis  ademturnmy  *{quif^ 
pt  ta  fignora  timtniium  rebeliiontm  iffe^  ft  lihtra  armn 
Ttlinqutrt^  folutosqne  mttu  aniimos)  ntqut  fe  in  ohfidta^ 
innoxios^  ftdi,in  iffos  ^  fi  deftctrint  ^  fatviturum:  ntc  ajh  . 
intrmi^  Jid  ab  armato  hoftt ,  fotnas  txfttitnrnm*  l/rranip 
fut  fortunam  txfertis  ftrmittert  ftft^  mrttm  frdfitioa^ 
tm  iratos^  hs^btrt  Romanot  mattnt.  Ita  dimiOus  Man» 
donius ;  pecunia  tantummodo  imperata ,  ex  qaa  (tifntk^ 
dium  militi  praeftari  potfei^  ^pfes  Mareio  ia  ulteriorejtii 
Hispa^am  ^raemiffoti  ^Uino  Tariraconem  remiCfo^  paii- 
cos  moratus  dies,  dum  imperatam  pecuniam  ilergetei 
peraumerarent,  cum  expeditis  Marcium  jam  appropiu* 
quantem  ocean<>  as£eqiiimr. 

XXXVr  Inclioata  res  jain  ante  deMafinilta  aliis  at« 
qne  a]iis  de  catifis  dilata  erat,  quod  Numida  ci^m  ipfo 
utique  congredi  $cipione;Tolebat^.  atque  ejus  dextra 
£dem  fancire»  ea  tum  itineris  utm  longi  ac  taim  de^ii 
cauJk  Seipioni  fuit..  Mafiniffa  cum'Gadibus'effet)  cer- 
tior  adventare  eum  a  Mercio  factus^  caufando  corrumpi 
eqnos  inolttfos  in  infula,  penuriamque  omiiium  rerum 
et  facere  ceteris^  et  ipfos  fentire,  ad  hoc  eqUitem  mar^ 
cefcere  defidiai  JMagonem  perpalit,  vt  fe  trajieere  itt  ' 
continentem  ad  depopaiandos  proximos  Hispaniae  agroi 
pateretur.  TralasgrQffus  tres  principes  Numidarum 
praemittit,  ad  tempus  locumque  ciolloquio  ftatuendam; 
duos  pro  obfidibus  retineri  a  Scipione  jubetv  remiffo 
tertio,  qui,  quo  jutfui»  erat^  adduceret  MafinifAim ,  Wvol 
f  aucds  m  colloqaittm  v^erant.     Ceperat  jam  ante  Ncb> 

midam. 


« 


( 


432     tt fi E''a  xxviii:  c AF.  XXXV.  xxxvi. 

U.-e.  54b.  a.  C.  N.  206.    . 

'tai^am  ex  (ama  rerain  geftariim  admiratid  viri  r  fubrti* 

tneratqttifr^^aninio  fpeciem   quoqiie  corporis  amplam  ac 

jiiagiiificam.  ceterum  m ajor  praefentis  yefieratio  cepit ;  et^ 

«praeterquam  quod  faapre  natura  multa  majeftas^  inerat^ 

*adornal>at  promiffa  caefaries  ^   faabitusque  corptiHs  non 

^uitus  mun^itiis  I  led  TttHis  vere  ac  militat^Sy  ^t  ai^tas  in 

medio  virium    robore ;     quod   pienius    nitidiusque  tx. 

tBorbo  velut  Yehovatus  Bos  juventab  faciebat.   Prop^  atto* 

sutuB.ipfo'  congreffu  Numida^     gratuif  de  frauris  filio 

'T^miffo  agif.     Ex  to  temfore^  affirmat,  eam  fe  qua^Jiffe  co- 

^Ji^nm  i    qu^m  tandm  ohlata^  Dtilm  ikmortakum  bt* 

meficio  non  omiferiu     Cwpen  fe   iUi  ;fofuf^te    Romano 

oferam  navare^    ita  ut  nemo   nnus  externus^a^it  enife 

grilfuk/erit  rem^  Romanam^     Td  fe^    etiamfi  jam  pridem  vel* 

4at )    mimts  praeftan  in  .Hifpania ,     dliena  atque  igncta 

■rarrai    potuiffe:    in   ipta  autem   genitns  eduCHusque  im 

ffem  faterni  regfU  effet^  fktile  joraeftaturum-    Stqnidem 

tundem    Scifionem  >  ducm    in  •  Africam   mi^ant    Rowumi^ 

fatis  fperare  ftrbrevis   aevi    Carthaginemeffe.    .  Lacius 

jeuih   Scipio;  vidit   audivitque:     cuxn   caput    rerum   iti    ; 

^mim  hDftiam  equitatu  Maiitiiffam  fuiffe  fciret^   et  ipte    ■ 

jttvenis  fpeoimea  animi  prae  fe^erret^      Fidedata  acoe*    ■ 

ptaque,  prof^ctus  retro  Tarraconem  eft^     Ma&iiiffa  per    ■ 

miffu  Komanorum  ^  ne  line  caufa  trajeciOe  in  continen- 

tem  videretur  ^  populatu^  proximos  agros^  Gades  rediit*  I 


XXXVL  Magoni,  defperaiis  in  HispanJa  rettis,  in 
quarum  fpem  feditio  primum  raiHtarfsv  deinde  defectio 
Indibiiis  animos  ejus  fustulerant'|  parahti  trajicere  in 
Afiricam  \  nuntiatum  ab  Carthagine  eft»  juber^  fenatuuii 
/Ut  claffemi  'quam  Gadibus  haber^t,  in  Italiam  trajicerer; 
conducta  ibi  GaUorum  ac  Ligufum  quQiita  ihaxiraa  pof- 
let  }uventute )  conjongeret  fe  Hannibali:  »neu  fenefcere 
faellum^  maidlno  impetu,  majore  fortuna  coeptum,^fn^e' 
iret.  Ad  eam.rem  et  a  Carthagine  pecunia  Magohi  ad- 
vecta  eft:  et  ipfe ,  quantam  pottiit^  a  Gaditanis-  exegit, 
non  aerario  modo  eorum^  fed  etiam  templis  fpoliatis,  et 
privatim  omnibus  coactis '  aurum  argentumque  in  publi- 
.cum  confeirre.  Cum  praetcrveheretur  Hispaniae  oraini 
kaud  procttl.Cartbagine  Nova  iefpoiicis  ijgL  terram  -militi* 

,     ^  buS| 


LiBFR  xxvm.  Ca p.  xxxvr.  x^xvii:   435 

U.  C.  54^*        '  ^'  ^-  -^-  2ob, 

bus,  prox:i«ios  depopulatos  agrps^  inde  ad  urbem  claf- 
[exsX  appulit;  ibi  cum  interdiu  milkes  iti  navibus  tenuif* 
fetr,  ivocre  in  litus  expontos  adpartem  eam  tnuvi,  qua 
capta  Cartbago  ab  Romanis  ftierat,  ducit:  tleo  pirae£dio 
faiis  yalido  urbem  teiieri  ratus,  et  alrquo^  oppidanoVuat 
ad  fpem  novandi  res-^iquid  na6turos.  CetQruita  nuntii 
ex  agtis  trepidi  itmul  po]^lationem  i^reftiaik>q<ie 'fa. 
gaoi  et  bofcium  adyentum  attulevafit :  et  yi^  iiicerdia 
Cilafiis  erat,  n%e 'fme  caufa  eleetdm  ante  urtiem-fKitio-*  * 
nem  apparebat*^taqUe  inftrwti -armatiqiie  intra.poi%am,  . 
ad  ftagnum  ac  mare  Terfain,'oontinebancur.  Ubi  tffu^ 
hbfres,  mixta  incer  milites  navalis  turba,  aAmuros  tu- 
inultu  majore,.quam  vi,  fubierunt,  -^atefacia  r^entf 
porta,  Il»maiii  cum  clamore  erumptint :  turbatosque  ho- 
ftes,  et  ad  primum  incurfum  6onjecturrK|uete)oriitm  aT^r* 
ibS)  usque  ad  litus  cum  muHa-caed^  p6rff*quuntur«  iieC| 
niii  naves  ^itori  appulfae  trepidos  acccpifCaAt,  •  fuper-* 
fuiffet  pugnae  aut  fugae  quisquam.  In  ipfis  queqtfe 'ft^e^ 
pidatum  navibus  eft,  dtfm,  ne  hoftes  cumi  Aiis'6mui'ir» 
rumperent,  trahunt  fcalas,  orasque  ct  ancoras,  ne  in 
inoliendo  mora  elTet,  praecidunt.  multique- adTnantes 
navibtt»^  incerto  prae  tenebris,  quid  aut  pe^^tM}  ^ut 
Titarent,  foede  interierunt.  Foftero  die  cuin  d^fis  ind^ 
retro  ad  oceanom,  unde  venerat,.  fugiffef,  a<l  dctifigeati 
homin^s  caefi  inter  murnm  litusqiiei  et  adr  dno  milU* 
«rmorttm  inventa. 

XXXVII.  Mago^^  Cttm  Gatles  repetitCet)  exclttfas 
inde,  ad  Cimbim  (haud  procul  a  Oadibus  is  loois  abeft) 
claffe  appulfa,  mitteiidis  legatii,  quer^doque,  -quod 
portae  Cbi  focio  atque  amico  Ijlaufae  foreijit,  puilrgAnti- 
bus  iis ,  multicudinis  ooncurf u  factum ,  ififeftae  ob  <li- 
repta  quaedam  abs  conlcendeniibus  naves  militibu^,  ad 
conoquium  Suffetes  eermn ,  qui  fummus  Poenis  cft  ma«- 
giftratus^^tmm  quaeftore  eiicuit,.  laceratosque  veilieri- 
bus  cn!idt  affigi  )ufat:  inde  navibus  «d  Ktyufaminfukm» 
centum  niillia  fermca  continenti/ (Poeni  tam^am  inco- 
lebant)  trajecit;  itaque  ola(&  bonac  cum  pace  accepm:e&ir 
n^c  commeAtus  modo  beaigne  praebiti,  f ed  tn  luppie» 
mehmm  ^aIQs:jttTeiiltt6>ftrm4qtt«^dat^,^  quormiCi  £ducift 


434     LIBER  XXVIll.     Caf.  XXXVII.  XXXVHI. 
•  /  U.  C.  546,  a.  C.  N.  206. 

Poenus^  in  Baliares  inCulas  (quinquaginta  inde  milUa  ab* 
funt)  jtraasmiGt,  Duae  £um  Baliares  infulaet  i^aioral. 
tera  atqoQ  opulentior  ^rinis  Tirisque :  et  portum  habet, 
«  «bi  Commodo  kibernsuurum  fe  (et  Jam  extreiQum  autu- 
.  mxki  ecai;)  oredebat,  ceteruaif  liau4fecus  quam  11  Roroani 
teaaa  infulam  incQlerent,  hofti]iter.cla£&.o.octtrfuoi  eL 
Ftmdas  u^  nuive  plurimum ,  ita  tunc  folo  eo  telo  utekau» 
tur.  nee  q[uisquam  elierius.  gentis  uuus  tantum  ea  arte^ 
quantum  .inter  elios  oipHes  Baliares  excellunt.  iuque 
tanta  .vi^  lapidu^i  creberrimae  gnaadinis  modo  in  pro* 
pinqueniem.jam  terrae  claffe:i^  effuCa  eft^.^t,  intrare 
portum  noil  auii ,  aTcrterent  in  al^um  naycs*  In.mlno 
lem  iade  B^arium  infulam  tr^^ecerunt^  jliertilem  agro; 
viris^  ermis  haud  aeque  yalidam.  ltaique;egre£Ciiiavibui; 
.  fupra  povttttn  loco  munito  caftra  loc^nt :  ac;  liae  cem* 
i^ine  urbe  agroque  potiti,  duobus  millibus  auyiHariud) 
inde  confcriptiS)  miUisquc  Carthaginein ,  f^d  bib«mau- 
dum  nat es  fubduxerunt»  PoCt  Magonis  ab  oceam  o<^ 
disneffumt  Gaditani  Komanijs  deduntur. 

XXXVIII-  Haec  in  Hispania  ,P.,  Spipionis  te|» 
euIjpiQioque,g«t(u.  Ipfe,  L.  Lentule.et  jL  A2ai^Uo  Aci* 
dipo  proirincia  tradite^  deceim  nayibus  Iiom|im  rediit* 
et^  fenatu  extra  urbem  dato  in  eede.  Bello^aLae »  quas  rcs 
ifi  Hisp^i^  geQiiTet,.  difreruit:  ^uoties  Agni^  oollatis 
dimicaffct,  quot  oppida/ex  hoftibus  yi  pepillet,  quf* 
gentes  in  ditionem  populi  Romani  redegiffct»  adverjus 
qudtftorfe  mf>er0forts ,  qttamot  vktorer  tjcwi$us  in  //> 
fmmw^  ifffy  nemiuem  Canhaginie^fem  m  iis  urris  ril> 
iuiffe^  ^Qb.has  re^  geft^s  magis  tentata.  efttiiumphifp^ 
qbam.petita  pertinaciter;  iquia  jiiemtnem  «d  eamdiem 
triuidpbaffe ,  qui  £ne  magiftratu  res  geriiffet^  ^^^^^' 
\aU  .  Sextatu  miffo,  urbem  eft  ingrefCus^  argetitiqu^  V^^ 
le  in  aeranum  tulit  quatuordecim.milUa  pondo  trecenta 
quadv^inU  duO|  et  Hgnati  argenti  maguum  numeruin. 
Qonutia.  inde  crei^is  cotifHlib\;ts  habuit  L;  Veturius  f  b^* 
lo:-  Qenturiaeque  omne^ingentifavore  P*  Soipion^^mcon* 
(vOem  dix;erun(tt  coH^a  additur  ei  P,  Lici^us  Crafros 
pomifex;  «qaxinms,  Ceterum»  comitie  m^jpdre,  ,^^^ 
nHa  jper  idLbeUom^  celfbrm  ft^watiei  pro*W  ^' 


aiBER  xxvni.   Cat^  xxxvnr.  XXXIX.   455 

'      \  ♦  U.  C.  547.  a.  C.  N,  2q5.. 

iuoriae  a£t.  CpAveneram  untii^ue  non  f u£f ^gaodi  modo, 
led  etitfln  XpeetaiKli  canfft  P*  SiEupionis.  ooncui^bantque 
ei^^omum  fr^quentes,  etin  Caipitolium  ad  immplamem 
|»uin,  cum  cenfiito' hulyns  ;iro.tis  in  Htspania  Jovi  facr|fica« 
retv  Ipo^d^bai^tie  animia,.  .ficut  L.  Lutadus  fuperius  ' 
be]lui^  Pampum  finiffets  ita  id,  quod  iitftaret,  .P/Coir^ 
neUuii^  fitilturam;  atque*  »1  Hispanla.omai  Poenos  ez^ 
poHffefe»  Cii^  Italia  pulfurumaffe:  Africamcpie  ei,  per% 
inde  ai0  4ebe]]atum  in  IttiKa  f oi^et ,  pror^neiam  defcina»» 
bant;.  Pi^aetoria  inde  oomkia-faabitav  creati  duo,  qoi^tum  ' 
iediles  plebis  ^rvtxpf  Sp.-^ Lnqretiiia  e|  Cn.  Octawus^  et 
ex  .privatis  C|U  ServUius  Caepip  et  L.  Aemiltiis  Papus» 
^Quartodecimpanno  Puniei  belii  F.  Oornelius  Soipio  ek  . 
9i  Licinius  Craffms  ut  con^latum*  inierunt ,  nominatae 
qonfuJibus  prpvinpiae  funt^v  Sieilia  Sctpioni  .excra  for^ 
tem^  concedeutKi  colliege»  «piiatJbcixarujsi  cuTa^potttiBcem 
maipnittni  iH  ItaliSi  retinebat-;  Bfttttit  Grafib;  ^um  prae^ 
Ipriae  provin^iae  in  JCorteaa  coixjeotae..  uipbanft  Cn«  Se» 
vt]io  obtigit ,  Arimina«%  (ita  -Galliam'  appeUaban^)'  $p^> 
Lucretio)  Sicilia  L.  iWeiiuJia)  .Cn«  Octavio  Ssrdini^  Se< 
niatus  in  Capltolio  habillus&;ibi^  i^efieiiefite  P^ScipiomBf 
renatusconAiItum  JFactum,e£t^i,my  quos^ludos  ^mtW  fedi*^ 
tlon^tn  it7iliiare.m  in  Hispania.  Taviflet,  e^  ea  ^eemriai^ 
quain  ipfe  in  Iterarium  deiulijret,  facereu*  «^*  > 

XXXIXv.  Tum  Saguntinormn'' Jepitos  tn  fenftHini 
in^oduxit.  Ex  eis  maximvs.  nato  ^ '  Mtfi-  nihiU  ubra^mAh* 
ttm  *Ji  •  Ai^?x  confcripfi »  ^mAi.  f»&4x  fafftfuwm  ,k  ut  a^ 
^fimumfidem  ffQiif  frift^rmuf;  tmtu  ea  ^^efiru  mititUi^ 
imficratfirumque  Vffiirorum  •rga^uos  fktrump^^  utmos  tU^* 
4u^m  ^ffirarum  nmi  pocmtfut^  BcSum  jiro^Mr  ne^  fura^ 
vWl^  Jksciftum  fumrifumihcimmm  auttjum  fum  fef^inacitii^ 
gtrifit^  u$fu9fit.Mi4$lt^i$muiiBarimmet^ifJl  venigritif^  t$i 
yofDiCfiiifii  Cf^tHMinkufm  i^HuKermit.  Ofim  i»  hdintmk^ 
utrpx.heHim  n  J^^iakmAt^km^lmiieriim^  coftftUm  cum 
cxcrjiir^  ip:  HHf$9kmh  ^l^t  ui  coUtge^^  retimms>  itMW 
frngii  uiifiri^  mitifiii^    P.H  €iL  ;etmutiii^  ^  igAo^^o^ 


vix^im  vc§0Pm$t  -»#fi(riMwitMHr#4fe/Kl»riwir ,  f  (|in^  mtki$fi\ 
mmda^  0ffio(j^  ^iimfik  kofiitus  u^}$cgkwt^,fMr^^r  Jum 

Eea  jtUt^ 


N 


436         L  I  B  E  Tl  XXVni.    Cat.^^JK. 
U.  C.  547.  a.  C  N.  C05. 

Hiffanum  cwek  n^ftrvs  vfnumdam^  diiKiJfiff^  quiieonqui- 

rettnt ,  t*  ftrvitute  in  Ubirtitm  reftitueruntJ   ^C^  jm 

wove  effet^   ut  oftabilewk  ex  'inifirrimit  f&ftnn^m  habert' 

mufi   P.  et  C«.  Cornelii  imjferatores  vtftriluttitofiMs  hc- 

Hs  quoquet^  qnam  vobis^  ferierunt*     Titmvero  ad  kocn» 

sracti  ox  diftantibus  locis  in  Jedem  nntiquam  mdibamur^  ut. 

iterum  feriremus^   et  ^dterum  excidium  ^atriae  videremur. 

mec  ad  ferniciem  noftram  Cartkaginienfi  uti^  aut  duct 

uut  exercitwofus  effe:  ah  TurdUiis  nos  veterfimis  kdjlihusy 

qui  frioris  quoqut  exeidir  caufa  nobis  fuerant ,   exflingui 

fojp.   cum  ex  infferaro  refmte-^ifiJUs  'uobis  P.  kuHc  Sci* 

fionem:  quem^  fortunntiffimi  viHnium*  Sagantinbrum  vii(' 

mur,  quia  confulem  diclaratum  vidcmns  ^  ac  vidiffe  notcivi- 

hds  jnoftris  renuntiaturi  fumusi .  fyiem  omnkm  faluttmqut 

moftrmn*    qui^  cumflurimns  h^ftium  veftromm  leefiffet  i» 

jisfanin  t$rbeSf  uhique  ixcuftorumtiumeraexcretosSi* 

gunpinos  in  fgJtriam  femijit];  foftremo  Turdi^tamami  tdco 

inf^lamnobis^  ut.iUn*^gente  incolumi  ftar^*  Sggumm  fiot 

fofftVv  if^  beUo  offtixit  ^  mtnonmodonoHs^^^^^jtfstrU 

invidi»^  utifofteris  quidem  timeudn  uoft^iP^JJet,  <  Dtlmf^ 

prbem^ctrnimureornmyi  quorum'in  gratiam  Safftntm  dt\t- 

verdt  HannibA   'ifecxigal  ex  agroeorum  cafimus  s  quod  no' 

^Jfis  mn  fructujucundius  eft^   qumn  uhione^     Obkaec^  qvh 

ifus  majora  nequjt  fperare.^   neque  omare  ab  D^s  ^unnorteii' 

hus  foteramus^  gratias  actum  nos  aecemlegatos  Saguntims 

ftwsmsr^ofulus^tt^  advos  mijit:  fimui  gratuUrum^'  q^^^ 

itu  rasu  kis  rninos  itt  Hisfania  4ttque>  Itaiia  gefiiftii[  ut  His- 

paniamncn.Ibero  amne  tanus^  fed  qua  terrarumfrhitkss 

ftuit  aceanusy   domitam  armis  hateatis:   Italiat\\  n^  q^- 

tmns.vaUum  ^nfirorum  cinvnt^  nikilreltfutritis  IPheno,  M 

optimo  maximo^  ffa^diCafiialinae  ards^  non^gratts  tan- 

tunlk  <i^  haec,  agereyuftifunm^  fed^donnm  koc  eHiim\  fi^^f^ 

ffrptitteretisy  iioronamauremk  iu  Cafitoliuinvictoriat erg* 

ferre^     Id  uti  ftf mittatiss  ftta^metk    utiquel  'JtvMf 

i$a  vidttur^  qtlaa  uobis  ..imff^asoris  vtftri<ommoiaifitnit' 

retmy.KO^rata  a^uf^ferfunM^auctarkoH/^     fttddtis* 

ftitu^m,  ^^^nkfiMJoGuiis  eurisifite  feroatne  doenm^ 
aum.omnUmr  geuttbus^f^rje.  rSa^siyiilkfert^cfrts^recte,  tt 
nrdina,  aa^x  namuu^feua^Jeaiffi^^  .auod^^tgon^  ri- 


LlB^EtR   XXVIII.    CAT.XXXnC.Xt.       4S7 

y.,C.  547»  a-^ C».N.  2o5- 


ftj»ueript^  .€tpefqU9  Sagumi99s  firvUio  exemerim:  quf^t* 
^  qut  ali0,  0is  ben^gue  .feceriuty  i0  fenanum  it^  uoluiffe^  fieru 
d»uum  pittmHH'^^  i  H^j»  Cffi^lJA  7H>9erint.  Looas  inde 
lauiiaqu^J^ari^  praeberi  juffar,  et . munerjs . ergO  in  fin^ 
gudos  <4«ri  ^iftQ  ^ixiinus  dona  ni^lli^.  aeris.  I<egAtiones  de- 
indi^  oeterp^  'ia  (^mBtum  im^o^ootae^  auditae4)!je«»  £t 
p^entitmaSaguntirm^  ut,  quatfnus  tvito  poCC^t,  Ita« 
liam  f|pe|QUi»iun  ivent,  duaas  dati,  literaeqn^  per  oppi- 
da  ioi^iUM»  ^  vA  Hispanos  copaiter  acciperent.  Tum  de 
republjca^  4«  eKercitibus  fcritiei^4i<i  de  proirinms  ro« 
latiun«      .  <      .  .     .  *  ^      '  t 

•      •     •  t 

i  .  .  *  «  .  •  . '  . 
'  X{i« '  Cnm  Afrieam  noTam  jprovincaam  extra  fois^ 
tem  P. -Scj^iorU  d^ftinari  honunes  faina  fer|reat,  et^pCo^ 
nulla  jacBfr}t»di^.gloria  conjtetitiis,;  non  ad  germidttm 
modo  beUupfti.rfed  ^dJiniendnmf  dicei^et.lavconfujam 
cleckrafeiiiii  ^Hi^  'i  heque  aliteirid^fieri  poCCfti  .qiaam;£  ip^ie 
iifi  AbaQam  en^PoUuia  trap^^pprtam.,  et^.actnnu^  £s  idt 
p^r  populuTD,  aperte  ierretj  li  feiiatus  adTerfar«tiir,r  id 
eonlilinm  haudquaquam  primoribus  Patrum  cum  place» 
Mtv .  oetQtiqiiei  J^ei'^  mato^  aut  «mbiftioneni  miiflat-ent; 
Q;'FaUa»;9(aniQius  ycf^ttta«fehiieiitiamt,  "Seia^HnqxJ&ti 
multi^  ^firjlmniierif .  .Pm^ii'  Cfmfntdpttj  rem.MC$aim^.hm 
iiemo^  Aktjtp^  jm  frufitt^  hxibit»r.um  mratwim^^y  qtdy  *um 
quam  dt  imtfpta  rt»  di  Jfirica  fr$vmmia,fjtnttntiatmdS^ 
rk.  EgQ^uutim^frmnh  4Uud  ifftprtk^  quJmmtm^mjan 
€eriu  frmhtM  Aftica  c^ukfiWi  fosrtis  ac  ftiam^i^fit^ 
spmm  usc  fiuatuvcettfuit  it^/knnc  .anmnn  frtfiriMciitm  affi^ 
Mtc  papulks tJHJfit*  dcindt^^.ji  tft^  ctnfnlemfeuarti^i^Mis^ 
Muory :  qni^  mtra  ^ransacta  fimUtnnia  ft  rtftrrr^  fesuuium, 
btdibri9  hj^t^  ,n(om  ftnatfHrem  mcifilot  -  qsii^  d$  ^no  can*' 
Jblitnr^i  Jnit.tiicet\di(it  ftnt^Ham.*  Atqna  ega  ttrtnm  ha^ 
hfft^^  ddsfenmnfiJniH.at  ifia  fifibtationa  in-A^rkm^^tna^ 
jmtndiy  inarnm'  rtpmmjnbtundinn.ofimontm  iffttnninsi^ 
injitat^  ingenioi  mtocuncta^ionix^  .qnam  mmtum  figptiam^ 
q^'  kmkaes  adoltfc^entts  fano  affcfient^  dnmna  fotnittatf 
a^nc  atiatnsn  <  fgtciojiora  ffma  adfptctn  cot^tlta  Jamptr 
vifay  nma  njk  miHora:  dMins^  abtreciationis  atque  oi** 
vid^  adsHtfns  crtfcesttm ,  in  dksf  glorim  fm^ffimi  eon* 
fuHt/    A  qna  fnfficione^  Jl  -.m  mqne  vitik  aan  et  mfires 

Ec  3  ^h 


*38        L  1  B  E  K   XXVHt    C  n ».  XL.  XU 

U.  C.  547  a.  C.  N.  205. 

mii^  nt^liB  HcMtu^a  i:um  'qUinq^i  co^fitUtABs  ^  ttmum* 
fue  gt^jriae^  h§Ui  domiquif  ffnrHf  viudk^t^  «hr  f^n» 
fa/lidim  €}us  fim  ^  quam  d^Jkbriumi  aetof  fikm  'ik. 
nt,  quut  euim  miki  amttlatio  cuut  eo  effe  f6tifi\  qui  m 
fiUoquidm  meo  kcquMltf  fit?  Me  dictutormt  tm^ip. 
nm  adkuc  vhibus  ^  et  iu  Cfltrfu  mg^fimartm  t^lmm  tjm^ 
r^mjamem  mttko  aut  iu  Jttatu%  aut  Md  fOfttbm  isuii' 
vitj  quo  miktus  inftctauti  me  magifir^  etftrktim^  quoi 
fando  ituuquamantt  auditmnerat  ^  intfiritm  mtfMm  ie- 
Tquartinr.  Rtbus ,  qum  ^M/  m  affefttf  mu^i^  ^^  i^ 
aliorum  judicio  mihi  comforatus  erat,  fua  mox  ,€onfef* 
fiane  iue  fibi  fraefsrret :  u^dMm  ego  ^  ferfuttctus  km* 
rHkss^  •  artmiua  mii^  iftque  hemuUtioites-  temi  adtiefcentt 
fioreuiiffmo  fropottm^  ^Meiieeit  t^t  uitiU' ja^viveadtt 
JM»  foltim  f^bns  oerewd^  fiffo^  fi  kstie  wpgm  fturit^ 
AfricuffritAnteia  ^e^nutttr. '  cum  ea  glorim^t  qtmt  ftrtt 
of^y  ^svmluui  nfttfue  morimtm  ejt»  Vincetm  ego  fro* 
hibni^  Humiiahm ,  nt  w  wUr  i  quonim'  vigetm  um  vi* 
taSf^Mm  viucifoffiii  '  ^ 


,.  Xhl.  ^lUudte  mihi  iguefiire  ^  Pi  ile^^tteHd^Mlum 
ority  'fi^J^cdm  .«  nte  iffo  mnqttm  fUtris  J^tsnm  itmi* 
sMWTf  <  qetm  -  remfu^icamy  fi^erim^  *  m  tttm  qntdnn  ;'o« 
rim  iit^  ,f¥blieo  fruifoneMr  qnanqnifm^  fi  m  btBun 
metitim  inltvkai    m  is  hofiis  tffet^  <  cJr  qao  nicto  uild 

Jiorm  qunerenemr,,  4pti  Ha  inbdinreHnerei'^  etfi'*i 
oup  ftMcoifaceret^  fimtd^  cm  heBo  mmarim  glititt 
tu^  iffe^w^tum  videni  foffee^  Cm  -vim^lfytnibal  k- 
Jtis*im^itmt  extrcitu:  qmrtiundieimm  amtfnt  itidtm  ^* 
Jisk»yfomiibis  tfi  PI  Corkeli^  ^^rpa^ttmrfiihft^ 
fiMr,  .fifi  iv^  funerufn^  m«  -etettM  nMs  sanfit^fnits  ^ 
efos^uk  Itaha  ^rfnlerisj  ea  5  fieett  fenes  ^C;  i^ttntitw  ffi^ 
risr^  Pmici  jfierfetrati  heUi  iitnlus  fuit g  'it$  fenes^ti  i»J» 
fuarit?^  Ntji  m$  Hanuknr  HannikaK  dttst^fraefnrt^ 
tbtsV  ^^  tHmd  ielim  huia^  mut  vietnrist  iinm^ir  cb- 
tiorque^  qum  htiiC^  (m^do^  eontingoi^  mt  ir  CwfaW 
vimnmus)  fittura  efi^  )^iKtfifhnis  4tqtte  Sr^  d^F^ 
xiffe  Hmmkarm^  quam  hnhm  exfnUffo  fotnoS  otj^^ 
Hanuibah^^    msMs^     Ne  tm'quidm^     etfi  ntipi  f^^^^ 

qptmjfenmm   glomm  mphttaris^    JtUspn§i0  f^^^y 


Jium 


L  I  B  E  R  xxvm.    gap.  xtt  xtn.     4i% 

U.  C  547.  a.  C  N.  205 


1    I  I      l> 


fUawi  MiMt    ^tMo  libirM  ^oristus  fueris.     Nondum  is 
9fi  H^nnibol^    .quem  ffo»  magii^  timuiffe  vidi^tur^  '  qusm 
tontmjiffe^    qui  diui  biUnm  maiuerip^     Quin  igtur  §d 
koc:  uceingfris  yl  nec  fer  ijlos  ^rcuitus  ^  uts  cnii  in  Afri^ 
Mt  trnJHeriSy    feeuturum  te   iOue-Hankibalem  fperesfor 
nur^  ^iton  ^ew  hinc  itinere$  nhi  Hannibei  efl^   eo  btUum 
fyttendis^    Egnf^iam   iftm  f^dekm    beBi    Pnnki    fotraii 
fetifP^    Uh  et  nakura   frittr  efi^     tna   eum  difenderir^ 
niie^  ire  offugnatum.     Fax  ame  ik  halia^    qumn  M' 
htm  iu  Africit  'fit;    et  nobis  f^ins  ihcedat  timor^    qumu 
Ultto  Ms  iuftratnr.     Si  utrumqui  tuo   duetm  aufpich* 
^ue  ^erifoufi\    Hannibule  kic  vOftk^    iUic  Cartluiginem 
axfugnun    fi  aher^  utra  victoria  novis  eonJuUims  reliu* 
quendu   tfis    f^ior    eum   major   dariorque^    tum   eMf4 
Hi»in  infeqn^iis  fuetit..    Ham  nune  quidem  ffaeterquam 
quod  ^  iu  ttatin^t  rn  Aftiea  d^^t  diverjbs  ipcercitu^  alera 
mtrarium  stoufotejl;  fraeterquam  quodt  unAe  ct^ffee  tuiu^. 
mur^  UnAe  comm^mibusf  ftaebeniis  fufjiciamus  ^   nihii  rr* 
Uqui  efii  quUt^  fjericuli  ianinm  ^  quantum  dijiesstut%  qnem 
pi)litJ    B.  liiinins  in  halm^   P^  Scifia  bettnm  iuAfticn 
geref^    Quid^  ft  (qupi  mnes  Hii  <^m^n  anertaut^  .er  di^. 
aeti  etiamtefovmidas  animus^  fid\  quue  accidgruuty  ac-^ 
Hd»r4  foffum)  e$  vietor  HannMH^  kre  ad  urbem  fetgjOi' 
g»m  dmum  ii^  ednfulem  at  Afriea^    ficut  Qi^  Fuhium  u 
Cafu4%  attiffemus^  Q^^*^  qtiodiu /Ifrica  quoque  Mah* 
iommunis  beui  er^it?    Lhmus  tpbi  $ua%  fater  fatruutqutjf 
intra  tri^inm  dies  cum  e^ereitibureaefi^  documeueo^ Jiut ^ 
itbi  ftraUqtkyi  aunasy   maximit  vebus  terra  mar ique  ge*^ 
f^endi^y   umfUfJkuim  nometk  aifud  estteras  gente^  f^uH 
Romani  vefitue^e  famil^  feemdfh:    Ditis  medefdkt^  fi 
reget  imferatoresqui  ^  iemirfi»'  hefiium  terfai  ttwgref^ 
fis  cuuk  ma0imisi'  cladibus  fui^  -ix&eituumqu^  Jkarumtu 
ujmerari^  vilkUM    Jtthenienfes  ^  fntdenti0iha  civitas  ^beUu 
6mi  rdietOi  auetore  aeque  t0figto  ac  nobiU  juvefie^  maguii 
elaffe^  in  SicUiam,  ttmtsmiffay    unu  navali  fugna  fivnemem^ 
remfublicm  fum  iu  ferf^Htum  ^fiisteruutk 

XLlhEsttetna  er  Ukuis  amiqu^  refeto^  ^fiCM 
tadam  ifin  at  Mk,'AtiHus^  in^figUi  utriusque'  foriuUita: 
ixiutptm »  titHt  dffwukit^  fint*^  « Nat  tibi^  if.  C^rhV 

Ee  4-  ^         «*«» 


44o  L  I  B  E  R.  XXVm.     CKt.KUl. 


U.  C.  547.  a.  C.  N:  2o5» 


«   taMMMMta 


cttm  ex  aho^Africam  canfpfxeris  ^  luins  tt  fO€m:fiiifft 
Hiffaniai  tuat  viiehntttur,  Quid  tnim.,.fini>llt?^  ^cm 
'mnti .  prae$er  oram  Italiae  Gailiaequ^  vt^tus  Emforkt^ 
iu  urhem  fociorum^  ckffem  afypuUfii:  txfojitos  milimi 
fer^sutijfim  omHia%  ad  focioset  amitos  fsopuU  Romi 
Tarraconem  ,duxi/ii:  ah  Tarracone  deinde  iter  per  pnt- 
fiiia  Romana:  circa  Uernu^  exercitUs  f^trU  fatrmsiue 
tui,  fofi  amiffcs  imperatores  ferociares  ^et  calamkate  ipfi: 
dux  tiU9t»ltuarius  quidem  iJie  L*  Marsifu  ^  et  miihaTi 
fuffragio  {td  sempus  lectus ,  CfUrum  1  jS  itotnlitas  oiju/li 
honotes.,  afiLornaKem^  ,claris  iurperat^ilsus  qudlijHt  artt 
heUi  jfar:-  ofpugnata  qfer  fumntum  otium.CarthagQ»  nuh 
trium  Punicorwn .  ixarcittttim  ftfcios-  defendente*  .  Cetmy 
netfUf  ea  elevo ,  nuOo  tamtu  modo  A/ricd  beUo  compire»' 
da;  uhi  jton  portus  uU.us  elajji  m^rae  apertuSi  ttoHAgfr 
jpacatttS'^  ,  non^  civitas  focia%  >*^»  res  sunicus^  noa  con- 
fi/iendi  nsquam  locus^  noHprocedendu,  Quackmiut  cir' 
cufhfpexeris  f .  kc^fiilia  omnia  atque  inf^a. ..  .  Au  Syfhtci 
Numidisqste ,  credij  ?  fytis  fit  feml  creditum*  .Nouft»' 
fer  tatteritatifi  feiix:  etfrausfiimin  p^rvis.fibi^^nt* 
firuitf  ut^  £um  operae  preiiumfit^  cuHt  m^rcede  tMff» 
faSat^.,  Nqu  hqfi^s  pa;rem  fatrttumque  futtm  armis.^tiusy 
qnam*  Celtiheri  fnii .fraude  \  ^iroituneiter^nt :  ntc  vl>i 
ifji  a  Ahgotte  et  Hasj^mhah^^  Mofiium  ducikus%  qtisnnm 
0b  JbtdibiU  et  Mandouijo  in  fidom  .atcept^ .^  /  periculi  fuit> 
Numidis  ttt  credere  ffite^  ^  diefectionm  mHitum  tUQru!^ 
axpertus ?  Et  Sif^hax^at , Mafiniffa^fe »  qum  G|rxi«g*- 
ftienfes^  mdunt  poteuies  iu-Africa  effe;  .  tartkagi»^!^!^^* 
qum  qtmquam  alium.  Nunc  illos  amulatia  inttr  fifi 
4t  ommf  \^tmfaa  certaminttm  acuunt  ^  quia  procul  txttr^, 
stus  meius  efi^.  Qfieni^e  Romana  armay  exerciittm  «/««• 
geuain  s  velut  ad  x  conmune, .  refiinguendum  inceudium  ^^ 
4ttKrent,.,  Aliter  iidm  iUi  dsrthagvttienfcs  Hi^fonie»  ^' 
^mderunt:  aliter  moenia  fatriae\  t^mpla  'Deum^  «'^*^ 
aafpccf^  ^fendent:  ^m  ejuntes  in:proeUump^f^ 
frofequetur  conjnx  y  et  fv^vi  liheri  oqcurfahnnt,  fi"'* 
forro?  Si  fatis  confifi  Carthagihienfes  confenfn .Africt(\ 
pde  Jbciorum  regum^  mojnibus:  fitis  y.  eumttio  tKtrtituh 
^a.tui  \praefidio  nudatam.  halk^  viderint^  iffi^^^^^ 
navum  ixercitfim  in  haliam  uuf-c»  Jfirica^erint;    ^'^^ 


.  \ 


L  I  B  E  R   XXVIII.     Cap.  XLII, 


Ui 


U.  C.  5/fy*  a.  C  N.  205. 


Ma.gwm-t  ^uem^.Balianbus  clajfe  trMwsmiffa»  jam  ftae^ 
ur  oram^  higurum  AlfiMQtum  vectari  ctmftat  ^  Hannin 
hali  ft  cou)ungere' juffirint?  tlemjye.  in  eodem^  terrore 
erimus  ^  in  quo  nuj>er  fuimus^  cum  Hasdruhal  in  Ita* 
liam  trausfcendit :  qutm  suy.  qui  non  folum  Carthagi'» 
nemy  fei  omnem  Africam^  exercitu  tuo  es  claufurus»  .  e 
mapibus  tui/  in  haliam  emififii*  Victum  ■a>  te  dices:-  it^\ 
quidem  minus  velltm^  .ef  M'  xya,  non  reipuhlicae  fin. 
lumi  eaufa^  iter  datum  victo  in  Itatiam  effe..^  Pat^re^ 
nis  mniat  quae  frofpiraj^ri  ac  populi ^Romani  imptrii^ 
evenere,^  tuo  confilio^afjfignare)  advetfa  cafibus  inctrtis^ 
helli  e$  fartunae^dekgare.  Quio  melior  fartinrque  es  y  ea 
m^gis  talem  praefidcm  fibi  patria  atqua  u/fiverfa  liaU^ 
resinee,  Non  potet  ne  ipfe  quidem  disfimulare.^  ubi  Haur 
%iM  fit^  ibi  caput  atqtte  ^arcem  ha^us,  belli  effe.  quippe, 
^Mi  prae  ,te  feraSf  eam  tibixaufam  trtgiciipdi  in  Afri^ 
cmiK  ilfs  9 1  ^  HafnnU^alem  eo  trahns.  Sive  igitur  hic ,  fiv§^ 
iUic  I  isum  H^ienibAle  efi  tibi  futura  res.  Utrum  ergo 
OiHtdem  firmior  eris  in  Africa  folus  ^  an  hic^  tuo  coUegae* 
fe^  tui  exercitu  conjuncto  ?  ^e  Qlaudius  quidem  et  Li* 
nius  Ci^nfales  tam  recenn  extmplo^  quantum^  id  interfit^ 
doitmcnto  .fynt  i  Quid?  Hannibalem  utrum  tandem  ex^' 
trimus  Mgulus  agri  Brnttii  ^  fruftra  jam  diu  pofcentcm 
ak  dpmo^  auxilia »  4n  -  propinqua  Carthago  et  tota  focia 
^ricei.^pate^tiorem  arnfis.  viris£ue  faciet?  Quod  iftud 
cpAfiHuineft^  ibi  m^lle  decernere^  ubi  tuae  dimiiio  mi* 
nores  co^piaf^fint^  koftium  multo  inajoresy  quam  ubi  duo* 
htts^-^exercitibus  adverfus  unum^  tot  proehis  et  tam  ddu- 
tttrtta^  et  gtavi  fnilitia  fiffum»  pugnandum  fit?  Q^am^ 
e<yi^tfjar  cpnfilium  tuum  parentis  tui  confilio  fit^  teputa^ 
Ilie^^-xonftid  proftctus  in  Hispaniam^  ut  Hannibali  ah 
ALpibus^  defcendenfi  ^occurrereSy  in  IteMam  ex  provincin 
rediit:  tu^  c$m  Hannihal  in  Italin.fit\  relinquere  Ita* 
liam  paras;  non  quia  reipublicac  id.  utiU^  fed  quia  tibi 
amflHm  et  g^riofum  cenfes  effe:  ficut  cum^  provincia 
^p  exercitu  relicto^  fine  lege^  fine  fenatusconfulto^  dua* 
hus  navibus  populi  Romani  is^perator  fdrtunam  publi* 
tmn^^ft  mqjeftaiem  imperiiy.  quai  tum  in  tuo  capite  pa* 
ticli^abaatur  y  commififti.  Ego  P.  Cornelium^  Pattes 
^onfkrip^i^,    reipublicaeno^isque^    ncn  fiH.ipfi;  privatim 

£e  6  .  ^reth 


4U  LlBEvRXXVIH.     CAf.  XlilV. 


I^»W    ■!        ■  11  ■        '  '  I     ■   II       ^ll    I 


U.  C  547-     .        a.  CL  ?«/2o3. 


fi  rmH0',pfri€ulf  iU$0im  i»  (i^cr.imtn  addun^e^^iiudtk 

vntHkm  .itxUKms^ue  txetiijtHs  mimwrf  BpuffiiHi  ^ 

jtii.  ffr$rf§MnM0ft  uBuif^  4Jmmplim  tff»^    qmm  kbmi 

fou/l?:  'MmlkMm  inwtfi^  .ialivi^^'^ofuUrtfifm\%^m 

«ri, .  txfiiudi , .  viitos*    vlm^  tmimti  tfi  infirtm^  f/^kuk, 

futm  ffro^pnlfimtL    Ai  koe  tiMJor  pgnot^um  rprum  ffi  f^ 

rmr:    htMmlaqut  l^ftium  ex  jfX^&fin^  iugreffufJK 

t^pUuu.    Ntn  Jjttr^vtms  Hamtihlfort^  tnt^t^inbih 

fofidi  Md  ft  S^ficfrem  ^r\qMe^  deftctt^ufi^  fipM  Ctifmfijtf 

nkdtm;'  qutkio  minus  quid^^m  in  Afticft.^XUnktim 

fihusfirmutMiMefttbilt^^  i%fidis  ftfeiis  y  grnnUfl^  ni  fijt' 

his  difmiftis^i^Ad  ktcncs^   ttiMn  dtftrti  $lf,foem^  vi/i^ 

mtftrit^  ilulmfRafnanoy  ftmimns.  .  JCmthngifgittitkmki  ci> 

Ijr  rolfQiritrit/^  *  mtrctdt  ff^rftns  tnilittr  kaitfte  ^  -^^Afefif  ^^ 

fmdnsqnt^  hnifiamfidti  mtttafidMtingeuin^^  'Hitmtd».ifi'd 

wmrae  jirv  «jm  inr  trajetig^.mt^.  MUdietis^  tt*  nrdtfstM» 

Afrietmt  tt  fhtliemtfnhimHmffihtltmi  tt^  4flffiifff  ^' 

nhngintm.}  Inatiarts  tt  firt^mtiktes  tx.>Afkion  enfft^^' 

mnsttio^^  ^fttmtm  Mitpmia:,nctipif^iiis*     Htsmikifftsfi^ 

ji^firtmma.fftpM  Jifmmm^^l>ii  fjtedtris  nh^ktfisvtiki 

f^tfi  Syfkax  tt.MAfini^tnx^jtgeti^-^ort^m  tgn  /tjcii*^'* 

nitar^  ut  binesnttts  tfierfid^afitn^vMultay  ^atK.ttttt» 

ikttrvtlti  mrnnpfarentL^  IkUumiSttptttitt. .   tt-JtheftTifi^^ 

dmis^  mu'detfft.fNrtnme^tmhtutkfi^  «r  eJtktncs^f^ 

ntertai  tmifitinm^  ^Jiiahehai^'  j^  F^hi^  far^fft^^^qneti  ^i 

Hnnnihriemirfedilbmjtotift  tgft  trahnmy  ^m^Ultnert' 

tintat.    Imfifk.tetrriK eognk  ^^oare  tfim^  tt  Carthtgo  fff- 

utittmjfiunrimnriffqnamfikinul^nBrMttiorM^  ^ 

^ptid  inttrintyinm,tta}»eioy  Afm  exffnntf  exertienm  fn  ^fr^ 

<«,  dMm  ttfirn  ad  Cartkaginem^^tfmvet^  TttffiifCt  l^i^ 

dttrimtmi^pimy  ^Uod  tn^  Q^  Fak*,**  eum  ninar^nte^ 

Un  vtlitanm  HanmAalr  posuiftiipraeftmtti  kocrmtktti^ 

xmntlipfnmfity)  enmuffojm  tt  paentfracta  H^mdhhr^ 

me:ty  poffm  Pi  Lipimium  tonfititm  nirnm  fot^ffimnntf^ 

ftnrt :  fuiy  ne  ^fttetfis  abfir,  fttmifkxmaximtts^  Utt  tnfrr- 

jttnt  t^mi^^ufnmjmaoimc^Mttvtttifi»,     Sii-  Httttih 

mihilo  maturius  hocy  quo  tgn  ctnftt  ^  moio  fttrf^ftitr  ^ 

hm^  tamem  ai  dignitatem  fftpnti  Rmmmi  t  fatnamjffe  tffti 

rtgtt  gtmts ftti  txttrunt  ftrtitithnt^  ftom  ai  defendtnii^ 


% 

<< 


'  L  I B  E  R  'XXVIJI.    0  A  p;  XLTV.  XLV.        Aig 
U,  C,  547.  a.  C  N*  205. 


iiMiam  ifi  *ii      .■■■. .^^.-mmmmtmmm» 


modo  ItiAia^ , ,  fid  ttd  mfertnds  ttiam  Affiege  anwi ,  vuUri 
tthHf  nnimmm  ejfe;  nec  kot  cr^di  vul^arique ,  quod  JSmmim 
Mamfuifit^  nmintm  dnetm  RMtanwuni  audire  ;  e$  friom 
te  FuMto  hxUo ,  tum  tum  de  '^Sitilia  cefttaretur ,  $iiiet  Afru 
ekmab  nefirit  exercitObu^qne  et  claf^lkf  pffn%natm ;  Mum:, 
€um  fde  Italia  eertetur  /  A/ricam  faeatam  ejf^.  Maqniefen^' 
eiiqnaHAa  vtjtam  tam  diu  Itaiia:  uratuf  ^ajte^turqtfe  imnitr 
eem  Afticm  Caftra  Romtata  fotiuf  Cartkapmit  fwtit  im^ 
mineanty  'quh»'^cs  itirim  valHm  kcfti^m  tx  m^enikus  na^ 
Jtrii  videmns.  Jffrica  fitreiiqui  h^Ui  fedes:  i&uc  tertmr 
f^?,Hf^^S  f^ulatio  agrdrum %^  (Ufectio  ficiorum ,  caitrM 
heUi  cladess  qtt^e  itt  nos  f^r  quatuardecim  annntingmtarttnt^ 
vertantur.  Qttae  adr^mfubiicam  fertinettt^  etbelbtm^  qttnd 
injtat^  et  frovincias^  dt-^uil^usagitur^  dixiffe.faHs  eft^ 
Via 'longi^i[>^4tio ,  vec  ad  vor  ferti^tns  fit^  fi^*  qmtmadmom 
dum  -Q.  FibMlix  ^  meat  rts  geftas  in  Hisfanut  elivmfit^ '  fic  ati 
^go^  conir^  gidriUm*  9jnr  tludere  y  tc  meam  verbit  extaUer^ 
tftlim^  Ntmii^Uki  faciam  y  Fatr^s  co  nfcrifti :  tt^  fi  ttUa  alim 
rt ;  modeftm  cWtt  tt-  temftrando  iHtgua*  adolefcens  ftmena  , 
vicerp:  lt4\ei^'vixi^  ttyret  geffi^  ut  tacitus  ea  Ofimant^ 
quam  ve/lrafif^mi  cottctptm  animit  kaiftretiSf  faelU  con^ 
ttttttu  tfftm,'  .•■•-•■  *    •  •  \ 


•-.»•  '^r  i     .       .  — .' 


V-». 


'  *XLV«  Mmns  «equis  anlTni^  ^u^ite»  eft  Sdpio» 
qttia  yalgatalBt  erat,  fi  spud  fetiatuin  A<m'obimui£C9tt  ut 
proTincift  Aftica'  (Ibi  deceraevetui' ,  ad  populuai  ezteta- 
plo  latorum.  ita^ue  Q,  FaiTius^^quiconful  quater  et  oen^ 
£6r  fuerat^'^  poftukvit  a  confule/<utpalam  in  CenarH  dice-f. 
nitty'  'ft^mitttretnt  Patribuf\  *^mp  de  fr^avittciis  dccer9e<-. 
i^inttf^Pat^^usquttotfftt^  qttadcenfuifftntt  an  4fdfopttm, 
Inm  imturni^'  Couo.  Scipio  rerpoYidiiret,  fe,  ^uod  e.re«>. 
|fub}ica  effet,  faicturiiBi;  tum  Fulvinsv  Nom,tgo  ignarMStf 
quid  tejfokfmrmt  fiatturmsvt  effis ,  qnatfiviy  quifft  cttm 
frai  H^^feraSy  ttntart  magist  ^^um,  tanfidert  ^ftmmttait^ 
et'-y'  mi  ft^vincimtibiy/^m  v^^mtris^  txjttntfio  decmrr 
tkffMs^  farstm  rogatvB^m  ktdstat^  « Itaqut  m  vMs^ .  ff t^ 
bnni^fUhis^  fHyf?iiio^-''inquit',  mt  ftntetttim  ntihi  id^a 
thmdfcenti^  qnod^y  atfi  im  tmt^  Jtwtmiam  dast^mtfiy^ 
mbn  fit mtttm  ijahiturms  tpmJM  i  *  mmxilio.  fi,tism  Indba^  itiierf^ 
tiAo  ot^4  vmgk  catiM'  n^at«t  1  umqtkvtm  eCb  <tribimo$ 

'        '  iatcr* 


44«  L.l  B  F  R  XXVni.    CapI  %LV; 

U.  C.  547.  a  C.  N.  ^05.. 

intercedere^  qud  minus  fao  quisqae  loco  feziator  rogi* 
tns  fencentiam  ciUceret*-  Tribani-tta  decrmruot,  S 
c^itjhl  finami  4r  frivincUf  ftrnfiptU^  Jtari  $0y,  qud 
Jfimatur  ct9fufitit%  ffkett;  ntc  dt  t4  rt  ferri  ad  fofitkn 
fntitnmr:  Ji  non  ptrmittit^  qni  dt  ta  rt  ftntti$it»  rh 
mfalnt  iktrty  aujcHia  trimnt^  Conful  dietit  nd  collo- 
qiieiiJoui  cum  ooUega  peuit*  Poftero  die  permiffam  le* 
aatni  eft.  Prof  inciuis  ita  deeretae:  alteri  confiiK  Sid* 
lia  ec  triginta  iroftratae  iiaTec »  quas  C  SetnFilius  [ttperio* 
re  anno  habuifbt;  periniffumquf^  1  ut  in;  Atricftfdi  h  ul 
erepublioa  eHe  oenferet^  tralioeret^  aheri  Bvuttiiet  bel* 
l^mL  cnm  HanpiMe,  cim  eo  exercitu».  qnem  L*  Vetu. 
ii«Si  aut  Q.  CaeciliiM*  fai  et  fortirentor  iiiter  fe,  coai' 
pararentTe,-  uter  in  Bruttiis  duabus  legioniltttSt  V^ 
eonliil  reliqutllet,  rem  gereret:  imperiumqiiA  ia  snnuin 

prorogtr^uri,  caiea  provincia  ereniOiet».  etip^ris,  pra^ 

ter  confules  praetoresque  ^  qui  exercitibas  provinciifque 

praefututi  erant^   pr^ogata  imperia.    '  Q.  CeeciKobrts 

,  eventt,  ut  cum  confule  in  Brurtits  adireriiifis  Hantiibaleai 

lyeilnm  gereret.     Ludi  deinde^Scipjbnis  magna  freqaen- 

tiA  et.  favor^  fpectantttim  t  ceiiebrati.    Le^tiy-  Oelpbos 

addortum  ex  praeda  Hasdrubalis  portanduin  miOii  ^ 

Pomponiu&  Matho.et  Q.  Catius,  tulerunt  coronain  aa* 

reani  dacentum  pondo,  et  Ijmulaora  fpoliorum,'ex  mille 

pondo  argeutl' fax:ta.     Scipiq,   cum,  m;  delectum  liebe' 

ret,  neque  imperrarfet »  .x%eqiie  magnopei^e  tetendiOett 

vt  «oittiitarios  duoere  iibi   milite^.  lieereti   tenijit:  et| 

quia  iifipenCae  negarerat  reipublicae  futuj^fmi  clalTem, 

nt,  quae  ab  focifs  darentur  ad  Borais  fabricandas  naves, 

•cciperet.  .  Etruriae  primom  pgpuli,    pro  fuis  qutsi|ue 

fccukatibus,  oonfulem  adjuturos  poHiatu  .  Gaerites  (ra- 

mentum  fooiis  navalibua  comme^ttnna^ue.  omms  generi^i 

Populonienfes  ferrum;    Tarquinienfes  Untea  in  relai 

Volaterrani  interamenta  navium-et  iirumenuim;  Arr^ 

tiiti  triginta  milli^  fQutoram,  gal^as  Dotidemt  pilst  g^^ 

fii,  ha^as  longMf  miUimii  qtttoqaegima  fummam  pan 

eu)as<}ue  generis  immero  ex!{detu|roS|  £e^(^iires,,'  rmtfS)  i^^ 

oesv  alveolof^  mola^^^^qsMintliini  in  qjuadraginta  lenga» 

navtie  apus  efCet ,    tridci,  cemitm  et«  vigiati^  mUlia  'mo*. 

ditlm ,  et .  iii;.vMMUiiiIde0wi9ntb|iS!  remiatotsQiier  coUa^ 

tttro«J 


LtBER  XXVm.    Ca».  XLV.  XLVI.       447 

U,  C  5l7-  a.  C.  N.  205. 


■.*'i.  '     .       nfiii— >   ■■■■^^^■■■t.^i.— — »m.^«i«»w 


l;uros:  P^rufiiti,  Cltifini,  JLiifeliani  abietcm  in  (abri- 
.n^das  naves,  et  irumepA  magnum  nmaerain.  abieie 
ex  publicis  iilTis  eft  laliis.  .  Umbriae  popttb^  et  pra^Cier 
I10&  Nuriini,  ei:  Reatini,  et  Amitemini,  Sabinusqae 
«get  om^iis,  m^ilites  pc^iciti^  Marfi,  Peligoi^  Marru^ 
oinique,  mttl\i  ▼oluntarii  n^mina  m  cl»rrem  dedernoL 
Cameites,  cum' aequo  foedere  cum  llofoaais  ellent,  oo^ 
Hortem  armatam  lexGentorum  bomm^mi  mUerunt. ,  Tri* 
ginia  navium  carinae^  viginti  quinqueremes,  'deceufe, 
^adriremes «  cum  eOent  pofitae ,  ipfe  ita  inftitit  operif 
Ut  die  qi^adragefimo  qainto,  quam  ex  lilvis  detracta  mii»> 
taria  erat,  naves  tnftoructae  armataeque  in  aquam  edflr 
jdnctae  fint^  .         . 

XLVI.    Prorectus  in  Sicili^m  eft  trJgima  navlbti^ 

longis^   ToluntarioTum  feptem  ferme  millibus  in  naves 

{mpofitis.     Et'  P.  Licinius  in  Brtittios  ad  duos  exercitu$ 

cOnrallares  vcnit.    ex  eis  eutn  fibi  fumfit,   quem  L.  Ve- 

turius  confid  habuerar.     IVieteno,  nt,  qtdbus  praefuifTet 

legionibus,  iis  praeeffet,  (facilius  ctim  offuetis  imperlo 

irem  gcfturoro  ratus)  pcrmHiu    Et  pracMrriBS  divcrli  iiji 

pvovincias  profecti.     Et,    quia  pecania  a<J  bellum  de- 

ierat^  agri  Campani*Tegionem ,  a  foffa  Graeca  ad  mare 

▼eVfam,  vendere  quacrtores  ]ufli;   indicio  quoque  per- 

iniflb^  qui  ager  civis  Campani  faiffet,   ut  is  publicuis  po« 

puli  Romani  effet.   indici  praemium  conftitutum^  quan* 

tae  pecuhiae  ager  indicatus  effet,  pars  decima,     Et  Cn. 

ServiHo  praetori  urbis  negotium  datum,  *ut  Campani  ci- 

TCS,  ubi  culque  ex  fenatusconfulto  liceret  babitare,  ibi 

habitarent;     animad\erteretque  in  eos,     qui  alibi  Iia- 

bitarent.     Eadem  aeftatia  JVlago ,   Hamilcaris  Bins,   ex 

minore  Baliarium  infula ,  ubi  hibernarat,  juventute  le- 

cta  }h  daffem  impoQta,  in  Italiam  triginta  ferme  roftra- 

ti^  navibui  et  mtiltis  onerariis,   duodecim  milJia  ped|w 

tum,  duo  ferme  equitum  tfajecit:   Genuamque,'  nullis 

praefidiis  maritimam  oram  tutantibus,  repentino  adven- 

ta  cepit.  inde  a^  oram  Ligurum  Alpinorum,   a  quos  ibl 

motus  facere  poffet,    daffem  appuJit.    slngauni  (I«igu- 

rum  ea  genl  eft)  bellum  ea  tempeftate  gerebant  cum 

Epanteriis  montanisM      Igitur   Poenus,   Savone  oppido 

Alpino  praeda  depofita ,  et  decem  lc^ngis  na vibus  in  fta> 


44« 


L  I  B  E  R  XXVm.     Caf.  XLVI. 


U.  0.  547.         a,  C  N.  205. 


»)^ 


tiohe  ad  praeiidium  relicds.,  ceteris  CarthaginenimiOls 
ad  tuendam  maritiiDain  oraiii)  quia  fama  ,erat  Scipio- 
iiam  trajecturum  ene,  'ipCk,  ^lbcietate  cum  Ingaunis^ 
i^aormn  gratiam  malebat,  ODmpoiira,  monui^os.  inrtitoit 
oppugnare*  Et  ciefc»bat  eocercitus  in  dies,  jl^  k.mm 
nominis  e)us  Gallis  undique  conBuentibu^.  ^  £a  /liierit 
^bgnita  Sp.  Lucretii,  ne  fruiVra,  H.asdruita1e  caia  exe^ 
citu  deleto  biennio  ancc,  forent^aetati,  li  par  aliudincte 
kdlum,  duce-tantum  mutato,  oriretur,  curam  in^a- 
lem  accenderunt  Patribus.  Itaque  et  M.  'Livium  pr&> 
oonfulem  ex  Etruria  yolonum  eacefcitum  admovere  Ari* 
mnum  juUerunt ,  et  Cn.  ServiHo  praetori  aiegotium  da- 
tum,  ut«  li  e  republica  cenferet  effe^/urbanas  legioncS) 
(Quiimpepio  videretur  dato,  ex  urbe  d^Q*  *  i^^^^i^ct'  ^^^* 
Valerius,  Laevinus  Arn^iuiA  eas  l^giones  ^iuxit  Eisdem 
diebu^  naves  on.eraria$  Poen,orum  ad  octogiitta  circa  Sa^ 
diniam  ab  Cn.  Octavio,  qui  provinciae  praeer^t,  oapta^y 
Coelius  frumento  miffo  ad  Hannibjalem  coipmeatuque 
pnuftas,  Valerius  praedam  Elrufcain  Ligurumque  inon* 
tanorum  captiyos  Cartbaginem  pe^portatite^  /  tradit.  ia 
Bruttiis  nihU  ferme  anno  eo  meftioirabye  ge^um.  Pelii* 
ientia  incefCerat  pari  clade  in  llouiiarios  Poenp&que :  ulli 
quod  Punicum  exercitum  fuper  morbum  etiam  faises  ai- 
fecit.  Propter  Junonis  Laciniae  templum  aeltatem  Han- 
nibal  egit;  ibique  aram  condidit  deoicavitque ,  .cuin  in- 
genti  rerum  ab  £e  geftarom  titulo ,.  Puniois  Graecisque 
literis  infcu]pto. 


aa»i 


•  >         . 


'  u 


>- 


EPITO. 


I 


1    ^TB  E:R   XXIX.:  1  _  Ma 

»— ^—t— ———■!— ■    iiwTT    '»        ■■■»     »<  ■  — »— »»>i^Mi— wi»— ^MMi»M,M^- 

EMTdflffi   LIBRI  XXIK/  -.-N  -r 

ir*''^    •'•V-   ^-  .-  ^    •  ■•      r  :.\-;x,..  ,.    ^    .  .  «,  -.^:^v 

£up  StciliB  C*  ImeKuT^^h  Africm  #  Scijnm-miffift^im^ 

gemKcm,  fiHiBtUm  rrffortavit^  jfi^  MBHMkM  ^MajiniffjKScPr 

•pimi  eJcfrfuitx  ionquattfnis\,    qm^mmdum  ettitfi^itnm  im 

idfiicim  tr^ifecifit.  rSeiium  in  Hisfaniq*  fimieum:^  -iVicHatm 

Mtktkma ,   ^«»4  ImdtBikf  excimvaruk;  ifje  *in  acie.  ^nmfifu 

JktiManiHS  mefafistmfHinf    Rmanif  ?  k  s^fuir*  eiediekstr  ejt^  * 

JkUg»mi^   f»  im\GAUifi.ee.  Lignrilt^  erof^   em  Afiriea  4t 

miiitnm  ampU  jmmeus  miffat    etf  feeemieiey  nuihue  mtmHim 

tmmtueerec-^fraaceprumqnai,  nt-fa^Hanitihakjttk^e^^  r$^ 

f»^«  Stfrmcufy  in  Brm^iositrt^ecie^^   #i  djocrfif^    TM^ 

Fiimfo^  frmfidim»  \  ^^ato^e ,  Hanftibda ,  $  regefki  -.  Bofa 

€um  Pmliffd  fimm^^fi»     lda4n  ntofmr  Aefm-tftk  ^efii.  Sm» 

mant  a   PeJJimunte   offidn  Phrygiae ,     carmine  in;librit 

SihyUmis  fmmm^-pelli  Italia  «^ieT^gmam  he^m  P®^^ 

11  mater  Idaea   deportata  B.oinam  e/Tet.   ^tradita  m^tem 

efi    Romanis    fer"'At^um!!:repA  HJihe.      Lapis    erm^ 

quem  matrem   He&m  incolae  cUcebans»     Exeefit  P*,:^ci». 

fio  .  Ni^eu   C«.  filim ,  ejnt  i   quv  in  -.  BispaifHoperSrafl 

viV  oftmmfa  femtmjudkatuf  f.  mdaifftenfjmmtdmm  ^aa^ 

fiofiius , '  qUoniami<  itn .  rtfpmtfttiuyjtthebnf  :    ut :  nuxnm.  iA 

ab  optimo  viro  re(a|ieretur  .c€ddie<vareta|v|ii£!«     fuofireni 

fu  itgtttof  Romait.n^rnnft    qsii  daniwtfotemia  j2«  ^^* 

miuii.  itgafi   queret:eutmK  ^  yqmod  ^mifm^: ,Proferfeftn$ 

almfnitrmf^    'etiHhtot  emrttmi   ae  .tttnfugtsfiti^famkr^^ 

Ptmiidm^   in  mamif  RommftrUuctufy  im  carcere.nmtft 

tuuf  ^.      Cttm  falfua  Miiar   d^  P.  .  Stifiont   frocfi^n 

fitb^    qpi  in  SieUia  ■ttrf^to^  im  mrlma  ferlams^  tffm^  ..tafut 

tptmm  is  luxttrianttmr ;  ^mi^  ok^^koc  Ugatis  .^m.  fenntn§ 

fui  e^lorurent^    un  ea.vfru  effeutt     furgmut,  infamiu 

^tifio  in.Aftiea»,prajecit^  ^  Jfuatmf  ftmiffu;  :r  Syftiost^ 

metfiaim  mamrnaoninm  ^lia  BmdruiFalis,  QisgQuis^  mmia. 

tiHm^    quam  ^ttm.'ScifioneifJiju9m0r4i^%'  rtutmmnii 

Mijktiffn  re» ,  it^fffUormm  i    dum  fnrd   QartkagittienJHm 

inHisfmkia  mSitm^   lun^  faftt  Galisdi^  regnu  t^idir 

itpm.  :^^m  fer  itUumfaepet^tBnfetitp , .  >aliquat  froelHe .« 

fifpliace  rtfji^.  N»i»i^v«i9  «ici^ 

t:.^%.XivU  Tom*  tJ,  Ff  tt 


'AJft    .      .    LIBER  Xkli^  '  Ci^.  L 

.'   U.C547.   ■a.CN.a.05. 

c#  <MM  dmansis  iquititmt  txfmlScipkmi  fi  jumxi$:  tt 
Cttfl»  eo  f  r jflio  /birf »  -^ejb  iinwefvfiii  Hamuatris  fim 

J^is  €t  Sjfph^if^  qui  proff  cmm  amtum  ndtVm  «mf* 
'mrmi  'vrmtrmit^  '-dk  nifiiiomi  VttcU^^^jMfmi^^  'Uktm 
wmmmmmt^    Smpromiuf  ^fn^  mi  ifrt  {2r«»o«rtoji  fv«- 

tihmt  eomJitmm  tft*  ctir/k  fimt  'tioitm^  cmptg  imm 
mMmrdtHm  mBUk    Imtmr  ^umfirtt »   M,  iMaMm  Cfai- 

*  JUum  Ntrmtm,  mmabiHr  ditcordimimii.  -mm  et  Ou^ 
tlimt  Limh  coUigui  cquum  iudtmt^  quod  jm^popult  ih 
mmmmt  uttutque  im^mtiHum /ktrmf    ct  Livimt,  "CUuiits 

/  mmii  0fmm  Ht  ^  i^ftimmimm  Mxifftt^  tt  qmi  m 
iomifiit  fitmm  im  grmim  rtdiffm.  Um  'fmms  irihv 
9m'iru  umum$^  mtririm  ftiU^ii^  qmoi  'etuim^tum.fi 
dtmmiffemt^  mfiilem>^onfidm^cemforemiip$e:fes^t»L 


*  m  ••  »  y  rf 


iBcdx^atm  -ctfntatv&iritgtte : .  ex  iis  trMmtos  |iivenes ,  Ho- 
j^entiis  aetateet  vii^iiim  roibcnrtsjineiiiies^* 
ignorahtes,  quem  fld  uEam;»  neqiie-oenturiati/^eqiie 
ftrmaii^  lerrirMtuK  Tum  te  toiius  iSidliae  junidtiim 
iniumie^ro  prin^fiipin^-^itnerers  et  fortuna^tre^entes  eqmtest 
^id^  femtm  iu  Ameftto  trajieerMt  ^  iegtt :  -  ^di^uB  ii% 
^|U#e(|ui$  ftrmi$que  iii&rQptt  ktoue  atmti>  aidellQ^  ^ 
itti:  (^ravia  ea  militia^  !pro(9ul  wm»s|  tenm  ^ari^e  niuiv 
tbo  taber^K,  'iniaigisa^pmeuh  aUlittnra  Vi^batuf;  .^«1°^ 
ipfoo  ^^6 )  fed  pereitte$  €0gna:t09q«r^  «ortim  ea  oir« 
'  ittigeW»  Ubi  ^e$,  qusie  <li6tti  (erat, ' Ad viettit,  «r maoj]»^ 
^ue/  xifienderunv  tuea^  ScipidV  r^miitfiJUni  \  to 
Msieffitm  tqHiiti  'Stculor^\ .  tm^ftum  grmm  ttiMrt^ 
tmrrtreem  mUitktm.  Si^qui^itm  duimM  eftn$y  r  t^ 
iot  fiUjm  tum  fittrii  iqumytjll^odih^^qmtnmis^  P 
gmer  otque  immtOet  m0itet  reifmhlicnt  efft.  &tfrutt» 
rmt^  quii  ftmtirtmt:  etm  boua  vemia  fi  mnslitwrt^ 
tJbi  tx  U$  vxm  auih«:  ufo  Httft^  fi  prm^i  fi  fi^ 


U'.  C.  547"-'«i.  G.;1S[.  205' 


■aMiay—>M*———i«p»— »»«■»»■«■» —1 1  ■■■■      .  I  I  ij"    ^      "  >'    I      twri— — jBi 


^rrMwrii^^  iitirum  tfftt ,  Hcdle^lhiHtm^e ;  tum  Scipio  ei, 
jjjjii^fite»  ^jgtvtt'^,  adotfjcimty  fuidfentiret\  mtk  disjimu'' 
li^i  imcarimn  tlH  exftdvm^  cni  ti  m*mk^eqtiiimque  et 
Httrm^  w^rfmenta^  mditH»  tfnigti  it  tetHM  h^c  extem* 
fl6  d<mimm  ^ittcnsj  ^erce^t ,  '4fiC9nilthk  cur^t  eqUo  urmk* 
f  M.  Lactor^MitioneiDL  iictiipfiisnh  uYium '  ex  ti^-eeentisf^ 
qao$  mermcs  hab^bat)  li:^dk.  Ubi  }ioc  xAodo  exaucto^ 
ratbimeqiiiteih  ciHii  ^r^a  in^peratoris  eeteri' iiderunt,^ 
fe  quisqne  ^dxccifare,  et  v)cari«un'  accipete/  Ita  trecen« 
tts  SiccJIb 'Romjim  eqiiites  f^bftituti,  iine  publiba  im<  ^ 
pA(jL  DocetidoriHpi  Slt^ue  ejb^reendoniiri  curana  Sicdll 
iiabu^rttnt:  (|ii}a  e(})otum'iuiperafori^  erat,-  ipfum  miliy 
taturum^  4)«d4ta  non  f^JOCst.  £gregiam  hanc  alam 
•qultufn^  ihrttrifle  ferunt,  ^  mdltisfjue' |)W>elji«  reriipubliA 
tfxrn' oAyivihnis*  l^wes  indfef  crim  infpiceret,  •pluri- 
^.i<»ru2a  &ipendiorUin.  fx  iis-mniHe^  defegifc;  'maxfime  qui 
iub  duce  Marcello  militaverknt :  quos  cum  optima 
difciplina  mMtutbscr^eb^)  %upt  etiaim  ^longa  Syrap 
cuCariun  ob{idione  peritiflin^ir  eCf&  urbiuiti  op^ugnanda- 
rum.  'nihii  enim.parruiri,  'fed Carthiigini^ jttme 6!tcidii 
agitstbat  animOi  Inde  exer^Cum  f^  oppiSbL  disp^rtitT 
fnimfeiKtum  Sicdlorum  xnvitatibus  -toperat  5  ex*^lftSlia' ad;  • 
^recto  .paroit;  yeteres  navesiweidit,  et  cumf  iiis  O.  LkeHunt 
in  Afrietun  praedatum  mittitv  novas  Panoriid  ftibdudt^ . 
quia  «  viridi  inateria  raptim  faetae  erant,  tit  xn  ficco 
hibernarisnt,  Praeparatis  omtiibus  ad  bellum,  Syracuias; 
riortdjoaSk*  ex  magnis  belli'  motibus  fatis  tranquillasy  ve- 
nit.  Oraeiires  a  quibufirtaitiltdiici  geheris,  ^dism  vi-i 
qua  per  bellum  ceperant,  r^titotibu»,  concef&is  iibi  ab 
fenatu^repetebant..  Ommuffi  primum  ratnS  tt^eri  publi- 
cam.Hdemv  pattim' edicto,  yajrtun  judidis  etiam  in  perti- 
nace$  ^  obtinendam  irtj^*4am'  redditis,'  fiiii^  re&Syracu>* 
fiini^  reftitmt.  Nonrijtos  tirtttum'  ea  res,  fed  otnnibus 
SioDiae  ;pcjpiiiis^  grata  fuit'^  eoque  eniiitis  ad  belium  ad- 
|tnrerunt.  -Eadem  aeft^iHj  4«  flispania-coortiim  ingens 
iKsBuM^r  «wiciente  Ilergete  Indibtli,  nuHa  alTa^de  caufa^ 
qu^km  per  -admiratimeMi  Sdpioilis  oontemfu'  iinperatu- 
mixr  «diuriun  <  orto.  Wltm  filffH^ejffe  uunm  dncem  Rotna' 
tiir^  ^tomrisuh  tfunmMe  inUfffMs\  reliatar:  eonec  ii^ 
tUt^mU^f^eM  '  Stifiottikup-eiiutk  ^  ^^ptem  ^trtrenfi  4«- 
.     ^ri  .  Ff,2  Mfft: 


;5a  LIBER  XXfX,  ' 


U.  C.  547.    a.CN.2o5 


tuifft:  it^  foflqmm  iM^  b§lia  grmnus  helbm  wrprtu 
gdvirfmt  twmiMem  # M  Mrcifjinm.  frmirfum  f^ 
momima  $Mm$um  ducufm  im  Hiff$mim  Rommi  kjihirm^  lar. 
trcitmm  fmoqui  imdi  vmrm  diduc$um.  i  Trrfid^  mMt 
mt  imcomdkm  tmrhm  tirm^m^  iffi.  mm^qmm  ttl« 
pcafionm  Uiirmdoi  HisfM^i  fore.  Strmitmm  €i  m 
diim,  out  Carthagimiimfihms  ^  «lU  Rommiit:  mtc  imikm 
jkix  amt  iUis ,  Jed  imardum  mtritqmt^  fimtmli  Pmlfm  A  U 
witmis  Qarthagimiimfit i  ah  H^amis\  Ji  comftmnrnt^ 
fiUi  Romamos  fojft:  mt  ah  mmi  ixtarmt^  dnfmt  (dtu 
im  firfitfimpm  Hispamia  im  f^trios  ridirn  mthtis  rm 
f  ne,  Haec  a]»q«e  dicendo  non  popuktcs  midb,  id 
Aufetanofi  quoque,  VUnnaxn  gentem^  conciut,  et  ali« 
Jinitimas  fibi  atqua  iOis^  populos.  iuque  intra  paucos 
JHks  triginta.  milJia  pcditum«.  quatiior  ferme  eqixitiu&iii 
Sedetanum  agnim,     quo  odictum  erat,  ooayenenmt 

II.  Romaai  quoque  imperatoresv  L*  LaBUiliiiet 
L.  Manlius  Acidinus,  ne  gUfteret  prima  ne^tvio 
|>ellum,  juncfis  et  ipfi  exerciti1iuS|  p^  ..agrum  Aob^ 
num,  kottico,  tan^juam  .pacato,  clementer  duetb  im|^ 
'  tibus,  ad  fedem  hordujpi  pevvenere.  triom  miDinm  if^ 
procul  a  caftris  eorum  pofuerunt  caftra.  Pi^imo  per  |^ 
fpixos  nequidquam  tentatum^  ut 'diToederf^tur  ^  annls. 
«lein».  cum  in  pabulatores  BJomanos  impetus  repente  ab 
cqidtibus  Hi^ania  factus  ^let,  lubmilto  ab  ftatione  Ko- 
mana  equitatu^  proelium  equeftre  fuit^  haud/£nue  meiao- 
rando  in  partem  ullam  erenttt.  Sole  orientai,'  poftero 
die  armati  inXtrucdque  omnes  mille  fierme  paHus  pfocol 
a  caftris  Romanis  aciem  oftendere,  Medii  Aiiretaiu 
erant :  comua  dextrum  IlergeteS|  laevum  ignolu^es  tene* 
bantl^fpani  populi,  -Intercomuact  inediamd^^"; 
tervalla  patenda  fatis  laia.fecerant^  qua  equitatuint  ^7 
tempu^die^  endtterent.  .£t<Ilomani,  more  fup  exerci* 
tum  cunx  inftruxilbnt,  id  modo.  hoiumn  imitati  M 
nt  inter  logipues  et  ipilp&tentes  oquidYelinquereat  y^ 
Ceterum-  lo^tulus^  ei  pakrji  4ifim  equld  Jore  ni^ 
quaepriorindelu£centem  ,ii^teirv9dlis  hoftium  aciexii  eq»^- 
tes  cmilifCet,    Ser.  CprneHb  n  tribUno  miJitum  iaxsp^^ 

e^uite^pcr  laitteutes  i^  h^uum  «cie^Tias  pciniiitf^^ 

.  equoJ 


LfBgR  XXBC.    Ck».  K.  Itr.  4SS 


U.C547-        a.€.N.2o5. 


M— ^<l1i^         ■  I     II 


e^iios  jttbeat:  ipfe^  eoepta  f«mttn  profpere  '^^deftri  po» 
gtia,  fittntain  ^orauis,  dtim- cedenti  doodeoianaa  l^oni^ 
l(iiai?  sYi^lMvo  eornii  adrerfus  Bergetes  lo^ata^at,  terdant 
dedntam  legionem  &x  fbbfidiis  in  primam  adem  fcrmfif 
mentttl^iducit;  poftqu^atqiiataibi  pugna^dl,  ad  L. 
Itfanlium^  iniei-  prima.  fignavhortsnteih,-  ac  fublidi% 
<2tiibiis  ^re^  poftulabat  locis,  indnoentem,  Tenib  >  indicai; 
tuta  lEib  lae^o-  ^017111  elTe :  jaim  milTum  ab  fe  OttmeKuitit 
Senrium  procella  e^eftri  boft«s  circumfofurma;  '  Vix 
haec  dicia  dedisfrat,  cum  Romani  equites;  <ift'niedios 
inTecti  koftes^  limulipedelh-es  aoies  turba^ftint^  fimul' 
«quitibus  Hiqpanomsei  Tiam  iaonittendi  e^uos  daufe- 
^runt.  Itaqtie^  ^nnifEa  pogaa  equeftri^  ad  peddirem  His- 
pani  defcenkleiimit.  '  llomani^  iknperatoreSi  «ff  mrbato^  . 
iiofd^mi  ordines,  et  trepidaii^eni  pavoremqve^  et  fli»> 
ctuantia  vid^runt.jtigna,  hontiancur,  orant  militeSi  m  pir^ 
culfos  in^dant'^  iieu  riJHtui  atitm  fatuHnur»  nen  fua- 
tinuUTent  tam  infeftum-  impietam  barbari,  mi  reguloi 
ipfe  liadlUlis  ^cum  equitibus  ^  pedes  degreiffis  asite  pri. 
ma  figna'  pedtituin  fe  objeoillBt.  Ibi  aliquainditt'' atrodt 
pt^a  ftetxtf.  tande^m)  'poftquam  ii,  qoi  circa  r^em,  £»• 
ndnecem  reftamem,  deincle  pilo  terrae  affimm,  {»iignik 
b^t ,  obmti  telis  occubuerunr,  tum  fuga  paffim  oo^tai  ^ 
pluresque  caefi,  qaia  equos  oonfcendendi  e^tibtis.^a* 
tium  non  fuerat,  et  quia  peroulfis  acriteir  inMterunt 
Romani^  nec^  ante  abseefium  eft,  quam  calbxis^  quoqoe 
exuerutlt  boftem.  "  IVedeoim  miUia  Hispanorum  ce^eGi 
eo  (Ue,  octingenti  fisrme  captii.  Romanorom  Ibciormn- 
que  pau}o  ampiii»  duoenti,  maieime  in  laero  cornu^ 
ceciderunt.  Pulfi  caftris  Hispani|  aut  qui  ex  proefio 
effugerant ,  fparfi  primo  per  agroS|  ddnde  in  fnas  quit» 
.que  ciTitfttes  redierunt. 

Ift.  Tum  a.  Mandonia  erbcati  in  condlium  i  eon»^ . 
queftique  ihi  .clades  fuas,  increpitis  auctoribos  'belBt 
legafos  mittendos  ad  arma  tradenda  ded^tietiemqtie  fa» 
ciendam  cexxTuerunt.  Qoibns,  ctdpam  in  mdton^em  belli  , 
Indibilem  ^  ceterosque  principcs ,  quorum  plerique  in 
acie  cecidiirent,  conJFerentibtis,  tradentibuscpie  amu^  et 
lUdeniibMjefe,    refpcmfmn  eit:     1$  deii$^f$um  im^ 

Ff  3  uccifi 


\ 

^ 


J 


y.  C547-»  •'    a.,  C..N..ao5. 

a^i         nm     PiM^Mi  I TTni^Tn    i     i  i     '     t  i 'irTrw^-rwT — n 

S4tmm '4ii^§$amowumqu€ ^   tr.  diim^ps  ili^itm.fifipi^ornm 
ueswro^-    Ua^o  dicta  Ifigatis^   rettandatiiqtie  k»  oond-» 
linnu    Ibi  Mandofthis  oQter^ue  pnncipes  comweiieiifi 
ettradUiadruppUc^um*.    Hisp^oiiaepopiilisrefimlapaxt 
i(iipen4ium.ej)is.  4|int  duplex  et  friimetttiim  |n   >Qen« 
fiiuli  uiijfeisEtHtutnt  •  I^gaque.et  tog^  exercilni»'  jei  oMides 
nK  trigiati^iienKi^  popnlis  a^ptL  .  Ita  Hispasixae  reliel- 
|anti&<xtvi|inJtUv  h^ud.^m^g^oraQotu,   intra^pauf^oa  dies 
cm4tQei..eQjPi»pinelIo4- i|i(AFi*icam  omni^fterr^  terfus, 
C«Nl«4elii»^  .iiQcte  .a^liipppuem.Kfipuim  cmit  apceOiflert 
lno^pris9a..ad.popxilandYiin  agrum  fa]^ £g)U5  milltes  fo- 
<So9qi|einitt¥alea  duactt.'  Ointu^us»  pacis  modo  inicuriore 
jtfendb|it4  nmffo».  cLajes. i^ata :  xiuntiiqQe .  tirepidi  €ar. 
tba^eiR  ^rrpre  ingenti-eamplevere,  daJBemRoma^in 
Scipieo^mq^U*  iinperatar^n  (et  lama  fuerat^  jajsa  in  SU 
ciliaiQ;^  tiim^grefliUD)  «dveniffe.    Nec  q[uet  nacves  -ndiP^ 
^  tsnt^  WQ  q^anta  mamisiagros  p^pnlarettir ,  £atis  gnari^ 
simniain.inaius^  metu  inigentei  aocipiei>ant»  itaquepri- 
mo.temHT  paTorqu^)  detn  moeftitiaanjinos  inMQit:  rsa* 
msm  firff$mm  mut0fff  ^  m,  fui  umcb  iffi  e^uemm  Mute 
mofuii^  Ktmd^  kukuiffsut  vittures^  firatnque  ru$  h^imu, 
ustsreisHn^^  pmues  ItuH$f  populf^  uut  vi  AUt  tmksmtme  ts 
deiUsipusm  ueeepifftut ;  ii^  ^et^  Mtrte»  Afrit»  fojudi* 
iieues  gs  jDkMiwsm  C^nhujgftsismfmriforemt  ^  u^quMqum 
puri,  mt  fi$fituti$  ea  rtAore^   4c  Rbmmi  fuijfent.     lUit 
Monmem^fh^pu^  iJUs  Lapism  juueututm  fruehuiffjt ;  ma^ 
jorsmrjmp^r  frtqtt^utiormque  fro  to$  caeffs  osttrmUm^ 
fuMefeetsc^      £Mmt    flebm    imbeOm    ist  jogris    effe, 
mtrced^  jPftmri  aujiiiia.  €sc,  4fris^   geuteaimum  mrm 
^  ffeimobili  atque  infiia.     Jmreg^^    Stfpkacm  poji  ceBot 
.  quium  cum  Scipioue  atienatum;    AUfiniffam  aperta  dife* 
0ioue,  iuftfiiffimum    hitfim.      mihil  usqum  rfpeff   milul 
fttxHii  4ff$^  \  pj^c  HUgomnft  cx  tjaUia  movere  mmhm 
guidqumf  uxc  CQ^jungere  Jftfe  Haitnibali:  a$  HamiibaUm 
rpfumj^m  et  fqma  fitufcere ,  at.tfiribus^  -      ^ 

*■         .  „      '  ■'  ... 

V    .  Xy*.    In  kaec  defienda  prolap&s  ^I)  resc^nti  nunb^ 

IMmios  nirjjj^  tf^or  iuf^ai)^  rerfpagrit  adcioi^taad 

/4  9tt<^ 


LXBEH  3EXIX. .  -«A.*.  w.  y.  -  4aMk 

^     U,;C  547-    •  •  •a.C  N..iSAS.  ' 

^B»iiaiii  znodo,  o^viiott*  praefoitiibiis  periculi^  hc^im* « D#n 
Ittttts  rapriQDbg. »  nrii^  agidsque»  habinci,  placeiy  imMPt,  9A 
QondvbomdA  Ahoxxmi  auxilia;;  TOinuro^inrbezni^  iri^mii^ 
titm  eottTehere  y  telft^  armi  fta^e  /  uUtroere  nate$^  4il 
laittere  ad.  Hifqgaaeip^dTerlij^  Rooianam  clafiCem.    Jmm 
)|aeo,  ageijLtibtv  nmiitiiRS  tand^Ba  y^t^.  Laelimn  ^  noi^ 
Sdpionemy  cc^iasqw^,.  qaamae  adt<ix]i9fltiioxies  agtpnuH 
&di  fiiir,  tisancv^cta^^Xummae  helli. mdem  a41ittO'inSi^ 
^ia.  eSe..   iia  raffu^amm ,;  miiuque  akl  &yphaoem  leg4( 
liomsv    a]io$^iie  regojos,    JirmaiMbie  locietads   c^m^ 
eocptae*.   Ad  Pliiiijifnim.  quoque  ^miili,.  qtti  dtipeiitaavt 
geilti  taJeatariMdlicrmitiir  ^  wt  in^SiGiliam  mat  bi  ItaliaMi  ^ 
ttajieeret*.   IM^<et.  ad  daos  iQipcci|topeain  IiaKimif  VM 
•mtd  terror^  Si3i|>il>nem  retineKem:.  -ed.M.agoninn.  ^non 
l^egati  modi>^  fe^:  viginti  quinque  na«es  Jongae,.  fsr  mtk 
Ka  ^editum  ^' .  ooungf nti  equites  ,• .  fe^tem»  elepliantit  ^ 
Jboc-m^ignapecibiia  a4  condupmditamdlia,.  quibuaAaik» 
turpt;opij3^  «vbexiilVmianam  exeroi^osn  admoteQreti;CaaDi|^ 
|Lmg^i:etqtie  £^'tiiMnuba1i«L'  (j[aec  CanKi^e.  patraiM»» 
a^abantqyre:,  '  Ad  l4i^llium  praa^Ui;  ingf  ntes  ex  a^rof  in^  ' 
e^ml  ac-  lioda  praeSdii^  agentem/  M^^iS&iy  SejioK  Ro^ 
^anae:  dalSsf4mn|!as,,camequitibx9  pai^  t^enit.  Is/f|»i^ 
terrmk  ^gijJ^  Srifime  qaeSpoj^g,  fpnut:  nra»^^  nomjl^  9m 
$Keiium  im  AfirKmt^  trt^iciffit^  '  fn«$^'Qtti/i0g9i^^ 
to/i    Sjffh0C€  imf0iit6, ^fimtimit^  M^.i   fumimtmim 
lynrtm^  fiJHmtimm  ad/Ma<,  utvetit^   cmtn^mmkf^^^ 
mihik  fimiM  fiti^ium^  Rmmis  .uetttimm..     Ifwtm:^M^ 
mfiimulmM  Seipom^$   uecijgitrnj.    St y^  qum^pum.  i(A 
guo  fMl0u  ijfitryim  hmt  ieuummufUt  icfUsi  uffu^ 
tmu:  ftJitum  i^immquik    tJet  iffi:  Lmlkh  mrmdmufJi$ 
Aftktk  iffi.    chjj^  cridin  frcfictm  a  Certhdgiui  y.)cum 
ipm  y,  affemt:  &ifHwt;^  iton:Jmtii  tumii  cj^f  eiutrM  ,eir*t 
mmeu^    '  .  ^  '\ 


1 
y..  AhJbooIermoiiedinuQo^MaGmC^I^ 
dle*  narea  pra^di^  onuftas  ab^Hippone^rqlnt,  reil^eptQsqua' 
m  Sietliam  mairviata:  I\9b£niila&  Sdtpioni  esrpbluit*..  Ets^ 
den%'  ierme;  diebus.  nares  ^  quae^  ab-  Cartbagine>  ad  M^agO^ 
neipoi  mlQke*  erant^  inter^  AJbmgaunos  Ligurea  Genua^ 
que  aoceU^runu  In  iis  Jocisl^  txm  f orte^  flf^gd  t^ebif 
•    -  Ff  4  daflemr. 


iS6        tfBBR  xxBc.   cat  vrtn. 


iMiMi 


•iJ.  c/54y.   a.  clsr.  2ds 


■Mii 


cJafiTeai:  i|m, ^  legW(pmnVa«dias  ve«4>is,  iubenSmfc«- 
0rcitii&  qa»m  maaBbiw  o^ittpajfare ,  «templo  eriiwm 
rt  Ligttktiuift  (nain^eiitiriusqiie  gemis-iii^m  HA  md- 
tifiidD  erat)  cdndJiuni-  haliiatv  #r  miffitmfi  4i  eof  vinlj* 
^ios'imlibir$a$ms  ''aiifi  *rv  ut^f^vtrji^^  mtnfiiii 
Aiomo  frseMiaififidi  fmdntif  viriimw / ^mq  €9irM 
M  itfitef»  ipftvmry  f^'  iormn  ^t^fkmii^Mffiti  jDmts  ixtr- 
eitui  Rm^mQs^  iiammiin^  GMa\  '  ilterum:in  ktrurk  (§(* 
fktii  Jcirw ,  Sjt.  Luentium  Je  .cum  Af .,  hivi»  junmruB, 
mhu^  millia  iffit  ..«iW  urmanfk^efftt,  .u$  iteatoi  ^ci. 
htti  dmohtfi  neircltAui  Romauii^ifi^dsu^.  ;  OaX&Jjm^- 
^mm  4&  ii  fmmnal^uimm  effe^  Mdxmne&^  /«d,  em  m 
^waMumta  imra  tfii^ ;,.  alnru  itit.fiuit^  terra  Em* 
fiayrofa  pt  e&ufpettu  luAeaut^  .fi  foknu  fiuty^dHs. 
u^tum.  p^/efe^ ^'fim^uuu i  >9»templ0  iin/efipi  jatrin^ut  tt- 
hrcitMt  iu  agrumi.ijuitm,  iueurprot.  &t  iiAGaUu  deji^ 
*fitfu«f  Jluiifu^^MeediiiUilfmfari  pt^et,  ^JJfftriffUti.^i 
fwww» ^o  urbiht^e  iurum  cafirm •.Ramuuu  fi^if,  iJfa* 
$!U\hm^Ua  effe.  ittos  aemare  jmamut^^  et  fntfS^^ 
fTM  pirubeUum,  lUifUUm  affe.  I%ifirfcs'  h^  a^Twre: 
«eiiipu&;mo(]ior  dudra%%tneniiuDi  T^^ltux^  ^4  d^ep(iiS;b&- 
hTO%X,.Jaterim  Mago.miUte»,  0*^5« ltlimiffi«,  dam 
ycr  «^o«-«pi?um  tercede  concfaicsw..  coiQmeatttS  ^ao- 
qf^  MinJtf-genejcl^^ODciilt^  ad  eum^  a»  Galli»  papuUs  m^ 
•fiwiiinr.  •  M^  l4Yi4»v^ex«Kcitum  Trola»«mi  *e«  Etitiria  yi 
P«itim  .tradadt :  jnnctMS^e  Xucretaot .  &  &  M^o  ex 
Jfljp^tais  :propiu5;  vachsm  moTeai:,  ..G^snriam  ire  parat :  fi 
Baenii|^.i]afa  ^ngulb  Aipium  quietiA:fe  cwfinL^Bli »  «tjpfe 
i^.<  ea^exii  regioa^'dincdsArimimuDa«  Ital^ae  praafidioiii" 

•i  *  Vt  :Pof» redittmaL er>Airiea  jG.iAeIii,  et.Sdpioa^ 
JRimuJato  MafiniiTae  adhortationibus  ,  et  militibus,  .ptte- 
dam  ex  hoftium  terra  cementibtts  tota  claffe  efferri,  ac- 
ues(^  ad  tt*ajiHendum'quam  primom,  'intenr^t  ntajori 
ntimic  cogitatio,  Locros  Urbem  recipiendi^  .quae  fub  d«- 
fectionem.  Italiae  defdverai:  et  ipfa  ad  Poena*.  Sjfcs  au- 
tem  affectandae  ejus  rei  ex  minima  re  afftdfit.  Latro- 
ciniismagis,  quam  jufto  belJo,  in  Bruttiis  gerebantur 
»€«>  priucipio  ab  Numidj^  fiwtov  et  Bruttii^»  ij,onfocie- 


\    ^ 


riMMIM» 


t  rBE-iEi.  xsrx, ..  €y>.rfyiff>  ^       4&i. 

.>  --11       .    -  '■  ""   '  1  >  '    ■ 


mr!nwMMM«MM*.wiiPi«i«M« 


m  euxi^  tnbTem* "  t  «P^iifemo'  (Edjiiaitbqteqiic  P  )aip;l£OBtsr 
||fen»*«piadajtiira)it»  ]giiid|^^  fhitesJio»f 

iMJ^^^^ctirJ&oine^  iii  iieftitBaiagirosifiiMr]».     Ab^isistsA 

^asdti  ilMirmit.    ifiX'{€0  'eaptiTor«nir>ii«iKftvo/iiai^r  quyan^ 
lii^e  y '  aSbeti .  fatte^  apw  Boemp«r  vfclrDede  opu6  ixt  'ai!'oe| 
Loeroram'  faMre;-  •  li^  cc^n^  ^b^Ijcwesifiuicr]^ 
bos,  qui  pu^li  ab  eUiverikiactiotie^.  qmitHaamlliili-^L^ 
ctos  tradiderat,   Rhegium  fe  contulerant,    cuin  cetei;sL^ 
|iercontaatil»is>v(i:|c  «mie^,  4!^  diu««b£mt$  quk^^domi 
«ff^^tiir,  esKpofiaEfentv  >  fpem  facertmrt,'  ii  r ediem  ^'  auc  ifi^ 
fidffi  forent,  *arcem>  fe.iis  tradtturos.    ihi  fe 'lufbit^r^ 
fidemqtie  fibi  terum  omiiittm  intln:  CartltagmicnXB^eCfe/ 
Itftque ,  ut  qqi  ^mvi  deildi^io  patriajetangetantur ,  iitn!ui 
mrpiditaie  inimi«os  ulcifcendi  ardereni,>  redemtis  0db> 
ttfictplo  iii  rei]cti£Gsquey  xsvan  ordinein  e(|^endae  rei  com^ 
^futlXeiit,  iagliaquei  'quae  prbbui  e^ita  "oBferVarentf/ipfir 
ftd  Seipioii^ 'S^r«Kru&s  profecti^  iipt^&qaein  pat^exfist 
hdn  erar, .  referentes  ibi  promlChc^^wvtun:'    ctn» 
^m.ab  effectu  baudabhorrentemoonfulitfecifretit;  trib 
hiad  miKtumi  cum  iis^Mrf  Sergitts>  ik^P.  ^M^tienus  mifi^ 
itiffique  ^b  !Brhegio  tria  ^milHa  militam  I^ocrosydaccrtt) 
et  Qi  Pleimmo  propraetm^fcriptum^titre^agend^^atk 
«SeL     l^ofecti  ab  BiMgio ,    Jcala&^icd'  ^ditam  altitttdoM 
i^em  arci$'fabriDatas  portantes^  injedia  ferme  nocte  ex<eo 
k^Orv  tinde  convenerat ,  iagnuin  ded^>  j^i^ditoribus  mr-» 
^|i.     qm  parad  bntentique,    et  ipfir  fcalas  '^d  id  ipfuan 
fiftetaip  'Ciuti  demjfifient^    pluribusque  iiintil  Ioois'fcaipL« 
Aehres  aiccepiiXentf^^priuSquam  damidr'  briretur,  iil  vigi« 
les  foenorum,  ut  in  nullo  tali  nieta)  fopitos  impetus  eft 
fiictus»    quorum  geinitus  prixno  moioenthmft  exauditusj 
deiiade  fubita  coniiernatio  ex  romfno>  et  tuxtiulms  cu^ 
(^^ufa  ignoraretur ;  poftremo  oertiorreSi   aliis  excitanti4 
'bttis^  alioa»    jamque  ad  <tfr«9:  pro  le  qtrisque  vocabat:   hoi^ 
.  ftit  m.arcs  effe»  tt  eaetU  -vigUes^    oppreflique  forent  Ro- 
xl>a9ai,  'Hequaquam  npmero  pares^  xii  dambr  ab  iis,  qui 
•attra  aipoem  erant ,  fublatus ,  incertum^  Unde  accidiffet^ 
;  (bnmia^Tana   augehte'  noctumo  tumultu)  feci£{et.    Ita- 
^e  irdttt  plena  ^kobo  fcofiium  iirce  territi  BodxU)   omiOo 
i'-.;    "  ■   -      Ff  ^  "      ^cer. 


LIBgR.-3DEIX/  ieir.:m,"m. 

U.  €.  547.     a.  C.  N.  toS 


mmamm 


oertamittei  jai  ^lcanm  aroeai-  (diia^  iimtitauid  inaJiiivii 
inisrie  diftniMB)  x^DifiBgiiina.  -  Oppidani  iarben<]iab^ 
iK&t,  idcloriliiispvaemiuiixtif  «iadiopofitam.  Ei^airc^nt 
dbalvis  prodiis  qiioiidie^ldvilm.eeruluttar..    Q.  .JMemif 

'  Bnnimpsae&dio  praeer«i: : .  «tceA 


ieateaLeagyFOiiiiifUi! 
poftremo  Yeniebatt  Hamaibal;  iiiep  fustinuiCrent  J^oimaiii« 
infi  :Locrenfinm.  mmltiiiado,  .  exaoerbatft  fuperbia  atqoa. 
airdritia  BoeAertwiy:  ad  Komanbs  inbUnaftet..  ^ . 


4'*    - 


..     VII..  Scipiehiiiat  tttintiatta»eft,;  in  mftjore.dlscKi*' 
ttiitie  Locris  tem,'Terti,  ipinmque  -HannUialem  advepp. 
tare;  netpraefidiumetiamperiditajretur^.  haudfacili  itlda 
r^oeptuv  et  ipie.a  MefTaciary  h  Soipione  fratreiii.ps!eao* 
Idio  ibi  reli<;to  f'  com  primum  aefru  tfTefcum  incUnatuA 
efr,  naves.inari.iecundo  iniiit^  '  £t  Hanniba},,  aJButrpto 
amni  (haud  ^ocad  is  ab  urbe  Locrisabeftynxmtio  praer 
miflb,    ut  ftti  loce  Jirima  fomma  vi  proelium  cum  Ror 
manis,  ac  Locrenfibus  conferere^st^  dum  ipfe^    averfia 
«nmibus  in  emn  tumultAui^  ab  tergo  urbeon  incautam 
a^ederetur,^  ubi  luce  coepiAm  invenit  pugnam;,  ipfe 
neo  in  arcem  fe  inohidere,  turba  Jocum- arctum  impedit 
turas^  iToluit;    nequefcalas,    qiiibua  feandfirtot.  muroS| 
attnlerat^      jQiitirBi$  in  acervnaa  con^BCtis,    cum  hau4 
p^O€%d  murisiEid  ttooremiholHumiiCeiem  6ftendiiret,.cim 
equitibus  NujBMdi&  ckcumeqiutabat  urbem ,    dimi  iba2aie% 
quaeque  alia.adepptighahdumiopus  erant,  parantur,  9A 
Ti£eUduto  <!|ua  niaxime  parte  aggt^deretur..  progreflusLad 
murum,  fcorpibne  icto^  qui  proan^us.  eum  iorte  JBtete* 
rat,  territu&  inde  tam  periculofoeafi^,  receptui canero 
tmn  juflUfet,    c^tra  procdL  ,ab:ictu  teli  communiit* 
Qafiis  Romana  a  MJsflkna  ,Locre6 ,    aliquot  boris.  die  f«h 
perante^    aceefik  iv  ezpo&tir  omnes  e  naribu^,.   et  iat^ 
occafum  folis  urbem.  ingvetC  /unt»    Poftero  ^e-  coepta 
cx  arce  a  Foenis  pugna:  et  Hannibal  ^  jam  Xcalis  abia^. 
que  omnibu^  ad  oppugna^onem  paratis^,  fubibat  mmroai 
oum  repente  in  eum^   ^nihil  mtmts  quam  tale  qmdt 
<|uam  timentem,  patefacta  porfca  muppunt  Remani.^  ad 
ducentos  improTidos,  cuminTaiifEent,  occidunt..    oeta* 
ros tian^ba].,.ut  confulea»  «deflk  fenfit^ .  io  dbfira.reci* 

.   :  :  *  pttr 


# 


L I  BflR  xxi^c. .  c A A  vm  vm.^       4S^ 

pit :  niuMaoqttii  ibif £(^  ad^os,  qui/ in  arce  ^&uuix^ .  ut  JGibi- 
Bi€t  ipilcpiiiiiikTem^  node  xao'ids  ca&xjis  jtkiifk  .£t  ^ii) 
in  $urce'mf9SnX\^ ,  igni  in)eeto  tactis,  quafi  tbnebm^^  ut  is 
tu^t^toshofteiiiilid^raretiir,  ^menXuorinaaiJ.JrQgaa iimili 
aorfu  axite  sM»ctei»aIIecuU'£imti  '.r 


it  •» 


.   VIIL  ..Sdpiov  ntiet  arcein.relietam  alr^  boftibaa  ^ 
vacua  Tidit  caftVa,  voeatos  ^d  concionetip:  LocrQZilOi&  gra> 
viter  ofo  lieteuanem  inoi^Ttt, '  cie  auceairitm;S' fixppU* 
clupi  iutDiit9-;;bonaqae  eormEL  alterius  f^etitmia  prindt^ 
pibus,   ob.^rcgiam  £dem  advevfus  RoimnQfV  cciiiceffitf 
FuUie^^ms  tlar€^    mh  erifterfft  quiiqutm  L^eripjilmti 
ctiaat,  .£i«Mw  mittireu».  UpttQ$:   qum  ttBUiUt  ^quum 
Cfujui0et't    ium  fortuuam   kukkmrot,      Mud.fatis  fcirti 
0tfi  umb  4e  pifwla  Ammm  mtriti  tjftmt^  in  \mfliMtfU$U 
fuh  irutis  XolnuMiii  futMrosi    qum  fuh  $micis  Cartki^iuiiU 
fHms  fiuritui     Ipfev  Q«  Piemiiiio  ]egato/prae&dStt>qne» 
quod  arorai  ctperat,  ad:  tuendam-  urbem  jrdicto^  ciaiiir 
^ibus  veaseratcopiis,  Hfcffiifiiam  trajecit.  .Ita^idperbe 
et^crudJelijter/balnti  Locranles  aH  CartHagi]i.ieniibus  poXt 
defeetionfim  aJi  BomaHis  fiieraa^t,    nt  mofiicas  ii^uriiis 
ixaq[L  aieqiio  «mda^ammo  pfti^  «led  prope  h^iexKti  poCEent. 
verum  ^imTero  tantum  iPJeftniniiisMamilcaran^praefidii 
praefectttuai  tantmn  pf  aefidiArii  miliies  ItcmRni  PoenoS 
fceletie  atque  firvatitia  liip^aiRerumt,  -  nt  wm  anpia,  fed 
vitiia^videretur- certari.»    idhiliDmnittm^  quae  iiiopi  in- 
^as  )opes  'j^ttettidoris  fadunt,  praetermiQ.*um^'in  oypida^ 
p.oae&abdace5  aut  a  milit^bvs:  in  corpo^a  ipGoram, 
in  libisros^  inoonjugesiafand^elconttimeHaeeditae.  Nam 
avaritia  ne  laororum  qpidem  fpoliatione  abstunult : '  nec 
alia  miodo  t^mpla  violata^  led  {^oferpinae  etiam^  intacti 
pmni  aetate,  dbeiauri ;» i^-aeterquam  qnod  a  Pyirrbo,.  qui 
cnm  magno  piaculo  lacrilegii  fui  manubias  i:ie|»Ht,  fpo* 
liati  dioebantur.    Ergo  licttt  ante  regiae  naves,  lacerata« 
naufragiis,  nibil  in  terram  integriipraeter  iit<^am  peca* 
^iam  Deae,  .*  quaxn  asportaban^^  extulera^t;    tum  ^QO^ 
que  alio  geneKe  cladis  cadem  illa  pecunia  oianibus  con* 
tactis  ea  vidiaitionfe  templi  furorem  ob^it,    a^que  in^ 

^st  £u  dmxm^ni  dncem,  xnilitem  in  militexa  rabie  boftilr 
vertit*       ;.■■*•'■■    .    .    ^.,,,-   ' - 

IX, 


'~~~"'""        U.  C  547,      a.  C  N.  205. 

— ■^MW^—i— >—«——■— I     m  ■■III    — ^i^— ^      I  I    I      II  — — ^— 11^— i— <— — 

;  •    IX.  ^  'ftniianAe  rri  Pleminiw  yr apeayjit  c  ♦miJTiain  pars 

lab  eo,  qiiitai^  ipfe  ab  Ahagio  «Abduxera^  pars  &b  tri- 

biniis  era&'    Aapto  ppculo  argenteo  ez  <^pptimi  Amo 

n'eiiiimi.,]iiiJ«s  fqgiensv  leqttentibus  qttfrnni  erat,  ob- 

vius  forte  Sergio  e(  Matieno  Iribunis  mlituflt  .imt    cai 

cum  juITu  ftribunorum    ademtum  poculum  eHet,'   jor. 

gium  mde*  e^clamor  ^  pc^a-poftremo  orta  inter  Flemi- 

xm  mijit^),  ^  trihunonunqub;  ut  luis  quisqiie.apportuniis 

adreneraty  anultitudine  iunii}  ad  tomultu  itftdCaQnte.  Victi 

Pbminii  milites  oum.ad  Pleminium,    cru^rrem.acitul- 

nera  cltentantes^  non  irne  vociferationQ  atque  lodigna* 

tione  ooncarrifljHit,  probra  im:eutn  iplt^m  Tactaln  in  jur- 

iJiis  referentea;  acoenfus  ira  dovo  fdie  prorj.piift)  voca- 

tMque  trifa^onos  nudari  ^  *  ac  wgas-  expodm^ j«bet«    'Dm 

IpoUandis  xis  (repugnAbant  eakoky  mUstepiH|ue  ish^or^ 

iMmt)  tenipiis  teritur ,  ^rcpente  nnliteS)  £B«otes  recen^ 

tictiHda^  «x^omnibiis  lods,  i^re]ui^a<^TerJD]s  bcftesWfi'? 

jna  cQnclainatitm  eflet ,  concurrer  unt.   >  et^l  'ciun  rd^ 

]yam  Tii^gis  .corpora  tributtorum  vidifTent^    tamTcroiA 

oqpLiilta  impoteniiorem  £a)nto;TaiKC9n  aiocenJEi^,   £uere- 

fpectu»  non.majeftatis  inodo^^frd  etiam.bimianitatiS)  ^i 

legatuft^  impeiftimi,  lit^cii^i^^firiQsJndigikims  in.sii>cbutt 

tnutlcatis ,  Jbcilunt.     t\ikn  ipfum « j  ab  fiiis  :^tercq^tiua  et 

Xieclu£Bn  ,  boftiliter  laoefant-,  et^prope^ex&ngoeii^  nafo 

iuribuaque  BHjuiJatis,  rdinquniit.     His  Meffanam  nun- 

.  tiatisy  'Scipia^   po&>paiicds  dies  Locros  bexeri  ^Tectus, 

mm  eau£nn  Plemixui  et  tribunorum  andiflet,    Nemi- 

^  vio  noj^  Jiberato,   relictoqne  in  cjnsdem  k»ci  prae&<liO) 

tidbuni;&  Ibmibos  judicatis,  et  in  Tincula  conjeotis,  ok 

!Romam^  ad  Xenatiun  mitterjentiir ,  ^effanam  atque  inde 

SyracufaiS  i*ediit     Pleminius  impotens  irae^  n^lectam 

ab^cipie^e  et  nimxs  ieriter  latam  fuam  injuriam  ratu^ 

3tec  quenqnam  aeftimare  aliqm:  eam  litem  pofte,  jiiii  qni 

«iroeita/tem  ejus  patiendoJCenJUIet,  trib^no»  attrabi  ^ 

Xe  juflit;  lat%ratosque  omnilma,   quae^ati  cDrpBSD^iua 

^aoteft,  fiipplipus  interfccit :  nec  fatiatus  TiTorum  poexia) 

infepidtos  projecit.    «Simili  crndelitate  et  in  Ldcren&32n 

princip^  eft  ufus,     quos  ad  conquerendais  injurtas  ad 

P;.Scipionietut  profectos  aodiTit*  et,  quae  antea  per  ]ibidif 

mem  atqiMr  aTaritiam  foeda  CBcempla  in  fodos  edideraf; 

tunc 


\ 


U,  C547-       a..C>M'.a'o^ 


■«^WMMWi 


mmrmmm 


4iin;c'ab  itBf  miiltijilicia  ederer  &tfaznia0  attjfit:  intidia^ 
ii<m  fibl  ntddp-,  ^bd  etifan' ^  eOe. 


/\  •  •  •« 


^  jX.  '  JaM  eomiti^niin  IttpMtdbat  teatipu^^  fisni  J^.  LU 
mniL  wn&ik'^literae^B.O(d!k«m'  ^atae,  ftiexesrdtumfuf 
Jutamgravi  mario  MffectaH:  |i«c  /^/  fontiffi^  mtadetii 
vis  mtMd  mmt  groM^r  4wm\  ni  kfifta  mgtuiffet.  It§^ 
fut^^l  quomim  iffr  vwuiremd  eomim  ^m  fnffn;.  fi  it0 
BMtikui  vi^iUtmri  fe  H.CetciHum  MeteMum dietatetem 
€oiuiH$tfmif^  teufii  dictmmm':  -  em&eiemm  -Q.,  Caeeilii  M^ 
mdeti'^  ^rfe^bUca^  effe%  'MimX.  mefue^  mfitm  t^  uUum  in 
fraefimtkteffei  eup  HaMnUml  jam  iu  hiterna  fi^os  rete- 
forit;  et  mntu  incefferitih  e»  eafira  mir  w$orbi\  mt^  uifi 
mature  Hmittautur ,  nemo  'itmuium  fitftffitturut  tideaiur^ 
ea  con£uli.aP^tribtisr£Eieieiftda^  «t  e  republica  ^deijae 
foa  dacseret^'  penmCTa..  Ciyitatem  eo  •  tempore  .  repens 
«?digioinyaferat,  inyeni»  camntie  :in  likris.  SibyUinis, 
pYopter  crebrins  eo  eixim.  de  *  coeio  lapidatum  ii^fpeotis^'^ 
Qmiaioipie  .hoftis  aHeuigtua  aerraehaliae)  bfSMfm  intulifi 
fet «  .eUm  feUi  baiia  vimeifme  -foffe^^  fi  mmter  ildaeaaPtJJjr 
eimmte 'MmaamadvectaforH.'  Id  oarmen  ab  deoeTnviri^' 
iax&iiam.  mo  tsiBgiS  Pataies  mdtrit,  quod  ee  leg^ti)*  qui 
dQniiBQ:iDe%>bl>s  pQrta^^erant^  refei^bant,  et  i^crij{Qan^es 
i|iGD8.B)ribio  Apollini  litaviffe,/'  et  refpozx&n^  qractiio 
ieditimr^  aitajorem !mnlto  victoriamy^^  ^am  cujijs.ex  fpo^ 
His  donapbrtarent,  adel^ populd Romano,  Ixi e jt^d^ 
Jpei  fummam  conferebant  P.  Scipionis  velut  pradTagien; 
iem  aninmm  de£ne  belli,  rquod  depopofciiletprovincLaiifi 
A£rica|D«, ;  .Itaque  qud  maturius  fatis,  ominibuS|  ^ra^- 
cuiisque -portendentis  S^ynetomiae  compotes^erentvid 
iHtgitate^.  quae  ratio'  traxisportandae  Bnmam  Deae  efCeL 


\    x": 


•Kullasdum  in  A£a  oivitat^  focias  hab^bAt  pc^ 
.pttfaze  Remanvis.  tamenc  memore$^  Aefculapium  cpiogu/^ 
«X  Onwi^a  ^pwdflmvHatkddumTtllofeedefefo^  va^ 
letudinis  pOpuli  catlfa  ai^ctllGittun,  et  jasn  ^m  fi^^^^  t)^ 
ge,  propter  commune  adverfus  Philippum  bellum,'  cde- 
ytaaramfettiameire,;fact^ru]netim|  quiierpofiit^^popiili 
Jloniani  paaifii^^  legau»  ad  enm  deoernuntt  M.  Vale^:iim^ 
ham^omm^  I^^ISS^^^  oiiresiu  (^IW^S^ 


\ 
I 


U,  C.  547.      a.  C.  N.  ao5. 


c>um  Galbam  ibedUxiiam>  duoSiqaaeItQiiQs,'€itii  TitemeL 
lium  Flaccum^    et  M.  Vaieriiim  Faltonem.     His  quiii- 
que  ttmes  ^nqueremes^    tit  «r  dignitaiv:  popiSi  Ro- 
SHfitii  adirent  eas  terrasiadqoasconctiiaiidalmaleftasno* 
mini  Romanovilet,  decemmttt.     LegatiAIiam>*peteBtes 
protintis  Delphos  ci,im  efeeudilTent ,     oraeulum.  -ftdie» 
tvmltf  confulentsf-,  «d  qui^  negotiam  domo  imi&  eCCm^ 
perRciendi  ef^us,'   qaam   &bi  .fyem  pcmiito^ue  Bdttumo 
pdrtenderet«    Relponfam  elTe  Jevankf  r«r^/#f(M»rc£<fli 
eomfotet  ijm  fir€  t    f»o<'   p^ert e<«  •  <^  Xomumi   1>#m 
ievixifftUt^  tvm  emr^rewty  «irim,  jwi  vir  opumas  Ae> 
ff»ir  ej(/^i^i  koffrino  exeipertnt    Pevgaaiam  fid  rcgeta  ^vene» 
rmit.  '  Islegatdis  comiter  aepeptos  Pi^I&SLaiKtem  in*  Piir jr^ 
giakn  deduxit :    facrumiqu^r< t&a  lapidem,  .  qtism  niatrem 
DeilM  effe  incolae  diocl»nt,  tradidit,  '«o  dep^irtai^  Ao^ 
mam  jjuQit.  PracmiXfus  ab  legads^  M.  Valarius  Falta  mmf 
tiavit,  'Deam.appor^ri.'  quaxnrendum  Yirom  optitmim  in 
^iTitate  ^£fe)  qai'eam  xite^laa^itio  exciperei.  i  Qj^.CasA 
llus  MetelliiswetatAr  ab*'^etmbde.  in^BnntiiitspmMoirum 
(•aiXfa  dfoMS)   exercitosqiie  ejiis  4&mllBs:    ]»agifiiiir'«qitt- 
tnm  L.  Vetiirms  Pfai}o«    «Comi^  per  diotat»rem:)mlut«. 
Confules  facti  M.  ComeUus  Cetfaegus^  'P^.Se^promus 
TuditanUS  abfenS ,   eum  pra^riticiam  Gr^ciam  HabeKiet; 
Praetorci^  inde  creati,  Ti,  ClaudiuslMero^  IMli  Meataixs 
Bailaj   L.' Scribonius  Libo^  M*  PomjfQnius  Matko.     Ca. 
khitiis  pertocm ,   di^^tor  fefe  inagiftratu  «bdscavit.  \  Ladi 
Romani  •  t^r ,  plebeji-  fepties  <inftaurati«    Curijles  eram 
a^les  Cn.  et  L.  Cbrneiii  LentuN.     Lmius  Hispaniam 
praVinciamhabebat:  abfenscreatus,   abffdtK  eum  bonci. 
rcm  ge0in    Ti.  CJaudias  ACpUosv^et  «M^  d^tmiu^  Pennns 
plebeji   aediles  fuerunt.     Aedem  Virtutis  eo  anno  ad 
pdtrtkta  <!fCpenam  M.  Mareellmdedieavitf  Xeptimoiiecimu 
anho  .pbfiqiMim  a  pAire  ejos  primo  canf«Lata  t-ota  im 
<3<Lll)a  ad OaiHcHum  faf  rat.    Et  flaDxen^Mntialift  eo  uno 
■ift  nior^u»'M.  AemiiittS  Kegillas.  •' r^   ^        . 

'^L  \Neg)ectaee<>'bienni^resini3raeelaYittnttf  \t99^ 

que  PMHp^s  Aetolos,   da£»rtbs  ^ab  Komahis:*  'om  ^xsA 

lid^Mi^^Msilio^  <  qaiba» :  «dliiili  «mitd^arilt^  p^ 

'  '*-  ten- 


U.  Cr547.        a-C.  JI.  205. 


Vi^^l^dM^fe  ^ziAturaffet)  JMUanteixi-tam  wm  Aet<^^,|^ 
St^]»rdnitis  proooii^M^  Xuixiefiblr.iii!^  ^Kiiilus  Sulpif 
cid^  ^oam' (kbe]tt  «uliibufi  peditum  .ecimlle  equiubu8| 
-^t  trigmta  "qttitiqn^  roforatis  nanbiiB  (hhnd  panim  m^ 
in6nt»ffliadopentf4A^etuiam:Iodis)^pprdQ^^  Yixdujn 

j^e^imbta^  nnnlBu^  siregiijiDenit,  Itoimni^X^yrrachiuni 
^ei)i(&:  ^Pa^thinosqM  et  paropinqiias/aiit^  gente«.  motas 
^JBe-ad  rpeiA  '?n0>ra|idi  re!s  : : IDimalluiiiqixe!  oppugnar i.  £> 
fe  irmeran%  Aol^nli^  «b  Aeloldrum^  qud  ipiiTi  er^^ 
•ttwili^, '  iirati ,  qtlod  fint  anetoritsie  &a  adrei^&s  JFoed^f 
cum  regc  paeem  Jeciffent.  £a  cnm.audiffet  P]iilippu% 
!h^'«^in  'ihotttS  niaj^r  Tn  irnttimis  gtotlbixs  populisque 
dlri^^r ,  %i|!gpls  ittneribus  Apolloxuaih  contendit;  xjpj^ 
S^j)i^oniusfevecap«rat,  miffo  Laetorio  legato  cui^  partf 
ce^afriim^qidndeekn  ^iavibus  tn  Aetoliam^  et  ad  Tir 
fttula^  res^  pacemqiie,  ii^poQety  tixrbandam.-  Pbi^ip^ 
pUs  igt^  AjKilkmiatittm  >aftant 9  et^.  kd  urbbm  admor 
tis  ^{A^  poletttiUiA  pQgnae  Roinaiio  fccifib  .  qu^mppftp 
tpskrti  ^ettmi  Wtlaro6^tancttii]iQio4e  ^ufiiri  tidit,  nec  fatil 
Adl^ns^iribas,  ut  ttt^n»  oppngmrety  et,  cum  RoiqAnis 
^ttbqtt^y  rlicnr^eDfinAietoli^^  cupiebs  ^ttem,  Ii,po(&^ 
fin  niinttsv-  indiidas  fneei^)^  nibil  ohvaiicrita^  npvi) 
c^tamlni^  bdiis^  in  t<egnniii  fe*  teceptt.  ,  Pcr.  idem  tem^ 
ptiis^  ltai6t$o  dittdni  bdK^  EpiiK)taey<  jtonfataprius  RiH 
miLtUSrmn  vdttntate^  legatos  depac^/oommuni  ad  Pbit 
Hppilhi  milere;  tatis  cenJRdere^  conTentmram  eamt  afiir^. 
watBttites^  li  ad  coUoqtiittm  c«m  P.  Sempttndio  imperatore 
Rbmaho  Teniifet  '  Fitciki  impebraitan, .  (neque  «nim  ixi 
kpiGius  quidem  regts  i^liorfebat  «nQnus).4nt.ixi  Epiruin 
traHsitet  Phoei^ tirbe •eftE^i;^ ibi  -prins^ ooUoQii^ 
tvx*  cutti  AeMpo,  ^t  Dardtt)   et  PhiKppo  Epirotaruni 

Eaetoribtt^^  pofteapiiftiP«l^  AjQbi^ 

llt^aio*  et  Amynand^  Atiianiatoam.  rex  t  et  m^ft¥9f 
hxi^  sm  £pirotarttm  ct-Aeamiumm^  Priufr  Piiiljfi|i^ 
I^aetor  terba  £edt,  -erpetiit  linnl-aSft  r^  e»  abtimper^ 
tore  Roimanov  nt  iinem^befUi  faoerMt,  darentqu^  eam 

E]^tWs>eniftm,  ^;$<eflypi^it»  c^dilioa^pa^s  disi^ 
it  jpitk%hini ,  et  l!>i!mfidhrm  y  it  B^a^im ,  ^  et  EjK^g^y^ 
R^aft  91^  «fiCe«T ' '  JMtmm^  &^  i  ittufis  Bewun  1^^ 


tfsv  abfenmmfimpttMiret,  MAtedplii.accederet.  ln«at 
Mncliti<me$'<0ftm-:pu  pontenireti  '  i^b,  rc|;e.fo€Mleri  ad» 
Ibtipti,  Pirii&aBit|iyiiiae  rez^  Achoei^  Boeoc^  Theilali, 
Acamane^  Epirotae:  abRoxnanis^- Bi^eSi  Atialusrei^ 
neuratiis,  Nabli  lAcedUueinomoriim;  tyranno^,  Ele^ 
meiTenii,  Athenvepieck  Haec:  Confpripta  con£giMtMLque 
funt,  et  in  cluos 'menJCes  xndxKi»e^hi^49f  don^ec  Romam 
znitterentur  legati,  nt.populns  in  ba&condi^<me$  {iftoeai 
(uberet  juderuntqcie.cmme&triiws :  -quia,  verfo  in  Afri* 
cam  bello,  omnibos.  aiiis  in  pieaebi^JU^- l^vari  votebant 
beflis.  P.  Stfmpmmoty  fac»£u:u,  ad  coki£ilatum  Ro- 
mam  decclfit.  .     ^^        ,        , 

'XIII.     ^P.-Semptioiuo,   iSL  CpiESBLeUo  cpnjTpIil»^ 

l^quintttsclecimus  i^.  onnus.  Punicti  be)li  erat)  pr^^vjinciaiB, 

eofiieftoFtruria  cmli  TCtere  eKe«^4«^  .Seijipronio.  B*?it* 

tii,  ut  noT^  feriberet  l^ones,  ilecir^tae.-  PraejExtf-i^ 

M;  Marcio  iirbmet)'  L.  ^ri)>oniQ  I^iboni  percgrina,  el 

tidem  OalKa)  M.cPomponio  Matboni  Sicilia^    Ti.  Q^u- 

«dio  Neroni  Sardinutearenit.  .  P.  ^ciinoni  .oun  eo  ^er* 

titu,   cum  ea  elai&y  ^pKvm  liAli^bai,  p^rfigatmn  in  an- 

huni  iuiptfrium  'eXt.  -  ifec^  P.  iM^i^,^  u^J^tdos  :cam 

dnabtis  l^i<iinibu6vOhnnere(^  .'qno^^.^nm  in  proyincia 

cum,  imperio  -nwtlftri  confuli  ereimbiic^^  .▼ifimj  ^^^t^   f^t 

Itt.  livio,   et  Sp.  'Lpcredo,   cnim  bin»  jegionibU9%  qtu^ 

Ims  adyerfnfr  Magonem  Galliae  praeMiP  {ijaf^ 

.gatum  idipetfitnnoeft.     £t  Cn.  Qctayio^  lot^  c«fl(v^rdi* 

tiiam  legionemqtie  Ti«  Claudio  tradidilfetj  ipfe  nayibus 

Iangi:3  qpadragimi^  mari^mam  orami   quibus  finib^^fc- 

n^tus  cenfuilI»i,,tutarefrHn .  M.  Poinponio  praetori  ia 

SiclHa  CanovisaiU.  evn:«itrus;  duae^jkgitecs  d^retae,  .  T. 

Quinctius  Tatqnhlm,  CMHoiUliii^vTi&titilus.Capi^^  pro- 

^raetore^,  Tioqtpriorb  annd,»'tfito  flretere^tfrqne^prae- 

fidio;'  obtinerem^  -  I^eHisfiamd^riUnperio^.quos.ineam 

pro^ineiam  dims:piOTtti&iks/nvt#  placeret^   latiua  ad 

£'o^^  elt. .    Omwu»  ..tribns' .  e^d^^^ .   JL  Cbrneliom 

Lent|]liimetfl..rMaiilium  Acidinumi,  ^i^roiCQnftiJfefr)    iicut 

htiiirt  ittmo<^tenm£Ienti;  obtiHei^  .e^proriiiQias  jaUe- 

runr.    Confti^  delBOtnm)  babc^e  infi^tuerjin^  et  ^d.  n.o. 

^ras  'knbendas  inBiruttiXis  leg^ione%  .ftt  dn  geterorum.  (itM 

ifgatix  faJ&  aUL  HatxmxL  txsop^)  mifiSfi^uxm.  ijmplepe&tumu* 

^  XIV- 


t  I  B  E  R  XXlJf.    CaAXIV.   '       ,  46f 

U.  C.  548.  a.  C.  N    2u4 


XIV.  Qiianqiiam  Bonduitt  aperteAfrica  pro^rineift* 
deeretd  emt|  (occultanttbor  id)  crcdo,  PatrHwiSi  ni 
. pr^efcircereni  CartHtfgintenfes)  tameit  in  e«m  fpem.ere» 
cta  civitas  erat^  in  Afvica  eo  anno  debellatuin  m^  hnetn^ 
que  bello  Punico  adeUe.  Iinpleverat  ea  res  fuperftitio-^ 
Aum  animos,  pronique  et  ad  nlmtianda,  et^ad  cred^ndA 
pt^odigia  erant:  eo  pktra  irulgabantun  Duo$  fiies  vifos: 
H  noeU  ivrertkxifft:  etfacem  Setiae  ah.  ortfi  fJlii  0i  accU 
itefn4^  fotrvT}  vifam.  Tarracinseportam,  AnagHWi,eKpor» 
MMr  €t  multU  locis  murum  de  coeto  tactnm*  In  aede  Jtinonii 
Sofpitae  Lanuvii  cum  horrendo  fragore  ftre^itum  editum^ 
Eorum  procurandoruu>  cauEi  dtem  unum  fuppUcatlp 
filft:  et  notendiale  facrumi  quod  de  coelo  lapidatuoi 
effet)  factnm»  Eo  acceffit  (^DnfuUatio  de  matre'  Idaeil 
ticeiptendaf  quain  praeterquam  quod  M.  Valerius,  uHiii 
cit  l^aci$  praegreffus,  acmtumin  Italia  (bre  nuhtiav^r^ 
vecens  nuntii:^^  aderat,  Tarracinae  jam  effe*^  Haud  parva#- 
rei  judicium  fenatum  tenebat^  quivir  optimusin  civitftt^ 
effet*  V^rum  certe  victoriam  ejus  rei  filri  qui&que  maU . 
J*t,  qntfiin  U)U  ipiperra  honoresvej  fuffragia  feo  Patruxp^ 
Jteu  plebls  delatos^  P.  Scipionem,  Cti,  filiupj|.  «jm  qui' 
in  Hispam&^cedderai.,  adolefcentem  nondum  quaeftOi. 
tium)  judicaverunt  in  tota  civltate  virum  baivQrutp  aptif 
mum  ^ffe.  W  quibus  virtutibua  indacti  ita  judicarinti 
licut  proditum  a 'proximis  memoriae  temporum  i]]oruii;^ 
fcriptoribus  libens  polteris  traditrem;  ita.meas  Qpinio,. 
tkes  I  ^  con]ectando  reui'  vetoftate  obrutam ,  no^  in^rpo- 
nam:.  OP.  Oomelius  cuu?  omnibus  matronis  Oftiam  ire 
)uf fu^  obvidtn  Deae^  isque  eam  de  n^ve  accipere»  et  iii 
terram  ela^m  tradere  ferendam  niirtronisi  Paftquavn  na.- 
vi5.ad  oftium  amnis  Tiberini  acceffit,  ficui  erat  juffus^^ 
in  faluih  nave  evectus*  ab  facerdotibus  Deam  accepit, 
•xtulitque  in  terram.  MaLrotxae.primorescivitatjs^  ^nter 
quas  unius  Ckudiae  Quititae  inligne  eft  nomen ,  ^ecej 
perc:  cui  dubia  (uc  traditur)^antea  fama  clariorem  ad 
pofterds  tam  religiofo  minifterio  pudicitiam  fecit.  Eae 
per  manii^^  fuccedentes  dein^eps  aliae  aliis,  omni  effufi| 
t^ivitate  <ybvia|fn ,  taribMlls  arite.  jatiuas  politis,  qua  prae- 
ferebatur,  «tque  accenfo  ture,  precavuibtis,^t  volens 
propitiaquenrbem  Kotnanam  init«i^  InaedemViQtQrfae, 
T.  LW  Tom.Il  C^g  'J,"«« 


/, 


i6&         L  I  B  E  R  XXIX.    CAr.  X'IV;.XV. 

U.  C.  548.       ,        a.  C.  N.  204. 

^86  eft  in  Paldrtio^  pertiiklire  Deam  pridie  idasApri- 
Ik;  i&qucdief  feftus  rnit.  populus  freqnens  dona  Deae 
in  Palativm  tnlitV  kctUteraiain^ue-et  ladi  faere,  Alega« 
lelia  appellaUf 

XV»    Com  de  fupplemento   legionum ,    qiiita  ia 
IproTineiis  erant,    ageretur;   tmput  iffil  a  quibusdam 
fenatoribtts  fubjectum  efri  qu$i  duhiit  m  rihut  utcumf»% 
toltTitQ;  iffiut  t    ta^   dimtp  jam  taudem  DeAm  htuigmtatt 
metu ,    «011  uttra  .patL   '  ErecUs  easfpectatione  Patribusi 
faj>]eceruntt    c^ltmiat  Latiuat  duedicm^    qttae  Q*  Fahio 
ff  Q.  Pulvio  coufiilihut  ahuuiffiut  militit  dan^     tat  au» 
uuih  jam  fifwe  fextum  vacatioUtm  militiae^  i^fi  houprit 
it  teueficii  caufa^    kahen:    cum  iuterimhoui    fihadieu^ 
iifquefoe$i$    fro  fide  atque  ohfequio  iu  populum' Matua» 
nfttf»,     coutiuuit    omttium    annorum    delectibu^    e»kmfii 
^ffeutn    Sub  banp  Tocem  non  memoria  mag^s  PatnlHi# 
venovata  rei  prope  )aui  obliteratae,  quam  ira  irritata  tk. 
itaque^  nifail  prius  rcferre  cOnfuIes  pafH^i  decreverunt, 
ut  coufultf  magifiraitu  denotque  friucipet  N^pete^    Su- 
triOt^Ardea^  CaUkuty  Alba^  C(frfeolit^  Sora^  ^^'ff^^  ^^* 
m>   Cimji/,    Naruia^   luteramua^   (eae  namque  oolo* 
hiajB  in  ea  caufa  erant)   Koviai»  excirent:     iit  imftra* 
^ent^    quamum  quaeque   earum  colouiarum  militttm  plu- 
^rimvm  dediffft  fopulo  RotnanOf    ex  quo  koftet  im  Italia 
effeuti   dUylicatttm  ejut,  fummae    utimerum   fedittem  da* 
ret  ^  *  et   equitct  centenot  viceuot.    fi  qua,  eum  numerum 
equitum  exfUre  tton  foffety  ,fro  equite   uuo  tret   ftdi- 
tet  liceret  dare:    fiditet  equitesque  quam  locufletiffimi 
legerentup^  mittenuturque  ^  ubicunque  extra  haliam  fttp^ 
flemeuto  ofut  effet,      Si  qui  ex  iit  recufareut^    retine^ 
ri  ejus   eoloniae   magifiratut  Ugatosque  flacere:    ueque^ 
fi  fofiularent^  Jenatum  dari^    friutqu^  imferdtu  fectf 
feut  fiifendium  fraeterea  iis  coloniit  iw  miSia  aeris  affet 
fingulot  imferari   exigique  quotauuis :    ceufunlqtte   iu  iit 
coleniis  agi  ex  formula  ab  Romauit  cenjarihut  data,    dari 
autem  flacere   eandet^^.  quam  fOfulo  Romano:    daferri* 
qui  Ronmm  ab  juratis  cenforibns  eoioniarUm^    friutquam 
magiftratu  ahirent,    £x  Hoc  feiiatasconfttlto*  aocitis  Ro* 
mam-  magiCtratibus  primoribusque  eanim  colbniaram» 

con- 


"tlBlERXXIX.    Caj.XV.  XVI.  ASff 

"•  U.  C.  548.  a.  C.  N.  20/1. 

confules  t^m  tnilitem  ftrpendiumque  imperaflent,  alit 
aliis^  magis  reciifare  ac  reclan^are.  negare  tantum  milim 
tum  tffieifofft:  vix^  fifim^lum  txformula  imftrttur^  tnh 
furos,  Orare  atque  obTecrare,  nt  fibi  fenatum  ^^rt  uf 
diprecari  lizerit,^  nihil  ft^  qua^t  jnrirt  mtrito  de$trtnt^ 
adtufififft:  ftdy  fi  'ptreundum  ttiam  foru^  nequtjkum  dt^- 
lictumf  neque  irum  jooffuli  ^owani^  ut  flus  militum  da» 
rtntf  qUam^  kahtrtnt  ^  foffetffctrtt  Confules  obfttnati 
manere  legatos  Romae  )i»bent;  magiftratas  ire  domot 
ad  deliectus  h&bendos.  nifi  fumma  militum,'  quae  impe* 
rata  efTet ,  Romatn  adducta ,  neminem  .iis  fenatum  da» 
turuiSa.  Itft  praecifa  fpe  fenatum  adeundi  deprecandi* 
que  I  delectus  tn  iis  diiodecim  coloniis,  per  longam*^  va^ 
cationem  nomero  juniorum  aQCto^  haud  difficulter  eft 
perfectus. 

*  XVI»    AJiera  item  res,'prope  aeque  longo  neglecta 

'filendp,  relata  a  My  Vale^io  Daevlno  eft.     qui,   frivatis 

toUatas  ^fteunias »    ft  'ae  M,  Claudio  scOnfulibus^    reddi 

tandem «  aeqnum  tfft  dixit. ,  ntc  mirari  q^enquam  dettrt» 

in    fuUica   oUigata  fidt  fuam    fratcifuam    curam   tfftm 

Namt    fraeftrquan^  quod  aUquid    fraprit    ad  confultm 

tjus  anni^  quo  cuUatat  ftcunict  effent^  ftrtintrtt^  etiam 

fe  auctortm  ita  confertndi  fvifft  ^   inofi  aerario^  ntc  pleha 

ad  tributum  fufficitntt^   .  Grata  ea   Patribus  admotiitio 

•fuitt  juIlQsque  referre  confulibUs,   decreTerunt,  ut  trt^ 

lus  fenfionibtts  tafeckniafolvtrttnr:  frimam  fraejUitemii^ 

,qui  tnm  effenty    duas  tertii  et  quinti    confuUs  numtru* 

rent*     Omnes  deinde  alias  curas  una  occupavit ,    poft* 

quam  Locrenfium  clades,  quae  ignoratae  ad  edm  diem 

faeranti  legdtorum  adventu  yuTgatae  funt*   nec  tam  Q. 

Pleminii  fcelus,  quam  Scipionis  in  eo  aut  ambitio  aut 

negligentia  iras  faominum  irritavit.     Decam  legati  Lo^ 

crenGumi  obliti  fqilkalore  etfordibus,  in  comitio  feden% 

•tibus  confi^ibus    irelamenta  £upplicum)     raioos  pleae, 

(ut  Oraecis  jiios  eft)   pbrrigentESi     ante  tribunal  cum 

flebili  yoeiferatione  bumi  procubuerunt»     Quaerehtibus 

Gonfulibus  Locrenfes  fe  dixerunt  efft,   ea  foffos  a  H*  ^lt^ 

minio  kgeto  ^oint^nisque  .wiUtibus^    quae   fati  ne    Car^ 

tkaginitnfts  quidem  vtli^  fofulus  Komanus.    tiogart  ^  ttt 

Og  a  •    fM 


468        L  I  B  E  R  XXIX.    CAT.XVI.Xm 

U.  C.  f,AH.  a.  C.  N.  204. . 

— -■  «HWi 


^ 


fibi  Patrfs  adeuncU^    defhraMckque  Menmmu  Juu  fm- 
fintem  facereut» 

•  •  • 

XVII»     Senatu  dsao»   maximus  Qatii  ei^  iis:   Scio^ 

qu\mtil  deJHmtntur  ^uoftru  upueLvos  querelat^   Patrtt  cos* 

fcriptit     vlurimum  im  eo  mcmenti  effe^    fi  froht Jcim^ 

et  quomodo  prodiii   Locri  Haunihali  fiut^     et  quemodot 

ftttfo  Hauuibalis  fraefidip^    reJlitM$i  iu  ditiouem  vefirm, 

quijife  fi  et  culfa  defectionis  pracut  m  fiubh^o  cowfilio  tk- 

fity    et  reditum  in  veflram  ditiouem  apfureat^    «o«  t^^ 

luutate  folum »    fed  ofe  etiafu  ac  virtute  ihfirtt:    ^eii^ 

indi^nemiui^^   bouis  ac  fidelibus  fociis  tam  atroces  et^^ 

indiguas  injurias  aln  legato  vefiro  militibusque  feri»    Sd 

ego   caufaut   utriusque   defectionis  nbfirae  iu  aliud  temfUf 

differendam  arbitror  effe^  duarum  rerum\gratia ;  umus^  ^i 

cr>rani  P.  Scifione^  qui  Locros  rjcffit^  omuiwU  wMttecti 

fefferamtjuefactorumtfftisy  agatur  ^  alterius^  quoi^ftelet' 

cunque  fumtis  ^  tAtiien  kaec^  quae  faffi  Jumur^  fUti  uon  itlni^f^ 

pus.     Sou  poffutttWs  diffimukrey  Patres  confcripti^  «w,c«« 

fraejidium  Punitum  in  arce  nojtra  kaheremus ,  muU»  foe^ 

et  indtgnai    et  a  fraefecto  fraefidiiH^milcart^  tt  «i  N«- 

midis  Afrisque  fajfos  effe,      Sed  quid  iUa  funt^    coht^ 

cum  iis ^' quae  hodie  fatimnrf     Cum  b^na  venia%  jW^i 

audiatis^    Patres  confcrtfti^   id  y  quod  invifus  dicm.    ^* 

discrimine  efi  nunc  humanum    omne  geuns\     utrum  vot^ 

un  Cfirthagtttienfes   princifes  ttrrarudt  videat,    fi  ex  W\ 

'quae  Locrenfes  aui  ab  iUis  pafji  fumus^   aut  a  veftto  fnt- 

fidio    nunc    cum    maxime  fatimur^     aefiimandum   Ront' 

numac  Punicum  imferium  fit :   nemo  nonillo^  Jtbi^  ?»«* 

vt)s^     d.oniinos  fraeoftet,      Et  tamen  videtei    qufmdtno- 

dum   Locrenjes   in    vos  animaii  fint.       Cum  a   CarM 

pnienfibus    injuriar  tanto    minores    acciferemus^    ed  ve- 

ftrum  imperatnrem  confugimus:    cum  a  veftro  pw#" 

flus  quam  h^ftflia  fatia^ur^   nHsquam  alio^  quamii^^^^ 

querelas  detulimus,     Aut  vos  rifpicktis  ferdit(U  res  »»• 

ftras^    Patres  canfcrifti,    aut  ne  ab  Diis  quidem  »*«»«''; 

talibus   quod  frecemUr^     quidquiam  fupereft.       Q,*  ^'**^ 

ntus  legGtus   miffus   eft    cum    fraefidi^   ad  recipif^dos  i 

Carthaginienfihus   Locros\     et   cit^fn  eodem  ibi  rdictns  tf 

fraefidio.      In  hoc   legato   veftro  (dunt  enim  Wfl»»^'»  '-" 


L  I  B  E  R  xtix.  Ca».  xvn.xym. 

.     \X  C  548.  «.,CN.2o4.   -~ 


»*-t 


hqnmium  litere  ytlnmae  miferiae)   nec  hdmiuis  q^iifwm 

ejfti   Patres  CvHjcripti^  ^ptaeter  figuram  etfjpeciem;    ftequi 

Romani  civis^     fraeterlhafHtum^'  xt(ftituinque\     et  fonum 

LdtinAe  lingune.     Peftis  ac  btiUua  itnmanls ,   quates  freium» 

qudndnm^     quo  ah  Sicilia  dtvidifntir .   ' ad.jjertiiciefn'  na^ 

tigantvumt  ci^ciimfedijfe  fabuUe  ferunt^     Aefifcetus;  ItbU 

JUnemque^    et  apdritiam  fdlus  ipTe   exerceret,  in  fbcios  ve*  ' 

ftros  fatis  kaberet^    Unam   yirofundam  quidem  voraginem 

imnen'  fatieittik    nbftra   exjpleremus,     nunc  '  onines    centU' 

Hoftes  niiliiesque  vtftros   (adeo  infrotnifcuo  Ucentiam  at» 

^ue  imfirobitat^ejf^  voluii)  Pleminibs  fecit :'   dmnes  ra* 

ftutttt   fpoliant\  verbeiranti   vulneriint^    occidunt : /  con* 

ftwjprant  matronasy    tirgines  ^   itfgenuos^    raftos  ex' com' 

'    frexu  farentutk^       '^uotidie  cafittir  Urbs  noftv^a^     quoti* 

4ie    dirifituri     die}    noctesque    omnia    'paflim    nfutierum 

iueroruiitque  ^     qui  raftuntur  atque  asyortantur  ^    flora' 

fibtis  fonant,      Mif^etur^    qui^ciat^    quomodd  ati^  sfns  dcl 

fatiendtim  fufficiamus  ,     attt  iltos»     qui  faciunt^     nondum 

tdntnrum.  in)uHarum  fatietds   ceperit,      NeqUe    ego   exfe- 

<itii  fnffum  y    nec  vohis  oferae  eft  audire  fingujai    iH^^ 

hafft  futhuSy    commufiiter    omnia'^  amftectar,       l^ego  io- 

mMm  uUaHn'.  Lhetis ;r  ^  nego  quethquam  hominem   exfertenf 

ihjurhe  ejfi;  nego  nUum  genus  fcelerisy  libidinis^  avitri- ' 

iiae  fufereffe^  qudd  in  ulioi  qui  fati  fotuerit\   firdeter^ 

ttiffum  fit.     'Vixratio   inirt  fotefli    ut&r  cafus  cilfitatis 

;    Jti    deteftabitioir ,     eum   hoftef    betto    urbem'   cej>ere , '  an 

i      iuhi     exitiabilis    tyrannu)    ii    atque    armis     offreffit* 

Otnniat    V^^^  caftaii  urbes  futiuntur\    fuffi  fumus\^  et 

tnrn  maxime  patimur^     Patres  conjiiripti';    omnta^    quat 

crudeliffithi  ntque  hnportunijfimi  tyranni  fielera   in    ojo-, 

ftreffof  civet  edtittii  Pteminiut  innos^  liberosque  nofirosi 

€t€nmjuges^  edtdtt. 

XVIII*  Vnum  eft^  de  .iqiio  ^mminathn  kt  nbs  l^tri 
i^etigio  infixa  animis  cogat\  .  et  vos  auditet  it  txjotyer^ 
I  ^imfublicafh  heflrdm  religidne^  fi  ita  vobii  yidebftkri 
VilimiUy  'Phtres  cbnfcrifti.  Vidimus  ettim^  'cuth^qtidnttt 
caerimonia  Womitiifiros  fotum  colatis  Deos^  fed  etiam  itX' 
t$rnof  nccifiatis,  Fanum  eft  hfuduos  Proferfinae^'  dd 
Mus  hMCtitoft  temfli  creio  ^diquak  fmm  adiosjfter* 
xf     i  .^    --  0g^  ^     -viniffe 


470  L  1  B  E  R  XXIX.     CAf.  XVIJI. 

_____   U.  C.  54S.  «.  C.  N.  204. 

fcniffe  Pyrrhi  bett^:    qui.  cum^  ^ex  Siciliii  ndieaSt   U' 
eros  chjje  fraeterveheretur^   inter  alia  foeday  fuee  fn* 
fter  fidem  erga  vos   in  civitatem  noftrMm  faein^ra  tdiiit^ 
thefaurnt  quoijue  Proferfinae  ^  intactos  ,ad  eam  diem  ^  /po* 
liaoii:    atqUe  sta^    fecunia  in  naves  intpojitdf  ifift  ttrn 
fft  frofectus,     Quid  ergo  evenit^   Patres  confcrifii?  C/«/ 
Jis  pofiero  iie  foediffima   temjseftate  lacerata^    omnesftu 
mavest   quae  fatram  'pecuniam  kahuerunt^  ift  litprancfin 
ijectae  funt,     ^ua   tawa  clade   edoctus  tandem  Deos  tjft 
fuperbijjtmus  rex ,  fecuniam'  omnem  conquijipom  in  thtftp 
ros   Proferpinae   referri  juffii.     nec   tameH    itti   nnqum 
foftea  profperi  quidquatn  evenit:   fulftisque  ixaUa^/ipih 
Mi  atque  inkonefta  morte»    temere  nocti  ingr^ffus  Argpsi 
^ccuhuit.      Haec  cum  audiffet  legatus  Vffte^^    srtkueiqH 
wtilitumt     et  mitte  alia^     quae    non ,  augendae    religiistis 
^^fa%    ftd  fraefentis  JDea^  ttumine  faeya  comfetu  nobis 
wutjorihusqui  noftris  ^     referebantur  ;     au/i  fitnt  ailaimi^ 
9US  facrilegas  admovere^  manus  isttaetis  inis  thefauriss  rt 
pifattda  fraedd  ft  ijifos'ac  domos  contminare  fuat  tt  m- 
'  lites  viftrot.    quibus  ^  -jser.vos  ^    fidem  veftram^   htris 
eonfcripti^     priusquam   eartm  fcelus  expietis^    ntqntvx 
haiia$     neque    in    Africa   quidquam  Wei.  gefferitis;   «i 
4teo(j   fiaculum    cttmmiferunt  ^    non  fuo  folum  fanguitity 
Jei  4tiam  publiea  clada  luant»     Quattquam  ne  ntinc  qui- 
eUm^  Patres  confcripti^  0ut  in  ducibtts^  aut  in  militibis 
9^kU  ceffat  ira  Deae.      Aliqnoties  jam   inter  fe  fipit 
aoUatii^  cqncurrerunt.     dux  ^  alterius    fanit    PteminiuSi 
oiMrius  iuo  tribuni  militum  irant:  notf  acrius  .cam  CtS' 
$haginjinjibtis  ^    quam  inter'  fe  ipjt^    ferro  ,cUmicavttunt, 
fraabuiffentqui  occaj^onim  furort'  fuo  .Locros  recifitnii 
Hannibali^     ni  accitus  aV  nobis  Scipio  intervtniffet.   At^ 
Hircuhy  milites  eontactof  facriligits  furor  agitat:  iu  iO' 
aibus  ipjis  puniendis.  nuUtfm  Deae  uumen  apparuit?  h' 
mo  iH  praefens  ma^imefuit»     yirg^  ^efi  trjtbuni  ah  Itgitt 
fiV:   >  ^egaiuf    deinde    injidiif   tribuno.rum   interceftus^ 
fraitirqudm  quod  toto   corport   laaratus  ^   .ttafo  qMoqte 
Muribufqui  tUcifif  ^    /txfanguis  eft  nlicftif  :  -  ncreatus  it' 
iude  legatuf^  ix^iMnfribus\    tribftntss  miliium  in  vincula 
aonjeetas^"  dein  verberatof^^  fervilibusqut  mnnibus  fuffii- 
0i£  cruciatof  truciian4o:oecidiis    tnonUif  dkindi  proki' 


I , 


-  L  1  B  E  R  XXIX.    Cap.  XVirt.  XIK:       *rV 

/V     U.  C.  548*  »   a.  C.  N.  204. 


^: 


.*«M« 


hnit  ftfeliru  Hss  t>ea  foenaf  a  iemfiv  fui  fpoliatarh^ 
hui  hiiftt:  nec  ante  definet  omnidns  eos  aptart  fkriir^ 
'  qnant  rejiofita  facra  fetunia^  in  thefaurisfaerit:  Mar> 
jores  quondam  nofiri^  g^^^i'  Crotoiiienfium  beUo,  quia 
exira  urbem  t^mflum  tft^  trailsfefte  in  urbem  tam  p«ccK. 
^iam  vobterunt.  noctu  audita  ex  ieluhro  vox  eftj  absti- 
^erent  manus :  I>eam  fua  templa  defenruram.  Quin 
movendi  inde  tkefauros  incujfa  erat  reUghy  murjo.tir* 
aumdare  tenfplum  voluerunt^'.  ad  aliqt^antum  jam-alti'' 
iuiinis  excitata  trant  mdenia^  cttm  fubito  *€ottapfa  rt^ 
ma  funt,-  Sed  et  nunc^  etfaeft  alias  Dea  ftuAmJeienti 
fuumque  temflum  aut  tutata  eft^  aut  a  yiolatoribtit  gra^^ 
via  jjiacula  exegit.  noftras  injurias  nee  foteft^  nfo 
fioffii  alius  uleifci^  qumvosy  Patres  confcrifti.  'Advot 
^eftramque,  fijieih  fupplices  eonfugimns,  nihil  noftra  ittter^ 
efty  utrum  fub  iilo  legato^  fub  illo  frdefidio  Locros  effe 
ftnaiis^  dn  intto  Hannibdli  et  Poenis  ad  fufplicium  da^ 
eUttis.  .  Non  ^oftulamus^  nt  exiemflonobitt  tit  de  4&- 
fente^  ut  indicta  caufa  credatis.  f^eniat^  coram  ipfo 
ntidiat  j  iffe  dilu4t.  Si  quidquam  fceleris ,  quod  -  hmo  ip 
honiines  edere  foteft^  in  nos  fraetermifit  ^  non  ri^ufismusk^ 
quin  et  nos  omnia  eadem  iterum^  fi  pfiti  foffumut^  pam 
tiinir;  et  iKeomni  divinokumanoque  Hberetfur  fcelere*       \ 

XIX«  Haec  cum  ablegatis  dtctil  ellent,  quaefifCet* 
quejdb  iU  Q.  Fabius^  detuHfTentne  eas  queretas  ad  B. 
Sdpionem;  reffj^rideruht ,  miffos  legatos  effe^  fed  enm 
heUi  apfarttiu  occetfatuni  effei  tt  in  AfruMi'  aa^t  jam 
trajeciffe^  aut  itura  faucos  dies  trajtctttrum^  Eif^  Ifgnai 
gratia  qttama  effet  ofud  imferatorem^  exfertos  effe: 
tumi  Inttr^  eum  et  tHbanos  e6gnitn  caufa\  tribunos.in 
vinctda  conjeeerit;  Ugattttn  aeqtte  fontem^  aui  magie 
ttiam^  in  ea  foteftare  r^qUeriti  JuIHs  excedere  e  teixu 
l^lo.leganifi^  '  non  Plemimus  modot  fed  etiaixf  $cipit), 
j^incipttm  orationfibns  iacerari.  ante  omne»  Q.  Fabias, 
*nat^txi  eum  ad  corrumpendam  difciplindm  iDilitareisiti 
irguere.  Sic  et  in  Hi^fonia-flus  frofe  fer  fediti6tiem . 
'fnititum^  quam  betto^  atttiffum.  Itxterno  etregio  more  et 
indtdgere  lieentiae  milUum  ^  etfaevi're'ineos/  ^mteti^t^ 
^emae  aeque  «ilieem  oradoni  .adjecit.    Plenthtium:  l^- 

Gg  4  -^  t^^ 


1 

47»        XI  B  E  R  XXIX.'   Ca».  XfX.XX. 


5 


Ut  a  54H.  a.,C.  N.  rjo^. 


4mm  vinetum  Romam  dcporfari  plncere^  et  tn  vimviu 
Mii/!ii9f  tUifre:  uc^  fi  vtra  firem^  qua$  Locratfte  quh 
rarelhtuy^  in  eareen  iier«ri,  i^ouafUM  ejms,j>MicarL  P. 
r^iyioitem^  i/uod  di  prpvincia  deceffiffef  tnjujfu  Jtmut^ 
revofori:  '  agique  xum  irihunis  f4eiis  ^  u$  ie  im^m 
^us '  4ibrtgaudo  ferrem  ,ad  ffipulum.  tocreufibfis  carm 
fenutum.  ntffondert.^  Quas  injurias  fibi  fictas  quererep 
rur^  $ns  neq^9  fenatun^  y  neque  populum  Romaaumf(Kw 
vtUe,*  *Viros  bonos^  fociosquei  et  amicos  aos  affelieri! 
hktras^  conjuges^  quaeque  alia  erepta  afjent ^  r^itui: 
ffCtenjiami  quanta  ex  clufauris  Profirpinae  fuUat»  tfftt^ 
aottqniri^.  duplamqna  puuniam  in  tkefauros  reponi:  tt 
fa^rnm  piaculare  fitri^  $ta,  ut  prius^  ad  cotteginm  fouti' 
ficum  referretur^  quod  facri  tkefauri  moti^  piolati  tffenti 
'ftiat  piacuht  quiifus  Diis^  quibus  hoftiis^  fieri  pUcfrtu 
Militts^  qui  Locris  effiHtt  omnes  in  Siciliam  trensftrr 
tmri:  quatuor  cohortes  fociorum  Latini  tiaminis  infrat' 
fidinm  Locros  adduci*  Perrogari  eo  die  rementiae,  ac* 
cenfis  ftudiis  pro  Scipione  et '  adverfus  Scipioncm,  nau 

SotoeKe.  Praeter  Plemnij  facinys  {.ocrenijiuinqtte  cla- 
W\  ipCus  etiam  imperatoris  non  Ronianiis  m<Mlo,  led 
mu  militaris  quidem*  cuHus  j^ctaUatur :  cttm  paiio  cfi* 
pitUsqne  inanAniaro  in  gtfmjtafioi^  MeBis  attm  pth^f^' 
fne  operam  dare:  atque  fegniter  moUitarqne  eokortm 
$atmn   Syracufarnm  amotnitatt  frni:     Carthagintm  ts- 

£t  HauniMtm  excldifft  dt  mtmoria:  txarcitnm  omnm 
tntia  corruptum^  quaUs  Sucrona  iu  Hispania  fu^ 
rit^  qualituufc  Locris.^  ftciis  magif^  Jinm  ktifih  ^ 
tuntdum^l 

> 

XX«  HiMo  qutnquam  partim  ▼era,  .partim  mixtf^ 
eoque  &mi1ia  Tom  jmstibanturi  Ticit  t^men  Q.  Mets$ 
.Jemeotiai  qui|  de  cete^is  Maxii^o  asfen^us,  deSfipi<^ 
nis .  caob  dii(ettiit«  Qui  tnim  canvtnirt  <  qtfom  moio  ci* 
.vitns  jnvtntm  admodum  recuperjtndat  Hifpaniat  dtltii' 
rit  ducem^  qutm^  rtctpta  ah  hofiibus  Hifpa^ia^  ^^ 
ftmtndum  Punico  ktOa  finem  oreantrit  caHfultm^  IP^^ 
ftinancrit  Hannibaltm  tst  Itflia  dttraciurumy  AfriM 
fttbacturum^  tum  rtptntt^  tfmgnam  jQ«  Pitmininmt  itiii^ 
«iit/e  i»rpp«  jiamutsttm^    tse  proviucUt  r^aatrif  ^ 


y 


•  t  I  B  E  R  XXTX.    Ca>.  XX.XXL         /JtS 
-  ;%)..Cr548.  a.  C.  N,  204. 


■MMBM 


ta,  quae  in  ft  nefarie  facta  Lot^ehfes  quereremur^'  ne 
fraifente  quidm  Scifione  facta  dicerent»  neque  aHud» 
quatft  fatientia^  aut  fudor^  qupd  legatp  feperciffetf  infi* 
mulari  fojfit?  ,Sihi  flacere,^  M.  Pomfonium  fraetorem^ 
aui  Sicilia  frovincia  forte'  eveni([et,  triduQ  jproximo  im 
^rtyvinciani  proficifci:,  eonfules  decein  tegatos,  quos  iis  ox« 
deresur^  ex  fetiatujegere^  ques  cum  praetore  mit^^rent^ 
4t  dstas  '  tribunos  flebeiy  atque  aedilem,  eum  eo  confilio 
praatorem  cognpfcere.  fi  ea.  quae  tocrenfes  facta  quereren* 
tur^  juffttaut  voluntate  P.  Scifionisfacta  efjent^  ut  eum  da 
frovincia  decedere  juberent^  Si  P,  Scifio  jam  inAfticoM 
frajeciffft^  '  trihuiii  ftebis  dtque  aedilis  cum  duobus  l€g(t* 
fis^  quos  fna^xime  fraetor  idoneos  cenfuiffety  in  Africana 
j^aficucerentur i  iribuni  atque  aedility  qui  reducerent 
inda  ^Scifionm:  tegati^  qui  exercitui  fraeeffeut^  donte 
navHt  imferator  ak  eum  exercitum  veniffet.  Sin  AH 
Pomfcnius  .0  decem  legati  camferiffent ,  neque  juffu ,  91« 
qua  voluntnafe  P,  Scifionis\  ea  facta  effe^  ut  ad  exercitum 
Sctffio  monffety  betlumque^ ,ut  frofofuiffet^  gereret.  Hoo 
fac(D«fenatusconrultO|  piim  trihunis  plebis  actuin  eft| 
u(  coinpararent  inter  fe,  aiu  forte  legerent,  qui  duo 
Gti|n  praetore  ac  legatis  irenl.  h.i  collegium  poiitiBcuiii 
relatum  do  expiandis,  quae  Locris  in  templo  Proferpi- 
nae  ucta,  yiolata,  elataque  inde  e£fent«  Tril)uni  plebic 
cum  praetorte  et  decem  legatis  profecti  IW.  Claudius  Mar* 
cellus  et-M.  Cincius  Alimentus:  iis  aedilis  plebis  datus, 
quemi  ii  autin  Sicilia  praetori  dicto  audiens  non  effet 
Scipio^  aut  jam  in  Africam  trajeciffet,  prendere  tribnni 
juberent,  ac  )ure  facrofanctae  poteftatiV  reducerant. 
Prios  i^ocros  ire|  quain  Meffauam^  conIUrum,erat«/ 

.XXI.  Ceteruin  duplex  fama  eft,  quod  ad  Plemi* 
niurn.  ^ttinet.  alii,  auditis,  quae  Romae  acta  edent,  iil 
i^xfi]ium  NeapoHm  euntem  forte  in  Q^  Metellum , '  unom 
ex  legatis',  incidiffe,  et  ab  eo  Rhegium  ti  retraGtum  tra^ 
dunt:  alii,-  abipfo  Spipione  legatum  cum  triginta  nobi- 
lifi^mia  ^ttitum  miffum)  qu;  Q.  Pleminium  in  catenafi^ 
^t  cuin  qo  leditionis  principes,  conjicerent,  liomnei^ 
feu  antl9  ^oipiozus,  ieu  tum  praetbrit  juC[u«  tradtti  in 
«aiitodiam  Juieg|nif«    ^etor  legati^no  I^rot  profecti; 


'■\ii      L I  B  E  R  XXIX.   c  A  XXI.  iodi 

U.  C  548.  «.  C.  N.  2o4 


N 


prlniani,  ficuti  mandlatua]  erat^  religionispuram  liabue- 

rc.  omnem  enim  racratp  pecuniarn)   quaeque  apudPle- 

niinium^  quaeque  apud  militfe^erat,  conquiGtatn,  cum 

ea  quam  ipli  fecum  attulerant,  in  theFauris  repofuerunt, 

a*Q  piaculare  /acrum  fecerunt.    tum  Tocatos  ad  condo* 

T«in  milites  praetor  figna  extraurbem  efferre  jubet,  ca- 

jCtraque  in  campo  Iqcat,  cuih  grayi  edicto,   Si  quit  mk 

Mt  in  urke  reflitijjfet ,  a^t  fecum  extulijfet ,  quod  fum  ntt 

tjfet :    Locrenfihus  fe  fermittere ,   irr ,  /juod  fui  qtiisqut  co- 

gnoffet^  frehenderet»  Ji  quii  nou  comfareret^    rtfttertt, 

Ante  lomnia  •   libcra  cor^para  ptacere  fine  mora  LocrtnfiifUf 

reftituu   non  levi  d^functurum  foena  y   qui  mon  refiituiitt* 

Ibcrenfium  deinde  concionem  habuit,   atque,  Us  li^- 

fatem  legetquejuas  fojiulum  Rcmanum  feuatumque  nfiitMtri) 

dixin      Si  qui   Pteminium  utiumve  quem  uccufart  vrf^» 

^kegium  fe  fequeretur,     Si  de  P.  Scipioue  fuiUtt  jum 

veUenty  en^   quae  Locrit  mfarie  iti  Deos  k^nmesfttfi^ 

fjfent,  jujfu  aut  voluntate  P,  Scipionit  factu  tffi^  feg«^' 

$nitterent  Meffanam;  ibi  fe  cum  confilio  cogniturtm.  Lo- 

crenfes  praetori  ]egatisque,  et  fenatui  u6  poprfloRoma. 

jio  gratias   egere :    fe  ad  Piefninium  aceujindm  itum 

^cipiouem »    quatiquam^ fttruni  injuriit  eivitatis  fnae  d«- 

lueripy    eum  effe  virum^    quetn  amicjunt  fibiy   quam  !«»»• 

cum^  malint  effe.  pro  tertofe  habercy  neqtie  jujftt^  neaue  V9' 

luntate  P.  Sciyionis  tot  tem  nefndA  cotmniffu:  aut  Plemtx^ 

ytinfium  I    aut  ,fibi  parum  creditum.     Natura  itifitum  fui' 

lufdmn  effity    ut  magis  feccari  nolinti    qumn  ferit  euid 

ad  vindicanda  peccata  habeant.     Et  praetori  et  WiSSo 

haud  mediocre  onus  demtum   erat  de  Scipione  cegno* 

Ibendi.     PTeminium,  *et  ad  duo  ct  triginta  hwnin^ 

etiin  eo  damnaverunt,  atque  in  coitenis  Romam  ifiil^ 

irunt:    ipli  ad  Scipionem  profecti  |uht|    ut  ea  qnoqD^ 

quae  Tii^gata  (ermonibus  erant  de  colta  ac  defidia  im- 

Eeratoris  folntaqtie  militiae  difdplina^    comperti  oca" 
s  perferreni  Romaui.  • 

X5[II.>  Venienii^us  eif  SyracufaiSi  Sdpioi«f«  ^uHft 
Terba,  ad  purgandum  fefe  paravit.  Ezercitum  omneA 
eo  conyenire,  claffem  expediri  julBt)  tanqoam  dimican- 
dum  w  <iie  tetr^a  inairiaue  Cum  CaiiUiagiAienfiblii  ^^' 


L  i  B  E  R  XXIX.     CAr.  XXn.XXIir.       475 


-  -  U.  C.  548.  a.  C.  N.  ao^. 

Qjtjo.  iie,  venerant »  hofpitio  comiter  «cpeptis  poftero  £)e 
terreftrem  navalexnque  exercitus,  non  inftructos  modo» 
f ed  nos  decurrenteis  f  claflem  ia  portu,  fimulacruin  et 
iplap  edentem  navalis  pugnae,  oftendit:  tum  drca  ar* 
«nnmentaria  et  horrea  allumque  belli  apparatum  Tifen^* 
dum  praetor  legatique  ducti.  Tantaque  admiratio  Iitu 
gularttm  univeriarumque  r^ruiq  incuffa »  ut  fatis  crede* 
rentj  aut  illo  duce  atque  exerdtu  vinci  Carthaginietx* 
lem  populum ,  aut  nullo  alio  poffe :  juberentque,  quod 
Oii  bene  verterent*,  trajicere,  et  fpei  conceptae,  qub^ 
<iie  ulum  omnes  centuriae  priorem  confuleftt  dixiffent, 
primo  quoqne  teKupore  cornpotem  populum  ^omanuna 
^cere:  adeoque  laetis  inde  animis  profecti  funt,.  tan* 
guam  victoi;iam,  non  belli  m^gniHcum  apparatum)  nun- 
tiaturi  Rpmam  effenjjt.  ,  I^Ieminius,  quique  in  eadem  caa« 
fk.^ant,  poftquam  B.omam  efc  ventum,  extemplo  incar- 
cerem^^conditi.  ac  primo  producti  ad  populum  ab  tribtU 
iu$a  ftpud  praebccupatos  Locrenfium  clade  animos,  nu!« 
luoi.nfifericordiae  Ipcum  habuerunt.  poftea,  cnmlae*'  « 
pius  prpducerentur.jam/  lenefcente  invidla,'  mollieban- 
.tur,irad;  .et.ipfa  d^tprmit^s  Pleminii,  memdriaqueabfen- 
tis  Scjpionis,  favorem  ad  vulgum  conciliabat.  Mortuus 
taoien  prius  in  vinculis  eft,  quam  ]udicium  de  eo  populi 
perficeretur.  iiunc  Pleminium  CIo4iu$  Licinius  ih  fibrd 
terdo  rerum  Romanariim  refert,  ludis  votilrts,  quos 
Romae  Africanus.  iterum  conful  faciebat ,  conatum  per 
quo^dti^n,,  quos  pretio  corruperat,  aliquot  locis  urbeoa  *. 
inJcendere>  ut  frahgendi  carceris  fugiendique  haberec,^. 
pccaConen^*  patefacto  dein  feelere,  ^elegatum  in  TuU 
lianum  ex  fenatusconfuho.  De^Scipion^  nusquam»  ^^^* 
ih  fenatu,  actum.  ubi  omnes  le^at^que  et 'tribuni^ 
claffeu!!  eam,  .exercitums  ducemqqe  rerbi^  extollente^^'^ 
effecerunt ,  ut  fenatus  cenferet ,  p^imo  quoque  temporQ 
in  Airicam  irajiciendum ;  Scipioi^ique  (lermitteretur,  ut 
ex  iis  exercitibus,  qui  in  Sicilia  effent,  ijpfe  legeret^ 
quos  ih  Africam  fecum  trajiceret,  ^uoa  provinciae  r^ 
lin^ueret.praeddiob  ^.  *  ^ 

.XXIIL,  DumhaedapudRomanosgerttiitor^Cartba*  ^ 

glxiieitCes    4^4^^9    'diim%    fpeculit   per   prbinomorU 
'  ^  "^  .      .  omma 


476.      LIBER    XXIX.     Cap..XXUI.  XXIV. 

V.  i .  S4H.  ^.  C.  N.  204. 


____  |.  C.  N.  204.  .,    . 

bmnia  pofitis,     percontactes   paTentesque,  ad  fingolos 
nunrios  XoHicitani  hienaem  egiCTent,  haud  parrum  et  ipii 
iuenrlae  Africae  momemum  adjeceru^t  jTocietatem  Sy- 
pbacis  regis^cujus  maxime  fiducia  trajecturum  itL  Afri* 
'  cam  Homanum  crediderant.     Erait  Hasdrubali  Gisgonif 
£]io  non  horpitium  modo  cum  rege,  de  quo  ante  dictum 
p£t^  cum  ex.  Hispania  forte  in  iHem  tempus  Scijiio  at- 
que  Hasdrubal  coUyenerunt :  led  mentio  quoque  inchoa* 
|£a  affinitati$,    ut  rex  duceret  filiam   Hasdrubalis.     Ad 
eam  rem  confummandam   tempusque   nuptiis  ftatuea- 
dum  (jam  enim  et  nubilis  erat  TirgO)  profectus  Hasdru- 
^al,  ut  aecenfum  cupiditate  (et  funt  ante  omnes  INutni* 
'   il^e  barbarps  cffuii  iii  Vener^m/  renfit,    Virginem  ab 
.Carthagine  arceffit',  maturatque  nuptias ,  et  inter  afiam 
grat;ulationem  j  ut  publicum  quoqiie  foedus  privato  adji» 
ceretur,    focietas   ihter  populum  '  Carthaginienfem  re« 
g^mque,  dala  ultro  citroque  fide,  eosdem  ami6o$  inimii' 
posque  habituros,  jurej uran do  larjirm atur,  '  Ceterum  Bas« 
dfubal ,    memor  et  cum  Scipione  initae  regi  focietatiSi' 
quam  vana   et   mutabilia  bairbarorum   ingenia   efCenti 
yeritus,    ne,   li  trajiceret  in  Africstm  Scipio,    partum 
vinculum  eae  nuptiae  eflTent,  dum  el^cenfum  recenti  amo* 
re  Numidam  habet)  perpellit,  blanditiia  quoque  puellae 
lidhibitis,    ut  legatos  in  Siciliam  ftd  Scipionem  nfiittat» 
pcr  quos  ^oneat  ^ilm ,   Ne  friorihuf  fuis  prdmijjir  frt* 
tjiis  im  Africa%  traiiciat.      Se    et    nuptiii  civis  Cdrtlu^ 
^    giuieufis ,  ^filiae  i  ffasirubalis ,     quem  viderit  afud  fi  im 
jAofpitio  I    et  public4>  ^tiam  fotAttc  cum  fOfuh  Curttm» 
"^  bimimfi  juuctum.     ^ptare  frimum^    ttt  frocul  at'Afri» 
V^t    /fctt^  aik^c  /Scerintl    bettum  RomafH  cum  CainA^gi^ 
.   If  ifmfibu\  J^erant ,    '»(.  Jm   iutereffe  certamiuibuf  iorum^ 
'urmaque  fu$  hqeci  ^itt  iUuy    s^muentem  alterM  focietm* 
femt  fii*^^^ctfft  fit,^  Si  nou  abstineAt  Africa  Scifio^  et 
Cartkagimi'  exercifiim  adi^oveatt  fibi  neceffariUm  fore  ^  tt 
f^ro  terra  Africa i  im  qta^-et  ipfefit  genitus ,   et  fro  futria 
^tV^i^^  /"^ff^  t.'?""^^  f^^enre*  ac  ^enatihus  cUmia^re^  '  ' 


XXIV/^Cum  Kis  mandat)(s  abrege  leigad  ad  Scipio* 
t^cm  mifii,  SyracuCs  eum  conyenerant.  Soipio,  qaau» 
gu4m  magno  jmomento  rerum  in  Afrioa  fi^ndanua 


t  I  B  E  R   XXIX.    Caf,  XXrvJ  477-    . 

T- — — ~" — ^" "" • •"-" • -~^ — r — I ^  I—     — ii 

''"■>•;  H-i    ,■  '.■,'"'      •  •  '  " —  ^    <^ 

Qiagnag^ue  fpe  dertitutiiis  erat^    legatis  propere^   priuf-     >^ 

qua^i  res  vulgaretur^  reUiifUs  in  Africaoi,  literas  dat  aa 

tiegem^   quibus  etiam  atque  etiarn.inoriet  eu?n,    Ne  jura 

hofpifii  fecupty     i^fu  cum  pofulo    Homana  initat  focieta*^ 

tis ,    ntu  fas ,  j?(iew ,    dextras ,    Deos  tefies  atqut  arhi* 

ttos  conventotum ,  faUat.     Ceterum ,  quando^  neque  ^ce-^ 

lari    adventus   Nuuiidarum   poterat,   ^(vagati   eniip  in..     ,. 

urbei  obverfailque  praeiorio  jeram)  et,  fi  filcretur,  quil 

pe.tentes  yeniffent,    periculum  erat|    n«  vera  eoipfo» 

qfuod  celarentur,  fua  fponte  magis  emailarenti  timorqu« 

in  exercitum  incideret,  ne  fimul  cum  rege  0t  C^rtha* 

ginieufibus  foret  beilandttm ,  'av<irtit  a  vero  falfis  pra^* 

.occupando  mentes  hominum.     Et,    vocatls  ad  conclp» 

nem  miJitibus,   Ni»  ultra  effe  cUnctandHm.^  niU     Inflare^ 

ut  in  Africam  quamprwjum  trajidat^  focios  reges,     Afo- 

finijfam  prtus  iffum  ad  LaeUum  ^eniffe^  quereuttm^  fuoit^ 

cunctando  tempus  tereretur^     nunc  Sypkacem   wtUtert  te*    .' 

^atos^     idcm  admirantem^s   quae  tam  diuturnae  morae  fit^ 

saufa:     poflulaHtemque  ^      ut    aut    trajiciatiir    tandem    in^   i 

AfriQom  exerQitus\    aut^  fi  mutata  confilia  fint^   ctrtior 

pati    ut  et  ip/t  fibi  ac  regnofuo  foffit  confulert.      Itom' 

f^^t.  V^K^^is  jam   omnibus  infiructisqne  ^    tt  rt  jm  non^ 

ultra  recipientt  cuuctatiunept ^    in  animo  fibi  tffe^     X«f7if«, 

haeum  ciaffe   traducta ,     eodemqut   omnibus  pei^tum  fquU 

iumqut  cofiiscontractis^    qjuae  frima   dies  curfum  navi* 

hus  dartt^    Heis  btne  juvanpibus  ^     in  Africam  trajicere^^ 

Literas  ad  M.  Pomponium  mittit,    ut,   fi  ei  videi^eturg 

Lilybaeum  yeniret|   ut  commuxliter  cpnfulerent,   quas 

potiffimuiti  legiones ,  et  quaritum  militum  numerum  ia 

Africam  trajiceret.    item  circum  oraid  omnem  mariti* 

mam  mifit^  ut  natfes  onerariae  comprehenfae  Lilybaepin 

omnes  cohtraherenmr.  .  Quidquid  militum  nanumqua 

in  Sicilia  erat,    cum  LilybJeum  convenident,  'et  nso 

urbs  pmltitudinem  hominum,  nec  portus  naves  caperet, 

tantus  omnibus  ardor  erat  in  Africam  trajiciendi^  utnoti 

ad  beUum.  duci  viderentur^^  fed  ad  certa  yictoriae  prae- 

niia.     praecipue ,   qui  fup)srabant  ex  Canneufi  exercituV 

milites,  illo.^^non  alio  ciuc<;,   credebant,   navata  reipa-^ 

biicae  opcra,  iiuire  fe  miiitiam  ignotniniofam  poffe.  •  Et  . 

Scipio  minime  id  genus  militum  afperriabatur :    ut  q\i\ 

C?  nequc 


478        L  f  B  E  R  XXIX.     C  A  f.  XXIV,  XXV> 

U.  C.  548  '«.  C  N,  2<>4.  -  * 


lieqae  ad  Qinnafi  i^a?ia  eorum  cladem  acceptamfdreti 

.  aeque  n]]o$  aeqiie  vetefres  milites  in  exeroitu  Romano 

^  elCei  expertosque  non  Tariis  proeliis  modo,  fed  urbibus 

^am  oppugnandis.     Quinta  et  fexta  Cannenfes  erane 

.  legiones.    e^  (^  trajectarum  in  Africam  eum  dixiffeti 

•  fihgulos  milites  infpexit:  relictisque,  quoS  non  idoneoi 

credebat,   in  locum  eoi^um  fubjecitf  quos  fecum  ex  Ita- 

lia  adduxerat;  fupplentque  ita  eas  legiones,  ut  jlngiilie 

fiena  miHia  et  ducenos  pedites,  treoenos  baberenl  equi- 

ies:    foctorum  item  Latini  nominis  pedites  equitesqoe 

dle  exercktt  Cannenli  I^it. 

"XXV*    Quantum  militum  tn  Africam  transpotiataai 

£t,  non  parTO  numero  inter  auctorec  discrepat.     AKbi 

d(K:em  naillia  <peditum ,   duo  millia  et  ducentoa  equites; 

«libi  fedecim  miliia  pedttumi   mille  et  Csxcento^  eqoi* 

tes;  aHbi  paneplus  diihidia  rem  auctam,    quinqueet 

trigi^ta  mllUa  peditum  equitufnque  in  na res  impofita  19« 

Tenio.     quidam  non  adjecere  numerum :  inter  qao^  me 

ipfe  In  re  dubia  poni  malim.     Coelius ,   ut^abstinet  nii* 

mero,    ita  ad  imdienfum  multitudinis  fpeciem  aoget* 

Volucres  ad  terram  delapfas  clamore  militum  ait,    tan* 

tamque  multitudinem  cofifcendiQe  nayeS)  ut  nemo  mor* 

talium,  auf^iu  Italia,  aut  in  Siciliai  relinqui  videretur. 

Uilites  ut  in  naves  ordine  ac  fine  tumultu  confcende* 

rent,    ipfe  eam  libi  curam  fumfit^  nauticos  C*  LaeliuSi 

qui  craCds  praefectus  erat|  in  nayibusi-  ante  confcendere 

coactos,  continnit.     Commeatus  imponendi  M.  Ppmpo* 

nio'praetori  cura  data:   quinque  et  quadraginta  dierom 

cibariai    e  quibus  qiiindecim  dierupi  coctai    impolitak 

Ut  oinnes  jam  in  naribus  erant^  fcaphas  circuumifit^ 

ut  ex  navibus/gubernatoresque  et  magifcri  navium  et 

bini  milites  inforum  cdnve^iirentad  imperia  accipienda* 

Poftquam  convenerunt|  prrmum  abiis  quaelivit|  fi  «quain  ^ 

fcominibus  jumentisque  in  totidem^dieS|   quot  frumen* 

tuii\i  impofuifient.     Ubi  reTponderunti  aq^am  diernm 

quinqiie  et  quadraginta  in  nayibus  effe;  tum  edixit  mi« 

Ktibus,  t^t  Iilent]um'quieti  nautis  fine  certaihine  ad  mi* 

nirteria  exfequenda  bene  obedientes  lu^aeftarent.  cum  yi« 

,  finti  roftrati^  fe  ac^JU  S^pion«|B  ^ab  deMtra  s6mu  ^  )ae* 


L  I  B  ^  R  XXIX.    Caf.  XXV.XXVi.       479 

,        U.  C..S48»     .  -        a.^C.N,  aO't.    •      . 

^— ^■JM^— — fcii^— ■—■— — 1^ »  I   ■    II     ■  XI         ■      11  ■  li    I    imin>iiirf    iilil»^  ■      — — — ^■MM^tf— 

yiUDa,  toddein  roftrata%  ^t  C  La^liuui  pr^efectuoi  dafGr 
Qsim  M.  Porcio  Catone  .(quaeftor  is  tuin  erat)  onerariis^ 
fttturam  pra^Cdio.    Lumina  in  nayibus  lingula  roftratadl^ 
HtiA  ois^er^iae  haberent :  in  praetoria  nave  i  n Hgne  nbctuif '    i 
auoi  trium  lUminum  fore,     Emporia  ut  peterent^guber-    . 
i\;%torii)Vis  .ediidt.     FertiliJTfimus  ager,    eoque  abundaii^  « 
OHiTiiuiqvcopia  rerum  efc  regio,   et  imbellei  {quod  pTe«:  . 
run3()ae  in  uberi  ^agro  -eyenit)  barbari  funt:    prkisquei  •  • 
<|uan7  (^rtl^aginefubyenirfitur,  bpprimiYid.ebai^turpofre.    ' 
'lis.  «diti«  ijtbperiis ,  redire  ad  naves«jufli.:  et  poftero  die/    ' 

Deit  bene  juvantibus,  JGgno  dato«f6lyere  naves. 

*'       ■      —  ♦ 

XXVIf  Multae  clafTesRomanae  e  SiciliA  atqve  ipfo* 
iUo  portu  profectaa  erant..  Ceterum  non  eo  bello  folum^ 
(|lec  idtnirum;  praedatum  enim  tantummodo  pleraequa 
elaffes  ierant)  fed  ne  priore  quidem^  ulla  profectib  tanti' 
fp^ctaouU  fait.  quanquam  G  magnitudline  cbfli^  aeftima* 
¥«tur^  et  bini  confale$  cutn  binis  exercitibus  ante  tra.- 
jecerant;  et  projpe  toti4em  roftratae  in  iHis  clafiibus  foe-^ 
ranty  quot  onerariis  Seipio  tum  trajiciebat.  uam^  prae* 
t^er  qua^raglnta  Ipngas  naves,  quadringentis  ferme  one» 
rariis  exercitum  transvexit.  Sed  et  bellum  bello,  fecun- 
clum  priore,  ut  atrocius  Koma^is  videretur,  cum  quod 
i$k  Italia  bellabatuY,  .  tam  ingeiltes  ftrages  tot  exefci« 
tuura^  iiauil  caefis  ducibus^:^  effecerant:  et  Scipio  \iux^ 
partim  factis  fortibuSf  partim  fuapte  fortutia  quadara  in< 
gemjls  adincrementa  gloriaecelebratus,  converterat  ani<^ 
mos:  iimul  et  mens  ipfa  tfajiciendi »  nulli  ante  eo  bello 
4tici  leAtati,  quodjEid  Hahnibalem  detrahendum  ex  Ita- 
li^,,  transferendumc(ue  et  Aniendum  in  Africa  beJluiri» 
fe  transire  vulgaverat.  Conourrerat  ad  fpectaculum  \fi 
portum  omnis  turba,  non  habitatitium  modo  Lilybaei, 
ie(d  legationum  omnium  e^  Sicilia:  quae  et  ad  profe* 
quet^dum  Scipionem  officii  caufa  oonvenerant,  et  prae» 
torem  proviuciae  M.  Pomponium  fecut^ie  iuerant.  ad 
hoclegiones,  quae  in.Sicilia  relinquebatitur,  ad  profe* 
quendos  cpmmilitones  procefferant :  liec  clafiisrmodo 
profpectantibus  e  terra,  fed  terra  etiam  omuis<^iroa  re«, 
f^rta  tiurba  ipectacttlo  navigantibi^s  erat* 

."■  •  ''■■'  ■xxvn.'- 


48o  H  B  E  R  XXiy.  ■  Cat.  XX\MI,  :.  . 

I  •  --     U.  CS^K.        «.  C  N.  204.  ■ 

}([XVIL     Ubi  iHivcit)  Scipio  e  practona  nare,  liJenP 

tio  per  praeconemfacto,  Divi  DivMifnt^  inquil,   Mfu  • 

sirrgsque  qui  cMtls^  vos  pneor  quBe/oqui^  nn»  ftnuif  ' 

wuo  imfirio  geftdfuus^  giruutur^  foflqUi  getiUtmr^  ei  . 

mihi^  fopulo  plebique  Romouae^  fociis  uomiuiqui  Lutiu^ 

Mi  populi  Romuki^  quique  miam  fectum^  imperium^  m» 

fpiciumque  serrk^  muri^  umuibusque  fequUutur  ^  hemtvtf' 

ruucjgut^    eaque  vos  omuiu  beue  juiietis:    bouis  auctAu  • 

mtxitis:  falyos  incolumesqu»  ^  victis  perdueBibus  victorej^ 

fpdUs  decoratos^    praeda  onufios  triumphautesqne  ^    m* 

cnm  damos  reduces  fifiatis:    inimieorum    kx>fiittmqmi   nl  . 

cifcendorum  copiam  faxitis:    quaeque   populus  Cartha^ 

mienjii   in  civitatem   nofiram  facere  molitus  efi^'  m    tt 

miki    populoque    Itofnauo    in   civitatem  Cartkagimienjitm 

ixempla  edendi  facultatem  detis     Secundum  eas  preees 

cruda  eicta  Tictimae,  uti  mo$  eft,  in  niare  porrieit,  tuba- 

que  iignum  dedit  proRcircen^i»     Vento  (ectindo  rebe* 

mentl  fati^  profecti,    celeriter  e  confpectu  terrae  ablati 

Xunt:   et  a  meridie  nebula  occepit,   ita  ut  yix  concat* 

lus  nayium  inter  fe  vitarent»  lenior  ventas  inalto  facttil* 

noctem  intec^uentem  ^adem  caligo  obtinuit:     fole  orto 

cTt  discuda,    et  addita  vis  vento.     Jam  terram  qerne* 

1>ant.  liaud  Ita  multo  poft  gubernator  Scipioni  ah«  non 

plus  quinque   miUia  paffuuifs  Africam  abejfe:     MtrcnrH 

fromontoriumfe  cernere,  fi  jubeat  jeo  dirigi^  jatH  in  por» 

tu  fore  omuem  claffem.     Scipio ,    ut  in   confpectu  terra 

fuit,  precafcus,  uti  bono  reipublicae  fooque  AfKcana  yi- 

derit|  dare  Yela^  et  alium  iiifra  navibus  accefTum  petere 

)ubet«     Vento  eodem  ferebanfur.    cetei^im  nebula  fub 

idem  fermetempuS|  quo  pridici  exorta  cdnfp^ctum  ter- 

rae  ademiti   et  veiitu^  prement^  nebula  cecidiL     Nox 

ddinde  incertiora  omnia  fecit.   itaque  ancoras,   ne  aut 

inter  feconcurrerent  na  ves,  ant  terrae  inferrentur,  jecere. 

Ubi  iUuxiti  ventus  idem  coortus «   nebula  disjecta  ^  ape- 

ruit  omnia  Afrlcae  Iltora.     Soipio,  quod  etfet  proximuut 

promontonumi    percontatus,    cnm  Pulcliri  promouto* ' 

rium  id  rocarl  audiffet,  Piacet  omen^  inquit;  hue  dirigi* 

te  naves.     Eo  clafiis  decurrit:  "copiae  omnes  in  terram 

expol^tae  funt.     Frofperam  navigationem  line  terrore  ac 

tumultu  fuilTe )  permultis  Graecis  Latinisque  auctoribus 

credi* . 


LIBER  XXDC    Ca».  XXVil,  XXVin.      48 1 

~       U.C.  S4S'    a.e.  N.-fto4.-  '  ■  ' 


i*iaMlM»*MMMMWHaai«|«M*a*< 


credidi:  Coeliusunui,  praeterquam  qtio<i  jaoztiiieiriasflu^ 
cdbas  naTeS)  ceunrbs  omAes  ooeleftes  mazitimosque  ter* 
rores,  ppftremo  abreptam  tempeftateTab  Africa  d^lfCem 
^d  Inlialam  Aegimurum^  in-de  aegre  jcorrectum  eoi^Ium^ 
ea^ttit:  et,  prope  obrutis  navibus,  injoQtt  impcaratorisi' 
rcaphis,  haud  £ecus  quam  naufrugos;,  miMtes  line  annig 
cum  ihgenti  tuumltu  in  tervam  evaiifle, 

XXVilL  ^  E)cpoiitis  copiiS)  Kmnani  caXtr^  in  proseU 
mis  tumuliS'  metantur;  Jam  non  in  anaritim£>a modo 
«groS)  coiifpectil  primum  clal£6,  d^n  tumtdtuegredien* 
tiuzii  in  terr>iui:i^  ,{»vor  terrorque  penrenerat,  fed  ini  ijA^ 
ixrb^s.  ncque  enim  l^ominiim  modo  turba,  ntulierum 
jmerorumque  agminibus  immistta^  omnes  pafiim  eozo* 
pleverat  Yiasn^ikd  pecora  quoique  praa  fe  agreftes  age* 
bant ;  ut  relitiqui  fubito  Afrioam  diceres.  Urbibus  iret^ 
ipfls  miijorem,  quam  .quem  fecum  attulerant^  terroraas 
infierebant.  praecipueCartbaginis  prope  ut  captae  tumui» 
tus  fuit.  Nam  poj;t  M*  Atilium  Regdum  et  L«  Manlium 
confules^  anj:iis  prope  quiniquaginta),  nuUum  Komanum 
ei^ercitum  tidersmt,  praeter  praedatorias  pjafles,  quibut 
exfcenfiones  in  agros  maritimos  factae  erant:  i;(|ptiiqu% 
quaie  bbvia  Ibrs  fecerat,  prius  recnrltun  femper  kdnavc% 
quam  clamor  agteJtes  condret)  fuetut.  eo  major  tum 
fug4  pavorque  in  urbe  fuit.  £t ,  Hercu}&9  neque  exelr« 
citus  doml  validas,  neque  dux^  quem  opponerent^  6rat« 
Hasdrubal)  Gisgonis  filius»  gemerei  fama,  divitiis,  r^ 
gia  tum  etiam  affinitate,  longe  ^primus  ci^dtatis  erati 
fed  eum  ab  illo  iipfo  Scipkme  aliquot  proeKis  fufum  pul» 
fiimqueinHispanianKminerant:  necmagis  ducemauci 
pareni)  quam  tumultuerium  eacercitum  fuum  komano 
exerckiu  elle .  Itaque^'  velut  £  urbem  extemplo  aggre& 
furus  Scipio  foret )  ita  ^  arma  eftcondamatum :  porto^ 

J[ue  raptim  cl&ufae)  et  armati  in  muriS)  vigi]iaeqtie  et 
tationes  dispofitae^  ac  nocte  in£equenti  vi^ilatum  efi» 
Poftero  die  quingenti  equites,  fpecuiatum  ad  mare  tur- 
bandosque  egredieittes  ex  navibus  mlfQ,  .in>  ftationesl^j»» 
manbrum  inciderunt.  ]am  enim  Sci|uo,,  elaCCe  Utieaxi^ 
mif&i  jipfe  haud  ita  multum  progrelfus  $.  mftri|  tumulqa 
proximos  ceperat;  equites  et  in  ftatioiubus  locis  idotieis 
tK}fuerat,  et  per  agrpg  miferat  praedatum. 

T.-  Uvii  Tom.  ll  H  h  XXIX. 


'  I 


/ 


48g  L  1,3  E  B.  XXIX.    Ca».  XXIX. 

"  U.  C  $43!       ^       a.  C  N.  204. 

XXIX.    .li  Gam   Cartiiaginienii  equitatu  proelium 
onm  cpjnmifilTent,,   ,paacas  ii\  ipfo  oertamine,    pleros- 
^ue  fogientes  perfecuti  (in  quibns  praefectum  quoque 
Hannonen,  ,nobilem  jurenem)  occiderunt.     Scipio  non 
Hgros  modo  circa  Taftavit^  fed  urbem  etiam  proximam 
Afrovum  Xatia  opulentam  cepit.  ubi  praeter,  ceteira^  qm 
«ztemplo  in  nayes  oo^nirias  unpoIUa,   mifTaqiie  in  &i- 
Uam  erant,  octo  millia  liberorum  ferrorumqne  capitam 
Saok  capta.  Laetifiimus  tainen  Romanis  in  principio  re- 
itun  gerendarum  adyentus  fuit  MaCniffa^,  quem  quidam 
cum  ducentis  baud  amplius*  equitibus  ^    plerique  Qum 
4uiim  millium  equitatu,  tiradunt  Teniffe.     Ceterum  cum 
longe  maximus  omninm  aetatis  fuae  r^um  hic  fuerlt, 
plurimumque  tem  Romanam  jurerit,  opejM  pretium  yi- 
detur  excedere  paululum  &d  enarrandudlf  quam  varia 
£ortuna  ufus  lit  in  amittendo  recupe^andoque  patemo 
regno.     Militanti  pro  Cartbaginienubus  in  Hispania  p^- 
ter  ei  moritur ,  (jralae  noipaen  erat.    Regnum  ad  fratran 
r^is  Oefalcem,  pergrimdem  natU|  (mos  ita  apud 'Ku- 
midas  eft)  perVenit.  hiudmulto  poft,    Oejalca  quoque 
mortuoi   ma)or  ex  duobus  filiisejus  Capu£Ei|   puero  ad- 
modum  attero »  patemum  iipper],um  -accepit.     Ceterum 
cum  mi^s  )tiire  gends ,   quam  auctontate  inter  fuos  aut 
Tiribus,  pbtineret  regnum;  exfcitit  quid^ui «    Mezetulus 
nomine»  non  alienus  fanguine  regibus,  familiae  fempet 
inimicae^  ac  de  imperio  yaria -fortuna  cum  iis,  qui  tum 
obtinebant,  certantis.    Is,  conci^tis  popularibus,  apud 
quoS)'  invidia  regum,   fiaagnae  auctorltatis  erat,   caftris 
palam,  pofitis ,  defcendere  regem  in  aciem ,  ac  dimioare 
ae  regno  co^it.   in  eo  proeUo  Capyfa  cum  multis  prin- 
mpum  cecidit,  gens  Maffyloru|n  pmn^s  in  di^tionem  iizi- 
periumque  Mezetuli  cuncef&t.   regip  tamen  nomine  abs» 
tinuit:   contentusque  nomine  modico  tutoris,    puerum 
Lacumacen,  qui  ftirpis  f  egiae  fup^rerat,  regem  appellat. 
CarthagiAienlem  nobilem  feminam ,  fororis  iiliam  Han- 
nibalis,,  quae  pro^^ime  Oefalei  regi  nupta  fuerat^   ma- 
trimonio  iibi  jungit,  fpe  Carthaginienfium.  focieutis  ;  et 
eum  Sypbace  hofpitmm  ye^afttim  legatis  miffis  renoYat^ 
maa^M,  ea  auxilia  praeparans  ^dTarlns  Mafiinillam. 

«  XXXt 


' •       U.  C  548.  a..C.T^.  204. ,—     • 

XX^*.  T^t  JMftfiniira,  ^udita  naoirt^  patruL  Jem  «iecS 
fratns  patruelis  ,  ex  Hifpania  m  Maunt^niai^  .j^^ohar 
ea  tempeftate  rexMauronim  eratytrajicit.  ab  eo^fupplex 
iu6mis>  pwabu^  auxiliiim  itinerii^  .f^ttonifim  J>fU^nou' 
poterat ,  quatuor  millia  Maurormn  impetrayit. .  jj^HOi  i|%) 
praemitfQ  nuntio  ad  paternos.rupsgue  jamicos,Jf^^*jiq^ 
^nes,regnipervenifret,  quit|genti  ferme,Numi(}ae  Aj|^eu^ 
cxmyenerunt.  ..Igitur  Mauris^  i.nne), licut  cdnvener^^ 
tKO  ^3  regetn  remiOis^  qua^^am  ^^iqtuiiito^^inai-*^^ 
inilj^itaci^.^liec  cum  qua  ^n^^m-5?m  llggreai^fa^^^^ 
XS^  'qpnrc^iiret.;  ratiis  agendo '^ 'pfidlie.ndo  yii-.i^^  <^uogi^ 
a^agenduip  aU(}ui.d  collccturujcn^^^jjroficifcenti^d  Syp^^ 
^etfi  Xapnmaci  regulp  ad  ll^hanfuna»  Qocurjrit, .  l^epiduni| 
iiginen  cum  in  urbem  reFugilXeti  urbem  Malin^lta  {trjr 
mo  impetu  capit:  ex  regiis  alio^  tradejates  JTe.reciiiilt^ 
alios  vim  parantes  occidit.  pars  tna^xima  cujn.  ipra  nuex^c^ 
inter  tumultum  ad  Syphacem^  quo  primuiti  idtex^o^fan^ 
iter,  peryenerunt.  Fiama  hujus  niCNjicae  rdi^^  iti  pidnci^ 
pio  r^rum  profpere  actae ,  convertit;  ad  i\^allnii!fap3i  ^^ 
inida^.  affluebantque  undiqiie  ex  .agris  vicisqi^e/ veteref 
milites  Galae,   et  invitabant  juvene.in  ad  recuperandum 

g^ternum  regnum.  Numero  mjjitum  aliqiiantifm^Mezer 
ilu$  fuperabat*  nam  et  ipfe  eum .  exejcitum j,^  quo  f^* 
pufam  vicerat,  et  ex  receptis  poft  caedem  regi$^  i^liquo^ 
^abebat;:  et.puerLacumaces  ab  Syphacie  auxUia  inge^^ 
adduxerat.  '  quindecim  millia  peditum  Mezetulo,,  «Cjjt 
ceqi  millia  equitum  erant.  Quibuscum  Maliniff^i  nf^ 
quaquam  tantum  peditum  equitumve  haben^s  y  acle  opn* 
fiixit.  vicit  tamen  et  veterum  militum  virtus,  et  prudW^ 
tia  inter  Roniana  ct  Punica  arma  pxercitati  .duC^sl     KeJl 

Slus  cum  tuterc  et  exi|;ua  Mafaefylorum  roanu.  in  Car<^ 
aginieiilium  agram  perfugit.  Ita  recuperato^  i^egno. 
paterno,  Maliniffs^,  quia  Abi  adverfus  Syphacem  hauil. 
paulo  majprem  reltaife  dimicationem  cerhebat,  optimumt 
ratus  cum  ft^atre  patruele  gratlam  reconciliare,  miriis^ 
qui  et  puero  fpem  facerent,  fi  in  Jideiii  Mafiniiljae  fefo 
permUifret,  futurum  in  eodein  honore,  quo  ^pud  Galani  , 
Oefalces  quondam  fuiffet;  et  qui  Me^etulo,  prae^er  iin« 
punitatem,  fua  omnia  cum  $de  reftitui  fponderent;  kni«  ^ 
lio  praeoptamesexfilio  modicam  domi  fort^nam  .(oniiiia^] 

•        Hh  a  xit 


^  _..LiBiEii  Ixix..  ca>.  tidc  xm 

u.  c  &i&.    a.  c.  y.  204. 


I  n      r    ■  '     ■  ■  ■      ■      -  -    ■      ■^**' 


tid~^d  Reret,  Carthaginienlibtrs  de  induftna  agentibus) 
id  lae  petdtmt  ; 


w. 


N 


^  •  X:!(XL  Hasdrubal  tum  fort^,  cum  liaec  gereban. 
|)ii^/toiMlS7{fliaceKLerat:  qui  Numidae,  haud  liaie  miil« 
lttm'ad fc  .perrincre  credenri,  utrum  penes  Lacuifiacen, 
£1  HBkfixiiflani ,  regnum  MalTylorum  ejC&t ,  jfUIi  ffMi » 
gikjngri^  ait,  yi  Mijhiffam  iisdm  iouteMit^mfiri^  t» 
nt  fMirim  Crtf£Mi,  ^tet  jMrraiij»  >;«/  Oefilcim^  irtitt. 
m^o  miqonm  imdoUmin  io  m§imi  iuginiiquiijf^^  fn* 
fi^ulio  giiitis  ijus  uufuim  fiiffit.  iaift  iim  iM  Hitf*^ 
nlu  roroi  intit  homiuis  tittutit  fpicimiu  dicUffi  focSs  J^ 
rittr  hofiUmtqui:  it  Si/fhneim^  itCaTtkMgiHiinfa^  tf 
Mimttm  ittum  igmm^  offrtjjiffiut  ^  ingiuti  mox  butniiOi 
"Oum  jmn  uuSm  oftm  fitn  fofftnt^  drfuros.  Aiit^ 
umrks  a  fra^His  tjus  vins  iffi^  vixdum  eoMltfcau  fi- 
vmtis  ngnum*  Iiviando  ftimulandoque  pervinAi  «^ 
incercitum  ad  imes  Maffylorum  admoveat^  atque  in  ^ 
de  quo  faepe  cum  Gala  non  yerbis  modo  disccptttun^ 
fed  eriam  drmis  certatum  fuerat^  tanquam  haud  d^l^^ 
juris  fui  ^  raftra  locet.  Si  quis  graat  ^  id  'quod  n»^ 
ofiu  fit^  acii  dimicoturum:  fim  ftr  mttumagro  cedattfi 
iW  mtdium  ngnum  iundum.  aut  fiui  artamini  cioctff^ 
hi  iff  ditiomm  cjus  Moffyhs^    aut  nequaquin  ftnsf^' 

au  armis.  His  yocibus  incita.tus  Syphax  Mafinilte 
um  inJFert,  et  primo  certamine  MafTylos  fiindit  fn' 
gktqne.  MaliniCfa  cum  paucis  equiribus  ex  acae  in  vaon- 
eem  i^album  incolae  yocant)  perftigit.  funiliae  aliq"<^ 
tdm  mapa}ibus  pecoribusque  fuis  (ea  pecunia  iUis  ^O 
]5erfecati  funt  regem :  cetera  MaCTylorum  multitoiclo  in 
dirionem  Syphads  concefGt  Quem  ceperant  eriU^' 
mbmem,  herbidus  aquofusque  eft;  et,  quiapeconbo- 
nus  alendo  erat,  hominum  quoque^  ^jarne,  aclactcve- 
fcenrium,  abunde  tuffidebat  abmenti?.  Inde  noctur- 
nis  primo  ac  furrivis  incurfionibus,,  deinde  aperto  latro* 
dnio,  infefta  omnia  circa  eJTe ;  maxime  uri  Carthagi' 
nienfis  ager,  quiaetphts  praedae,  quam  interNumidaSi 
et  latrodnium  turius  erat.  jamque  adeo  licenter  elude- 
baxlt,  ut  all  mare  devectam  praedam  venderent  mercato- 
libus,  appeUentibttSnav^adidipfum;  pluresqtie,  q"f* 


p 


Iti    I  «i 


TOg.  ca>.  .xpg.  30001,     4af 


gum  m  moxitious  cQiuectan.  .  i 

XXXII«  Bodcfaar.  ex  praefectiisVr^ffns  vjr  accr  et  Im» 
f^eri    ad  id  delecins»  .  ei  data  quatuor  milJia  peaitum. 


4iictuuc  .ga|iaium   rp^e^;    cepmet^     pajatos    racurioieque 
agentes  imprpvijfo  ap.ortuS|  pecoiFunj,  ife.ctaakiunique  in*^ 
genti  mpltitucline  a  praefidio  ari^^torut^  exclufa  ^v  MalU 
xiiflam  ipfum  cum.  paucis  in  verticem  inontis  co^pe^it^ 
Inde,  prope  ut  jain  debdlato,  tiec  praeda  mo4o  peobrum 
ho^inumqvie  captorum  milTa  ad  regem»  Ie.dcopiisetia]ii^ 
ut  aliquanto  majbribus,    quam  prd  reliquiis  belHy   re»^ 
nijXBs,..cup^  quingentis  haud  ai^pUu^  pedi^l|ii^.djioe&« 
fisque  equitibus*,   degreXTum  jugis  MafimlTairi  'perfecnttt% 
in  vdl^e .  arcta ,    iaucibus  utrinque '  obfeiTis ,  inclufft/  * ' jSf 
irigens  daedes  Maffylorum  facta.     Mafiniffa  **»*«-*  ^^t^f' 
^iiaginta  baiid  axupliuA  cquUiW^  ^cc  ('ariiractus^^ttMMM 
ignotos  fequentibosfe  .eripuit.     Tenuit  tameil' i^&i||ilr 
Boccbar :    adeptusque  eum  patentlbns  ^  prope  ^Qixf^Kak 
urbem  campis,    ita  circumvenit^  ut,    praet^iq«alit«|^ 
eqiutes,  lomnes  ad  tm,um  inter^eere^r    cum  iis  ij^llBiii 
quo^a  Mafiniiram  faucium  Xtropi^  e  'manibus  iHtfft^KliniE 
multum  amilit.     In  confpecm  erant  fugientes;  alfli  eqvii^ 
ttim  y  difperfa  toto  c^mpd,  qtiibttsds^ri ,  iit  oCcuftr^rierii^ 
per    obliqus^  tendentibus,    quinque    boftes   fequebaSiift  i 

sunnis  ingens  fugientes  accepit ; '  (^^ue  enim  cuntftanfar^ 
iit  quos  major  metus  urgeret,  hrimiferant  equos)^ 'rApti* 
quegurgite,  et  iri  obliquom  praelliti.  duobus  fn>  t^x^ 
rpectu  boftium  in .  praerapidurii  giirgitem  Bauf^S',    tpfie  J 

iperiiGTe  creditus.  ad  duo  reliqui  equites  eum  ieo-inter  <  J 
yirgulta  ulterioris  np^e  emerfeyurit.  Is  linis  Boccliari 
Ipquendi  fuit,  n^  injgredi  fiumen  aufo,  nec  babere  cV6- 
denti  fe  jam .  quem  fequeretur.  Inde  vanu^  atki^or  alK 
Tumtl  MaiimCfae  adregemrediit;  miHique,  qm^Cartbar 
l^inerii  gaudiumlrigens  nmltiarent:  tota^ue  A&ka^ttflft 

Hh  8    :  mer- 


^ 


t 


r 

XHLpvtis  mauriLrrae  Vepleu  varie  animo^<affecit,  MafiniQa 
m  rpeuinca  occulta,  cpm  Jierlns  curaret  vninus^  duo- 
rum  equiti!im  iatrocinio  per  dies  auquQt  vixiL  ubi  |ln* 
iiium  aucta  cicamx ,  pitiqile  poITe  vfla  jactationexn ,'  au- 
dacia  ingenti  pergit  ire  ad  rfegnofm  repet^^ndS^xni  atque, 
in  i{)foJtinere  baud  plus  quadraginta  fciu]|ibu^  <;ollecu^ 
oum  ;m  MaTiylos,  palam  jjam  quis  efl!<6tT^i^en^  Texrille^ 
fan^tum'  nibtiiixi  cum  Favore  priftiiio^ '''tdm  gaudlo  in- 
rReraia,''quod,  qu^iii  p^riffe  crediderant/ 'mcoluniem  ' 
cerneDanty  recit,  ut  intfta  paucos  dies  lex  mfliia  peditim 
armatqrum  ^'.  quatuoV  -  equitura  ^  ad*  e^m  cotiTenirent; 
£^{iig^e  noh  m  n^ftelfione  modd  paisrni  regni  elfet,  fed 
euam  focios  Carthaginienlium  populos  Mafaefyloramqae 
^nes  (xd  Sypliaci?  regnura  erat)  vaftaret.  .  inde,  imtato 
ad  beliuKn  Svplpiab^'  inter  Cirtam  Hippbneiiique  in  ju- 
g^s^  oppomnQrux]^  ad  omnia  montium  conTedit, 

\^^\y^^iiy\Na]6)cm  igitur  eam  rem  Sjrpha*  ratus, 
igfm  uf  per  praefectum  ageret,  cumfiiio)Uvene  (nomen 

taWiJJ^i.?®!^*'^)  P?*^55  «^®^^^^^  ^mperat,^  ut  cir- 

itlmM^\i0  dgii3infr«-  ^rT^aUteutuiu  Hoft^m  ab  tergo  mva. 
4(|titij]^octe  profeqtu^  Vermina,.  om  ex  occulto  aggref- 
Immaiiffit^lit ;  Syphax  autem  ix^terdia  aperto  itinere^  ut 
t^trirfijgni^.collatis^  acie  dimicat^rtis  eUet^  qpiovU  caftra. 
mii^^mpus  .yifum  eft,  Iquo  perveniffi^  }^m  circununiOi 
.mifc^{p^te]trant,  .etipfa  leni  divp  ferenjte  ad  Kottem» 
«itoi/iiiUltitu^ine  fretvis,  tum  praeparatis  ab  tex|[o  inli* 
^6i%  |>^it,ad verf uoii  montem  eirectam  aci^  ducit.  Mali- 
»tira,fidvi6ki  maxime  loci^^  quo  multo  aequJore  pugnatu» 
ims^irat»  etipfe.di^ig^t  frios.  Atrox  proelium  et  diu  an- 
Qep9-'fai|;;  loco  et.virt^te  militum  MaCnifffim^  multitu» 
4in^  t*  .■^uaje. .  m^io  mjajor  erat  ^  S jpjiacem  juTante»  £a 
«i^titwdQ  dififf «  cHmi  parsra  front^  urgeret»  pars  a  ter* 
^jJJdiAr^^Kqfi^diXfet,,  victpriam  liaud  d,ubiam  Sypbact 
«ledit:  .  et  ne  .effugium  quidem  pateba^  bino  a  frontei 
imo  a^  tergp  incluus.  ,  Itaque  ceteri  pedites  eqnitesque 
-caeii  ^otjcapti.  ducentos  ferme  equites  MaCniffa  circa  fe 
«dhglQb^t9s ,  diyifosque  turmatim  iT^  tres  partesi  erum* 
»]iere.));(bet;  loco  praodicto ,  in  .quem, ex  .dilBpata  conve* 
Airent  fuga.    lp£e|  l|uf  intenderat'||  inter  xnedia  tela 


L I B  E  R  xxix.   <;  A  i>.  xxxnt  Hxxtv.'   46f 

U.  C  548. .      a.  CN.  204. 


i^  II I  I  >  ■  tm 


hottium  eralit.  duae  turmae  l^aefere:  'altera  znetu  dedits 
hofti ;  pertinaeior  in  repugnando  telis  obruta  et  confixft 
f  ft.  Venninam  prope  yertigii^  inftantem,'  in  alia  atquo 
aiia  fic6tendo  itinera  eludens  taedio  et  defperatione  tan^ 
dem  feitum,  abliftere  fe^uendo  <3oSgit«  ipfe  com  fexa* 
gtnta  equjtibus  ad  minorem  S^rrtim  pertexiit.  Ibi  cum 
cchifekntia  egregla  faeperepetit!  regni  patemi)  inter  l^u- 
ni^a  Emporia  gentemque  Garamantum  omne  tempnst 
usque  ad  CX  Laelii  clafiisque  Romanae  adventum  in  Afri* 
cam,  confumfit.  Haec  animum  inclinant,  lit  cnm  aio* 
dico  potius,  quam  cum  magno  praefidio  equitum,  ad 
Scipionem  quoque  poftea  Teniffe  Mafiniffaoi  credam: 
quippe  illa  regnantis  multitudo,  haec  paucitas  ezfulis 
fcrtunae  conveniens  eft. 

XXXIV.  Carthaginienfes,  alaequituntQumpraefecto 
amiffa ,  yiio  equitatu  per  nbvum  delectum  comparato^ 
Hannonem  Hamilcaris  Hlium  pfaeficiunt.  Hasdrubaleoi 
lubiiide  ac  Syphacem  per  literat  nuntiosque,  poftremo 
etiamper  legatos,  arcefTunt:  Hasdrubalem  opem  ferrd 
prope  circumfeffae  patriae  jubent:  Sypkacem  orimt,  ut 
Cartbagini,  ut  univerfae  Afrieae  fubveniat.  Ad  Uticam 
tum  caftra  Scipio,  ferme  mille  paCTus  ab  urbe ,  habebat;^ 
translata  a  mari,  ubt  paucos  dies  ftadva  conjunc^ta  clafli 
fuerant.  Hanno,  nequaquam  Xatis  v^Iido^  nbn  modo 
ad  laceffendum  hoftem,  fed  ne  ad  tuendor  quidem  a  po« 
pulationibus  agros,  equitatu  acceptOj  id  omnium'pri« 
nsum  egit ,  ut  per  conquifition^em  numerum  equitnm  au^ 
geret.  nec  aliarum  gentium  tffpernatus^,  maxime  tamen- 
Numidas  (id  longe  primum  equitum  in  Africa  eft  genus) 
condueit.  Jam  ad  quatCi^v.  nrillia' equimm  habebat, 
cum  Saleram  nomiiie  urbem  occupavit;  quindecim  fer- 
me  miliia  ab  Romanis  daftri^^  Quod  ubi  Sdpioni  r«« 
latum  eft,  Aeftiva  fuh  UCth  equmiUs !  (inquit;  fimt  vel 
flnres ;  dum  tdem  ducem  kiAeant»  eoque  minus  fibi  cef- 
ikndum  ratus,  quo  illi  fegnius  rem  agerent,  Mafiniffam 
cum.equitatu  praemifTum  portis  obequitare,  ^  atque  ho- 
ftem  ad  pugnam  elicere,  \Xkbpi.  ubi  omnis  multitudo  fe 
effudiffet,  graviorque  jam  in  certamine  effet^  quam  ut 
facUe  fostineri  poQSet)  pederet  paula^m;^  fe  ift  tempott 

Hh4  pa- 


1 


4g8     LIBER  )KDC    Car  XXXXV,  XXSV. 

U,  C  548.        aTc  N.  2o4, 


«•»• 


«w 


yognae  t>bTexituriun;  Tajitum  moratut)  qiuntoin  bm 
temporis  praegreilQ  Ti£im.ad  eliciendofi  ItoCtes,  <:iimAo. 
mano  eqaitatu  £ecutiis ,  tegentibus  ttimu}ist  ^  P^^^P* 
portune  circa  riae  flexus  oppoiiti  erant  l  oocaltua^  pro. 
ceClIt,  ]VIaiii4IIa,  excompoGto,  nunc  terrentiS)  Aunc 
timentis  modq^  aut  ipfis  obequitabat  portis^  aut  ceden- 
do,  cum  timoris  Iiimi3dtio  audaciam  ko£u  faoer^t)  d 
infcquendum  temere  elicuebat*  Kondum  omnes  egrelE 
erant|   varieque  dux  fatigabatur^   alios  Tino  et  bvm 

ffraves  arma  capere,  et^enare  equos  cogendo,  aUiS)  ne 
jparli  et  inconditi  line.  ordine,  ilne  iignis  omnibus  pon 
tis  excurrerent,  obliftendo,  Prima  incaute  fe  eyebent» 
MalinilXa  e^Ccipiebat :  moic  plures  iimul  conferd  pom 
offuG  aequayerantcertamen;  poftremo^  jam  couusequl- 
tatus  proeUo  cum  adeffet,  fustineri  ultra  nequierc. 
Non  tamen  eff ufa  fuga  Maiinifla ,  fed  cedendo  tenkiy 
impetus  eorum  excipiebat:  donec  ad  tumulofe  tcgentej 
Romaniun  equitatiun  pertrajtit,  Jnde  exorti  equitcSi  ^ 
ipli  integris  viribus,  et  recentibus  equis«  HannoniAfnSi 
que  pugnando  ac  fequendo .  feKis  fe  circumftidere:  ^ 
Mafiniira,  ile^d^  fabito'equi«5j  in  puguam  rediit.  ^^' 
lc  ferme,  qui  primi  agminis  fuerant^  ut  quibus  hm 
facilis  receptus  fiiit,  cum^  ipJi>  duce  Hanngne  interduS 
atqueinterfecti  fuiit»  ceteros,  ducis  praecipus  tenitos 
caede,  efixife  iugientes  per  tria  uuUia  paffuum  ncioreJ 
fecuti|  adduo  praeterea  millia  equitum  aut  ceperuut, 
iut  occiderunt.  inteir  eos  iati&  conjtabat,  non  m'^^^ 
ducentos  Cartliagbiieniium  equitses  ftiiiXe»  et  ^yi^ 
^uosdam  et  genere  illultres. 

XXXV,  Eodem  fonc^  qu6  haec  gefta  funt,  die  «»- 
rm^  quae  praedam  in  Siciiiam  vexerant,  cum  poiDipe«w 
rediere;  velutconinatae,  adpraedam  alteramt^cpetenowi 
jfefe  vesufTe,  Duos  eodem  nomine  Carihaginienfiui»  ^^ 
ces  duobus  equef^ribus  proeliis  interfectos^  non  ompf^ 
auotores  funt!  veriti,  credo^  nefalleretbisrelataeattrifl 
res,  Coelius  quidem  et  Valerius  oaptum  etiaro  Hanno* 
nem  jtradunt,  Scipio  praefeetos  eqintesque»  f^^^^'']^ 
jfusque  opera  fuerat,  ante  omnes  Maiiniifiun,  i"J^.Y 
doni^  donat,    tty  RxmQ  praeCidio  Salerae  impoIi^<>>  ^? 


V 


tlBER  XXIX.    Caf.  7CXXV,  XXXVt.         48» 

U.  C.  548.  a.  C.  N.  204.         ' 


cum  cetero  exercitu  pt^ofectus,    non  agris  xnodo,    qu»- 
cunque  incedebat,  populads,  fecl  urbibus  etiatti  quibu^ 
dam  vicisque  expngnatis,  late  fuTo  terrore  belli,  fepti<* 
modie,  quam  profectuserat,  magnam  vim  bominum  ct 
peooris  et  omnis  generis  praedae   trahens,    in  caftra. 
redit;  gravesque  iterum  froftDibus  fpoliis  nayes  dimittit, 
Inde,    omifiis  expeditionibus  pdrvis  popu}a|ionibusqvie» 
ad  oppugnand^  Uticam  omnes  b^i  'fhi^  convertit; 
eam  d^inde,  fi  cepif&t,  fedemad  cetera  ejtCequenda  ho^ 
bitutiis.     Simul  ^t  jst,  dlafEB  navales  fbdii,    qua  ex  parte 
urbs  mari  alJuitur,    fiixiul  et  tcrreftris  exercitus  ab  ii?i- 
minente  propeipiis  moenibus  tumulo  eft  admotus.   T©r* 
menta  machinasque  et  adyexerat  fiecum,    et  ex  Sicilia . 
mifla  cum  commeatlbus  erant :  et  nova  in  armamentario, 
siultis  talium  operum  artiiicibus   de  induftria  iiiclufi^t 
iiebant.  n  Uticexiiibus  tanta  undique  mole  circumJtefGs  in 
Cartliaginicrifi  piipulo ,    CarthaginienGbus  in   Hasdru- 
bale  itgt,  fi  is  moviffet  Sypbacem ,  fpes  omnis  erat.    ki 
defiderio  indigentium  auxilii  tardius  cuncta  movebantur, 
Hasdrubal,  intentiflimaiconquifitione  cum  ad  triginta 
millia  peditum ,    tria.equitum  confeciffet ,  non  tamen 
ante  adventum  Syphapis  caftra  propius  hoftem  movere 
eft  aufus,     Syphax  cum  quinquaginta  millibus  peditum» 
decem  equitum  advenit :    coiueftimque  mbtis  ab  Cariiia^ 
gine  caftris,    haud  proeul  Utica  munitionibusque  ^o^  ' 
manis  confedit.     Quorum  adventus  hoc  tamen  mcrtnentt 
fecit,  itt  Soipio,  cum  quadraginta  ferme  dies  nequid- 

3uam  omnia  experiens  obfediffot  Uticam,  abscederet  in- 
e  irrito  incepto.  et  (jam  enim  hiems  inftabat)  Caftra 
hibema  in  promSntorio,  quod  ternui  jugo  continenti  ad« 
haerens  in  iQiqttantum ;  maris  fpatium  eastenditur ,  con^ 
muxiit:  uno  vallp  et  nava3>a  caltra  amplectitur.  jugome- 
dio  l^ionum  caftiis  impofins,  litns  ad  feptemtrioAei*. 
verlxim  Xubductae  naves  navalesque  focii  tenebant :  meri* 
dianam  vallem  ad  altcilumlitus  deyexan?uequitatus.  Hacc 
in  Alrica  usque  ad  extrteium  muumni  gefta. 

XXXVL  Praeter  c<mvectum  undique  ex  jpopulatis 
olrca  agris  frumentum,  commeatusque  ex  Sicilia  atque 
Italia  advcctios  ^  Cn,  OctnvittS  propraetor  ex  Sardinia  ab 

Hh  5  T^- 


4Jo  L  y  ff  t:  R  XXK. "  C  A  P.  •XXXVT. 

U.  C.  548.  a.  C,  N.  204. 


^am 


■tM^rt- 


Ti*  Gaudio  praetore)  cujus  ea  provincia  eratt^  ingentetn 

irim  frumenti  adVexit:  horreaque  non  folum^   q«ae  jam 

factaerant^  repleta,  fed  nova  aedificata,     yeftimenta 

exercjtui  deerant.  id  mandatnm  Octavio^  ut  cum  praeto- 

te  ageret/ii  ^uid  ex*ea  provincia  comparari  ac.mitti 

ppffet.     ea  quoque  baud  fegniter  curata  res.     Mille  du- 

centae  togae  brevi  fpatio ,   et  duodecim  raillia  tunicarum 

mitta*  Ad^ate  ea,  qua  b&ec  in  Africa  gefta  funt,  P.  Sem* 

proxiius  conJTul^cui  Bruttii  provincia  erat,  ih  agro  Cro- 

tonienli '  cum   Hajinibale  in  ipfo    itinere    tumulttiaTio 

proelio  conflixit.     agminibus  magis,  quam  acie,  piigna- 

tum  eft.     Romaiu  pulli,  et  tumultu  Terius«  quam  pugna, 

,  ad   mille  et  dubenti   de  exarcitu    confulis    interfecd: 

in  caftra  trepide  reditum.     Neque  oppugnare  tamen  ea 

boftes  aufi;   cettrum  Alentio  prpximac  noctis  profectus 

ind  e  conful ,    praemiffo  nuntio  ad  P.  Licinum'  procon- 

fulem)  ut  fuas  legiones  admoverer,  cbpias  cbnjunzit.  ita 

duo  duces^  duo  exercitus  ad  Hs^nnibalem  redierunt.  nec 

mora  dimicandi  facta  eft :  cum  confuli  duplicatae  vires, 

Poend  recens  -victoria  animo  effet.     In  priuiam  aciem 

/uas  lejgiones  Sempronius  induxit:   in  fubHdiis  locatae 

P.  Licinii  legiones.   Conful  principio  pugnae  aedemFor- 

tunac  Primigeniae  Tovit,   li  eo  die  hoftes  fudiffet:  com- 

posque  ejiis  voti  fiiit.     Fufi  ao  fiigati  Poeni:  fupra  qua* 

tuor  millia  armatorum  caefa:  paulo  minus  trecenti  vi- 

Vi  capri,  et  equi  quadraginta,  et  undecim  militaria  ligna. 

Perculfus  .adverfo   proelio    Hannibal  €rpkonem   exer- 

citum  aliduxit.     jEodem  tempore  M.  (^omelius.  conful 

inaltera  parte  Jtaliae  non  tam  armis,   quam  judiciorum 

terrore,  Etruriam  continet,   totam  ferme  ad  Magonem, 

ac  per.eum  ad  fpem  novan^i  res,  verfam.    Eas  qaaefti<>- 

nes  ex  fenatusconfulto  minime  ambitiofe  habuit.   ^uL 

tique  nobiles  Etrufci,   qui  aut  iplLierant)  aut  miferant 

f)d  IVIagonem  de  populorum  fuornm  defectione,  primo 

praerentes  erant  condemnati ;  pofbea,  confcientiaJibimet 

ipli  exiilium  confcifcentes ,    cum  abfentes  damnati  ef- 

fent,  porporibus  fubtractis,    bona  tantuiiii   quae  publi- 

cari  potersint)  piguorfUida  poenae  praebebknt.    ^ 


XXXVIL 


-T!         U.  C.  548.  a.  C.  N.  204.      , 

'    XXXVII,     Dum  haec  canfttlfei'  diverfis*  regipnibnrf 

'^jgilkt,  cehKircs  interim  RonSiae  M<  LMus  et  C  ClaudtQsr 

ffm^iSjii  recitaveruxit.     PriAceps  iteruta  leetti^  Q.'  F«-* 

£lius  Masamus;  ndtftti  feptem:  nemo  tamen<|^i  fell^r 

^tiruB  fedifret.     Sarta  tecta  acriter  et  cum  fumkna  fida^ 

€wgerunr.    Yiam  e  foro  Boario  ad  Veneris,  ct  circa  fo^- 

rtt  piiblicos ,  et  «edem  Matris  Magnae  iti  Palatio  faciea* 

4iiat  lothiverunt.    Vectigal  etiam  novum  e:x  falaria  an^ 

a^ohafiiiatueruht,-  fextante  fal  et  Roma6<at^er  toumlui" 

liath  'erat.  Romae  pretto  i^odem^  plurjs  in  foriset  oonci- 

^Kabulis^,  etalio  alibipretio  praebendum  Idca^rant.    Id 

fectigal  commentum  aherum  ex  cenfoHbus  fatis  crede-^ 

1Sant|  'populb    iratum',^  quod  «iniij^p  jodicio  quondam 

dainnatus  effet :  et  in  pretio  fiiilis  maxime  oneratas  tri* 

btis,  qnariim  opera  damnatus  erat,  credebant.   indeSa«> 

linktori  Livio  itlditum  cognomen«    Luftrum  conditntA 

feriUs,  quia  per  provincias  dimiferunt  cenfotes,  ut  ci* 

Tium  Romanorum  in  exercitibus  |   quanttis  ubiqtia  effet| 

feferretur  numerus'.     Cenfa  cum  iia  dticenta  decem  qua- 

tuor  tnillia   bomlnum.  ^  eondidit   luftrum  C.  Claudiua 

Nero.    Duodecim  deinde  coloniarum ,  (quod '  hunqtiam 

antea  factum  erat}  deferentibus  ipfanun  coloniamm  oen- 

foribus,  cenfuih  aceeperuht :  ut,  quantum  uumero  nrili-*' 

tuih,  quantum  pecunia  Ystlerent,  iijL  publicis  tabulis  mo« 

n(Uii€inta  exftarent«    Equltum  deinde  cenfus  agi  coeptus 

itti  ^t  ambo  forte  cenfores  equum  publicam'  habebant* 

Cum  ad  tribum  Polliam  ventum  eft,    in  qtta  M.  Livit 

nomen  erat^   et  praeco  cunctaretur  citare.  ipfum  cenfo-^ 

rem;  CfM,  inqtiit  Nero,  M.  Livium:  et,  five  e3t  refidua 

et  Vetere  fimultatei  five  intempeftlva  jactatione  CBverita* 

tis  inflatus ,  M.  Livium ,  qiiia  populi  judicio  effet*  damn;aL« 

tu/,     equum    venderii  juffit     item    M.  Livius,     cum 

ad  tribnm  Amienfem   et  nomen  Goliegae  Venttim  eft, 

vendere  equtim  Claudium  juffit ,  duarum  rerum  caufa ; 

unius,    quod  falfum  adverftis  fe  teftimonittm  dixilXet) 

alterius ,    quod  hon  iiiicera  £de  fecuiii  in  gratiam  red* 

iffet.     Itaque  ibi  foedtxm  certamen  inquinandi  famam 

alterius»  cutn  fuae  fami^  damno,  factum  eft.   Eidtu  cen« 

jfarae  ciim  in  leges  furaffer  C.  Claudius^  et^in  aerariut^^ 

i^ce&dilTdt,  inter  AOBJiM  «orumi  qttg^wrarifrreUikqti^ 

^  bat, 


%g§  Li]»ER  XXIX,  Caf^  xxyvn,  xxxyiii- 

.  U,C548.         a.  C.  N.  204.  ,         — 

batt  dedit  coUegae  nomen*     Deinde  M.  Liviiis  m^aera- 
vmmYenit,  et^  {H^^aeter  Maeciam  tribum^  quae  £?  nec 
'  oondemniLlIet)    neque  condemnatum  aut  eonfulem  atft 
eenfbrem  fecifTet)  populum  Romanun^  omnem,  q^tuor 
'  «t  triginta  tribus,  aerarios  reli^uL::.  quod  et  innocei^tem 
k  CondemnatTcnt,  ^  et  condemnatum  confulem,et  .cenfo- 
Mm.£eciffent:  neque  iniitiari  poiXeni,  aut  judicio  fem^ 
mmk  comitiis  bis  ab  ie  peccaium  efie.     Inter  quatxior  ^ 
tciginta  tribus  et.  C,  .Qandium  aerarium  fore»    j^pod  £ 
«einplum  Iiabei-et  bis  eundem  aerarium  Telinquendi) 
C.  Claudium  nominatim  fe  inter  awarios  fuiUe  relictu- 
jnun.     Pravum  certamen  notarum  inter  cenfores:   cafd- 
gatio  inconftantiae  popuK  cenforia^  «t  gravitate  tempo- 
amm  iUorum  digna*     In  invidia  cenfores^  cum'  e/Tent^ 
cralcendi  ex  h\s  jratus  efle  occalionem  Cn.  Baebius  tri- 
bunyis  plebis  diem  ad  populum  utrique  dixit,     £a  res 
cfonfenDt  Pbtrum  discnfla  eft,  ne  poftea  obnoxia  popu- 
lari  aurae  cenXura  eXfet* 

XXXVIII.  £adem  aeftate  in  BruttiisCIampetiaaoon. 
fiile  vi  capta,  Confentia  etPandaCa,  etignobile$  aliae 
civitales,  yohintate  in'ditionem  venerunt,  Et^cumco* 
aaitioTnm  JAm  appeteret  tempus,  Comelium  potius  ex 
Etruria,  imiiuhil^lK  erat,  Romam  acciri  placuit.  Is 
confules  C.  ServUium  Caepionem  ,et  C.  Senrilium  Gemi- 
Xium  ereavit.  Inde  praetoria  comitia  babita.  creati  P. 
Cpmelitts  Lentulu$,  P,  Qlnc^lius  Varus,  P.  Aelius 
P^tus,  P.  VilliuS  Tappulu5«  Hi  duo,  cum  aedUes  plebis 
eilent,  praetores  creaii  funt,  Confuli  comitiis  perf ectis^ 
itd  exerdtum  in  Etruriam  rediit.  Saoerdotes  e^  auno 
mortui,  atque  in  locum  eorum  fuffecti:  T.  Vetorius 
Pbile^flamenMartialis,  in  locum  MtAemilii  K^illi,  qui 
priore  anno  mortuus  erat,  creatus  inauguratusque ;  etm 
M.  Pomponii  Mathonis  auguris  et  deoenmri  locam  crea» 
ti,  decemvir  M.  Aurelius  Cotta,  augur  Ti.  Sepipronius 
Gracbbus  admodum  adblefpens,  qupd  tunc  perrarumii^ 
snandandis  facetdodiserat.  Quadrigae  aureae  eo^^jmo  in 
Capitolio  poiitae  ab  aedilibus  cu.ruHbus^  Cr  Livio  et  M. 
Servilio  Gemino«  £t  ludi  Aomani  Hduum  infta^rati. 
|dem  per  Induum  plebeji  ab  aedilibus  P.  Aelio,  P.J^ilIlo : 
4t  Jovis  epnkaDa  fint  iudortmi  cauXa. 

EPL 


LIBER  XXX, 


^mt 


«•«toMMlM 


il*l 


«« 


y,  c.  si9- 


Iv 


a.  C.  N.  203. 


^HMmmbw 


isl 


•      EPITOME  LIBRi  XXX.' 

jfii  4/''^'<^^  5(Ci>f 0   CurthaginUnftt  tt  tnndkm  Stffhnctmi^ 
2inmidarum  rtgem^  Hardrubaleniqnt  fluribns  friytliitvic$t\ 
mdjuvame  Mafiniffa^  hinaqnt  hoftium  ca/tra  txpugnavit:  is 
Mitus  qnadrdginta  mittia  tominnm  ftrro  igniqut  eoafitm^ 
junt.  '  Sypkacem  fer  C.  LaeHum  tt  Mafiniffim  etfit^    Mn* 
finiffa  Sofkonisbam^  uxortm  Stffkaeisy  fiiiam  Hasdrubalis^ 
captam  ftatim  adamavit^  e;,  uu^ptiis  factis  ^  uxorm  kabuiti. 
eafligasns  a  Scifiont  venentem  t%  mifii:  quo  hanfto  iBd  dtetf» 
fit.    Effeaumque  eft  multis  Schpionis  vktoriis ,  ut  CarHku» 
ginienfes^  in  defperationem  acti ,  in  anxiliumfuUieaefabtm 
sis  Hannibalem  ex  Itdlia  revocatent^    isque^    anno  decima* 
ftxto  haliU  dectdens^   in  Africam  trajtcit^^ttntavitqut  f^ 
ioUoquium  fatem  cum  Scipione  comfonere:    et^    oum  di 
conditionibus  facis  non  conveniffet^   acie  vntus  tft.     tfait 
Carthaginienfibus  dafa  eft  fetentibus.     Hannsbal  Gisgontm^ 
paetm  cUsfuadentem  ^    manu  fua  detraxit:  excufata  deimdt 
nmtritate  facti^    i^fe  facem  fuafit,     Mago^   qui  btUo  in 
ufrotnfubriAm  cum  Romanis  conflixtratj  vulnttatus^  dmssi 
im  Afrieam  ftr  Ugatos  revocatus  revertitur^    tx  vtdmtra 
mortuus  tft.     Mafiniffat  regmm  reftitutum  eft.    ^tvtrfus 
im  urbtm  Scifio  antfllfltmum  uobiliffmumqut  tgit  trium* 
phum^  qutm  Q,  Terentius  CuUeo  feuator  fileatus  fectttus  eft. 
Scifio  Africanus  (incertum  militari  frius  favore^  am  fofm* 
lari  amra  ita  coguonmnatus)  frinms  \certe  hic  infftratot 
Victaa  mft  uomint  gtutis  uobUitatus  tft^ 


ittmmmm^tmmm 


u^mm^ 


L  I  B  E  R     XXX^ 

€;■■■■  / 

n.  ServQius  Caepio  et  G.  Scndlius  Gcimnus  conlule^ 

(fextus  decimus  is  annus  belli  Punid  er^t)  cutn  de  re» 

publica  belloque  et  provinciis  ad  feiiatum  retuliirent» 

oenJlAenqixt  Patres  9    vx  waMi^  |i|tei^  fa  cQmpkrarent^ 


^ 


4*4  L  1  B  E  R  XXX.     Ca».T.1I.' 

U.G.549-       ""Tc.Wlgoy^  '-^'     " 

Ibrtirentunre,  uter  Brnttios  adTe^fus  Hannibaleai ,  uter 
Etiruriam  ao  Ligares  proTinciam  haberet.     cui  Bruttii 
eTeniilent)  exercitum  a  P.  Sempronio  acciperet*  P,  Sem* 
pronius   (ei  quoque  enim  proconfuli  imperium  in  an- 
num  prorogabatur)  P^  Lidnio  fuccederet:  is  Romam  re- 
Terteretur,  bello  quoque  bonus  habiios  ad  cetpra^^  qui- 
bus  nemo  ea  t;pmpeftate  inftruttiar  ci^is  habebaturt  con- 
geftis  omnibus   hiamanis   a   natnra  fortunajue    bojois. 
l^^obilis  idem  ac  di^es  ^rat:  Xorma  Tiribusque  Gorpqris 
excellebat» .  FacundifCmus  jhabebatur,  £ea  caufa  oranda, 
jteu  in  (enatu-ad  populam  luadendi.ac  diiruadendi  lo« 
>  ous  ^ffet:  )uris  poDLtifipii  peritifQmus.     Superliaec  belli- 
oae  qiioque  laudi^  confulatus  compotemfecerat*    Quodta 
Bruttiis  proTincia ,  idem  in  Etruria  ac  Liguribus  iecrt* 
tmn. .   M.  Cornelius  noTp  confuU  tradere  exercitum  jof- 
fas:  ipfei,  prorogatd  imperio,  Galliam  proTihciamobtine- 
recuQi  legionibus  iis,  quas  praetor  L.  Scribonius  ^riore 
V^no  babuiffet.   Sortiti  deinde  proTincias  Caepiom  Brut- 
-tiii  SerTilio  Cremino  E^ruria  CTenit.  Tum  prap^Qrumpro- 
Tinciae  in  fortem  conjectae.    Jurisdidtioneu;!  urbanam. 
Paetus  Aelius,  Sardiniam  P.  LentuluSi  SiciHam  P.  VillioSi 
Ariminum  cam  duabus  legiQuibus.C^ub  Lucretio  Spuno 
eaefuerant)  Quinctilius  Varus  eft  fortitus.     £t  Lucretio 

ffrorogatumtimperium,  ut  Genuam  oppidum  a  Magone 
oeho  diratum  exaediHcaret.  P.  Scipioni,  nontemporiSi 
jed  rei  gerendae;  iine^  doned  debellatum  in  Africa  foret| 
prorog<^m  imperiuia  eft:  decretumquei  ut  fupplicatio 
£e^et|  qi^od  is  in  Africam  proTinqamnrajecil^fet»  ut  ea 
res  falutaris  populo  Aomano  iplique  diici .  atque  es^ercitui 

effet. 

H.  In  Sici]iam  tria  millia  militum  funt  fcripta.  et^ 
quiai  quod  roboris  ea  proTincia  habuerat|  in  AFricam 
transTectum  fuerat,  ne  qiia  cla.fiis  ex  Africa  trajiceret| 
quadraginta  naTibus  cuftodiri  placuerat  Sictliae  maritl- 
mam  oram;  Tredecim  noTas  naTCS  VilHus  fecum  in  Sici- 
liam  duzit:  ceterae  in  Sicili^  Tetercs  refectae.  Huic  clafli 
[(^,  PomponiuSi  prioris  anui  praetor^  prorogato  iplperio 
praepoiitus,  noyos  miJites  exltalia  adTectos  iu  naTCS  im- 
pofuit.  Parem  naTium  numerum  Qti.  Octayio ,  praetori 
Item  prioris  euni  ^  cu^  ^paii  jure  imperii  ad  tuendam 

Sar^ 


I/I  B  E  R  XXX.    Ca».  ir.  IH.  45^ 


■l»lllli,p 


U.  O.  549.  ^  a.  C  N.  203. 


Satdinaae  oram  Patres  decrevernnt.  Lentuluspraetordub 
millia  militum  dare  in,  naves  luffus.  £t  Italiae  ora,  qui^ 
incerttim  erat ,  qao  miSuf i  cladem  Carthaginienfes  fov 
ireut,  (videbantur  autem,  quidquid  ilotatuin  praefidiis^e^  • 
fet,  petituri)  M.  MareioV  praetori  priorls  anni^  ciira 
totidem  navibus  tueuda  data  eCt.  tria  millia  mliitum  in.  * 
eam  clarfem  et  decreto  PatrunG^  confules  fci^pferunt,.  et 
duas  legione^  urbanas  ad  incertar  bdli.  .  Hispaniae  cum 
exercitibus  imperio^ue.  veteribus  imperator^bus,  L.  Len; 
tulo  et  L.  Maiilio  Acidino,  dccretae.  Viginti  omnino 
legioiiibuSy  et  centum  fevaginta  navibus  longis  res  Ro- 
inana  eo  a^nxlo  gefta.  Praetore^  in  provincia^  ire  juffi» 
.Confulibus  imperatuin,  .  priusquam  ab  urbe  proHcifce» 
rentur^  ludos  magnos  i^acerent^  quos  T.  Manlius  T6r« 
quatus  dictator»  in,  quintum  aiinum  voviffet,  il  eodeni 
Ittitia.respuUIicaftaret/  £t  novas.religiones  excitabant  ia 
axiimis  homiAum  prodigia,  ex  pluribus  locis  nuntiatal 
AuruAi  in  Capitolto  corvi  non  laceraffe.tahtum  Vofttis. 
crediti.  fed  etiam  .ediffe^  Mures  Antii  coronam  au- 
re^m  arrofere.  Xirca  Capuam'  oinnem  «grum  locMfta- 
rum  visingenS)  ita  ut)  unde  adveniffeut,  ^arum  con- 
Itaret)  pomplevit.  £quuleu$  Reate  cum  quinque  pedi- 
bus  natus..  Anagniae  fps^rli  primum,i^ies  in^coelo,  deixx 
fax  ingens  arlit.  '  Fruiinone  arcus  folem  tenui  linea 
amplexus  ^ft;  circuluQi  deinde  ipfum  niajor  jToIis  orbi^ 
extrinfecus  mclurkt.  Arpini  terira  campeftri  agro  iVi  in« 
gentemvlixium  cbnfedit.  Confulum  alteri,  primam  ho« 
Itiam .  immolanti , ,  capiu  JQcinoris  defuit.  £a  prodigia 
majbribus  boftiis  procur^ta.  editi  ,Sk  collegio  pohtiiicum 
toii,  quibusi  fdcriiicaretur. 

.  '  ■*  '  '^ 
in.  listransactisi  confules  praetoresque  inprovin* 
jdaS  prpfecti.  omnibus  tamen,  yeluteam  fortiti^,  Africae 
jCura  erat ;  feu  quia  i bi  fummam  r^rum  bellique  verti  cer-  v 
.laebant;  feu  lit  Scipioni  gratiHcarentur,^  in  quem  tum 
oinx|is  verfa  civitas  erat.  Itaque'  non  ex  Sardinia  tan« 
tum,  (licut  ante  dictum  eft)  fed  tx  Sicllia  qtioque  eC 
Hisp^nia  veftimenta,  frumemumque ,  et  aru^a  etiam  ex 
Sicilia,  et  omne  genus  commeatus  eo  portabantur.  Neo 
Scipioiillo  teixipore.lu«mi.s  belli  opera  reoiiferat»  qna» 

muha 


49^  IIBER  XXX,     Caf.    IIL  tV. 


U.  C.  549,     a.  C.  N  203. 


tamlta  fimul'  undiqoe  eiun  circumrtabant.     Oticam  oh&. 

debat,     caftra  in  confpectu  Hasdmbalis  erant.     Cartba< 

ginienres  dedhixer ant  naves.  dalTem  par^tam  inimictai&* 

que  acl  commeatus  intercipiendosliabebtfnt*    Inter  kaec 

ne  SypKacis  quidem  recWci]iandi'curam  es^  animo  ini* 

.   ferat :   11  forte  jam  fatias  amotis  in  uxore  ex  mtilta  copi 

c^pifiet    Ab  Sypbace  magis  pacis  cum  CartliaginienL 

bus  conditioties  t    ut  Romani  Africa)  -Poeni  Italia  ex« 

^derent»    qtiamf    ti  bellaretur,   Tpes  ulla  defcitnriBn 

afferebatur.     Haec  per   nuntios   magis  equidem  acta 

erediderimf    (et  ita  pars   major  auctores  fuAt)  quam 

ipfum  Syphacem,    ut  Antias  Valerius  prodit^    in  caftrs 

'   ^lomana  ad  colloquium  venitte.    Primo  ea^*  oonditionei 

imperator  RomaifLfts  rix  amibus  admiGft    poftea|  utcaa» 

fa  probabilis  fuis  commeandi  foret  iii  caiira  hofiiuiiii 

mollinseadem  illa  abnuere^  ac\fpem  fa^ere^  faepius  nl. 

tro  citroque  agitantibus  remconventu/anu   Hibemacula 

Carth4ginien£um|    congefta  tetnere  ex  agris  matma 

cataediHCata,    lignejt  ferme  tota  erant     Numldae  prae* .. 

cipue  arun^ine  teictisf^  ftoreaque  parsmasdma  tectisi  pal« 

Bm  nullo  ordin*)    quidam,    ut  iine  imperid  occupatis 

lodSy  extra  fofGim  etiam  vallumque  babitabant.     Haee 

relata  Scipioni  fp^m  fecerant  caftra  boftittm  per  occa* 

fionem  incendendi.  ^- 

IV.     Cmn  legatis,  quos  mitteret  adSypIiaoem)   ca- 

lonnm  loco  primos  ordines  fpectatae  virt^tS  atque^m- 

deritiae  fervili  habitu  mittebat;    qui ,    dum  in'  oolloquio 

legati  eflent,   vagi  per  caftra,   aliusalia,  aditus  eacltus- 

que  omnes,  fitum  fonnamque  et  univerforumcaltroroni| 

et  partium,   qtia  Poeni|  qua  Numidae  habereift,  quan- 

tum  intervfilli  inter  .Hasdrubalis  ac  regia  caftra  elTet^ 

f pecularentur :    moremque  'Ixmul   nofcerent  ftationum 

vigiliarumque :    nocte,  *in  interdiu^opportunioires  inix- 

dianti  ellfent,   'Et  ihter;^crebra  collJoquia  aJii  atque  alii 

de  indtifiria,  quo  pluribtls  omnia  nota  eCCem,  mittehan* 

tt^r,*    Ctmi  faepius  agitata  res  cer>iorem  fpem  paci?  in 

dies  et  Syphaci  et  CdrthaginieTiiibus  per  euiii  faceret; 

l^ati  Romani  vuitos  fe  rtvetti  at  imperatorem   ajunti 

miji  ctrtum  refponfum  detur^      Proinde^  Jeu  fpfi,  Jlaree 

jMfemtenti$,   fem  confulendui  Hasdruhl.^$  Ctr^An^ 

nienfes 


U.  C.  549-  a.  C  N.  !2p5; 


j^ni ,  niif  ^^tflfii  Hdtfittr  2<W.     Zhim  cotiriiniiii^  Ha^druw 
bai  ab  Sy{^h€i^e,  a%  HasdrolmTe^CBitliagimenfes;  et  %«• 
ouhitores  dmxiia  TiCenidi,  et  Scipib  td  eomparandat  ea, 
quaein  reoi  erant'^  tei^|ms  Ka^uic   et^esc  mentipiie' ad 
Ipe  pacis  tfeg!ig«htilr,  ilt  iit^'  «piid  Poenbs  ]!}um!dMM^ae 
erta  cai^endi,  ne'  4^id  koftile  interim  paterenttir .^   Tain-' 
Jtem  relatiinai  refpd^fadt^  qidbusdani  (qisia  nitnis^onp^rtf ' 
ndaiatiua  paceni  irfd^batur)  iniquis  |)er  occafibnlein  adji^^ 
dtis;  quafe  peropportune^cnpiemitodri^windncias  Sbip6<«' 
ni  caulam  praebf^r^.  ac  huntlo  tfsgnsi^  cuini  relaturum^ 
f e  ad  ^itiilittai  dt^lT^^  pbftet^o^^^e  r^fpondit,   Sritno^ 
fhlfir^  unimti  mttti  tAU.puem  ^Ucuifft.    KtmtmutrH 
igitur^    tnUUm  ^liamfftm  pacii^    qttlan  nlictb' CMrthi-' 
finitmfi/fttft    Stffksci  cmm  Romamis  effe.     Ita  tollit  indu- 
<^^,  ut  libem  Ade  tecepta  e;x£i^quferetur:  deducdsqu# 
lia^fous  (c%  }am  fifcri^  prihci]^iuiti  erat)  machinas' Wr«^ 
neientaqaev  re}ut««mari  a^reffnrds  Utibam,  imponlt,' 
Et  duo  niil^ia  militiila  «d  ei^iindtMh,  quem  ahtea  tenu- 
«fl^iNf,  tumuiuto  f Aper  UtlBath  mittit :  fiihtii;  ut  ab  eo;  quod^ 
|iArabat ,  ih  iduNrius  rei  icuvam  conv were^  Hoftiuni  anl- 
moa:  iimul  ne  qii«i;  cum  ipfe  ad  Sjrphate^ni  HasdtHiba-' 
lemque  pro^ectus  effetV  erupHo'  et  Urb^  «t  imj^aif  inf 
caftra  faa^  r^cti(ci»m  levi prae&dio,  fieret. 

'  ■  '         .  ^  ■. 

'Vv  His  praeparatis;,  adt^to^ae  oonfilio^  edSoiert 
«xploratoribus  jufriSi  quae  comperta  aflFerrent,  jilafinlfTa^' 
4^pa«,'  cui  omaia  Uoftiuhi'  n^  efant;  poftremof  ipfe| 
<j[uid  pataret  itk  p^!timaal  noctem,  proponit.  Tkibunis^ 
eiickt^  ut,  ubi,  {^ettiriodimilTo/  Sgna  cohCiiiidrfeht« 
«rkitemplo  eduoet^iVe  oaftri^  IeglOhes«  Itav  tit  imjjp^rate* 
vmt^  figna  fub  oceafiim  fofisefferriTattt  coe^^ta.  afd  pti^i 
mam  lemite  vigiliwir  agmen  et)>IicaVerunt :  .meAa  itocte' 
06ptem  ehiih  milHa  itineris  erant)  ibodico^gradu  ad  <»• 
ftra  hoftiuitf  peirTehtuih;  Ibr  .Sci^o  partein  cdpiavum 
LaeliO)  jM^naffamque  acl^midas,  attribi^:  et  eaftra 
Sypbacis-isitaAisi^e,  ignes^ue  «^njicere  jubet,  c  Singuloa 
ijteinde  feparatim,  Laeliuhi  ac  Mjifiniflain,  feductos  obte- 
Aatur,  «r,  ffia«f«Nii  mox  prtnfiikmtiae  mdimuit^  tmntmm 
aUjtemtim  otnai^mtr^cfhrmfmt.^  Sr  HasdrtAdUm  Pmmicmmo 
TLiviitomt.lL  l\  ufirm 


^•Pi 


4^  L  I  B  E*lit  XJSK.    Ca>.  V.  VIi 

'      U.  C.  549.  a.  C-N.  203. 

^ffir^  ^g^^ffurum.  Cffiruw^  00«  smte  Meptnrimt  qum 
ignem  «1  rtigiu  cefiris  f^wffeniffet^ .  Nequ?  ea  res  mo- 
rata  dt|i  eCc  nain ,  u€  |>ro^dinis  aalts  ji^geo^s  ignis  kae- 
£t|^  e^ctemplo  prozipm  guaewe,  et  demceps  continaa 
anopleacus,  totis  ,fe  paffiiTi  ^IGpavit  caftris.'  £t  trepida- 
tao  ^uidem^  ^uanta  itecefle.  erati  in  .noctarioa  effafo  um 
li^te  inceixdio  oita  eft:  ceter^m,  fortoitttoi)  non  hofti- 
leni  ac  belliQttmt  igfiem  rs^ti  elTe,  fi^e  anpis  ad  reftin* 
guendam  ince^dium  ^ff u£ ,  in  armatos  incidere  hoXx^ 
Qiaxiioe  IS[ua|idas,  «^.^^^1^0^  no^^a  regioruia  csftro- 
i:um  uil  ^fitus  itineruip  idoneis  Jot?ifr  dispolitos, .  AJal- 
tos  ixi  ipris  cubilibus  iemilbmnos  hiaufit  flamma:  s&ulti 
i^  praefipiti  fuga,  !^HMHi  luf^.alids  alii^/ia  acgaftiis 
<^triti  fuat^    . 


•,  .-      ..,-1    .«     -    .  ••     • 

^.^  VL  .  Relucente^  flammam  prlmQ  ^igi^^ Cartlta- 

ginl^nfiiHn^    deinde    excieati    aliJL  .  ]%oQtamo  tvou/tu 

cum  confpeidffent^  .ab  eodem  errbre  cre4^r«  et  ip&  ^^ 

IpoiM^e  in^ndium  ortum*  e^  clamor  ihtettcitedem  et  ful- 

9^ra  fablata^  an  ex  trepidatiduje  t^PQti|n%a;eiPfet|  txs^ 

£aS|^'(eiifam>veri  adimebas*    Igitar  {>ro  fb  quisqsein- 

^rmea|rii)ti}Uil>us  i^ibil  boftile  fulpeciuin  effet^  omnilitts 

pprdsi:  i|Qacttiqueprokimumerat^  ^  modc^t  ^ote  re- 

ftinguehde  ig^  furent)  portatites^  ia  agmM.  Rooaxuim 

•  ruebtfkit»  Qoibus  caelxs  iomhibus>,  prfteterquam  Hoftili 
^dip^'  etiam  ne  quis  aumias  effogeret,  extemplo  Seipio 

^begleccaS)  ut  iid  taK  tamoltu,  poKas  m<radit;  ignibus- 
€)fit^  in  probnma  teeta  canjectis,  ^fafa  'fiamma  piimo  ve- 
Iiiti  fparfa  pbttibci$  locis  rdiuxit^  deisi  pev  condmua  fer* 
p^iXSv  t(i^repeni:eot|ihif  incehdiohaajii^  Ajnbufd  koinv 
isies  }amemaq4le  foed/t  primuin  fuga^  i^n  fbrage,  ^^ 
rafit  itinera  portarmisv  T^^uos  nox|^  of^p^t^erat  ig^ 
£evjcQ  abuunti^.  biinaq^ue  caftra  dade  uhf  deiets^  Vf^ 
tain^  Ainbo,  et  ex  tot  miilibas.arBi{ttorum  daovsi^^^^ 
pedittiim  et  oujiigenti  e^uites  temienaes,.  magiia  p&T^ 
jaucii,  afllati^ue  incendK>^  ^ugerunt.  i^efa  aat  bau- 
fta  flammis  ^iadra^ta  miUia  kominum  Tciiity''  oafts,  fu* 
pra  quixLque  milliai    malti  Canb^gimen&um  nobiles, 

'  undecim  fenatojres ,  Cgna  militaria  cenitaai  feptuaginta 
quatuor,   equi  Numidici  fupra  duQ/  miJlU  fgyptingen^ 


,±  tBE.ii*.xxx:  •  Ca^  vii  vn^i     ,.  ^ 


^MMMNMaBMn*H«*iPk 


0lephanu  fez  capti:  octo  fl^ma  ferroqtw  aMiiiiitivti 
gfiaque.-.Ti.s  ar^rpm  captau.  -Eflijdnmia  iiii|SemtoriVttb 
cano  fa^ratii  inceadiit*  -  ' . ' '  r^'j.:  J 

VII.  HasdniM  ezfaga,  eumpaiids,  Aft^'^^ 
t>eTn  prozixnain  petierat:  eoquebinncs,  ^ui  fu|^rerant|  . 
Tfftigia'dtt<9$.:feqti)Qnt;tS)  fe  cxxwiXjA^/emx^  metu  clefnde^  ^ 
ne.  dederetnr  Scip loni ,  urbe  ncseflit»  Mox  «odew  ^ti^ 
^ntibus  portis  Romani  accepd:  aee  qui^qMtti  faoftrltj;^ 
quia  Toluntate  concefferani  ia  ditioneni,  i^etiMi;  Dtiaia 
fubinde  urbes  oapta.e  direptaeqae.  «a  praeda,  «tqmf^ 
^aftris  ez  incenfis  et  igne  rapu  erat,  militi  conetflft  «Ct^ 
Syphaz  octo  inillium.fomie  iiLde  fpatid  looo  e^inimiioip  ' 
ConCedit.  Hasdrubal  Cairthagittem*obntend>t^  »•  qiiii» 
per  metum  ez  recenti  dade  mollittt  oonfulereum  '.ifHOi» 
tanti4S  primo  texTor  eft  alTatus,  yt^  dmilfa  Utieai  iCaD^- 
thaginem  crederent  eztomph>Seipidhtmol^l&i<£ias.(  Se^ 
natom  itaque  $uffe|e»^uod  vehit  oonfulareiipmnttiiii. 
§pud  eos  eraty  yocaveirum.  Ihi  e  tribus.(un^  ue  |Mkmi^ 
legatos  ad  3cipione|n  d^oeraehalr}  akera  HanmlAdM  Ikdl  > 
tuendam  ab- ezitiabili  bello  •pahiam  reVdcabatt  tertitti 
{lomanoe  in  adverfisTebus^itfta^feiae^at;  ref|>ai^ehdliiii 
tzfrcitum,  SyphacenujuehortaTtdttm,  ne  bello>«bliftMt^ 
^enXeba^t)  haec  fententia,  quU  liasdrubalipraereiisbdiri»-r 
naeqilie  omnes  factipnis  belltufn  nialebiint,  vidtr.' IHdiet 
delectns  in  urbeagrisque  habeiiooeptus;  etedt&yplia^ 
^m  legati  miX&t  fumma  ope  etipfum  Yefparem^in  bis^f 
lum:'  oum  uzor  non  jam,.  ut  anteV  hlandiuitfU  Atfiir 
potentibus  ad.animum  amantis,  fed  mggcibusVe^  »>tferir 
corcKi^  valuitfet»  plena  lacrimarum  obMrans^  nnpatr^n^ 
fiuim  patriamque  proderet,  iisdfsmqi^e  flaiiimir  CltKtha?  ' 
ginem»  quibuscaftraconflag^affent)  abfuihiIinevttl.Sp«ia 
qubque  opportune  oblatand  afferebam  legatit  qnptiiiaiS* 
milliaCeltiberorum  circa  urbem  hotoine  Abbnm^  ab  cbi|.w 
^uiiHtoribtts  fuis  conducta  in  Hispahia,  egregiae«)!uventtt^ 
tis,  £bi  occurriffe:  et  Hasdrubalem  prop^iet^  ^okn, 
cum  manu  haudquaquiim  contemnend^.  Igitur  non  be« 
nigne  modo  legatis  re%>bndit,  fed  ostendit  edam  mu}tif 
tudinem  agrefnum  Numidarumi  quibus.per  eosdeo^  di«t 
ainiitt  efaos^ttf  dedilEati  etomneihJuveattt(m<(fA>™^^ 

li  a  ««»• 


«6- 


U.  C.  54^.  a,  C.  N.  mZ. 


«vefiMii^. .  jCfWi  fo<9  mfkriorm  >/r «  ^*  «rmi/  vimcMtur. 
Haeo  lcgatis  refponia.  £t  poft  die§  paooos  rnrfua  Hat* 
dmbal  et  Sypbaz  copias,  junxerunt.  \$  omnis  eJtenatiit 
tmt  tfligmta.femiefDiliumi  «rmatonHn, 

,%^  .:\3IL    ScipioiMtti^  metat  jam  deWnste,  ^ted  ad  Sy* 
ph^rem  CardlHiginleiifiBiqiie^atiineret^  Udcae  oppngikaa- 
^mt  intentttm,   jamqne '  «indiinaf  edmoTMtem  nnirii) 
aorertlt  fama  redimc^rad  belli:  modichqttepfraefi^Hiis  tid 
^ecjiem  iBodo:obiidionia;  terre  matiqti*^  reHei5t>     ipb 
cam  robore  ezercihis  ice  ed  boftes  perglt     Ihrbno  in 
tomaloi  qoatiior  ferme  «iliia  diftante  ab  caftns  r^iisi 
a»n£tdit(  jpoftero  die  oam  eqaitalu  tn  Maj^os  (ita  ro^ 
eaaH)  oempos,  fubieetol  ei  tamulo^  degre£Eas,  fimceden* 
do  ak  fiationes  )iot&ium>  laoeDendoque  leHbos  preelu^ 
dKebi  obfiunAtt    et  per  i^equens  btdnam  tmttidtiio& 
JnnO'  etqite  iUinc  exdairfionibiis  inviceiir,    itnbSi  Acta 
CMda^di^psam  feceruain    quavto  €ie  nttin^ue  in  adent 
^focnfimr  efu>    Romaties  priMipes  p>oft  hafmtomm  pn- 
me  figne^  in  fubfidiis  tiiaeioaeonltituit^.  equitatom  Ita« 
Uoam  eb"49Xi3ro  oern^Y"*^'^*^^'  Numidat  Mafinifiaiti. 
qilelopp^iat.     Syphais  Heiidru|Mlque^    Numifcis  aJ- 
.rerftt^   ItaUeom  equitetam,    Canhaginienfibtis  txmtm 
,  if afiixifCcuah  locetis ,  Celiiberos  in  mediam  aciem  in  ad- 
yttUi  figiui  legionum  aoei^re.  ita  inftracti  concurrunt» 
Pvimft^peta  fimal  utraque  eomii8|  et.MamMaia  et  Car- 
Aaginiemes  pulC.  nam  neqM  Numidae  ^  icAdma  part 
egrdfees  <  ^RomaMm  equkatum^  neque  Carthaginienfes» 
ec  ipfii  AOtuft  um»$\  Mafinittam^  recemi  fuper  cetere 
Tictoitisrterribilemi  fiistinuere.    Nudnta  utrinquecomi* 
iHis  €e]tiber&m  aciel  ftabat:    quod  nec  in  ftfga  falue 
eiDft  oiiendebafiir  locts  igMlis^i   neque  fpes  Ydniae  eb 
.  Soipione  erat;  qoem)  bene  meritum  defe  et  gente  fna, 
meroeneriis .  armi»  in  Afrioam  oppugnatum  TeniJDent 
%iter|  OiFComftifis  undlque  hoftibus,'  alii  fiip^  alios  ca- 
4enteC|  obftiiiati  mori^bajntur:  omnib^sque  iii  eos  Yer* 
fis^  aliqoantum  ad  fugam  temp6ris  Syphai^  et  Hasdmbal 
^raecepiNriint<     Fadgatot  c&tde  diatius^ .  qttem  pngnsi 
.  victoree  eM  oppreC&t* 

IX. 


L  1  B  B  R  XXX.     Ca^.  ixi  Tt.  4Mf 


MWMii^MMWMMH«MMHH 


U.  C  549.  a.  jC  N>  ao3' 


IX.  Poftero'  die  ScipioJLaeliMm  .M«&ml&mt)M 
Oiom  RosoBaa  et  MuKiidteo  e^mtaifii  expeditifl^e^aailft- 
tum,  ad  pfvfeqmiulos  SypluureiiB  atqtie  Hat dwbakn^ 
xnittitt.  ipf^9  <fi^"Bn  tQboce  eicerditua,  urbes  eitifti,-  <})hm 
omnes.  Gortliaginiaiilium  ditio.nis  erant»  partiai  Jpei  palr« 
lim  metu^  partim^  iri  fubegit..  ^krtfaagini  qaidam.  et^ 
^g^aterror^  efcoiivmmleventem  arma  Seipiaiiem^omni* 
l^us.  finilimis  raptim  perdomiti»).  ipGm  Carth^nam  ve- 
nente  aggceiSarum  o;redebant>  iiaqiae  etmart  nmcieban* 
tory^  propugnaeuKsque  armabantett:  et  pro  faquiMjpiei 
tqjaat  diutinaieobfidioni  toIerand«e  funt|  eic  agriscDDvebit. 
Raramfntio  eft  p^dis,.  frequenuoi:  legatorumad  HianiS- 
balem*  araeffendum.  mittendorum..  pars  maaioia  olafEsiar^ 
^ttaeadoommfiatuaeacipieBdos.parata  erat)  iiiitterej4- 
Wnt  adoppKimendam. ftationem  satromad. Utioasn,  m* 
^caate-agemem::  fbriitan.  etiaia.  nairalia  caforai  n^oia 
cttm  loTi:  pcaeiidio,,  oppvefluros..  <  In  'hoorOondUtttmi  »a« 
*aima  incUnaai :  legatosUinenadlJbinnibidj*aiiBlt^de« 
cenfent.  qu^ppev  olaf&ut  fiSliotQime-geranttotes^  P*^ 
aliqua. leitarl  Utioaij^ obfidiomttit  Car&i^Mii| hw^ 

tueatur ^ neqttaimperatoaamridlttm ^  quam. Hailtubal^"^^ 

neque  execcitttmaluim,  qoam  Hannibalii,  ftiperefiQ^  Do- 

ductaeergo^pofbeco diernATes,.4iiKHtf. at  legati laMii^ 

profecti,^  raptim^ie- oqmia,,  f&noUinte  fortttnA,,H«gi^ba|t<' 

tur;  et|,  inquo^qttisque.ci^ffaffat,,  pirodil ^k  f O:  &liitfliit 

omninnL.rebatur..    Scioio ,.  graTemL. )am»fpoliil miljimtt 

.nrbium  ejceccitam  trahens,,  captiris.  aliaqnt;  pvaadA  in 

^iretei^  cdtrst^  ad  Utioam;  miCKs ,,  lam.  in.  Cartk^tnem  in^ 

.tantns,,  oocapat  reliptum«fi:f  a  ouftodum  t^uneta :   abcjtk 

. ab  CactibLie^iine  ^uindeoim:  mitliai  ferme-  paffibiDf  looas» 

com  opecibttSv tumb luaptenatura.t^tul,  et  quiat  ab  Car- 

'thagini»  con^ici  ^  et  ptaebere<-q»fe  profpeetum ,  Cttm  ail 

nrbem,  tom  adcinwoMumcmaca^ttcM    poCEet,. 


X..  Inde  i,  eom  maxima'  TallauQf;;  Romanl  jeceMit^ 
.o0nfpeeta»elaffi&hoCcittmafi;i,.UticamCMih4g|iiie  peienli» 
Igitar^  QiiBiflb  opare^.  pronantiatamiter,,  fignmne  raptiin 
ferri  funtaoepta  i  ne  noTes,  inn  tervtai  et  obfidionam  t^ 
£»0»  acsiisDamenaTaUproalioaptae,,oppdmaifeM^  Qfd 
rafrttffant  agOiiot^nMt^  iiaJbcttnmito.aptee  «!«:• 

li  3  jnatM 


**  •"  1 1  8  B  R  TOX.    Ca>;  X.  • 

V.  C  <4q. ;  a.  C.  N.  2o3. 


■M«i 


'VHHAecJam^aTes,  tormenta  macbfnasque  portanres,  et 
•ntin  onararnmi  nfam  verfae,  ant  ita  appullae  ad  mo. 
»ros ,  nt  pro  aggero  ac  pontibut  praebere  afcenfus  pof- 
^nt?.  Itaque  Scipio,  contra  quam  in  nflT^U  certamine 
•  folet^'  itoAratit,  qoae  praefidio  aliis  elle  jpoterant,  in  po- 
^ftremaiiiaoiem  receptis  prope.ferratn,  oneiwiarttm  qiu. 
'drap]iceaB  ordinem  pro  muro  adverfos  boftem  opj^ofak: 
-Msqoe  ipfas,  ne  an  tumultu  pognae  turbari  ordines  pot- 
•lent,  malii  amennisque  de  nave  in  navem  tr^jectis,  ae 
.^alidis  fuxiibtts  Telut  uho  inter  fe  Vinculo  illigatis  ^  com- 

£renditt  tabulasque  fuperinftravit,^  ut  pervium  orcKnem 
icserets  ;et  fub  iplis  pontibus  interralla  fecit,   qua  pro- 
fMTere  fpecttlatoriae  naTOs  in  boftem,  ao  tuto  recipi  poC- 
lent*     His  raptiin  pro  temporeinltractis,  miHe  iermede- 
»le.ctf.propagaatortaonerariiiimponontur:  telorummajd- 
ispe  miffilitmit  ut,  qnamTis  longo  ccrumine,  (tiF/icerent^ 
Tia  inige!!»  congeritur.  .  Ita  parati  atque  intenti  bofaam 
'  fadTenfum  opperjobantur.     Carthaginien£es,  qui ,  ii  ma« 
Hiwnibnty,  omnia  permixta  turba  trepidantium  primo 
^;^impet^  oppreCLiirent  I  percuUi  terreltribos  cladibus^  at- 
^ique  indefpe  in  mari  quidem»  ubi  ipli  plurpoterant,  fatis^ 
\  -jCdenteSi   die  fegni  navigatione  abfumto,  fub  occafum 
'  •Jblb  iaipi^lrt^m  (Hufcinoiia  A(ri  Totant)  clalTe  appulere. 
.  p^tero  ,  dlo  f ub  .  ortom  folis  inftruxere  ab  alto  naTes, 
't^^Iiit^^ad  juTtum  proelium  navale,   et  tanquam  exitnris 
tWntra  .Ilom#nis*      Cum  diu .  ftetilleht.f .  poftquatn  nibil 
»]bpv.«nab  Jboltibus  Tjdeicunt,  tum  demum  jonerarias  ag- 
.gr^dittntur.    £rat  res  minime  certamixfi  naTali  fimilisi 
/proxinae  fpecii^  muros  oppugnantium  naTiam. .  altitu- 

^dineairq^antumonerariaefuperabant;  exrofcratis  Poeni 

*  .  iT^na  pieraque  ^utpote  fupinQ  jactu)  tela  in  fuperiorem 

*  Jp^iR  iTiittebiHit :   grnyioT  |M3.pond^e  ipfo  librtttJor  fii- 

!>erne  .eac :  oner ariis  iGtus.  wrati,     Specuktorifte:  nares  ao 
eTta  ipfa  navigia ,  quae  fub  conftratjs  pontium  pcr  in- 
^eervfna  «xeiaTebaQA,  primo  ipfo  tantom  impfeta  ac  ma^ 
;.jl^itudinc  roftraiarum  obroebantur:    deihde  et.  propo- 
'y  (^atoribus   quo^ue  uacommodav  ei^ant ,  >  quod  peimix- 
^.  iae  cttm  If altium  naTibus  ijfibibere  laepe .  teia  cogebant ; 
.  ir*"?***^^.^*  ambjigofi  ic^  fuis  Jnciderent : ;  po&eenia  alleres 
^^^•^)*?^^^P^*^^  (bar|Miganea  Taca&t)es^Piiiinanafi« 
^j^   V  <    1 1  btts 


w         .•  %        •■ 


/       "t  1  B  E  R  3£XXi   CAt.it.  Xi.     —  fos 

U.  C.  549.  a.  C.  N.  aoSr 

lius  injici  in  Ronnanas  coepti;  Qiios  cum  n^^ue  ipfos, 
'n<;que  catenas,  quibus  fuspenli' hijplciebantui''^  inoidertft 
poITfent;  ut  quaeque  i^tro  inhibita  roftrata  bi^eratiaai  . 
baerentem  unco  traher^t,  fcihiii  rideres  nrifLoula,  quibus 
'alld  aliis  innexa  erat,  feriem  aliath  fimul /plurium  na- 
Viom  trabi.  'Hoc  maxime  modo  !acerati  quidtoi  omnes 
pontes,  et  ytx  transfiliendi  in  Ceoundum  ordinem  haviuxh 
fpdtium  propugna^orrbus  datum  eft.^  Sex  ferme  onera* 
'riae  puppibuis  abstractae  GmHaginem  fiiiit:  major  quaiii 
^ro  re  laetitia «  fed  eo  gratiorv'  quod  inter  affiduas  cla- 
des  ac  i^erimas  unum  quantumeunque  ex  ihfp6rato  gau* 
dium  a.Vulfera^  cum  eo,  u|;  appar^ret,  .  Haud,  proeiil 
*e^io  fuiffe  Bomatiam  claff^m;.  ni  oe£fatuai  |i  prae- 
fectis  fuarum  navium  foret,  et  Scipio  in  xempore  fub- 

'TenifEet.     ^ 

.         .         '-  '        ^-    •-     •   ■  • 

XI.    Per  i^osdem  forte  dieSy  cum  Laellus  et  Mafi- 

nifla  quintodecimo  ferme  dieinNumidian^perYeniiTeni^ 

'Maltyli,  regnum  paternum  MaHniflae)  Iaeti,.tft  sid  r^geoa 

idiu  de&deratum  conceffere.  -  Stpba^,  pullis  ihde' prao- 

fectis  prafeHdiisque  fuis,  Tetere  /e  continebat  ^egnb,  iieu- 

tiquam  qttieturus.    Stimulabant  aegrum  amore  uxor  fo-^ 

cerque:    et  ita  irins  equisque  abundabdt,    ut  fubj^^ctae 

'ocnlis  tegni  perxmultbs  florex^s  antios  vires  c»tiam  minus 

"barbaro  atque  impotenti  animo  fpiritus  poffent  faeere* 

Igitur  oinnibus  i    qui  bello  apti  erant,'  in  uHuiH  cbactis 

cquos;  «^^^ )  ^^^A  dividitl  equitei  in  f^rmas^  pedites  in 

e^ortes,  ucQt  quondam  ab  B.omani5  centurionibus  didi- 

cei^t,  distribuit.     Exeroitu  haud  mindre ,   quam  4^em 

prittsbabuerat,  ceterum  omni  prope  noTo  atque  iftcon- 

dito^ire  ad  boftes  pergit.    Ei^  caftris  in  propihquo  nolf- . 

«li$,^priiho  pauci  equites  ex  tuto fpeculisintes  ab  ftationi- 

^bus  prc^rfedi;  inde  jacults  fubmoti  recurrere  ad  fuos; 

inde  excurfiones  invicem  iieri,   et,    cum  pulfos  indi- 

'ijnatiiD  accenderet,    plures  fubire:   qned  irritamentuih 

«sertaminnm  iec^ueftrium  eft,   cum  aut  vincentibus  fpes» 

aut  pullis  nra  aggregat  fuos.      Ita  tum,  k  pau|is  proelio 

-aecenlb  ^  <imneu3  titrinque  poFtremo  equitatum  certami- 

-nis  ftudium  effudit.  ac,  dum  iihc^vum  eqiieftre  pvoelium 

erati'muttitudo  Maia^fjlorumi  ingentia  agtnina  Sypbace 

Ii  .4  emit- 


n  B  g.R  XXX.  Pa».  yr.  xw.  . 

U.  C.  44«.  a.  C  N.  2o3. 


tioitteitfe,  fustinerlyix  poterat:  deincle,  ut  j^edeslW 
ipanus  repentino  per  turu^a^  fuas  Tiaoo  dantes  uitercurla 
ftabilei^  aciem  fecitV  abs.terruitque  tS(u£e  invebentem 
liefe  bo(tem>  primo  |;arbari  fegnius.  permittere  equos; 
deinde  ftaro  ac  prope    turbari  noro  .genere  pugiue;  1 

5oftremO|  nou  pediti  folujca  cedere,  fed  no  equitem  qai« 
em  fustihere,  peditis  praelidio  auflenteiv*    Jam  Ggni 
quoque  legionum  apprb|>inquabant,  tum  ,Tero  IMaberyli  \ 
^071  modo  prixpum  impetuui^  fed  ne  confpectum  quidem 
iignpruiQ  atque  armorumi,  tulerunt :  -  untum  lettineino*  | 
na  priorum  cladium  i  .feii  praefen^  terror  «  Taluit*  1 

.  Xn«  Ibi  Syphait,  duui  obequitat  boftiHm  tprmi^ 
fi  padore»  Sx  jpi^riculo  fuo  fugam  liftere  pofEet,  ^^  P*' 
Titer  ictPi  eTfufus  opprimitur  capiturque,  et  yivus,  l^ 
tum  anteomnes  MaliniCrae  praebiturus  fpectaculuo))  ^^ 
Lai^Jl^in^pcr^^A^itur^  Qrta.capot  regni  Sjfhhaserat: 
^o.ie  |x)gens  hominutn  contulit  .ris.  Caedes  in  eopro^ 
lip  minor.i  quam  rictoriai  fuit»  quia.  equeftri  caniuffl- 
inodo  proelio  certatum  fuerat*  non  plus  qiiinqtte  milVii 
9cpifa|   minos  dimi4ium  ejus  hominum  captum  elt,  im- 

5^tu  ifi  caftra  facto,  quo  perculfa  rege  amifro  multito- 
o  f0  ep^ti|]erat.  Maunillai  SiU  qmulm^  dicerei  v<U 
fff$  in  fr^finm  fulchrius  ^  qum  vtctikrtm^  rtci^cttM 
t%nto  fpfi  inttrvdlht  f^trium  iuvifirt  rtpium:  fii  ^ 
ficfinous  I  auMm  aiytrjis  rtbus  non  dari  fffotium  ti  ctf 
^ndum^  Si  Jt  tatlius  cum  tquitotu  vinctoqut  Syfktci 
Cirfan»  fr^tctitrt  fim^t^  trtfida  omnik  mtm  fi-Sffriffi^ 
fum%  '  LatUum^  cum  ptditibus  fubftqui  tnodUif  iHntnkus 
Jfoffe,  Afferntiente  Laelio ,  praegrellui^  Grtami  evocari 
md  co]Ioquium  principes  Cirtenlium  ]ubet.  fed  apt^ 
igliaros  regis  cafuSvi  neque  quae  acta  eCTent  pxomtndot 
nee;  ttiinisi  nec  fuadendO|  ante  yaluiti  quaip  x^x  vinPtus 
xn  conTpectui^  datus  eft.  Tum  ad  fpeptaculum  tam  (oe« 
dum  comploratio  ort^:  C|t,partim  paTore  mpetiia  Iuti,t 
defertai  partim  repentino  confenlugratiam  ^d.Ticto- 
irem  quaerentium  p^tefactae  portae.  £t  JDlaiinififai  praeu- 
diocirca^rtas  opportunaque  moenium  dimifToi  nee^i 
fugae  pateret  exituSi  ad  r^iam  occupandam  piutOi.Tsdit 
eyv^    Intrauti  T^bulum  in  ipC»  li«;iiap  ^ttpAuba, 

.  *  uiot 


■N 


L  I  B  E  R  XXX.    Ca».  XIL  5oJ!  '         I 


U.C549*         a>C  N.  203. 


«■■■■•I» 


uxor  Sypbacisi  filia  liasdnibaUs  Poem<|  occurrit:  et^ 
com  in  medio  i^mino  armatorum  MaiinifEam  inligneir^ 
Gum  arroif ,  tum  cetero  habito,  coiifpexiffet»  regem  efTe 
(id  qiiod  crat)  raia^  genibus  adroluta  e)as2  OmMt^.  qulU 
^m  itf  ff^ff^f  i^  MoHs^  Dii  diierunt^  virtutque  tt  fthh 
citus  tua*  Sed^  fi  captivge  ufud  dminum  pitat  npcisquf 
f^M  V9Cm  fufpUcm  mittirc  liccty  fi  geuus,  fi  victricsim 
uattiuf^tre  flextmm^    precor  quaefaqut  fer  myeflatem  r«-» 

S'm^  iu  qfia  faulo  ante  uos  fUoque  fii^muu^   fer  gentis 
umidar^m  ucmeny    quad    ttbi    cum,  jSufhace   commuma 
fui$%  fir  hujusct  tegiae  Dtasp  qui  te  meUorihus  ominibur 
accifiauti    q^^.  Sufhactm  kinc  mifarunt^    hamc  vcniM 
fufplici  deSf  uiifjc^  quodcunque  ftr^  animus  ^  deeafti^ 
vaflatuast    ueque  me  iu  cujusquam  Romani  fuftrhum  stc 
crudfle  arbitrium  venire  fimas^     Si  nihilaliudf   qnam  %• 
fhacis  uxor^  fuiffmg    tamen  Numidae^  atque  iu  eddeak 
mecum  Africa  geniti  9   quam  alienigenae  et  exterui^   fide\ 
axftriri  mallem.  .  Quid  Carthagiuienfi  ah  Rpmauo^ 
filiae  Hasdrubalis  timendum  fit  j    vides.  ,  Si  nuUa  eHia -re 
fotes^  n^orte  me  ut  vindices  ab  Romanomm  sirbitria^.oro 
ahteftorqut.    .lpormk:tssrat  infignis  et  florentifCma  a^tiif, 
ita<}ae  oum  modo,  dextram  amplectenss  in  id,  he  c«ii 
Komiino  traderetur,  fidem  expQfceret,  propiusque  blaA-  ^ 
ditias  orano  efCdti  quam  preces;  bon  in  mifericordiaim 
modp  prolapfus  eft  aixiisus  victoris,    fed  (ut  efy  genna 
Humidaruip  inVenerem  praeceps)  amori^captiyaetictor 
CiaptuS)  datadexterain  id,  quod  petebaturi  obligandae 
fidei ,  in  regiam  concedit.     InCdtit  deinde  r^uure  1  jb* 
cum  ipfe,  quemadmodum  promiCC  fidem  praeftaret,  quc>d 
cum  expedire.nonpoffet,  ab  amore  t^menirittm.atqii|» 
impudens  mutuatur  confiliuin*    Nuptiasia  eum  ipfum  . 
diem  repente  parari  jubet^  ne  quid  relinqueret  integn 
nut  LaeliO)  aut  ipfi  Sdpioni,  confulendi  velut  ii^  capt:i« 
Tam  f  qoae  Mafiniffae  jam  nujpta  foret.    Tactiii  aupti  ia 
fuperTekit  Laeliu»;  et  adeo  iioa  difHmulant  impi!(|bair!d 
£e  factum)  nt  pi4mo  etiam  cui^  SjpHace  et  ceteris  capt^; 
Tis  detraotam   eam  toro  ge^iali  mittere  ad  Soipioij^WQt 
conatus  £t. .  victus  deinde  preoibus  Mafinlffae  orantisi  mt 
erbitrium,    utrius  regum  duorum  fovtuiUM  acoe0io  S(V 
phcNOkifba  ellet|  ad  ScifvLoiiem  r^jioer^tf  iniile  SypIUMar 

liS  ct 


5o6         LIBER  XXX.  ,  CAy,  XII:  Xm,  "    ^ 


U.  C.  549.  a.  C.  N.  2o3- 


•tcaptWis,  ceteras  urbes  Numicli&e)  quae  praelidiis  re- 
^is  tenelMintnr,  adjurante  MaiiniHa,  recipit. 


Xin.    Sypltacem  in  caftra  addaci  ^  cum  effet  nun- 

tfatum^  omniaf  relot  ad  fpectaculinn  triumpbi  multitudo 

€£Fufa  eft.     Praecedebat  ipfe  yinctus;'  fequebattir  grer 

tiobilium  Numidarum.     Tum,  quantum  quisque  plaiif 

vaum  potTet ,  magnitudini  SypbaciS,  famae  gentfs^  yicto- 

«iaik  fuam  augendo,   addebat:    iSum  ejft  regem\   cmjms 

M»Mi  mt^tflMti  duo  fotentijjimi  in  tetarif  tributrint  ^o- 

ftuU ,  '  Romnnut   Vartkngifiitnfis^ue »     ut   Scijno   imfert" 

ror  fuut  afll  umititium  ejus  ftteniam^ ,  relictn  frovincii 

Miffunin  exercitnque^    iuahns   fUinqueremUms  in  Afn- 

Gom  uavignverit^    Hasiruhal^  Poenorum  imperator^    uoo 

tfff  moio  ad  eum   iu  regnum  lienerii^    fed  esinm  fiUau 

$i  uUftum  dederit,     Hakuiffe  eum  uno  temfore  H  pbte- 

/tUte  duos  inrperntons  ^    Foenum  Romanumque.     Sicnt  ai 

Tiiis  immortalihus  fars  utraque  hofiiis  mactaidis  focem 

fotijfet^    ita   ab  to  utriuque  foriter  amicitiam  fititim^ 

Jam  tantas  hahuiffe  ofes «     ut  Mofiniffam   regno  fulfum 

an  redegerit^  ut  vira  ejus  fama  ttortis  et  tatebtis^  ftrg- 

rum  ,modo  in  fihis  rafto  vivemis ,    tegeretur^     His  fer* 

luonibus  ctrGumftaniium  celebratus  rex  in  pr^etorium 

uA  Scipionem  eft  perductus.     Movit  et  Scipionem  cum 

fortuna  priftina  Tiri  praefenti  fortunae  cpllata,  tom  re- 

«ordat^o  bofpitH  tiextraeque  datae,  et  Foe deri^  pnblice  ac 

ptkriTatim  Juncti.     Eadem  hacc  etSypbaci  animnm  dede- 

trunt  in   allqquendo   Tictore.     nam  cum  Scipio,     quii 

Jihi  voluiffet  i    quaereret,     qui  non  focietathn  folttm  ah- 

mftiffet  Romknam^  ftd  uhro  heUum  intuhffet;     tum  ille, 

ffetcaffe  qttidem  fefe  mque  infaniffe^  fatebatiir;    fed  nan 

^ttm   eUmumt     cum   arma    adverfus    fofulam    Romannm 

enfiffet:  estitum  fui  furoris  fitiffe ,  nou  vrincifium,     Tuuc 

jt  infaniffe,  tunc  kofpitia  frivata  ei  fuilica  foedera  omuia 

'ex  mtimo  ejecifftj     cum    CarthagiiHenfem  mairondm  do- 

'mum  aciteferit.      IBis    nuftidthus  facihus    regiam  confla^ 

Jftra^  fuam:  iUam  furiam  ftfiemque  omnihus  delitUmeutis 

ntnimum  fuunt   avertiffe   atque.aUenaffez    nec   conquieffe^ 

eiUneie  iffa-  manihus  fuis  nifaria  fihi  armd  adverfus  hoffU 

f  emi  «(f»t  mitkum  iuduiris.    FertUth  samett  atqtte  nffiicti 

fihi 


I,  I  B  B  B.  XXX.    Ca».  Xm.  XIV.    ^     5o7 


MkMk 


■|l    IW    I  |-    iinA   ■   II   ■11    .     *■         »—1 »— ^lll  I    — Wi*^— ■— 1^^.» 


jH^  hoc  im  mj&riis  faUtU  $fft't  quoi  tu  ommumkominum 
iuimiHpimi  fifi  d&mum^  $e  peuusis  f^ndm  jp^ftem  tic  fur' 
tismtumMe  vid9»t»  ue^ut  frudeutiortmi  uequ€  cpU' 
fimstiortmMAfiuiffmu^  qumu  Stffk$cim<f  t/r,  etim  jur 
vtutUi'  iueuutiorm»  ctrse  ftultius  iUum  0tque  iurmfU^ 
.tmfiui  emy  qumfii  duxiffe. 

Xiy*  Haec  non  boftilj  modo  odio^  fed  amoris  ^tiam 

'fi^ttli^V  amatam.ajpud  aemiiliim  cernens,  cum  dixif* 

let ;    non  jasedibcri  cura  Scipionis  animum  pepulit^ ,  tt 

Jidem  criminibns  raptaepropeinter  armanuptiae,  neque 

coniiiltO)  neqiie  eyfpectat^  Laelio,.   faeiebant;  tamqoe 

' piiaeoeps  feCtinatio ,  ut,  quo  die  captamhoftem  TidiireiCi 

-eodem  matrimonio  junct^m  acciperet ,  et  ad  penates  ho* 

'  Ijas  fui  puptiale  facrum  conficeret.  eo  foediora  haeo  fidd- 

•  hantur  Scipioni,  quod  ipfam  in  Hi«pania  )UTenem  nul- 
lius  fbrma  pepulerat  captivae,      Haec  fecum  To1utantj|i 

.  LaeHua  ac  MaHniff»-  fupervenerunt ;   quos  cum  pariter 
^ambo  et  henigno  Tultu^xc^pifCet,  et  egregiis  landibui 

•  frequenti  praetorio  celebraflet^abductum  in  fecretufla 
MaimiCram  £ic  ^loquitur : /^iftta  ts  9xlftimo.%  Majiuiffk^ 

*iutU9t^em  iu  mo  bona^    et  friucifio  iu  Hiffauia  ad  }um 

^.gendm  mecum  gmicitiam  veuiffe^    et  ft^ea  in  AfricaM 

iffiiln  fpesque  mitos  zuas  iu  fdm  mem  cmlmififfi»    4t* 

.jmi  uuUa  earim  virtus  i^,    frofter   quas    afftuudms 

^tihi  pifuS'fim<t    qua  ego  atque^  atque  tamftrautia  tt  cmsr 

•  tkteutia  lihkLiUmm^  ghrimus  fuerim*  tlauc  tt.quoqut 
ud  atteras  tuas  txh^ias  vi^sutes^  Mafiniffa^  ad^cifft  vt^ 
J»»*  naji  eft^  '  non  (miki  crtde)  tansum  ah  koftilfus  ar* 
matit.fOesati  uoftrae  fericutum»  quautmmr  H  circumfufit 
uudiqut  voluftatHms,    qui  tas  fua  temptuautia  firtuauit 

^ut.dmuitt.  multo  m^Ufi' decus  majofimqut  victorim  fiU 
'ftftnit^  qmm  ut^s  Syfkact  victo  hAemus.  Quat^  ^ 
^ak^tt^  ftrenue  ac  fortiter  ficiJH^  lAtuter  tt  cmuststma^^ 
^uavij  tt  mmj^.  ctnratt  iffum  ^tpusari  ttcm^  quan^ 
«f.  diccmt'^  leruhffetrt  mlo.  Syfhax  fofuli  Romatd 
.Si$jfiQiis:..victus'  captusqtst  tft.  haqutJffe^  cos^ttx^  ra» 
.guuwi^  agtTf  offidar  hmiutfi  ^ui  iucolttut^  quiiquid 
\dnuiqut  Stffkaeif  fnit>^  fraad^  fofuli  Bjomaiai  eft;  et'rt^ 
'|«i»  coujssfipm^utKVfus^    ^magifi  wtU'  dvis  Carthmgasi^ 

I..  ;  )  ^  tffet^ 


5*8         X  1  B  E  R  XXX.    C AK  XIV.  XV. 


«■Wi 


U.  C  549>        a.  C  N,  aoS, 


MJjfeft  ti^fi  nom  patrtm  ejut  mfitoMrem  k^inm  viih 
rmui^  Knum  ^porurn  mifU^^  m"  fenMSU$  fopuUfm 
Mpm§m,de  euiudicium  mque  ^itrium  tffe^  fum  regtm 
nohir  focium  diemfft^  mqut  iu  mum  egifft  pruteipiim 
4k09ur.  Viuct 'tmkuMm.  cave  irformts  multu  bomi  uu 
uifia^  et  tot  meritormu  ^grmim  mjort  ^ulipn^  fm 
tmfr.culfe  0y  corrumpts^ 

r 

XV*    4(alinillae  haee  audienii  non  rabovfoIttinifiiP- 

faCui,  fed  lacrimae  edain  ot>ortat:   et^  cam  ft ^qttidm 

iu   fottfltte  futumm    mptrmorif   diriiret',    ormCEetqoe 

«um,  ut^  qumttum.  res  fimiret^  fidei  Jkoe  tmert  ^firicm 

toufrleret;  fromififfe  eumy  feft  iu  nmiut  fottftutm  em 

^radifuttm^  er  praet^rio  in  tabernaciiluni  fniica  oonfa- 

fns  con^C^t«    Ibi^  ^bitrir  remotiff»  cam  erebro  fufp- 

Tita  etgemiJtu,  quod  facile  ab  circumftaniibai.  tabema- 

calum  exaudirt  pofTet«  aliq^aantum  temporis  eonfiiro/if» 

fet ;  ingenti  a4  poftreitaum  edita  gemitu  y  fidom  e  Gern^ 

Tocat,  fub  cujoa  (niftodia  regia  more  ad  incertit  fertanae 

irenem-un  erat,  et  mixtum  in  pooulo  Cprre  ad  Soj^iDiiis- 

bim  )ttbei,  aa  iimal  nuntiare :  M^fiuifftm  UhftHr  ffi- 

umm  ei  fidtm  frmflttnrum  fu^e^    ftmu  vir  mjmi  dt* 

buerit*.     Quonim  utbitrium  ejut^   qui  fofjitttf.   mtiuumf^ 

ftcundm  fidm  frmftarty    ut  uim  iu  fot^fluftm^  Rmm- 

uorum  Ptuitt.      Mtmor  futri^  imfermorif  ^  futriutqtu^ 

tt  dmrtm  rtpm^    fuUm^  uuftn  fuifftf\    fiU  iffn  cuu^ 

fulertt.     Hunc  nuntiam  ac  fimnl  Teneaoiki  fereiu  mini- 

fter  cam  ad  SbphonislMUii  Temfret^    Atmfiu^    iaqoic^ 

uuftudt  munut^    ueque    ingrmnmt^   jB  nihk  mtgus    vir 

uxori  frueJUrt  fotuit.     Ho4  mmtn  uuufiu^  Mittr  m 

fuoriturm  fuifft  y  fi  nou  iu  fumre  mo^  uuffiffem^    mm 

locuta  eft  lerooiua  ^  quam  acceptixm  poQiiliim  ^  millo  tre* 

pidationis  figno  dato^  imparide  baufit*    Qiied  ufai  naii:'' 

tiatum  eA:  Scijptoni,  ne  .quid  aeger  animi  ferox  jimiiua 

graTitu  confafevet  ^  aecitom  eiim  extemplo  mmafolatar ; 

nunc^  quQid  temeritatem  taseritate  aliai  lueeie^  tri&io- 

vem^e  rem  ^  quam  ncceCk  fuerit^  fecerit^  leniter  cafia- 

gatk,    Pofiero  die,  nt  a  praereati  mAttt  aTertevet  animmn 

e)us,  in  tribttnal  efoendit^  etoonaionem  «dTocari  |a£Iit 

tbi  MffinilTani »  ptimnain  rfgem  api^^tttiii^  e^oiiiaq^t 

oma* 


tlBERXXX.     Cai».  XV.  XVt        5og 
U.C.  549-  ••  C.  N.  a«^; 

brnatum  lisiudibuf,  aunea  coronai  auirca  pateray  fellft 
curuli »  et  (cipione  ebui^neo  s  togs  pieta^  et  palmala  tu» 
nica  donat.  Addit  ireirbis  honorem,  N^quf  maguifiem* 
nwT  fuiitqmm  Itrifimph^  itfui  Romanofg  wtque  trimm*^ 
fkiu$ibuf  um^liortm  <o  ^ruam  tffe;  fso  uuum  ommum^ 
txterMnm  dipam  lHufinifftm  fof ulut  JR.oHummf  du€ut. 
Laelhim  idl«atiae ,  et  ipfum  corllaudatum ,  auvea  corona 
donat.  er  alU  militares  tIH^  |:^oQt  a  quoque  navatt. 
opera  erat;  •donati.  Hls  lioxioribua  moltitug  regit  aai*^ 
mus,  erectiisque  in  Ipem  jiropmqaami  fublato  Syphacei 
onmifi  Mttmioiae  {Kitiiiiidaie. 

•  ••  /  i  '     , 

XVI.  SctpTO)  C  Laelto  tum  Sypliaee  alBsque  cypiin 
"vis  Romam  milTo,  cum  qnibus  et  MafinilXae  legati  pr6«. 
fecd  funti  ipjEe  ad  Tuneta  rurfum  caftra  refert,  et,  qnae. 
mummetita  in<dioaTerat/  permuBit,  Carihagintemes^, 
non  brevi  folum,  fed  i^rope  Tano  gaudioi  eb  Utia  jproi^ 
fpera  inpraefensoppi^ationeclal&sperful],  poftfamam' 
cspti  Syphacit^  in qub  plosprope,  quaui  in Hasdrubale 
atque  in.  e^rcitu  ytolpdi  repofQerant,  pereulfi,^  js^inr 
xiullo  euctote  belli  ulm  ttudttdi  oratores  ad  pacem  pe^ 
tendam  ihittunt  triginta'  feniomm  priildpes*  id  eraft 
fanothis  apud  Slos  donfilkim)  manmaque  ad  ipfum  fe-l 
xiatum  regendum  ti&  Qui  ubi  in  caftra  Koniaixa  et  pvae»^ 
torium  peWeneruht^  moiie  adulantium  (accepto,  credoi^ 
ritu  ex  ea  regione  ^  ex  qua  oriimdi  erant)  procubile** 
ilint.  ConTeniens  orattd  tam  humiK  adutMioni  fui^ 
xtonculpaUi  purgantium,  fedtransferentiuminitium  cul** 
pae  in  Hannibalem  impotentiaeque  ejus  fautores»  Ve<M 
liiam  civitati  petebant^  civiam  temeritate  bisjamante 
everf^e,  ihcolumi  futurike  iterum  hoftium  bene£cio.  I«i* 
perfeifi  ex  victit  kqftibuf  fvpulum  Roumnum^  nom  psrvs- 
liiemj  petere.  i^urutit  ohiieuter  fefvire^  fuue  vtttetp  iR»«' 
ferureu  Scipio ,  tt  veuiffe  ea  /fe  iu  Afritum  fe ,  ait^ 
ft  ffem  Jkam  frofper^  helli  roeutu  au^tam^  vietoriam  fe^ 
mon  fotem^  domum  refortaturmm  tffe^  tamtu^  %um 
^ctoriam  froft  in  mauibuf  habeut^  facem  mou  ulmutra; 
ftt  omuef  geutet  fciant^  fofmlum  Romaumm  et  fufdftrt 
jujle  belta^  tt  jtuire.  Leget  faeit  ft  hat  tUtert.  Cdfti*^ 
vast   i/'pirf/e|er,.4ir  fitgitffaos  rfPi$u]^uft,  tHorakeif  ts 

IMu 


Sio         LIBER-XXX.    CAP.TtVI. 

,U.  C.  *j^^*'  a.  C  N.  20$. 


*mm 


$$  GtUia  dtimcMnt:  -  HiffsmU  iilbstmtimt:  imfulis 
mmmibmt^  fume  imttr  hmlUm  et  Africmm  fmmt\  dectdmtt: 
mMPtt  hm gar^  fratttr  vigjimti^  mmftts  trmiant:  tritid 
fmimgemta^  hordti  trecemta  mtiHia  mmdiim.  Pecumae  ftun* 
nafn  quantain  iinperaverit,  parum.  conTenit,  alibi.quia- 
flUt  'millia  talentiiai,  ahbi  quinqae  millia  poado  «vgent^ 
«libi  dupleac  ftipendium  militibus.  imperatum  inveniov 
Uis  comditiomtiur^  inqoit^  placeatme  pax^  triduttm  ai 
twtfmltandum  itbitur.  Si  fhteueritj^  tmecftnt  imduciet 
facite^  Romam  ad  femtttm  mtittitt  legmtot.  Ita  dimini 
CartHaginienfe^  9  nullas  recuCmdas  eonditiones  padi 
com  cenfuiltent,  (quippe  qui  moram  temporis  quaere- 
lent^  dnm  Hannibalfai  Ameam  trajiceret)  legatos  alios 
ed  Scipfonem,  /Ul  indocias  facerent,  alios  Romam  ad 
peoem  petendam'  mittiMt,  ducentes  pauoos  in  fpeciein 
oapttvos ,  perf Bgasque  >  et  f Mgiti yos  »  quo  impetraiu/ior 
pax  elTet.  .  ^* 

■' '  .  '  ...» 

XVIL  Sfttltis  ante  diebus  Laelius,  cum  Sypbace 
primoribusqm  Numidi^rum  Gaptivis»  Romain  Tenik; 
quaeque  in  Africa  gefta  eHent,  omnia.expoluit  ordine 
tatribus,  ingenti  omnium^etin,  praefens  laeutia,  et  in 
laSQmm  fpe-  Gomfulti  inde  Patres  regem  in  cuftodiam 
Albam  mittendum  cenfuerunt:  Laelimn  retinendum, 
doneo  l^ati  Carthaginienfei  Tenireni;.  Supplicatio  in 
quatriduum.decreta  eft  P*  Aeliuis  praetor$  fenatunoifCo^ 
et  concione  inde  adyocata,  cum  C/  («aelio  in  IVoftra  efcen- 
dlit.  Ibi  vero  audientes,  fufqs  Qirtbaginieniittm  e;xer« 
cims,  devicmm  et  captum  ingentis  nopoinis  regem,  Nu- 
midiam  omnemegregiaTictoriaperagratam;  tatitumcon- 
tihere  gnudiuni  non  poterant,  qiiin  Qlamorib^s,  qmbus- 
,que  aliis  mulHtudo  foleti  laetitiam  immodioain  ligniHca^ 
rent. .  Itaque  praetor  e^ttemplo  edixit|  Uti  aeditmiaecUt 
fofrat  ammet  tota  mrbe  aferiremt^  circumeuttcU^^  fdmtatt* 
dique  Deoty  agendiqu^  gr4tet  fer  totum  diem  ffifulo 
fotefias  fieret.  Poftero  dii^  legatos  MislinilXiae  in  fenatum 
iittn>duxit.  Gratulati  priniuin  fenatui  fnntj  fttod  Fm 
Seifio  froffere  res  in  Afiica  geffiffet ;  4.ein<l^  gratias 
egeriint,  ^eo<<  Mafiniffam  nom  ^ffeUaffetsmodo  regemt^ 
fidfeciffet^  refiituemdo  iw  f0ermim  rsgttmmt  im  fmm  fojt 


litber^xxx.  caf.  XVII.  xvra.      St%. 

lO«— — *     aa       ■  '       T'"i  ■■■■■11       ^mmimmmmmmmmtm^mammm^mmmtm^^^i^^m. 

U.  C  549. .  a;  C  N.  go5> 


<^>m 


Syfluem,f$iblatum^  Ji  it$  Vmribtu  vi/um.  tffe$g  fim  metu} 
^t  c$TtmU^9  efftt  rigmuurut*  Dein,  ^uod  cpiMtdatum 
f^o  €0nciQue  mufliJjSmii  ^oraffet  douhi"  quibut  m  jn* 
diguus  iffet^  et  i^ffe -iofermu  Mafiuiffm  s  ^t  forro  du^^ 
iurum  efftp  P$ter§^  Mt  repum  mmeu  tetereque  Scipm^ 
mis  heuefieUt  e$  muueru  fe$atus  dccreto  edufirmarei:  ^  ^t^ 
uifi  molefium  afftt'^  iOtld /quoque .  fitprt  Msfiuiffmi  ff#l 
JSi$tmdat  cAftivos  I  qui  Kommi  iu  a^oiu  fffent,  reuiittt^ 
t^«ur«  id  fibi,  muflum  afuA  foftfhret  fumtrum  effe.  AdL 
uu^  r«fpo|xfam  legstis-^  Merstm  ^efiurum.  iu  Africu  fro^. 
fftre  cfwmtttum  fibi  citm  rtge  grutulmiumem  tffe*  ScifiQK 
MN»  recte  uiquo  oriine  .viieri,  feciQe^  quod  eum  regeuk  v 
uffeUavtrit:  4t^  quidquid  idiud  fecerit  ^  quod  cordi /o^ 
ret  Mafiniffae^  ea  Fatres  comfroharr  aaque  laudarem 
JJionera,  quae  legati  ferreni;  iregi,  decrerer^mt:  fagiila 
purporei9.  duo  cum  fibulis  tur^eis  iingia]is,  et  Jato  clavio 
tunicis;  etequosduo  pliLalca-atos:  bma  equeftria  amuL: 
diin  jcNi{icis«  et  tabernactil&^  aulitareia«|ue  fupellecti» 
lefBf  qfHilem  praeberjl-iHmfiili  mos  effeii.^'liaeo  regi  prae-i 
l^-  n»i^^re  iuITus.  ^i^Atis  In  iingii]os  doifta  ne  minu»:' 
iminui^  inilliuix^  C5)iiutib«s  eorum  milljbBi  aeris:  et^ 
yefjiiin^nta  bina  legatis^  fingula  comitibiBS^  Nuinidisquev 
qi^.  e^.cjj&odia  expifGl  ir^d^entor  v^  !ni  hoo  aiedeSf 
lib^ra^,  loca,  lautijt  l^atis  decveta. .         .  t 


>: 


,  X VIII»  Eadem  «eXtate^  qua  luieo  dc^reui  Romae»  en 
m  A&ioa  gefta,  fnnt.,  P.  QuincdHus  Varus  {Kractor.et  Mi 
Comelius  proconlul  -in  Agfo  Infuliniim  Gallorum  eaaK 
;(M9|pne  Poene  fig^ia  ix^lla^s  pugnerutit^  Praetoris  k*t 
ffmiM  in  pirima  aci€(  fuemnt:  CJMmelittS  fuas  in.fub-i 
(idjus  t^nuit,  ipfe  ad  fn^a^  iigaa  eqpo  advectus:^  proquQ 
duob^s  cornibu$  pr^etor  ac  proconlid  .niilit^  ad  infe* 
renda  in  I^ofte^  l^ff^  fumma  yi  horubantur.  J^oftquain 
ixibil  i^omm^yebant,  tum  ;  C^rntelio  ^^iiinculius :  LeU" 
tiartUt  videSf/^i  fUgna:'et  induratus  fraeter  fpm 
refifitndo  hofiium  timor:  uc^  me  vtrtat.  iu  mtdacim^ 
fericulum  efi.  Equefirept  froceflm .  excitenms ,  operw^ 
^. tirhure  ac  fiatu  mdvere  volumus»  Itaque  vel  tu  ad 
friuiu  fifftu  froelium  ffistiuey  s{o  iuducm  im  fugumm 
equitts  i    vtl,  jgo  Aw  i»  jfzim.  4W.  r«  ^ir«si ,    tm. 


Sti  tlBER  XXX.    CAy.XVm. 

U.  C  54q.  iTc.  N.  aoj. 

I      III    9mmmmm»ai  m    i ■    i         .      i 


HM 


> 


4fMtUQr  ligionum  tquitu  im  kofUm^  mktt.  Utnim  rel* 
Imt  inrtetor,  miiiieris  partem  prooonfal^  «edpiente, 
Qainetilms  praetorcmnfiUo,  cai  Aiercopreenomenerat, 
itnpigro  juvene»  ed  oquiies  pergSt:  jnQoaque  efoeii' 
«tcre  tn  equot  repente  in  hoftem  emittit*  TtuualtQiB 
#quertrem  auxir  ckmaor  ub  legionibuf  additosr  sm 
AsetilXec  hoftiuin  «oies,  m  Mego,  «d  primum  eqmram  oo' 
tum,  paratoselephantos extemplo  in^proeUum iudozit- 
JEelL  Ad  quorom  ftridorem  ^d^lremqno  et  ad^ectao) 
territi  eqtiivenum  equeftre  auxiliam  feoMnt.  etutper- 
mixtuSi  ubtctt%»d^ufi  etcomimit  gladio  pdDTet,  rol» 
m$  majoris  Aomanus  eques  erat^  ita  in  ablatett  pam- 
ribas  prooul  aquts  melius  esc  imenpano  Namidte  jacult' 
bantur.-  Simnl  et  peditttm  legio  dnodeQima)  msgtuex 
|Mrtecaefa|  pudoremagiSy  quam  viribus,  tentbarlocfln» 
«mo  dioiius  tenmllet,  hi  ex  fubfidiis  tei^adeciaci  /^ioi 
ibiprimam  ac^em  indu^,  proeHunr  dubium  exoepiffeK. 
Mago  quc^ue  es  fobfidSs  Gallos  inlegrae  iegioni  opp<^ 
ftiiitr  Quibua  iiaud  magno<  oeruiatiine  fufis,  haftsdle^ 
suaundeoimae  conglobant  fiefe»  oique  elephatilos  i^ 
j^ditUm  sciem.  turbames  inTadtriiftb  ia  quois  cum  fi^i 
oonfersos  oonjeoiirent,  mill^  forme  fruftraemiflb,  omnes 
«otTJ»  in  «ciem  lu^irum  at^rterantt  qoatuor  gratati  vol- 
neribus  (x>rruerunt.  •TttmprimAcdittmota  bolttami^ 
fimul  omnibus  peditibus,  ut  averfos  Tidere  etepbantos, 
Ad  ttttgendmii  paVorem  «ctiiinUhtM  effufis.  fed,  donec 
ftetit  mne  fi^a/Ma^o^  gradum  fen£mreferentes  ^dinesi 
tenorem  pugiule  £srvabantv  poft^uiim^  femos^  trans&x^ 
eadenlem.  auferriqtteexpraelio  ptope  mtftfngtMhiif tidere, 
ext^emplQ  tn'  fogam  omties  yet<fi.  ild  qtAilqnt  i^lKa  ho* 
ftiom  eodie  caefa, et  figna militai^a dao et  ▼^nti ct/^ 
Nec  Romanis  inomenta  victoHa  fuitt  dtio  miHia  ei^^^ 
centi  de  exereitu  praetoris;  pari  multo  majdma  t±  legi<^ 
ne  daode<»may  «miffi,  inde  €ii  tribuni  militiiitt  ^^ 
11.  Cdfconitfis,  et  M.  Maetiiiis : .  tertiae  deciiMe  «uoq^ 
Iegi<^nis»  quaa  ppfcreilfo  proelib'  affoerat,.  €n. ifelnd) 
nibunos  miHtum  ki  reiBltt^ehdii  pugna  ceeidit>^^  ^^^ 
«t  vlginti  fermeequiees  iUtiftm,  dbttiti  ab  efci^^^ 
«om  centinionibttS  allqaotperierttm;  et  loilgias  ^^^ 
anen  £aiCfa|^  ni  Vttfaittra  da«is  Muoella  -ilBiOffia  elfe 


^ 


'  UBER  XXX."   Ca»,  XIX.      '        S^ 

U.  C.  549.  a.  C.  N.  20S 

XIX.     Mago^    proiriftiae  ttocn$  iilentia  profectu&^ 
qtiaottmi  pati  vUe  per  Tulniis  poterat,  itineribus  ^xien^ 
tis,  ad  mare  in  Xigures  Ingaunos  penrenit.     Ibi  eum  le-^ 
gatiab  Cartfi^gin^V  pauci&  antfe  diebus  in  finuin  Galli-.  ^ 
tvaxi  appuJfis  tLafibtts,  adierutit^  '}id[>enteS|^riin6  quoqn^ 
t^^pore  inAfri<H|ta  trajioerat;'    Mlmetfr§tr$m  9jus  Hgi^ 
Mdltm  {%«!»  ^  eidfi   fuoqut  ifi  kgmcs  udtm.  jmtin* 
tHsJ  fitttMfngt*^  -W»»  in  eo  tfft  ^i^ahhApmenfimm  rtt  ^  nt 
ffdttim  oflfit  Iindim  9rmijr\htfi^^M»    ltfagO|   nlka  !]»*• 
pevio-modo  DeWatnS  pcrteulocftie  pfttri^e  inptus,  f^d  nle^ 
fuensetiani,  ne  rictdr  jiofus  moranti  inftaret,  liguree» 
^neipiiv   rcdtn^tii  Ifediam  a>Poenis  oernentea,  ad  edt^ 
qubruin  stioit  iii  poieitate  (iituri  effent^  d:efieerent)  fimul 
fperans  ^ettiorem  in  navigatione,  q>uam  in  via^  jactatio^ 
nem  Yulntlris  (tre^  et  tmrationi  omnia  eommodiora,  im*-, 
pofitis  copiis  in  naves  profeotuS)   vixd^  fupetam  Sar« 
di*Ma,  ex^vulnere  moritur:  naves  qupqiie  aTiquot  Poe* 
norum  disjectae  in  alto  a-Glafl(e  Botpana^  quae  eircaSaiw 
dtnxaB2  erat)  capinntur.     HtEiee  terra  maritjoie  in  parta 
Italiae,.  que  jacet  ad  Alpesi  geha.     Cpnful  C  Servilius^ 
null^  memorabi]i  re  in.provincia  Etruvia  et  Oaliia  (quo» 
niam  eo  quoque  procefferat)  gefta,   patre  C»  SersriHo  et 
C.  Lutttdo  est  fervitute  poft  fextumdccimum  a,nnum  re^ 
eepti$)   quiad^^vicum  Tanetum  a  'JBojis  capti,  fuerant^ 
hittc  patrei  hin^c  Catuloiateri  cirtmmaatis,  ^privato  nia«« 
gii^  quam  publico  decore  infignia,  Romam  rediin     Ia* 
tum  ad  populuin  eft,   m  C.  Setviii^  frauii  tffer  ^  quei 
pkttt^  ^niftUu  curuii  fediffet ,  vivo^  cum  id  igunrurtt,  tri^ 
iuuuf  fltUs  utfut  oedUis  flekit  fitiff^t  ^  tontri  quum  fam^ 
$tumJe^Ums  tHi.     Hac  irog^atio^e  perlata,  in  pravinciana. 
rediit.     Ad  Ct|.  Servilium  confulem,  qni  in  J&nttiis  erinl^ 
Confentia)  Ufftigum,    Vetgae,    Bcfidiaei    Hetriculuuf^ 
8y]^beum  f  Argentanum  5  u^tnpetia^  multiqueaJiiigno;* 
hUes  populi^  fenefceire  Punieum  1)e}ltun  cernentes,  de-» 
.  fecef e.     Idem  cbnful  cum.Hannib^e  in.  agro  Crotbnienil . 
ecde  conflhdt.     Obfciira  ejus  pugnaefama  eft.     Valeriu& 
Antias^uinque  millia  hoftium  caefa  ait.  quae  tanta  i^e^ 
,eft|  ut  aut  impudenter  ficta  fit^   aut  negligentet*  praer 
termifia.     Nihil  certe  ultra  rei  in  Italia  ab  Hannibale 
geftum.    Nam  ad  eum  quoque  lagie^ti  ab  Csrtiiagine» 
T.  Uvii  Tom*  lU  Kk  ^QQspr 


\ 


Sti        hlBMn  XXX.^    Ca».  XIX.  3BX:  XXI. 

17.  C  549.     a.  C.  N.  203.     '         ^^ 
Tocftntat  in  Af rieKm.^  .  ut  foftt  dMius  ^^  gvU^us  ad  Magp* 

XX.    Fretidenf  geimiuqiiei  ««  toc  }a€riBiiS(  tem« 

fKranSi  dicitar  legatorum  verba  aucliile<   poXtquam  ediu 

.    lunt  niandata,  Jm^oBftrfUxt^  inqiut,  pdfdmmtt^ 

otoisf »  f  «f\  •fMuto  fifpflm$Mnm  u  fim^im  mf*it  j^ 

ftridmr^riikthMtiu     Vias  irg9  Ummtiifim^m  ^fmlu* 
JLmmmi  to$iu  cMtfus  fngmmnui  ^  fHfi$HPi\G4irtksgkuak' 
/h  9hr9cm$o»i  M/fti[f  mfi4i€.    meqtif  im- 4^rmm$€,  rti^ 
kMt  mti  tm  jP.  Scipio  exfaltMt  ^tfutt  tffkr^t  fift^    qum 
JUeiM,  4«»  dmmi  mqfirmp  ^«««49.  «|ia  tf  pou  fMMif, 
r§$im  Csrtkogimit  pffrtffit\    Jam  ho^>  ipfim  praLelagien^ 
animo,  pt^aeparave^a^r  &ntQ  naves.     itaquci,  ^ndli  inill» 
tttm  turba  prae/idii  fpecia  in  oppida  Br^ii^  t^S^i^    ^uaa 
pauca  nuigis  niietii^^uajQrfide)  continebantor^  dijniflTay 
^od  robons  in  ^exercitu  era^^  in  Africaift  t^ransveidt ; 
inulti$  .Ita}i(ci  genem  C<iuia  in   Africam  fecutuTOS  ab^ 
nuentes  eoneetfeirant  in  Jui^nis  Lacaniae>d^abruBi  ^  inn 
^olatum  ad  eam  d|ei|i);iiL  tinnplQ  >ipCo  *foede  interfe* 
acis.    Raro  gutinquafn,aJiuin)  paitrian»  eadlii  canfareiin» 
4)iiienteEi|   magis  ipoeftum  abiffe  ferunt,    quanxHaimi* 
Mem  hofdum   terra,  excedentem :  refpexiSJa  (leptf  ita* 
]iae  litora,  et  Oeos  hominesque  ao€uIaikt:ein>{  in  fe  quon 
qtw  ao  fuum  ipJGius  caput  «itfecratum ^  Qju/od.mm  £rmiH 
$m  ah  Comtnh  vict.oruk  mntlitm  k»pHm  dt^fftt^     Scifim^ 
mm  irt  md  Car^kfginm  Aiffum;^  fui  confid  k^^m  im  hdim 
Pomm  mm,  Mid*Jff^*  Jt^    ccmtmit^  mtilhims^  ^irmfmmrmm  md 
Triifiminunt  tt  Qa^w  co^Rs \  cirti^  CfMmm^  C/ttm^qne^ 
€9  Knlm  eimftnuifff.  .  Haec  acctijian&  qimeQaqu^,    ei; 
^iutina  poffeJdSoii^  Italiae/eii;  detractutd 

,XXX.  Romam.per  eosdem  4ieS|  .  et  Magopem  ei 
Hannibalem^profectos^  allatum  ei[t«  cujus  duplicngra'» 
^  tulationis  miitait  laetitiam^  iet  quod  param  duces  in  r^* 
tinendis  iis  (eum  id  mandatum  iib  fenatu  efEet)  aut  Mi- 
mi,  aut-  virium.  babairfe  videban|ur:  et.^od  foDieiti 
•^'^^t,  omni  }>emmolQin  mtum  ducem  exerdcumqua 
inclinata,  quo  evafura  ieflet  res.  Per  eosdem  dies  leg9.ta 
Saguntini  vanerunt,    comprebenfQS  cumjpecunia  ^ddu^ 


EIBRH  XXX.    CivK.  XXt  XXI1.V  :  :    SxS 


U.  C.  549.  .     a.  G*  N,  aoSi 

His]paniai^  W^eQBkntt    ductBiitihsi  et  nuiuquti^t^  enriy 
eotingeMAm  panxlo  argenti  mMst^Hiaio.  ouriid  '<pfl(ift#» 
tunt.     Hom]i^biisaoce]»m  e&iiK.c&MerQflft  wad^iti%  «ira. 
argentxM)Qe  redcfito^,    gsiEiiHiesiflgftiis.wae:   ^jmmli^t 
ytfr^«iiin«ra^ta  m  m^^^  ^mkt^  iia  Niiipaniiiil^  i«Mr<i 
terenttir.     ^ientio  deincle  ab  feni6rilMi&'  laMi^.e&v;:^!^ 
gnims  homints  bouMt  qufim  maia^  fentire^      Trtmsitu  in  luh 
mm  Hmimh4b^  ^uai^nmtfii^miiptknns^uf^lfi/t/mm 
miffiy  fiuu  4kimk  chdes^  fuutAictMjf  imi^iffe^^  Ui^  ^W: 
htfitnm  -9  n^$iis  nrUs:  f «a^  vt^ib^lt^r^m  ,iri^riy>r«M^ 
fn»  fuiffe^^-fnuins  fv cptciitir tOT«V4. mmsus aA cirim  vm^. 
9^g8mittmnnims\  .l^n  unqpam^i^^^JMs  fuknms  effu^'  fU^ 
mnmsm  ka^hss  Italimkam  flncti^fM^jntem,  vifufi  ^^$f 
DeeHffiinndm  id  Deojf  ftxtoiecimi^mnfn  imtn^s  mec  ^i^ 
fe>  fiiir  grms  npnius  xmifkanu..   AekoMe  minmkimemfmm 
kim  gratim  knmints  iniigng  ucciptrt^   nf(iUmnt,prmtri-^ 
mm  fi$it'  mmoms  fime^    CoiMdaaixatika  deinde  fim,  fmni^ 
partecttriae  «&,>  uti  veferret.P,  Aeliui  {^raetdr ;,'.(Wiii«> 
tmque^  ut  /^iiiqnc  dies  oii^  omnia  pcdvini^ia^  fiipfiiiv* 
Mresnr^  victimaeqne  mam*x^  iietnfeC^enAimQfeiittMixVi». 
giisd»    Jam^diimfTo  LaefiD.  iegati^ue  MaiinilSEMV  wm; 
Carthajpnien^kon-  legatos  db  ptttae  ani  fenatum  tenieetiM 
Mtec^  vifoS)   tnde  terra  venturos  aliatum  e^et ;  nnro* 
«■ei  C  L^Iimn'  t^bciHt,    tit  eoraat.  eo  de  pRc^  ^^nti 
tur.     Q;  P^iltins  GilJo^  l^atm  Scipbnb,.  Catthn^pkAss^ 
Sw&omanf  addnxit:  quibus,  Tetim  ingredi  nrliauiV  ^^ 
Ipitium  ia  villa  pubiica,  jEenatos  ad  aedem  Batioaae'  dier. 
«ft.  ,  )      .      _ 


XXtL  Ovationem  eBodem  Herme»  tfunaoth  a^piid 
Spfi^Miny  luEbaermtt;  ciil]pam  omnembdir^a publioa 
oonfiJio  in  Mannibalem  tertents&  £mm  in^nffu  femnmt^. 
Uon  Alpes  modo^Jtd  Ihtrum  quoquc^  trunsgreffum:  nu 
kmimif  fnhm^  fid  mtu  ttim  Sngnmiuis^  prrmn  eoU' 
fiiin  Mm  intmlifff^  Stnn»mi  nc  papsAd  Cnrtkagimienfi^ 
fi  ^nir  vrre  nefiimn^  fotins  nd  em  dim  imvioinmnnfn 
tm  Rmnmtif.  Ita^pm  nikil  nlimd  fibi  mnmdntnm  tfft^  mn 
feiercmt^  qnm  m$  im  tn  p^tt^  qmtt  ptftremn  cmm  tm^ 
ftit  Umnm  fnc$n  rffetp   mtmtrt  Hcmif    Cum^  more 

Kk  a  tra- 


N 


Si9   LiBER  XXX.  c«».  xxn.  XXIlt.  xnv. 

U.  C.  549*         a.  C.  N,  203. 

tradito,  Satribiis  fioiefiAkisni  iAtm-ogamli^  £  «qaisquii 
irdlet,  )«gitoSy  prnetor  feciilet;  fenieref^,  qm  foe* 
derlbcis  interiiiereiu»  aKaeliiintenrogdrem,  aeonieizu* 
atiGTe  per  eetatem  (eienim  onines  tmBB  fkvemt»  erant) 
dbberen»  legati;  coibdisriatitta  «^k  onmi  parteeameeTt, 
FMlmfNmd9  dmm^  f&i  ^mtm  fmm  t^fmrm^  wf» 
ifjinmwmimiffm. 


XXni,  Fjnotfe.dMiide  oaria  kgarie,  tmwm 
illterrogafi  coeptae.  •  Miliriiit  C.  Sft%Him  mfwlk^^  fei 
ft^piof  tffii^   mifffftii^m  i   «s  conMi  ce  di  fmi  ipft' 

€$mfidtmh  mcidirf  mm  fojfit^  mw  vt(bri  JM^  d^m 
€injmhm  iduro^  mMbmw^^  tm  rmmgif  fiuit  ix  iipim 
fOfuH'  Rmmmi  iffr*  Q«  Meteilus,  qui  trieniuo  inte 
cbttfal  diciaeorque  fudrat^  Ceie  P.  Sinpi»,  wini^ 
t^ittimt^  tigtpf  foffdando ,  te  #eei  nm^Jitntm  mtfiUf' 
finkojlis^  nt  fnffUtes  fnetm  fttermt:  ti  nmnmm 
vrrinwox^imaro  foffn^  V^^  nunts  io  fms  fturttntx 
qtumifY  ini  ontf  fpnns  Cm^thoginis  Mnmi  jtrffffl 
nniins  "Olttrmr  emifiiipt  fMM  ,Seifioms^  mcifitBim 
tdnnendamtfo^  focm  tfft^  M.  ytlerivis  Loenam^  ^^ 
Ms  eonftd  fuerat ,  Sftetdntorm ,  non  itfgat or  ^  vtnifi ,  ^- 
gtiebatv  jnJbendos^ui  Itsdin  exetdtre^  rt  et^M^  ^"' 
iif  ttsquo  ai  naves  mkttndit;  ScifionifTu  fcrikuisny 
,  po  ieim  remitterm.  Lae2iu$  FulviuiMjtte  «djecerunt: 
^  £r  Sfifionm  in  eo  fojitm  hobniffe  ffm  fmis ,  j!  H'i' 
ttilml  ii  Mago  ex  boJu  nm  tevoearemnr^  Omma  fifto^ 
latnros  Carthagimenfes  ^  dnces  eos  exetcitmqm  txjf' 
ctantes.  deinde ,  qumvis  rectntim  foidirm  tt  Dicr^ 
4mninm  Mises ,  beanm'  gtflnrosi  £o  niftgis  ih  l^'^^ 
lententiam  diXbefluni.  Xegati  pace  infeoia»  ac  pro^ 
line  refpoziiby  dimilfi» 

•  •        ■  -  * 

XXIV.    Per  eos  dies  Cn.  Serriltus  eMtfnlr  ^*^^ 

.  duMus^  qui|i  pacatae  Italiae.  penes  fe  gloria  effet»  ^^^^ 

t  pulfmn  ab  jfe  Hannibalem  perfequenS|  in  SSdHanii  1^**^ 

.  im  AiricamtransityruSf   trajecit»     Quod  ubi  llomaeyui* 

^tum  eft ,    primo  cenfuerunt  Patres ,   ut  praetor  fcrib«; 

Vet  confuli,  fenatom  aequiua  cenferet  in  Italitift  revert^ 

eu*' 


f 


LI BER  XXX.     Ca>;  XXIV:  XStV.      ^S»? 

U.  C.  549.     .  a.  C.  N.  26$. 


«mm :  deinde,.  ciim  praetor^  fpretumm  €iim  Ikera^  Xu9% 
fdicerer,   diptator  ad  id  iplum  creatys  P.  Sulpiciiis«  ,prp 
|ure  majoris  imp^ii,  conrulem  i|i  Italiam  r^vocaviti  re^ 
Jiquum  anni«,   cum  M.  Servilio  saagiftrNO  equi&am)    cir- 
'cmroeundi^  ItaJiae  urbibus,  quaie  b^DaalieiVB^Ue  foerontii^ 
nofoendisqne  iingularum  caufi$  oonfum£t.    Per  indudar 
rum;|iempus  ^t  ex  Sardinia  ab  Leptulo  praelore  centum 
^nerariike  naves,  etuncommeatu  et  viginti  roXbatarom 
^raeiidio^  et  ab  hofte,  et  ab  tempeltatibus  mari  tuto^ 
in  Airicam  transmiferunt*    CJa.  Octavio  ducentis  onera*^ 
riiSy  irjginu  Ipngis  navibus  ex  Sicilia  trajidenti,  noxi 
eadem^fortunafuiti*.  ,In  coilfpectum  ferme  Africae  pro* 
fpero.curfu  vectum  primo  defdtuit  ventus:.   deinde  ver- 
fus  in  Africum  turbayit,  ac  pafGm  naves  disjedt.     ipf^ 
cum  roCtrads,   per  adverfos  fluctus  ingenu  remigum  ^d.- 
bore  enlTns^  ApoJHnis  pifoipontorittm  tenuit.  oneraiiae, 
pars  maxima  ad  Aegimurum  Qn£via.  ea  iinum  ab  alto 
^audit,  in  quo  iita  Cartb^o  eft,   triginta  fermc.  millia 
ab  urbe)  aJiae  adverfus  urbem  iplam  ad  CaJidas  Axpias 
4e1atae  iunt.     Qmnia  in  confpectu ,  Cartbaginis  erant. 
itaque  ex  tota  urbe  in  forum<  concurfom  cft.    Magiftra- 
tus  lenatum  vocare,    populi^  inycuriae  vefdbulo  he^ 
xnerei  ne  tanta  ex  oculis  inanibiiBque  amitteretur  prae- 
da.    Cum  quidam  pacis  petitae^^   alii  induciarum  (nec- 
dum  enim  dies  exierat)  iidem  opponerent,    permixto 
pene  lenatus  populique  concilio,  confenfum  eft,  ut  daf-, 
le  quinquaginta  navium.  Hasdrubai  Aegimurum  trajioe-»  ' 
ret ;  inde  per  litora  portusque  di^terlas  Romanas  navea 
coMigeret»    Dejbirue  fuganai^tarmnv  primum  ab  Aegi- 
xijuro ,  dein  ab  Aquis  oneraria,e  Cartbaginem  j^ppibus 
tractaeiimt. 

'      .  .        »   ^  ... 

XXV.  Nondum  reverteraat  a1)  Roma  legati,  nt* 
que.Idebatur,  quae  fenatu^  Romani  debello  aut  paoe. 
fententia  elfet;  necdum  induciarum  dies  exierat;  eo  in* 
digniorem  injuriam  ratus  Scipio ,  ab  iis,  qui  petiiffent 
pacevi  ^  inducios ,  et  fpem  padis  et  iidem  inaudanmi 
violatam  ene,,legatos  Cartbaginem,  L.  Baebiimif  L.  Ser- 
gium ,  L.  Fabium  extemplo  mifit.  qm«  cuin  mnltitadinis 
«oncorlii  priipi  vjiibiti  oiXeat,  nec  radUtum  tudorem  tw- 

Kk  $  ne* 


^^ 


,1 H         't  ttJ  E  R  XXX.  t  A  »  XXV  ^rjcvf , 

U.  C.  '5W    a.  G.  N.  (263. 


lerenl!  ftiteinnn ,  |*ti€^tt«l  a-mttgiftratihus ,  'qa<^Um  auxb 
10  yis  proWbitaerat,  uit  natres  mittarent^  qaae  fe  pro»» 
equerentar.  Datae  ttlremes-dute,  cti^^ad  Bagradi^ 
lumen  peryenifTent,  «nd«  leafmfar  RoiiaaTLa  confyncie))an- 
ur,  ^arfrhaginm  redj^re;  cOaifis  Punif^a  ad  Utieam 
tat^onei^  habebat.  mt  ea  rres  du^rire7ne8|'fea  da^k 
niffc  a  Carthagine  ^nntio^  un  Jieret ,  feu  H«[sdnibale^ 
iui  oldXG  praeerat,  lin^  p«ibH<^9,  fraude  aufo  fiaeintis^  qvAn^ 
juerejnein  Romilnam  fuperantem  prompntorium  exalt» 
repente  aggreflae  funt.  fed  n^ue  roftro  fetire  oeleri«> 
rate  fubteridbentempotefant^  neque  traniiJire  ai^mauet 
bumilioribiis  in  ahiorem  navem :  «et  deiendebatur  egre* 
^ie ,  quoad  t^la  £uppeditftrunt«  qnfs  defieientibus ,  ounl 
am  nulla  alii  tes  eam,  qoam  propinqujtas  terrae,  mtd«> 
iuidoque  a  caAris  in  Htus  rffufa,  iueri  potniffet;  eon^ 
ntatam  remis,  quanto  mairimo  impetu  poterant,  in  ter* 
ram  cuniimmilirrcnt,  navis  tantom  jaotura  faota,  incot 
umeis'  ipG  evaferuntl  I%a  a3io  fuper  aliud  fcelere  cum 
land  dubie  induciae  ru|5tap  effent^  Laelius  Fulviusqtia 
ib  Ronia  cum  legatis  Carthaginienfibu^  fuperveiierunt« 
|uibufi  ^ipio,  Etfi  mw  fnduciarum  mciAo  fides  a  Carrftii* 
^nititflhfts ,  fed  jus  etiain  g§n$ium  in  lef^Mt  vlfihtum  tjfeti 
fameufi  uikily  uet  inflitudii  f^fuli  Ron^ni^  uec  fitit  ^nttsri^ 
Sus  indignum^  iu  iis  futntum  effe^-  cxim  dixifCf^tf  Ipgatia 
limil&s ,  bellum  parabtt.     Hanniboli  jam  terrae  appro* 

SinquatLti  jurTtts  e  nauticts  unus  efcendere  in  malum,  ui: 
secidaretar,  quam  tenerent  regionem^  cum  dixiXTeti 
[epvlcrum  dirutuin  proram  ipeetarei  abomiHataS)  P^ae* 
rerrefai  juffo  gubernatorfe,  i^  Ijeptiiti  appulit  daXEemi 
itqueihi  copias  esKipt»fait«       '^     v 

XXVI.  41$tec  eo  anno  |n  ARica  ge((a«  Infequen,- 
ia  ezcedunt  in  emn  an^iim,  qtio  M.Sm'v4lRis  (Skminus, 
{ui  tum  magifteir  equitum  etat,  et  Ti.  Okudins  Nero 
x>nfu)e$  factifu^t.  Ceterum  exim  fitiperioris  an|li  cnn» 
egati  foctantm.  urtjiitm  ex  Graeci^  quefti  edent,  vafia- 
0$  ^roa  ah  regiis  praefidns,  proiectosqae  in  MacedcN 
liam  legatm  ^d  res  repetendds  non  admiflbs  ad  niiiip» 
►um  regem:  gmul  nuAtiaffent,  ^qiiatuor  millia  milittmt 
um  S^jxuyb  duce  «ra)ecra  In  ASricnm  iit^\titt  effeM 

Carw 


....         LIBER  XXX.    Cap.  XXVl.  XXVil.       ,  Iffi* 

J.  ^— — — I    iJi  I  'i.i..       i>.  I         ■■      I  ■■!■■■ ■.    ■  <  ■  ,a       I— — g 

F  ..        U.  C  549.         a.C.N,  203. 

— *^— — —        J   ■    i  ■■■!■■      I  .  I      I       I  »    ■!■    I  !■         I  I      ■  I — ^ 

'    '  Carthagini^nlD^ns  praf^Iidio,  et  pecuniAe  aliquantumuttft 
'HliJfXutii;    ]egatos  ad  regem,   qui  haec  adverfas  foedtis 
fftcta.^ridm  Patribus  nuhtiarenti,   mittendos^cenfmt  Jfe- 
natus.     Miffi  C.  Terentibs  Varro,   C.  MamiHus,  M«Au- 
relitis.  iis  tres  quihqucrcmesdatae.     Annujs  infignis  in- 
eehdio  ing«nti,    quo  clivus  Publicius  ad  foTuin  exufti^s^ 
*  eft,   et  Aquarum^  magnitudine :   fed  annonae  vilitds  fuk^ 
]praeterquam  quod  pace  oulnis  Italia  erat  acperta ,    ^tiam 
'^od  magnam  vij^  fnmienti,   ex  rfispania  mifTaTn^  M. 
'^alerius  Fiilto  et  M.  Pabius  Buteo  aediles  cuiniles  qiic* 
'tcrhis  aeris  vicatim  populo  defcriprerunt.     Eodem  anno 
'   Qrf  Fabius  Maximus  moritur,   exacta&aetatis;  iBquide^ 
Verum  eft,    augurein   duos  et   fexaginta  annos  fuifEfe, 
qiuod  quidam  auctores  funt.     Vir  certe  fuit.dighus  tan- 
to  cognomine)  vel  fi  novum  ab  eb  ihdiperet,     SuperA- 
vit  patemoS  honores,    avitos  aeqtiavit,     PJtiribuS  victoi^ 
riiset  majoribus  proeliis  avns  inilgnis  Ilullus;  fed  omnla 
aequare  unus  hoftis  Hannibal  poteft^     Cautior  tamen, 
quam  promtior,  hic  habitus  fuit:  et,  /leut  dubites^  utrum 
ingehio  cunctatorfuerit,  ah  quia  ha  bellb  propriej  ^upd 
tum  gerebatur ,    aptum  erat :  Iic  nihil  certiu$\ei^  1   quaiii 
^trtimh  hoihjnem  nobis  cunctando  remT^ituiffei  ficut 
"^ithius  ait.     Augur  in  locum.ejus  inauguratns  Q,  j^abitrs 
Manmns ,    iSias :    in  eiusdcm  Ibcum  pontif^x  (nam  duo 
facerdotia  habuit)'Ser.Sulpicius  6ralba.     Ludl  Romahi 
diem  uhum ,   plebcji  ter  toti  infiatirati,  ab  aedilibus^  M. 
Scxtio  Sabino  etfCn.  Tremellio  Flticco,    ii   athbo  prae- 
tores  facd,   et  cum  iis  C.  liviiis  Salihator  et^C.  AureliiiS 
Cotta.     Comitia  epis  anni  utrumC.  ServiliuS  conful  Ht- 
bnerit,    an  (quia  eum  res  in  Etruria  tenuerint|  ^quae* 
fiibnes  ^xlenatusconfulto  d^  conjuratipnibus  principum 
likbentem)  dictator  ah  eo  dictus  P,  SuljpiciuSt  incertuifc 
fxtfit,  divetfi  auctores  fadunt.  '.       ■  ,       . 

■■•'-•■'■  '  '"  \         *    * 

,  •<  XXVn,-  Prfncipio  infequentis  «nni,  M.  S^rvSys 
m  TiV  OauditRs:,  fenatu  in  Capitolium  vboatd,  dc  pH»- 
vinciis  retulerunt.  Italiam  atque  Africaih  In  fortcm  con- 
"|[ci,  sAlt-jcam  ahibo  cupientes  5  volebant.  cetet^fih ,  *0. 
Ni^teJlo  maxime  aiuiitente,  neque  dat4>  neque  n^^Bt 
;eQ;AtricsL  '-Coy)des<:]ufficumtribtih&  j^ejblsa^tei  Ut, 
"*  .  Kki{  lliis 


5ao        LIBER  XXX.'   C4>.  XXVIt  XXVni. 

"  U.  C  55o.      a.  C.  N.  9oa 


£  iu  Tifieretiir^populi^ni  rogarent,  quemyellet  in  Afri- 
M  bellum  gerere,     Oinnes  trihus  P.  Sdpionem  joQe- 
runt*    Nihilominus  coniuies  p^oTinciam  Africam  O^a  ' 
€nim  Tenatus  decreTerat)  in  fortem  Cjpnjecerunu     Ti. 
Claudlo  Africa  evenlt,  ut  quinquaginta  navium  daffeip,  , 
cmnes  quinqueremes,  in  AJFricam  trajiceret,  paTiqve  m- 
perio  cum  Scipione  imperator  effeu,  AL  Servilius  Em- 
riam  fortitus.    in  eadem  proidncia  et  C.  Ser^io  proro-   ( 
gatum  imperium ,  li  oonTulem  maner^  adurbem  renatai 
placuiCret.    Praetores,  M.  Sextius  Galliam  eft  Tortitus, 
ut  duas  legiones  provinciamque  traderet  ei  P.  Quincu- 
lius  Varus;    C.  Livius  Bruttios  cum  4oab^  legibnibns, 

?nib|is  P.  Sempronius  proconful  priore  anno  praefiierat; 
,tu  Tremeliius  Siciliam,    ut  ab  P.  Vil^o  Xapulo  pra^ 
tore  prioris  anni  provinciam  et  duas  legiones  acciperet; 
.^^JKus  prcmrfetor  viginti  navibus  longiS|  militibus  miJIe, 
^am  ^dbae  tutaretur :  inde  M.Pomponius  viginfinavj- 
bus  reliquis  mille  et  quingentos  milites  Romam  deporr 
taret.    C;  Aurelia  Cottae^urbana  evenit.     ceteris,  iu 
iit  quiaque  obtindsaxit  provinoias  exercitusque ,    proro- 
.flata  imperia..     Sexdecim  non  amplius  eo  anno  Icgioni- 
ous  defenfum  imperium  eft.    £t  ut  placatSs  Diis  omnia 
inciperent  agerentque,  ludos,  quos,  JM»  CJaudio  Mai^ 
cellO|  T.  Qulnctio  confuli^us,  T.  Hanlius  dic^ator^  quas- 
^ue  boftias  majores  Toverat,  li  per  qntnquennium  Ulud 
respuUica  eodem  futu  fulflet,    nt  eos  ludos  confules, 
ipriusquam  ad  bellum  proiicifcerentur,    facerent. '  Ludi 
xn  ciroo 'por  quatriduum  facti:  hoftiaeqiie)   quibus  va- 
M  «rant  jDfiis »  caelae.  '  ^ 

XXVIII.  Inter  liaec  fimul  fpes^ .  £mul  cura  in  dies 
creEcebat :  nec  latis  certum  conftare  ^pu^  animum  pot^ 
crat,  utnun  gaudio  dignum  efTet,  Hannibalem,  poftlex* 
tmndecimum  annum  ex  Italia  decedentem)  vacuampot- 
lel&oneni.  ejus  reliquiile  popuJb  Romano«|  an  mag^  tne« 
tuenaum»  quod  incolumi  exerdtu  in  Africam  tran^- 
fie)*»  Locmm  mimirMm^  nom  fericmlmm^'  mutatum;  em» 
ttanmi  dimiicmthmitmaum^  qui  mmf$r  ieeeflijfa^  |^  F«* 
iimm  imJL  frmjttm  tanen  JoUtum^  gravio^tm  im  fim  ttr* 


>     •«« 


LIBER  XXX.  .Ca».  XXVra.  ^JX.        fe» 


'W*     •      »   M    ««^  r  •  V  ^ 


U,  C.  550.        a.  C.  N.iio^' 


t^fc  Scifiioni  gut  cum  Sypkace^  incoMditm  hMrbariac  r$g$^ 
ctfi  StMtoriusjltmiUxndnc^r»  cxcrcitus  foUtus  fit^  aut  cfmp 
ficirp  fjus  lusiruhilti  fuggcijjmo  duet^  rmfutursmt^  pnr 
sumuUu4friis  cxercitibus^  ex  agreftium  /mtermi  turhn.  fninff 
toBecfis;  fid  cum  Hqnnitfah ,  profe  umo  iu  pruetoria  ;.|^ 
iris  fortijfimi  ducis  ^  alito  arqi^e  educatu  iiuter  arma^  fuer^ 
fuoniam  mdiie y  vixdufn  juvene  impiratiore;  fui  fentx  i^iu^^ 
cendo  factus»  Bisfanias^  GaBias» .  ItaUam  ab  Alpibtts  aJL 
•fretum  monumentis  ing€n$iuft  rerum  ^cqmpleffet:  ducerje 
exereitumaequatemjlivettdiis  Juis^  duratum  amntum  rerum  * 

Jiatientia^  quas  vix  pdes  fat^  komines  pajfos;.  perfufummU" 
Us  cruore  Romanoi,  exuvias  non  miUtum  tanfum.  fed  etimt^ 
intperatorum »  porpantm.    MuUos  1  occurfuros  Scipia^ni  ija 
dcie  ^  qui  praetores  9  jui  imperatores  f  qni  canfulet  Rom^ 
nps  fua  manu  occtdijfent^  muraUbm  vaBarihusfue  infign^ 
^corouis^   pervagatos  capta  cajira^   captas  urbesJRomanatm 
Nom  effe  hodie  tot  fajies  magfjlratihus  popuH  R6mani^  quat 
taptos  ex  caede   imperatorum  praefetre  poffet  HannihJi' 
tias  formfdines    agitandd  aninilsi    ipfi  cui^as  et  metii$ 
augebant  edam/quod,  cum  aHuelfent  per  aliquot  an- 
^nos  lieUum  antc  oculos  aliis  atque  aliis  m  Italiae  parti- 
bus  lenta  fpei  in  nuJlmn  propinquum  debellandi  hnew 
gerere,'  erexerant  omnium  animos  Scipio  et  Hannibali 
^  v^lut  ad  fupremum  certamei^  comparati.  dnces.     li,  (^uo- 

Jjue,  quibus  ingens  erat  in  Scipione  /iducia  et  Tictoriad 
pes  I  qub  ma^is  in .  propinqu^m  eam  imminebant  ani* 
jnis,  eo  ciirae  iiitentioris  erant.  Maud  dlspar  habitua 
animorum  Cartliaglni^niibus  erat.  quosmodo  petitCe  pa» 
c^m,  intue^ites  Hannibajem  ac  r(^rum  geftarum  ejop 
xnagnitudinem,  poenitebat :  modoi  cnm  refpjccrent:,  bis 
£efe  acie  yictos,  Sypbftcem  capt^,  PH^rot  fe  Hispaniiii 
pulfos  Italia,  atque  ea  omnia  unius  yirt^te  ctconiili^ 
Scipioiiis  facta,  Telut  fatalem  eum  ducem^  in  eautitan. 
fuum  natum  horrebauK 

•  •  * 

XXIX.  Jam  Adrumetqm  renerat  Hannibal :  uni^ 
ad  reAcIcndum  cic  jactdtione  marit^ma  m.ilitem  paud^ 
dieljus  fumtis ,  excitus.  pQTJ.dis  nuntiis ,  gmnia  circa  Cat^* 
th&ginc^  pbtinjeri  armjs,.  afferenti^ni».  magni$  itixieKi- 
b^s  Zanuun  qp^ndit*    Zama  quinaae  .(fimm  ^  ilb 


I 


arfi>         *L1BPA  XXX.    Cak  X3M3t.  icXX.     _-. 

U;C.  .550. .    -a.  .C''N.  2t)a. 

•Carthagine  ^beft.    itide  praetnifli  fpecid^tores  omi,  ex* 
«feepti  a  csuftodilras  Romanis  dedacti  ad  Scipionem  dBent, 
'ti*aditos  eqg  tribimis  militum,    jttfrosque  omiOro  metu  vi- 
'ftre  omhia,    per  caftra,  qua  Vellenr,  dvcumduci  jutfit: 
•perfeontatusiqiVe,  tatin*  per  comm6dum  omnia.  explorat 
"ftnt,  datis;  qui  profequerenrur^   rt>tro  ad  i)«nniba)eim 
dimifit;    Hannlb^I  nihU  quidem  eorVim ,  ^uae  nuntiabah- 
'-^tiirj  (na.m  et;    Ma£ni0!am  culjn  f«ic  millibus  pietlitum, 
*^uatnor  ^quxtum  venifle  eo  ipfo  toYf6  die,  afferdbant) 
^Jactto  animo  laudiit,  mwiine  hoftis  iiduda,  qua^  nbn  de 
liihilp  prbfecto  concepta  eft,    perculfus;     Itaqtife,   quan- 
'qtiam  et  ipfe  catifa  bdni  erat, '  et*  ^ventu  fuo  turbaye- 
)k*at  et  pactas  inducias  |  et  fpem  'foederum ;  tamen  ,*  ii  in- 
,  teger ,    quamfi  victus, /petefet  pacem^  aequiora  i^pe- 
'traripolle  ratus,  nuntium  adScipionem  miflt,  ut  collo- 
*cm€ncl,i  fecum  potefiatem  faceret.     Id  tltrum  fiia  QKxnte 
Ifecerif,  an  publidd  coniUiOy'  tieutrtim  cnr  affirm^,  ha^ 
*beo.   -Valeriu^  Ahtias,  primo  proelio  victuijp.  eum  a  S<5- 
'pionc,  quo  duodecim  millia  armatorum  in  acie  fuAt  cae- 
fa ,   miJle  et  feptingenti  capd/  l^gatum  cum  aliis  deceih 
legatjs  tradit  in  caftra  ad  Scipionem  veniffe,     Ce^rnm 
^'»cIpio  Cum  coUoquium  haud  al^nuilfet,  ambo  ex  compo- 
'Ato  duces  caftra  protuleruht,  ut  coii-e  ex  propin^ud  pot 
fenf.  Scipio  haud  procul  Naraggara  urbe,  tum  kd  cetera 
loco  oppqrtono,  tum  quod  aquatio  intra  teli  conjectmn 
>V^t,    confedit,     Hannibal  tumuhim  a  quatuor  imUibus 
Inde,  tutum  Cdhimodumque  alioqtdn,  nifi  quod  lotigin- 
quae  aquationis  erat ,  cepit.    ibi  m  niedio '  locus  coiafpe* 
*ctiis  undiqtie^  ne  quid  iniidiarum  effet,  delectuSv 

XXX,  Subh»oti«  pari  fpatio  afiihatb ,  buiisi  Ihigulfs 
tnterpre&bus  congreffi  innt,.  noil  fuae  modb  aetatis 
^a^mi  duees ,  fed  omilis  ante  fe  memoriae ,  biiMiuiga 
getitiutn  ouDibet  regum  ImperAtoruhiVe  pares.  "(Wtit. 
|ier  alter  alterLu^  confpectu,  admit«tiohe  mutlia  prope 
«ttc»hrii  conticueVfe.  '^'Tum  Hannibii  pHor^  1R  Hm:  .iuL 

nvfifio^  qHi^U9  iotUs  fr$fi  iHwumiitis  «ricioriM  Aakrf,  .  u 
ir/irid   id  ftfn^  fetepdm  ^iietHhm  r  Utetor  it  miki  foru 

'tatmmm  Hxfumf  »  ^un  fntrmr'  t&t  ^^e*  intir 


LtJ5ER  tXX:     CAf.    XXX.  35*5 

^      U/C  550.         a.  C,  N.  202, 

wdtiegtfpi-npn  in  ultimitMaHfimm  ko£fwnms    HamiA- 

Mfw^y   0ui\  tot  «te   Rmawis  dmcilms  viiftimi^Dii  deiif^ 

/emy  t^t^JJifff;   tequi  kttic  iftUo^  v^it  ftt^t^    qmm 

ncjlrisy    clatiihur  i»fig*iy  /kmt  imjMfitifii    Jht  quaqu9 

hcbMum  ^fus   tdiStrit  fkrttm^i    uu^    ium^ftri  $0$ 

^outfttU  itftrfm  urmu^eum  miem  frimmmUmuiio  mfi^ 

rM$ortfigmrt!6WfiderMit^  adfilium  tfut  iutrmitvmi  fmem 

ftttudm  ytmtm     Ofiifituur  ^idm  /kuum^'  tm-fMh 

Imt  W^^is  mmm  dttm  ^th-^iiiis  tfft^  ^^  «t  u^s  hulim^ 

tt  •*/  v^iVtfe  imptriti  ^miimti  tfammi:   mvqm  iuim  m 

iHtbis  ^midem   Sieiii^  4c  Surdiuiu  futif  di^guu*  frttiu  fmitt 

fr9  im  tkffSfH^^  tot  txtrcitHus,^  tut  tm  tgregOs  miffik 

ducHuti    SidfrutttritMm^  refriktudifojjfmmi^  qum 

curri^,     hm  kitm  upfttiuimm , '  ut  dt  utfirit  eUmimrm> 

mut^    mtc  iu  Ituliu.fuhm  mulfit  htSum^    moUs  im  j^Hm 

fjfff :  fid'^  ^vos  iu  fortit  veJMt  froft  ue  mmtAus  figm 

mmmtiti  koptummihjHsy  H  motuh  Curthtgim  fremitum 

ioH^ifrum  1LQti$umrmm  txuuiirms.  <  Quod  'igitur  uoi  mm 

itimtubmfmrimr  ^  vus~mmi:muia  opfurttis^  im  mtlioru 

^vefi^u  fortmm  dt  fact  ojitur:    ugiums  iiy    ftorm  it 

tejrtM»  iuHrtft  fuctm  efe^  ot  pii  quodeu^uptt  tgttmmmt^ 

tufmutivitittti'mbftroe  kuUtuuui  fiut,   uuiuta-tuutum  uoUt 

^ffmreft^  tkou  ubkorrenit  u  q^ietir  eouJHUt,     Quod  ud  m 

uhinet%  -Jum  <ittus  femm  iu  futrim  remtrtmm  t    mudu 

fUtr.ftcfiH^usfiim^  jmfoemmdattijomudoerfoiritt  itm 

iruditruut^i  -mt  ruti^ommfoqntt    fum  f^tmmm^    m$lism^ 

Tumyt  adtitfctmim   t^  fcripnum  feiititummy  fetmiom 

ruutruquty  ^uom  fuittis  Ofus  eftconfiiiisy  mmu^     htom 

tem&i  Wcttrtu  cufumm  rtfut^t^    qum  firsum  mmqmutk 

decifH^     QmidegofuiuiTrufiimtumm^iUdCumtt^  $4 

tu   k^d^i  <^A.  '  Fixdim  tfiiHitori  ittme  topvnb   mttft^^ 

mHiM  'aAdkp^ffim  iwtifmnttki .  stmtqum  fijiUit  .fotmmm^ 

.  Pktrit  tt  j^trmi  ftrfitsmtmt  -  m^rtttu ,    uh  tukunrntt  t^ 

Jhut  doikm^  drmt  iuftgm  viri^tis  fittumtqm  tmuio^t  ctfi^ 

fti:    im^ut  'Hiffumim  tm^^mrmfH^    qmtuur^imdit  fmmitit 

tfutreitihus  fmlfis:  tou^^eretMsi  cum  ctttrb^md  tmim^ 

dum  bhlium  furm  mkmi  t0tt;  rrmngrtffm  in^Afriem^ 

duohmt  kie  tsetrtitilhm  ^  tHfiti   himit   todm  koru  euftis' 

fiiml  "imMffif^  io^U^  S^ffkueu  futttttifiimo  rwgtcufto^ 

tW  ttfh^r.rufuL^^s   tuu^  tttfiti  iW|w#tf  tniitrirj»  m 


?a.i  IIBER  XJbC.    Ca>.  X3CX. 


mmmmmmmtmi^ 


V  C.  55o*  «•X.  N.  203* 


If jvf uMflifcimi»  jM»  0wmum  hairenttm  m  jf9ffjffi<^  bdm 
Ufrsx^^    fmtfi  vienrum^  imqumHf  i^««   quam^  fm- 
«» )  oitiMiiAK    Houi  JfirUus  magif  maguos ,  qumu  «tik/» 
r  miil  f«&  Mqmmi0  fmmm  uffuljit.    Quoi  fi  in  /e. 
mudis  r^m  hmmm  quomm  muwu  danus  Dii;   uon  u 
ilum ,  qmui komdffiut^  fii  otimu  tu ^.quu gsnnirtfofftutf 
'ifutormmw;'  *■  Vt  omuium  ohkuifiaris  aliorum^  faiis  igo 
locumtmi  iu  ommos  osfus  fum»     Qum  ni^rfo»  iifiris  iut^r 
inieuim  atqut.mrhm  vtfirom  pofi^is»  - fiff^  iufiroutm 
id  mohsim  fiomom;    kic  ootmsi  duotmt  firtlffimJs  virisg 
^rotribus  tiuriflimis  imporatoritus  ^    orhatum^  joute  moo* 
lia  jiyoft  vtfijlfo-fatriat»    quthus  ttrrui.  v^aiu  urbm^ 
a  j»ro  mta  dtfrtcantmi    AUteimat  euiqut  foirtuuat  mi* 
iimo  trtdtudum  tft,     lu  hmit  tuis  rtlms^,.  uafiris  dubiis^ 
ibiamfla  uc  ffteioft  douti  tft  fom;   uobis  fo^tutihus  mum 
'is  utetffariai  quam  houtfiih    AttUor  tuthrqua  tft  etria 
^axf  qumufferata  victoria^  hate  iu  tua^    ilh  iu  Dtortm 
tauu  tfti     tJt   tot  auuarum  ftUeitatm  i»  uuim  horao 
ederis  distriutam     Cum  tttm  vir«jr,    tum  viim  ftrtuuiiO 
dartomqttt  btUi  cqmmuumy    frofout  anium»   ^VtrittfUO 
rrrmm^  oorfoisra  humaua  onutt,     uusquam  miutUt^quam 
»  beUo,  avitttus  rtffottdtut,     Nau  tauttm  ai  id^  4^9^ 
ato  fatt  jam  habire  fotts^  fi  frotlio  viucu^    gloriat  ad* 
*ctaisi   qttamtm  adtmtris,  fi  qmid  advtrfi  aveuiat^     Si» 
ul  varta  at  fftrata  dtcorm  uuius  horat  fortmttt^tvtrttro 
otifi.     Omum  iu  f^  Juugtuda  tuat  fotiftatis  fuut^   ]P» 
orutli;  tmm  tu  hAbptda  fortum  trit  ^  quam  Dii  dadf 
nt.    Jmtor  ft^uea  ftlicitatis  virtmtisquo  tntmfla  M.  Atb» 
K/  qttottdam  iu  hae  oadtm  torra  fuiffttt  'fi  victQr  faetm 
tteutikms  dtdiffet  fmribus  uoftris :  uou  ftatutudo  tmdtm 
lieitati  modtm^   me  eoiubtudo' tfftrtptom  ft  fortuuasm^  ' 
mmo   aioiut  ohtms  orm^  fottUms  eorruit»    ^i^quidtm 
ftSfqmtdaty  uou.quitfttft^  tomditiouts  dietrt  faeisz 
i  ffxrfitm  um  iudigui  JimttSf'  qui  uobismtt  iffi  mtdum 
rogmut^  ^Nourtcufamms^  quiu  oimiay  ,fpffter  quaa 
Utuu  ikitttm  aft  ^  vtftra  fiut\  .SicUia»  SortUuia^  Hispmm 
ii    quijiqttid  infularmm  toto  itmr  Afrieam  Jtoliamt^a 
ttktetur  marL     Corthagiuitmp^s  ^    iuclufi  Afrieat  lito* 
ftts ,    vot  (fuamio  iea  Dmt  fkcuit)  txtonta  ttiam  tot^ 
fti^ii^-^vidammm  ttgemm  hitftri^.     Ham4  tt^avo^ 
r  "  tiim^ 


I   - 


LtBEH  30CX.    CaP.  XSX.  XXXt '       5^4 

rimt^  '^rojfM^  iMNt  wlmis  fifiurt  f9$fitgm  mtt  tmfi^mm 
wnper^ififcm^  fi$Jf$wmegk  vMs^  Funiea^^  fUUm. .  mil^ 
mmypitt  qnm  fetitajit^  aAf!im$$nfttda^f0fifpeni9ie$i 
Seifdb.i'  Vefiri  fnoqut  (ui  audioj^  Pstra  wmmikit  atiam 
oh  koCy  ^uin  forum  diptitatit  in  iegamnt  *mt$  negave^ 
tnnt  facem*  Hmenibd  ftto  faeem:  fni^neqKe  ftieram^ 
nifi  ^tilm  erederem:  et  frofter  eand^m  utilitatm  ifi^ 
ior  eamt  frofur  fum  fetii,  et^  qntmadmodHm^  qnin 
ti  net  ImSnm- coef^um  efi^  ne  ^pmm  efnt.pninii&ti^  nuaai 
iffi  4tmfklint  Dtiy  fraffiiti;  iia  annitani  ma^fmm  fimii 

mar  mtfartae  foemteat*       ' 

.     .  .   >   \  •        • 

XXXI.    Adterfos  hsiec  imperator  'Rhmimm  iii  hmm 

lei^e  fententiam  refpotidit.     Non  me  faOebatiy  HannikK 

mdoentus   tui  fpt   Carthaginienfet  tt  fratftmtm  indudnip 

tumJUUm^  et  ffm  ftcis  tnrbajfe.     kequttn  idfant  difjh 

mn^^^  I  qui  dt  conditionHmi  fnftripribm  faett  ^nmia  ftil^ 

ari»kaf ,    ftatttr ,  ea.y    anae  jm  fridm  in  mcfira  fatom 

fiatt  fnnt.     Ceterm^  ficut  tibi  cnrat  eftt    finHrt  einat 

gttoty  quanto  fer  tt  ontre  lintntnr:  fic  miki  Ukarandim 

tfis  ^**  f"''  ^*^*^  P^germtt^  k$JUt,  fnktraeta  tM  candi^ 

rionibus  facisy   fraemia  ftrfidiae  kabtant.   'bdimd^  qmi* 

kmt  tadtm  fatm  condiiio^    ttt  ttim  ftrnjii  vomt  fras^^ 

fttitis.     Nec?ue  fatret  noftri  frioret  dt  SiciUa^  neqtm 

mos  dt   Hir  «  ia  fecims  heUnm,'    et  iunc.  Mamertinonm 

fi^ciorum  feticnlumy    tt  nnne  Sagnnti  tMcidinm  Mohit  pjp 

me  jttfta  induernnt  arma.     Vos  Itceffifft  ^  tt  tn  ifft  fnta^ 

tii^   tt  Bei  tefiesfnnt^  qni  tt  iUius  btUi  tnitm  ficnndnm 

fnt  fasque   dederunt^    et  kujnt  dant  et  dabnntf    Quod 

nd  ma  attinety    tt  ksmanaef  infirmiiatit  mtnmiy    at  vim 

ftttur      refttto»    tt  omuia^    quaecunqnt  agmtn^    fuh* 

jtcta   jf    miUe  cafibus  fcio.     ^eternm^  quenmdmodnm.fp' 

ferbi   #    wejenter  me  faterer  ftctrty  fi  frinty  qnam  t^ 

Africam  trtjeciffmy  tt  ttia  velnntatt  ^etdtntm  Italiay  m, 

intfafito  in  tmfes  tttercitn^    iffum  vtnitnim  ad  fftcm 

^tettdm   afftmnrtr;   fic  nnnc^    am  fraft   tmmn  tanm 

ftrta   r^itantem  aie  tergivtrfantem  in  A/ricm  nttram- 

tim^    nuUa  fum  tibi    vertcnndia  ohfirictnt.     Proindt  fi 

fuid  ad  ea^  in  quae  tnm  fOJt  conventnra  videbainr\  (quat 

IStf$    vfftO  mnlctat  tmvinm  cm  ^omm^tu  fer  in^ias 


te6       LfBER  XXX.  "  Ca  t.  XXXI.  XXXlE 
•      U.  C.  55o.        a.  C.  Nv  aoo* 

Minii   ■■  »■         ■  ■  ■    ■■■■      ■  «  ■  ■  ■    ^mm^i^mmmi^mma,  ,    ,  ,  .      ann^ 


fifiram  md  co^fiUmm.  Si^  tlf  fMfM  fripjf  WBbptnrt 
Mm  y»4r«i«,  fMMuMii  pmM  pmi  »0«  ft/i^i^  .  Iia 
ilifecta  pace,  cat  CQlloquiQ  «d  £iei^  cum  fer^oafdfimii 
fesiftra  TvrlML  jactata  reaiiiujant.  «nsiis  <iecenieiu 
dtmn  eile^  habandamqii»  oam  fiorteiiMi»  c[tia]ii  Dii 
^idiJGCem» 

XXXIL    ia/ caftra  ut  ertsiRei|mi&  »  prmiimitaai  mh^ 
bo,  Am^  imji^rimt  wnlhti, mkifosfBe  ai  fupa^tlmm  «e#v 
Mwes,  iro»  M  M«ii  «fim^  yU  »a  yryiwirw»,  \fif4im9MsmL 
tffn^  Vkiotu^^    RoflM)    aa  Carr&ijO|  jsra  ftntibmt  dm>» 
f-m,  ^attt  cr^Utm  moMdfntt»t^  .mpa  emim  AfrU 
imm^  iMr  iMtMill,  fei  9rbem  terrarmt  victerkifr^^tmmmm   ^ 
^e;  fmr  fmrietUmm  fraemuB  f  fmihmt  adverfae  pmgmme/i^ 
«ima  fm^et,-  ^m  ne^ue  Rmianis  eRliigliim  ^lum  pate» 
biit  in  akeliaagnoraque.terra;fe  et  Carthaglni  ^    rupremo  ~ 
au!ltt]io  efitriby  adeffe  vi<lebamr  praefens  ekcidium»    Ail 
liOc  dli««riiben  procedunt  poCtelno  die  duaram  opulei^    ** 
fillimorura  populorum  dtto  ionge  qlarillQmi  duqeS)  i^ii^ 
fciriilUmi  ewrcitas,  -  mukAaxite  part^  decora  aut  coiiHi» 
iotui-i  eo  dief\    aut  j^rfdrL     Ance^-igitur  Ipes  et  tne» 
tv0  milbebant  amxpos:  •ooiUemp]andbus;[^ue  mod^.luaja^  '*' 
modo  faoftittmtaciem)    cum  oenlis^magis)  ^am  rado^ 
fie^  peHikrent  vires^   limul  laeta^  *  limul  trifda  oblperffiif 
liantur.     Quae  ipiis  fuafpomenon  {uccurrebant^  eadil» 
ces  admonendo  atquee  hDrtandocIaiabjiciunt»     Poenus  £0^ 
idecim  annorum  in  terra  lialiarqi  geftas ,  tot  duoes  JRn^' 
tf^^nos )  J^  e:!tercitus  occidione  occiCos  i^  et  fua  cuiqu^ 
iiec6r&,  uln  ad  ittii^em  al^cuius  pugxiae*i]^emoriaii\3iff 
tem  venerat*,  refercbatk*   Sdipro*Hispaiiias^   et  r^ctiSLViS 
Sn  A^i<;^pi^oeHa ,  e^  oonfefuonem.  hoftaum ^   quod  ne^ 
q!ie  non  petei'e  pai^fem  propter  metum^    neque^  tnaner* 
in  e^  prae  inlka  anjmii^pei^fidia  potuiHent»   etA  hoc^  coir 
loqtifujfi  PMfnibalis  in  fecreto  habitum,   ac  li^rmn  iin^ 
genti,   quaWelit)   flecdt»  ^^Onuiiiai^v^quibiis  '^UDndaiii 
aufpiciispatiies  eorum  pngnaverint  ad  Aegates  inTuIftSi 
•a  illis  ei^untibus  in  aclem  pprtendiffe  Deos.     Aikjfm 
fmem  beUi  a€  tebcris*     tm  mamiims  effe  praedM  XJmrtk^ 

jittis^  reditnm  dmmm  itt  pmfHmm^  mdpmremtet^  lHnrct^ 


-  '  D    ^..^'D€»t.     Cdfus  baec,  corpore,  ,TOj-, 
«aqtti  U».  Iwto» .  w.''»«"^  ^  «ofteos priiuapes :  »«»-., 

'    •^ltm     K«R'o«iife«as  autem  wtprtel  <mte  RV 

gfcA,  «^«^«'^'^frSSeJ^tiitttab  ImiXtro  corn,^, 
S^  Nu««js,  je  a^^-^^^^ 

JSrftt)  iHf.t«xin   aemde  ««^^*  ^«^""^^da  S 
.u«,   BalWiribai  Maurisqw  ftdmixosj   m  iewnaa  acw. 

*m««litum  CBmtii  P)mqv«  erant,  n  ac  «ec^uaw 
tdures.  «uM»  fua  iroluntate^  decedemem  cj«  itaua  le, 
SSwt?S.  Equitatum  eriamipfum  civcumde^^c^^ 
.  SiTde^trum  C^tbaginienles,  iauftrum  Nuauda*  t^ 
S^runt.     Varia.adbottiirit.  erat  m  Wtu  xnter^^ 

iSSt  wmWtitushabUusque,  ^^'^^"^T^vJ^. 
S.  tfl*t.    Au^iariW-et  praefens,  tt  mult»pU<jt. 

^oes  expraeda  ostenkut.  Cl^Jli  propno  atqu«  u^^ 
5  JR«a,nos  odio  acpewduJtmr,  ygoribu.  ^^-^y^^^ 
iSdiae,  deductis  e»  afp«rimU  montibas^  m  fpem  «iao> 
Se  oftrttta^tun  m«ir<«  Numidasque  .Maknifl^  «^^^ 
t«iti  ^umrodpminam  t«rr«t.    AJm  «Jrae  fpes  ac  me^  ^ 

-  kwt^ntor.,  Cartbagini*nfib«8  mopnja  patriAe,  Du  rena- 
'{bT,  fepiUcra  majorum,  Uberi  cum  parentibus,  CDttjdr 

^  pavidae,   aut  eitcidium  fervitia,nque ,  tmt  imperiuni  - 
«rbi»  tsrrar^,  .wbil  ai«$  ia  Ms»t«»,  «ut  m  ^«"^^ 


JSa»    .  LI B  E  A  XXX.    C A  p.  XXXm.  ■  XXXIV! 

U.  C.  55o        k.  C  N.  202. 

"  ■  ■■*     ■■■  ■  ^■^»^.— ..^— _— — ^_^^  .     ^^,^  ^-.^  ^     ^  -1 

dium  ostentatur.    Cum  maxime   h^  impet^tor  ftpod     1 
Carthagmienfes,  duces  ftiarum  getitium  intcr  VopulareS| 
plericjue  per  inteVpretes  iiiter  immiytos  a^diig^i^ii^  0«^     I 
vent,  tttbae  cornuaqtie  ab  Bomanis  cecinerMtt  ^a^tas*'  J 
^ue  clamor  ortus,  nt  elephanti  in  foos,  liniftro  i^aKime  -'^ 
cbrnu/Terterenttir^  Mauro^  ac']!9u&ida$.   'AdcBSit  ta^ 
jcDe  MaCnilTa  pei^cttliis  terrorem,  tiudamqtle  ab-eapar^ 
t^  aciem  equeftrl  austillo.    Paticae  tamen  bl^ffiajhaip ,  in^ 
trepijfae  itt  hoftem  actac^,    inter  TieUtmn  orditiefi  evttiX 
joiidus  fuis  vulhmbus  ingentem  frragem  «debant*    r6& 
fientes  enim  ad  manipulos  reHtftSj  oom  vi^  el^bantis^ 
ne  obtererentiir ,  fieciffent'   in  ancipites.ad  ietum  utrm^ 
que  conjiciebant  liaftas ;  nec  pUa  ab  anteligiAaiiis  ceffii^ 
bant;    d<^neb  undique  incidenttbus  telis  exacti  Mt  Ro» 
fnana  ^ch^  Iii  quoque  in  fuo  dextro  coHiu  ip&sCartha* 
ginienpumequitesin  ftigam  rerterunt.     Laeiius,  ut  tat* 
batos/vidit  hoftes,  addit  perculfis  terrorem, 

XXXlV.  Utriaque  eqiilte  nudata  cra^t  Paittea  acies;^ 
cum.  pedes  concurrit,  nec  fpe^  neo  viribtts  jam.par* 
ad  lioCt  dictu  panra,  fed  magni  eadem  in'  re  gerendii 
momentires,  congruens.clamor  a  RomantS)  eoqiie  ma» 
jor  et  terribilior;  diffonae  iiiiS)  ut  gentium  m^tarmft 
discrepahdbiis  linguis«  Toce$.  piigna  Romana  fiabilis,  et 
£CkO  et  athorum  pondcre  inaumbentium  in  hoftem:  con- 
curfatio  et  yelocitas  illinc  major  ^  quam  ris.  igitor  pti* 
ino  impcmexremplo  motere  loco  hoftium  actemRotitam* 
ala  deinde  et  umbonibus  puIfanteSf  in  fuhmotos  gf-adu 
ilTatO)  aliquantum  fpatii)  vdut  nuilo  redftente,  inoe& 
fere;  urgentibus  et  n6vifiimis  primoS|  ut  femfel  motaatt 
aciem  fenfere:  quod  ipfnm  vim  magnam^  ad  pellthdma 
hoCtem  addcbat.  Apud  ho&eS)  auxiKares  eedeav»  £<t* 
cunda  acies,  Afri  et  CarthaginibsfeS)  adeo  noh  fustjhei> 
hsLti^  ut  contra  etiam^  ne  reliftentcs  pertinaciter  primoa 
caedendo  adXeperveniret  hoftis,  pedem  t*eferrent.  Igi* 
tur  auxiliares  tei^a  dant  repente:  et^  in  f utxs  yerii^  par» 
tim  refugere  in  &cundamadem|  partim  non  rccipientea 
oaedere  |  ati  paulo  ftnte  ^on  adjutirf  et  tunc  exclufi.  £t 
prope  duo  jam  permlxta  proelia  erant^  cpm  Cartfaogi» 
nienfes  £mtti  «mn  hoftiLus^  iimut  cumXliififiogerentmr 


L I  B^  R  XXX. ;  e A > .  xxxiy.  xxxy.      &»9 

U.  C  55o.  a.  C..N.  202.- 

■WMM^»  II       I       II    ■    .  I  I       >i       I         m^m^^mm»^^mm^>mm90mmmmmm  k       ■■  lli— ^^^— W^ 

cioxiXerere  maii^s*  non  tameit  ita  peroulfos  iratosque  iu, 
aci^m  accep^rei  led  ^  xlenlatis  ordinibus,  in  cornua  va* 
cuuinqitc  9}^^  catDpuint  exjtra  proeHum  ejeeere,  ne  paTi^ 
dos  fuga  Yu]neribu«que  cailites  in.  ciertaEa  et  integraq^ 
a<^iem  mircerent.  Ceterum  tanta  ftrag^s  hominumarmok 
rumq^  lo^iiii^,  in  quo  Xteterant  paulo  ante  auidliareSy 
cpmplaratat^  ut.  prope  difiicilior  transituS  efret^  quam. 
peK  cqnfertps  hqftes  fuerat.  Itaque,  quL  primi  eranti. 
faat^ti^^P^r.ciimulos  corpprum  armorun^que  et  tabem 
fan^uinisf  q^f,  q.uisque  poterat^i  fequent^  hof^^m,  et. 
Iig^a.  et  ordine^  c$infuderaxu*  principum  quoque  figna 
fiuctuari  coepei^anc,  yagam^  ante  t^  cernen4o  a^iem* 
QuodScipio  ubi  yidit,  receptui  propere  .canere  haftatis 
|uXUt:  et^y  Xaucus  in  poftreinam  a(Hem  fubductis^  princi*' 
P9S,  triariosqa;e  in  cornua  in^lucit;  quo  tutior  firmiorque 
media  haftatorinb  acies  eJCfeL  Ita  novum  de  int^gro 
proelium\9rtum  eft:  qtuppe  ad  veros  hoftes  perventum 
tx^i;^  et  armorum  ^genei;^,  et  ufu  n3iJ]tiae,,et  fama  rl^uai 
^ftarum,  et  magnitudine  v^l  fyei^vel  periculi  pares. 
^d  et  num^rp  Romanu&  fnperior  erat>,  ei  animo:  quod 
lamequii^i^,  jam  elephamds.  fuderat;  jani)  prim^  apie. 
puUa,  in  fecundam  p^gnabat. 

.',^  XXXV.  In  tempore  Lji^eliu^ ae MaCnif fa, -pulfos per 
aliquantum  fpatii  fecuti  equitesi  reTertentes  in  av^^ 
t^m  ho^tium  aQi^m  incurrere.,^  Is  demum  equitam.impe^ 
t^s  Itidit  hc^teu).  -  muhi  cii;c|imxenti  in  acie  caeli :  muiti 
p^r.patf^z^f^n  circa  cau9pi^n%|9ga  fparii)  tenente  omnia 
eqnitatu,^  pafiim  injterieirunt«  ■  -  Carthagitlienfium  focio* 
rumque  caefa  ^o  dlie  Xupra,  liniUi^^v^ginti:  ^p^r  i^me  na« 
n^erus  capfus  elt.,  iBuip  figni^  TniJitaribus^centum  triginta 
ttibii^i  eleph^tis  |indbcim«.  Viptores.  ad  duo  millia  ce« 
ci^er^*  Hannibal^  cum.pa^^  eqmtibu^  inter  tumuU 
t}^  elapl)j|ji^,2^drumetuaji  perfugit;  omni^>  et  in.  proelio^^. 
et^nteeaisi^,.  priusqu^e;^«;deret:pugna«  ^xperius; 
e{y  p(^ef&o^^  ^ti^i^.  .^ejijsipitis)::  ^oiin^ttmque.  per|tori4m.   ^ 

mjj^Uijie  V  iUa^a  l^i^W  i^  fi»g«Mri  artecMemeo  > 

d^  inftr^wcif^., JEJjqp^R^^^j^ . prima  fronte  ic^uorum 

%tui^/Vttww.*^a»fi;^^J^«^*W^s  ^     figw&qw.  ct 

^iit  ^^^  JLom  IL  L  l  ma« 


SSp      tl  B  E  R  XXX.    Ca».  XXXV.  XlfXVI, 

U.  C  .^o.  a.  C.  N.  ao2. 

ilianos  prphiberet.  Deitide  auatiliares  ante  Cartk^gmiei:^- 
£uiP  aciem,  ne  'hdixiin«s  mixti  €t  con«i^o1ie  otxiniiim 
geft  iiinA,  quos  non  fide$  teneret ,  fed  merces^r  liberum 
r^eceptum  Fogae  ki^berent:  limnl  primum.  ardorem  atque 
Impetum  hoftiuip  «xcipiente»  fatigWrent;  ap,  vfi  nihil 
alind  9  Tulneribus  fins  ferrum  hoCtile  hebetnrentl  Tum, 
libi  omnis  fpes~e^fle^,  mfilites  Carthaginienfes  Afrosque^ 
ut ,  omnibus  rebus  aliis  pares  ,^  «o ,  quod  -  }«itegri^'t;um 
fierfis  ac  Ijauciis  pugnarent,  fuperiores  «GfentT  liaJrcoS, 
iiitrtrvatto  quoqtre'diremtos,  incertos,  focii  ah  hoftc« 
^ffent,  in  poftremam  aciem  fubmotos.  Hoe,edito  vidtit 
ultitDo  virtutis  opere,  Hannibal,  cttm  ^^driniietum 
refugLrfet,  aocitusque  inde  Carthaginem  f ^xtcf  ac  tricefr 
mo  pott  anno,  quam  pue^  inde  profectus  ^erat^  rediffet, 
fafTus  in  curiaeft,  non  prpdio  ixiodo  fe,  fed^lle  vict^m^ 
xiec  fpem  falutis  alibi «  quam  in  pace  impetratndai  effe. 

XXXVI.  Scipio,  confeftim  a  proelio  eitpugnatis  ho«  * 
JCtium  caftris  direptisqiie ,  «u^  ingehti  praeda  adikiare 
'^c  naves  rediit;  nunlie  allato,  'P.  L^ntulum  cum  quin- 
quaginta  roftratis,  cehtum  oiiefatiis,  cum  omni  generft 
commeatus ,  ad  Uticam  aocefliffe'  AdmovendtHn  tgitur 
«indique  t^rrorem  peroullaeCarthdginiratus,  miffo  Laelio 
Boipam  cum  victoriae  nuntio.,  C  Octavium  terreftri  iti« 
i\ere  ducere  legiones  Carthaginem  jubet:  ipfe,  ad  fuam 
Teterem  iipva  Lentu^  clafCe  adjuncta^  prdectiis  ah  Utica 
portum  Carthagims  petit.  .Haud,  procul  «berat^^.^m 
telata  in^klis  ramisque  «olie^  'Canhagintenlium  occurrit 
na vTs.  'Depem  legati  erant  principes  -civkatis ,  :  au«ti|r e 
Hannibaie  mtOiaa  petei^am^paJDtei.  qtri  com.  advpu)»* 
|iim  praeb>riae  navis  aeceififfentv  TelAmenta^fiipp^itcum 
porrigcrnte$,'orante$,  impTorantesque  Ediem  et  mi^^cot^ 
idii^m  Sdpionis;  nal?um  &saKudtidpQnftimdatum^><quani 
ut^  Tunetem  Tenhrent:  eofe  moturumcaftfa'.  ifi&^b 
,  contemplato  litu  Carthaginis,  liontamiiofcetuUilnpniei' 
fentia^  qua^  deprimendt  h(>ftis[  «aufaS  Uticam^reQdeat 
et  Octaviorevoc^atd , >rediit.  Ihde 'prot^edentibiuiad  Tul 
netem  nuntius  dlatus,  yemiihlaii^'  'Syphaela  filbun,  cum 
equitibus  plurfbus^    qun^^' ^edMiltte ,  V«ttiire€rfrthagi, 


nien£l)M  ^tm».  pak$  ^ximm^m^^^^ 


LIBER  XXX.    Cak  XXXyi.  XXXVll.      53t 


1 


'         *  U*  V.  ^S^'^  a«  C.   X.  202. 

."■    .     .:  ■  I   *£/:"'  ';■■''  ^    >    ■    " '"  ""  " ''       '     ■  J  ■'■'■    .. 
tnrnalibiis  primk  agmeiL  aggreffa ,   Namidas  leyi  certa*. 

iivine  fadit.  exitu  quoque  Fugae  intercliilo,  a  parte  omni 
circCimdatis  ^qliitilniS)  quindeci^  millia  Hominuin  caefa; 
xnille  et  docenti  Viyi  capti  funt,  et  equi  Numidici  n^iJTd 
et  qaingmti,*  Cgna  mili^ria  duQ  et  fcptaaginta.  I  RegU* 
lii$  ipfe  inter  tumukudn  tmn  pauqis  effugit.  Tum  ad 
.  T.unetemebdein,  quoamea,,  Ibco  caftra  polita ,  legati- i 
que  triginta .  Gartbagine  ad  Scipionem  ▼enerunt.  et  ilU 
^uidem  riittlta  miferabilius^  quain  ante,  j[[<][u6  magis 
cogebat  fortuha)  egerunt:  '  fed  a]tquanto  rpinore  curof 
xnifericordia'«b  recenti  memoria  perAdiae  auditi  fuut«  la 
confiUo  quaixquam  ju&a  ira  ooines  ad  dfJendapa  ftimt^^ 
labat  Carthaginem ;  tamen ,  cum ,  et  quanta  re^  ^^^% 
et  quam  longt  temporis  obQdio.tam  mnnitae  et  tam  yali* 
dae  urbiSf  reputarent ,  et  ipfum  Scipion^m  exTpeotatio 
fuecefforis^  yenturi  ad  piiratam  alterius  labore  ac  p^i- 
culo  finiti  belU  famam^  follipitaret^  ad  paeto  omtuumi 
eflolali  Telril  fimv 

•  .        '  ■  '  ^ 

XXXVIL'  Poftera  die,  revocatis  legitis^  et  eum 
nmlta  c^ftigtatione  perfidiae  monitis,  ut^  tpt  dadibos 
fdoqtl»  ^an^oiQeo^  et  ps)U.rendum^<a(re  erederent;  0011« 
ditiones  pacis  dictaer^iif  liheri  legibus  fuis  vhertnu  ^qufis 
nrhes  y  ifuosque  agtM  j  quihusque  fikihus  aute  beUum  t#- 
nuiffmty;,  t^Herentf  p^ukudifue  finem  ee.  iUe  Rmanui 
ficeret,  Perfug^sy  fugitivosque^  et  captivos  omnes  tei» 
dtreui  ^omaniit  §t  natfes  roftratas^  fraeter  decemtrire^ 
4ues i  ..  tradef;ent  ^  elephanfosque  y  quos  kaberant  domitosi 
Witfuje  domarem  alios.  Beltum  ntve  in  Afriea^  neve  ex\ 
$rd  .^icam^  inpffu  fOftAi  Romani  gererent*  Mnfiniffaa 
res  re^d^rentf  foedu^qut  cum  eo  facerenf.  Frumeutum 
JHf^ndiumque  auxiliis^  donec  ah  Roma  legati  rediffent^ 
fta^rent,  ^^ecem .  miUia  talent&m  argenti,  defcriftsf 
fenfipfsihus  aequit  in  annos  quinquaginta  y  fqlnerent.  Oh* 
fida*  ejnsum  arhif^atu  Scipionis  darent:  m  niinores 
qpsatu^reLeeim  ^am^p  neu  'triginta  majores^  .  {nduciae 
Uu  fe  dmurtm^  fi  per  ftripf^ef  inducias,  pav^t  on^r^riae 
'^fta^,^  ^aeque  fuiffent  in  navihus f  reftituerentur*  AlP 
$er  Ufc  inducias^<i'  nec  ffem  pacis  uUsm  effe*  Has  cpndU 
tipiiCS  legati  cuxa  domum  refen*e  jufli  in  conoioiier  ecle-* 

Ll  3  .       (  tttit^ 


i33  ,  LIBER  XXX.'   Cap.  XXXVn.XXXVtII.  ,.  . 

^— ^— — — — i^  I      I     I  ■  I  11  I   I     ■  ^       ■■    ■    I  .1  I    ■■         I  I         ■'    ««I^B 

i  U.  C.  SSQ.  a»  C  N.  2<»2. 

'  ^— ^— ^— — — >  II I  ■  ^  I  ■     I      1  I  ■  1 1 1  — ■<<— — i—  I    I   '  1.1 

irent^  et  Gisga  ad  disfuadendam  pacem  pt^oceflirfet^  e(&d4- 
l*eturque  a  multitu^ine,  iiiciaieta  eadem  et  imbelU:'  indl- 
fnatus  Hahnlbal,  dici  ea  in'  t^M  tempore  audirtf|tife^  ^rre- 
ptum  Gisgotiera  manu  fua  ex  fupenore '1oc6  detraxit. 
Quae  infueta  liberae  civitati  fpecies  cum  fremittim  popdli 
moviffet,  perturbatrus  militaris  rir  urbatia  liftertate^  Nd- 
vtmy  inquit,  annorum  k  vobis  froftttufy  pofi  fixtum  ^t 
iricefimum  nnnmn  'rediu  Militares  artti\  /fuas  me  a 
fiierv  fortuna  nunc  frivata  ^nnnc  publicd  doeuit^  fsroh 
videor  fiire*  Vrhit  ac  fori  jura\  hgej^  mbre^^  vos  me 
oportn  doceatif.  Excufata  impruddntia,  de  pace  mT^ltis 
'rei^bis  disferuk^  quam  rieo  iniqua,  et  xxeteeffaHa  effetw 
•i4d  omnium  maxime  difficilfe  israt,  quod  ex  navibus'  per 
iiiducias  ^c^ptis  nihil,  praet^r  ipfas  comparebat  ^avos;^ 
'Sieque  inqiiifitio  erat  facilis ,  adveirfaptiHu»  pad,  qui  iit- 
gaerentujr.'^  Placuit  naves  reddi,  et  homines  utique  in- 
^quiri.  Cfete^d,  quae  abeffent,  aeftimanda  Scipioni  per- 
mitti :  atque  ita  pepunia.  luere  Cartliagimenfes.  Sgnt 
qui  Hannibalem  ex  aciead  mare  perveniffe,  indepraepa- 
'rata  liive  ad  regem  An»i6chum  extemplo*  plrofeotum  tra- 
"dantt  poftulantique  ante"  pmnia  Scipioni,  lit  Hannibal 
iibi  traderetur,  rerponfum  e£fef  HanHibalem  iii  AfricaL 
iioA  effe. 


♦♦ 


XXXVIII.  Poftquam  redieirtiiit  adScipionem  lcgati; 
^uae  pablica  ifi  navibus  fuerant,  ex  publicis  dcrfctiptn 
vationibus  qUaeftores,  quae  privata,  profiteri  «^iAiiii 
)uffi;  pro  ea  fomma  pecuniae  viginti  quinque  fifiilHa>^»- 
do  a^-genti  praefeniia  exacta :  ihduciaeque  GartHft^rticlift- 

-  "bus  data:e  in  ire$  menfes.     Additum',  ne  per  indaciarum 
tempus  alio  usquam,^    quam  Romam,  iziitteretit  legato^: 

-  et,    quiciinque  legati^  Carthaginem'  veAi£ftfriti  We  ante 
'  ^Jimittei^ent  eo^^  quam  Ronictiium  imperatorem,>qui,  tt 

qiiiae  pctente^.veniffcnt,  ccrtiorem  faccreht.'  Cdfei* l^gt- 
«s  Carthaginienfibtts  Romatn  miffi  L.  VettHdi  PhiJi, 
>t  Itt.^IVIarciusRalla,^  et  L.Sdipio  imperatorlj?  ftraittf. 
Per  eoi  dies  'commjeatuS  ex  SSciKa,  SardihTaq^ife^^tAtttam 
vilitatem  annonae  effecertint/ut  pi^  vecturii  fitim<*nii«n 
"«ncrcator  nauds  tclinquerct.  Rofea^  ^d  niiAtiuifa  ptinium 


1 


1 1  6  E  ft  XX3C-'  itAfcXXXVm.  XXXtX.      534 

.,. ,_  U.  C.  550.: .  ^-.c.  N,  *4>di;  -'^     /    r 

n  «ii    » ii  ,r  *"■■'  ■111»  ■!     ''  ■*  " 


i^belHallis  Carfnfiginjy^tidutn  tr^p}clatura^fiiQra(}  juITus* 
que  «rkt  Ti.  Claudtu^  mdtare  inSicUUiti  claffem  ducer^, 
-atque  inde  in  Africam  trajicere,  <Bt  ialterconfai  mf.  Ser- 
'vilius  ad-utbirtn  iBorari*.  Honecl   quo  ftalu  resjn  Africa 

Iegibu$.  daretur  ^,'  quiim.  itnVffifTis  ^   cenfueraht^  .^  j^r^<^3g\a 
qnoque ,   niimiat«t''RH\  fp(atn.  famam  rebelliQpls^  t^*">ff- 
Tem  attulerauif.     Ciytnis.  fdlis,  orl^rs  minui  Yfu^j^  ,ej  f}^^ 
1apide6  4m4>rj'i  /<fet'lrt  Yellterna  4gi^6  tert:a  fn&ei>tjbuica-    ^ 
▼ethlJ:  fcdirfedit^  drbore^ue  Jn  profundum^  AjJ- 

teiae  fotUifi;  fet  birca^taliiertiae,  Frul^norte  ^urus  aJiqii^^ 
locis,   tetptirta,'  de  cbefo  tacta:  et  ih  Pal^nqLinpimtrtis 
pluit..    W^ptHjdigium  ihore  pabrlo'  naverhdjiili'£^ij^.9i%,c^^ 
tera  hoftii^  maJDicibus  cixpiata.  inter  c(ua^  etram  aquaVum 
infoJjta  magnitudoin  religionem  Terfa..  nani  ita,f4>uhda<- 
irit  TiberisV  ut  ludi  ApolJxttares^  citca  invndAtO|.extra 
pbrtam  CjoliTiam;  adaedei^  fiV;^cinae  Vcheris  jparati  JSht.  ' 
Cetet^m  luddrum  ipfa  di«i  nihita  feremta^dkai  pomp§, 
'duci  tH>epta  ad  portam  CqlHaa^mt,  retacata  dediictt^que  in 
circum:  eft,^  eum^  dec^ffifTe  inde  dniiami  nuiitiatum  effet. 
iaetitiamqiie  populo.  «t  iudk  eelebriiiate^;^  addidit  ledes  ^ 
<|^a  (olkmtu  ft>eq^Ciilo.ted;diuii. 

''-■":  -'.  -••.-.     .  ^ 

XXX(Xr«.  ClaudShm  caWfuf jem  ^  profectain  tandeuji 
alr  urbe  y  inter  portiis  Cdfahum  Ci^hretax^umque  atrox 
'iris  temp^ftatis  adona  iiit  me^m.ingisnt^m.a(ldui^^  1^9« 
jiiiloniQS:  inde  cum.  pNettetiiflet^  .jKetifffetque  ibi,  dum. 
jreliqttiim  tempertati&  ejjCaeYi^t^  llyam  ixilfiilami^  ^  ^b 
Ilra  COirGtsMn,.  a  Corfica.  ih  &ardi,niam^  trajecit.  lb\  jTn- 
peraAtem  Infaiip»  mohteSih  miilto  et  (aevior  et  ixireftion<^ 
btts  locis  t^mpeftas.  adorta,..  disj[ecit  ^cleffem^      Jlulua. 

qoaffataearmamentlsquifflal^l^e^aTe^:,  'qua^ai;^  jBra* 
«tae^  ita  Yexiita  ac.  laceirata  qI^iISs  C^rale^  ten.uitt^  v]^  dum 
liibduotlce^  r^ficiuntur  nayes^  hi^ms  opprefGti  cxii^uai- 
^ctunique  atini  tempus^  et«  nulla  pt^tog^hte.impeviuiii^ 
privlitus.  T). Qaudius  clafTem  Komamreduiq^^  M.:SerTi- 
lios,  'lae  cdmitlorum.  caufa  ad  urbem  feypcaretuir^.dicta^ 
tdrat  iim  C  Ser Tilia  OMiiiio ;  in  proTiitciiai^  eit  prb. 


r  +U.-C,  561.  •  a.  C.  N;,2oi. 

flectus.  Dic^or^^magifh;!!!]!  eqi^toxn  P.  Aelium  Paetu^i  > 
*Jixit.  Siiepe  comitia  inoiicta  per£ci  tempeftates  prohibue^' 
^nt»,  }taq ue ,  cpm ,  pridi^ '  Idu5 .  Martias  .Te|eres  magir 
ftratu  abif^nt  I*  i^oyi  fuff ecti  ,txon,  effexlt,  r^$pubHcikXuie 
Wrdibut  magiftratibus  eraL  .  T^  Manlius  Tor^uatu^ 
'  jpdnti/ex  eo'  anno  mortu^s»  ^^.m  ,^o^m  'ejtis  f uf fectus  C» 

;Suloibius?j0k]V-  'A  Luculloet  Q-  EWvio  - 

'«eailibiisWruiibus  luii  Romam  ter  totijnltaur/tti/'  Pe* 
^^niniaii^  ex  aerario  fcriba^  Tiatorefiijpe.aedititii  clamegeC- 
*iiffe  p^lPM>idice^'coxhp^rti,.  d^tai^^  funti  nonilncia- 
^famiAXuculIi  aedilis.  P.  AeUu&  Tuber^  ejt  L.  (^Mtqriut 
'aediies  pfebis  Titib  creatii  n^iagiftii-atu  fe  abdic^runt/*cuia 
ludo^  ludorumque  caufa  epulum  Jovi  fepiSfen^,'  et  lign^ 
tiflt^  ex^mulcfaticiq  ar^ento  ^cta  iA  Capitp^ip  ^pofuiffent* 
*<^re*2ilia  judo^  dictator  et^iiiAgirter  e^uimm  lez  fenatui-^ 
*cbx<{ulto^  f ecer unt. 

.    .    .     ••  •   fc  '       .  ,  •  * 

'*    '  XL/  Legati  ex  Africa.Romani  ilmul  Cartbaginien^  „ 

lesijue  cum  Teniffent  Romam,  fenatus  ad  aedem  BellQ- 

'  iiae  habitus   eft. ,  ubi  cupii  L.  Veturius  PJhiiOf  pugna^ 

tuni  cum  H^iniubale  e.ffe  (uprema  Cartbaginienllbus  pi|* 

tiAy   Hnemque  tandem  lugfibri  bellp  impolita^  ingenu 

Jaetitia  l^atrum  expofuiffet;^;a4jecit«   ye|-miiw»  eti^Mtn, 

^Sypbad^lilium,  quae /parya  bene  geftae  rei  i|cce(IiQ  er^^ 

devictum*    in  concionem  inde  prodire  )uffus  ^  gaudium* 

que  i4  pppulo  imparjire.  .  Tum.piatuerQv  ftwta  gi;atula- 

/tionc,  omniain  urbe^tt^npla,},  fupipUcatianesq^e  in  tri- 

duum  decrefae.     Legatis   Cartl^aginienlium  •  et  .Philippi 

regis*  (naqi  ii  q^uoque  yeiterant)  petentibus,  ut  fenatu» 

Xibi  daretur^   refponfum  JufCu  JPatrum  ab.  diqtaitQre  eft^ 

confules  nbv6s  jeis  fenatp,m  dat^ros  efie.   "i*  Comitia  indo 

liabita.     creati  confules  Ca»  CmrneUus  Leatidus,   P.  Ae-. 

'liiis/Pae^s:  praetores^  Bjl.  Junius  Pennus, .  cui.fors  ur- 

liana  ejrehit)  IVL  Valerius  Falto  ^ruttips,  M*  Fabius  Bur 

teo  Sardiniam .  P.  AeUus  Tubero  Siciliam  e(t  fortitu^ 

De  provindis  confulum  nihil  ante  placebas.  agi,   quaua 

legdii  iPhilippi  regis,  et  CsTthaginienliun^  ta,i9diti  effenl:. 

belli  fin'em  alterius,    principium  alteriusj  prafpipie.l^pt 

«nimis.    Cn.  Lentulus  conftfl  cupiditate  ^agral^at  i^r^vi^- 

da^  Africaei  feu  ]^ellum  foret^  ^acilem^vAptPsitfiStv^?^ 


.1.1  B  E  |i  XXX.  cat?.  xl.  xu."      5^55 

^    U.  C>  541.      ♦  a.iC  N.201. 


■WfiP«Wi»w  11         I    !■   I  ■     I    hii       ^.w^ 


}fm  fii^iirej;ur«  finin.tami  bQlli  fecomt^e  glorlau)  pet^qs. 
^egare.it^que  ptius.quidquain  a|^  pa(Iuruia,.quam  iibi 
Africa  dp^vetsk~p^(^,^  cdncedfmtd^coDeiia^  mod^r-a^^  yirci 
^t  prudtativ^^iui'glpriae  ejus-.certaiiien  cum  .Spipione^ 
praiete^qtiw>k  qoad  iniquum  e£fet ,  etiapii  iinp^vr  futavupii 
nernebat;  .QvJVMnucius  Thermus  et  M.  AciliUs  Glabrio» 
l^nm.  plei>i59«  Tjm,^  .^riojrf  ^app  ntquiAquawL  tti^a$4tm 
^  Ti,  ICUniio.^tmfiilt^  Cn.  CorntUum  tentdri  {^yep^j^ 
Esg  0n:tp:rh^te  Farrum,ktu0M4fafttltfm  ^eicujis  vtU 

Unt  imferiW  iJf>.»4/r«?«  ^ff^^  6mMs:  quinqua  ep^riginut 
^rUfus:  P,  Scipi^i  ii-  imffrium.isUireff»,  Multis.  conten* 
tionibu$,:  et  in^ienatttiet^id  populum  acta  res,  poftremo 
fpo  .deduQt^,e^t|  ,ut  fenatui  permitterent. ,  Fatres  igi* 
i^r  )ura^i>  (jt^  eoim  ^ionTenerat)  cenfueruntf'  ,uti  oon- 
iulestproY^I^GE^  int^r  fe  jObmpararent,  fortirentnrve, 
pt^t  Ita^iam,.  ut^i;  d^fC^m  4^a¥ium  quinquaginta.baberet* 
Cui  Claffis  obyeniffet,  in  Siciliao^naTjgaicet;  ^^^iii^cum 
Carthaginieniibus  componi  nequlffet,  iii  Africam  trajice» 
iret;  Conti^ri^fiti,  Scipio  eodem,.qtto  adbuc^  jure  im* 
|»erii  t^a.  reigit  gereret«.  .Si  co^ditiones  co^venirentvpa- 
•ois,  tribuni  plebis  pdpulum  rog9.rent,  uprum  confuleiopii 
an  P.  Scipieiiem,  juberent  pac^m  dare ;,  et  quemi  Ii  de» 
jportandusi^exercitus  Tictor  eac.  Africa  ef^et^  dq)Cfr^re«  .  Si 
\pa«:ei|l  p0i;,P.,  Scipionem  dari«  atque  ab  eodem eitercitfin? 
deportari  iuj|j]|^en||..^e  cpnful  ex  SicUia  in  Afriaam  trar 
ijiceVet.  .  ,AUer^,canfii^,^  cpi  Italia  evenlf£et|  dvM  legio* 
jies  a.  M.^iauio,yrc^^9^e,.4itcci0eret.      ^  V        . 

.:  -1  XLI.  .P/  Scipioni  c,qm  exercitibUs,.  quos  J^^bereV  ^^ 
l^rQvinciaAfrica.prorog^tttm  imp^rium.  Praetori  M.  Va* 
leiao  F^Upm  duae  legiones  in  Bruttiis,  quibas  C.  Liviiis 
.prioreaniio  praefuetat^  decretae.  P.  Ai^us  praetor  duas 
legionee^  ia  ^icilia  ab  Cn»  Tren^Uio  aeciperet«  ,.:  Li^ia 
ua^  M*  F^bi<>:in  Sardimap,  quam  B.^  Lentu}u8«pro/praf« 
tjore;  InabuifCft^)  r  de^ernitur..  .  AL  Sernlip  pri^ris  fiLtihi 
iQonfuH',  ;ciutn ,  fuls-  duabus  item  legionibus  ,  iji  Etrurif 
prorpgatum  ipaperium  eft.  Qupd  ad  Hispanias  .aitiii^re^ 
ialiquot  jam  anhgsibi  t^  Corndlium  Lentultttyi  et  JL. 
J^anliifm  Acidiniim  effe.  uU  ^confules  cum  tribinus  age- 
Wltj^.S^^mJ^^^^9  u^plebem  rogaren^  ciuyiberen» 


53«  L  I  B  E  R  XXX/  Capi  XLf.  tLtJ. 

U.  <::  5S-^,'       .     a   C.  N;  261; 


lb>»  — — >—i*^M>II^M<|^1^^1Jfc— »«Mi«^»MM—»^— ^■— ^t—«B» 


in  Hisptoia  imperium  effe.  is  ex  duobus  exerdtibris' tti 
unam  l^gionem  confciriheret  Romanc^  .niillteS)  et  in 
qaindedm  cohorfes  focibs  Latini  noinittls*^  qaibns  pro- 
▼inciam-  obtineret :  Tetei-es  milites  '  L.  'Corneiivrir  et  L» 
Maniiusin  Italiam  deportarent.  CorneliQ  ^Hfdli^i^fitl* 
quaginta  nayium  claflis  excluabus  cldXItbiia.  Ctr.  Octa^ 
Viif  quaein  APrica  cffet,  P.  Villii,  quae  iSil^iiiae  orani 
tuebatur,  d^creia,  ut,  qua;^  liaves  Toll^t'^ -Ueli^eret^  Pl 
Scipio'  quaHragin^a  *  lon^s  naYes  haberet',  "qula^  habait* 
fet.  quibus  fi  Cn;  Octdvlum^  AcUt  pra^I^iiffet^  praeiefCf^ 
Yclfet,  OctaTlo  pro  praetoire  iii  eum  aftniim.  imperiunl 
feflet:  liLaelium  praeflcenei!,  DctavkisRomim^de^edetet! 
reducetetque  naves,  quibusoonfuli  lifus.Bfcil  eflet.  Et 
M.  Fabio  in  Sardiniam  d^cenV  lon^^e  tia^S  di^ct^etae.  Et 
confules  duas  legiones -tirbanas  fcHbere^  jdflir  nt  qua- 
tuordecim  legioniblis  eo  anno^  cen^am  navtbus  loiigii 
respublica  adminiftraretun 


•  ' » »^ 


',.  XLU.  -  Tum  de  legatis  Philipin  etCafthagimen&am 
acnini.  Pridr^s  ^acedoni^introduci  plaouit:  qtiftrtlijh 
iraria  oratio  fuit;  partim  pnrgantium,'  qaae^u€fCti  erailt 
mifii  ad  r<pgem  a  lloma  legati  de  populatione  fociorum{ 
partibi  ultro  acculantium  qufdem  ^£  Cocios  popttli  Ro»» 
mani^  fcd  multo  infeftius  JW.  Aureliuihi  (qutoi  eXhi- 
bus  ad  fe  miffis  legatis,  deleotuhabito,  fabftitiir»,  t%  Ca 
bello  laiceCSffe  contra  foedus^  et-^faend  btitn^pi^iiefectis.  fuik 
lignis  collat^  pugnaff(i)-pattihi  pofimlani^itrftiv  *^  Maeif-' 
dones  duxque  e^rum  Sopater^  qui  apud  Hannitialeia 
iiiercede  thiHtafTent  ^  captique  in  vincttHs  etTenk  \flbi  re- 
ftituerentur.  Adverfus^ea  M.  PuriuSimfflh^  a<]^idripfoiQL 
ab  Aurelio  ex  Macedonia'^  difTeruit ,  i^liWlirM-  tiliettm^ 
ne  focii  fOjndiRomaniy  ftjji  paj9uliitiBnil»^f'4f^U0:  itijth 
W<t;  ^§d  reghu  'eteficeteiky  jinihtts  fwiotuH  nd^'  f^tJJ^ic 
(tecUj^e  6peram  ^  ne  im^f^une  iu  ttgros  eorum  tPattsfcendttent^ 
fofiilatores.  So^atrum  tx  fnrfnrMs-et-ftOfiitnnis  rt* 
jvs  effe:  eum  enm  qndhtormiUihus  Macei^nkm^  tt  peemtrtn 
miffum  nkfer  ht  Aftrkim  effti  HanniMi  CartkaginiettfilmS'- 
qut  ttuxiiio,  De  hi^  rebus  inlcrrogatiMacedones^  cnm 
pcrplexerefpondetentipfi,  ante  i^efpontiim  tubmht,  BeU 
^nm^itinereriregm^aififtria^^frofeiiemp^  £NI« 


J 


L  T  B  E  R  iCXTt,     Ca».  XLIL  $37 


U.  C.  55i.>  a.  C  N,  ^oi. 


* "'    ' "       •  I "   ■ "   —  -   -^ — ^ — =■  •-■  *  - ». — ^---  ■•      — ^ — ■ — 


fHciter  ab  eo  foeius  vtahtttms  ei  qu$d  fociis  jo6ffuU 
'ttdmani  ii^iks  fecirii\  ^  heth  mrmis^ue  iaerffieri.t:  et 
fuoA  hoftes  auxiliis  et  fecttma  }meri$,  ^Et  f,  Scipionem 
regte.atque  ordine  vidert  feciffe  et  faeirty  quod  eos  ^  qui 
ai-fna  icohtra  pljpulttm'  Ro9$anum  fereittes  cavti.  Jum  ^  .  ho^ 
fitum  vumero  in  vincuUs  ki^heat,'  er-M,  Aurthum-t  r^ 
ftthlica  facere  y  gratum^ue  id  fenatui  tffe^  'quoc^  focios 
f0fuli  Romattii  qut^do  jttrt-ftfiderii  Won  f^ets,  armit 
tueatUr.  ■"  Cum  K<!»o  tanr  mft)  Mf{^tm.fo  dftnims  x^Qcedo- 
liibtts,  legati  €atthagini<»tlfeff.ti(X:atL  qponrimi  »^ 
dignitatibu^u^  -l^onfpeetis; '•^nam  Jolige  primi' GtTitati^  ^ 
ferarit)'tuin  |^to  f€5  quiaqoe  dlcere,  vere  de  paoe  agiji 
Ihlignis  tameti  thter  ceteros  Hasdrubal  erat,  (Hfaeduai 
J>op^1ares  c^ogiioinineappell^atit:)  pacis  fetnper  attctor^ 
iid^rerfusqtie  fadtioni  Baircinae,  £o.tuin  pltts  ilH  auototr* 
tatis  fttit,  *be)H  aul^pam  iifi-paaootruin  capiclitatem  a.re^ 
^ubli^a  frktisfel^enti.  qtii  cunt  varia  oratione  jifus  effeti 
nunc  purgando  ctituina,  nuni^iquitedatnfatendOviMini* 
pudetiter  certa  negaritibus  difRciUor  ▼eliia  eifet^  nuiia 
inonendo  ^tiaiii  F^tres  cotlfctiptos ,-  ttt  rebtis  £^u<i4ia 
fnode6;e  ac  iiidderate  iiter(^ntur :  Si  fe  atftte  Hanntlitum 
jiudiffent  Cartkaginienfes j'  et  tempori  uti  volttiffemt^  tk' 
furos  fuiffi  pacis  candithnes  i  qua/  tunc  petennti  Raro 
ftmul  homi§ibus  bonamfortuiKiam  bonan/qua  mentem  dari^  ^ 
^opulum  ■  R&n^num ,  e&  invUtum  effe^  quod  in  fetmndit: 
rebuf  fqpere  et  confukre  meminerit. «  #» «  Hercula  i  miran» 
du^fuiffei  fi  aiiter  fkerenk^  Ex  kifolitttia^  quibt^s 
itova  bona  fdrtuna  fit^  impot^ntif  laetitiai  infanirei  Pa» 
ipuh  tiomano  iifitata  iic  fitop^t  jam  obfoieta^  ex  vietot^. 
j^audia  iffe  y  ac  flfts  paene  parctttda  vietis,  qnaim  vin^mtda^ 
imperiufii  akx^,  Cet^erorutfi  tniGerabtlior  oradb  fnit^ 
cotntnetnorail^iitn ,  Ex  q^antit  opibut  qtto  rteid^ittt 
'fiarthaginfenjmm  tet^'  nihil  eis^  qui  modo  mfbem  prvpi 
ierrafuin  obthtutffent  armii^  'f^f^tffti  pwter  Cartharr 
)^s  in^Hnk^v  Bs  tnclufos  ^  nhd  ierra^  uanmari  quid^  x 
quam  fui  juHs  cernefe.  Urhemqnptftut  ipfam  ac.  pwi^ 
tet  ita  habiinrds^^y  Ji  non  tu  ea  quoque  ^  quo^  mhit  ftlte' 
Yhts  firi  faevirv  populus  Rmanns  \feHt.  Cum  flecti  mi- 
fericnfdifii  9htvua  apparereti  fehitonttn.unnm  infef^m 
perli^  t^ttb|gi|itoililll^  ferqtm 


1  •  ' 

V- 


f 


558        L  I  B  K  R  nXXy;    C  a  ».  XLIL'  XLIIL . 


U-  C '55i»  '•        3«  (\  N.  201.. 


ik«M<^ 


DtQs/beduf^  icturi  tfffnt^,  cum  e^/,  ^fr  fnpx  ^irre  fcrjMp 
effft^  'feftBiffent  ?  Per  fpsehmi  inquit  Hasdrttbal ,  ^i  im 
kfi^i  fum  fotditn  MUntthnt. 

XLIII.    Inclihatis  ommum  ad .  paeem  animi&^  (Sa^ 
LentttliAfr  confn]  y  oiii  daQjjs  .prorixioia'  erat,  fenat^iscon* 
falto  inttrcellit.    Tain .  MV  Aciliu$  et :  Q. .  IVUniiclus  txu 
bant  plebts  ad  popiilnm  tulerum,   KeVem^-  jMber^ni9€ 
fenmum  de^imerty.  jnr  eum^Cartluigimki^Uf  fnxfier^t; 
«f  f «0»  «41»  fttcem  dart;^ :  /fuimiue  tx  Afriek  txertitns 
difortnre  jnhetent  ?  jy^  pace  uti  rogalTeiiikt^  oqines  tribu^ 
jafferant:    pacein   dare  P*  Scipionem,  rfuiuieQi' exer- 
«itusdeportare.     £x  faao  rogatic^e.feaatos  decrevit,  ut 
P«  Sdipto  ex  decem  Iegaiorui9o  fententia  pacem  caoi  po^ 
pvilo  Oarthaginienii, :quibiiS..}e^bi|iSfei  victeretur,,   £ace<* 
vet.    '  Gratiasdeinde  Patriiwis  teg^re  0|cth«giniei^fes»,  pe^ 
tierantque,  ut  iibi  in  urbem  imroiria,  e^  cplloqui  cum 
ciTibos  fuis  liberet)  quidaptiin  publica  cuftodia  efCent* 
efie  rin  iis  parttm  profnnqUos  amicosque  fuos,  j^obil^ 
keminei»;  partiin  ad  qaos  ilkiAndata  e  propiziquis  ba^be*. 
fjient.i;^Quibii$  conrentis^^  cumrurfus  peteKent,..i:|t  Ubi, 
qiUos  TeUent,  ex  iis  redim^di  poteftas  fi^refe;  jufli  no. 
ttMtL  edere:  et,  (^um  ducentos  ^rme.edei^^nt;^,  fenatus» 
eoctfuftttin  factum  eft,  .  Ut  leg^ti  Homuf^i  ducentoi  ^ 
copWv»,   quot  Cartkagittitnfet  .^tUent  y  aiP»Cprneli^ii^' 
Seifiontmin  Afri^nm  dtf^r^tartm ;   fiUn^Ukrtntqut  ti^,  uf^ 
fi  fux  Citmvenijftt.y  fime  fretia  tos^  Cartkaginit^fikui  fijtcLt 
tkret.  '  Feciales  cum  in  Airicam  ,ad  (becli;(S;,ferienduii| 
lr&*pberentiir;'iplisifioftulantibu$,  fenaiusoonfultum  i^ 
baeBC  Terba  factum  efti    U$  frivos  lapides  filicest  ffivas» 
^mt    verbtnas  fecum  ftrrent: :  uti  fraetor    Riomuu^  ,tit 
UiltfamrtSytttfotdusferirtnty  iUi^frattprtm  fagmina  po; 
fie^rtut.     Hevbae  id  aeiusls  eac  arce  fua^um  dari  fedali» 
busr.  fo) et.     Ita  dimitir  ab  Roma  Carthaginienles,   cuinL 
uiiVriem  TonifGentad.&jpionem,  quibus  aiate  dictuna 
efi:  li^bua^  pacem  ^ecermnt.    NaTesJonga^  elephanM^ 
yerfiTgfts,  fogiti^vos^  Oj^ptiToruni  qi;MitufHr  millia  tradider 
Tunt.  inter  quos  Q.  Terentius/Colleo  fenatpr  faiU     ^a^ 
TesproTeetas  VI  akiiajt:inqe]adijuf^«   quingeo^tas  fni^ 

«ivKiii^  gennist  gpikn  m<nli<l|^wmgr»  ^pAd«m  ftadi^nt.: 


I 


U.  C  551."  ^  »     a.  C:  M.  2ot. 

?[Aruin  ccmfpectiifn   repenite  4hc!fendiuin  tam  Tdgabre 
Qifle  FoetLis^  qnainir  tumijjhEai  Cartbago 'arclel^t.     Da 
'    perAgii  graviu?,  'quam  de  fugmvis,  confpltum;  nomi** 
iiis  Latini  qui  erant,  &curi' percuffiV^*  Komani  iii  cnt« 

fcefeJiibMi& -'  ^    .»£.'.  .    ..      _ 

'^    /-^LiV.^  AitAls  ani^^tia^^mta  pat  cnm  Carthagi* 

1(^ienlibus  poftremb  facta  erat,'  Q^  Lbtatio,   A*  'Manli(| 

.    confulibtts» .   bellutn  initum  annite  poft  tnbus  et  Tiginti^ 

P«  C^iieKo ,'  7l|Semproh9l  c^rulibus^   Pinitinii  eft  fe* 

}^tfiht>*dedimo  anno,  Cl|.  Con^fio,  ^R  Aelio  Paeto  confn* 
ibus.  ^epe  poft'ea'fettia|J^cipionem  diiciffe,  Ti.  Clau* 
dii  pritbtiiii  cupiditatem  ,^einde  Cn.  CorneHi  ^  fuiffe  iti 
xnora,  quo  ipinus  id  bellum-  ex^tio  €arrhagini»<  finiret; 
Carthagixid  cum  .  prinia  collatio  pecuniae.  djbtixio  bello 
exhauftis  diffictlis  ridjpvekiri*  moefti^iaque  et  4tbtus  in  <Nb^ 
ria  effet,  ridisritem  i^atimbaletn  ferant  confpe^um.  ca* 
]us  cum  Hasdi^ubal  Ha^us  ri&m  increparet  in  pt^#ii«  , 
CQ..fi{^ti;'iSum  ipfe  lacrimafUth  caufa^lfet:  *  Si^  quim* 
admodum  ^ori's  'habhur  ternitut  ;oeuHyy  inquit;  fic  et  anU 
mu$  iutiis  terHi  fvffn^  faciU  vobif''$f)i>arir9t^  nou  latti^ 
]fed  'projje  amentis  maiis  eardis  ^hunc  ^  ^ue\  iucrtfamsi 
rifumejfe,  "qui  tamn  nequaquM  ddeo  efi  tntemp^ivut^ 
qtiim  vcftrke  ^ae  abfurdae  at^ue  abhorrentes  lacrimaa 
junt.  .Tumc^fleffe  decuity  tum  ademtanobis-^^rma^  im* 
cenfae  naves,^  interdictim  exfernis  bettis.  itt^  enim  vuU 
ieri'  concidimuf^  Nec  effe  in  vos;  odio  vefirOy  confuU 
tOtm  'ab  Rofhditit  credatts,  Kutta  magna  civitas  (Hiu 
^uiefcere  foteft.  fi  firis  hoftHn  non  Aabetj>  ehkmi  f«i;«« 
'  nitf  1U  praevalida  corfjora  ab  i^irnis  caufis  tUta  VI9 
dtntar^^  ftdrfuvs  tpfa  t^tribui  oneralkkf^  Tantumi  nimi^ 
fumf^ '  ex  ^blicts  maHs  fcntmns/  quantum  ad.frivaiap- 
ras^pertinet:  necin  dsquidquamacrrnsi-fuamfecuniaia 
dttmnumi  fiiinulat.  Itaque^  cum  fpolia  victae  Carthst» 
0ni  dxtrahebantur  %  cum  inerment  jam  ac  nud^  d^fii* 
fUi  imer  tot  nrmatas  gent§t,  Jfricad^erneretis , ,  ifemo  im^ 
gemuit.  Mlt^Cy  guia  tributtim  ex  privato  fonfir^dum  efi^ 
tanquam  ut  fubkcp  fu^e^e  comvloratls.  Q^am  vereor^ 
ne  fropidiem  f^iiatis  j  levif/fm/ in  ifuh  vos  hodie  lacri^  *. 
mafft !    Haeq  tiaumbaS  apud/Cartfailginienfes.    ^ipipr  <|^ 


V     .•*      '.  4  ' 


« 


S4o       I.IBERX;CX»    ^ti9,X[iW.}lW.t 


concioneadvac¥it«,  JMaliiuCCam,  ad  rtganm  psuVuMn 
Gjtta  oppitlQ  el  ceterUVKbit^us^agrisque^.  <}uae  ex  ripgru 
SyphacM  in  popoli  Roo^aai  pqteCtatein  ^niflJeAt.»  a^e 
cti^  dpaavit.  CVOctayimn.cIaJSB^.  [a  Siciliam  4"«^^" 
Cn.  ComeKo  cpnfuli  tradere  juTlit.  iegatos  Cartliagi 
nienlium  Romafti  proficifci)  ut^t[uae«ab  fe  ex  clecem  lega 
tOFum'  fen^ntia  acta  eQe^i^.^^P^t^il^^^uct^tate  po 
puliqoe  jufru  confirmarenti^i^s 


1/     .  i-\. 


ebficlenti^ ,  YVi||r.|iioina^  pfurrenlt,'  triujipphQque 
Q!4ti'l(6mQ,|iM:i»^  ^t  lnveQtusV^^^,^i|tt^       tulit  in  i 


*  *  XLV<  PaCjB  terra  mar}fae  parta»':^p^citu  in  navej 
ioiipontoi  in  Sicili^  IgjlybaeunwitrajeCTt/  ]n,de  mS^i 
parte  miiitum.in  navibus  miffa»  ipfeperJaetaiqpacenov 
iminiis,  <c]uam  ^ctgria  y  ItaliSBf  •  ef£uiis  noi^  urbibus  mo 
do  ad  habenups  bonores.,    Xed  agreftiuoi  etiam  turbi 

omniuoo 
aerariun 
pei^idp  cemum^mU]iarTi|^nti  tricL^^^z^ilrtii^u^x  pipaedi 
qi<^«agenps  aeris  divilijt:.  Morte  ful^tractj^i  fpect^culc 
HSkbgis  bom^nui^Vi^  quai)i  .^r]umpbantis  glorldOi^-^Sjipba? 
'eft^  l?bare  haud^tamuUo^ante  mortuus,  qua  au^b^ 
p^^ductuj&  fuerat.  cj^hi^eQta.mors  tamen  e^usfuit,  quia 
publipo  fuyeii^  eft  elatu^.  Uunq  regem  ixi  triumphf 
ductum  ^pJybius »  hav4f  uaquam  fpemendus  auctor,  tra 
dit«.  Secutus  Sdpionem  gtnumphantem  eft  pileQ  capit! 
mpQptOviJ^.  Terenuus.  Cu^eo:  omhique  deincla  vitaj 
ut  dignum>^at,  liUertatis  jauctorem  coluit.  Africanuni 
,,  cognomen  xnilitarjs  priu%  fayor^ .  an  popu^^^ris  auray  «e 
I^fcraverit,  ai\i|  ifcuti  FeHcis  Sullae  iVifiggiigu^  Pompeji 
patrum  ^em^oijia^ '  c^iaptuoy  ab  afC^ntatione  familiari  lit 
parum^mpertui^  IpHjpy^^  .  Prit^us  certe,  hic  imperatoil 
xiomine' victae.  «abjlflC^gentis,  effc^^iiobilitatus.  .  e^ospnpla 
detnde  hnjty^i,.  nequiaquam  vict^ri^  pares,  iiiiigne^ 
imagilittiii^  titiiios  ^aisatiue  cognomi^a  Jamiliae  f ece^e 

^^    >  •    *  r  ■ 


^ 


hag» 


lavel 

nol 

mo 

urbf 

iiu!J 

ledl 

ba) 

uli 

tr 

lunl 

pcil 

iiU 

toi 

plc 


UNIVfRSITV  OF 


liiiiniiiiiii 

3  9015  02423  0263 


»  *  4 


X     *
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Historiarum libri"

See other formats
